T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI EGE ORMANCILIK ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI EGE ORMANCILIK ARAŞTIRMA MÜDÜRLÜĞÜ"

Transkript

1 Bakanlık aın No : 00 Müdürlük aın No : ISSN 00-0 ORMAN İŞETMEERİNİN ETKİNİK DÜZEERİNİN KASİK VE BANIK VERİ ZARFAMA ANAİZİ İE DEĞERENDİRİMESİ (DENİZİ, İZMİR VE MĞA ORMAN BÖGE MÜDÜRÜĞÜ ÖRNEĞİ Assessment of Efficienc eels of Forest Enterprises sing Classical and Fzz Data Enelopment Analsis (A Case Std: Denizli, İzmir and Mğla Regional Directorates (ODC: ; ; ; Dr. İsmail ŞAFAK TEKNİK BÜTEN NO: T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANIĞI EGE ORMANCIIK ARAŞTIRMA MÜDÜRÜĞÜ EGE FORESTR RESEARCH INSTITTE İZMİR - TÜRKİE

2 aın Krl Editorial Board Başkan Head Dr. Fezi BİGİN Üeler Members M. Emin AKKAŞ Dr. Mehmet SAMAN H. Handan ÖNER Hadie BAŞAR aınlaan Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Mstafa Kemal Bları No: Zetinalanı rla İzmir TÜRKİE Pblished b Ege Forestr Research Institte Mstafa Kemal Bları No: Zetinalanı rla İzmir TRKE aın Kabl Tarihi: 00 Tel : +0 Faks: +0 E-posta: egearastirma@cereorman.go.tr Web: Baskı GÜNDOĞD EEKTRONİK Sanai e Ticaret td. Şti. ISSN 00-0

3 ÖNSÖZ B çalışmada Ege Bölgesinde blnan orman işletme müdürlüğünün, ıllarına ait faalietleri esas alınarak klasik e blanık eri zarflama analizi teknikleri ile etkinlik düzeleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın başlangıcından itibaren beni önlendiren e araştırma sürecinde zaman kısıtlaması olmaksızın büük sabırla, geniş açıklamalarda blnp ol gösteren, değerli bilgilerinden fadalandığım danışmanım Prof. Dr. Alta ğr GÜ e teşekkür ederim. üksek lisans e doktora dersleri aldığım, çeşitli zamanlarda araştırmala ilgili bazı konları danıştığım öğretim üelerine e çeşitli görüşlerinden ararlandığım Prof. Dr. Mstafa GÜNEŞ, rd. Doç. Dr. Çiğdem SOFAIOĞ ile Doç. Dr. Sait ENGİNDENİZ e çalışmanın ürütülmesinde sağladıkları öneri e arılar dolaısıla teşekkür etmei borç bilirim. Araştırma ile ilgili bazı erilerin olştrlmasına e değişkenlerin belirlenmesine ardımcı olan, bilgi e anket formlarını ceaplandıran Denizli, İzmir e Mğla Orman Bölge Müdürlüğü personeline, ardımlarını e olanaklarını esirgemeen göre aptığım Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü öneticileri e personeline teşekkürlerimi snarım. Çalışmanın, ormancılığımıza e konla ilgili kesimlere fadalı olmasını e katkıda blnmasını temenni ederim. İzmir, Ekim 00 Dr. İsmail ŞAFAK I

4 ÖZ Araştırmada, Ege Bölgesinde blnan orman işletme müdürlüğünün ıllarına ait faalietleri esas alınarak klasik e blanık eri zarflama analizi (VZA teknikleri ile etkinlik düzeleri değerlendirilmiştir. Klasik VZA çözümleri ile Ege Bölgesi orman işletmelerinin etkinlik değerleri belirlenmiş e her bir karar ea faaliette etkin blnmaan orman işletmelerinin etkin olması için girdi e çıktıların blnması gereken düzeleri belirlenmiştir. Blanık VZA çözümleri aralık eriler üzerinden gerçekleştirilmiştir. B kapsamda, üçgen üelik fonksion temelinde alt, merkezi e üst sınırlar tanımlanarak blanık eriler olştrlmştr. B eriler, Zimmermann ( nın α kesme kümeleri aklaşımı dikkate alınarak aralık erilere dönüştürülmüştür. Bölece blanık VZA aklaşımı ile üç farklı α kesim düzeinde (0,0, 0,0 e 0,0 alt e üst sınır etkinlik değerleri elde edilmiştir. Daha sonra, minimaks pişmanlık aklaşımı ile etkin olmaan orman işletmeleri, en iiden en kötüe doğr sıralanmıştır. Anahtar Kelimeler: Orman işletmesi, etkinlik, blanık eri zarflama analizi, IDEA, Ege Bölgesi. II

5 ABSTRACT In this std, actiities of forest enterprises in the Aegean Region dring the periods were inestigated and ealated sing traditional and fzz data enelopment analsis techniqes and efficienc leels. Efficienc scores of the forestr enterprises of Aegean Region were determined sing traditional data enelopment analsis soltions and then reqired leels of inpt and otpt to maintain efficac of forest enterprises which are not efficient for eer decision or actiit are calclated. Fzz data enelopment analsis soltions were realized b sing interal data. In this contet, fzz data were generated b defining lower, central (median and pper bond in the base of triangle membership fnction. These data were transformed into interal data considering α ct sets approach after Zimmermann (. Ths, lower and pper efficienc bond ales were determined at three different α ct leels (0.0, 0.0 and 0.0. Conseqentl, inefficient forest enterprises were ranked from the best to the worst sing minima regret-based approach. Kewords: Forest Enterprise, efficienc, fzz data enelopment analsis, IDEA, the Aegean region. III

6 İÇİNDEKİER ÖNSÖZ... I ÖZ II ABSTRACT... III İÇİNDEKİER... IV ÇİZEGEER DİZİNİ... VI ŞEKİER... VIII KISATMAAR DİZİNİ... I. GİRİŞ.... İTERATÜR ÖZETİ..... Türkie Ormancılığında Etkinlik Belirlemesi Kapsamında apılmış Çalışmalar..... VZA nın Ormancılık Sektöründeki glamaları..... Blanık Veri Zarflama Analizi glamaları.... MATERA VE ÖNTEM..... Karar Verme Birimlerinin Belirlenmesi..... Araştırmada Kllanılacak Verilerin Toplanması..... Araştırmada Kllanılacak Değişkenlerin Belirlenmesi..... Araştırmada Kllanılan VZA Modelleri Klasik VZA modelleri Blanık eri zarflama analizi modelleri Değişkenlerin alt e üst sınır değerlerinin belirlenmesi... Blanık VZA modeli.... BGAR..... Klasik Veri Zarflama Analizi Sonçları..... Blanık Veri Zarflama Analizi Sonçları Alt e üst sınır etkinliğine önelik sonçlar Minimaks pişmanlık aklaşımına önelik sonçlar.... SONÇ VE ÖNERİER... ÖZET 0 IV

7 SMMAR... KANAKAR... V

8 ÇİZEGEER DİZİNİ Çizelge. Ege Bölgesi orman işletme müdürlüklerinin orman bölge müdürlüklerine dağılımı... Çizelge. Orman işletmeleri bilgi form... Çizelge. Öncelik form e teknik personelin değişkenlere erdiği önem panlarının ortalaması... 0 Çizelge. Etkinlik değerlendirmesinde kllanılan girdi e çıktı değişkenler... Çizelge. Modellerde kllanılan girdi değişkenler... Çizelge. Modellerde kllanılan çıktı değişkenler... Çizelge. Acıpaam orman işletmesinin değişkeninin α kesim düzelerine göre sınır değerleri... Çizelge. Acıpaam orman işletmesinin değişkeninin α kesim düzelerine göre sınır değerleri... Çizelge. Model in klasik VZA çözümüne göre etkin olmaan orman işletmeleri... Çizelge 0. Model in klasik VZA çözümüne göre etkin olmaan orman işletmelerinin referans alması gereken orman işletmeleri... Çizelge. Çal Orman İşletmesi için referans gösterilen orman işletmelerinin girdi e çıktı değişkenleri ile değişkenlerin blnması gereken değerleri... Çizelge. Model in klasik VZA çözümünde etkin olmaan işletmeler... Çizelge. Modellerin klasik VZA sonçlarına göre etkin olmaan orman işletmelerinin etkinlik değerleri... 0 Çizelge. En fazla etkinsizliğe sahip beş orman işletmesine ait değişkenlerin değişim oranları özeti... Çizelge. Model in blanık VZA çözümünde üç α kesim düzei için alt sınır etkinlik değerleri... Çizelge. Model in blanık VZA çözümünde üç α kesim düzei için üst sınır etkinlik değerleri... Çizelge. Model in klasik e blanık VZA çözümünde etkin olmaan orman işletmeleri e etkinlik değerleri... Çizelge. 0,0 α kesim düzeinde en küçük alt sınır etkinliğini alan orman işletmeleri... Çizelge. 0,0 α kesim düzeinde en küçük alt sınır etkinliğini alan orman işletmeleri... Çizelge 0. 0,0 α kesim düzeinde en küçük alt sınır etkinliğini alan orman işletmeleri... Çizelge. Üç α kesim düzeinde modellerde en küçük alt sınır etkinliğini alan orman işletmelerinin saısı... 0 Çizelge. Üst sınır etkinliği kapsamında 0,0 α kesim düzeinde etkin olmaan orman işletmeleri... VI

9 Çizelge. Üst sınır etkinliği kapsamında 0,0 α kesim düzeinde etkin olmaan orman işletmeleri... Çizelge. Üst sınır etkinliği kapsamında 0,0 α kesim düzeinde etkin olmaan orman işletmeleri... Çizelge. Üst etkinlik sınırına göre elde edilen blanık VZA sonçları... Çizelge. Model in maksimm etkinlik kabının minimm değerleri... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeindeki en ii etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeindeki en ii etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeindeki en ii etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge 0. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, tüm modellerde en ii etkinliğe sahip orman işletmelerinin α kesim düzelerine dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, 0,0 α kesim düzeinde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin modellere dağılımı... Çizelge. Minimaks pişmanlık aklaşımı sonçlarına göre, tüm modellerde en kötü etkinliğe sahip üç orman işletmesinin α kesim düzelerine dağılımı... VII

10 ŞEKİER Şekil. Ranking tekniğindeki dokz dereceli likert ölçeği... 0 Şekil. Orman mühendisi saısı değişkeninin alt e üst sınır değerleri... 0 Şekil. Model in klasik e blanık VZA çözümünde etkin olmaan orman işletmeleri... VIII

11 KISATMAAR DİZİNİ IDEA : Blanık Veri Zarflama Analizi (Imprecise Data Enelopment Analsis GSMH : Gari Safi Milli Hâsıla GSİH : Gari Safi rt İçi Hâsıla KVB : Karar Verme Birimi OBM : Orman Bölge Müdürlüğü OGM : Orman Genel Müdürlüğü SFA : Stokastik Sınır aklaşımı TFV : Toplam Faktör Verimliliği VZA : Veri Zarflama Analizi (Data Enelopment Analsis I

12

13 . GİRİŞ Gittikçe karmaşıklaşan üretim süreçleri e her geçen gün daha da artan rekabet baskısı, işletmelerin başarılı olmasını, rakiplerine karşı aantaj elde etmesini e zn dönemde de b aantajlarını kormasını zornl kılmaktadır. İşletmelerin rekabet aantajı sağlamaları, bilgi birikimleri soncnda erecekleri kararlara bağlıdır. B drm, işletmelerin karar erebilmesine önelik bilgie olan ihtiacı arttırmaktadır. Günümüzde firmaların, endüstrilerin ea bütün ekonomilerin iktisadi performanslarının standart tekniklerle değerlendirmesi kons, oldkça önem kazanmıştır. İşletmelerde etkinlik ölçümleri, gelir e atırım planlamasına etki eden faktörlerin belirlenmesine e karar almada kllanılacak önceliklerin saptanmasına ardımcı olmakta e b amaçla gerçekçi hedeflerin konlması e kontrol noktalarının olştrlmasında ön plana çıkmaktadır. Etkinlik karşılaştırmaları, işletmenin ekonomik, ticari, mali e teknik apısının, rakip firmalar karşısındaki drmnn, güçlü e güçsüz önlerinin belirlenmesine, elde edilen bilgiler aracılığıla planlama, ürütme, denetim işlelerinin sağlıklı biçimde sürdürülmesine ardımcı olmaktadır. B amaçla, bir taraftan üretim süreçleri değerlendirilip geliştirilirken, diğer taraftan da etkinlik ölçümü ile diğer işletmeler karşısındaki üstünlük e zaıflıklar karşılaştırılmaktadır. Etkinlik, minimm çaba ea masraf ile maksimm sonçlar elde etme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır (Kök,. Etkinlik, mect girdileri kllanarak en fazla çıktıı üretmek ea belirli bir çıktıı üretmek için en az girdii kllanmak olarak da tanımlanabilir. Diğer bir ifadele, etkinlik, işletme düzeindeki kanakların, ani müşterie laşacak mal e hizmetlerin üretilebilmesi için kllanılan girdilerin belirli standartlarla karşılaştırılması sonc blnan bir göstergedir (Demirbaş, 00; Özcan, 00. Günlük aşamda erimlilik ile etkinlik karamları birbiri erine kllanılabilmektedir. Osa erimlilik, birim girdi başına düşen çıktı miktarını temsil etmektedir. Etkinlik ise erimlilik oranının girdi kısmında oğnlaşmakta olp bir işletmenin istenen faalietlerini ürütebilmesi için gereksinim dlan en az kanak miktarını ifade etmektedir (Demirbaş, 00. Etkinlik ölçümü, temellerini üretim e maliet fonksionlarının analizinden almaktadır. Etkinlik ölçüm öntemleri oran analizi, parametrik e parametrik olmaan öntemler olmak üzere üç grpta toplanmaktadır. a Oran analizinde, işletme erimliliği basit oranlar aracılığıla, ani bir girdi ile bir çıktının birbirine oranlanması ile belirlenmektedir. Analiz soncnda blnan değerler, mect drmn belirlenmesine olanak tanımakta, performansın iileştirilmesine önelik bilgi ermemektedir. Analiz sonçları, genel kabl görmüş

