4. EGE PEDİATRİ HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ P 01 - YENİDOĞAN BEBEKLERİN POZİSYON GEREKSİNİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 4. EGE PEDİATRİ HEMŞİRELİĞİ KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ P 01 - YENİDOĞAN BEBEKLERİN POZİSYON GEREKSİNİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Ayşe KAHRAMAN 1, Zümrüt BAŞBAKKAL 1, Mehmet YALAZ 2 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, 2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Amaç: Yenidoğan bebekler, kas liflerinin gelişiminin tamamlanmaması, kas tonüsü ve refleks gelişiminin sefalokaudal ve proksimalden distale doğru olması ve iskelet ve eklem hareketliliğinin yetersizliği nedeniyle pozisyon deformitelerine açıktır ve pozisyon verilmeye ihtiyaçları vardır. Yöntem: Araştırmanın evrenini Ege Üniversitesi Çocuk Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım, Behçet Uz Çocuk Hastanesi Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesinde takip edilen bebekler oluşturmuştur. Örnekleme ölçek madde sayısı olan 6 nın 10 katı olacak sayıda 60 miad ve 60 preterm olmak üzere 120 yenidoğan bebek alınmıştır. Gestasyon yaşı 27 ile 40 haftalar arasında olan, mekanik ventilatör desteği ve sedatif ilaç almayan ve yenidoğan yoğun bakım ünitesinde takip edilen bebekler çalışmaya alınmıştır. Çalışma kesitsel betimleyici tipte bir araştırma olup, Araştırmanın verileri Haziran 2012-Mayıs 2013 tarihleri arasında toplanmıştır. Araştırmada veriler; anket formu ve Yenidoğan Pozisyon Değerlendirme Aracı (YPDA) kullanılarak toplanmıştır. Bebekler 2. gözlemci tarafından bakım öncesinde değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya alınan yenidoğanların %52.3 ü kız ve %82.9 u sezeryan doğum ile doğmuştur. Preterm bebeklerin gestasyon yaş ortalaması 32.35±3.91, miad bebeklerin gestasyon yaş ortalaması 38.65±1.51 dir. YPDA puan ortalamaları incelendiğinde primer gözlemci için preterm bebeklerde 7.75, miad bebeklerde 8.90, yardımcı gözlemci için ise preterm bebeklerde 7.71, miad bebeklerde 8.92 olarak belirlenmiştir. Sonuç: YPDA puan ortalamaları incelendiğinde, preterm bebeklerin puan ortalamaları 8 den düşük olduğu için pozisyonunun desteklenmesi, çevrelemeye ihtiyaç duyduğu, fleksiyon postürünün teşvik edilmesi gerektiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, pozisyon, pozisyon gereksinimi, prematüre bebek, pozisyon verme

2 P02- YENİDOĞAN KONFOR DAVRANIŞ ÖLÇEĞİ TÜRKÇE FORMU GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Ayşe KAHRAMAN 1, Zümrüt BAŞBAKKAL 1, Mehmet YALAZ 2 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, 2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Amaç: Konfor bireyin gereksinimleri ile ilgili yardım, huzur sağlama ve sorunların üstesinden gelebilmeye ilişkin fiziksel, psikolojik, sosyal ve çevresel bütünlük içerisinde kompleks yapıya sahip beklenen bir sonuç olarak tanımlamaktadır. Bu çalışma, Yenidoğan Konfor Davranış Ölçeği nin Türkçe formu geçerlik ve güvenirliğini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırmada veriler, Yenidoğan Konfor Davranış Ölçeğinin ve literatür ışığında araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan Bebeği Tanıtıcı Bilgi Formu kullanılarak toplanmıştır. Yenidoğanlar gestasyon yaşılarına göre hafta (Grup 1), hafta (Grup 2), hafta (Grup 3) ve hafta (Grup 4) olmak üzere 4 gruba ayrılmıştır. Her gruba 15 bebek alınmıştır. Bebekler bakım öncesi ve sonrası konfor düzeyleri açısından 2 gözlemci tarafından değerlendirilmiştir. Yenidoğan Konfor Davranış Ölçeği bebeğin konforunu değerlendirmeyi sağlayan uyanıklık, sakinlik/ajitasyon, respiratuar cevap, ağlama, beden haraketleri, yüz gerginliği ve kas tonüsünü gibi alt parametreleri ve hemşirelerin bebeğin ağrı ve distresini değerlendirmesi amacıyla Sayısal Değerlendirme Ölçeklerini içeren bir değerlendirme aracıdır. Mekanik ventilatöre bağlı olan hastalarda respiratuar yanıt puanlanmış, spontan soluyan hastalarda ise ağlama puanlanmıştır. Yenidoğan Konfor Davranış Ölçeğinden alınabilecek en düşük puanın 6, en yüksek puanın ise 30 olduğu belirtilmiştir. Yüksek skorlar bebeğin konforsuz olduğunu ve konfor sağlayacak girişimlere gereksinim duyduğunu göstermektedir. Ayrıca Sayısal Değerlendirme Ölçeklerinden 4-6 puan almak orta derecede, 7-10 puan almak ise ciddi derecede ağrı ve distresi göstermektedir. İçerik geçerliliğine yönelik Kendall W analizi, güvenirliğine yönelik olarak Pearson Momentler çarpımı korelasyon analizi, Cronbach Alfa katsayısı, Ağırlıklandırılmış Kappa analizi, sınıf içi korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular: Bebeklerin %70 i kız ve %78.3 ü sezeryan ile doğmuştur. Ölçeğin iç geçerliğine yönelik uzman görüşleri arasında uyum olduğu belirlenmiştir (Kendall's W =.465). Ölçeğin Cronbach Alfa katsayısı, işlem öncesi primer gözlemci için 0.85, yardımcı gözlemci için 0.82

3 olarak bulunmuştur ve bu değerler ölçeğin iyi derecede güvenilir olduğunu göstermektedir. İşlem sonrası ise primer gözlemci için 0.92, yardımcı gözlemci için 0.85 olarak bulunmuştur. Ağırlıklandırılmış Kappa değerleri incelendiğinde her madde için primer gözlemci ve yardımcı gözlemci arasında uyumun iyi düzeyde olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Madde toplam puan korelasyonları incelendiğinde, 1. gözlemci için madde toplam korelasyonları , 2.gözlemci için madde toplam korelasyonları 0.557, arasındadır. 2. Gözlemci arasındadır. Toplam puan, ağrı tahmini ve distres tahmininde primer gözlemci ve yardımcı gözlemci arasında uyum sınıf içi korelasyon katsayısı ile irdelenmiştir. Bakım öncesi toplam puan için sınıf içi korelasyon katsayısı: ICC=.96, p<0.000, ağrı tahmini için sınıf içi korelasyon katsayısı: ICC=.85, p<0.000, distres tahmini için sınıf içi korelasyon katsayısı ICC=.89, p<0.000 belirlenmiştir. Bakım sonrası toplam puan için sınıf içi korelasyon katsayısı: ICC=.87, p<0.000, ağrı tahmini için sınıf içi korelasyon katsayısı: ICC=.95, p<0.000, distres tahmini için sınıf içi korelasyon katsayısı ICC=.96, p<0.000 belirlenmiştir. Sınıf içi koralasyon analizi sonucu gözlemciler arasında uyumun anlamlı olduğu saptanmıştır. Sonuç: Geçerlik ve güvenirliğe yönelik olarak yapılan istatistikler doğrultusunda Yenidoğan Konfor Davranış Ölçeği Türkçe Formu geçerli ve güvenilir bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, prematüre, konfor, geçerlik, güvenirlik. P03 - BASİT BİR SORU İLE HASTA VE HASTA YAKINLARININ BAKIM İHTİYAÇLARINI SAPTAYABİLME/KARŞILAYABİLME DURUMLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Figen YARDIMCI 1, Zümrüt BAŞBAKKAL 2, Nurdan AKÇAY DİDİŞEN 1, Gülçin ÖZALP GERÇEKER 1, Dilek ZENGİN 1, Elif BİLSİN 1, Şeyda BİNAY 1, Hamide NUR ÇEVİK 1 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği ABD. Amaç: Hasta ve hasta yakınlarına bakım hizmeti verebilmek için bireye ulaşmamız, bireye değer vermemiz, bireyi anlamaya çalışmamız, onunla ilgilenmemiz ve onun farkına varmamız önemlidir. Hemşirenin bakım verdiği bireye ulaşmasını sağlayan araç, iletişim bilgi ve

