TIBBİ ATIK YÖNETİMİNDE YENİ BİR MODEL ÖRNEĞİ

Transkript

1 TIBBİ ATIK YÖNETİMİNDE YENİ BİR MODEL ÖRNEĞİ A NEW MODEL IN THE MEDICAL WASTE MANAGEMENT Cengiz ESMEN (*), Kâmil B. VARINCA (**), Abdul Samet ŞENGİL (*) (*) cesmen@gmail.com, eramedikal@eramedikal.com.tr (**) Yıldız Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Öğretim elemanı, İstanbul, kvarinca@yildiz.edu.tr ÖZET Nüfus artışı ve sanayileşme ile birlikte katı atıklar ve buna paralel olarak da tıbbî atıklar hızlı bir şekilde artması önemli bir çevre sorunu haline gelmiştir. Bu doğrultuda, tıbbî atıkların evsel nitelikli atıklardan ayrı toplanması ve en uygun şekilde bertaraf edilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda ülkemizde tıbbî atıklar, 22/07/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile yönetilmektedir. Hâlihazırdaki uygulamada tıbbî atıklar kaynaklarında poşetler ile toplanmakta ve yönetmelikte yer alan izin verilmiş bertaraf metotları ile bertarafları sağlanmaktadır. Ancak tıbbî atıkların poşet ile taşınması bu poşetlerin yırtılma ihtimali göz önünde bulundurulduğunda muhtemel sakıncalar meydana getirmektedir. Ayrıca toplama, taşıma ve bertaraf safhalarında insan faktörünün etkisinin büyük olmasından dolayı yetersiz eğitim ve denetim olduğunda istenmeyen durumların ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Tüm bu durumlardan dolayı tıbbî atıkların kaynağında doğru ve eksiksiz toplanması, toplama ve taşıma esnasında istenmeyen durumların ortaya çıkmaması ve tam bir kontrol ve denetimin sağlanabilmesi için konteynır ile toplama-taşıma ve çevrimiçi izleme sistemi çalışmaları yürütülmektedir. Bu çalışma kapsamında, Bursa Büyükşehir Belediyesi kontrolünde kurulmaya başlanan Yeni Tıbbî Atık Yönetim Sistemi incelenmiş, ilkeleri, toplama, taşıma ve bertaraf safhaları anlatılmıştır. Sonuçta Bursa da uygulanmakta olan Tıbbî Atık Yönetim Sistemi tıbbî atık yönetiminde yeni bir uygulama modeli olarak sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: Tıbbî atık yönetimi, konteynır ile toplama-taşıma, çevrimiçi izleme sistemi ABSTRACT As a result of overpopulation and industrialization the increase in solid wastes, and as a derivative of this, medical wastes have become a serious environmental problem. As a solution, we claim in this paper, houshold wastes must be picked up separately, and not together with houshold wastes, and eliminated in the most environmentally-friendly way. In this context, in our country, medical wastes are managed acording to the regulation which was published in the government s Official Bulletin # and went into effect on 07/22/2005, i.e., the Regulation of Medical Waste Management. Currently medical wastes are being picked up with plastic bags and eliminated via the elimination methods permitted in the above-mentioned Regulation. Considering that plastic bags are so quick to get damaged and torn, this method obviously presents possible drawbacks. Also, the lack of staff training and quality supervision in the pick-up, transportation and elimination stages of these wastes has been causing undesirable consequences. In order to pick up the wastes from their sources efficiently and with minimum harm to the environment, to prevent undesirable consequences, and to supervise the entire process efficiently, activities such as picking up and transporting with containers and in-cycle monitoring are being implemented. In this study we concentrate on the New Medical Wastes Management System in the Metropolis of Bursa, Turkey. Based on these observations, we display the medical wastes elimination system in Bursa as a novel and advantageous method. Keywords: Management of Medical Wastes, transportation via containers, on-line monitoring.