14 oranlar, anı endüstri kolndaki benzer işletme oranları, işletmenin geçmiş dönemdeki oranları ea işletmenin diğer oranları ile karşılaştırılarak anlamlı hale getirilmekte e ormlanmaktadır (Gülcü d, 00. Diğer bir ifadele, oran analizi soncnda blnan değerlerin mtlaka başka faktörlerle karşılaştırılmasına gereksinim dlmaktadır. b Parametrik öntemler ile incelenen gözlem kümesi içinde en ii performansı sergileen gözlemlerin olştrdğ bir etkinlik sınırı belirlenmektedir. B etkinlik sınırından sapma göstermeen gözlemler etkin, sınırdan sapma gösterenler ise etkinsiz olarak nitelendirilmektedir (Kaalı, 00. Parametrik öntemlerle performans ölçümü, genellikle regreson analizleri ile gerçekleştirilmektedir. B analizde üretim fonksion, çoğnlkla bağımlı değişkendeki (çıktıdaki değişmelere neden oldğ düşünülen bağımsız değişkenlerin (girdilerdeki etkilerini incelemektedir. Parametrik öntemler ile ilgili üç aklaşım blnmaktadır: i Stokastik Sınır aklaşımı (SFA: Ekonomik öntemleri kllanan, bağımlı değişkenlerle bağımsız değişkenler arasında fonksionel bir ilişki kran, hata paı ifade edilebilen bir aklaşımdır e minimm malietle istenilen çıktı seiesine laşabilme arsaımına daanmaktadır (Bakırcı, 00; Benli, 00; Kaalı, 00. ii Serbest Dağılım aklaşımı: B aklaşım, her firmanın zn adede erimliliğinin sabit ea en azından istikrarlı oldğ, rassal hata ortalamasının sıfır olacak şekilde dalgalandığı e etkinsizliğin negatif olmaması arsaımlarına daanmaktadır. aklaşım, her firmanın, herhangi bir noktadaki etkinsizliğinden ziade, en ii glamadan olan ortalama sapmalarını göstermektedir (Benli, 00; Kaalı, 00. iii Kalın (oğn Sınır aklaşımı: aklaşımda gözlemlenen e beklenen değerler arasındaki farkların en büük e en küçük değerlerinin rassal hataı, geri kalan değerlerin ise etkin olmaan gözlemleri olştrdğ arsaılır. B nedenle aklaşım, tek bir üretim biriminin etkinliğinin tahmini için gn blnmamaktadır (Benli, 00; Bakırcı, 00. c Parametrik olmaan öntemler, parametrik öntemlere bir alternatif olarak ortaa çıkmıştır e doğrsal programlama öntemine daanmaktadır. B öntemlerde girdi e çıktılar, ölçüm birimlerinden bağımsız oldğ için işletmelerin değişik botlarının anı anda ölçülebilmesine olanak sağlamaktadır. B ölçütler, her bir karar erme birimi için en gn amaç kümesini belirlemektedir. Parametrik olmaan öntemlerde gözlem kümesi etkin olan e olmaan gözlemler şeklinde iki grba arılmakta, etkin olmaan karar birimlerinin etkin olması için neler apılması gerektiğine ilişkin önlendirici öneriler erilmektedir. B öntemler, gerçekleşen gözlemlerden hareketle etkinlik sınırını belirlediği için, rassal hata içermemektedir. Parametrik olmaan öntemlerin en önemli eksikliği

15 karar birimine ait girdi e çıktı erilerindeki eksiklikler e hatalardır (Bakırcı, 00. Parametrik olmaan öntemler kapsamında iki temel aklaşım blnmaktadır: i Veri Zarflama Analizi (VZA: Etkinliği ölçülecek olan homojen apıdaki firmaları birbirile karşılaştırmaktadır. B kapsamda VZA, en ii gözleme sahip firmaı referans (etkinlik sınırı kabl etmekte e diğerlerini bna göre değerlendirmektedir. ani, VZA da etkinlik sınırı arsaılan değil, gerçekleşen gözlemlere daanmaktadır. Etkinlik sınırı b şekilde belirlendiği için de, VZA da rassal hata kllanılmaz (Bakırcı, 00. ii Serbest Düzenleme Zarf Modeli: B model VZA nın özel bir biçimidir. B modelde VZA modelinin sınırını olştran kenarları birleştiren noktalar üretim kümesi içinde er almaz. Bnn erine gözlem noktaları e bnlarla ilgili alanları kapsaan üretim kümesi ele alınır. B alana serbest düzenleme zarfı adı erilir. B modelde etkinlik sınırı merdien şeklinde olşr (Benli, 00. karıda açıklanan oran analizi, parametrik e parametrik olmaan öntemler, ortalama düzede bir sonc ansıtmakta olp erimliliği tam ölçme eteneğine sahip değildir. Her öntemin birbirine göre üstün a da zaıf önleri blnmaktadır. Standart göstergelerin e öntemlerin geliştirilmesinin zorlğndan dolaı, öntemlerden herhangi birinin en ideal oldğn sölemek gn değildir. Ancak ölçüm apılacak işletme türüne göre, optimm sonc erecek öntemin belirlenmesi gerekmektedir. Farklı sektörlerde (otomoti, tarım, ilaç b blnan işletmeler, b öntemlerin bir ea birkaçını birlikte kllanarak gerek sektörün, gerekse kendilerinin etkinliklerini değerlendirmektedir. Örneğin ormancılık sektöründeki etkinlik değerlendirmelerinde, oğn olarak, oran analizi e regreson analizi öntemleri kllanılmakta iken, son ıllarda bnlara eri zarflama analizi öntemi de eklenmiştir. Ormanların, toplm e çere aşamında büük önem taşıan odn üretimi, s rejimini düzenleme, toprak korma (erozon önleme e çere (haa, s e toprak kirliliğini önleme gibi aşamsal fonksionları blnmaktadır. Arıca, ormanların biolojik çeşitliliğin kornmasındaki eri e rolü son derece önemlidir. B nedenle de ormancılık sektöründe ürütülen faalietlerin, çok saıda çıktısı blnmaktadır. B çıktıların büük bir çoğnlğ ölçülemeen, toplanamaan e/ea hesaplanamaan niteliktedir. Ormancılık sektöründe er alan girdi e çıktılardaki belirsizliklerin fazlalığı nedenile, doğrsal programlama, amaç programlama, dinamik programlama, simlason, analitik hierarşi süreci gibi çok ölçütlü karar erme tekniklerinden planlama sürecinde agın olarak ararlanılmaktadır. B araştırmada ise Ege Bölgesi orman işletmelerinin etkinliklerini değerlendirmek amacıla çok ölçütlü

16 karar erme tekniklerinden olan e doğrsal programlama esasına daanan VZA tekniğinden ararlanılmıştır. Ormancılık faalietlerinin ıl bazında işletmenin kendisile, sektör içindeki e dışındaki diğer işletmelerle karşılaştırılmasına önelik değerlendirmeler, işletmelerin pazarda kalabilmesi açısından önemlidir. B amaçla, orman işletmelerinde etkinlik ölçülmesinin temel nedenleri aşağıda erilmiştir : Orman işletmelerinin genel olarak etkin olp olmadığını belirlemek, Orman işletmelerinin etkinliği konsnda ilgi e çıkar grplarının bilgi sahibi olmasını sağlamak, Orman işletmelerinin etkinlik ölçümü açısından sornlarını e darboğazlarını tespit etmek. Araştırmanın zn dönemli amacı, orman işletmelerinin toplmn orman kanaklarına olan talep e beklentilerini etkin bir biçimde karşılamasına katkıda blnmak; orman işletmelerinde motiason sağlaıcı, başarı ölçümlemesine daanan, bir ödül, teşik, ükselme e ücret sisteminin krlmasına ardımcı olacak eriler üretmektir. Araştırmanın kısa dönemli amaçları aşağıda belirtilmiştir: Belirlenecek değişkenler (ölçüt e/ea göstergeler ışığında Ege Bölgesi orman işletmelerinin önetim, planlama e glama çalışmalarının etkinliğinin değerlendirilmesini sağlamak, Ege Bölgesindeki orman işletmelerinin öneticilerine orman kanaklarının etkin önetimini sağlaacak eriler üretmektir. Araştırma, Ege Bölgesi orman işletmelerinin dönemindeki önetim, planlama e glama çalışmalarını kapsamakta olp beş bölümden olşmaktadır: Birinci bölümde, araştırma konsnn orman kanakları planlaması e glamalarına apacağı katkılar, araştırma amaçlarına laşabilmek üzere izlenen metodoloji e aklaşımlar ele alınmış, ani araştırma genel olarak tanıtılmıştır. İkinci bölümde snlan literatür özeti, üç başlıkta ele alınmıştır. B kapsamda öncelikle, Türkie ormancılığında etkinlik, erimlilik, performans e başarı saptama çalışmalarına er erilmiştir. Daha sonra eri zarflama analizinin ormancılık sektöründeki glamaları snlmştr. Son olarak da blanık eri zarflama analizi glamaları incelenmiştir. Üçüncü bölümde açıklanan Materal e öntem dört başlıktan olşmaktadır. B başlıklarda, modelde kllanılacak karar erme birimlerinin (orman işletmelerinin saptanması, erilerin toplanması, kllanılacak değişkenlerin

17 belirlenmesi e kllanılan eri zarflama modellerinin olştrlması aşamaları arıntılı olarak açıklanmıştır. Dördüncü bölümde, Ege Bölgesi orman işletmelerinin etkinlikleri klasik e blanık eri zarflama analizi öntemi kllanılarak değerlendirilmiştir. B amaçla, b bölgede er alan orman işletmesine ait 0 girdi e çıktı olmak üzere toplam değişkenden ararlanılarak, adet klasik VZA modeli e 0 adet blanık VZA modeli geliştirilmiştir. Daha sonra, modellerin çözülmesi ile elde edilen sonçlar özetlenmiş e önerilerde blnlmştr. Araştırmanın son bölümünü olştran beşinci bölümde, araştırma bağlamında elde edilen sonç e öneriler ele alınmıştır.

18 . İTERATÜR ÖZETİ.. Türkie Ormancılığında Etkinlik Belirlemesi Kapsamında apılmış Çalışmalar B başlıkta, ormancılık sektöründe etkinlik, erimlilik, başarı e performans belirlemek amacıla gerçekleştirilen teorik e glamaa önelik lsal araştırmalar özetlenmiştir. Gera ( da homojen orman işletme grpları olştrmak amaçlanmıştır. B kapsamda Akdeniz Bölgesinde krl blnan adet orman işletmesi sosal, ekonomik e fiziksel birtakım karakteristiklere bağlı olarak, temel öğeler e diskriminant analizi gibi çok botl istatistiksel analiz öntemleri ile grplandırılmıştır. Analizde, orman işletmelerinin birbirlerine nazaran konmlarını e akınlıklarını saptamada; seret oğnlğ, işletme büüklüğü, direkt masrafların büüklüğü e satış başarısı gibi temel öğelerin eterli oldğ soncna laşılmıştır. Çağlar ( da orman işletmelerinde erimlilik ölçümü çalışmalarının apılmama nedenleri ile Türkie deki orman işletme müdürlüklerinin erimliliklerinin ölçülmesinde karşılaşılan sornlar tartışılmıştır. Çağlar e Öncer (0 de Türkie deki orman işletmeleri teknik e kanak kllanımı bakımından kümede değişken ile faktör analizi kllanılarak sıralanmaa çalışılmıştır. Ancak erilerin sağlıklı olarak toplanmaması nedenile çalışma amacına laşmamıştır. Daşdemir ( de Kzedoğ Anadol e Doğ Karadeniz Bölgesindeki orman işletmelerinde başarıı etkileen en önemli değişkenlerin belirlenmesi, başarının çok botl olarak ölçülmesi e bna bağlı olarak da başarılı öneticilerin ödüllendirilip, işletmeler arasında rekabet ortamı olştrlması amaçlanmıştır. B amaçla, ele alınan adet orman işletmesinin; teknik, ekonomik, önetsel b. adet değişkene bağlı olarak, ıllık e ortalama başarıları belirlenmiştir. Daşdemir (00 de orman işletmelerinde çağdaş ormancılık anlaışına gn olarak başarının tanımlanması, objektif kriterlerle ölçülmesi e primli çalışma sistemi ile değerlendirilmesine ardımcı olacak bir model geliştirilmiştir. Çok Botl Başarı Ölçüm Modeli olarak adlandırılan modelin çok saıda değişkeni e onların ağırlıklarını dikkate aldığı rglanmaktadır. B kapsamda başarı 00 arasındaki bir değer olarak tanımlanmıştır. Altnel (00 de Demirkö orman işletmelerinin etkinlikleri, finansal açıdan mali tablolar analizleri ardımıla 000 dönemi için incelenmiştir. Değerlendirmeler karşılaştırmalı tablolar, eğim üzdeleri (trend analizi, dike üzde öntemi e oran analizi öntemleri ile apılmıştır.

