Organik Tarımda Toprak Hazırlama Gübreleme

Transkript

1 Organik Tarımda Toprak Hazırlama Organik bitkisel üretim yapılacak işletmelerde toprak hazırlama şu kurallara uygun olarak yapılmalıdır: a) Organik bitkisel üretime başlanmadan önce, kontrol veya sertifikasyon kuruluşunca, arazide koruma tedbirleri alınıp alınmayacağına karar verilir. Bu tedbirler; 1) Teraslama, 2) Kontur ve şeritvari ekim ve dikim, 3) Toprak nemini koruyucu materyal kullanılması ve malçlama, 4) Budanmış dallarla veya baklagil ekimi yapılarak gölgeleme, 5) Hendekleme ve silt kapanları yapma yöntemleridir. b) Organik tarıma geçiş sürecinde, konvansiyonel üretimden kalan bitki artıkları parselden tamamen uzaklaştırılarak toprak hazırlanır ve müteakip yıllarda toprağın havalanmasını sağlayacak, toprağı derinden işlemeyen, traktör kuyruk miline bağlı olarak kullanılan toprak işleme aletleri kullanılır. c) Organik bitkisel üretim yapılacak toprak; ph değeri 5,5-7 arasında, biyolojik ve minerolojik yapısı ve dokusu bozulmamış topraktır. Toprak yapısının bozulduğu durumlarda Organik Tarım Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde kullanımına izin verilmiş toprak iyileştiricileri kullanılır. Seralarda kullanılacak taşıma toprağın da bu özellikleri taşıması gerekir. d) Organik bitkisel üretimde çok fazla sayıda ve gereksiz toprak işleme yapılmamalıdır. Toprak işlemede pulluk gibi derin kazan aletlerin en fazla beş yılda bir kullanılması gerekir. Böylece toprağa azot sağlayan bakterilerin idamesi sağlanır. Toprak işleme, traktöre takılarak çekilen tırmık, kültivatör, diskaro gibi ekipmanlarla yapılmalıdır. Gübreleme Organik bitkisel üretimde gübreleme aşağıda belirtilen kurallara uygun olmalıdır: a) Hayvancılığın organik tarım metoduyla yapıldığı işletmelerden gelen büyük ve küçük baş organik hayvan gübreleri ve Organik Tarım Yönetmeliğinin 1 nolu eki (A) Bölümünde verilen gübre ve toprak iyileştiriciler ile yeşil gübreleme yoluyla gübreleme yapılır. b) Yeterli organik hayvan gübresi bulunamaması durumunda, organik tarım metoduyla hayvancılık yapmayan işletmelerden sentetik katkı maddesi içermeyen hayvan gübreleri kullanılabilir. Ancak, kullanılan bu gübrenin,

2 organik gübre içerisindeki oranı % 25 i geçememelidir. Ancak ekstansif tarım yapan işletmelerden gelen çiftlik gübresi kullanılabilir. c) Yeşil gübrelemede, Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde belirtilen uygun mikrobiyal veya bitkisel kökenli maddeler kullanılır. d) Kontrol veya sertifikasyon kuruluşunca, organik gübrenin de yetersiz kaldığının saptandığı durumlarda, bu Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde kullanımına izin verilen gübre ve toprak iyileştiriciler, kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunun onayı ile doğal formunda kullanılır. e) Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu, kullanılan gübrenin karışım olmasından kuşku duyarsa, müteşebbisten gübre analizi yaptırtmasını ister. Analiz sonuçlarına göre kullandırır. Ekim ve Dikim Organik bitkisel üretim ekim ve dikim kuralları aşağıda belirtilmiştir. a) Kullanılacak tohum, fide, fidan, anaç, misel, çelik gibi üretim ve çoğaltım materyali organik tarım metoduyla üretilmiş olmalıdır. b) Üretim ve çoğaltım materyali, hastalık ve zararlılara karşı kimyasal ilaçlamaya tabi tutulmadan kullanılır. Üretim ve çoğaltım materyali üretiminde, hastalık ve zararlılara karşı, Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (B) bölümündekiler dışındaki maddelerle mücadele yapılamaz. c) Ekim, üretim şekli ve tipine göre elle veya kontrol veya sertifikasyon kuruluşunun izin vereceği ekipmanlarla yapılır. Bu ekipmanlarla konvansiyonel tarım metoduyla ekim yapılmışsa, ekipmanlar yıkanıp temizlendikten sonra kullanılır. Ekipman temizliğinde Yönetmeliğin 9 nolu ekinde verilenler dışındakiler kullanılamaz. d) Organik üretim ve çoğaltım materyalinin özellikleri aşağıdaki şekilde olmalıdır: 1) Organik tohum; genetik olarak yapısı değiştirilmemiş, döllenmiş hücre çekirdeği içindeki DNA dizilimine dışarıdan müdahale edilmemiş, sentetik pestisitler, radyasyon veya mikrodalga ile muamele görmemiş biyolojik formunda olmalıdır. 2) Organik fide; organik tohumlardan elde edilmiş, Yönetmeliğe uygun olarak tesis edilmiş alanlarda üretilen, üretimi sırasında sentetik bitki besleme ve büyütme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun, Yönetmelik ilgili hükümlerine göre üretilmiş, hastalık ve zararlılara dayanıklı olmalıdır.

