Vatanseverli?i: Ulusu için her?eyi yapmas?d?r. Ben icap etti?i zaman en büyük hediyem olmak üzere can?m? verece?im. Sözü buna örnektir.

Transkript

1 ÜN?TE 1: B?R KAHRAMAN DO?UYOR M. Kemal 1881 de Selanik te do?du. Annesi Zübeyde Han?m, Babas? Ali R?za Efendidir. Okudu?u okullar: 1. Mahalle Mektebi 2.?emsi Efendi?lkokulu 3. Selanik Askeri Rü?tiyesi 4. Manast?r Askeri?dadisi 5.?stanbul Harp Okulu 6. Harp Akademisi 1905 y?l?nda Harp Akademisinden Kurmay yüzba?? olarak mezun oldu.?lk olarak?am da görev yapt?. (5. Ordu da) y?l?nda Vatan ve Hürriyet örgütünü kurdu. Daha sonra bu örgüt?ttihat ve Terakki ile birle?ti. M. Kemal?ttihat ve Terakki Cemiyetinin çal??malar?n? be?enmeyince örgütten ayr?ld?. 13 Nisan 1909 da ç?kan 31 Mart Ayaklanmas?n? bast?ran orduda kurmay subay olarak görev ald? de Trablusgarp ta halk? harekete geçirmeye giden subaylar aras?ndayd?. 27 Kas?m1911 de binba??l??a terfi etti.1914 te yarbayl??a 1916 da generalli?e terfi etti. I. Dünya Sava??nda Çanakkale, Kafkasya ve Suriye Cephelerinde sava?t?. **Atatürk ün Fikir Hayat?: Dönemin ayd?nlar? olan Ziya Gökalp, Nam?k Kemal gibi ki?ilerden ve Frans?z ak?m?ndan etkilendi.bunlara kendi fikirlerini de katarak Atatürkçü Dü?ünce Sistemi dedi?imiz kendi fikirlerini olu?turdu. M. Kemal in Kurtulu? Sava?? Öncesi görev Yapt??? Yerler: Mart Vakas?n? bast?ran Hareket Ordusunda Kurmay subayl?k yapt?. 2. Trablusgarp Sava?? 3. Balkan Sava?lar?nda Gelibolu da görev ald?. Bu görevi Çanakkale Sava??nda bölgeyi tan?yarak ba?ar?l? olmas?n? sa?lad?. 4. Çanakkale Sava?? ( Askeri dehas? ortaya ç?kt?. Anafartalar Kahraman? unvan? ald?) 5. Kafkasya ve Suriye Cephelerinde görev yapt?. 1 / 39

2 Atatürk ün Çe?itli Özellikleri Ve Yönleri: Vatanseverli?i: Ulusu için her?eyi yapmas?d?r. Ben icap etti?i zaman en büyük hediyem olmak üzere can?m? verece?im. Sözü buna örnektir.?dealistli?i: Hedeflerine ula?mak için y?lmadan çal??makt?r. Hedeflerinden vazgeçmemektir. M. Kemal in en büyük hedefi milletine yararl? olmakt?. Bunu: Hizmet edenler namus vazifelerini ifa etmi? olmaktan ba?ka bir?ey yapmam??lard?r. diyerek belirtmi?tir.?leri Görü?lülü?ü: Gelece?i do?ru tahmin etmektir.?stanbul da?tilaf donanmalar?n? görünce : Geldikleri gibi giderler. buna örnektir. Çok Cephelili?i (Yönlülü?ü): de?i?ik alanlarda bilgili ve etkili olmas?d?r. M. Kemal iyi bir asker oldu?u gibi iyi yönetici ve hukuk adam?d?r. Mant?kl?l???: Yapt??? i?lerde mant?k kurallar?na uymas?d?r. Büyük ve gereksiz hayallere kap?lmamakt?r. Gurura ve Ümitsizli?e Yer Vermemesi: Yapt?klar? i?lerle gururlanmaz. Kurtulu? Sava??n? kazand???nda Sava?? Türk Milleti kazanm??t?r. demi?tir. Zor durumlarda asla ümitsizli?e kap?lmam??t?r. Hakikati Arama Gücü: Gerçekleri ara?t?rmas?d?r. Yarat?c? Zihniyeti: Yeni fikirler ortaya koyabilmesidir. Devrimcidir: Yeni olu?umlar sa?layabilmesi. Bar??ç? Olmas?. Ak?l Ve Bilime Önem Vermesi: Atatürk ak?l ve bilime her zaman öncelik vermi?tir. Hayatta en hakiki mür?it ilimdir. demi?tir. Sab?rl? ve Kararl?d?r Aç?k sözlüdür Sanatseverdir Disiplinlidir Mustafa Kemal Atatürk ün Eserleri : Mustafa Kemal Atatürk ün bizlere b?rakt??? en büyük eser Türkiye Cumhuriyeti dir. Bunun yan?nda yaz?l? eserleri de vard?r. Bunlar: 2 / 39

3 1. Nutuk ( y?llar? aras?ndaki olaylar? anlatt??? eseridir ) 2. Vatanda??çin Medeni Bilgiler 3. Geometri kitab? ÜN?TE 2: M?LL? UYANI?: YURDUMUZUN??GAL?NE TEPK?LER B?R?NC? DÜNYA SAVA?I ( ): I. Dünya Sava?? öncesi dünyada ç?kar çat??malar? ve sanayile?me ile beraber bir yar?? ve sömürge yar??? ba?lam??t?. Buda zamanla ülkeler aras?nda gerginli?e yol açt?. Ve dünyada büyük bir sava? kaç?n?lmaz olmu?tu. Ülkeler iki ana gruba ayr?lm??t?. Bunlar :?tilaf (Anla?ma) Devletleri:?ngiltere, Fransa ve Rusya (Sonradan;?talya, ABD, Japonya, Romanya, Yunanistan)?ttifak (Ba?la?ma) Devletleri: Almanya, Avusturya- Macaristan?mp. Ve?talya (Sonradan; Osmanl? ve Bulgaristan) **?talya Sava? ba?lamadan önce?ttifak grubunda?tilaf grubuna geçmi?tir. I. Dünya Sava??n?n Nedenleri: 1. Sanayile?meye ba?l? sömürge yar??? 2. Sömürgecili?e ba?l? Ham madde ve Pazar yar??? 3. Ç?kar çat??malar? ( Mesela Almanya Fransa aras?nda Alses Loren Bölgesi sorunu) 4. Blokla?ma (Grupla?ma) 5. Milliyetçilik, özgürlük gibi dü?ünce ak?mlar?n?n etkisi Sava??n Ba?latan olay: Sava??n ba?lamas? an meselesi idi. Sava??n ba?lamas?na Saray Bosna gezisine ç?kan Avusturya Macaristan?mparatorlu?u Veliaht?n?n bir S?rpl? taraf?ndan öldürülmesi üzerine I. Dünya Sava?? ba?lad?. *Sava? yukar?da sayd???m?z nedenlerle ba?lamas? bekleniyordu. Veliahtt?n öldürülmesi sadece sava??n bahanesidir. Bu nedenle buna görünen sebep denir. Sava??n Geli?imi: S?rpl?lara, Avusturya Macaristan imparatorlu?u sava? ilan etti. S?rpl?lar? destekleyen?ngiltere ve Fransa da Sava?a girdi. Daha sonra Almanya da sava?a girmesi ile dünya sava?? 3 / 39