4 becerisidir. İletişimde bireylerin günlük yaşam aktivitelerinde temel ihtiyaçlarını karşılamak ve sağlıkları ile ilişkili sorunlarla baş edebilmelerine yardımcı olmak amacıyla birtakım faaliyetler yapılmakta, gösterilen tepkiler değerlendirilerek geri bildirimler verilmektedir. Profesyonel hemşirelik eğitiminde iletişim, danışmanlık, kritik düşünme gibi özellikleri gelişmiş hemşireler yetiştirmek öncelikli hedefler arasındadır. Ülkemizde hemşirelik okullarında bazı ders ve uygulamalarla hemşirelik öğrencilerinin bu hedefleri gerçekleştirmesi amaçlanmaktadır. Amaç: Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Kliniklerinde staja çıkan intörn hemşirelik öğrencilerinin kliniklerde yatmakta olan hasta ve hasta yakınlarının bakım ihtiyaçlarını saptayabilme becerisi ve bu ihtiyaçları karşılayabilme durumlarının değerlendirilmesidir. Yöntem: Araştırmanın evrenini İzmir Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Kliniklerinde yatmakta olan 6-19 yaş arası çocuk hastalar ve aileleri oluşturmaktadır. Örneklemi ise 116 hasta çocuk ve 198 ebeveyn/hasta yakını oluşturmuştur. Veriler araştırmacılar tarafından, nitel araştırma yöntemlerinden yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Araştırmaya katılmayı kabul eden çocuk ve ailelere sosyodemografik bilgileri içeren anket formu uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya 116 çocuk, 198 ebeveyn dahil edilmiştir. Çocukların yaş ortalaması 11.3±3.5 (min:6, max:19) olup, %54.3'ü erkek, %69.8'i ilköğretime devam etmekte olup, %34.5'i hematoloji-onkoloji servisinde tedavi görmekte, 44.7±93.6 (min:1, max:384) gün boyunca hastanede yatmakta olup, %62.9'u daha önce hastaneye yatmıştır. Ebeveynlerin yaş ortalaması 34.6±6.9 (min:19, max:65) olup,%96.5'i annedir, %69.7'si ev hanımı olup, %42.4'ü ilkokul mezunudur, ortalama 2.0±1.0 (min:1, max:5) çocuk sahibidir. İntörn hemşirelerin gereksinimlerini belirlemeye yönelik sordukları soruya çocuk ve ebeveynlerin verdikleri cevaplar kategorilendirilmiştir. Çocukların verdikleri cevaplar tıbbi, oyun, iletişim, konforihtiyaç gereksinimi temalarına ayrılmıştır. Çocukların %29.3'ü (n:34) herhangi bir gereksinimi olmadığını belirtmiş olup; %27.6'sı tıbbi, %11.2'si oyun, %6.9'u iletişim ve %25'i konfor-ihtiyaçla ilgili isteklerde bulunmuşlardır. Tıbbi gereksinim teması ağrı (%18.8), tedavi (%71.9) ve girişim (%9.3) kategorilerine ayrılmış; konfor-ihtiyaç teması sosyal (%48.4) ve fiziksel (%51.6) ihtiyaç kategorilerine ayrılmıştır. Ebeveynlerin verdikleri cevaplar ise sosyal, bakım, oyun, tıbbi ve hastaneye ilişkin gereksinimler temalarına ayrılmıştır. Ebeveynlerin %26.3'ü (n:52) herhangi bir gereksinimi olmadığını belirtmiş olup; %23.2'si tıbbi, %20.2'si hastaneye ilişkin, %14.6'sı sosyal, %14.6'sı bakım, %1'i oyunla ilgili isteklerde bulunmuşlardır. Sosyal gereksinim teması mutluluk (%31.0) ve ilgi (%69.0) kategorilerine, bakım gereksinimi teması destek (%58.1) ve eğitim-bilgi ihtiyacı (%41.9) kategorilerine

5 ayrılmıştır. Sonuç: Çalışma sonucunda ebeveyn ve çocukların en çok tıbbi konular hakkında gereksinimleri olduğu saptanmıştır. Hastalık sürecinde hasta ve ailelerinin bütüncül yaklaşım ile gereksinimlerinin karşılanması önemlidir. Bu amaçla intörn hemşirelerin tedavi odaklı yaklaşımlarının değiştirilmesi, bakım ve hasta gereksinimlerine duyarlılıkları artırılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Bakım gereksinim, çocuk ve ebeveyn P04 - SINIRLAR ARASINDA KAYBOLAN ÇOCUKLAR Hamide Nur ÇEVİK 1, Selmin ŞENOL 1, Zümrüt BAŞBAKKAL 1 1 E.Ü.Hemşirelik Fakültesi Amaç: Bu olgu sunumu; Suriye den Türkiye (İzmir e)ye göç eden bir ailenin Relokasyon/ Taşınma Stresi Sendromu na bağlı olarak yaşadığı yaşam güçlüklerinin hemşirelik tanıları kapsamında ele alınarak incelenmesi ve çocukların yaşam kalitesini artıracak bakım gereksinimlerinin saptanması/bakımın uygulanmasına örnek olması amacıyla planlanmıştır. Ülkemizde sanayileşme ve tarımda makineleşme sürecinden kaynaklanan sosyo-ekonomik yapıdaki önemli gelişmeler 1950 lerden itibaren iç göçe ve 1960 yılının ortalarından itibaren de dış göçe neden olmuştur. Hangi nedenle olursa olsun göç süreci insanlar ve toplumlar üzerinde fiziksel, duygusal, zihinsel yönüyle derin izler bırakan toplumsal bir olaydır. Zorunlu göç sonrasında toplumlarda ağır travmalar yaşanabilmektedir. Bu travmalardan en çok etkilenen çoğunluk ise en savunmasız grup olan çocuklardır. Göçmenlerin çoğunluğu ekonomik olarak yoksulluk sınırının altında hayatlarını sürdürmektedir. Göç eden aileler işsizlik, yiyecek-içecek, barınak sıkıntısı gibi problemler yaşanmakta ve bu etkenlere bağlı sağlık sorunları ile baş başa kalmaktadırlar. Sağlık sorunlarına maruz kalan ilk grup çocuklar olup, yaşam mücadelesinde pek çok riske hedef olmaktadırlar. Aslında bu maruziyet tüm aile bireylerini kapsamaktadır. Ancak aile üyelerinin de göç riskleriyle baş edebilme mücadelesi içinde olması, gücün etkin kullanımının önüne geçmektedir. Anne babalar göç sürecindeki Relokasyon/ Taşınma Stresi Sendromu nu yaşarken çocukların korunup desteklenmesinde yetersiz kalmaktadırlar. Örnek bir olgu incelemesi yapılmıştır. Olgu Sunumu: Suriye iç savaşından sonra zorunlu göçe maruz kalarak Türkiye ye gelmek zorunda kalan A.S Ailesi anne, baba ve 7 çocuktan oluşmaktadır yılının Mart ayında