3 3) Organik fidan, anaç; organik tohumlardan Yönetmeliğe uygun olarak tesis edilmiş alanlarda üretilen, üretimi sırasında sentetik bitki besleme ve büyütme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun, Yönetmelik ilgili hükümlerine göre üretilmiş, hastalık ve zararlılara dayanıklı, bir yaşından büyük olmalıdır. 4) Organik çelik; göz, kalem, dal şeklinde, organik tarım metoduyla yetiştirilen çok yıllık bitkilerden alınır, yöresel toprak ve iklim koşullarına uymalıdır. 5) Organik misel; organik tarım metoduyla üretilen kültür ve diğer mantarlardan elde edilir Sulama Organik bitkisel üretim sulama kuralları aşağıda belirtilmiştir. a) Organik tarım metoduyla bitkisel üretim yapılan tarım alanlarında salma sulama teknikleri kullanılamaz. b) Kontrol veya sertifikasyon kuruluşu tarafından, toprağın, sulu arazi tasnif ve geçirgenlik hızı değerinin tespitinin yaptırılması sağlanır. c) Bitkinin vejetasyon süresince tüketeceği su miktarına göre su planı hazırlanır. d) Araziye su ölçüm cihazı yerleştirilir, plana göre sulama suyu ölçülerek kullanılır. Suyun basınçlı veya basınçsız kapalı sulama teknikleri ile bitkinin kök bölgesine verilmesi esastır. e) Karık sulamaya zorunlu hallerde kontrol veya sertifikasyon kuruluşunun denetiminde izin verilir. f) Drenajı bozuk, geçirgenlik hızı düşük, ağır killi ve tınlı topraklarda drenaj sistemi kurulmalıdır. Drenaj sisteminden elde edilen drenaj suyu ile sulama yapılamaz. g) Bağ, bahçe, seracılık ve örtü altı sebzecilik sulamalarında damla sulama yöntemi uygulanır. h) Tarla, mera ve otlak sulamalarında yağmurlama yöntemi uygulanır. HASAT Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik ve araç-gereçlerin ekolojik tahribat ve kirlilik oluşturmaması esastır. Elle yapılan hasatlarda toplayıcılar ve toplama materyallerinde gerekli hijyen tedbirleri alınır. Toplayıcılar mutlak surette eldiven kullanmalıdır. Makine ile hasatta, hasat makinesi tüm

4 artıklardan temizlenir, mümkünse ürünle temas edecek aksamlar yıkanır. Hasatta organik nitelikteki toplama kapları kullanılır.

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14 HASAT:Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik ve araç-gereçlerin ekolojik tahribat ve kirlilik oluşturmaması esastır. Elle yapılan hasatlarda toplayıcılar ve toplama materyallerinde gerekli hijyen tedbirleri alınır. Toplayıcılar mutlak surette eldiven kullanmalıdır. Makine ile hasatta, hasat makinesi tüm artıklardan temizlenir, mümkünse ürünle temas edecek aksamlar yıkanır. Hasatta organik nitelikteki toplama kapları kullanılır. ORGANİK HAYVANSAL ÜRETİM 1- Üretime Başlama: Organik hayvan yetiştiriciliği ve hayvansal üretim yapacak üretici müteşebbis, geçiş sürecine alınır. 2- Çevreye Uyumluluk: Hayvan yetiştiriciliği toprak-bitki, bitki-hayvan ve hayvan-toprak ilişkisinin oluşması ve korunması bakımından toprağın organik madde ve besin öğesi ihtiyaçlarını tamamlar yapıda olmalı ve biyolojik çeşitlilik teşvik edilmelidir. Organik gübre stoklama kapasitesi yada yayılan nitrojen miktarı kullanılan tarımsal alanın 170kg/ha/yıl ı aşmamalıdır. Bu miktar aşıldığında, müteşebbisin aynı bölgede başka bir alan edinmesi veya Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunun onayı ile komşu işletmelerde bu olanağı sağlaması gereklidir. Önemli bir kirlilik riski olduğunda Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu çevre koruma maksadıyla stoklama kapasitesini azaltabilir. 3- Tür ve Irk Seçimi: Hayvan Islahı Kanununun genel hükümleri saklı kalmak üzere, tür ve ırk seçimine dikkat edilmelidir. 4- Damızlık: Organik metotlarla üretim yapan işletmelerden getirilen ve tamamen organik yemlerle beslenilen, üretmede ve çoğaltmada kullanılacak, genetik yapısı değiştirilmemiş, çevreye, iklim koşullarına ve hastalıklara dayanıklı hayvanlardır. 5- Döllenme/Tohumlama: Damızlık hayvanlardan tamamen doğal yöntemlerle elde edilen, bu yönetmelik hükümlerine göre saklanan ve kullanılan hayvan üretme materyalleri ile hayvan çoğaltma işlemidir. 6- İşletme Tesisi: Yeni bir işletme tesisinde, yeterli miktarda organik olarak yetiştirilmiş hayvan bulunmadığında, konvansiyonel tarım metoduyla üretilmiş hayvanlar aşağıdaki koşullara bağlı olarak organik çiftliklere getirilebilirler: 1- Besiye alınacak danalar dört aylıktan büyük olmamalıdır. 2- Besiye alınacak kuzu ve oğlaklar dört haftadan büyük olmamalıdır. 3- Damızlıkta kullanılacak hayvanlar 14 aylıktan büyük olmamalıdır. 4- Yyumurta üretimi için piliçler 18 haftadan büyük olmamalıdır.