19 Şentürk (00 de İstanbl Orman Bölge Müdürlüğü ne bağlı sekiz orman işletmesinin üretim faktörlerinin, işletme amaçları doğrltsnda ne derece iktisadi e erimli kllanıldığı oran analizi temelinde belirlenmiştir. Orman işletmelerinin erimliliğini karşılaştırmak amacıla sermae erimliliği, arazi erimliliği, işgücü erimliliği e iktisadilik kriterleri kapsamında geliştirilen kriterden ararlanılmıştır... VZA nın Ormancılık Sektöründeki glamaları Ormancılıkta VZA glamaları ılında Rhodes tarafından başlatılmıştır (Joro and Viitala, ; Balteiro et al., 00. Ormancılık sektöründe rastlanan VZA glamalarına aşağıda er erilmiştir. Kao and ang ( da orman ürün e hizmetlerinin (çıktıların çoğnlğnn pazardaki değerinin belirlenememesi nedenile, ormanları önetmenin güç oldğ rglanmaktadır. B makalede Taan da doğal orman bölgesinin teknik etkinliği, ıllarına ait 0 ıllık erilerin ortalaması alınarak dört çıktı e dört girdi değişken ile ölçülmüştür. Kllanılan çıktı değişkenler hektardaki odn üretim miktarı, hektar başına üretilen odn dışı orman ürünlerinin parasal değeri, toprak korma, hektardaki ıllık ziaretçi saısı olp girdi değişkenler ise hektar başına ıllık bütçe, başlangıç ılında hektardaki stok miktarı, hektarda kllanılan işgücü saısı e arazi büüklüğüdür. Viitala and Hanninen ( de Finlandia da bölgesel ormancılık krlşnn etkinliği VZA tekniği kllanılarak araştırılmıştır. Çalışmada, bir çıktı (planlanan e kontrol edilen ol miktarı e beş girdi değişken (planlanan e denetlenen drenaj znlğ, hazırlanan orman önetim planı, eğitim e aım faalietleri, orman kannlarının glamasının denetimi, orman ıslahının önetimsel sornlarının ele alınması kllanılmıştır. Potansiel girdilerde % 0 oranında tasarrf sağlanması ile ormancılık krmlarının etkinliğinin önemli ölçüde değişeceği ifade edilmiştir. Kao ( da Taan da orman bölgesindeki, çalışma serisinde etkinlik değerlendirmesi VZA tekniğile gerçekleştirilmiştir. ıllık odn üretim miktarı, toprak korma e rekreason değişkenleri çıktı; alan, personel saısı, masraflar e periot başındaki stok miktarı girdi değişken olarak değerlendirilmiştir. ebel and Start ( da VZA tekniği ile tomrklama işlerinde çalışan firmadaki 0 işçinin teknik etkinlikleri değerlendirilmiştir. Girdi değişken olarak sermae, sarf malzeme giderleri e emek ücreti; çıktı değişken olarak da üretilen odn miktarı alınmıştır. Çalışmada zaklığın, arazideki apraklı odn üzdesinin e fadalanma kapasitesinin, teknik etkinliği önemli ölçüde etkilediği belirlenmiştir.

20 Joro and Viitala ( da etkinlik modelleri içindeki ilae argıları birleştirmek amacıla VZA tekniği için üç farklı zantı geliştirilmiştir. Bnlar, kam ormancılık krllarının etkinlik değerleri üzerindeki etkisinin karşılaştırılmasında kllanılmıştır. B çalışmadaki zantılar, birimlerin doğr işler apıp apmadığını, ani onların girdi e çıktı kombinasonlarının bazı kârlılık kriterlerine göre optimal olp olmadığını değerlendirmektedir. Kao (000a da Taan da bir orman bölgesinin alt çalışma serilerinde, bütçe tahsisi probleminin çözümünde, VZA tekniği kllanılmıştır. Çalışmada alan, personel saısı, bütçe e periot başındaki stok miktarı girdi değişkenler; ıllık odn üretim miktarı, ortalama hacim, ziaretçi saısı ise çıktı değişkenler olarak alınmıştır. Kao (000b da Taan da bir orman bölgesindeki çalışma birimindeki bitkilerin, kısa e zn dönemdeki etkinlikleri VZA tekniği ile karşılaştırılmıştır. Çalışmada arazi büüklüğü, işgücü miktarı, ıllık masraflar e periot başındaki stok miktarı girdi değişken; ıllık odn üretim miktarı, ortalama hacim, ziaretçi saısı çıktı değişken olarak alınmıştır. Teorik olarak daima her bir bitkinin zn dönem etkinlik değerleri, kısa dönem etkinlik değerlerinden küçük ea eşittir. Ancak brada karar ericilerin kısa e zn dönemdeki başarılarının bitkiler üzerinden karşılaştırılabileceği rglanmaktadır. Kao (000c da Taan da e ıllarındaki sekiz doğal orman bölgesinin etkinlik değerlerindeki değişim, VZA e Malmqist Toplam Faktör Verimliliği (TFV indeksi ile çözümlenmiştir. Çalışmada, üç çıktı e dört girdi değişkenden ararlanılmıştır. Kllanılan çıktı değişkenler, hektardaki odn üretim miktarı, toprak korma, hektardaki ıllık ziaretçi saısı olp girdi değişkenler arazi büüklüğü, hektarda kllanılan iş gücü saısı, ıllık masraflar, değerlendirmenin başlangıcındaki stok miktarıdır. Araştırmada, Malmqist TFV indeksinin daha kllanışlı oldğ belirtilmektedir. Zhang (00 da Çin in Heilongjiang bölgesindeki 0 delet ormanında silikültürel aktiitelerin etkinliği, reform öncesi (- e reform sonrası (- geçiş dönemi, girdi önelimli VZA tekniği ile karşılaştırılmıştır. Strange (00 de Danimarka da, biolojik çeşitlilik alanlarının seçimi sorn, maliet e tercih bilgileri kllanılarak tartışılmıştır. B bağlamda önerilen rezer alanının etkinliğini belirlemek amacıla VZA tekniği kllanılmıştır. Çalışmada biolojik çeşitlilik, maliet e kormaa önelik erilerden ararlanılmıştır. Malmqist Toplam Faktör Verimliliği (TFV indeksi, üretkenliğin zaman botnda gelişimini ölçmek e nedenlerini incelemek amacıla kllanılan bir öntemdir (Benli, 00.

21 Alım (00 da Türkie deki Orman Bölge Müdürlüğünün -00 ıllarındaki etkinliği VZA tekniği ile değerlendirilmiştir. B kapsamda ölçeğe göre değişen getiri aklaşımı altında girdi önelimli CCR modeli kllanılmıştır. Genel üretim giderleri, araştırma e geliştirme giderleri, genel önetim giderleri, alan e personel saısı değişkenleri olmak üzere beş girdi değişken ile kereste üretimi e an ürünlerin parasal değeri olmak üzere iki çıktı değişken dikkate alınmıştır. Çalışmanın 00 ılı değerlendirme soncna göre orman bölge müdürlüğü etkin olmaıp bnlar arasında Denizli (0,, İzmir (0, e Mğla (0, orman bölge müdürlükleri de blnmaktadır. Hof et al. (00 da VZA tekniği, oğn baskı altında olan ekosistemlerin belirlenmesi için kllanılmıştır. Araştırmada, oğn baskı altında blnan e etkin önetildiğinde çok daha erimli kllanılabilecek alanları belirlemek amaçlanmıştır. Balteiro et al. (00 da İspana nın odn kökenli endüstrisinin hem üretim erimliliği hem de enilenme faalietleri arasındaki ilişkiler analiz edilmiştir. B amaçla, VZA e logistik regreson modeli olmak üzere iki analizden ararlanılmıştır... Blanık Veri Zarflama Analizi glamaları -00 ıllarını kapsaan VZA bibliografasında, VZA ile ilgili en az ülke e 00 azar ile 00 den fazla bilimsel çalışma tespit edilmiştir (Cooper et al., 00. Son ıllarda, blanık erileri VZA modelleri içine alan araştırmalar oldkça önem taşımaktadır. İlk olarak, Sengpta ( da blanık küme teorisi, eksik a da etersiz girdi-çıktı erileri olan karar birimlerinin (KB değerlerini belirlemek e bnları VZA modelleri içine dâhil etmek amacıla kllanılmıştır. Sengpta, blanık doğrsal programlama ile belirsiz eri koşllarında VZA nın CCR modelinin kısıt e amaç fonksionn blanıklaştırarak (blanık amaç fonksion e blanık kısıtlar için, klasik VZA modelini eniden tasarlamıştır. B eni model çatısı, VZA modelinin ilişkilerini rahatlatmış e modele esneklik ermiştir (Güneş, 00; Triantis and Girod, ; Saati et al., 00. Diğer bir ifadele, Sengpta ( da kısıt ihlalleri düzeinde toleranslar tanımlanarak blanıklık, VZA modellerine dâhil edilmiştir. Tolerans aklaşımları, etersiz ea eşitlik işaretlerini blanıklaştırmaktadır. Bnnla birlikte, aklaşım blanık saılar tarafından temsil edilen, kesin olmaan girdi ea çıktıları açık bir şekilde dikkate almamaktadır (Karsak, 00. Sengpta ( de iki aklaşım önerilmiştir. Birincisi stokastik aklaşım, ikincisi blanık sistem aklaşımıdır (Güneş, 00. Triantis and Girod ( da gazete içine ticari broşür ekleen ön baskı e paketleme imalathanesi örneği üzerinden blanık BCC modeli açıklanmıştır.

22 VZA tekniğinde kesin olmaan erilere (sınırlandırılmış, sırasal eriler ea oransal sınırlandırma eriler ile nasıl işlem apılacağı ilk olarak Cooper et al. ( da gösterilmiştir. Brada kesin olmaan VZA modelleri bir dizi ölçek dönüşümleri e değişken alternatifleri aracılığıla doğrsal probleme dönüştürülmektedir. Kim et al. ( da blanık VZA (imprecise DEA, IDEA aklaşımı glanmıştır. B kapsamda, klasik VZA apısı içerisine birtakım kısmi erilere önelik faktörler dahil edilmiş e ağırlık faktörleri sınırlandırılmıştır. Önerilen VZA formülason, hem doğrsal ölçek dönüşümü hem de değişken değişimi tekniği kllanılarak klasik doğrsal program modeline dönüştürülmüştür. Arıca KVB lerin etkinlik aırımlama gücünü arttırmak için ağırlık faktörleri ile ilgili bazı ek kısıtlar içeren model önerilmiştir. B önerilen doğrsal programlama modeli telefon ofisinin etkinliğinin değerlendirilmesi problemi üzerinde glanmıştır. Tsar et al. ( da Taan daki lslararası otelin etkinliği, VZA tekniği e Chiang and Tzeng (000 tarafından önerilen etkinlik başarı ölçümlemesi modeli sonçları ile karşılaştırılarak erilmiştir. Bna göre, klasik VZA da çok fazla KVB nin etkin olarak tanımlanması, modelin aırımlaştırma gücünün zaıf oldğn göstermektedir. B üzden KVB lerin etkinlik düzeini değerlendirmek için blanık çok amaçlı programlamaa daanan, etkinlik başarı ölçümleme modeli önerilmiştir. Çalışmada üçgen üelik fonksion kllanılmıştır. Kao and i (000a da klasik VZA modellerini anı düzedeki (α düzeindeki blanık VZA biçimine dönüştüren aklaşım geliştirilmiştir. Klasik VZA modelleri, KVB lerin göreceli etkinliğini ölçmek amacıla, kesin erilerle sınırlandırılmıştır. Kesin olmaan erilerle ilgili olarak blanık karamı tanıtılmıştır. Brada temel düşünce, klasik VZA modellerinin α kesme aklaşımı aracılığıla blanık VZA modellerine dönüştürülmesidir. Kao and i (000b da VZA çatısı altında göreceli etkinliğin ölçülmesinde karşılaşılan eksik eri problemini çözmek için blanık küme teorisi temelinde geliştirilen blanık VZA modeli tanıtılmıştır. İstatistiksel analizlerde, eksik değerler genellikle olasılık dağılımından tahmin edilmekte e klasik VZA çalışmaları b görei başarılı bir şekilde tamamlaamamaktadır. B kapsamda, model Taan da üç eksik değeri blnan üniersite kütüphanesinin göreceli etkinlik skorlarının hesaplanması örneği üzerinde gösterilmiştir. Go and Tanaka (00 da blanık sıralama aklaşımı geliştirilmiştir. Sonç modeli iki seieli doğrsal programlama modeli oldğ için blanık CCR modelinde hem blanık eşitsizlikler, hem de blanık eşitlikler sıralama öntemlerile tanımlanmıştır. 0

23 ertworasirikl (00 da blanık girdiler e blanık çıktılar ilk önce kesin değerlere drlaştırılmıştır. B değerler kllanılarak olştrlan kesin model, doğrsal programlama çözücüleri ile çözülmüştür (ertworasirikl et al., 00b. Saati et al. (00a e Saati and Memariani (00 de blanık VZA da er alan ortak ağırlık kümesini blmaı amaçlaan bir aklaşım önerilmiştir. Öneride öncelikle ağırlıkların üst sınırları doğrsal programlama problemleri ile belirlenmiştir. Daha sonra ortak ağırlık kümesi bir doğrsal programlama modeli çözülerek blnmştr. Saati et al. (00b da üçgen blanık parametrelerle, olasılıklı doğrsal programlama problemini çözmek için bir aklaşım önerilmiştir. Brada α kesme karamı kllanılarak blanık doğrsal programlama problemlerini çözmek amacıla alternatif bir aklaşım snlmştr. B aklaşımda amaç e kısıtların α düzei belirlendikten sonra, blanık üçgen aralıklar kesin aralıklara dönüştürülmüştür. Bölece, doğrsal olmaan programlama problemi, doğrsal programlama problemine indirgenmiştir. Despotis and Smirlis (00 de blanık erilerle VZA problemi için alternatif bir aklaşım önermiştir. B çalışmada, doğrsal olmaan VZA modelleri IDEA dan tamamen farklı bir formülason kllanılarak eşdeğer doğrsal programlama modeline dönüştürülmektedir. Brada değişkenler üzerinde dönüşümler glanarak en ii e en kötü drmlar için etkinlik aralıkları belirlenmiştir. Belirlenen etkinlik değerleri daha sonra olştrlan daanıklılık indeksine göre sıralanmıştır. Entani et al. (00 da VZA da iimser e kötümser bakış açısıla etkinlik ölçümünde aralık erilerin kllanılması önerilmiştir. Orijinal VZA modelleri her bir KVB i iimserlikle değerlendirmektedir. Aralık VZA olarak adlandırılan b modelde ise, her bir KVB kötümser olarak değerlendirilmektedir. Ancak hem VZA, hem de aralık VZA arasında ilişki blnmaması nedenile, VZA modeli, iimser e kötümser bakış açısından sağlanan aralık etkinliği ile formüle edilmiştir. ee et al. (00 da, blanık VZA düşüncesi toplamsal modele genişletilmiştir. Brada, çoğnlkla kaıpların olmadığı e bütün girdi e çıktıların isteğe bağlı e doğrsal eşitsizlik biçiminde bilindiği arsaılmıştır. Saati et al. (00 da blanık matematik programlama e blanık ölçümlerin VZA modellerindeki CCR aklaşımının glaması, asimetrik üçgen blanık saılar ile snlmş e çözüm için gerekli olan işlemler açıklanmıştır. Kısıtların sağ e sol taraf değerlerinin karşılaştırılmasında α kesme aklaşımı kllanılmıştır. ertworasirikl et al. (00a da blanık CCR modelinin çözümü için olasılık aklaşımı e güenilirlik aklaşımı önerilmektedir. Olasılık aklaşımı, blanık kısıtlar e blanık amaçlar altında olasılık ölçümleri kllanarak belirsizlikle