4 ba?lad?.?lk ba?larda?ttifak Grubu ba?ar?l? iken ABD nin sava?a girmesi ile?tilaf Grubu sava?? kazand?. OSMANLI DEVLET?N?N SAVA? G?RMES?: Sava? ba?lad???nda Osmanl? tarafs?zl???n? ilan etti.?tilaf Devletleri Osmanl?n?n tarafs?z kalmas?n? istiyordu. Almanya ise Osmanl?y? yan?nda sava?a istiyordu. Yönetimi elinde bulunduran?ttihat ve Terakki Cemiyetini yönetenler Almanya yan?nda sava?a girilirse ba?ar?l? olaca??na inan?yorlard? ( Ba?ta Enver Pa?a). Almanlarla gizli bir antla?ma yap?ld?.?ki Alman gemisi?ngilizlerden kaçarak Osmanl?ya s???nd?.?ngiltere gemileri isteyince gemilerin sat?n al?nd??? söylendi. Goben ve Breslav adl? iki Alman gemisine Yavuz ve Midilli ad? verilerek Türk bayra?? çekildi. Bu gemiler Karadeniz de Rus limanlar?n? bombalad?lar. Rusya n?n Osmanl?ya sava? ilan etmesi ile Osmanl? I. Dünya Sava??na girmi? oldu. **Osmanl?n? sava?a girme amac?; kaybetti?i topraklar? geri almak ve eski gücüne kavu?makt?. **Almanya n?n Osmanl?y? Yan?nda?stemesinin Sebepleri: 1- Cephelerini geni?letmek 2-?ngiliz ve Frans?zlar?n Sömürge yollar?n? kesmek 3- Osmanl?daki Halifelik gücünden yararlanarak Türkleri ve Müslümanlar? yan?nda sava?a katmak. Osmanl?n?n Sava?t??? Cepheler: Osmanl?n?n sava?t??? cepheleri üçe ay?rabiliriz. Bunlar: 1. Sald?r? (Taarruz ) Cepheleri: Kafkasya ve Kanal Cepheleri 2. Savunma Cepheleri: Çanakkale, Irak, Suriye ve Filistin, Hicaz, Yemen cepheleridir. 3. Yard?m cepheleri: Galiçya ve Makedonya cepheleridir. 1- Çanakkale cephesi:?tilaf Devletleri açt?. Aç?lma amac?; Rusya ya yard?m götürmek, Bo?azlar? ve?stanbul u alarak Osmanl?y? sava? d??? b?rakmakt?. 18 Mart 1915 te Çanakkale Bo?az? önünde sava?lar ba?lad?.?tilaf donanmalar? bo?azlar? geçemeyince Gelibolu Yar?madas?na asker ç?kard?. (Anzaklar: Yeni Zelanda ve Avustralya askerleri) M. Kemal burada ba?ar?l? sava?lar ç?kard?. M. Kemal burada: Size ben taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman içinde yerimize ba?ka kuvvetler ve ba?ka komutanlar gelebilir. diyordu. Yap?lan sava?lar sonunda?tilaf askerleri çekilmek zorunda kald?. Bu sava?ta yakla??k be? yüz bin asker?ehit olmu?tur. **Sava??n kazan?lmas? I. Dünya Sava??n?n uzamansa sebep oldu. **M. Kemal e ba?ar?lar?ndan dolay? Anafartalar Kahraman? unvan? ald?. **Tek ba?ar? sa?lanan cephedir. 4 / 39

5 2- Kafkasya Cephesi : Ruslar?n egemenli?indeki Türklerle birle?mek için aç?ld?. Yaln?z Enver Pa?an?n yanl?? politikas? yüzünden Sar?kam?? ta binlerce asker açl?ktan, hastal?ktan ve so?uktan sava?madan öldü. Ruslar Mu?, Bingöl, Van,Erzurum, Erzincan çevresini ele geçirdi. Çanakkale Cephesinden buraya gelen M. Kemal Mu?, Bitlis gibi yerleri geri ald?. Bu s?rada Rusya içinde Bol?evik Devrimi olunca Rusya Brest Litowsk Antla?mas?n? imzalayarak I. dünya sava??ndan çekildi (1917). 3 - Kanal Cephesi: Almanlar?n iste?i ile Osmanl? Devleti?ngilizlerin sömürge yolunu kesmek için açt?. Burada yap?lan sava?lar??tilaf devletleri kazand?. Osmanl? geri çekildi. 4- Irak Cephesi:?ngilizler Kanal Cephesinden sonra Rusya ya Kafkasya üzerinden yard?m etmek ve Irak petrollerini ele geçirmek için bu cepheyi açt?.?lk ba?ta Osmanl? ba?ar?l? sonuçlar alsa da daha sonra geri çekilmek zorunda kald?. Tehcir Kanunu: Birinci Dünya Sava??nda Ermenilerin Anadolu dan Suriye ve Irak?n kuzeyine göç ettirilmesini sa?layan göç kanunudur. Yaln?z günümüzde Ermeniler bu dönemde 1,5 milyon Ermeni yi öldürdünüz diyerek haks?z soyk?r?m iddialar?nda bulunuyor. Bizim ar?ivlerimizi incelemek için herkese açt?k gelin sizde ar?ivlerinizi aç?n soyk?r?m iddialar? olmad???n? tart??al?m diyoruz yakla?m?yorlar.?ddialar?n amac? Türkiye nin dünya kamuoyunda itibar?n? sarsmak ve daha baz? topraklar?m?zda hak idia etmeleridir. Mondros Ate?kes Antla?mas? (30 Ekim 1918): Osmanl?n?n sava? sonunda imzalad??? ate?kes antla?mas?d?r. Bu antla?ma ile Osmanl?n?n Ordusu da??t?ld?, silahlar?na el konuldu, ula??m ve haberle?me araçlar?na el konuldu.?stanbul kontrol alt?na al?nd?. Fakat en önemli iki maddesi vard?. Bunlar: 7. Madde:?tilaf Devletlerinin güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya ç?karsa;?tilaf devletleri herhangi bir stratejik noktay? i?gal edebilecek. Amac?: Osmanl?n?n her yerini i?gale aç?k hale getirerek Osmanl?y? parçalamak. 24. Madde:?ark-? Vilayet (Sivas, Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbak?r, Harput) illerinde bir sorun ç?karsa buralar i?gal edilebilecek. Amac?: Burada bir Ermeni devleti kurmak. ***Mondros Ate?kes Antla?mas? olmas?na ra?men?artlar? çok a??rd?r. ***Osmanl? ile bar?? antla?mas? olarak Sevr Antla?mas? imzalanacak (10 A?ustos 1920) ancak TBMM antla?may? kabul etmedi?i için yürürlü?e girmedi. 5 / 39

6 ***Mondros tan sonra Anadolu nun i?gali üzerine Türk Halk? M. Kemal önderli?inde Kurtulu? Sava??n? ba?latm??t?r. Wilson Prensipleri (?lkeleri): ABD nin I. Dünya Sava??na girerken yay?nlad??? ilkelerdir. 14 maddeden olu?ur. Wilson?lkelerine göre yenen devletler yenilen devletlerden toprak almayacak, dünya bar???n? sa?lamak için cemiyet kurulacak gibi maddeleri vard?. 12. maddesi Osmanl? ile ilgili olup k?saca?öyledir: Osmanl?n?n toprak bütünlü?ü korunacak ve Osmanl?da bir bölgede hangi ulus ço?unlukta ise onun devleti kurulabilecek, Türklerin ço?unlukta oldu?u yerler Türklerde kalacakt?. **Yunanistan bu maddeye dayanarak?zmir çevresinde Rum çok diyerek buralar? isteyecektir. Paris Bar?? Konferans? (18 Ocak 1919): Bar?? antla?malar?n?n ko?ullar? görü?ülmek üzere topland?. Ancak daha çok Osmanl?n?n nas?l payla??laca?? sorun oldu. Ege çevresi?talya ya verilmi?ken Yunanistan?zmir çevresini istedi.?ngiltere ve Fransa buray? güçsüz Yunanistan a b?rakma karar? verdi. Buda?talya y? küstürdü. Bu nedenle Anadolu i?galinde?talya sessiz kald?.?talyanlar?n oldu?u yerlerde sava?lar daha az oldu. Osmanl?n?n Payla??m?:?talya ya: Güneybat? Akdeniz (Antalya, Isparta dolaylar?) Fransa ya: Urfa,Mara?,Antep,Suriye ve Lübnan, Bo?azlar?ngiltere ye : Irak, Filistin ve Bo?azlar b?rak?lm??t?r. Yunanl?lar :?zmir, Ayd?n çevresi (Bat? Ege)?zmir in??gali (15 May?s 1919): Yunanl?lar Paris Bar?? Konferans?na dayanarak?ngiliz ve Frans?zlar?n deste?i ile 15 May?s 1919 da?zmir e asker ç?kararak i?gale ba?lad?. ** Böylece Anadolu da i?gale ba?layan ilk devlet Yunanl?lar oldu. Halk i?galden önce i?galin engellenmesi için gösteriler yapt?. Padi?ahtan yard?m istedi. Ancak hiçbir yard?m gelmedi. Ve i?gallere kar?? direnilmemesi istendi. Yunanl?lar?zmir deki Rumlar?n co?kulu kar??lamas? ile?zmir e girdi. Gazeteci Hasan Tahsin Yunanl?lara ilk kur?unu s?kan ki?i oldu. Yunanl?lar silah b?rakm?? askerlerimizi k??lada kur?una dizerek?zmir ve çevresini 6 / 39