15 5- Etlik piliçler geldikleri çiftlikten ayrıldıklarında üç günlükten daha küçük olmalıdır. 6- Hayvanların organik olmayan hayvansal üretim yapan çiftliklerden sağlanması durumunda hayvan sağlığı kurallarına dikkat edilmelidir. Özel koşullar ve karantina dönemine bağlı olarak kontrol testleri yapılmalıdır. 7- Damızlık İhtiyacı: Doğal büyüme ve hayvanların yenilenmesi için yılda yetişkin büyükbaş hayvanların minimum %10 u ile küçükbaş hayvanların %20 si sürü yenileme payı olarak ayrılmalıdır. 7- Otlatma Alanı: Organik hayvan yetiştiriciliği yapan işletme serbest otlak alanına sahip olmalı, çiftlik hayvanları çayır-mera alanları üzerinde beslenmelidir. İşletmenin toplam hayvan sayısı hektar başına iki büyükbaş hayvan birimini geçemez. Mera ve otlaklarda besleme yapılacaksa, alanın önceden Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu tarafından organik tarım kurallarına uygun olup olmadığı tespiti yapılır. Mera ve otlakların organik tarım kurallarına uygun olması gereklidir. Mera ve otlaklarda kimyasal gübreleme ve mücadele yapılmamış olmalıdır. 8- Barınaklar: Hayvan barınaklarının tesis ve bakımında gerekli tüm hijyenik tedbirler alınmalı, barınaklarda yeterli temiz hava bulunmalı ve barınaklar her tür ve ırkın hareket serbestliğine olanak tanımalıdır. 9- Beslenme: Hayvan beslemede, organik tarım kurallarına uygun olarak üretilmiş besin maddesi ve yem kullanılmalıdır. Yem temininde güçlük çekildiği durumlarda, konvansiyonel saf yada karma yem geçici tahsis edilmiş izne bağlı olarak kullanılabilir. Günlük izin verilen konvansiyonel yem miktarı, toplam karma yemin, geviş getirenlerde %20 sini ve geviş getirmeyenlerde %30 unu geçemez. Bu rakam tarımsal orjinli yemin kuru maddesinin yüzdesi olarak hesaplanmıştır. Hayvan beslemede ilave besin ihtiyacında Bu Yönetmelik kurallarına uygun vitamin ve mineraller kullanılabilir. 10- Yem Özellikleri: Hayvan yemlerinin bulunduğu tüm üretim ünitesi alanı organik tarım kurallarına uygun olmalıdır Kuru ot, saman ve diğer yem bitkilerinin üretildiği alan iki yıllık geçiş dönemini geçirmiş olmalıdır. Komite ve Kontrol ve/veya

16 sertifikasyon kuruluşunun onayı ile parsellerin daha önce nasıl kullanıldığına bağlı olarak, bu süre uzatılabilir yada kısaltılabilir. Eğer, tüm işletmedeki geçiş süreci hayvanlar ve aynı zamanda ürün üretimini de kapsarsa toplam geçiş dönemi 12 aya indirilebilir. 2. Saf ve karma yemleri Bu Yönetmelikte belirtilen kurallara uyumlu olmalıdır. Saf ve karma yem maddeleri genetik yapısı değiştirilerek elde edilmiş yada kısmi olarak bunlardan türetilmiş ürünleri, katkıları ve tamamlayıcı madde içeremez. 3. Hayvansal orijinli kan unu, kemik unu gibi sentetik ürünler veya kimyasal muamele görmüş yemler hayvan yemi olarak kullanılamaz. Üretimi ve büyümeyi teşvik edici sentetik maddelerin kullanımı yasaktır. 4. Siloda muhafaza edilen hayvan yeminde izin verilen koruyucular; deniz tuzu, iri kaya tuzu, mayalar, laktik, asetik, formik ve probiyotik bakteriler yada asitler, enzimler, peynir altı suyu, şeker, şeker pancarı posası, hububat unu ve melas gibi organik koruyucu ve katkılardır. 12- Genetik Özellikler: Organik hayvan yetiştiriciliğinde, hayvanların genetik yapısı değiştirilemez ve genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar ve bunlardan üretilmiş ürünler organik üretim metotlarına uygun olmadığından, organik hayvancılıkta girdi olarak kullanılamaz. Gen teknoloji metotları ile hayvan ıslahına izin verilemez. 13- Hormon Kullanımı: Organik hayvan yetiştiriciliğinde, büyümeyi arttırıcı ve üreme devrelerini değiştiren maddeler, organik tarım ilkelerine uymadığı, hayvanların dengesini, sağlığını ve davranışlarını etkilediği için kullanılmaz. 14- Suni Tohumlama: Suni tohumlama ancak Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunun izni ile enjekte edilmemek koşuluyla steroid maddeleri kullanılarak suni kızgınlık yaratılabilir. 15- Müdahaleler: Kuyruk kesme, gaga kesme, kanatları yolma gibi yöntemler uygulanmaz. Ancak, iğdiş etme ve boynuz köreltme hayvana zarar vermemek şartı ve Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunun onayı ile uygulanır. 1. Hayvan hasta ise gerekli olduğu takdirde ilaçlı tedavi Veteriner Hekim gözetiminde kullanılabilir. Patojenlerin hayvanlara geçiş