6 İzmir e yerleşen aile, yaklaşık 2 aydır bir gece kondu mahallesindeki 2 odalı, ahşap bir evde yaşamlarını sürdürmektedir. Aile fiziksel ve çevresel olarak sağlıklı ve hijyenik olmayan koşullarda yaşamlarını sürdürmeye çalışmaktadır. Yaşanılan evde şehir suyu yoktur ve tuvalet ev dışında yer almaktadır. Aile taşıdığı su bidonları ile evin su ihtiyaçlarını gidermekte ve tuvalet- banyo ihtiyaçlarını karşılamada zorluk çekmektedir. Anne F.S, Türkçe okumayazması olmayan, 35 yaşında bir ev hanımıdır. Baba A.S. ise 40 yaşında, ilkokul mezunu, Türkçeyi konuşabilen ancak yazı dili yeterli düzeyde olmadığı için fabrikada geçici işçi olarak çalışmaktadır. Ailenin ilk iki çocuğu (17 ve 15 yaş) evli oldukları için ülkelerinde kalmışlar diğer çocuklar aileyle birlikte gelmiştir. Üçüncü çocuk 13 yaşında ve babasıyla birlikte fabrikada çalışmaya başlamıştır. F.S.(erkek) 9 yaşındaki dördüncü çocuktur ve 18 kg ağırlığında, 110 cm uzunluğunda olup %5 persantil değerinin altındadır. M.S. 13 aylık erkek çocuk ise 6 kg ağırlığında, 67 cm boyunda olup %3 persantil değerinin altındadır. Göç gerçeğinin mikro düzeydeki örneği olan bu olguda, çocukların ve aile üyelerinin bakım gereksinimleri, hemşirelik tanıları üzerinden yapılarak, sağlığın desteklenmesinde önemli bir katkı sağladığı görülmüştür. Çocuk sağlığı hemşireleri, göç sürecinde risk altındaki çocukların ve aile üyelerinin bakımında, güçlendirilmesinde önemli bir rol üstlenmektedirler. Bu rolün multidisipliner uygulamalarda daha etkin ve yaygın bir şekilde kullanılmasının, göç sürecindeki çocukların yaşam kalitesine katkıda bulunacağı düşülmektedir. Anahtar Kelimeler: Göç, göçün etkileri, çocuk, relokasyon, hemşirelik bakımı P05- OLGU SUNUMU: SMİTH LEMLİ OPİTZ SENDROMU OLAN BEBEĞİN HEMŞİRELİK YÖNETİMİ Dilek ZENGİN 1, Figen YARDIMCI 1, Nurdan AKÇAY DİDİŞEN 1 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Amaç: Smith Lemli Opitz Sendromu (SLOS); ilk kez 1964 yılında Smith ve arkadaşları tarafından tanımlanan prenatal ve postnatal gelişme geriliği, orta-ağır derecede mental gerilik, mikrosefali, dismorfik yüz bulguları, yarık damak, bifid uvula, postaksiyel polidaktili, konjenital kalp hastalıkları, ürogenital anomaliler ve 2. ve 3. ayak parmakları arasında sindaktili ile tanı nan otozomal resesif geçişli doğumsal metabolizma hastalığıdır. Sıklığı 1/ / arasında değişmektedir ve erkeklerde kızlara göre daha sıktır. SLOS, prenatal ve perinatal ölümlere neden olabildiği gibi, postnatal dönemde izole mental gerilik

7 veya tek başına davranış sorunları ile de karşımıza çıkabilir. Klinik bulguların değişken olması nedeniyle SLOS vakalarının bir bölümüne tanı konulamamaktadır. Olgu Sunumu: Heterezigot mutasyonlu gen taşıyıcı 28 yaşındaki anneden sezeryan doğum ile 35. haftada 1730 gr ağırlığı ve 39 cm boyunda Smith Lemli Opitz Sendrom ile dünyaya getirdiği erkek bebekte disformik yüz bulgularının yanısıra yutma güçlüğü, iştahsızlık, distansiyon bulguları ile dış merkezde takibi yapılan olgunun yaşamanın ilk bir ayında ASD ve VSD bulguları kontrol altına alınmıştır. İleri tetik ve tedavi için üniversite hastanesine sevki gerçekleştirilmiştir. 5 aylık olgunun yapılan fizik muayenesinde ön fontenelinin 1X1,5 cm boyutunda, arka fontenelinin kapalı olduğu, baş muayenesinde mikrosefali bulgusunun yanı sıra kilosunun 4,6 kg (< 3P), boyunun 55 cm (<3P) ve baş çevresinin 36 cm (<3P) olduğu ve disformik yüz bulgusunun mevcut olduğu, emme yutma refleksinin olmadığı, deri turgorunda azalmanın olduğu, izlemin yapıldığı gün son 24 satte 7 kez dışkılmanın ve dışkı kıvamının yumuşak sulu olduğu, huzursuzluk, distansiyon şikayeti ile uyku problemeninin ve üregenital sisitem muayenesinde hipospadiasın olduğu saptanmıştır. 10 gündür serviste takip edilen ve bu süre içersinde anne sütü ile beslenmediği gastrostomi yolu ile 2 saatte bir 70 cc protein ağırlıklı mama ile beslenen olgunun hemşirelik bakım yönetimi bu bilgiler ışığında sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Smith lemli opitz sendrom, hemşirelik bakımı P06- OLGU SUNUMU; AKUT LENFOBLASTİK LÖSEMİ TANILI BİR ÇOCUĞUN HEMŞİRELİK BAKIMI Figen YARDIMCI 1, Gülçin ÖZALP GERÇEKER 1, Seda ARDAHAN 1, Emine GÖKÇE 2, Rüçhan YÖNEY 2, Gülay KIZILIRMAK 2, Nuray AYDOĞMUŞ 2 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, 2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Amaç: Lösemi; kan kanseri şeklinde de tanımlanan, kemik iliğinde olgunlaşmamış beyaz kan hücrelerinin anormal bir hızda artışı, bu hücrelerin kana ve tüm dokulara dağılması sonucu ortaya çıkan malign bir hastalıktır. Çocukluk çağı kanserlerinin %25-30 unu lösemiler oluştururken; bunların da %75-80 ini ALL oluşturur. Yıllık insidans Türkiye de 1.5/ olarak belirtilmektedir. En sık 1-4 yaşlarında görülüp, kız erkek oranı 1/ tür. Bu çalışmanın amacı, ALL tanısı almış bir olgunun hastaneye yatışından itibaren ortaya çıkan

8 semptomların ve alınan kemoterapi tedavisine bağlı oluşan komplikasyonların yönetimine ilişkin hemşirelik bakımlarını ortaya koymaktır. Olgu Sunumu: Obezite ve hipertansiyon nedeniyle Endokrinoloji tarafından, VezikoüreteralReflü operasyonu geçirmesi nedeniyle de Nefroloji tarafından takip edilen 13 yaşındaki erkek olgu, hastaneye yatışından önceki son iki ayda geçmeyen öksürük şikayeti ile hastaneye başvurmuştur. Yapılan tetkiklerinde Hb: 9gr/dL çıkması üzerine yatışı yapılmış ve Kemik İliği Aspirasyonu nda %61 çıkan blast oranı sonucu tanı konulmuştur. Pediatrik Hematoloji Servisi nde 10 aydır izlenen olgu, Protokol 2kemoterapi kürünü almaktadır. Olguya Aktivite İntoleransı, Beslenmede Dengesizlik: Gereksinimden Az Beslenme, Enfeksiyon Riski, Fiziksel Mobilitede Bozulma, Deri Bütünlüğünde Bozulma Riski, Sıvı Volüm Dengesizliği, Uyku Örüntüsünde Rahatsızlık hemşirelik tanılarına yönelik girişimlerde bulunulmaktadır. Sonuç/Öneriler: Kanser tedavisi sırasında hem hastalığa hem de tedavi amaçlı verilen kemoterapi ilaçlarına bağlı olarak ortaya çıkan komplikasyonların etkili bir şekilde yönetilmesi ile çocuğun normal yaşamına dönüşü kolaylaşacaktır. Bu süreç hızlandırılarak çocuğun hastalığını kabul etmesi ve tedavi sürecine uyumu daha erken dönemde sağlanabilir. Anahtar Kelimeler: Çocuk, Lösemi, Hemşirelik Bakımı P07- BETA TALASEMİ MAJÖR: KÖK HÜCRE NAKİL SÜRECİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI Nurdan AKÇAY DİDİŞEN 1, Aylin YÜKSEL 1, Dilek ZENGİN 1, Hamide Nur ÇEVİK 1, Buket ERER DEL CASTELLO 2 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, 2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Amaç: Talasemi, globin zincir yapımındaki defektten kaynaklanan, kronik hemotolojik anemi ile karakterize genetik geçişli bir hastalıktır. Talasemi α, β olarak tanımlanan hemoglobin zincirinin veya zincirlerinin az sayıda veya hiç yapılamaması ile oluşur. Talasemi dünyada en sık görülen tek gen bozukluğudur. Talasemi ilk defa 1925 de hayatlarının ilk yıllarinda derin anemi ve splenomegali gelişen bebekleri tanımlayan pediatrist Thomas Cooley tarafından tarif edilmiştir. Daha sonra benzer vakaların görülmesi üzerine bu herediter hemolitik anemiye Van Jaksch anemisi, splenik anemi, eritroblastozis, Akdeniz anemisi adları verilmiştir da George Whipple ve Lesley Bradford inceledikleri vakaların Akdeniz civarı