7 i?gale ba?lad?lar. CEM?YETLER: Yurdumuzun i?gali üzerine Anadolu nu çe?itli yerlerinde çe?itli cemiyetler kuruldu. Cemiyetler Zaral? ve yaral? olamak üzere iki k?sma ayr?labilir. Zaral? cemiyetlerde kendi içinde az?nl?klar?n kurdu?u ve milli varl??a dü?man cemiyetler diye ikiye ay?rabiliriz. A) Zararl? Cemiyetler: a) Az?nl?klar?n Kurduklar? Cemiyetler: 1. Mavri Mira: Rumlar taraf?ndan kuruldu.?stanbul Patrikhanesi yönetir.?zmir ve Do?u Trakya y? Yunanistana katmak istemektedir. 2. Etnik-Eterya Cemiyeti: Rumlar taraf?ndan Yunanistan s?n?rlar?n? geni?letmek için kuruldu. 3. Pontus Rum Cemiyeti: Do?u Karadeniz de eski Rum Pontus Devletini tekrar canland?rmak için Rumlar taraf?ndan kuruldu. 4. Ermeni Ta?nak H?nçak Cemiyeti: Ermeniler taraf?ndan Do?u Anadolu da bir Ermeni Devleti kurmak amac?yla faaliyet göstermi?tir. 5. Makabbi ve Alyans (Musevi) cemiyetleri de Yahudiler taraf?ndan kurulan cemiyetlerdir. ***Az?nl?k cemiyetlerinin ortak amac? Osmanl?y? parçalayarak kendi devletlerini kurmak istemeleridir. b)milli Varl??a Dü?man Cemiyetler: Osmanl?n? kendi içinde do?mu? fakat Kurtulu? Sava??na kar?? olduklar? için dü?man cemiyet olarak adland?r?lm??t?r. 1. Kürt Teali Cemiyeti: Do?u illerinde bir Kürt Devleti kurmak için faaliyette bulundu.(?stanbul da kuruldu.) 2. Teali?slam Cemiyeti: Saltanat ve Hilafeti desteklemi? ve?stanbul da kurulmu?tur. 3.?ngiliz Muhipleri Cemiyeti:?ngiliz himayesinde ya?amay? isteyenler kurmu?tur. 4. Sulh ve Selamet-i Osmaniye F?rkas?: Saltanat ve Hilafeti desteklemi?tir. 5. Wilson Prensipleri Cemiyeti: Amerika egemenli?ini(mandas?n?) istemi?tir. 6. Hürriyet ve?tilaf F?rkas?: Kurtulu? Sava??n? engellemek için çal??malar yapm??t?r. Önceden?ttihat ve Terakki Cemiyetine kar?? kurulmu?tu. **Milli Varl??a dü?man cemiyetler hilafete ba?l? kalmakla ve de yabanc? devletlerin korumas?na girerek kurtulu?u amaçl?yordu. B) Yararl? Cemiyetler ( Milli Cemiyetler) : 1. Do?u Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Do?u Anadolu nun Ermenilere verilmesini 7 / 39

8 önlemek için kuruldu. 2. Trakya Pa?aeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya n?n Yunan i?galine u?ramas?n? engellemek için Edirne de kuruldu. 3. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti: Do?u Karadeniz ve çevresinin Rumlara verilmesini ve Rum Pontus Devletinin kurulmas?na engel olmak için kuruldu. 4. Kilikyal?lar Cemiyeti: Adana ve çevresinin Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmu?tur. 5.?zmir Müdafaa-i Hukuk i Osmaniye Cemiyeti:?zmir ve çevresinin Yunanl?lara verilmesini önlemek için kurulmu?tur. 6. Redd-i?lhak Cemiyeti: Buda?zmir ve çevresini korumak için kuruldu. 7. Milli Kongre Cemiyeti:?stanbul da kurulan bu cemiyet Türklere kar?? yap?lan haks?zl?klar? bas?n ve yay?n yolu ile dünyaya duyurmaya çal??m??lard?r. 8. Anadolu Kad?nlar? Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Anadolu nun i?galini protesto etmek için Sivas ta kuruldu. **Yararl? Cemiyetler vatan?n kurtulu?u için kurulmu? ancak daha çok kendi bölgelerini korumaya yöneliktir. Daha sonra M. Kemal bu cemiyetleri Sivas Kongresinde birle?tirerek kurtulu?u tüm ulus düzeyinde geni?letecektir. ** Önce bas?n yay?n yoluyla kurtulu? çareleri aram??lar etkili olmay?nca silahl? direni? birlikleri (Kuva-yi Milliye Birlikleri) kurdular.??galler Kar??s?nda Padi?ah?n Tutumu: Mondros tan sonra Anadolu i?gal edilmeye ba?lam??t?. Bu durum kar??s?nda padi?ah i?gallere ses ç?karmama tutumuna girdi. Böylece i?galci kuvvetlerinin tepkisini fazla çekmeyerek Osmanl?n?n devam?n? sa?lamaya çal???yordu. K?saca Osmanl?n?n kaderini i?galci kuvvetlerinin insaf?na b?rakm??t?.??galler Kar??s?nda M. Kemal in Tutumu:??gallerden sonra M. Kemal?stanbul a gelmi?tir. Yurdumuz i?gale ba?lay?nca?stanbul da çözüm yollar? aram??. Padi?ah ve komutanlar? silahl? mücadele için uyarmaya çal??t?. Anca arad??? deste?i bulamay?nca kurtulu?u Anadolu da gördü. Bunun için Anadolu ya geçmesi gerekliydi. Arad??? f?rsat? sonunda buldu. Padi?ah Samsun çevresindeki ayaklanmalar? incelemesi için ordu müfetti?i olarak Samsun a gönderme karar? ald?. Böylece M. Kemal?stanbul dan da uzakla?t?r?lm?? olacakt?. **Kuva-yi Milli ye: Vatan? kurtarmak için halk taraf?ndan kurulan küçük birliklere verilen add?r. Kuva-y? Milliye nin özelikleri: Düzenli bir ordu niteli?ine sahip de?ildi. Eli silâh tutan herkesin kat?ld??? küçük silâhl? gruplard?. Her türlü ihtiyaçlar?n? halk kar??l?yordu. -Ba?lar?na buyruk hareket ediyorlard?. - Ortak dü?ünce, vatan topraklar?n? savunmak ve Türk Milleti'ni onuruyla ya?atmakt?. -Sadece kendi bölgelerini korumaya yönelik 8 / 39

9 kuruldular. M. Kemal düzenli orduyu kurana kadar ülkeyi savundular. Mustafa kemal in Samsun a Ç?k??? (19 May?s 1919): Mondros Ate?kes Antla?mas?ndan sonra Pontusçu Rumlar Samsun ve Trabzon çevresinde Türkler'e sald?rmaya ba?lad?lar. Türkler'in kendilerini savunmalar?n? ise?ngilizler, güvenli?i bozma olarak de?erlendirip, Osmanl? Hükümetinden, bu kar???kl???n önlenmesini istediler. Maksatlar? bu bahaneyle Mondros Ate?kes Antla?mas?n?n 7. maddesi uyar?nca buralar? i?gal etmekti. Osmanl? Hükümeti, Samsun ve çevresindeki kar???kl?klar? önlemesi için Mustafa Kemal'i 9. Ordu Müfetti?li?ine atad? (30 Nisan 1919). Böylece hem Mustafa Kemal?stanbul'dan uzakla?t?r?lm?? hem de Samsun ve çevresindeki kar???kl?klar önlenmi? olacakt?. Mustafa Kemal,?zmir'in i?galinden bir gün sonra 16 May?s 1919 da?stanbul'dan ayr?ld?. 19 May?s 1919 da Samsun'a ula?t?. Millî kurtulu? mücadelesinin, milletin gücü ile ba?ar?labilece?i inanc?yla ve "Ya?stiklâl, ya ölüm" parolas?yla çal??malar?na ba?lad?. **Havza Genelgesini yay?mlayarak, henüz da??t?lmam?? ordu birliklerinden, ordunun da??t?lmamas?n? ve silâhlar?n teslim edilmemesini duyurdu. Mitingler yap?larak i?gallerin k?nanmas?n? istedi. Millî?uuru uyand?rarak, millî bir te?kilât kurmay?,??galler kar??s?nda alevlenen millî heyecan? vatan?n her taraf?na yaymay? dü?ünüyordu. Amasya Genelgesi (22 Haziran 1919): Kendi bölgelerini, itilâf devletlerinin i?gallerinden korumaya çal??an cemiyetleri bir çat? alt?nda toplamak gerekiyordu. Bunu gerçekle?tirmek için milletin içinden do?an millî bir kurula ihtiyaç vard?. Mustafa Kemal, millî bir kurul olu?turmak dü?üncesini, Havza Genelgesiyle komutan ve valilere bildirmi? ve te?kilatlanma çal??malar?n? ba?latm??t?. Amasya Genelgesiyle de:vatan?n içinde bulundu?u durumu?stanbul Hükümetinin tutumunu ve bu durumdan nas?l kurtulabilece?imizi ve neler yap?lmas? gerekti?ini belirtmi?ti. Maddeleri: 1. Vatan?n bütünlü?ü, milletin istiklâli tehlikededir. (gerekçe) 2.?stanbul Hükümeti, sorumlulu?unun gereklerini yerine getirememektedir. Bu hal milletimizi yok durumuna dü?ürüyor. 3. Milletin?stiklâlini yine milletin azim ve karar? kurtaracakt?r. ( Amaç ve yöntem) 4. Milletin durumunu ve davran???n? göz önünde tutmak, haklar?n? dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü etki ve denetimden kurtulmu? millî bir kurulun varl??? 9 / 39