17 rizkini en aza indirmek veya önlemek için en uygun ilaçlar tatbik edilmelidir. 2. Acil durumlarda sentetik ilaçların kullanılması gerekirse, ilaçlar toksikoloji listesi dikkate alınarak kullanılır. Ancak, kasaplık hayvanlarda kesimden önceki iki ay, süt ürünleri 7gün ve yumurta 5gün içerisinde sentetik ilaç verilmiş ise organik ürün olara satılamaz. 3. Kanatlılarda yumurtlamayı yumurta sarısı arttırıcı yada kalite düzenleyici sentetik maddeler ile doğal olmayan yöntemler kullanılamaz. 16- Kayıt Tutulması: Organik hayvan yetiştiriciliği ve hayvansal üretim yapan işletmeler, hayvanların giriş ve çıkışı ile tüm tedavi uygulamaları ile ilgili güncel, detaylı ve muntazam kayıtlar tutmalıdır. Hayvanlara kimlik verilmelidir. 17- Nakil: Hayvanların nakilleri stressiz ve kısa zamanda gerçekleştirilecek şekilde yapılmalıdır. Nakliye esnasında ilaçlı sakinleştiricilerin kullanımı yasaktır. 18- Kesim: Kasaplık hayvanlara kesim esnasında stres yaratmayacak şekilde davranılmalı, uygun kesim yöntemleri uygulanmalıdır. Konvansiyonel olarak beslenmiş hayvanlarla ayrı gruplar halinde kesime gönderilmeli ve kesimhaneler kullanılmalıdır. 19- Arıcılık: Arıcılıkta şu koşullara uyulmalıdır: 1- Organik arıcılık tüm arı ürünlerinde yapılabilir. Arı ürünleri; arıcılık sonucu üretilen bal, balmumu ve arı reçinesi, karamum gibi propolis içeren arı sütü, arı zehiri, polen, apilarnil, ana arı,erkek arı, işçi arı ve oğul arılardır. 2- Kovan, taşınabilir arı ailesi barınağı, olduğundan taşınılacak tüm alanlar organik üretime uygun olmalıdır. Konvansiyel bitkisel üretim yapılan alanlarda arıcılık yapılamaz. Arıların taşınması sırasında stres yaratacak yöntemlere başvurulmamalıdır. Arıcılık yapılacak alanda kimyasal mücadele yöntemleri kullanılamaz. 3- Arıcılık yapılacak alan Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunca önceden denetlenmeli ve organik koşullara uygunluğu tespit edilmelidir. 4- Karantina tedbirleri uygulanan alanlarda arıcılık yapılamaz.

18 5- Sağlık ve temizlik maddesi olarak kimyasal maddeler kullanılamaz. 6- Suni tohumlama yapılamaz. Kontrol ve Sertifikasyon Kontrol ve sertifikasyon, ekolojik tarımın önemli basamaklarından biridir. İç ve dış piyasalarda bir ürünün ekolojik olarak satılabilmesi için Ekolojik Ürün Sertifikası'na sahip olması gerekmektedir. Sertifika sistemi ürünlerin ekolojik standartlara göre üretildiğinin, işlendiğinin, paketlendiğinin garantisidir. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşları bağımsız olmalı,üretim ve pazarlama faaliyetlerinde bulunmamalı,ticaret yapmamalı ve danışmanlık hizmeti vermemelidir. Türkiye de bir kontrol ve sertifikasyon kuruluşunun faaliyet gösterebilmesi için Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından onaylanmış ve kontrol yetkisi verilmiş olması gerekmektedir. Ülkemizde yasada belirtilen koşulları yerine getirerek yetki belgesi almış 7 adet kontrol kuruluşu faaliyet göstermektedir. Bu kuruluşlardan 6 tanesi yabancı sertifikasyon kuruluşlarının Türkiye temsilcisi, biri ise Türk kuruluşudur. Türkiye de Faaliyet Gösteren Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşları KURULUŞ ADI ADRES BCS-ÖKO GARANTİE GmbH 1464 sokak No: 57/4 ALSANCAK BİO AGRİCOP 161 Sokak No:22/A Bornova-İZMİR ECOCERT 220 Sokak No:29/3 P.K 37 Bornova- İZMİR ETKO 160 Sokak No:7 Bornova-İZMİR IMO ( Instut Für Marktokologie) 225 Sokak No:29/3 P.K 37 Bornova/İZMİR INAC Zeytinalanı Mah. 141 Sokak No:3 Urla/İZMİR SKAL Girne Bulvarı No:28 D:1 Karşıyaka/İZMİR Her üreticinin, kendi adına ekolojik ürün sertifikası alabilmek için kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarına başvurabilmesine karşın; ülkemizde başvuruları,