24 ilgilenmektedir. Güenilirlik aklaşımı ise, blanık kısıtlar e blanık amaçlar altında belirsizlikle ilgilenmek için blanık değişkenlerin beklenilen kredilerini kllanmaktadır. B iki aklaşım, blanık VZA modellerini anlamlı e kesin modellere dönüştürmektedir. ertworasirikl et al. (00b da BCC modeli temelinde blanık VZA tekniği kllanılmıştır. Çalışmada blanık VZA modelinin primal e dal formları alt e üst sınır etkinlik değerleri, üçgen üelik fonksion temelinde dikkate alınmıştır. Blanık VZA modelinin primal e dal çözümünün olanak e güenilirliği, α kesim kümesi aklaşımı ile en ii e en kötü drm için belirlenmiştir. Zh (00 da IDEA modellerini çözmek için önerilen iki aklaşım karşılaştırmaktadır. Birinci aklaşım, ölçek dönüşümü e değişken değişimi temelindedir. Diğer aklaşım ise standart CCR modeli temelindedir. Wang et al. (00 da aralık e/ea blanık girdi-çıktı erilerin VZA problemlerinde nasıl değerlendirileceği açıklanmaktadır. Aritmetik aralık temelinde eni bir aralık VZA modeli krlmştr. Mect VZA modellerindeki aralık eri işleme, farklılık göstermektedir. Brada, genellikle ilae değişken alternatifleri ea ölçek dönüşümleri ihtiacı ile doğrsal olmaan bir optimizason problemi tanımlanır. Aralık etkinliği ölçmek için değişken üretim sınırlarından -örneğin farklı kısıt kümelerinden- ararlanılır. Sırasal (ordinal tercih bilgileri e blanık eriler, aralık erilerle birleştirilerek aralık VZA modellerine dönüştürülür. Önerilen aralık VZA modeli, aralık girdi e çıktı eriler ile her bir KVB nin en küçük e en büük rölatif etkinliğini ölçmek için geliştirilmiştir. Aralık etkinlik ea etkin aralıklar referans gösterilerek her bir KVB nin etkinlik değeri, en ii alt sınır etkinliği e en ii üst sınır etkinliği olarak karakterize edilmiştir. KVB lerin aralık etkinliğinin sıralanması e karşılaştırılmasında minimm maksimm pişmanlık temelli aklaşım önerilmiştir. Altnal (00 de döneminde Türk bankacılık sektöründe faaliet gösteren özel sermaeli altı bankanın etkinlikleri blanık VZA ile değerlendirilmiştir. Çalışmada, ertworasirikl (00 de önerilen α kesme aklaşımı, CCR modeli temelinde kllanılmıştır. Güneş (00 de aralık saıları dikkate alan blanık VZA aklaşımı temelinde, Türkie de birinci derecede kalkınmada öncelikli örelerin ( KVB performansının ölçülmesi e performanslarına göre b örelerin sıralanması amaçlanmıştır. Kao and i (00 da VZA tekniğinde KVB lere ait girdi ea çıktıların eksik değerlerinin belirlenmesinde, blanık küme aklaşımından ararlanılabileceği belirtilmektedir. Eksik olan KVB lere ait girdinin (ea çıktının değeri, diğer KVB lerdeki girdinin (ea çıktının değerinden üçgen blanık saı aracılığıla

25 türetilmektedir. Çalışmada bütün erileri blnan orman önetim birimi için, %, % e % lik eksik eriler olştrlmş e açıklanan aklaşımın etkisi problem üzerinde araştırılmıştır. Karsak (00 da, esnek imalat sistemlerini seçme işlemlerinde kalitatif e kantitatif faktörleri dahil eden VZA temeline daanan bir öntem önerilmiştir. Makale iki açıdan önemlidir. Birincisi, kesin e sıra erilerle birlikte blanık eriler de VZA modeline dâhil edilerek geliştirilmiştir. İkincisi ise, çözüm büük ölçüde doğrsal programların saısını azalttığından VZA nın arımlaştırma gücünü arttırmaktadır. Orç (00 da 0 farklı blanık VZA modeli ile Türkie deki delet üniersitesinin 00 ılı etkinlik ölçümleri apılmıştır.

26 . MATERA VE ÖNTEM Etkinlik ölçüm e karşılaştırmaları, ekonomik performansı belirlemede önemlidir. B bağlamda Ege Bölgesi orman işletmelerinin etkinlik düzei çok ölçütlü karar erme tekniklerinden klasik e blanık VZA teknikleri ile değerlendirilmiştir. VZA da i KVB lerin belirlenmesi, ii girdi e çıktı değişkenlerin tanımlanması, iii modelin krlması, etkinliğin ölçülmesi e referans kümesinin olştrlması ile i sonçların değerlendirilmesi e ormlanması olmak üzere dört temel glama aşaması blnmaktadır. B aşamalar, orman işletmeleri açısından ilerleen başlıklarda açıklanmıştır... Karar Verme Birimlerinin Belirlenmesi Orman Genel Müdürlüğü (OGM Teşkilatı; Saılı Teşkilat e Göreleri Hakkındaki Kann çerçeesinde merkez e taşra teşkilatı olmak üzere ikie arılır. OGM Merkez Teşkilatı, Danışma e Denetim Birimleri, Ana Hizmet Birimleri e ardımcı Birimleri; taşra teşkilatı ise Orman Bölge Müdürlüğü, Orman İşletme Müdürlüğü, Orman İşletme Şefliği e diğer şeflikleri içermektedir (OGM, 00. orman işletme şefliği ile diğer şeflikler, hierarşik olarak orman işletme müdürlüklerine bağlı olarak faalietlerini sürdürmektedir. B drmda orman işletme müdürlükleri, orman bölge müdürlüklerine bağlı olarak, teşkilatın alt düzeinde ormancılık faalietlerini sürdüren karar erme birimleridir. Diğer bir ifadele, orman işletme müdürlükleri, ekonomik e sosal işletmecilik faalietlerinin glandığı, kendine özgü bütçeleri blnan e bilânçoları hazırlanan OGM taşra teşkilatı içindeki en küçük birimlerdir (Anonim, 00. B nedenle araştırmanın, Ege Bölgesinde Denizli, İzmir e Mğla OBM lere bağlı olarak ormancılık faalietlerini sürdüren orman işletme müdürlüğünde ürütülmesi kararlaştırılmıştır. Çalışma alanı içinde er alan orman işletme müdürlüklerinin orman bölge müdürlüklerine dağılımı Çizelge de erilmiş olp b işletmeler anı zamanda, çalışmada kllanılan karar birimlerini olştrmaktadır.

27 Çizelge. Ege Bölgesi orman işletme müdürlüklerinin orman bölge müdürlüklerine dağılımı Table. Forest enterprises in the Aegean region and their forest regional directorates KVB No Denizli OBM İzmir OBM Mğla OBM İşletme Müdürlüğü KVB No İşletme Müdürlüğü KVB No İşletme Müdürlüğü Acıpaam Baındır Adın Çal Bergama Fethie Çameli 0 Demirci Köceğiz Denizli Gördes Marmaris Eskere İzmir Milas Taas Manisa 0 Mğla şak Akhisar Nazilli atağan ılanlı Kaaklıdere Dalaman Kemer.. Araştırmada Kllanılacak Verilerin Toplanması Ege Bölgesi orman işletmelerinin ıllarına ait ekonomik, teknik, önetsel, çeresel b. nitelikteki bilgileri b çalışmanın temel erilerini olştrmaktadır. İlk olarak Ege Bölgesi orman işletmelerinin gerçekleştirdiği faalietler belirlenmiştir. B amaçla, kon ile ilgili araştırma sonçları e istatistikler taranmış, orman işletme müdürlüklerinin bilânço e ekleri, gelir tabloları, sarfiat cetelleri, üretim e satış dosaları, ıllık çalışma programları e şbe müdürlükleri bazında gerçekleştirilen ıl son gerçekleşme cetelleri incelenmiştir. Bölece, orman işletme müdürlüklerinin Çizelge de erilen alan, seret bilgileri ile çeşitli faalietlerine önelik ıllarına ait erileri OBM den elde edilmiştir. Veriler, İdari e Mali İşler, İşletme e Pazarlama, Orman Korma, Orman Zararlıları ile Mücadele, Planlama e Proje, Silikültür, Makine e İkmal ile Kadastro e Mülkiet Şbe Müdürlükleri nden temin edilmiştir.

28 Çizelge. Orman işletmeleri bilgi form Table. Data acqisation form for forest enterprises Faaliet Grb Sno Faaliet Adı Birimi İşletmenin Toplam Alanı ha Orman Alanı ha Normal Kor Alanı ha Bozk Kor Alanı ha. İşletme Büüklüğü Normal Baltalık Alanı ha Bozk Baltalık Alanı ha Normal Orman Alanı ha Bozk Orman Alanı ha Kadastros Tamamlanmış Orman Alanı ha 0 Kor Sereti m Baltalık Sereti Ster. Seret e Verim Toplam Seret m Gücü Kor Etası m Baltalık Etası Ster Toplam Eta m İşletme Şefliği Saısı Kişi Orman Mühendisi Saısı Kişi. İstihdam Orman Mhafaza Memr Saısı Kişi Toplam Personel Saısı Kişi 0 ıllık İşçi Saısı (angın İşçileri Hariç Adam/A İşletme Sormllk Alanı Top. Nüfs Adet Kent Nüfs Kişi. Sosal Baskı Kö Nüfs Kişi Orman Köü Saısı Adet Ttlan Zabıt Saısı Adet İlk Müdahale angın Ekibi Saısı Adet angın Gözetleme Klesi Saısı Adet Korma Ekibi Saısı Adet Arazi Aracı Saısı Adet. Orman Korma 0 Arozöz Saısı Adet anan Alan Miktarı ha angın Saısı Adet ıllık angın İşçisi Saısı Adam/A angın İşçilerine Katma Bütçeden ap. Öd. T Tabii Gençleştirme Miktarı ha Gençlik Bakımı Miktarı ha. Silikültür Sıklık Bakımı Miktarı ha Sni Gençleştirme Miktarı ha Kültür Bakımı Miktarı ha 0 Toplam Silikültür Çalışması Miktarı ha

29 Çizelge nin deamı Faaliet Grb Sno Faaliet Adı Birimi Toplam Üretim ol Miktarı km eni apılan Orman ol Miktarı km. Orman olları eni apılan angın Emniet ol Miktarı km Bakımı apılan Üretim ol Miktarı km Bakımı apılan angın Emniet ol Miktarı km Dikili Kabkl Göde Hacmi m Üretilen Tomrk Miktarı m Üretilen Maden Direği Miktarı m. Üretim Miktarı Üretilen Sanai Odn Miktarı m 0 Üretilen Kağıtlık Odn Miktarı m Üretilen if-onga Odn Miktarı m Üretilen apacak Odn Miktarı m Üretilen akacak Odn Miktarı Ster Deralınan Tomrk Miktarı m Deralınan Maden Direği Miktarı m Deralınan Sanai Odn Miktarı m. Deralınan Ürün Deralınan Kağıtlık Odn Miktarı m Miktarı Deralınan if-onga Odn Miktarı m Deralınan apacak Odn Miktarı m 0 Deralınan akacak Odn Miktarı Ster Depo Saısı Adet Dikili Satış Miktarı m Tahsisli Satış Miktarı Ster Zati İhtiaç akacak Odn Satış Miktarı Ster Tomrk Satış Miktarı m 0. Satış Miktarı Maden Direği Satış Miktarı m Sanai Odn Satış Miktarı m Kağıtlık Odn Satış Miktarı m if-onga Odn Satış Miktarı m 0 apacak Odn Satış Miktarı m. Deredilen Stok Miktarı. Gelirler akacak Odn Satış Miktarı Ster Deredilen Tomrk m Deredilen Maden Direği m Deredilen Sanai Odn m Deredilen Kağıtlık Odn m Deredilen if-onga Odn m Deredilen apacak Odn m Deredilen akacak Odn Ster Odn Dışı Orman Ürünleri Satış Geliri T 0 Dikili Satış Geliri T Tahsisli Satış Geliri T Zati İhtiaç akacak Odn Satış Geliri T

30 Çizelge nin deamı Faaliet Grb Sno Faaliet Adı Birimi Arazi Kirası (Tahsisi Geliri T Tomrk Geliri T Maden Direği Geliri T. Gelirler Sanai Odn Geliri T Kağıtlık Odn Geliri T if-onga Odn Geliri T apacak Odn Geliri T 0 akacak Odn Geliri T Araştırma Geliştirme Giderleri T Faaliet Pazarlama, Satış e Dağıtım Giderleri T Giderleri Genel önetim Giderleri T.Giderler Genel Üretim Giderleri Ar-Ge Giderleri Genel önetim Giderleri.Bilanço e Gelir Tablos Kesme e Tomrklama Giderleri T Sürütme e Toplama Giderleri T Taşıma Giderleri T Tabii Gençleştirme Gideri T Gençlik Bakımı Gideri T Sıklık Bakımı Gideri T 00 Sni Gençleştirme Gideri T 0 Kültür Bakımı Gideri T 0 Toplam Silikültür Çalışması Gideri T 0 Orman angınlarını Önleme e Mücadele Gideri T 0 Orman Korma Gideri T 0 Orman olları apım, Onarım e Diğer Gideri T 0 Hizmet Vasıtaları İşletme Gideri T 0 Daimi İşçi Ücretleri T 0 İdari e ardımcı Hizm. Çalışan Geçici İşçi Gid. T 0 Dönen Varlıklar Toplamı T 0 Dran Varlıklar Toplamı T Aktif (Varlıklar Toplamı T Brüt Şatışlar Toplamı T Satış İndirimleri T Net Satışlar T Brüt Gelirler Toplamı T Satılan Mamüller Malieti T Genel Üretim Giderleri T Faaliet Giderleri Toplamı T Giderler Genel Toplamı T 0 Dönem Kârı T