9 ülkelerden geldiğini saptadıkları hastalığa Yunanca deniz den gelen thalassemia adını vermişlerdir. Daha sonra bu hastalığın yalnız Akdeniz ülkeleri toplumlarında olmadığı diğer toplumlarda da bulunduğu tespit edilmiştir. Talasemide doku hipoksisini önlemek için yeterli hemoglobin düzeyini sürdürmeye yönelik destekleyici tedaviler uygulanır. Transfüzyon tedavisiyle amaçlanan ineffektif eritropoezi baskılayarak, kemik deformasyonunu önlemek ve büyüme gelişmenin sürekliliğini sağlamaktır. Dünyada en yaygın tek gen hastalığı olan ve ülkemiz dahil olmak üzere Akdeniz ülkelerinin önemli bir halk sağlığı problemini oluşturan talasemi majörün günümüzde kesin tedavi yöntemini Kök Hücre Transplantasyonu oluşturmaktadır. Kök Hücre Transplantasyonu (KHT) günümüzde malign ve malign olmayan pek çok hastalığın tedavisinde başarıyla kullanılmaktadır. Konjenital veya edinsel pek çok hematolojik ve immunolojik hastalığın tedavisinde de KHT uygulanmaktadır. 3 uygulama şekli vardır: Allojenik, otolog ve sinjenik KHT. Kök hücre kaynağı olarak da kemik iliği (KİT) yanında periferik kök hücre, kordon kanı kök hücrelerinden yararlanılmaktadır. Talasemili hastalarda başarılı ilk transplantasyon 1981 yılında Thomas ve arkadaşları tarafından hiç transfüzyon almamış 14 aylık bir erkek hastaya tam uyumlu kız kardeşinden yapılmıştır. İlk transplantasyondan iki hafta sonra İtalya nın Pesaro kentinde 14 yaşında ve 150 kez transfüzyon almış bir hastaya yapılan kemik iliği transplantasyonu ise graft rejeksiyonu ve talasemiye dönüş ile sonuçlanmıştır. Bu aşamada çalışmamızda hastanemizde takip edilen ve Beta Talasemi Majör tanısı ile izlenmekte olan hastanın kız kardeşinden uygun donör bulunarak yapılmış olan kök hücre transplantasyonu ve hemşirelik bakımı bildiride sunulacaktır. Anahtar Kelimeler: Beta Talesemi Majör, kök hücre transplantasyonu, hemşirelik bakımı P08- KML (KRONİK MYELOSİTİK LÖSEMİ): KÖK HÜCRE NAKİL SÜRECİ VE HEMŞİRELİK BAKIMI Nurdan AKÇAY DİDİŞEN 1, Aylin YÜKSEL 1, Hamide Nur ÇEVİK 1, Dilek ZENGİN 1, Buket ERER DEL CASTELLO 2 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, 2 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hastanesi Amaç: Kronik myeloid lösemi (KML) anormal hemopoetik kök hücreden kaynaklanıp miyeloid, eritroid, monositer, megakaryositer serileri etkileyen klonal myeloproliferatif bir hastalıktır. KML, batı ülkelerinde tüm lösemilerin %20 sini oluşturur. KML vakaların %3 ü

10 çocukluk çağında görülür. Primitif pluripotent kök hücrenin klonal bir hastalığıdır. Kemik iliğinde aşırı miyeloid hiperplazi, çevre kanında olgun miyeloid hücrelerden oluşan yüksek lökosit sayısı (bazofili ile birlikte) ve splenomegali ile karakterizedir. TKİ(Tirozin Kinaz İnhibitörleri) tedavisine dirençli hastalarda HLA uygun kardeş vericisi olanlarda allojenik kök hücre nakli yapılır. Özellikle genç, yüksek riskli hastalığı bulunan, aynı cinsiyetten tam HLA uyumlu kardeş vericisi bulunan KML hastalarında allojeneik kök hücre transplantasyonu önemli bir tedavi seçeneğidir. Bugün için KML de kür potansiyeli olan tek tedavinin allojeneik kemik iliği transplantasyonu olması fakat uygun donör yetersizliği nedeniyle çok az sayıda kişiye uygulanabilmesi, transplantasyon için uygun donörü olmayan hastalarda uygulanan interferon- α tedavisine rezistans veya intolerans gelişebilmesi gibi durumlar KML de tedavi seçeneklerini kısıtlamaktadır. Kök Hücre Nakli multidisipliner bir tedavi yöntemidir. Kendi içerisinde onkoloji, yoğun bakım, pediatri ve psikiyatri hemşireliğini içeren alanlarda uzmanlaşmayı ve yoğun bakım becerileri gerektirmektedir. Bu aşamada çalışmamızda hastanemizde takip edilen ve KML tanısı ile izlenmekte olan hastanın anneden uygun dönör bulunarak yapılmış olan kök hücre transplantasyonu ve hemşirelik bakımı bildiride paylaşılması hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: Kronik Myelositik Lösemi, Kök Hücre Transplantasyonu, Hemşirelik Bakımı P09 - YENİDOĞAN VE ÇOCUK HAKLARINI SAVUNABİLİYOR MUYUZ? Selmin ŞENOL 1, Özlem DEMİREL BOZKURT 1, Hamide Nur ÇEVİK 1 1 E. Ü. Hemşirelik Fakültesi Amaç: Bu çalışmada, yenidoğan ve çocuk hakları kapsamında, yenidoğanların ve çocukların yaşam haklarını bireysel, toplumsal, hukuksal ve mesleki (çocuk sağlığı hemşireliği) boyutunda savunuculuğunu ne kadar yaşama geçirebildiğimizin irdelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, 20 Kasım 1989 Çocuk Hakları Deklerasyonu maddeleri ile Eylül 2001 tarihinde 5. Dünya Perinatal Tıp Kongresi kapsamında Barselona Deklarasyonu Yenidoğan Hakları maddelerinin getirmiş olduğu yaptırımlar üzerinden, bugün ülkemizdeki yenidoğan/çocuk yaşam tablosunun irdelenmesi yapılmaktadır. Yenidoğan Hakları Bildirgesi 1.İnsan hakları evrensel bildirisi yaşamın tüm evrelerini içerir. Tüm insanlar hür doğarlar, eşittirler ve aynı haklara sahiptirler. 2.Kız veya erkek, bir insan olarak yenidoğanın özlük hakkı her değerin üzerindedir. Yenidoğanlar, Çocuk Hakları