10 gereklidir. 5. Anadolu'nun her yönden en güvenli yeri olan Sivas'ta millî bir kongrenin toplanmas? kararla?t?r?lm??t?r. 6. Bunun için illerin her sanca??ndan halk?n güvenini kazanm?? üç delegenin hemen yola ç?kar?lmas? gerekmektedir. 7. Her ihtimale kar?? durum gizli tutulmal?d?r. Amasya Genelgesi nin Önemi : *?lk defa kurtulu? sava??n?n mücadele safhas? ba?lam??t?r. *?lk defa kurtulu? sava??n?n gerekçesi, yöntemi ve amac? belirtilmi?tir. *?lk defa milli bir kurulun olu?turulmas?ndan bahsedilmi?tir. *?lk defa?stanbul hükümetinin görevini yerine getiremedi?inden bahsedilmi?tir. * Sivas Kongrelerinin toplanmas?na karar verilmi?tir. NOT :M.Kemal Amasya Genelgesi nden sonra 8 Temmuz 1919 da padi?aha yollad??? bir telgrafla resmi göreviyle birlikte askerlik görevinden de istifa etti?ini aç?klam??t?r. Erzurum Kongresi ( 23 Temmuz- 7 A?ustos 1919): Mondros Ate?kes Antla?mas?na göre, Do?u Anadolu'daki Sivas, Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbak?r, Harput illerinde bir kar???kl?k ç?karsa, buralar i?gal edilebilecekti. Amaç Do?u Anadolu'da Ermeniler'e yurt sa?lamakt?. Do?u Anadolu Halk? buna meydan vermemek ve haklar?n? savunabilmek için Do?u Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetini kurdu. Bu cemiyet, al?nmas? gerekli tedbirleri görü?mek üzere Erzurum Kongresini toplad?. Mustafa Kemal de kongreye kat?ld? ve kongre ba?kanl???na seçildi. Maddeleri: 1. Millî s?n?rlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz. 2. Her türlü yabanc? i?gal ve müdahalesine kar??, Osmanl? Hükümetinin da??lmas? halinde millet, hep birlikte direni? ve savunmaya geçecektir. 3. Vatan?n ve?stiklâlin korunmas?na Osmanl? Hükümetinin gücü yetmedi?i takdirde, amac? gerçekle?tirmek için geçici bir hükümet kurulacakt?r. Bu hükümetin üyeleri millî kongre taraf?ndan seçilecektir. Kongre toplanmam??sa bu seçimi Temsil Heyeti yapacakt?r. 4. Kuva-yi Milliyeyi âmil ve millî iradeyi hakim k?lmak esast?r. 5. Az?nl?klara siyasî hâkimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozucu haklar verilemez. 6. Manda ve himaye kabul edilemez. 10 / 39

11 7. Mebuslar Meclisinin derhal toplanmas?n? ve hükümet i?lerinin meclis denetiminde yürütülmesini sa?lamak için çal???lacakt?r. Erzurum Kongresinin Önemi: ** Erzurum kongresi bölgesel olarak toplanm?? fakat ald??? kararlar ulusal bir kongredir. * Do?u Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti nin giri?imleriyle bölgedeki Ermeni tehlikesine kar?? toplanm??t?r. *?lk defa milli s?n?rlardan bahsedilmi?. Vatan?n asla parçalamaz oldu?u belirtildi.(misak-? Milli de aynen yer ald?.) *?lk defa yeni hükümet kurulmas?ndan bahsedilmi? ve ilk defa 9 ki?ilik Temsil Heyeti seçilmi?tir. *?lk defa manda ve himaye reddedilmi?tir. * Milli Meclisin derhal toplanmas? ve hükümetin meclisin denetimine girmesi kararla?t?r?ld?.(mebusan Meclisi) Sivas Kongresi (4 11 Eylül 1919): Amasya Genelgesiyle, Sivas'ta bir kongrenin toplanmas? istenmi?ti.?stanbul Hükümeti bu kongrenin toplanmas?n? engellemeye çal??t?. Mustafa Kemal'in tutuklanmas? emrini verdi,?tilâf Devletleri de ayn? çabay? gösterdi. Fakat engelleyemediler. Kongre her ilden gelen temsilcilerle topland? ve ba?kanl???na da Mustafa Kemal seçildi. Önemi: Vatan?n bütünlü?ünün ve milletin ba??ms?zl???n?n nas?l sa?lanaca?? konusu ele al?nd?. Bu konuda Erzurum Kongresinde al?nan kararlar aynen kabul edildi. ** Ülke genelindeki milli cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ad?yla birle?tirildi. ** Manda ve himaye fikri kesin olarak reddedildi. *?rade-i Milliye ad?yla bir gazete ç?kar?ld?. ( Kamuoyu olu?turmak ve ulusal gücün sesini duyurmak için ç?kar?ld?.) * Temsil heyeti 15 ki?iye ç?kar?lm??t?r. * Her yönüyle ulusal bir kongredir. 11 / 39

12 * Ali Fuat Cebesoy Bat? Anadolu Kuva-i Milliye Komutanl???na atanm??t?r. ( Temsil heyeti yürütme gücünü kullanm??t?r.) Amasya Görü?meleri ( Ekim 1919): Damat Ferit Pa?a'n?n yerine getirilen Ali R?za Pa?a, Temsil Heyeti ile görü?mek üzere Bahriye Naz?r? Salih Pa?a'y? görevlendirdi. Mustafa Kemal ve Rauf Bey'in de bulundu?u bu görü?melerde al?nan baz? kararlar: 1. Vatan?n bütünlü?ü ve milletin ba??ms?zl??? korunacakt?r. 2. Müslüman olmayan topluluklara siyasî egemenlik ve sosyal dengemizi bozacak nitelikte haklar verilmeyecektir. 3.?stanbul Hükümeti Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetini tan?yacakt?r. 4. Sivas Kongresi kararlar??stanbul Hükümetince kabul edildi. 5. Osmanl? Mebuslar Meclisi Anadolu'da,?stanbul Hükümetinin uygun görece?i güvenilir bir yerde toplanacakt?r. Önemi:?stanbul Hükümeti, Amasya görü?mesine temsilci göndermekle, Temsil Heyetinin hukukî varl???n? resmen kabul etmi? oluyordu. NOT:?stanbul Hükümeti yukar?da al?nan kararlardan sadece Mebuslar Meclisi'nin toplanmas?n? kabul etti. Amasya Genelgesi Kurtulu? Sava??n?n amac?, gerekçesi, yöntemi aç?kland?. -?lk defa ulusal egemenlikten Erzurum Kongresi - Bölgesel olmakla beraber, kararlar? ulusald?r. -?lk kez manda ve himaye reddedildi. bahsedildi. - Do?udaki cemiyetler birle?tirildi. -?lk defa milli kurulun kurulmas?ndan bahsetti. -?lk defa temsil heyeti olu?turuldu. - Sivas ta kongre toplanmas? - Milli s?n?rlar içinde vatan istendi. bütündür, bölünmezdir. 12 / 39

13 Sivas Kongresi Amasya Görü?meleri - Ulusal kongredir. - * **?stanbul Hükümeti resmen temsil heyetini tan?d?. - Erzurum Kongresi kararlar? aynen benimsendi. - Mebuslar meclisinin tekrar aç?lmas? sa?land?. - Manda ve himaye kesin olarak reddedildi. - Sivas kongresi kararlar? kabul edilecekti. - Yurttaki tüm cemiyetler birle?tirildi. - Az?nl?klara fazla hak verilmeyece?i belirtildi. -?rade-i Milliye gazetesi yay?nland? - Ba??ms?zl???n korunmas? istendi. - Temsil heyeti yürütme yetkisini kuland?. (Ali Fuat** Sadece Mebuslar meclisi Pa?ay? bat? cephesineaç?lma fikri kabul edildi. atayarak.) - Temsil Heyetinin Ankara ya Ta??nmas? ( 27 Aral?k 1919): Mustafa Kemal, geli?meleri yak?ndan izleyebilmek için Temsil Heyeti ile birlikte Ankara'ya geldi. Çünkü: 1- Ankara, ula??m ve haberle?menin iyi olmas? 2-?stanbul a ve Bat? Cephesine yak?n idi. 3- Yurdun ortas?nda ve güvenlikli bir konuma sahipti. Henüz i?gale u?ramam??t? Son Osmanl? Mebuslar Meclisi Ve Misak-? Millî (28 Ocak 1920): Padi?ah Vahdettin, Mondros Ate?kes Antla?mas?n?n uygulamaya konuldu?u, günlerde Mebuslar Meclisi'ni kapatm??t?. Amasya Görü?melerinde ise yeniden aç?lmas? kararla?t?r?lm??t?. M. Kemal?stanbul da toplanmas?n? sak?ncal? gördü fakat?stanbul da toplanmas? kararla?t?r?ld?.??gal devletlerine göre, yeniden toplanacak meclis sava? karar? vermeye cesaret edemezdi. Olsa, olsa bar?? isterdi. O da i?gal devletlerinin i?ine yarard?. Bu dü?ünceyle seçimlere kar??mad?lar. Seçimler 1919 y?l? Kas?m ay?nda tamamland?. Mustafa Kemal seçilen bir k?s?m Mebuslarla Ankara'da görü?tü. Misak-? Milli'nin esaslar? kararla?t?r?ld?. Mebuslar Meclisi 12 Ocak 1920 de?stanbul'da topland?. Temsil Heyeti taraflar? Mebuslar, Felah-? Vatan grubunu olu?turdular. Bu grubun, vatan?n bütünlü?ünü koruma 13 / 39