31 Daha sonra, Ege Bölgesi orman işletmelerinin etkinliklerinin değerlendirmesinde kllanılacak değişkenlerin belirlenmesi amacıla, orman işletmelerinde göre apan teknik personel ile anket çalışması apılmış e görüşülecek teknik personel saısı Z.N.p.q = (( N D + ( Z n.p.q formülü ile belirlenmiştir (Öztürk, 00; Günden, 00; az, 00. Brada; n, örnek hacmini Z, güen katsaısını (% lik güen için z =,, N, ana kitle büüklüğünü (teknik personel saısını, N =, Z, güen katsaısını (% lik güen için z =,, N, ana kitle büüklüğünü (teknik personel saısını, N =, p, ölçülmek istenen büüklüğün ana kitlede blnma oranını ( p = 0, e q = p, D, kabl edilen örnekleme hatasını ( D = 0, 0, göstermektedir. B drmda, minimm örnek hacmi, olarak hesaplanmıştır. Bna göre; Şbat-Nisan 00 döneminde, İzmir, Mğla e Denizli Orman Bölge Müdürlüğü ile Çal, Denizli, Eskere, Taas, Bergama, Gördes, İzmir, Manisa, Akhisar, Mğla, ılanlı Orman İşletme Müdürlüğü nde göre apan 0 teknik personel ile görüşülmüş e Çizelge te erilen öncelik formndaki grplara arılmış değişkenlere, Şekil de snlan ranking tekniğinin dokz dereceli likert ölçeği ardımıla önem panı erilmesi istenmiştir. Anket çalışmasına Çameli, Baındır, Köceğiz e Nazilli Orman İşletme Müdürlükleri nin personeli katılmamıştır. Teknik personel karamı ile orman mühendisleri e orman üksek mühendisleri ifade edilmektedir. p değeri bilinmediği drmlarda 0, alınarak en üksek örnek hacmine laşılmaktadır. Öncelik formna görüşlerini aktaran 0 teknik personelin dağılımı, Orman Bölge Müdür ardımcısı, Şbe Müdürü, Orman İşletme Müdürü, 0 Orman İşletme Müdür ardımcısı, Orman İşletme Şefi e Orman Mühendisi biçimindedir.

32 Şekil. Ranking tekniğindeki dokz dereceli likert ölçeği Figre. Nine-point likert scale in ranking techniqe Şekil de erilen ölçekte; çok az önemli, az önemli, orta derecede önemli, fazla önemli e ise çok fazla önemli anlamındadır.,,, ise kendinden önceki e sonraki önem düzelerinin orta noktası olarak kllanılmaktadır. Ölçütlerin göreceli önem değerleri ea ağırlıkları, her bir ölçüte erilen pana göre sıralanmıştır. Bölece, Çizelge den ararlanılarak orman işletmelerine ait grplara arılmış değişkenlerin önem düzeleri, Çizelge te erilen ortalama panlar olarak hesaplanmıştır. Çizelge. Öncelik form e teknik personelin değişkenlere erdiği önem panlarının ortalaması Table. Priorit form and the mean of importance scores for the ariables that were gien b technical staff Değişken Adı Ortalama Pan Fiziksel Normal Kor Alanı, Orman Alanı, Toplam Eta, Toplam Kor Alanı, Seret, Kadastros Tamamlanmış Orman Alanı, Bozk Orman Alanı, Baltalık Orman Alanı, Faaliete önelik Silikültür Çalışması apılan Alan Miktarı, Üretilen apacak Odn Miktarı, Dikili Kabkl Göde Hacmi Miktarı, Ağaçlandırılan Orman Alanı, Dikili Satış Miktarı, apacak Odn Satış Miktarı, Orman Zararlıları ile Mücadele Çalışmaları, anan Alan Miktarı, Tahsisli Satış Miktarı, 0

33 Çizelge ün deamı İstihdama önelik Teknik Personel (Orman (ük. Mühendisi Saısı, Orman Mhafaza Memr Saısı, İşçi Saısı,0 Sosal Baskıa önelik Orman angını Saısı, Orman Köü Saısı, Orman Kölerini Nüfs, Sormllk Alanı Gelişmişlik İndeksi,0 Sormllk Alanı Nüfs, Rekreasonel Amaçlı Faalietler, Ttlan Zabıt Saısı,0 Kırsal Kalkınma Faalietleri, Zati İhtiaç akacak Odn Satış Miktarı, Giderlere önelik Orman olları apım, Onarım e Diğer Giderleri, Faaliet Giderleri,0 Genel Üretim Giderleri, Ar-Ge Giderleri,0 Giderler Genel Toplamı, Orman angılarıla Mücadele Toplam Gideri, Genel önetim Giderleri,0 Hizmet Vasıtaları İşletme Gideri,0 Pazarlama, Satış, Dağıtım Giderleri, İdari e ard. Hiz. Çal. Geçici İşçi Giderleri, Gelirlere önelik Brüt Satışlar Toplamı (Toplam Satış Geliri, Dikili Satış Geliri, Net Satış Geliri, Dönem Kârı, apacak Odn Satış Geliri, Odn Dışı Orman Ürünü Geliri, Tomrk Satış Fiatı, Tahsisli Satış Geliri, Arazi Kirası (Tahsisi Geliri,0 Zati İhtiaç akacak Odn Satış Geliri,.. Araştırmada Kllanılacak Değişkenlerin Belirlenmesi Ormanlar, alnızca ağaçlardan olşan ağaç topllkları olmaıp içerisinde çeşitli aşam ortamlarını barındıran doğal kanaklardır. Orman kanakları odn hammaddesi, odn dışı orman ürünleri, s, erozona karşı korma, karbon ttma, biolojik çeşitlilik, a e aban haatı, haan emi, trizm, rekreason b. işlelere sahiptir. B işlelerin her birinin kendine özgü girdi e çıktıları blnmaktadır. B nedenle de orman işleleri fazlalaştıkça, orman işletmelerine önelik değişkenlerin saısı da artmaktadır.

34 VZA modellerini geliştirmek amacıla Çizelge de erilen orman işletmelerine ait bilgi form ile Çizelge te erilen teknik personele glanan anket sonc elde edilen önem panlarından ararlanılarak Çizelge de snlan girdi e çıktı değişkenler belirlenmiştir. B kapsamda, orman işletmelerinin etkinliklerini değerlendirmek amacıla belirlenen değişkenin ılı aritmetik ortalama değerleri kllanılmıştır. VZA glaması soncnda, ilgili KVB nin değişken değerlerinin azaltılması e arttırılmasına önelik doğrdan sonçlara laşılmaktadır. Ancak oran değişkenler ile apılan değerlendirmelerde, pa ea padadan hangisinin arttırılacağına ea azaltılacağına önelik doğrdan bilgi alınamamaktadır. B nedenle, çalışmada oran değişkenler tercih edilmemiştir. Acıpaam, Çameli, Eksere, Milas, atağan, ılanlı Orman İşletme Müdürlükleri nde baltalık orman alanı blnmamaktadır. B nedenle baltalık orman alanı, sereti e etası ile ilgili değişkenlere Çizelge te er erilmemiştir. Değişkenlerin VZA da kllanılabilmesi için pozitif değerler alması gerekmektedir. B nedenle, negatif değere sahip olan dönem kârı değişkeni, ölçek farklılığını bozmaacak biçimde pozitif değerlere (0,0000 dönüştürülmüştür. Değerlendirmee alınan KVB saısının (n, seçilen girdi saısı (m ile çıktı saısının (r toplamından en az bir fazla a da girdi e çıktı saılarının toplamının en az iki katı olması gerekmektedir (Ademir, 00,.. n ( m + r +,. n ( m + r B kapsamda, orman işletme müdürlüğü için birinci kısıta göre en fazla girdi e çıktı değişken, ikinci kısıta göre en fazla girdi e çıktı değişken bir arada kllanılmak drmndadır. Çizelge te erilen toplam girdi e çıktı değişkenden ararlanılarak e birinci kısıt esas alınarak klasik e blanık VZA modelleri geliştirilmiştir. VZA modellerinden ölçeğe göre sabit getiri esasına daanan girdie önelik CCR modeli, mect çıktı bileşimi ile en az girdi bileşiminin olştrlmasına katkı sağlamaktadır. VZA modeli ile girdilerin minimizason, çıktıların ise maksimizason hedeflenmektedir. angın saısı ( e anan alan miktarı ( değişkenleri, orman işletmeciliğinde çıktı olarak dikkate alınmaktadır. Ancak b değişkenlerin minimizason hedeflendiği için Çizelge te girdiler arasında er erilmiştir.

Orman İşletme Şefliklerinin Etkinliğinin Bulanık Veri Zarflama Yöntemi ile Belirlenmesi

Orman İşletme Şefliklerinin Etkinliğinin Bulanık Veri Zarflama Yöntemi ile Belirlenmesi Orman İşletme Şefliklerinin Etkinliğinin Blanık Veri Zarflama Yöntemi ile Belirlenmesi Dr. İsmail ŞAFAK Prof. Dr. Alta ğr GÜ Mehmet Emin AKKAŞ Mstafa GEDİKİİ S. Ümit PORTAKA Ş.Mümtaz KANAT ISBN: 978-605-84549-1-0

Detaylı

KONU 13: GENEL UYGULAMA

KONU 13: GENEL UYGULAMA KONU : GENEL UYGULAMA Kahve üretimi apan bir şirket anı zamanda cezve ve fincan üretmektedir. Üretilen cezveler ve fincanlar boama kısmında işlem görmekte ve arıca fincanlar kaplanmaktadır. Bir cezve apımı

Detaylı

İSTANBUL BOĞAZI NDA İKİ TABAKALI AKIŞIN SAYISAL İNCELENMESİ

İSTANBUL BOĞAZI NDA İKİ TABAKALI AKIŞIN SAYISAL İNCELENMESİ GEMİ İNŞAATI VE DENİZ TEKNOLOJİSİ TEKNİK KONGRESİ 08 BİLDİRİLER KİTABI İSTANBUL BOĞAZI NDA İKİ TABAKALI AKIŞIN SAYISAL İNCELENMESİ Serdar BEJİ, A.Cemil DİKİLİ, Barış BARLAS 3 ÖZET B çalışmada, derinlik

Detaylı

Veri zarflama analizinin ormancılıkta kullanımı. Uses of data envelopment analysis in forestry

Veri zarflama analizinin ormancılıkta kullanımı. Uses of data envelopment analysis in forestry Tuish Journal of Forestry Tüiye Ormancılık Dergisi 2017, 18(1): 82-93 Review (Derleme makale) Veri zarflama analizinin ormancılıkta kullanımı Mahmut M. Bayramoğlu a,*, Devlet Toksoy a Ö zet: Devlet orman

Detaylı

DİKDÖRTGEN KAPALI BİR ORTAMA YERLEŞTİRİLEN AYRIK ISI KAYNAĞININ KONUMUNUN AKIŞ VE ISI TRANSFERİNE ETKİSİ

DİKDÖRTGEN KAPALI BİR ORTAMA YERLEŞTİRİLEN AYRIK ISI KAYNAĞININ KONUMUNUN AKIŞ VE ISI TRANSFERİNE ETKİSİ ESKON 017 SİMÜLASYON VE SİMÜLASYON ABANLI ÜRÜN GELİŞİRME SEMPOZYUMU B bir MMO aınıdır MMO b aındaki ifadelerden, fikirlerden, toplantıda çıkan sonçlardan, teknik bilgi e basım hatalarından sorml değildir.