2 1. GİRİŞ Tıbbî atık, her türlü sağlık kuruluşundan kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte, kimyasal ve farmasotik atıklar ile kesici-delici malzemeler olarak tanımlanmaktadır. 22/07/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne göre tıbbî atık; ünitelerden kaynaklanan, yönetmelik EK-2 de C, D ve E grupları altında yer alan enfeksiyöz, patolojik ve kesici-delici atıklar olarak verilmektedir [1]. Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından; enfeksiyöz, patolojik, kesici, delici, genotoksik, farmasötik, kimyasal, ağır metal, basınçlı kap ve radyoaktif atık olmak üzere çeşitli sınıflara ayrılmaktadır [2]. Sağlık kuruluşlarından kaynaklanan bu atıklar düzenli bir şekilde toplanıp bertaraf edilmezse insan ve cevre sağlığı açısından önemli bir tehlike arz ederler. Bu nedenle birçok bertaraf yöntemleri geliştirilmiştir. Ancak uygulama aşamasında birçok faktöre dikkat edilmelidir. İlgili yönetmelikte, sağlık kuruluşlarının faaliyetleri sonucu oluşan tıbbî atıklar ile bu atıkların üretildikleri yerlerde ayrı toplanması, geçici depolanması, taşınması ve bertaraf edilmesine ilişkin esaslar belirtilmektedir. 2. TIBBÎ ATIK YÖNETİMİ Tıbbî atıkların yönetimi, sağlık birimlerinde atığın oluşumundan bertarafına kadar geçen süreci kapsar. Atık yönetim çalışmalarıyla, atıkların kaynağında ayrı toplanması ve taşınması uygulamaları düzenlenir ve bertaraf edilmesi gereken tehlikeli/tıbbî atık miktarı önemli ölçüde azaltılır. Tıbbî atık yönetiminin doğru bir şekilde yapılabilmesi için kapsamlı bir Tıbbî Atık Yönetim Stratejisine ihtiyaç duyulur. Bunun için önerilen bazı aksiyonlar ise aşağıdaki gibidir: Tıbbî atık yönetim politikasının belirlenmesi: Katı atık yönetimi konusunda çalışan uzmanların, çevre mühendislerinin ve planlamacıların hükümetle işbirliği içinde çalışarak hazırlayacakları yönetim politikası tıbbî atıkların güvenli bir şekilde bertaraf edilebilmesi için gerekli olan prosedürleri ve uygulama planlarını içerir. Prosedürlerin hazırlanması: Yönetim politikasının uygulanabilmesi için prosedürlerin hazırlanması gerekir. Bu prosedürler, atığın minimizasyonu, sınıflandırılması, geri dönüşümü, toplanması ve taşınması konusunda çalışacak ilgili kişilerin bilgilendirilmesini amaçlar. Tıbbî Ekipman Temininin Sağlanması: Bu aşamada yapılan çalışmalar sayesinde atıkların toplanması ve taşınması sırasında oluşabilecek çevresel riskler en aza indirgenmiş olacaktır. Tehlikeli/tıbbî atıkların biriktirilmesinde kullanılan poşetlerin temini, kullanılmış neşterlerin vb.nin muhafazası için uygun konteynırların alınması, çalışanlar için koruyucu iş elbiselerin, maskelerin temini, ekipman temini için yapılacaklar çalışmalardan bazılarıdır. Hastanelerdeki Atık Yönetim Uygulamalarının Denetlenmesi: Prosedürlere bağlı olarak her bir hastanenin atık yönetiminin gereklerini yapıp yapmadığı, ihtiyaç duyulan ekipmanların teminini sağlayıp sağlamadığı kontrol edilir. Tıbbî Atık Taşıma Plan ve Prosedürlerinin Hazırlanması: Bu aşamada atığın güvenle taşınması ve bertarafı için gerekli olan plan ve prosedürler hazırlanır. İşçilerin giyeceği özel kıyafetler, araçlarla taşıma esnasında meydana gelebilecek dökülme saçılmaların kontrolü bu aşamada yapılacak çalışmalar ile sağlanır. Tıbbî Atık Bertaraf Uygulamaları İçin Öneriler: Tıbbî atık bertaraf sistemlerinin tasarlanması için gerekli çalışmalar yapılır. 