14 amac?na yönelik istekleri, Mebuslar Meclisi taraf?ndan kabul edilerek Misak-? Milli ( Milli Ant) ilân edildi (28 Ocak 1920) Misak-? Milli nin Maddeleri: 1. Mondros Ate?kes Antla?mas?n?n imzaland??? s?rada Türk askerlerinin korudu?u Türk vatan?n?n tümü, ayr?l?k kabul etmez bir bütündür. 2. Kendi istekleri ile ana vatana kat?lm?? olan Kars, Ardahan ve Artvin'de gerekirse gene halk?n oyuna ba?vurulabilir. 3. Bat? Trakya'n?n durumunun tespitinde halk?n oyuna ba?vurulmal?d?r. 4.?stanbul un güvenli?i sa?land?ktan sonra Bo?azlar?n dünya ticaretine ve ula??m?na aç?lmas? da, bizimle birlikte ilgili devletlerin verecekleri karar geçerli olmal?d?r. 5. Az?nl?klar?n haklar?, kom?u ülkelerdeki Müslüman halk?n da ayn? haktan yararlanmalar??art? ile kabul edilecektir. 6. Millî ve ekonomik geli?memizi engelleyen siyasî, malî ve adlî s?n?rlamalar (kapitülâsyon) kald?r?lmal?d?r. Önemi: -** S?n?rlar, ba??ms?zl?k, kapitülasyon ve az?nl?k haklar? konular?nda kararlar alm??t?r. Erzurum ve Sivas Kongreleri kararlar? kabul edilmi?tir. Türk vatan?n?n bugünkü s?n?rlar? tespit edilmi?tir. Böylece Kurtulu? Sava??'n?n dayand?r?laca?? ilkeler aç?kça ortaya konmu?tur. *** Misak-? Milli nin kabulü?stanbul un i?galine sebep oldu. Bunun üzerine M. Kemal TBMM yi kurma çal??malar?na ba?lad?.?stanbul un??gali ( 16 Mart 1920): Misak-? Milli kararlar?n? beklentilerine ayk?r? bulan itilâf Devletleri:?stanbul u resmen i?gal ettiler. Mebuslar Meclisi'ni basarak, Temsil Heyeti'nin görü?leri do?rultusunda çal??an Mebuslar? tutuklad?lar. Baz?lar? Anadolu'ya kaçt?lar. Anadolu'da sürdürülen millî mücadeleden vazgeçilmezse,?stanbul u tamamen alacaklar?n? ilân ettiler. Vahdettin, Mebuslar Meclisini kapatt?. (11 Nisan 1920). Böylece II. Me?rutiyet te resmen sona erdi. Ali R?za Pa?a, Hükümet Ba?kanl???ndan istifa etti. Salih Pa?a Hükümeti kuruldu. O da istifa etti ve yerine tekrar Damat Ferit Pa?a geçti.?stanbul un??galine Kar?? M. Kemal in Ald??? Önlemler: 1- Durumu vatan?n her taraf?na duyurdu ve protesto etti. 14 / 39

15 2.?stanbul ile telgraf ve telefon haberle?mesinin kesilmesini istedi. 3.?stanbul'daki tutuklamalara kar??, Anadolu'daki?tilâf Devletleri subaylar?n?n tutuklanmas?n? istedi. 4.Anadolu'dan?stanbul'a her türlü malî kaynak gönderimini durdurdu. 5.??gal güçlerinin?stanbul ve Adana'dan Anadolu'ya yapacaklar? sevk?yata engel olmak için Geyve ve Uluk??la demiryollar?n? tahrip ettirdi. TÜRK?YE BÜYÜK M?LLET MECL?S?N?N AÇILMASI (23 Nisan 1920):?stanbul un i?gali ve Mebuslar Meclisi'nin kapat?lmas? üzerine Mustafa Kemal, Temsil Heyeti ad?na yay?mlad??? bir emirle, Ankara'da ola?anüstü yetkilere sahip bir meclisin toplanaca??n? duyurdu. Seçimler yap?ld?. Seçilen milletvekilleri ile?stanbul dan kaçabilen milletvekilleri Ankara'da topland? ve TBMM aç?ld?..böylece millet egemenli?ine dayanan yeni Türk Devletinin temelleri at?lm?? oldu. ** Yönetimde millet söz sahibi oldu?u için devletin ad? da "Cumhuriyet" olmal?yd?. Fakat kurtulu? sava??m?z devam ediyordu. Cumhuriyetin önemini kavrayamayanlar, toplumda huzursuzlu?a sebep olabilirdi. Bu sebeple Cumhuriyet ad?n?n verilmesi daha sonraya b?rak?ld?. TBMM'nin aç?l???ndan bir gün sonra meclis ba?kanl???na seçilen Mustafa Kemal, durumu Avrupa Devletlerine bildirdi,?stanbul Hükümeti ile yapt?klar? ve yapacaklar? antla?malar?n TBMM taraf?ndan tan?nmayaca??n? duyurdu. 3 May?s 1920 de TBMM Hükümeti kuruldu Ocak 1921 de ilk Anayasa (Te?kilat- Esasiye) haz?rland?. Anayasan?n ilk maddesi: Egemenlik kay?ts?z?arts?z milletindir. Diyerek egemenli?i halka vermi?tir.?lk mecliste Tesanüt Grubu, Halk Zümresi ve Islahat Grubu,?stiklâl Grubu, Müdafaa-i Hukuk Grubu (M. Kemal kurdu) olarak dört grup vard?.?lk TBMM nin Özellikleri: Güçler birli?i ilkesi benimsenmi?tir.(yasama,yürütme,yarg? güçlerinin mecliste toplanmas?)böylece çabuk ve uygulanabilir kararlar?n al?nmas? sa?lanm??t?r.(çünkü o s?rada ülkemiz i?gal alt?ndayd?.) Egemenli?in kay?ts?z?arts?z milletin oldu?u ve meclisin üstünde bir gücün olmad??? belirtilmi?tir. 15 / 39

16 Meclisin ba?kan? ayn? zamanda hükümetinde ba?kan?d?r. Partile?me yoktur, grupla?ma vard?r. *** Padi?ahl?k hemen ret edilmedi. Çünkü padi?ah yanl?lar?n?n tepkisini çekerek iç sorun ya?amak ve bölünmeler olsun istenmiyordu. * Kurucu meclis niteli?indedir. * Meclis Hükümeti sistemini benimsedi. (Bakanlar?n meclis taraf?nda seçildi?i sistemdir.) Cumhuriyetin ilan? ile?imdiki sistem olan Kabine Sistemine geçilecektir. TÜRK?YE BÜYÜK M?LLET MECL?S?'NE AYAKLANMALAR Bu s?ralarda Damat Ferit Pa?a yeniden sadrazam olmu?tu. TBMM'nin aç?lmas?n? istemiyordu. Mustafa Kemal ve arkada?lar?n?n yürüttükleri mücadelenin yanl?? oldu?unu savunuyordu. Mustafa Kemal hakk?nda idam karar? ç?kard?lar.?eyhülislam fetva yay?nlad?. Halk?n dinî duygular? istismar edilerek bir tak?m isyanlar ç?kart?ld?. Bu ayaklanmalar? i?galci devletler de destekledi. Amaçlar? TBMM yi ortadan kald?rmakt?. 1-?stanbul Hükümetinin Ç?kartt??? Ayaklanmalar a) Ahmet Anzavur Ayaklanmas? b) Kuva-yi inzibatiye (Halife Ordusu): Kuva-yi Milliye yi da??mak için Damat Ferit Pa?a kurdu. Bu ordu, Kuva-yi Milliye birliklerine sald?rd? ise de püskürtüldü. 2-?stanbul Hükümeti?le??galci Güçlerin Birlikte Ç?kartt??? Ayaklanmalar a) Bolu, Düzce, Hendek, Adapazar? ayaklanmas? b) Konya ayaklanmas? (Deliba?) c) Afyon ayaklanmas? ( Çopur Musa) d) Millî a?ireti ayaklanmas? (Urfa) e) Yozgat ayaklanmas? 3- Az?nl?klar?n Ç?kartt??? Ayaklanmalar a) Pontus Rum Ayaklanmas? 16 / 39