Detaylı

3. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN

3. HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM. Yazan SAYIN SAN 3 HAFTA DERS NOTLARI İKTİSADİ MATEMATİK MİKRO EKONOMİK YAKLAŞIM Yazan SAYIN SAN SAN / İKTİSADİ MATEMATİK / 2 BÖLÜM 2 EŞ-ANLI DENKLEM SİSTEMLERİ Bu bölümde analitik ve grafik olarak eş-anlı denklem sistemlerinin

Detaylı

AÇIK KANAL AKIMLARINDA HIZ DAĞILIMININ ENTROPY YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ. Mehmet Ardıçlıoğlu. Ali İhsan Şentürk. Galip Seçkin

AÇIK KANAL AKIMLARINDA HIZ DAĞILIMININ ENTROPY YÖNTEMİ İLE İNCELENMESİ. Mehmet Ardıçlıoğlu. Ali İhsan Şentürk. Galip Seçkin AÇIK KANAL AKILARINDA HIZ DAĞILIININ ENTROPY YÖNTEİ İLE İNCELENESİ ehmet Ardıçlıoğl Yard. Doç. Dr., Erciyes Üniv. ühendislik Fak. İnşaat üh. Böl. Kayseri, Tel: 352 4378, Fax: 9 352 4375784 E-mail: mardic@erciyes.ed.tr

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 2005 37

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 2005 37 C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 6, Sayı, 2005 37 VERİ ZARFLAMA AALİZİ İLE OECD ÜLKELERİİ TELEKOMÜİKASYO SEKTÖRLERİİ ETKİLİĞİİ ÖLÇÜLMESİ Oğz KAYAR, Metin ZOTUL, Hüdaverdi BİRCA Özet Veri Zarflama

Detaylı

OLASILIK ve İSTATİSTİK Hipotez Testleri

OLASILIK ve İSTATİSTİK Hipotez Testleri OLASILIK ve İSTATİSTİK Hipotez Testleri Yrd.Doç.Dr. Pınar YILDIRIM Okan Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Hipotezler ve Testler Hipotez, kitleye(yığına) ait

Detaylı

Kıyı Boyu Akıntılarının Sayısal Modellenmesi

Kıyı Boyu Akıntılarının Sayısal Modellenmesi Kıı Bo Akıntılarının Saısal Modellenmesi Cünet Bakal (1), Aşen Ergin (2) e Işıkhan Güler (3) (1) : Araş. Gör., Orta Doğ Teknik Üniersitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi,

Detaylı

KOSGEB FİNANSMAN DESTEKLERİNİN KOBİ LERİN FİNANSAL ETKİNLİĞİNE ETKİSİ: DÜZCE İLİNDE BİR UYGULAMA 1

KOSGEB FİNANSMAN DESTEKLERİNİN KOBİ LERİN FİNANSAL ETKİNLİĞİNE ETKİSİ: DÜZCE İLİNDE BİR UYGULAMA 1 KOSGEB FİNANSMAN DESTEKLERİNİN KOBİ LERİN FİNANSAL ETKİNLİĞİNE ETKİSİ: DÜZCE İLİNDE BİR UYGULAMA 1 Bian ARSLAN Sakarya Üniersitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Öğrencisi bianarslan@hotmail.com ÖZET

Detaylı

Dr. Yücel ÖZKARA, BSTB Verimlilik Genel Müdürlüğü Doç. Dr. Mehmet ATAK, Gazi Ün. Endüstri Müh. Bölümü

Dr. Yücel ÖZKARA, BSTB Verimlilik Genel Müdürlüğü Doç. Dr. Mehmet ATAK, Gazi Ün. Endüstri Müh. Bölümü Dr. Yücel ÖZKARA, BSTB Verimlilik Genel Müdürlüğü Doç. Dr. Mehmet ATAK, Gazi Ün. Endüstri Müh. Bölümü 6 Ekim 2015 İmalat Sanayinin Önemi Literatür Çalışmanın Amacı ve Kapsamı Metodoloji Temel Bulgular

Detaylı

DELİKLİ KARE KANATÇIKLARDAN TAŞINIMLA ISI TRANSFERİNİN SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ

DELİKLİ KARE KANATÇIKLARDAN TAŞINIMLA ISI TRANSFERİNİN SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ 459 DELİKLİ KARE KANAÇIKLARDAN AŞINIMLA ISI RANSFERİNİN SAYISAL OLARAK İNCELENMESİ Eüphan MANAY Baram ŞAHİN Şendoğan KARAGÖZ ÖZE B çalışmanın amacı, bir dii delinmiş iğne kanatçıktan türbülanslı taşınımla

Detaylı

KONU 8: SİMPLEKS TABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.1. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx (8.1)

KONU 8: SİMPLEKS TABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.1. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx (8.1) KONU 8: SİMPLEKS ABLODA KARŞILAŞILAN BAZI DURUMLAR - II 8.. İki Evreli Yöntem Standart biçime dönüştürülmüş min /max Z cx AX b X (8.) biçiminde tanımlı d.p.p. nin en ii çözüm değerinin elde edilmesinde,

Detaylı

HİPOTEZ TESTLERİ. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN

HİPOTEZ TESTLERİ. Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN HİPOTEZ TESTLERİ Yrd. Doç. Dr. Emre ATILGAN Hipotez Nedir? HİPOTEZ: parametre hakkındaki bir inanıştır. Parametre hakkındaki inanışı test etmek için hipotez testi yapılır. Hipotez testleri sayesinde örneklemden

Detaylı

1 PAZARLAMA ARAŞTIRMASI

1 PAZARLAMA ARAŞTIRMASI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 PAZARLAMA ARAŞTIRMASI 11 1.1. Pazarlama Araştırması Kavramı ve Kapsamı 12 1.2. Pazarlama Araştırmasının Tarihçesi 14 1.3. Pazarlama Araştırması Pazarlama Bilgi Sistemi ve

Detaylı

DÖKÜM SEKTÖRÜDE VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE KONYA İLİNDE BİR UYGULAMA

DÖKÜM SEKTÖRÜDE VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE KONYA İLİNDE BİR UYGULAMA DÖKÜM SEKTÖRÜDE VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE KONYA İLİNDE BİR UYGULAMA Ali SEVİNÇ KOSGEB Kırıkkale Hizmet Merkezi Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı teren@kku.edu.tr Tamer

Detaylı

Özel Laboratuvar Deney Föyü

Özel Laboratuvar Deney Föyü Özel Laboratvar Deney Föyü Deney Adı: Mikrokanatlı borlarda türbülanslı akış Deney Amacı: Düşey konmdaki iç yüzeyi mikrokanatlı bordaki akış karakteristiklerinin belirlenmesi 1 Mikrokanatlı Bor ile İlgili

Detaylı

İçindekiler. Birinci Bölüm YATIRIM KAVRAMI VE YAPILABİLİRLİK ETÜDLERİ

İçindekiler. Birinci Bölüm YATIRIM KAVRAMI VE YAPILABİLİRLİK ETÜDLERİ İçindekiler Birinci Bölüm YATIRIM KAVRAMI VE YAPILABİLİRLİK ETÜDLERİ I. YATIRIM VE YATIRIM PLANLAMASI... 1 A. YATIRIM KAVRAMI VE TANIMLAR... 2 1. Halk Dilinde Yatırım... 3 2. Ekonomi Biliminde (Makro Açıdan)

Detaylı

2007 YILI TEKSTİL İŞLETMELERİNİN FİNANSAL KARLILIK AÇISINDAN ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ

2007 YILI TEKSTİL İŞLETMELERİNİN FİNANSAL KARLILIK AÇISINDAN ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ (REFEREED RESEARCH) 2007 YILI TEKSTİL İŞLETMELERİNİN FİNANSAL KARLILIK AÇISINDAN ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ EVALUATION FINANCIAL PROFITABLITY EFFICIENCIES OF TEXTILE COMPANIES IN 2007 Cedet ALPTEKİN

Detaylı

Sektörün İtici Gücü: Tarımsal İşletmeler. Dedeman Oteli 18 Nisan 2012

Sektörün İtici Gücü: Tarımsal İşletmeler. Dedeman Oteli 18 Nisan 2012 Sektörün İtici Gücü: Tarımsal İşletmeler Dedeman Oteli 18 Nisan 2012 Kapsam 1. Garanti Bankası ve Tarım Sektörü 2. Tarımsal İşletme Tanımı ve Değişen Kavramlar 3. Tarımsal İşletme Yapısı 4. Tarımsal İşletmelerin

Detaylı

1. FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK HİPOTEZ TESTLERİ

1. FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK HİPOTEZ TESTLERİ 1. FARKLILIKLARIN TESPİTİNE YÖNELİK HİPOTEZ TESTLERİ Örneklem verileri kullanılan her çalışmada bir örneklem hatası çıkma riski her zaman söz konusudur. Dolayısıyla istatistikte bu örneklem hatasının meydana

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ KISIM: TASARIM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA GİRİŞ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v TEŞEKKÜR... vi İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... vii İÇİNDEKİLER... ix ŞEKİLLER LİSTESİ... xviii TABLOLAR LİSTESİ... xx BİRİNCİ KISIM: TASARIM BİRİNCI BÖLÜM PAZARLAMA ARAŞTIRMASINA

Detaylı

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE DEKİ SİGORTA ŞİRKETLERİNİN PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE DEKİ SİGORTA ŞİRKETLERİNİN PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi Yıl:4 Saı:7 Bahar 005/ s.9-9 DOĞRUSAL HEDEF PROGRAMLAMA YÖNTEMİ İLE TÜRKİYE DEKİ SİGORTA ŞİRKETLERİNİN PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Münevver TURANLI

Detaylı

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ

BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ 1 BÖLÜM 13 HİPOTEZ TESTİ Bilimsel yöntem aşamalarıyla tanımlanmış sistematik bir bilgi üretme biçimidir. Bilimsel yöntemin aşamaları aşağıdaki gibi sıralanabilmektedir (Karasar, 2012): 1. Bir problemin

Detaylı

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ SİSTEMİ

TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ SİSTEMİ TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ SİSTEMİ Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi Eğitimin doğasında var olan değişim ve gelişime paralel olarak, ortaöğretime geçiş modelinin işlevsel,sürdürülebilir

Detaylı

2.1 Çeliğin Gerilme-Şekil Değiştirme Diyagramı

2.1 Çeliğin Gerilme-Şekil Değiştirme Diyagramı 2.1 Çeliğin Gerilme-Şekil Değiştirme Diagramı Yapılarda kllanılan çelik malzemenin kristal bir bünesi vardır. İzotrop ve homojendir. Çelik bir nmnee çekme denei glanırsa Şekil 2.1 de görülen gerilme-şekil

Detaylı

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch KALDIRMA SİSTEMİ VİNÇ MOTORLARI. 40-2-4a. M. Güven KUTAY. 40-2-4a-vinc-motorlari.doc

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch KALDIRMA SİSTEMİ VİNÇ MOTORLARI. 40-2-4a. M. Güven KUTAY. 40-2-4a-vinc-motorlari.doc 2009 Kasım KALDIRMA SİSTEMİ VİNÇ MOTORLARI 40-2-4a M. Güven KUTAY 40-2-4a-vinc-motorlari.doc İ Ç İ N D E K İ L E R 1 Kaldırma Sistemi... 1.3 1.4 Vinç motorları... 1.3 1.4.1 Doğr akım elektrik motor...

Detaylı

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1. BÖLÜM 2 Frekans Dağılımları 37

İÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1. BÖLÜM 2 Frekans Dağılımları 37 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Değişkenler ve Grafikler 1 İstatistik 1 Yığın ve Örnek; Tümevarımcı ve Betimleyici İstatistik 1 Değişkenler: Kesikli ve Sürekli 1 Verilerin Yuvarlanması Bilimsel Gösterim Anlamlı Rakamlar

Detaylı

Planlama Nedir? Planlama Ne Değildir? Başarılı Bir Plan. www.eminkaya.net 1. Pazarlama Planlaması

Planlama Nedir? Planlama Ne Değildir? Başarılı Bir Plan. www.eminkaya.net 1. Pazarlama Planlaması 2 Pazarlama Planlaması Planlama Nedir? Plan, bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimini gösterir. Planlama ise, bir yöneticinin ileriye bakmasına ve kendine açık olan seçenekleri bulmasına yardım

Detaylı

BULANIK MANTIK DENETLEYİCİLERİ. Bölüm-2 Bulanık Kümeler

BULANIK MANTIK DENETLEYİCİLERİ. Bölüm-2 Bulanık Kümeler ULNIK MNTIK DENETLEYİCİLERİ ölüm-2 lanık Kümeler 1 lanık Kümeler ölüm 2 : Hedefleri lanık Mantık Sistemlerinin temelini teşkil eden blanık kümelerin temel konlarını anlamak. Sözel değişkenlerin blanık

Detaylı

BÖLÜM 6 GERÇEK AKIŞKANLARIN HAREKETİ

BÖLÜM 6 GERÇEK AKIŞKANLARIN HAREKETİ BÖLÜM 6 GERÇEK AKIŞKANLARIN HAREKETİ Gerçek akışkanın davranışı viskoziteden dolayı meydana gelen ilave etkiler nedeniyle ideal akışkan akımlarına göre daha karmaşık yapıdadır. Gerçek akışkanlar hareket

Detaylı

RİSK ALTINDA DENETİM MALİYETİNİ MİNİMİZE EDECEK STRATEJİLERİN OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI İLE BELİRLENMESİ

RİSK ALTINDA DENETİM MALİYETİNİ MİNİMİZE EDECEK STRATEJİLERİN OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI İLE BELİRLENMESİ i T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI RİSK ALTINDA DENETİM MALİYETİNİ MİNİMİZE EDECEK STRATEJİLERİN OYUN TEORİSİ YAKLAŞIMI İLE BELİRLENMESİ Güler Ferhan ÜNAL

Detaylı

1. BÖLÜM VEKTÖRLER 1

1. BÖLÜM VEKTÖRLER 1 1. BÖLÜM VEKTÖRLER 1 Tanım:Matematik, istatistik, mekanik, gibi çeşitli bilim dallarında znlk, alan, hacim, yoğnlk, kütle, elektriksel yük, gibi büyüklükler, cebirsel krallara göre ifade edilirler. B tür

Detaylı

Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel

Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Sağlık Kuruluşlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar YRD. DOÇ. DR. EMRE ATILGAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÖNETİMİ BÖLÜMÜ Sağlık Kurumlarında Maliyet Yönetimi ve Güncel Uygulamalar Sunum Planı:

Detaylı

Sistem Mühendisliği. Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez

Sistem Mühendisliği. Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez Sistem Mühendisliği Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez Organizasyon Teorileri 20. yüzyılın başından itibaren insan ilişkilerinin her alandaki giderek artan önemi, iki dünya savaşı ve 1960 ların sosyal devrimleri,

Detaylı

Türkiye'de su getirme projelerinin yapımında İller Bankası'nın hazırlamış olduğu konuyla ilgili şartnameler geçerlidir.

Türkiye'de su getirme projelerinin yapımında İller Bankası'nın hazırlamış olduğu konuyla ilgili şartnameler geçerlidir. Giriş Su getirme ve kanalizason sistemlerinin her ikisi de, ihtiaç duulan temiz su ve ortaa çıkan kullanılmış su miktarları ile bunları kullanan nüfus arasındaki bağıntı hakkında bilgi sahibi olmaı gerektirmektedir.

