Nasıl Hipotez Kurarım?

Transkript

1 Nasıl Hipotez Kurarım?

2

3 Plan Araştırma sorusu nereden bulunuyor? İyi bir araştırma sorusu Öneriler Özet

4 Araştırma sorusu nereden bulunuyor? Klinik deneyim Toplantılar, kurslar, kongreler Literatürü Mentor Yeni fikirlere ve teknolojik gelişmelere açık olmak Arkadaşlarla ve meslektaşlarla/bölüm arkadaşlarıyla düşünce fırtınası Hayal gücü Ulusal ve uluslararası hastalık yükü hakkında bilgi toplama Odak grupları

5 Günlük çalışma içinde saptanan sorunlar ve araştırma planlanması Klinikte görülen, değerlendirilen hasta/lar hastalıkların sebepleri ve prognozu hakkında hipotez geliştirmeye yardımcı olabilir. Örnek: sigara içmemiş, kırsal bölgeden başvuran kadın hastalarda kronik bronşit, kronik obstrüktif akciğer hastalığı > > > kronik obstrüktif akciğer hastalığı ile biomass maruziyeti ilişkisi Örnek: plevrayı ilgilendiren benign ve malign hastalıkların (malign plevral mezotelioma) belli bölgelerden başvuran hastalarda sık görülmesi. > > > Mezotelyoma gelişmesi ile çevresel asbest maruziyeti ilişkisi

6 Günlük çalışma ile bilimsel süreçler arasındaki bağ: Olgu Olgular Olgu serisi Araştırma için hipotez oluşturma Hipotezi sınamak için çalışma planlama

7 Bilgi soru ilişkisi Örnek: Fosil yakıtlarla kronik obstrüktif akciğer hastalığı ilişkisi: Bilinenler: Sigara kronik obstrüktif akciğer hastalığı ilişkisi Sigaradan salınan yanma ürünü etkileri Anoloji ile diğer yanma ürünlerinin solunmasının benzer etkiye sahip olabileceği düşünülebilir.

8 Hipotez Araştırma sorusuna önerilen yanıt Örneğin: pasif sigara içiciliği astım kontrolünü etkiler mi? (araştırma sorusu) pasif sigara içiciliği astım kontrolünü olumsuz yönde etkiler (hipotez)

9 Sıfır Hipotezi Araştırma hipotezinin aksi, farksızlık hipotezi Örneğin: pasif sigara içiciliği astım kontrolünü etkiler mi? (araştırma sorusu) pasif sigara içiciliği astım kontrolünü etkilemez (sıfır hipotezi, H0) pasif sigara içiciliği astım kontrolünü olumsuz yönde etkiler (hipotez/ alternatif hipotez, HA)

10 Sıfır Hipotezi Neden Önemli Araştırma sorusu yanıtlanırken toplanan veriler analiz edilir Veri analizi ile sıfır hipotezi test edilir Sıfır hipotezi karşılaştırmalarda saptanan farkın şansa bağlı olup olmadığını sınarken olasılık hesabını kullanır Araştırma hipotezi (alternatif hipotezi) sıfır hipotezi reddedilerek kanıtlanır Gözlenen fark (karşılaştırma sonucu) eğer H0 doğru olsaydı p olasılığında görülürdü P ne kadar küçükse bu olasılık azalır, şansa bağlı olma olasılığı da azalır P < 0.05: klasik olarak seçilen eşik değer, bu fark istatistiksel olarak anlamlı

11 Örnek Pasif sigara dumanına maruz kalan ve kalmayan çocuklarda astım kontrolünün bozulması oranları: %27 ve %3 P: 0.03 Bu fark (karşılaştırma sonucu, %27 ve %3) eğer H0 doğru olsaydı (pasif sigara içiciliği astım kontrolünü etkilemez) 0.03 (p) olasılığında görülürdü P (0.03) < 0.05: bu fark istatistiksel olarak anlamlı H0 reddedildi HA kabul edildi: pasif sigara içiciliği astım kontrolünü olumsuz yönde etkiler

12 Plan Araştırma sorusu nereden bulunuyor? İyi bir araştırma sorusu Öneriler Özet

13 İyi bir araştırma sorusu/hipotez : FINER F: feasible (yapılabilir) I: interesting (ilginç) N: novel (yeni) E: ethical (etik) R: relevant (araştırmaya değer, uygun)

14 F: feasible (yapılabilir) Yeterli sayıda birey/katılımcı/denek Yeterli teknik bilgi ve donanım Para ve zaman yükü karşılanabilir Yapılabilir/yürütülebilir

15 I: interesting (ilginç) Araştırıcı açısından ilginç Araştırma protokolünü okuyanlar, çalışma sonuçlarını izleyenler için de ilginç

16 N: novel (yeni) Eski bulguları onaylıyor veya reddediyor Eski bulguları yeni coğrafik alanlara veya toplumlara uyguluyor Yeni bulgularla, yeni bilgi sağlıyor

17 E: ethical (etik) İnsanlarda araştırma etiğinden sorumlu Etik Değerlendirme Komitesi tarafından onanmalı Olası zararları Kişilik hakları Maddi zarar

18 R: relevant (araştırmaya değer, uygun) Bilimsel bilgiye sağlayabileceği katkı Klinik ve sağlık politikası/uygulaması katkı (ör: sigara ile ilgili bir araştırmanın sonucu koruyucu tedaviyi ilgilendirir) Gelecek araştırmalar için (ör: obstrüktif uyku apne sendromu ile ailesel yatkınlığın ilişkisinin bulunması hastalığın gelişimi ile ilgili mekanizmanın anlaşılmasında gelişme sağlayabilir)

19 PICOT İyi bir sorunun içermesi istenenler PICOT: population, intervention or exposure of interest, comparator (if applicable),outcome, time frame Çalışma toplumu Girişim veya incelenen etken (maruziyet) Karşılaştırma (araştırma özelinde uygunsa) Sonuç (araştırılan hastalık, sağlık olayı) Zaman çizelgesi (hangi zaman diliminde/döneminde) Örneğin: Sarkoidoz hastalarında inhale kortikosteroid kullanımının yaşam kalitesi üzerine etkisi: üçüncü basamak merkezinde 15 yıllık deneyim

20 So what Evet/hayır veya sayı ile yanıtlanabilme!

21 Plan Araştırma sorusu nereden bulunuyor? İyi bir araştırma sorusu Öneriler Özet

22 Öneriler Saklayın: düşündüğünüz araştırma sorularının yazacağınız bir defteriniz olsun Açık olun: iyi soru soran kişilerle konuşun. Sorularınız tartışın Düşünün: ilk soru her zaman en iyisi değildir. Düşünce fırtınası. Tekrar tekrar formüle edin. Odaklanın. Hazırlıklı olun: araştırma sorunuz neden önemli bunu anlatmaya, savunmaya hazırlıklı olun Odak grubu oluşturun: mümkünse! Başlayın!

23 Plan Araştırma sorusu nereden bulunuyor? İyi bir araştırma sorusu Öneriler Özet

24 1) Özet