17 b) Ermeni intikamc?lar? 4- Kuva-yi Milliye Yanl?s? Olup, Sonradan Ayaklananlar a) Çerkez Ethem ayaklanmas? ( Yunanl?lara s???nd?. I.?nönü Sava??nda isyan bast?r?ld?.) b) Demirci Mehmet Efe ayaklanmas? ** Kuva-yi Milliyeciler düzenli orduya girmemek için ayakland?. TBMM'nin Bu Ayaklanmalar? Önlemek?çin Ald??? Önlemler: Hiyanet-i Vataniye kanunu ç?kar?ld? ve?stiklâl Mahkemeleri kuruldu.?stanbul Hükümeti ile haberle?meler kesildi. TBMM'ye kar?? ç?kanlar cezaland?r?ld? ve TBMM'nin otoritesi sa?land?.?eyhülislam?n fetvas?na kar?? Ankara Müftüsü taraf?ndan fetva yay?nland?. ** Kuva-y? Milliye Birliklerinin bu isyanlar?n bast?r?lmas?nda büyük faydalar? oldu. SEVR ANTLA?MASI (10 A?USTOS 1920) : Maddeleri:?tilâf Devletleri, l. Dünya Sava?? sonunda, Osmanl? Devletine kabul ettirmeyi dü?ündükleri esaslar??talya'n?n San-Remo kentinde belirlemi?lerdi. Bu esaslar meclis kapat?ld??? için Osmanl? Saltanat?uras?'nda incelendi ve onayland?. R?za Pa?a'dan ba?ka hepsi de antla?ma?artlar?n? kabul etti. Sonra da Paris'in Sevr mahallesinde Damat Ferit Pa?a taraf?ndan antla?ma metni imzaland?. 1.?stanbul, Osmanl? Devletinin ba?kenti olarak kalacak, fakat Osmanl? Devleti az?nl?klar?n haklar?n? gözetmezse?stanbul, Türklerin elinden al?nacakt?. 2. Bo?azlar, her zaman bütün devletlerin gemilerine aç?k bulundurulacak ve "Bo?azlar Komisyonu" nün idaresinde bulunacak. 3. Do?u Anadolu'da Kürdistan ve Ermenistan devletleri kurulacak. 4.?zmir dahil, Ege bölgesinin büyük bir bölümü ile Midye - Büyük çekmece çizgisinin bat?s?nda 17 / 39

18 kalan bütün Trakya, Yunanl?lar'a verilecek. 5. Antalya ve Konya yöresi,?talyanlara verilecek. 6.Adana, Malatya ve Sivas dolaylar?n? birle?tiren bölgeler ile Suriye Frans?zlar'a verilecek. 7. Arabistan ve Irak,?ngilizlere verilecek. 8.Askerlikte, mecburi hizmet olmayacak. Elli bin ki?ilik bir ordu bulundurulacak. Bu ordunun, Tank a??r makineli tüfek, top ve uça?? olmayacak. 9. Az?nl?klara geni? haklar verilecek. Müslüman milletlerden de az?nl?k ihdas edilecek. 10. Kapütilâsyonlardan da bütün devletler yararlanacak. Önemi: Türk Milletine ya?ama hakk? tan?mayan ve Türk vatan?n?n parçalanmas?n? öngören bir antla?mad?r. Müslüman az?nl?klar iddias? ile Türk milletinin de parçalanmas? plânlanm??t?r. TBMM bu antla?may? tan?mad?. Çünkü, Antla?may? kendisi de?il,?stanbul Hükümeti imzalam??t?. Mustafa Kemal TBMM Ba?kan? olur olmaz bu konuda gerekli duyuruyu yapm??t?. Ayr?ca, Türk milletini yok sayan, Türk vatan?n?n parçalanmas?n? öngören bu antla?ma kabul edilemezdi.?mzalayan ve onaylayanlar vatan haini kabul edildi. Sevr Antla?mas?n? TBMM kabul etmedi?i için yürürlü?e girememi?tir. ÜN?TE III YA?ST?KLAL YA ÖLÜM Kurtulu? Sava??m?z s?ras?nda, Do?u Cephesinde Ermeniler, Güney Cephesinde Frans?zlar ve Bat? Cephesinde Yunanl?lar ile sava??ld?. DO?U CEPHES? (Gümrü Antla?mas?): Osmanl? Devleti'ni parçalamak isteyen devletler, kendilerine ç?kar sa?lamak için Osmanl?, ülkesinde ya?ayan Müslüman olmayanlar?n haklar?n? savunma rolü oynam??lard?r. Ermeniler'i de bu politikalar?na alet ettiler. Ermeniler, önce Rusya'n?n, sonra da?ngiltere nin deste?i ile, Do?u Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak için harekete geçtiler. Pek çok katliam 18 / 39

19 yapt?lar. Ruslarla sava?an Türk ordusunu arkadan vurdular. Bunun üzerine, sava? bölgesinde ya?ayan insanlar?n can ve mal güvenli?ini sa?lamak için TBMM, Tehcir (göç) yasas?n? ç?kard?. Bu yasayla Ermeniler, Suriye'ye göç ettirildiler (1915). I. Dünya Sava??ndan sonra Kafkasya'n?n güneyinde bir Ermenistan Devleti kuruldu.?tilâf Devletleri, Do?u Anadolu'yu Ermenilere vermeyi planlad?lar. Bundan cesaret alan Ermeniler, 1920 Haziran?nda Türkiye'ye kar?? sald?r?ya geçtiler. Fakat Do?u Cephesi Komutan'? Kâz?m Karabekir Pa?a komutas?ndaki Türk kuvvetlerine yenildiler ve G ü m r ü Antla?mas?n? yapmak zorunda kald?lar (3 Aral?k 1920). Bunun sonunda: 1. Ermeniler i?gal ettikleri yerleri bo?altt?lar. Kars ve çevresi Türkiye'ye b?rak?ld?. Ermeni sorunu çözülmü? oldu. 2. Do?udaki Türk kuvvetleri, Bat? ve Güney Cephelerine kayd?r?larak buralar güçlendirildi. Önemi:*** Gümrü Antla?mas?, TBMM nin uluslar aras? alanda kazand??? ilk siyasi ve askeri ba?ar?d?r. Bundan sonra Do?u Anadolu'da bir Ermeni Devleti kurma ümidi ortadan kalkm??t?r. Ermeniler Sevr Antla?mas?ndan do?an haklar?ndan vazgeçtiler.?lk kez Gümrü antla?mas?yla belirlenen do?u s?n?r?m?z, Moskova ve Kars antla?malar?yla son?eklini alm??t?r. GÜNEY CEPHES? (Ankara Antla?mas?): Bu Cephede Frans?zlar, Ermenilerle i?birli?i ederek yöre halk?na büyük i?kenceler yapt?lar. Bunun üzerine halk direni?e geçti. Sivas Kongresinde güneydeki Kuva-yi Milliye direni?inin örgütlenmesine karar verildi. Temsil Kurulu taraf?ndan buraya subaylar gönderildi. Bat? Cephesinden farkl? olarak, Güney Cephesinde halk?n tamam? bu subaylarla kayna?arak topyekûn bir sava? ba?lat?ld?. Kuva-yi Milliye ve halk sava?? kazand?. Dü?mana kar?? gösterdi?i dirençten ve ba?ar?dan dolay? Mara? a Kahraman, Urfa ya?anl?, Antep e de Gazi unvanlar? verildi. Frans?zlar Sakarya Sava??n?n kazan?lmas? üzerine Ankara Antla?mas?n? imzalayarak (20 Ekim 1921) yurdumuzu terk etmek zorunda kald?lar. Bu antla?ma ile: 1. Hatay d???nda kalan bugünkü Suriye s?n?r?m?z çizildi. Hatay'da özel bir yönetim kuruldu. 2. Afganistan ve Sovyetler Birli?inden sonra Fransa da, yeni Türk Devletini tan?m?? oldu. NOT:?tilâf devletleri içinde yeni Türk devletini ilk tan?yan devlet Fransa'd?r. 19 / 39