3. TÜRKİYE DE İLGİLİ YASAL MEVZUAT VE UYGULAMALAR Ülkemizde Tıbbî Atıkların Yönetimi, 22/07/2005 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre uygulanmaktadır. Yönetmelikte Genel ilkeler Madde 5 de, Bakanlığın Görev ve Yetkileri Madde 6 da, Mülki amirlerin görev ve yetkileri Madde 7 de, Tıbbî atık üreticilerinin yükümlülükleri Madde 8 de, Belediyelerin yükümlülükleri Madde 9 da verilmiştir. Uygulama, sağlık kuruluşlarının ünitelerinde kırmızı renkli plastik torbalarda tıbbî atıkların biriktirilmesi ve geçici depo sahasına iletilmesi, buradan da tıbbî atık toplama araçları ile makbuz karşılığı teslim alınan atıklar varsa Tıbbî Atık Bertaraf Tesisine yoksa depo sahasına götürülmesi şeklindedir. Uygulamalar ve Muhtemel Riskler Yönetmelik atık üreticileri, belediyeler ve ilgili tüm tarafların yükümlülüklerini belirlemiş, yapılması gerekenleri sıralamıştır. Ancak uygulamada bazı sıkıntılar ile karşılaşılmaktadır. Uygulamada tıbbî atıklar kırmızı renkli

3 plastik torbalarla toplanmaktadırlar. Ancak tıbbî atıklar geçici atık depo sahasına veya bertaraf tesisine taşınırken kesici ve delici atıklardan veyahut farklı nedenlerden dolayı plastik poşetlerin yırtılma tehlikesi bulunmaktadır ve bu uygulamada karşılaşılan bir durumdur [3]. Yırtılan poşetler araç içerisinde veyahut geçici depolama sahasında teslim alınırken poşetlerin yırtılmasından kaynaklanan sızmalar meydana gelebilmekte, böylece personel bertaraf edilmemiş tıbbî atıkla temas etmekte, sağlık riskleri oluşmaktadır. Diyaliz merkezleri ve ünitelerinden diyalizde kullanılan sıvılar poşetlere doldurulduğu ve bu poşetlerin taşınması sırasında patlama riskinin çok yüksek olması ve etrafa saçılan tıbbî atıkların temizlenmesinin de çok zor olduğu mevcut uygulamalarda karşılaşılan sorunlar arasındadır [3]. Tıbbî atık alındı makbuzu ile teslim alınan tıbbî atık poşetlerinin tartılarak teslim alınması öngörülmüştür. Lâkin mevcut uygulamalarda ve yapılan anketler sonucunda sağlık kuruluşlarından tıbbî atıklar teslim alınırken tartma işleminin sağlıklı bir şekilde yapılmadığı ve poşetlere konulması gereken atık miktarından daha fazla miktarda atık konularak; 10 kg tartma kapasitesinde olan tıbbî atık torbalarına kg üzerinde atık konulduğu bildirilmiştir. Bu fazla yükleme yapılan torbaların yerde sürünerek taşındığı ve birçok yerden yırtılma tehlikesi ile karşı karşıya olduğu saptanmıştır. Tıbbî atık toplama görevlileri ile yapılan görüşmelerde tıbbî atık torbalarına olması gerekenin çok üstünde atık konulduğu ve taşıma/yükleme sırasında birçok zorluklarla karsılaştıkları görülmüştür [3]. Ayrıca atıkların doğru tartılmadığı, hatta birçok yerde atıkların tartılmadan göz kararıyla ağırlığının tahmin edilerek yazıldığı konusunda birçok itirazlar mevcuttur. Ayrıca tıbbî atık toplama görevlilerinin doldurdukları tıbbî atık alındı makbuzlarının okunması sırasında zorluklar çekildiği ve yanlış yazıldığı saptanmıştır. Mevcut tıbbî atık taşıma personelinin yeterince eğitim almadığı, bu yüzden tıbbî atıklara evsel atıklar gibi müdahale edilme riskinin yüksek olduğu ve bu konuda gerekli önlemler ve eğitimler alınmadığı yapılan gözlemler sonucunda tespit edilmiştir [3]. 4. ÖNERİLEN TIBBÎ ATIK YÖNETİM SİSTEMİ Önceki bölümde bazısına yer verilen sorunlardan dolayı bu sorunların çözümüne yönelik farklı bir yönetim sistemi geliştirilmiştir. Geliştirilen bu sistem Bursa Büyükşehir Belediye sınırları içinde bulunan tüm sağlık kurum ve kuruluşları, doktor ofisleri ile talep halinde evlerden kaynaklanan tıbbî atıklar da dahil olmak üzere kentteki tüm tıbbî atıkların, Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında halk sağlığına ve çevreye zarar vermeden ayrı toplanması, taşınması ve tıbbî atık sterilizasyon tesisi inşa edilerek, tıbbî atıkların sterilize edildikten sonra bertaraf edilmesi amacı doğrultusunda 10 yıl müddetle işletilmesi işi