Detaylı

Normal (%) 74 59 78 73 60. Bozuk (%) 26 41 22 27 40. Toplam (Ha) 889.817 192.163 354.526 1.436.506 17.260.592. Normal (%) - - - - 29

Normal (%) 74 59 78 73 60. Bozuk (%) 26 41 22 27 40. Toplam (Ha) 889.817 192.163 354.526 1.436.506 17.260.592. Normal (%) - - - - 29 1.1. Orman ve Ormancılık Türkiye yaklaşık olarak 80 milyon hektar (ha) yüzölçümüyle dağlık ve eko-coğrafya bakımından zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu ekolojik zenginliğe paralel olarak ormanlar da

Detaylı

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TCDD LİMANLARINDA BİR ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ ÇALIŞMASI

VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TCDD LİMANLARINDA BİR ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ ÇALIŞMASI Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 9, No 4, 437-442, 2004 Vol 9, No 4, 437-442, 2004 VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE TCDD LİMANLARINDA BİR ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ ÇALIŞMASI M. Emin BAYSAL,

Detaylı

İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT

İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI. Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT İŞLETMENİN KURULUŞ ÇALIŞMALARI Bu Dersimizde; Kuruluşla İlgili Bazı Temel Kavramlar Genel Olarak İşletmenin Kuruluş Aşamaları Fizibilite Çalışmalarının

Detaylı

3 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI

3 KESİKLİ RASSAL DEĞİŞKENLER VE OLASILIK DAĞILIMLARI ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER III Bölüm 1 İSTATİSTİK ve SAYISAL BİLGİ 11 1.1 İstatistik ve Önemi 12 1.2 İstatistikte Temel Kavramlar 14 1.3 İstatistiğin Amacı 15 1.4 Veri Türleri 15 1.5 Veri Ölçüm Düzeyleri 16 1.6

Detaylı

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Prof.Dr.Murat ÖZDEMİR İÇİNDEKİLER HEDEFLER GRAFİK ÇİZİMİ. Simetri ve Asimtot Bir Fonksiyonun Grafiği

ÜNİTE. MATEMATİK-1 Prof.Dr.Murat ÖZDEMİR İÇİNDEKİLER HEDEFLER GRAFİK ÇİZİMİ. Simetri ve Asimtot Bir Fonksiyonun Grafiği HEDEFLER İÇİNDEKİLER GRAFİK ÇİZİMİ Simetri ve Asimtot Bir Fonksionun Grafiği MATEMATİK-1 Prof.Dr.Murat ÖZDEMİR Bu ünitei çalıştıktan sonra; Fonksionun simetrik olup olmadığını belirleebilecek, Fonksionun

Detaylı

Eğitim Yönetimi ve Denetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı (5 Zorunlu Ders+ 6 Seçmeli Ders)

Eğitim Yönetimi ve Denetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı (5 Zorunlu Ders+ 6 Seçmeli Ders) Eğitim Yönetimi ve Denetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı (5 Zorunlu Ders+ 6 Seçmeli Ders) Eğitim Yönetimi ve Denetimi Tezsiz Yüksek Lisans Programı Dersin Kodu Dersin Adı T U/L Kredi ECTS EYD-504 Eğitim

Detaylı

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ

1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 ÜRETİM VE ÜRETİM YÖNETİMİ 13 1.1. Üretim, Üretim Yönetimi Kavramları ve Önemi 14 1.2. Üretim Yönetiminin Tarihisel Gelişimi 18 1.3. Üretim Yönetiminin Amaçları ve Fonksiyonları

Detaylı

TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASINDA YAKINSAMA ANALİZİ

TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASINDA YAKINSAMA ANALİZİ TÜRKİYE DE BÖLGELER ARASINDA YAKINSAMA ANALİZİ Ş.Mustafa ERSUNGUR * Özgür POLAT ** Özet : Bu çalışmada Türkie deki İstatistiki Bölge Birimlerinin Düze-1 e göre kişi başına gelir düzeleri arasında akınlaşma

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık -II Prof. Dr. İrfan KAYMAZ İki Ortalama Farkının Güven Aralığı Anakütle Varyansı Biliniyorsa İki ortalama arasındaki farkın dağılımına ilişkin Z değişkeni: Güven aralığı ifadesinde

Detaylı

VERİMLİLİK, TEKNOLOJİ VE ETKİNLİK (AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYE VE ADAY ÜLKELERİN PERFORMANS ÖLÇÜMÜ)

VERİMLİLİK, TEKNOLOJİ VE ETKİNLİK (AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYE VE ADAY ÜLKELERİN PERFORMANS ÖLÇÜMÜ) Akademik Araşırmalar ve Çalışmalar ergisi / Journal of Academic Researches and Sudies Yıl 6 - Saı Kasım 24 / Volume 6 - Number November 24 Alınış Tarihi: 26.9.24 Kabul Ediliş Tarihi: 3..24 VERİMLİLİK TEKNOLOJİ

Detaylı

Sosyal Medyada İçerik Analizi. Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA

Sosyal Medyada İçerik Analizi. Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA Sosyal Medyada İçerik Analizi Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA İçerik - Yöntem Seçimi Evrenin (poplasyon) belirlenmesi Örnekleme (örneklem olştrma) yöntemleri Olasılık Temelli Örnekleme Yöntemleri Basit Tesadüfi

Detaylı

Hipotez Testlerine Giriş. Hipotez Testlerine Giriş

Hipotez Testlerine Giriş. Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Hipotez Testlerine Giriş Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, raslantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel

Detaylı

BÖLÜM 3 LAMİNER AKIMIN DİFERANSİYEL DENKLEMLERİ

BÖLÜM 3 LAMİNER AKIMIN DİFERANSİYEL DENKLEMLERİ BÖLÜM 3 LAMİNER AKIMIN DİFERANSİYEL DENKLEMLERİ 3.1- Giriş 3.. Külenin kornm: Süreklilik denklemi 3.3. Momenmn kornm: Momenm denklemi 3.3.1 Laminer kama gerilmesinin modellenmesi 3.3. Momenm denkleminin

Detaylı

Nicel / Nitel Verilerde Konum ve Değişim Ölçüleri. BBY606 Araştırma Yöntemleri 2013-2014 Bahar Dönemi 13 Mart 2014

Nicel / Nitel Verilerde Konum ve Değişim Ölçüleri. BBY606 Araştırma Yöntemleri 2013-2014 Bahar Dönemi 13 Mart 2014 Nicel / Nitel Verilerde Konum ve Değişim Ölçüleri BBY606 Araştırma Yöntemleri 2013-2014 Bahar Dönemi 13 Mart 2014 1 Konum ölçüleri Merkezi eğilim ölçüleri Verilerin ortalamaya göre olan gruplanması nasıl?

Detaylı

ÖZLEM AYDIN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ÖZLEM AYDIN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI (OPERATIONAL RESEARCH) ÖZLEM AYDIN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SUNUM PLANI Yöneylem araştırmasının Tanımı Tarihçesi Özellikleri Aşamaları Uygulama alanları Yöneylem

Detaylı

ELEMANLARI DENK KÜMELER OLAN VE HER FARKLI İKİ ELEMANININ SİMETRİK FARKINI İÇEREN KÜMELERİN ELEMAN SAYILARININ EN BÜYÜK DEĞERİ

ELEMANLARI DENK KÜMELER OLAN VE HER FARKLI İKİ ELEMANININ SİMETRİK FARKINI İÇEREN KÜMELERİN ELEMAN SAYILARININ EN BÜYÜK DEĞERİ ÖZEL EGE LİSESİ ELEMANLARI DENK KÜMELER OLAN VE HER FARKLI İKİ ELEMANININ SİMETRİK FARKINI İÇEREN KÜMELERİN ELEMAN SAYILARININ EN BÜYÜK DEĞERİ HAZIRLAYAN ÖĞRENCİ: ATAHAN ÖZDEMİR DANIŞMAN ÖĞRETMEN: DEFNE

Detaylı

İŞLETME ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ GÜZ DÖNEMİ DERS PROGRAMI

İŞLETME ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ GÜZ DÖNEMİ DERS PROGRAMI İŞLETME ORTAK DOKTORA PROGRAMI DERS İÇERİKLERİ GÜZ DÖNEMİ DERS PROGRAMI Dersin Kodu Kredisi Dersin Niteliği İŞL 601 Pazarlama Teorileri 3 Zorunlu İŞL 603 Finansman Teorisi 3 Zorunlu İŞL 605 Uluslararası

Detaylı

Denizli-Honaz Planlama Birimi Orman Amenajman Planının Etçap Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması

Denizli-Honaz Planlama Birimi Orman Amenajman Planının Etçap Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması 173 Denizli-Honaz Planlama Birimi Orman Amenajman Planının Etçap Karar Destek Sistemleri (Modelleme) İle Hazırlanması Ali İhsan KADIOĞULLARI1*, Özkan BİNGÖL2, Rüstem KIRIŞ3, Mehmet Ali SAYIN4, Durmuş Ali

Detaylı

OYUNLARIN DEĞİŞİK ALANLARDA KULLANIM GEÇERLİLİĞİ VE SİMÜLASYON YAKLAŞIMI

OYUNLARIN DEĞİŞİK ALANLARDA KULLANIM GEÇERLİLİĞİ VE SİMÜLASYON YAKLAŞIMI OYUNLARIN DEĞİŞİK ALANLARDA KULLANI GEÇERLİLİĞİ E SİÜLASYON YAKLAŞII Halim KAZAN * Ahmet ERGÜLEN ** Özet: Günlük haatta pek çok karmaşık ada içinden çıkılması zor olan problemlerle karşılaşırız. B tür

Detaylı

Ki- Kare Testi ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM 317 MÜHENDİSLİK İSTATİSTİĞİ İYİ UYUM TESTİ Prof.Dr. Nihal ERGİNEL

Ki- Kare Testi ANADOLU ÜNİVERSİTESİ. ENM 317 MÜHENDİSLİK İSTATİSTİĞİ İYİ UYUM TESTİ Prof.Dr. Nihal ERGİNEL ANADOLU ÜNİVERSİTESİ ENM 317 MÜHENDİSLİK İSTATİSTİĞİ İYİ UYUM TESTİ Prof.Dr. Nihal ERGİNEL İYİ UYUM TESTİ Rassal değişkenin olasılık yoğunluk fonksiyonunun ve parametresinin bilinmediği, ancak belirli

Detaylı

Sürekli Kiriş Bir Köprünün Gruplar Halindeki Davranış Ölçümlerinden Modal Parametrelerinin Tayini

Sürekli Kiriş Bir Köprünün Gruplar Halindeki Davranış Ölçümlerinden Modal Parametrelerinin Tayini 4-6 Ekim 5 DEÜ İZMİR Sürekli Kiriş Bir Köprünün Grplar Halindeki Davranış Ölçümlerinden Modal Parametrelerinin Tayini ÖZET: G. Tran ve H. Ceylan Yrd.Doç. Dr., İnşaat Müh. Bölümü, İzmir Yüksek Teknoloji

Detaylı

Prof. Dr. Özkan ÜNVER Prof. Dr. Hamza GAMGAM Doç. Dr. Bülent ALTUNKAYNAK SPSS UYGULAMALI TEMEL İSTATİSTİK YÖNTEMLER

Prof. Dr. Özkan ÜNVER Prof. Dr. Hamza GAMGAM Doç. Dr. Bülent ALTUNKAYNAK SPSS UYGULAMALI TEMEL İSTATİSTİK YÖNTEMLER Prof. Dr. Özkan ÜNVER Prof. Dr. Hamza GAMGAM Doç. Dr. Bülent ALTUNKAYNAK SPSS UYGULAMALI TEMEL İSTATİSTİK YÖNTEMLER Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 8. Baskı Frekans Dağılımları Varyans Analizi Merkezsel

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK Örnekleme ve Örnekleme Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr 1 Araştırmalarda

Detaylı

İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Yrd.Doç.Dr.Cavide DEMİRCİ Uzman Esra ÇENGELCİ ESOGÜ Eğitim Fakültesi

Detaylı

BENZETİM. Prof.Dr.Berna Dengiz. 4. Ders Modelleme yaklaşımları Benzetim yazılımlarında aranan özellikler M/M/1 Kuyruk Sistemi benzetimi

BENZETİM. Prof.Dr.Berna Dengiz. 4. Ders Modelleme yaklaşımları Benzetim yazılımlarında aranan özellikler M/M/1 Kuyruk Sistemi benzetimi Prof.Dr.Berna Dengiz 4. Ders Modelleme yaklaşımları Benzetim yazılımlarında aranan özellikler M/M/1 Kuyruk Sistemi benzetimi BENZETİM DİLLERİNDE MODELLEME YAKLAŞIMLARI Tüm benzetim dilleri; ya olay-çizelgeleme

Detaylı

MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ Denizli Verimliliği Artırma Projesi

MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ Denizli Verimliliği Artırma Projesi MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ Denizli Verimliliği Artırma Projesi Verimlilik ve Toplam Kalite Yönetimi 10 Nisan 2010 Hatice EKSEN Uzman MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ Ülke ekonomisinin

Detaylı

OECD ÜLKELERİNİN TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRLERİNİN ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ÖLÇÜLMESİ-2

OECD ÜLKELERİNİN TELEKOMÜNİKASYON SEKTÖRLERİNİN ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE ÖLÇÜLMESİ-2 OECD ÜLKELERİİ TELEKOMÜİKASYO SEKTÖRLERİİ ETKİLİĞİİ VERİ ZARFLAMA AALİZİ İLE ÖLÇÜLMESİ-2 Oğz KAYAR () Hüdaverdi BİRCA () Özet: Veri Zarflama Analizi(VZA), çok sayıda girdi ve çıktının söz kons oldğ organizasyonel

Detaylı

Veri-İletişim Ağları İçin Tasarlanan Optimal H Akış Denetleyicisinin Performans Seviyesi ve Kararlılık Payları

Veri-İletişim Ağları İçin Tasarlanan Optimal H Akış Denetleyicisinin Performans Seviyesi ve Kararlılık Payları Veri-İletişim Ağları İçin Tasarlanan Optimal H Akış Denetleyicisinin Perormans Seviyesi ve Kararlılık Payları Hakkı Ulaş Ünal ve Altğ İtar Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Anadol Üniversitesi, 647

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK YATIRIM VE YATIRIM PROJELERİ PLANLAMA... 1 PLANLAMANIN ÖZELLİKLER... 3 YATIRIM PROJESİ... 4 YATIRIM PROJELERİNİN SINIFLANDIRILMASI... 5 Yeni Mal ve Hizmet Üretmeye