11 Sözleşmesi doğrultusunda korunmalıdırlar. 3.Her yenidoğanın yaşama hakkı vardır. Bu hakka tüm insanlar ve hükümetler tarafından ırk, cinsiyet, ekonomik, coğrafya özellikleri, doğum yeri, din veya başka nedenlerle ayrım yapılmaksızın saygı duymalıdır. Yönetimler çocuklar arası ayrımı önleyici tedbirleri almalıdırlar. 4.Her yenidoğan kültürel, politik veya dini nedenlerle yaşamının riske edilmemesi hakkına sahiptir. Hiç kimse kısa veya uzun dönemde yenidoğanın sağlığını risk altına sokacak, fiziksel bütünlüğünü bozacak bir işlemi yapma hakkına sahip değildir. Hiçbir koşulda zarar verme kabul edilemez. 5.Her yenidoğanın doğru kimlik, aile ve uyruğa sahip olma hakkı vardır. Devlet yaşamın tüm evrelerinde insana eşit şekilde bu hakkı garanti etmelidir. 6.Her yenidoğan hayatının geri kalan kısmında kendisine optimal fiziksel, ruhsal, dinsel, ahlaki ve sosyal gelişimini sağlayacak sağlık hizmetini, duygusal ve sosyal bakımı alma hakkına sahiptir. Toplum onun tüm ihtiyaçlarını karşılamaktan sorumludur. Ekonomik ve sosyal sınıf gözetilmeksizin ayrımcılığın tüm şekillerinin karşısında durulmalı, bakımda adil olunmalıdır. 7.Her yenidoğan büyümesini sağlayacak doğru beslenme hakkına sahiptir. Annenin emzirmesi teşvik edilmeli ve destek olunmalıdır. Annenin emzirmesi kişisel, fiziksel veya psikolojik nedenlerle olası değil ise doğru suni beslenme sağlanmalıdır. 8.Her yenidoğan doğru tıbbi bakım alma hakkına sahiptir. Çocuklar en sağlıklı şekilde yaşama, tıbbi, iyileştirici ve önleyici hizmetlerden yararlanma hakkına sahiptirler. Devlet, çocuk sağlığını tehdit eden geleneksel uygulamaları önlemelidir. Hükümetler doğum öncesi ve sonrası bakımdan sorumludur. 9.Gebe kadın yaşamla bağdaşmayan anomalili bir fetüs taşıyorsa yaşadığı ülkenin kanunları çerçevesinde gebeliğe devam etme veya gebeliği sonlandırma hakkına sahiptir. Fetus doğduğunda yenidoğana gereksiz tedavi yöntemleri uygulanmamalıdır. 10.İmmatüritesi en düşük viyabilite sınırının altında olan yenidoğanı hayatta tutabilmek için çaba gösterilmemelidir. 11.Her yenidoğan ülkenin mevcut sosyal koruma ve güvenlik haklarından yararlanma hakkına sahiptir. Bu haklar sağlık konusunda olduğu gibi hukuk alanında da söz konusudur. 12.Yenidoğan ebeveyninin isteği olmadan onlardan ayrılmamalıdır. 13.Evlat edinme durumunda, evlat edinilen yenidoğan en iyi şartlara sahip olmalıdır. Evlat edinme hakkının getirdiği tüm hukuksal garantiler uygulanmalıdır. Hiçbir koşulda organ satışı kabul edilmemelidir. 14.Silahlı çatışma olan ülkelerde tüm yenidoğanlar ve gebe kadınlar korunma hakkına sahiptirler. Bu koşullarda annenin emzirmesi özendirilmeli ve korunmalıdır. Yenidoğan ve çocuklarımızın yaşam mücadelesinde yetişkinlerin inşa ettiği toplumsal dokuda, "bizler onların savunuculuğunda hangi noktadayız?" sorusunun tartışılmasınin yeni farkındalıklara, çok yönlü bakış açılarına ve girişimlere ışık tutacağı umudundayız. Anahtar Kelimeler: Yenidoğan, çocuk, haklar, yasalar, savunuculuk, hemşirelik

12 P10 - PEDİATRİK ONKOLOJİ HASTALARINDA KONSTİPASYON, DEĞERLENDİRME VE HEMŞİRELİK BAKIMI Betül YAVUZ 1, Nurdan AKÇAY DİDİŞEN 2, Deniz YİĞİT 1 1 Dumlupınar Üniversitesi Kütahya Sağlık Yüksekokulu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği AD., 2 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Çocuk Sağlığı Ve Hastalıkları Hemşireliği AD. Amaç: Konstipasyon normal defekasyon olayının yapılamayışı veya yetersiz oluşu sonucu sert ve seyrek defekasyon durumudur. Kemoterapi sırasında ilaçların etkisiyle, kişilerin tedavi sırasında daha az aktif olmaları, daha az beslenmeleri nedeniyle konstipasyon oluşabilir. Kemoterapi alan çocuklarda konstipasyonun değerlendirilmesi konstipasyon nedeninin ve etkin yönetim stratejilerinin belirlenmesi için gereklidir. Konstipasyonu tanılamada, konstipasyona neden olan faktörleri belirleme ve etkili baş etme stratejilerini geliştirmede, hemşireler anahtar role sahiptir. Konstipasyonun değerlendirilmesine ilişkin literatür incelemesinde Woolery ve arkadaşları (2006) tarafından pediatrik onkoloji hastalarına uyarlanan Konstipasyon Değerlendirme Ölçeği (Constipation Assessment Scale) (CAS) nin geçerlik güvenirlik çalışması yapıldığı belirlenmiştir. Ülkemizde gerek sağlıklı gerekse pediatrik onkoloji hastası olan çocuklarda konstipasyonu değerlendirecek ölçeğe literatürde rastlanmamış olup pediatrik onkoloji hastalarına uyarlanan Konstipasyon Değerlendirme Ölçeği nin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışmasının yapılmasının yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada pediatrik onkoloji hastalarında oluşan konsitpasyonun değerlendirilmesi, hemşirelik tanıları, konstipasyonun önlenmesi için gerekli hemşirelik girişimleri ve uygulanan tedavi açıklanacaktır. Sonuç olarak; pediatrik onkoloji hastalarında konstipasyona ilişkin risk faktörlerinin kontrol altına alınabilmesinde; konstipasyonun sağlık profesyonelleri tarafından geçerli ve güvenilir ölçme araçları kullanılarak değerlendirildiği, kemoterapi alan çocuklara konstipasyona ilişkin uygun girişimleri içeren eğitimin verildiği randomize kontrollü çalışmaların yapılması önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Çocuk, konstipasyon, onkoloji, hemşire, bakım