kapsamında kurulmuş ve faaliyete geçmiştir. Bu sistemin en büyük farklılığı torba yerine 60 L lik konteynır kullanımı, metal ve radyoaktif ölçerlerle atıkların kontrol edilmesi, on-line izleme sistemi ile hastaneden alınan miktarın otomatik olarak elektronik tartıyla tartılarak belirlenmesi, atıkların sterilizasyon ile bertarafı ve atık üreticilerinin kendi kurumu ile ilgili bilgilere on-line olarak ulaşabilmesi, ayrıca Bursa Büyükşehir Belediyesi yetkililerinin tüm kurum bilgilerine on-line ulaşabilmesi ve böylece kayıtların güvenli bir şekilde tutularak, doğru bilgiler ile geleceğe yönelik doğru öngörülerde bulunabilme şansının olmasıdır. Sistemin iş akış şeması Ek-1 de verilmiştir. Önerilen sitem üç uygulama aşamasından oluşmaktadır. Bunlar; 1. Basamak: Hastane ve sağlık kuruluşlarındaki atık üretim noktalarında, atıkların risk gruplarına göre toplanması ve doğru ayrıştırılmasını sağlamak için yetkili görevlilere rehberlik, eleman eğitiminin yanı sıra, uygulanabilir bir metodun standardizasyonu için gerekli alt yapının sağlanması, lojistik destek, paketleme ve toplama kaplarının tedariki gibi her türlü doğru uygulamanın hayata geçirilmesi için konteynır sistemi ile birlikte barkotlu ve elektronik tartıyla atıkların toplanarak on-line takibinin sağlanması. 2. Basamak: Mevcut yönetmelik doğrultusunda doğru ayrıştırılmış atıkların, tehlikeli atık ibaresi taşıyan konteynırlar içinde, Tehlikeli Atıkların Karayolu ile Nakliyesi Avrupa Anlaşması (ADR) kurallarına uygun olarak, yetkili kuruluşlarca onaylanmış ve sertifikalandırılmış (lisanslı) araç ve sürücülerle üretim merkezlerinden işleme tesisine taşınması. 3. Basamak: Yönetmelik ve mevcut şartnamede belirtilen standartlara uygun olarak kurulmuş tesiste, gelen atıkların sterilizasyonunun sağlanması, parçalanarak tanınmaz hale getirilmesi, gerekli denetim ve kontroller yapıldıktan sonra bertaraf alanına taşınması.

4 Önerilen tıbbî atık yönetim sisteminin ilkelere ise şunlardır: Toplamada, kurum ve kuruluşlarca yönetmelikte belirtilen standartları haiz torbaların barkotlu konteynırlar içerisine konarak tıbbî atıklar toplanacaktır. Her üniteye en az iki günlük tıbbî atığını alabilecek boyutta ve sayıda konteynır verilecek ve yine aynı sayıda konteynır yedek olarak teslim edilecektir. Konteynırlarda kilitleme sistemi olacak ve konteynırlar dolduktan sonra kurum içi geçici depolamaya kaldırılacaktır. Konteynırlar, kullanıldıkları ünitenin bulunduğu parsel sınırları içinde, doğrudan güneş almayan, hastane giriş-çıkışı, otopark ve kaldırım gibi yoğun insan ve hasta trafiğinin olduğu yerler ile gıda depolama, hazırlama ve satış yerlerinden uzağa yerleştirilecektir. Konteynırların iç yüzeyleri yükleme-boşaltma sırasında torbaların hasar almasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarlar ve dik köşeler içermeyecektir. Kesişen yüzeyler yumuşak dönüşlerle birbirine birleşmiş olmalıdır. Konteynırların kapakları kullanımları dışında daima kapalı ve kilitli tutulacak; yetkili olmayan kişilerin açmasına izin vermeyecek özelliklerde olacak; kapaklar, konteynırın içine herhangi bir hayvan girmeyecek şekilde dizayn edilecektir. Konteynırların dış yüzeyi turuncuya boyanacak, üzerlerinde görülebilecek uygun büyüklükte ve siyah renkli Uluslararası Biyotehlike amblemi ile siyah harfler ile yazılmış DİKKAT! TIBBÎ ATIK ibaresi bulunacaktır. Konteynırlar daima temiz ve boyanmış durumda olacak, atıkların boşaltılmasını müteakiben her gün veya herhangi bir kazadan hemen sonra temizlenecek ve dezenfekte edilecektir. Sistem, atıkların doğru ayrılması ve toplanması, atıkların taşınması ve bertarafı adımlarından