Detaylı

KAFKASYA ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ ELEKTRONİK YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİ SINAVI KILAVUZU. www.kunibyos.com

KAFKASYA ÜNİVERSİTELER BİRLİĞİ ELEKTRONİK YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİ SINAVI KILAVUZU. www.kunibyos.com KAFKASYA NİVERSİTELER BİRLİĞİ 2015 ELEKTRONİK YABANCI UYRUKLU ÖĞRENCİ SINAVI KILAVUZU www.knibyos.com www.knib.com Sayın Rektörüm, 11 Kasım 2009 tarihinde 3 ülkeden 7 üniversitenin bir araya gelmesiyle

Detaylı

Tarım Ekonomisi. viii

Tarım Ekonomisi. viii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER iii v BİRİNCİ BÖLÜM 1. TARIM EKONOMİSİNE GİRİŞ 1 1.1. Ekonomik Faaliyetler 2 1.1.1. Üretim 2 1.1.2. Mübadele 3 1.1.3. Tüketim 4 1.2. Tarım Ekonomisi ve Kapsamı 4 1.2.1. Tanımı

Detaylı

Doğrusal Programlama. Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez

Doğrusal Programlama. Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez Doğrusal Programlama Prof. Dr. Ferit Kemal Sönmez Doğrusal Programlama Belirli bir amacın gerçekleşmesini etkileyen bazı kısıtlayıcı koşulların ve bu kısıtlayıcı koşulların doğrusal eşitlik ya da eşitsizlik

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Mühendislikte İstatistiksel Yöntemler Yrd. Doç. Dr. Fatih TOSUNOĞLU Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü 1 Araştırma sonuçlarının açıklanmasında frekans tablosu

Detaylı

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#2: ALGORİTMA ANALİZİ

YZM ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#2: ALGORİTMA ANALİZİ YZM 3207- ALGORİTMA ANALİZİ VE TASARIM DERS#2: ALGORİTMA ANALİZİ Algoritma Analizi Çerçevesi Algoritma Analizinde Göz Önünde Bulundurulması Gerekenler Neler? Algoritmanın Doğruluğu (Correctness) Zaman

Detaylı

BÖLÜM 7 BORULARDA GERÇEK AKIM

BÖLÜM 7 BORULARDA GERÇEK AKIM BÖLÜM 7 BORULARA GERÇEK AKIM Enkesitin tamamen dol olarak aktığı akımlara basınçlı akım denir. Basınç altında sıvı nakleden kapalı akış yollarına bor adı verilmektedir. Borlar çeşitli enkesitlere sahip

Detaylı

Devlet Orman İşletmelerinin Etkinlik Düzeylerinin Ölçülmesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği

Devlet Orman İşletmelerinin Etkinlik Düzeylerinin Ölçülmesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği Devlet Orman İşletmelerinin Düzeylerinin Ölçülmesi: Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği Mahmut M. BAYRAMOĞLU *, Devlet TOKSOY Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, 61040, Trabzon/Türkiye * Sorumlu yazar:

Detaylı

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası

AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası AB Bütçesi ve Ortak Tarım Politikası OTP harcamalarının AB bütçesinin önemli bölümünü kapsaması, bu politikayı bütçe tartışmalarının da odak noktası yaparken, 2014-2020 Mali Çerçeve içinde tarım, kırsal

Detaylı

26.12.2013. Farklı iki ilaç(a,b) kullanan iki grupta kan pıhtılaşma zamanları farklı mıdır?

26.12.2013. Farklı iki ilaç(a,b) kullanan iki grupta kan pıhtılaşma zamanları farklı mıdır? 26.2.23 Gözlem ya da deneme sonucu elde edilmiş sonuçların, raslantıya bağlı olup olmadığının incelenmesinde kullanılan istatistiksel yöntemlere HĐPOTEZ TESTLERĐ denir. Sonuçların raslantıya bağlı olup

Detaylı

Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları

Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları Ormancılıkta Planlama kavramı, Planlama sistemleri ve Yaklaşımları Belirli bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimidir. Eldeki verilere, geçmişte edinilen tecrübelere ve geleceğe dair öngörülere

Detaylı

ANALİZ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI

ANALİZ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI ÖABT ANALİZ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Yasin ŞAHİN ÖABT ANALİZ ÇÖZÜMLÜ SORU BANKASI Her hakkı saklıdır. Bu kitabın tamamı a da bir kısmı, azarın izni olmaksızın, elektronik, mekanik, fotokopi a da herhangi bir

Detaylı

BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ

BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ BÖLÜM 3 KURAMSAL ÇATI VE HİPOTEZ GELİŞ İŞTİRME Araştırma rma SüreciS 1.Gözlem Genel araştırma alanı 3.Sorunun Belirlenmesi Sorun taslağının hazırlanması 4.Kuramsal Çatı Değişkenlerin açıkça saptanması

Detaylı

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri. Merve Güçlü

Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri. Merve Güçlü Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Kişisel ve Mesleki Gelişim Yeterlilikleri Hakkındaki Görüşleri Merve Güçlü GİRİŞ Öğretme evrensel bir uğraştır. Anne babalar çocuklarına, işverenler işçilerine, antrenörler

Detaylı

BIS - Temel paket V4.2

BIS - Temel paket V4.2 Engineered Soltions BIS - Temel paket V4.2 BIS - Temel paket V4.2 www.boschsecrity.com/tr OPC kllanarak Bosch ile üçüncü taraf sistemlerinin entegrasyon Tek kllanıcı arayüzünde tüm ilgili bilgiler Tamamen

Detaylı

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ 5. HAFTA

KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ 5. HAFTA KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ 5. HAFTA Karşılaştırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz) p Karşılaştırmalı tablolar analizi, bir işletmenin birbirini izleyen en az iki veya daha fazla faaliyet dönemine

Detaylı

YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI-I

YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI-I T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 58 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 499 YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI-I Yazarlar Prof.Dr. Müjgan SAĞIR (Ünite, 4, 5) Yrd.Doç.Dr. Mahmut ATLAS (Ünite, ) Doç.Dr. Nil ARAS (Ünite

Detaylı

13. Olasılık Dağılımlar

13. Olasılık Dağılımlar 13. Olasılık Dağılımlar Mühendislik alanında karşılaşılan fiziksel yada fiziksel olmayan rasgele değişken büyüklüklerin olasılık dağılımları için model alınabilecek çok sayıda sürekli ve kesikli fonksiyon

Detaylı

YILLIK SANAYİ ÜRÜN İSTATİSTİKLERİ (PRODCOM)

YILLIK SANAYİ ÜRÜN İSTATİSTİKLERİ (PRODCOM) YILLIK SANAYİ ÜRÜN İSTATİSTİKLERİ (PRODCOM) 13.06.2008 1 GİRİŞ TARİHÇE AMAÇ METODOLOJİ DEĞİŞKENLER ve TANIMLAR SINIFLAMALAR VERİ İŞLEME ve ANALİZİ KARŞILAŞTIRILABİLİR DİĞER VERİ KAYNAKLARI KARŞILAŞILAN

Detaylı

Bilginin Görselleştirilmesi

Bilginin Görselleştirilmesi Bilginin Görselleştirilmesi Bundan önceki konularımızda serbest halde azılmış metinlerde gerek duduğumuz bilginin varlığının işlenmee, karşılaştırmaa ve değerlendirmee atkın olmadığını, bu nedenle bilginin

Detaylı

GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE: İŞLETME KULUÇKASI KAVRAMI 1.1. İŞLETME KULUÇKALARININ TANIMI... 24

GİRİŞ BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMSAL VE KURAMSAL ÇERÇEVE: İŞLETME KULUÇKASI KAVRAMI 1.1. İŞLETME KULUÇKALARININ TANIMI... 24 iv İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜR... İ ÖZET... İİ ABSTRACT... İİİ İÇİNDEKİLER... İV KISALTMALAR DİZİNİ... X ŞEKİLLER DİZİNİ... Xİ ÇİZELGELER DİZİNİ... Xİİİ GİRİŞ GİRİŞ... 1 ÇALIŞMANIN AMACI... 12 ÇALIŞMANIN

Detaylı

Zaman Serileri. IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören

Zaman Serileri. IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören Zaman Serileri IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören Zaman Serisi nedir? Kronolojik sırayla elde edilen verilere sahip değișkenlere zaman serisi adı verilmektedir. Genel olarak zaman serisi,

Detaylı

1. HAFTA PFS 107 EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Yrd. Doç. Dr. F. Betül Kurnaz. betulkurnaz@karabuk.edu.tr

1. HAFTA PFS 107 EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME. Yrd. Doç. Dr. F. Betül Kurnaz. betulkurnaz@karabuk.edu.tr 1. HAFTA PFS 107 EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Yrd. Doç. Dr. F. Betül Kurnaz betulkurnaz@karabuk.edu.tr Karabük Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi 2 İçindekiler ye Giriş... 3 de

Detaylı

ÜNİFORM DAİRESEL KESİTLİ BORU AKIŞLARINDA KİNETİK ENERJİ VE MOMENTUM DÜZELTME FAKTÖRLERİNİN DEĞİŞİMİ

ÜNİFORM DAİRESEL KESİTLİ BORU AKIŞLARINDA KİNETİK ENERJİ VE MOMENTUM DÜZELTME FAKTÖRLERİNİN DEĞİŞİMİ P A M U K K A L E Ü N İ V E R S İ T E S İ M Ü H E N D İ S L İ K F A K Ü L T E S İ P A M U K K A L E U N I V E R S I T Y E N G I N E E R I N G C O L L E G E M Ü H E N D İ S L İ K B İ L İ M L E R İ D E R

Detaylı

www.canancetin.com 1

www.canancetin.com 1 www.canancetin.com 1 www.canancetin.com 2 canancetineylul@gmail.com esincanmutlu@gmail.com www.canancetin.com 3 www.canancetin.com 4 Yeni kurulan ARMADA Pazarlama Şirketi, dünyada ve Türkiye de hızla gelişen

Detaylı

Sosyal Medyada İçerik Analizi. Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA

Sosyal Medyada İçerik Analizi. Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA Sosyal Medyada İçerik Analizi Yrd.Doç.Dr.Ahmet ÇETİNKAYA İçerik Ölçüm teorisi Geçerlik, güvenirlik, doğrlk ve kesinlik Bilgisayar destekli metin analizinde geçerlik in sağlanması İçerik analizinde etik

Detaylı

Projenin Adı: İstatistik yardımıyla YGS ye hazırlık için soru çözme planlaması

Projenin Adı: İstatistik yardımıyla YGS ye hazırlık için soru çözme planlaması Projenin Adı: İstatistik yardımıyla YGS ye hazırlık için soru çözme planlaması Projenin Amacı : YGS de başarılı olmak isteyen bir öğrencinin, istatistiksel yöntemler çerçevesinde, sınavda çıkan soru sayısını,

Detaylı

7 Nisan 2016 İSTANBUL

7 Nisan 2016 İSTANBUL 7 Nisan 2016 İSTANBUL Sunum Planı OECDRehberi Hakkında Genel Bilgiler Rehberde Yer Alan İlke ve Öneriler Türkie de Kamu Sermaeli İşletmelerin MevcutDurumu 2 Sunum Planı OECD RehberiHakkında Genel Bilgiler

Detaylı

YETİŞ. tirme ve geliştirme. faaliyetlerini, yetiştirme. şeklinde iki başlık altında toplamak. nde

YETİŞ. tirme ve geliştirme. faaliyetlerini, yetiştirme. şeklinde iki başlık altında toplamak. nde İnsan Kanakları Yönetimi nde nde EĞİTİM: YETİŞ İŞTİRME & GELİŞ İŞTİRME 6 Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKERT 1 İKY de EğitimE Personelin vea onların oluşturduklar turdukları grupların, işletmede i üklendikleri

Detaylı

FİNANSMAN SORUNLARINA GÖRE KREDİ KULLANIM ORANLARI VE YATIRIMLARDA KREDİLERİN ETKİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA

FİNANSMAN SORUNLARINA GÖRE KREDİ KULLANIM ORANLARI VE YATIRIMLARDA KREDİLERİN ETKİSİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2012 Cilt/Volume: 9 Sayı/Issue: 19, s. 445-449 FİNANSMAN SORUNLARINA

Detaylı

Üstel ve Logaritmik Fonksiyonlar 61. y = 2 in grafiğinin büzülmesiyle de elde

Üstel ve Logaritmik Fonksiyonlar 61. y = 2 in grafiğinin büzülmesiyle de elde DERS 4 Üstel ve Logaritmik Fonksionlar, Bileşik Faiz 4.. Üstel Fonksionlar. > 0, olmak üzere fonksiona taanında üstel fonksion denir. f = ( ) denklemi ile tanımlanan gösterimi ile ilgili olarak, okuucunun

Detaylı

Altuğ YAVAŞ- Şerif SAYLAN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜH. BL.

Altuğ YAVAŞ- Şerif SAYLAN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜH. BL. Altğ YAVAŞ- Şerif SAYLAN BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜH. BL. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ MÜH. MİM. FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜH. BL. ÇAĞIŞ 10145, BALIKESİR 266 612 11 94 266 612 12 57 aavas@balikesir.ed.tr

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GİDER MÜHENDİSLİĞİ VE DEĞER MÜHENDİSLİĞİ

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GİDER MÜHENDİSLİĞİ VE DEĞER MÜHENDİSLİĞİ İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GİDER MÜHENDİSLİĞİ VE DEĞER MÜHENDİSLİĞİ I. Gider Mühendisliği... 5 Gider Mühendisliğinin Metodolojisi 7, Gider Mühendisliğinde Verimliliğin Ölçülmesi 8, Gider Mühendisliğinin

Detaylı

ELASTİK DALGA YAYINIMI

ELASTİK DALGA YAYINIMI ELASTİK DALGA YAYINIMI 7. Ders - 06 Prof.Dr. Eşref YALÇINKAYA Geçtiğimi ders; Yansıan e iletilen dalgalar Yansıma R e İletme katsaıları T Enerjinin e frekansın kornması, genlik e dalga bolarındaki değişim

Detaylı