13 P11 - OLGU SUNUMU; AMBİGUOUS GENİTALİA, OMFALOSEL VE KONJENİTAL ADRENAL HİPERPLAZİSİ OLAN ÇOCUĞUN HEMŞİRELİK BAKIMI Şebnem ŞİRİN 1, Tuğba KESTEL 1, Elif BİLSİN 1, Şeyda BİNAY 1, Figen YARDIMCI 1, Zümrüt BAŞBAKKAL 1 1 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Amaç: Konjenital anomalili psikolojik, fizyolojik, tıbbi ve sosyal problemlere neden olan kompleks bir sağlık sorunudur. Konjenital anomalili çocuğa sahip olmak ebeveynlerde stres ve anksiyeteye neden olur. Ebeveynlerin yaşam kalitesini bozar ve bakım gereksinimini artırır. Bu dönemde hemşireler, konjenital anomaliye sahip olan ailelerin gereksinimlerini belirler, bu gereksinimlere yönelik hemşirelik bakımını planlar, bakımın sonuçlarını değerlendirir, ebeveynlere çocuğun hastalığı ve tedavisi hakkında bilgi verir ve stresli durum ile baş edebilmesine yardım eder. Bu çalışmanın amacı, ambiguous genitalia, omfalosel, konjenital adrenal hiperplazisi, beslenme bozukluğu ve ürogenital mantar enfeksiyonu olan çocuğun tedavi sürecinde ortaya çıkan problemleri ve yapılan hemşirelik girişimlerini hemşirelik süreci ile ortaya koymaktır. Olgu Sunumu: Natal Öyküsü: Ambiguous Genitalia, Omfalosel, Konjenital Adrenal Hiperplazi ve Beslenme Bozukluğu olan 5 aylık olgu, 39. gebelik haftasında gr, ve 48 cm uzunluğunda sezeryenla doğmuş. Doğumdan sonra yapılan ileri tetkiklerde çocuğun sağ böbreğinde hipertrofi olduğu ve sol böbreğinin olmadığı tespit edilmiştir. Ürogenital bölgede sağ tarafta labia majörler ve uterus normal büyüklükte, sol tarafta penis gözlenmiş, fakat scrotuma rastlanmamıştır. Şimdiki Sağlık Öyküsü: 08/05/2014 tarihinde huzursuzluk, şiddetli ağlama şikayetiyle E.Ü.T.F. çocuk acil servisine getirilmiştir. Yapılan tetkiklerde sodyum değerinin düşük olduğu, beslenme bozukluğu ve ürogenital sistemdeki mantar enfeksiyonu nedeniyle hastaneye yatırılmıştır. Yapılan antropometrik tanılamada kilosu: 5200 gr. (< %3 P); boyu: 56 cm (<%3 P); baş çevresi: 38,5 cm (<%3 P); göğüs çevresi: 38 cm olarak bulunmuştur. Yaşamsal bulguları; ateş: 36.6 C, nabız: 126/ dk bulunmuştur tarihinde idrar yolu enfeksiyonu olan hastaya antibiyotik tedavisi başlanmıştır. Beslenme bozukluğunu tedavi etmek için Nazogastrik tüp ile 8 60 cc ek beslenme, Dvit3 ve BioGaia

14 damla başlanmıştır. Sodyum değerini normal düzeye getirmek için günde bir defa mama ile birlikte NaCl başlanmıştır. Mantar tedavisi için de; ocerol pomad, oxid de zinc pomad, hametam pomad, canesten krem, isosol krem ve permanel ile silme başlanmıştır. Hastanın opere edilebilmesi için 10 kg ın üzerine çıkması beklenmektedir. Genel pediatri servisinde takip edilen hastanın hemşirelik bakımı kavram haritası şeklinde sunulacaktır. Hemşirelik süreci Ağrı, Elektrolit Dengesizliği, Beslenmede Dengesizlik: Gereksinimden Az Beslenme, Büyümede Gecikme, Deri Bütünlüğünde Bozulma, Aile İçi Süreçlerin Devamlılığında Bozulma, Anksiyete (Annede), Aspirasyon Riski, Enfeksiyon Riski, Enfeksiyon Bulaştırma Riski, Bilgi Eksiliği (Annede) tanılarına yönelik girişimlerde bulunularak, değerlendirilecektir. Hemşirelik bakımı ve etkin tedavi ile birlikte çocukta var olan enfeksiyon ve beslenme sorunları düzeltilerek çocuğun normal yaşantısına dönüşümü hızlandırılabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir. Anahtar Kelimeler: Ambiguous genitalia, omfalosel, konjenital adrenal hiperplazi, çocuk, hemşirelik bakımı P12- NİEMANN-PİCK TİP A TANISI İLE İZLENEN ÇOCUĞUN GORDON UN FONKSİYONEL SAĞLIK ÖRÜNTÜLERİ MODELİ KULLANILARAK DEĞERLENDİRİLMESİ Beste ÖZGÜVEN ÖZTORNACI 1, Z. Bahire BOLIŞIK 2 1 İzmir Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü, 2 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Amaç: Bu olgu sunumu, Niemann-Pick Tip A tanısı ile çocuk metabolizma servisinde izlenen hastanın Gordon un Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri modeline göre bakım gereksinimlerinin belirlenmesi ve hemşirelik bakım planında sunulması amacıyla yapılmıştır. Niemann-Pick hastalığı (NPH), sfingomyelinaz enzim eksikliğine bağlı olarak vücudun çeşitli organlarında, özellikle retiküloendotelyal sistem ve santral sinir sisteminde, intraselüler sfingomyelin ve kolesterol birikimi ile karakterize, otozomal resesif geçişli, nadir görülen bir lizozomal lipid depo hastalığıdır. Genetik, klinik ve biyokimyasal heterojeniteye sahip hastalığın, başlama yaşı ve santral sinir sistemi tutulumuna göre, Tip A, B, C, D, E ve F olmak üzere altı alt tipi tanımlanmıştır. Tip A Akut nöronopatik form, Tip B Kronik visseral form, Tip C Kronik nöronopatik form daha iyi tanımlanmış formlardır. Tip A tüm hastaların

15 %85' ini oluşturur. Tanı çoğunlukla çocukluk döneminde rutin muayenelerde saptanan hepatosplenomegalinin etiyolojisinin araştırılması sırasında, sfingomyelinaz aktivitesinin tespiti ve Niemann-Pick hücrelerinin kemik iliği incelemesinde gösterilmesi ile konulur. Hastanın kliniği sfingomyelinin biriktiği organa göre farklılık gösterir. Niemann-Pick hastalığında sıklıkla nörolojik ve gastrointestinal sistem bulguları, büyüme-gelişme geriliği, göz bulgulan, solunum sistemi, cilt ve kardiyak bulgular görülür. Genellikle gözlenen patolojiye göre destekleyici özel tedavi gerekmektedir. Hipersplenizm ve masif splenomegali gelişmiş ise rüptür gelişme riskinden dolayı splenektomi gerçekleştirilebilir. Olgu Sunumu: 1 yaşındaki olgu, sezeryan doğum ile 3280 gram, 50 cm olarak sağlıklı doğmuş olup, doğumda ve sonrasında yenidoğan sarılığı dışında herhangi bir problem yaşanmamıştır. Ancak sarılığın 2,5 aylık olana kadar sürmesi üzerine uzamış sarılık şikâyeti ile ilçe devlet hastanesine başvurusu yapılmış, burada yapılan tetkikler sonucunda karaciğer ve dalak büyümesi saptanmış ve üniversite hastanesine sevk edilmiştir. Yapılan kemik iliği aspirasyonu ve enzim testleri sonucunda 4,5 aylıkken Niemann-Pick Tip B tanısı konulmuştur. Olgunun destekleyici tedavisine başlanmış, erken tanı konması ve hastalığın beyni etkilememesi nedeniyle hematopoetik kök hücre nakli planlanmış, kontrol tarihleri belirlenmiş ve taburcu edilmiştir. 10 aylık olana kadar takip ve tedavisi süren, büyüme ve gelişmede problem olmayan olguda ani başlayan solunum sıkıntısı nedeniyle hastaneye yatış gerçekleşmiş, yattığı gece hastanede aralıklı olarak sabah 8 e kadar süren konvülsiyonları olmuş ve sabah çekilen EEG de beyin hücrelerinin etkilendiği saptanmıştır. Sonrasında olgunun yutma refleksi kaybolmuş, ağızdan beslenememeye başlamış, solunum sıkıntısı artmış, hızlı kilo kaybı ve büyüme ve gelişmede durma/gerileme ortaya çıkmıştır. Tetkiklerde hastalığının beyni de etkilediği, tanının Niemann-Pick Tip A ya dönüştüğü ve kök hücre nakli şansının kalmadığı aileye bildirilmiştir. Olgunun hastaneye son yatışı tam bir yaşını doldurduğu gün gerçekleşmiş olup, ateş, halsizlik, kusma, batında distansiyon ve asit şikâyetleri ile çocuk acil servisine başvurmuş, metabolizma servisine yatışı yapılmıştır. Olgu Marjory Gordon tarafından geliştirilmiş olan bireylerin biyopsikososyal boyutta kapsamlı olarak ele alındığı hemşirelik bakım modeli ile değerlendirilmiştir. Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri modeli olarak adlandırılan bu model, sistematik ve standardize edilmiş bilgi toplama yaklaşımını ve hemşirelik bakış açısıyla bilginin analiz edilmesini olanaklı kılmaktadır. Fonksiyonel Sağlık Örüntüleri Modeline göre, olguda en fazla sorun saptanan alanlar, Beslenme-Metabolik Durum, Aktivite-Egzersiz, Uyku-Dinlenme, Kendini Algılama, Bilişsel-Algısal, Rol-İlişki, Baş etme-stres Toleransı olup, hemşirelik bakımı bu alanlardaki bozuklukların düzeltilmesine yönelik planlanmış ve uygulanmıştır.