19 projede yer alan tüm üreticiler adına projeyi kuran ihracatçı veya organizasyon kuruluşlar yapmaktadırlar. Kontrol kuruluşu bildirilen tüm üreticileri gezerek her üretici için detaylı anket formları ve haritalardan oluşan bir dosya hazırlamaktadır. Sertifikasyon kuruluşu hazırladığı dosyaları Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bildirmekte ve her üreticiyi ürün sezonunda en az iki kez haberli veya habersiz ziyaret etmektedir. Gerekli görüldüğü dönemlerde toprak, yaprak ve ürün örnekleri alınarak analiz yapılmaktadır. Organik Tarımın Avantaj ve Dezavantajları Organik Tarım Sisteminin Avantajları Ülkemizde sentetik kimyasallar çiftçilerimizin büyük bir kısmı tarafından ya çok az kullanılmakta, ya da hiç kullanılmamaktadır. Bu nedenle ekolojik tarıma geçişin kolay olması beklenebilir. Üretici geliri ürüne bağlı olarak artmaktadır (Ortalama %10 artış olduğu tahmin edilmektedir.). Fiyatı hızla artan kimyasal gübre, pestisit ve enerji girdilerinden tasarruf edilmektedir. Sözleşmeli tarımla üreticinin tüm ürününün alınması garanti edilmektedir. Ekolojik ürünlerin ihraç fiyatı diğer ürünlerden % oranında daha yüksektir. Ekolojik Ürünlerin ihracatı ile ülkemiz tarım ürünleri için ilave bir kapasite yaratılmaktadır. Dolayısıyla ihraç edilen her ton daha önce ulaşılamayan tüketici kitlesine gitmektedir. Özel bilgi isteyen ekolojik tarım modeli Ziraat mühendisleri için yeni istihdam sahaları yaratmaktadır. Ekolojik Tarımın Dezavantajları Ülkemizde tarımsal ürün arzında yıldan yıla önemli dalgalanmalar görülmektedir. Hızla artıp gençleşen nüfus, tüketim düzeyinin ve çeşitliliğinin sürekli artması ve çevredeki ülkelerin hemen hepsinin tarımsal ürün talep eden özellikleri sebebiyle organik tarımın (verimde meydana gelebilecek azalma nedeniyle) kısa vadede gelişmesi zor görünmektedir. Ekolojik tarım metoduyla bitkisel üretimde ortaya çıkan bir sorun, arazilerin çok küçük, parçalı ve birbirine yakın olmasıdır. Bu durum organik üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. Çünkü ekolojik üretim yapan bir işletmenin çevrede üretim yapan diğer klasik işletmelerde kullanılan kimyasallardan etkilenmemesi mümkün değildir

20 Ekolojik tarım sisteminde yetiştirilen ürünlerin pazarlanması özellikle iç piyasa için yeni ve belirsiz bir konudur.. Konunun yeni olması nedeniyle yeterli tarımsal yayım çalışmaları ve eleman bulunmaması ekolojik tarımın diğer olumsuz yanıdır. ( GAP TA ORGANİK TARIM HAZIRLAYANLAR -ŞANLIURFA GAP-GİDEM -Yrd.Doç.Dr.Gülşah Bengisu YAVUZER, Harran Ünv.Ziraat Fak.Tarla Bit.Böl.ŞANLIURFA -Zir.Yük.Müh.Müslüm COŞKUN, Tarım İl Müd. Bitki Koruma Şubesi -Zir. Müh.Halil POLAT, Köy Hizmetleri Araştırma Enst. -Yrd.Doç.Dr. Ümit YAVUZER, Harran Ünv. Ziraat Fak.Zootekni Böl. ŞANLIURFA