oluşmaktadır. Bu adımlardaki işlemler aşağıda kısaca açıklanmıştır. Atıkların Doğru Ayrıştırılması ve Toplanması Sağlık kurum ve kuruluşlarından çıkan atıkların, yönetmelikte belirtilen özelliklerine göre birbirleriyle karıştırılmadan biriktirilmesi sağlanacaktır. Atıklar barkotlu konteynırlar ile toplanacaktır. Böylece elektronik olarak hangi konteynırın nereye ait olduğu sistemde kayıtlı olacaktır. Atıklar, ünitelerden alınmadan önce radyoaktif ve metal detektörler ile kontrol edilecektir ve böylece tıbbî atıkların içerisine radyo aktif madde ve platin ve büyük metal parçaların karışması önlenecektir. Atıkların alınmasında ve boş-dolu değişiminde üç nüsha olarak hazırlanan Tıbbî Atık Alındı Makbuzu / belgesi düzenlenecektir. Bu belge / makbuz üzerinde atığın alındığı ünitenin ismi, birimi, adresi, sorumlu kişinin kimlik bilgileri, irtibat telefonu, tarih, atık miktarı, firmamızın açık adresi, şoförün ismi, aracın plakası, lisans numarası ve bertaraf tesisi ile ilgili açıklayıcı bilgiler bulunacaktır. Üç nüsha olarak hazırlanan bu belgenin bir nüshası ünitede bırakılacak, bir nüshası tesiste bulundurulacak ve diğer nüshası ise aylık olarak belediyeye verilecektir. Atıklar yönetmelik gereği maksimum 48 saat bekletilebilir. Atık toplama periyotları ve güzergâhları bu husus göz önüne alınarak düzenlenecektir. Boş-dolu değişimi, kurumun kapasitesi doğrultusunda periyodik hale getirilerek uygulanacak ve doğru alışkanlıklar standartlaştırılması olacaktır. Periyodik olarak yapılacak kurum içi eğitimin yanı sıra mevcut aksaklıklar yerinde tespit edilecek, tespit edilen aksaklıklar tutanaklarla kayıt altına alınarak giderilmesi için gerekli tedbirler derhal alınacaktır. Atıkları toplamak ve taşımakla görevlendirilen personel, çalışma sırasında eldiven, koruyucu gözlük, maske kullanacak, çizme ve özel koruyucu turuncu renkli elbise giyecektir. Bu koruyucu tedbirlerin sürekli temiz bir yedeği bulundurulacak ve gerektiğinde kullanılacaktır. Atıkların Taşınması Atıklar, yönetmelik çerçevesinde İl Çevre ve Orman Müdürlüğünden Tıbbî Atık Toplama ve Taşıma Lisansı almış toplama araçları ile toplanacaktır. Araçlar (atıklar konteynırlar ile toplanacağı için), konteynır sistemine uygun olarak tasarlanmış olacaktır. Taşıma araçlarının klima tertibatları, araçlar çalışır haldeyken sürekli aktif halde tutulacaktır. Taşıma esnasında etrafa sızıntı sularının akması, etrafa kötü koku yayılması v.b çevre ve insan sağlığını olumsuz etkileyecek her türlü olumsuzluğa karşı gerekli tedbirler alınmış olacaktır. Taşımada kullanılan araçlar günde en az bir kere yıkanacak ve dezenfekte edilecektir. Toplama ve taşımada kullanılan araçlar, kesinlikle başka işlerde kullanılmayacaktır.

5 Acil ve beklenmedik durumlar karşısında alınacak tedbirler için Acil Eylem Planı mevcut olacak ve bu plan personelin eğitim takvimi içerisinde, geliştirilebilir ve sürdürülebilir seviyede süreklilik gösterecektir. Yaralanma ve benzeri durumlar için ilk yardım amaçlı İlk Yardım Seti bulundurulacaktır. Tesisin İşletilmesi ve Tıbbî Atıkların Sterilizasyonu ve Bertarafı İş yerinde, çevre sağlığı ile ilgili mevzuatta belirtilen tedbirler alınacaktır. İş yerinde, tıbbî atıkları toplama, taşıma ve sterilizasyonunda hizmet verecek tüm personel, bu iş için eğitilmiş personel tarafından yürütülecektir. İş yerinde, tıbbî atıklara dair detaylı bilgileri içeren Ünite İçi Atık Yönetim Planı hazırlanacaktır. Bu Plan: o Tıbbî atıkların kaynağından konteynırlar ile ayrı ayrı nasıl toplanacağını, nasıl biriktirileceğini, nasıl taşınacağını, ünite içerisinde hangi aşamalardan geçirileceğini ve hangi araç ve ekipmanların