20 DÜZENL? ORDUNUN KURULMASI Mondros mütarekesinden sonra Osmanl? ordusu terhis edilmi?ti fakat i?galciler ayak bast?klar? her yerde Kuva-y? milliye birlikleriyle kar??la?t?lar.kuva-y? milliye birlikleri askerlik tekni?inden uzak ve meydan sava?? yapacak güçte de?ildi. Dü?mana ani bask?nlar yap?p kay?plar verdiriyor, ilerlemesine engel oluyorlard?. Bu birliklerin büyük bir bölümü askeri e?itimden geçmemi?ti. Ayr?ca a??r silahlar? da yoktu.asker say?s? bak?m?ndan çok üstün olan ve modern silahlara sahip olan dü?man kuvvetlerine kar?? sava?? kazanmakta imkans?zd?. Bu nedenle dü?manla ba?a ç?kacak durumda de?illerdi. Kuva-y? milliye birliklerinin bir bölümü ihtiyaçlar?n? halktan zorla kar??l?yordu. Suçlular? usulsüz yarg?lay?p a??r bir?ekilde cezaland?r?yorlard?. Ayr?ca belli bir otoriteye ba?l? kalmak istemiyorlard?.??te bütün bu nedenlerden dolay? düzenli ordunun kurulmas?na ihtiyaç duyuldu. Bütün bu olumsuzluklara ra?men Kuva-y? Milliyenin tarihimizde önemi büyüktür. Bat?da Yunanl?lar, Güneyde Frans?zlara kar?? ba?ar?l? sava?lar yapt?lar. Onlara kay?plar verdirerek ilerlemelerini yava?latt?lar. Ayr?ca TBMM'ye kar?? ç?kan ayaklanmalar?n bast?r?lmas?nda da görev ald?lar. Düzenli ordu kurulunca Çerkez Ethem ve Demirci Mehmet Efe kat?lmayarak isyan ettiler. BATI CEPHES?: Bu cephede?ngiliz ve Frans?zlar?n destekledi?i Yunan ordusu ile sava??lm??t?r. Ve Kurtulu? Sava??m?z?n en a??r ve kaderimizi belirleyen sava?lar? bu cephede yap?ld?. I.?nönü Sava?? (6-10 Ocak 1921) : Nedeni: Sonucu: 1.?tilâf Devletleri deste?inde, Sevr antla?mas?n? Türklere kabul ettirmek. 2. TBMM ordular?n? yok edip Ankara'ya kadar olan Türk topraklar?n? ele geçirmek ve TBMM'ni kapatmak. 3. Demiryollar?n?n kav?ak noktas? olan Eski?ehir'i ele geçirmek. Yap?lan sava? sonunda Yunan ordusu yenilgiye u?rat?ld?. 20 / 39

21 1- Düzenli ordunun ilk askeri zaferdir. 2- TBMM Hükümetinin moral ve otoritesinin artmas?n? sa?lad?. Türk Milletinin azmini ve kurtulu? umudunu güçlendirdi. 3-?tilâf Devletleri aras?nda baz? anla?mazl?klara yol açt? ve Londra Konferans?n?n toplanmas?na sebep oldu. 4- Sovyet Rusya ile Moskova Antla?mas? imzaland?.(16 Mart 1921) 5- Afganistan ile dostluk antla?mas? imzaland?. 6-?smet Pa?a Albayl?ktan generalli?e terfi etti. 7- Çerkez Ethem isyan? bu zaferden sonra bast?r?ld? Ocak 1921 de ilk anayasa ( Te?kilat-? Esasiye) ilan edildi Mart 1921 de?stiklal Mar??m?z kabul edildi. ( Milli bilinci ve ba??ms?zl?k co?kusunu peki?tirmek için haz?rland?.) **?stiklal Mar??n?n yazar? Mehmet Akif Ersoy, bestecisi Zeki Üngör dür. Londra Konferans? (21?ubat - 12 Mart 1921):?tilaf Devletleri, TBMM'nin ba?ar?lar?ndan endi?elendiler ve Sevr Antla?mas?n? biraz de?i?tirerek TBMM'ne kabul ettirmeyi dü?ündüler. Bu amaçla,?ngiltere, Fransa,?talya ve Yunanistan Londra Konferans?n? toplad?lar. - Bu konferansa?stanbul Hükümeti yan?nda TBMM Hükümeti direk ça?r?lmad?. TBMM bunu kabul etmeyince?talya arac?l??? ile TBMM Hükümeti de resmen davet edildi.?stanbul Hükümetini Tevfik Pa?a, TBMM Hükümetini de Bekir Sami Bey temsil ediyordu. Tevfik Pa?a söz hakk?n? Bekir Sami Bey'e b?rakt?. Bekir Sami Bey de Misak-? Millî ile tespit edilmi? olan haklar?m?z? belirtti. Konferans anla?ma sa?lanamadan da??ld?. - TBMM zaten, bu konferansa: 1- Misak-? Milli'yi duyurmak.. 2-?tilâf Devletlerinin "Türkler bar?? görü?melerine yana?m?yorlar, sava?? uzat?yorlar." gibi bir propagandaya giri?melerine imkân vermemek 3- TBMM nin ulusun temsilcisi oldu?unu duyurmak için konferansa kat?lm??t?. -*** Bu konferansla, Türkiye Büyük Millet Meclisi,?tilâf Devletleri taraf?ndan hukuken (resmen) tan?nm?? oluyordu. 21 / 39

22 Moskova Antla?mas?(16 Mart 1921): Rusya'da 1917 Bol?evik ihtilâli ile Çarl?k rejimi y?k?lm?? ve Rusya I. Dünya Sava??ndan çekilmi?ti. Bunun üzerine Bat?l? devletler Rusya'ya kar?? cephe ald?lar. Rusya da, Bat?l? devletlerin Anadolu'yu ele geçirme çabalar?ndan endi?e duymaya ba?lad?. Çünkü Anadolu'nun i?gali, Rusya'n?n güney s?n?rlar?n? da tehlikeye sokard?. Bu yüzden Rusya, TBMM ile yak?nla?maya ba?lad?, önce Misak-? Milli'yi tan?d?. I.?nönü Zaferinden sonra Türk Milleti'nin gücünün daha da artmas? üzerine Moskova Antla?mas? imzaland?. Buna göre: 1. Do?u s?n?r?m?z çizildi. 2.?ki devlet aras?nda kar??l?kl? yard?mla?ma kabul edildi. 3. Birinin tan?mad??? devletler aras? anla?may? di?eri de tan?mayacakt?. (Rusya Sevr i ret etmi? oldu.) - Afganistan'dan sonra Rusya da yeni Türk Devletini tan?d?. - Do?u s?n?r?m?z güvenlik alt?na al?nd?. Buradaki Türk kuvvetleri di?er cephelere kayd?r?larak bu cepheler güçlendirildi. II.?nönü Sava?? (26 Mart-1 Nisan 1921): Londra Konferans?nda yeni Türk Devletine isteklerini kabul ettiremeyen itilâf Devletleri Yunanistan'? yeniden sald?r?ya geçirttiler. Amaç yine I.?nönü Sava??ndakinin ayn?s? idi. Sonuç da ayn? oldu. Yunanl?lar yenildi. Bu ba?ar? TBMM Hükümetinin otoritesini art?rd?. Halk?n orduya olan güvenini peki?tirdi.?talya bu zaferden sonra Antalya ve Mu?la dan çekilmeye ba?lad?lar. -Mustafa Kemal, ismet Pa?a'ya "Siz orada yaln?z dü?man? de?il, milletin makûs talihini de yendiniz." sözünü bu zafer üzerine söylemi?tir. Kütahya - Eski?ehir Sava?lar? (10-24 Temmuz 1921): -Üst üste yenilgiye u?rayan Yunanl?lar büyük bir haz?rl?k yaparak?iddetli bir sald?r?ya geçtiler. Afyon, Kütahya, Eski?ehir Yunanl?lar?n eline geçti. Türk ordusu daha elveri?li?artlarda sava?mak üzere Mustafa Kemal'in emriyle Sakarya n?n do?usuna çekildi. Ordumuzun fazla kay?p vermesi önlendi. Araç - gereç sa?land?. Yunan kuvvetleri, Anadolu içine çekilerek mevzilerinden uzakla?t?r?lm?? oldu. 22 / 39

23 - Ancak, önceki ba?ar?lar?n yaratt??? iyimserlik kayboldu. Hükümet merkezinin Kayseri'ye ta??nmas? bile gündeme geldi. Fakat TBMM kabul etmedi. - Bu sava?la Türk ordusunun daha sald?r? (taarruz ) gücü olmad??? anla??ld?. Sava?a Ra?men E?itim Kongresi: Maarif naz?r? (milli e?itim Bakan?)Hamdullah Suphi Bey E?itim sorunlar?n? ve ilerideki e?itim politikalar?n? konu?mak üzere konferans ayarlam??t?. Kütahya Eski?ehir sava?lar?n? görünce M. Kemal e konferans? isterse erteleyelim dedi. M. Kemal e?itimin önemli oldu?unu cehaletin e?itimle yenilece?ini söyleyerek kongrenin toplanmas?n? istedi. Kendiside bizzat kat?larak konu?ma yapt? Temmuz 1921 tarihleri aras?nda yap?ld?. M. Kemal e Ba? Komutanl???n Verilmesi (5 A?ustos 1921): - Kütahya- Eski?ehir Sava?lar? sonunda ordu geri çekilince Meclis içinde bir grup M. Kemal in ordunun ba??na geçmesini istedi. M. Kemal orunun ba??na geçece?ini ancak Meclisin tüm yetkilerinin kendine bir süre için verilmesini istedi. Uzun tart??malar sonunda M. Kemal meclisin tüm yetkilerini üç ayl???na alarak alarak ba? komutan oldu. Ve Tekalif-i Milliye emirlerini haz?rlad?. Tekalif-i Milliye Emirleri (8 A?ustos 1921): Tekalif-i Milliye ulusal yükümlülük anlam?na gelir. Sakarya Sava?? öncesi haz?rlan?p yay?nlanm??t?r. Buna göre: 1- Her ilçede Tekalif-i Milliye komisyonlar? kurulacak ya??na kadar olan herkes askere al?nacak 3- halk?n ve esnaf?n elinde olan giyim e?yas?, hayvan ve yiyece?in %40? paras? sonra ödenmek?art? ile al?nacak 4- Her aile bir askeri giydirecek iç çama??r?, çorap ve ayakkab? haz?rlay?p verecek. 5- Akaryak?t, haberle?me araçlar?, kamyon lastiklerinin %40? devlete verilecek. 6- Halk?n elindeki silah ve cephane orduya teslim edilecek 7- Ülkede tüm zanaatkarlar (demirci, dökümcü, marangoz vb.) ordunun emrine al?nacak. Sakarya Sava?? (23 A?ustos-12 Eylül 1921): - Yunanl?lar Türk ordusunu haz?rl?ks?z yakalamak için 23 A?ustos 1921 de?iddetli bir sald?r?ya geçti. 23 / 39