21 Ahmet N. ŞENAY, AGROGAP Önder Çiftçi Derneği. Nihat BİLDİK, GAP TKD Önder Çiftçi Derneği. SUNUŞ Tarladan tüketiciye ulaşıncaya kadar kontrollü, sertifikalı, planlı, her aşaması kayıt altına alınmış, üretim sürecinde organik bazlı ilaç ve gübre kullanılan ekolojik metotlarla tarımsal üretimin, sürdürülebilir tarım açısından büyük bir katkı sağladığı malumunuzdur. Diğer bir yandan ise, GAP Bölgesinde her geçen gün sulamaya açılan alanların artmasından dolayı, bu etkene bağlı olarak da aşırı sulamanın, kimyasal ilaç ve gübre kullanımın da arttığı, ve maalesef yer altı sularımızın insan sağlığını etkileyecek derecede kirlendiği, topraklarımızın tuzlandığı ve çoraklaştığı gözlenmektedir. Yukarıda bahsi geçen hususlar dikkate alınarak, GAP bölgesinde sağlıklı ve katma değeri yüksek tarımsal ürünler üretilmesini ve sürdürülebilir tarımı desteklemek amacıyla Ekolojik Tarım Projesini başlatmış ve proje kapsamında öncelikle çeşitli kamu-özel kurum ve kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bir Danışma Kurulu oluşturmuş bulunmaktayız. Danışma Kurulumuz bünyesinde ayda bir toplanarak Ekolojik Tarım Metotları ile tarımsal üretimin bölgemizde uygulanmaya başlanması ve yaygınlaşması için çalışmalar yapmaktayız. İlgili proje çerçevesinde ; Ekolojik tarım konusunda yöre çiftçisinin kapsamlı bir şekilde bilgilendirilmesine müteakip, Özellikle sulamaya yeni açılan alanlarda tarımsal ve çevresel kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanması, Hem ürün çeşitlendirilmesi hem de birim alanda en çok katkıyı sağlayacak olan yüksek pazar fiyatlı ürünlerin üretilmesi, Ekolojik Tarım çalışmalarını takip edecek, araştırmalar yapacak ve çiftçilerimize her konuda destek sağlayacak kurumsal yapının oluşturulması,

22 Ekolojik tarım ürünleri alıcısı ve kullanıcısı firmalarla bir araya getirilerek bir grup çiftçinin piyasa koşulları içinde anlaşmalı çiftçilik için ilk adımların atmalarının sağlanarak başarı örneklerinin oluşturulması, amaçlanmaktadır. Projemiz kapsamındaki önemli aktivitelerimizden biri de, 12 Haziran 2003 tarihinde gerçekleştirilen Ekolojik Tarım semineridir. Söz konusu semineri takiben, Ekolojik Tarım Danışma Kurulumuzca, bölgemiz çiftsinin Ekolojik Tarım konusunda bilgilenmesi için kitapçık hazırlayarak dağıtımının yapılmasının faydalı olacağına karar verilmiştir. Bu kitapçığın hazırlanmasında katkıda bulunan Ekolojik Tarım Danışma Kurulu üyelerimize teşekkür eder, bu yayının bölge çiftçimize ve Ekolojik Tarıma gönül veren insanlarımıza yararlı olmasını dileriz. Şanlıurfa GAP GİDEM

23 ÖNSÖZ Sağlıklı beslenmek için, sağlıklı gıdaları tüketmemiz gerekiyor. Bunun içinde beslenmemizde ekolojik ürünlere önem vermeliyiz. Doğal çevrenin bozulması, doğadaki dengeleri de bozmakta; bu da doğanın bir parçası olan insanları da olumsuz yönde etkilemektedir. Bunun bilincinde olan insanlar organik ürünlere rağbet etmekte bu da hem iç, hem de dış pazarlarda bu ürünlere olan talebin artmasına neden olmaktadır. Yıllar önce herhangi bir kimyasal kullanmadan ürettiğimiz ürünlerin doğal oluşu nedeniyle yabancılar tarafından tercih edilmesi organik tarım arayışlarının belki de ilk adımının bilinmeden de olsa atılmasına sebep olmuştur. Bizler o zaman bunların farkında değildik. Fakat son zamanlarda tükettiğimiz sebze ve meyvelerin eski tadı ve kokusunda olmadığını farkettik. Ayrıca insanlarımız çok önemli sağlık sorunları da yaşamaya başladılar. Bilim insanları bu sorunlardan bazılarının hormonlu ve yoğun kimyasal bombardımana tutulmuş gıdalardan kaynaklandığını söyledi.bütün bu yaşananlar bizleri organik ürünlerle beslenmeye yöneltti. Evlerinin önünde küçük bile olsa bir bahçesi olan insanlar kendi meyve ve sebzelerini üretmeye başladılar. Yıllardan beri de organik olmayan gıdalarla beslenen bir çok ülke de bunu farkedip doğal ürünlere yöneldi. Türkiye yi ve özellikle bu konuyla ilgili olarak büyük bir potansiyele sahip olacağı düşünülen GAP ı kendilerine önemli bir pazar olarak gören Dünya buraya yönelmeye başladı. Bizlerde böylece organik ürünlerimiz için uygun pazar bulmuş olduk. Organik Tarım Danışma Kurulu Adına Yrd.Doç.Dr. Gülşah Bengisu YAVUZER ORGANİK TARIMDA TOPRAK HAZIRLAMA Organik bitkisel üretim yapılacak işletmelerde toprak hazırlama şu kurallara uygun olarak yapılmalıdır: a) Organik bitkisel üretime başlanmadan önce, kontrol veya sertifikasyon kuruluşunca, arazide koruma tedbirleri alınıp alınmayacağına karar verilir. Bu tedbirler;