ne şekilde kullanılacağını, toplanan atık miktarlarını ve bu miktarlara göre toplama sıklığını, geçici depolama ünitesinde atık biriktirme şartlarını, biriktirilen atıkların ve bu ünitenin nasıl kullanılacağını, tüm ünitenin ve kullanılacak ekipmanların temizliği ve dezenfeksiyonun nasıl gerçekleştirileceği, iş ve işçi güvenliği ile ilgili uyulacak kuralları ve kaza anında alınacak önlemler ve yapılacak işlemleri kapsayacaktır. İş yerinde, tıbbî atık toplama hizmetinde kullanılacak konteynırlara konulacak torbalar hiçbir surette sıkıştırılmayacak, atıklar torbalardan çıkarılmayacak ve otoklav konteynırına sterilizasyon için boşaltılması dışında bir başka kaba aktarılmayacaktır. İş yerinde, atık toplama ve taşımada, ünite içerisi de dâhil olmak üzere torbalar kesinlikle el ile taşınmayacak, toplama, taşıma ve ünite içerisindeki işlemler de dâhil olmak üzere ayrı ayrı sınıflandırılmış atıklar bir arada taşınmayacak ayrıca tesis içerisinde taşıma hizmeti verilirken, taşıma güzergâhı önceden belirlenecek ve bu güzergâhın dışına çıkılmaması sağlanacaktır. Tesis içerisinde temiz ve kirli alan bölümleri net olarak ayrılmış olacak ve bu alanlarda ayrılma amaçlarına uygun hareket edilecektir. Tıbbî atık toplama hizmetinde kullanılacak tüm araç ve ekipmanlar kendi aralarında sınıflandırılarak tasnif edilecektir. Kullanılmış veya kontamine olmuş ürün hiçbir suretle 48 saatten fazla tesiste bekletilmeyecektir. Tesiste kullanılacak taşıma araçları, atıkla temas eden ekipmanlar ve konteynırlar her gün dezenfekte edilecektir. Ancak, beklenmedik durumlarda veya gerek görüldüğü takdirde dezenfekteye tabi tutulacak ve asla kirli olarak bekletilmeyecektir. Soğuk hava deposu amacı dışında kesinlikle kullanılmayacak, mevzuatta belirtilen atıklar dışında hiçbir atık tesise kabul edilmeyecektir. Tıbbî atık toplama işleminde kullanılan özel giysi ve ekipmanlar tesis içerisinde ayrı bir yerde muhafaza edilecektir. Tesise ve atık deposuna giriş ve çıkış kontrol altında olacak, izinsiz giriş çıkış yapılmayacaktır. Tesiste bilgisayar ortamında ve yazılı olarak kayıt defteri tutulacaktır. 5. DEĞERRLENDİRME Tıbbî atıklar da diğer atıklar gibi bir yönetim sistemine ihtiyaç duymaktadır. Önerilen ve uygulamaya başlanan sistem tıbbî atıkların oluştuğu kaynağından itibaren toplama, taşıma ve bertaraf safhalarını içermektedir. Bugün tıbbî atıklar ülkemizde Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyarınca yönetilmektedirler. Ancak uygulamada birçok sıkıntılar ile karşılaşılmaktadır. Bu sıkıntıların aşılmasına yönelik olarak bu bildiride açıklanmaya çalışılan sistem Tıbbî Atik Yönetim Sistemi için Türkiye şartlarında bir eşik değer oluşturmaktadır. Bu yöntemle toplanan ve bertaraf edilen atıklar insan ve cevre sağlığını hiç bir şekilde olumsuz olarak etkilememektedir. Barkotlanarak konteynırlar içerisinde alınan tıbbî atıklar metal ve radyoaktif ölçerlerle kontrol edildiği için tıbbî atıkların içerisine farklı türdeki atıkların karışması engellenmekte, elektronik tartıyla tartılan atıklar elektronik olarak kayıt altına alınmakta ve on-line olarak takip edilebilmektedir. Konteynırlı toplama, otomatik tartma, elektronik kayıt ve çevrimiçi izlemeli taşıma ve sterilizasyon ile bertarafı içeren bu sistem tıbbî atık yönetimi için uygun bir yöntemdir. Sistem, Bursa da başarı ile kurulmuş ve uygulanmaya başlanmıştır. 6. KAYNAKLAR [1]. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, R. G. Tarih: 22/05/2005, R.G. Sayı: [2]. Dünya Sağlık Teşkilatı, (20/04/2008) [3]. ERA Medikal ve Çevre Teknolojileri San. Tic. Ltd. Şti.

6 Ek-1: Önerilen Tıbbî Atık Sisteminin akış şeması [3]