16 Anahtar Kelimeler: Niemann-Pick hastalığı, fonksiyonel sağlık örüntüleri modeli, hemşirelik bakımı, sfingomyelinaz enzim eksikliği, lizozomal lipid depo hastalığı P13 - FARKLI OKULLARDA OKUYAN LİSE ÖĞRENCİLERİNİN YEME TUTUM VE DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Esra TURAL BÜYÜK 1, Gamze DUMAN 1, 1 Omü Sağlık Yüksekokulu Amaç: Ülkemizde lise öğrencilerinin çocukluk dönemlerinden başlayan hatalı beslenme alışkanlıkları olduğu ve bu durumun sonraki dönemlerde ciddi sağlık problemlerine yol açabileceği bilinmektedir. Günümüzde genç nüfusta, yeme bozukluklarının yanı sıra, tanı konulacak seviyeye ulaşmayan sağlıksız yeme davranışları görülebilmektedir. Son yıllarda yeme bozukluklarının yaygınlığı büyük oranda artmıştır. Bu nedenle sağlıksız yeme davranışlarını belirlemek, yeme bozuklukları oluşmadan önce müdahale etme ve önleme fırsatı sağlar. Bu araştırma, farklı okullarda okuyan lise öğrencilerinin yeme tutum ve davranışlarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak planlanmıştır. Yöntem: Araştırma tarihleri arasında bir ilçede bulunan İmam Hatip Lisesi, Anadolu Lisesi ve Sağlık Meslek Lisesi öğrencileri arasında okulda olan ve araştırmayı kabul eden 174 kişi ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında lise öğrencilerinin sosyo-demografik özelliklerini tanımlamak ve yeme davranışlarını öğrenmeye yönelik Bilgi Formu ; yeme tutumu ve davranışlarını belirlemek için Yeme Tutumu Testi kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21 programında frekans, yüzdelik, ki kare ve t testi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya alınan 174 lise öğrencisinin yaş ortalaması 16.57±1.36, yeme tutum ölçeği puan ortalaması 16.35±8.31 ve yeme bozukluğu riski görülme oranı %8 bulunmuştur. Öğrencilerin %19.5 inin beden ağırlığının normalin altında, %73 ünün normal ve %7.5 inin beden ağırlığının ise normalin üzerinde olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Katılımcıların %51.1 i beden ağırlıklarını normal bulduklarını, %27.6 sı kendilerini kilolu bulduklarını ve %21.3 ü de kendilerini zayıf bulduklarını belirtmiştir. Lise öğrencilerinin %52.9 u beden ağırlığıyla ilgili hiçbir şey yapmadığını, %34.5 i kilo vermeye çalıştığını ve %12.6 sı da kilo almaya çalıştığını belirtmiştir. Öğrencilerin yeme bozukluğu riski ve BKİ leri arasındaki ilişkiye bakıldığında, zayıf olanların %8.8 inin yeme bozukluğu açısından risk taşıdığı, normal olanların %6.3 ü ve normalden fazla olanların ise %23.1 inin yeme bozukluğu açısından risk

17 taşıdığı görülmüştür. Öğrencilerin yeme bozukluğu riski ve beden ağırlıklarıyla ilgili yaptıkları arasındaki ilişkiye bakıldığında, kilo almaya çalışanlar yeme bozukluğu riski taşımazken hiçbir şey yapmıyorum diyenlerde yeme bozukluğu riski %5.4, kilo vermeye çalışanlarda ise %15.0 olarak saptanmıştır. Son bir yıl içinde kilo vermeye çalışanlarda ise yeme bozukluğu riski %12.7 iken, bu oran son bir yılda kilo vermeye çalışmayanlarda %5.9 olarak bulunmuştur. Öğrencilerin BKİ leri ve yeme bozukluğu davranışı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0.005). Öğrencilerin beden ağırlıklarıyla ilgili düşünce durumları ve yeme bozukluğu davranışı arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0.005). Kız öğrencilerin(%10.6) erkek öğrencilere göre(%3.3) daha fazla yeme bozukluğu davranışı gösterdiği, Sağlık Meslek Lisesi öğrencilerinin(% 12.7) İmam Hatip Lisesi(%3.5) ve Anadolu Lisesi(%5.3) öğrencilerine göre daha fazla yeme bozukluğu davranışı gösterdiği görülmüş olup bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır(p>0.005). Bu oranın Sağlık Meslek Lisesinde yüksek olması orada okuyan kız öğrenci sayısının daha fazla olmasından ve sağlık bilgisi alan öğrencilerin zayıf olma konusunda daha fazla duyarlı olabileceklerinden kaynaklandığını düşündürmektedir. Sonuç: Araştırmanın sonucunda risk altında olan öğrencilerin erken müdahale için elde edilen bulgular doğrultusunda ilgili birimlere yönlendirilmesi, beslenmeyle ilgili eğitim programlarının düzenlenmesi ve ailelere gerekli eğitimin verilmesi önerilerinde bulunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Lise öğrencileri, beslenme, yeme davranışları, yeme tutumu, yeme bozukluğu P14 - DEVLET VE ÖZEL HASTANEDEKİ HEMŞİRELERİN AİLE MERKEZLİ BAKIMA İLİŞKİN TUTUM VE DAVRANIŞLARI Şadiye DUR 1, Duygu GÖZEN 1, Muzaffer BİLGİ 2, 1 İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi, 2 Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Amaç: Aile merkezli bakım yaklaşımı, çocuğunu hastane ortamında kendini güvende hissetmesini sağlamanın yanı sıra çocuk ve ailenin buradaki uygulamalardan olumsuz etkilenmesini en aza indirmede de yararlı olmaktadır. Bu düşünce doğrultusunda araştırma özel ve devlet hastanelerinde çalışan hemşirelerin ebeveynlerin çocuklarının bakım