24 1) Teraslama, 2) Kontur ve şeritvari ekim ve dikim, 3) Toprak nemini koruyucu materyal kullanılması ve malçlama, 4) Budanmış dallarla veya baklagil ekimi yapılarak gölgeleme, 5) Hendekleme ve silt kapanları yapma yöntemleridir. b) Organik tarıma geçiş sürecinde, konvansiyonel üretimden kalan bitki artıkları parselden tamamen uzaklaştırılarak toprak hazırlanır ve müteakip yıllarda toprağın havalanmasını sağlayacak, toprağı derinden işlemeyen, traktör kuyruk miline bağlı olarak kullanılan toprak işleme aletleri kullanılır. c) Organik bitkisel üretim yapılacak toprak; ph değeri 5,5-7 arasında, biyolojik ve minerolojik yapısı ve dokusu bozulmamış topraktır. Toprak yapısının bozulduğu durumlarda Organik Tarım Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde kullanımına izin verilmiş toprak iyileştiricileri kullanılır. Seralarda kullanılacak taşıma toprağın da bu özellikleri taşıması gerekir. d) Organik bitkisel üretimde çok fazla sayıda ve gereksiz toprak işleme yapılmamalıdır. Toprak işlemede pulluk gibi derin kazan aletlerin en fazla beş yılda bir kullanılması gerekir. Böylece toprağa azot sağlayan bakterilerin idamesi sağlanır. Toprak işleme, traktöre takılarak çekilen tırmık, kültüvatör, diskaro gibi ekipmanlarla yapılmalıdır. GÜBRELEME Organik bitkisel üretimde gübreleme aşağıda belirtilen kurallara uygun olmalıdır; a) Hayvancılığın organik tarım metoduyla yapıldığı işletmelerden gelen büyük ve küçükbaş organik hayvan gübreleri ve Organik Tarım Yönetmeliğinin 1 nolu eki (A) Bölümünde verilen gübre ve toprak iyileştiriciler ile yeşil gübreleme yoluyla gübreleme yapılır.

25 b) Yeterli organik hayvan gübresi bulunamaması durumunda, organik tarım metoduyla hayvancılık yapmayan işletmelerden sentetik katkı maddesi içermeyen hayvan gübreleri kullanılabilir. Ancak, kullanılan bu gübrenin, organik gübre içerisindeki oranı % 25 i geçmemelidir. Ancak ekstansif tarım yapan işletmelerden gelen çiftlik gübresi kullanılabilir. c) Yeşil gübrelemede, Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde belirtilen uygun mikrobiyal veya bitkisel kökenli maddeler kullanılır. d) Kontrol veya sertifikasyon kuruluşunca, organik gübrenin de yetersiz kaldığının saptandığı durumlarda, bu Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (A) Bölümünde kullanımına izin verilen gübre ve toprak iyileştiriciler, kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşunun onayı ile doğal formunda kullanılır. e) Kontrol ve/veya sertifikasyon kuruluşu, kullanılan gübrenin karışım olmasından kuşku duyarsa, müteşebbisten gübre analizi yaptırtmasını ister. Analiz sonuçlarına göre kullandırır. EKİM VE DİKİM Organik bitkisel üretim ekim ve dikim kuralları aşağıda belirtilmiştir. a) Kullanılacak tohum, fide, fidan, anaç, misel, çelik gibi üretim ve çoğaltım materyali organik tarım metoduyla üretilmiş olmalıdır. b) Üretim ve çoğaltım materyali, hastalık ve zararlılara karşı kimyasal ilaçlamaya tabi tutulmadan kullanılır. Üretim ve çoğaltım materyali üretiminde, hastalık ve zararlılara karşı, Yönetmeliğin 1 nolu ekinin (B) bölümündekiler dışındaki maddelerle mücadele yapılamaz. c) Ekim, üretim şekli ve tipine göre elle veya kontrol veya sertifikasyon kuruluşunun izin vereceği ekipmanlarla yapılır. Bu ekipmanlarla konvansiyonel tarım metoduyla ekim yapılmışsa, ekipmanlar yıkanıp temizlendikten sonra kullanılır. Ekipman temizliğinde Yönetmeliğin 9 nolu ekinde verilenler dışındakiler kullanılamaz. d) Organik üretim ve çoğaltım materyalinin özellikleri aşağıdaki şekilde olmalıdır: 1) Organik tohum; genetik olarak yapısı değiştirilmemiş, döllenmiş hücre çekirdeği içindeki DNA dizilimine dışarıdan müdahale edilmemiş, sentetik pestisitler, radyasyon veya mikrodalga ile muamele görmemiş biyolojik formunda olmalıdır.