18 uygulamalarına katılmalarına ilişkin tutumlarını karşılaştırmak amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı nitelikte olan araştırmanın evrenini, 1 Mayıs- 30 Haziran 2013 tarihleri arasında İstanbul il merkezinde bulunan iki devlet hastanesi ve bir özel hastanenin Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Kliniklerinde çalışan 70 hemşire oluşturmuştur. Çalışmada örneklem seçim yöntemine gidilmemiş, bu tarihler arasında hastanelerde ulaşılan ve araştırmaya katılmayı gönüllü kabul eden tüm hemşireler araştırma kapsamına alınmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak; Hemşire Tanıtım Formu ve Ebeveyn Katılım Tutum Ölçeği (PPAS) olmak üzere iki adet form kullanılmıştır. Ölçek, ilk kez Seidl ve Pillitteri (1967) tarafından geliştirilmiş, Gill tarafından 1985 ve 1990 yıllarında revize edilmiştir. Ölçeğin Türkiye'de geçerlilik ve güvenirliği Saime (Özbodur) Yıldırım (2008) tarafından yapılmıştır. Bu ölçek, 24 maddeli, 5 dereceli likert tipi bir ölçektir. Ölçekten alınacak en düşük puan 24, en yüksek puan 120 dir. Ölçekten alınan puanın yüksek olması ebeveynin çocuğun bakımına katılımını kabul edici bir tutumu göstermektedir. Elde edilen veriler, sayı, yüzdelik, ortalama ile Shapiro-Wilk ve Kolmogorov-Smirnov testleri kullanılarak analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırma kapsamına alınan hemşirelerin %84.3 ünün kadın,%57.1 inin üniversite mezunu, %51.4 ünün evli ve %60 ının çocuğunun olmadığı saptanmıştır. Hemşirelerin, %28.6 sının dahili çocuk hastalıkları kliniklerinde, %27.1 inin yenidoğan yoğun bakım ünitesinde çalıştıkları, %55.7 sinin çocuk kliniklerinde kendi isteğiyle çalıştığı, %72.9 unun çocuk kliniklerinde çalışmaktan memnun oldukları belirlenmiştir. Yaş ortalamalarının 28.92±5.52 yıl, toplam çalışma süresinin 7.97±5.18 yıl ve çocuk kliniklerinde çalışma süresinin ise 5.27±4.67 yıl olduğu belirlenmiştir. Araştırmadaki hemşirelerin aile merkezli bakımla ilgili bilgi durumu incelendiğinde %64.3 ünün konu ile ilgili bilgi sahibi oldukları, bilgi aldıkları kaynaklar incelendiğinde ise %34.8 inin konu ile ilgili bilimsel yayınlar ve mesleki eğitim kapsamındaki derslerinden bilgi aldıkları saptanmıştır. Hemşirelerin %54.3 ünün ebeveyn katılım tutum ölçeği toplam puanının 84 puan ve üstü olduğu bulunmuştur. Yapılan analizler sonucunda hemşirelerin çalıştığı hastane ve PPAS skoru değerlendirildiğinde devlet hastanesinde çalışan hemşirelerin (85,67 ± 6,17) ebeveynlerin çocuklarının bakımına katılımına, ilişkin tutumlarının özel hastanede çalışanlara (81,88 ± 5,26) göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha olumlu olduğu belirlenmiştir (p<0.05).yüksek lisans ve doktora mezunu olan, yenidoğan yoğun bakım ünitesi ve süt çocuğu servisinde görev yapan hemşirelerin ebeveyn katılım tutum ölçeği toplam puan ortalamalarının daha yüksek olduğu bulunmuştur.

19 Sonuç: Aile merkezli bakım yaklaşımını benimsemiş hemşirelerin, eğitim düzeylerinin yüksek olması lisansüstü eğitim programlarında aile merkezli bakım konusuna daha fazla zaman ayrıldığını ve eğitimin hemşirelerin konuyla ilgili tutumlarını olumlu yönde geliştirdiğini göstermektedir. Bunun yanında ölçek cronbach alpha değeri olarak bulunduğundan, ülkemiz kültür ve gelenekleri, hemşirelerin eğitim durumu ve teknolojik gelişmelerle yenilenmiş kapsamlı bilgiler doğrultusunda konu ile ilgili yeni ölçeklerin geliştirilmesine ya da ölçeğin tekrar revize edilmesine gereksinim olduğunu düşündürmektedir. Anahtar Kelimeler: Aile merkezli bakım, ebeveyn katılımı, hastanede yatan çocuk, hemşire, devlet ve özel hastane P15 - EBEVEYN ALGISININ 3-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARIN SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARINA ETKİSİ Ayfer EKİM 1, Zeynep ÇİKENDİN 2, 1 İstanbul Bilgi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü, 2 Namık Kemal Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü Amaç: Okul öncesi çocukların sağlıklı yaşam stili davranışlarının gelişiminde ebeveyn özyeterlilik algısının etkisini anlama, etkili sağlığı geliştirme girişimlerinde önemli bir ilk adım olacaktır. Bu çalışmanın amacı, ebeveyn algısının, okul öncesi çocukların sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite davranışlarına etkisini belirlemektir. Yöntem: Araştırma, Tekirdağ il merkezinde Milli Eğitim Müdürlüğü ne bağlı 6 anaokulunda Eylül-Aralık 2013 tarihleri arasında 3-6 yaş grubu çocukların ebeveynleri ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, örneklem seçim tekniği kullanılmamış, şehir merkezindeki tüm anaokullar örnekleme alınmıştır. Veri toplama aracı olarak Demografik Veri Toplama Formu ve sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite alt boyutlarından oluşan Ebeveyn Özyeterlilik Ölçeği (PSQ) kullanılmıştır. Ebeveyn Öz-yeterlilik Ölçeği Likert tipi derecelendirilmiş olup, maksimum toplam puanı 340; sağlıklı beslenme alt boyutunun maksimum toplam puanı 270; fiziksel aktivite alt boyutunun maksimum puanı ise 70 dir. Bulgular: Araştırmaya toplam 425 ebeveyn katıldı. Ebeveynlerin yaş ortalaması 32.5±4.6 yıl ve %28.0 i ilkokul, %42.9 u üniversite mezunudur. Ebeveynlerin %58.8 (n=250) inin beden kitle indeksi normal, %28.0 (n=119) inin kilolu ve %9.6 (n=41) sının obes olarak

20 değerlendirildi. Çocukların yaş ortalaması 4.5 yıldır ve %77.8 (n=330) i 5-85; %13.6 (n=58) sı 85-95; % 3.0(n=13) ü < 5 ve %5.7(n=24) si >95 persentil değerlerindedir. Ebeveynlerin PSQ ortalama toplam puanı ± 15.2; sağlıklı beslenme alt boyut ortalama puanı 176.7±14.7 ve fiziksel aktivite alt boyut ortalama puanı 44.0±11.6 olarak saptandı. Sonuçlara göre annenin eğitimi ve ailenin gelir durumu okul öncesi çocukların sağlıklı yaşam stili davranışları hakkında ebeveyn algısını etkileyen temel faktörlerdir. Sonuç: Okul öncesi çocuklara sağlıklı yaşam stili davranışlarının kazandırılmasında, ebeveyn odaklı stratejilerin geliştirilmesi, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite gibi sağlıklı yaşam stili davranışlarının kazandırılmasında ailenin sorumluluğunu teşvik edici girişimlerin planlanması önerilir. Anahtar Kelimeler: Ebeveyn, okul öncesi, öz-yeterlilik, sağlıklı yaşam stili davranışları P16 - PEPLAU NUN KİŞİLERARASI İLİŞKİLER MODELİNE GÖRE ASPERGER SENDROMU İLE İZLENEN ÇOCUĞUN HEMŞİRELİK DEĞERLENDİRMESİ Gülay MANAV 1, Elçin AKDENİZ 2, 1 Marmara Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ad, 2 Maltepe Üniversitesi Ruh Sağılığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ad Amaç: Hemşirelik; bilgi, teori ve kuramlara temellenen uygulamalardan oluşmaktadır. Bu teori ve kuramlar, hemşirelik uygulamalarına kaynak sağlamaktadır. Teorilere dayalı bir bakış açısı, bireyin bakımını amaçlı ve sistemli olarak planlama ve uygulama olanağı vermektedir. Hemşirelikte modeller, disiplin ile ilgili kavramları belirler ve bu kavramlar arasındaki ilişkiyi açıklar. Hemşirelik modelleri, odak noktası olarak bireyi ele alarak hemşirelik uygulamalarının mesleksel boyut içinde değerlendirilmesini sağlar. Ayrıca bu modeller hemşirelik bilgisini ve uygulamalarını sistematize ederek hemşireye rehberlik eder ve profesyonel bir iletişim sağlar. Bu makale, Peplau nun Kişilerarası İlişkiler Modeli nin kullanımını, bir örnek ile açıklayarak, NANDA nın sosyal etkileşimde bozulma hemşirelik tanısını kullanmada modelin kullanılabileceğine dikkat çekmek ve kullanımının yaygınlaştırılmasını sağlamak amacıyla yazılmıştır. Yöntem: Hemşirelik insan ilişkileri üzerine temellenmiş bir meslektir ve hemşirelik bakım sürecinin etkinliği hemşirenin diğer bireylerle etkin iletişim kurma yeteneğine bağlıdır.