26 2) Organik fide; organik tohumlardan elde edilmiş, yönetmeliğe uygun olarak tesis edilmiş alanlarda üretilen, üretimi sırasında sentetik bitki besleme ve büyütme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun, yönetmelik ilgili hükümlerine göre üretilmiş, hastalık ve zararlılara dayanıklı olmalıdır. 3) Organik fidan, anaç; organik tohumlardan yönetmeliğe uygun olarak tesis edilmiş alanlarda üretilen, üretimi sırasında sentetik bitki besleme ve büyütme maddeleri ile hormonların kullanılmadığı, toprak ve iklim koşullarına uygun, yönetmelik ilgili hükümlerine göre üretilmiş, hastalık ve zararlılara dayanıklı, bir yaşından büyük olmalıdır. 4) Organik çelik; göz, kalem, dal şeklinde, organik tarım metoduyla yetiştirilen çok yıllık bitkilerden alınır, yöresel toprak ve iklim koşullarına uymalıdır. 5) Organik misel; organik tarım metoduyla üretilen kültür ve diğer mantarlardan elde edilir. SULAMA Organik bitkisel üretim sulama kuralları aşağıda belirtilmiştir; a) Organik tarım metoduyla bitkisel üretim yapılan tarım alanlarında salma sulama teknikleri kullanılamaz. b) Kontrol veya sertifikasyon kuruluşu tarafından, toprağın, sulu arazi tasnif ve geçirgenlik hızı değerinin tespitinin yaptırılması sağlanır. c) Bitkinin vejetasyon süresince tüketeceği su miktarına göre su planı hazırlanır. d) Araziye su ölçüm cihazı yerleştirilir, plana göre sulama suyu ölçülerek kullanılır. Suyun basınçlı veya basınçsız kapalı sulama teknikleri ile bitkinin kök bölgesine verilmesi esastır. e) Karık sulamaya zorunlu hallerde kontrol veya sertifikasyon kuruluşunun denetiminde izin verilir. f) Drenajı bozuk, geçirgenlik hızı düşük, ağır killi ve tınlı topraklarda drenaj sistemi kurulmalıdır. Drenaj sisteminden elde edilen drenaj suyu ile sulama yapılamaz. g) Bağ, bahçe, seracılık ve örtü altı sebzecilik sulamalarında damla sulama yöntemi uygulanır. h) Tarla, mera ve otlak sulamalarında yağmurlama yöntemi uygulanır. HASAT

27 Organik ürünlerin hasadında kullanılan teknik ve araç-gereçlerin ekolojik tahribat ve kirlilik oluşturmaması esastır. Elle yapılan hasatlarda toplayıcılar ve toplama materyallerinde gerekli hijyen tedbirleri alınır. Toplayıcılar mutlak surette eldiven kullanmalıdır. Makine ile hasatta, hasat makinesi tüm artıklardan temizlenir, mümkünse ürünle temas edecek aksamlar yıkanır. Hasatta organik nitelikteki toplama kapları kullanılır. GÜBRE VE TOPRAK İYİLEŞTİRİCİLER İLE BİTKİ KORUMA ÜRÜNLERİ 1.Gübre ve Toprak İyileştirmede Kullanılacak Maddeler Çiftlikte üretilen organik maddeler: Çiftlik gübresi, çiftlik sıvı atıkları(şerbet), kurutulmuş çiftlik gübresi ve susuz kanatlı gübresi, kanatlı gübresi ve çiftlik gübresinden elde edilmiş kompost hayvan gübreleri, bitki artıkları ve yeşil gübre, saman, yaprak ve diğer bitkisel atıklar, fındık curuf kompostu, bitki yaprakları ve diğer bitkisel artıklar. Diğer organik maddeler: Diğer kaynaklardan sağlanan organik maddelerden yapılan kompostlar, diğer kaynaklardan sağlanan sap ve saman, kültür mantarları üretim artıkları, süt ürnleri. Mineraller ve Kayaçlar: Humat, ham humik asit tuzu, humik asit ekstraktı, alçım taşı, tebeşir, doğal kalsiyum karbonat, yumuşak kaya fosfatı, apatit, krandalit, posfoflit, alüminyum kalsiyum fosfat, silvinit, karnalit, lagbenit, kainit, dolomit, epsomit, deniz yosunu esaslı fosil kayalar, tüf, kükürt, borat, kaya unu, demir sülfat, demir karbonat, vermikulit, perlit, klinoptilolit, curuf, sodyum klorür, şeker üretiminden elde edilen endüstiyel kireç, eser maddeler. Mikrobiyal Gübreler: Rhizobium bakterileri, azoto bakteriler, azospirillum, clostridium, mavi yeşil algler, mikorizalar. 2.Bitki Koruma Ürünleri Bitki ve Hayvansal Orijinli Maddeler: Azadirachta indica (Neem ağacı) dan eksrakte edilmiş A. Jesıs azadiraktin, hidrolize proteinler, lesitin, balmumu, jelatin, bıçkı tozu, talaş, ağaç artıkları ve ağaç kabukları, talaş ve tahta parçaları, ağaç kabuğu kompostu, ağaç külü, deniz yosunları ve deniz yosunu ürünleri, kuş gübreleri, solucan ve böcek dışkıları, gıda ve tekstil endüstrisinden sağlanan organik yan ürünler, turba (torf), gübre için bitki