24 - Mustafa Kemal askerlerine "Hatt? müdafaa yoktur. Sath? müdafaa vard?r. O sat?h bütün vatand?r. Vatan?n her kar?? topra?? vatanda? kan?yla?slanmad?kça b?rak?lamaz." emrini verdi. Sava? 22 gün ve gece sürdü. Genelkurmay Ba?kan? Fevzi Pa?a ve Bat? Cephesi Komutan? ismet Pa?a yönetimindeki Türk ordusu büyük bir zafer kazand?. Sonuçlar?: - Türk Milletinin ba??ms?zl?k azmi daha da güçlendi. - Türklerin, 1683 II. Viyana ku?atmas?ndan beri devam eden geri çekili?i durdu. - Mustafa Kemal'e "Gazilik" unvan? ve "Mare?allik" rütbesi verildi. - Yunanistan taarruzdan savunmaya geçti. -?tilâf Devletleri, Yunanistan'dan uzakla?maya ba?lad?. - Kafkas Cumhuriyetleri ile Kars Antla?mas? imzaland?.(13 Ekim 1921) - Frans?zlarla Ankara Antla?mas? imzaland?.(20 Ekim 1921) -?talya yurdumuzu terk etti. Kars Antla?mas? (13 Ekim 1921): TBMM Hükümeti ile, Sovyetler Birli?i aras?nda daha önce imzalanan Moskova Antla?mas?n?n, Sovyetler Birli?ine ba?l? Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan taraf?ndan da imzalanm?? olmas?ndan ibarettir. Do?u s?n?r?m?z kesin?eklini alm??t?r. Büyük Taarruz Ve Ba?kumandanl?k Meydan Muharebesi (26-30 A?ustos 1922): - Sakarya'da yenilen Yunanl?lar, i?gal ettikleri yerleri ellerinde tutabilmek için savunmaya geçtiler. - Türk ordusu yakla??k bir y?ll?k haz?rl?ktan sonra dü?man? Anadolu'dan söküp atmak için, 26 A?ustos 1922 de taarruza geçti. Devletin bütün imkânlar? ile donat?lan Türk ordusu, Yunan kuvvetlerini ku?att?. 30 A?ustos günü, muharebeyi do?rudan Ba?kumandan Mustafa Kemal yönetti. Dumlup?nar'da Yunan kuvvetleri yok edildi. Kesin zafer kazan?ld?. - Mustafa Kemal'in "Ordular! ilk hedefiniz Akdeniz'dir, ileri!" emriyle Yunanl?lar takip edildi. Yunan Ba?kumandan? Trikopis esir al?nd?. Türk kuvvetleri 9 Eylül 1922 de?zmir'e girdi. Bu zafer, Anadolu'nun sonsuza kadar Türk vatan? kalaca??n? dünyaya ispat etti. 24 / 39

25 Mudanya Ate?kes Antla?mas? (11 Ekim 1922): Bat? Anadolu'nun, Yunanl?lardan temizlenmesinden sonra Türk kuvvetleri Bo?azlar ve?stanbul'a yürüdü,?ngiltere, Bo?azlar ve?stanbul'u savunmak istediyse de, Fransa ve?talya'dan gerekli deste?i göremedi. Sovyetler Birli?i de Türkleri destekleyece?ini aç?klay?nca, ate?kes görü?melerini kabul etmek zorunda kald?. Türkiye,?ngiltere, Fransa ve?talya aras?nda Mudanya Ate?kes Antla?mas? imzaland?. Buna göre: 1. Do?u Trakya (Edirne dahil), Meriç Irma??n?n sol sahiline kadar Yunan ordusu taraf?ndan bo?alt?lacak ve TBMM Hükümetine teslim edilecek. Türkler bar?? imzalanana kadar Do?u Trakya'da sekiz bin jandarma bulunduracak. 2. Bo?azlar ve?stanbul TBMM Hükümeti yönetimine b?rak?lacak. 3.?tilâf Devletlerinin kuvvetleri, bar?? imzalan?ncaya kadar?stanbul'da kalacak. Önemi: - *** Bo?azlar,?stanbul ve Do?u Trakya, sava? yap?lmadan kurtar?lm??t?r.. - Mondros Ate?kes Antla?mas? hükümsüz hale gelmi?tir. -?stanbul TBMM ye b?rak?lmas? ile Osmanl? saltanat? hukuken sona erdi.( Resmen Saltanat?n kalkmas? ile sona erecek.) - Kurtulu? Sava??m?z?n Sava? dönemini bitiren antla?mad?r. ÜN?TE IV ÇA?DA? TÜRK?YE YOLUNDA ADIMLAR 1- Saltanat?n Kald?r?lmas? (1 Kas?m 1922) : - Saltanat?n kald?r?lma nedenleri: Lozan görü?melerine ça?r?larak ikilik yaratmay? önleme, Kurtulu? Sava??nda padi?ah?n olumsuz tutumu ve M. Kemal in yeni kurulan devlette saltanat yerine Cumhuriyeti istemesidir. - Lozan a?stanbul hükümeti de ça?r?l?nca M. Kemal Lozan Antla?mas? öncesi saltanatla halifeli?i ay?rarak saltanat? kald?rd?. Son padi?ah Vahdettin ülkeyi terk edince halife olarak Osmanl? soyundan gelen Abdülmecit Efendi halife oldu. Sonuçlar?: 25 / 39

26 1-623 y?ll?k Osmanl? Devleti resmen sona erdi. 2-Padi?ah Vahdetti kaçarak?ngilizlere s???nd?. 3-?tilaf Devletlerinin ikilik ç?karma oyunlar? sona erdi. 4- Cumhuriyetin ilan? için zemin haz?rlad?. 5- Laikli?e geçi?in ilk ad?m?d?r. Lozan Bar?? Antla?mas?(24 Temmuz 1923): - Mudanya Ate?kes Antla?mas?ndan sonra bar?? esaslar?n? görü?mek üzere Lozan Konferans? topland? (20 Kas?m 1922). Konferansa?stanbul Hükümeti de ça?r?l?nca M. Kemal ikili?i önlemek ve Lozan a tek kat?lmak için Saltanat? Lozan Antla?mas? öncesi kald?rd?. - Konferansa Türkiye,?ngiltere, Fransa,?talya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya kat?ld?. Bo?azlarla ilgili konular görü?ülürken, Sovyet Rusya ve Bulgaristan da haz?r bulundular. Konferansta Türk devletini?smet Pa?a ba?kanl???nda bir heyet temsil etti. Konferans üç önemli konuyu çözecekti. 1. Türk - Yunan bar???n?n esaslar?n? belirlemek. 2. Osmanl? Devletinin yerine, yeni Türk Devletini ve onun haklar?n? tan?mak. 3. Osmanl? Devletinin yabanc?lara vermi? oldu?u kapitülâsyonlar? kald?rmak. - Konferans görü?meleri çok çetin geçti. - Borçlar meselesi, - Kapitülâsyonlar, -?stanbul'un itilâf Devletlerince bo?alt?lmas?, - Irak s?n?r?m?z?n belirlenmesi, konular?nda anla?maya var?lamad?. Konferans 4?ubat 1923 te da??ld?. Tekrar topland???nda Lozan Antla?mas? imzaland? (24 Temmuz 1923). Buna göre: 1. Trakya'da Yunanistan ile olan s?n?r, Mudanya Ate?kes Antla?mas?nda belirlendi?i gibi kald?. 26 / 39

27 2. Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye verildi. Midilli, Sak?z, Sisam Yunanl?lara b?rak?ld? ve askersiz hale getirildi. 3. Türkiye'deki Rumlar ile Yunanistan'daki Türkler de?i?tirilecekler. Fakat "Bat? Trakya Türkleri ile?stanbul Rumlar? bu de?i?imden ayr? tutulacak." 1930 da çözümlendi. 4. Yunanistan harp tazminat? olarak Karaa?aç'? Türkiye'ye verdi. 5. Kapitülâsyonlar kald?r?ld?. (Ekonomik ba??ms?zl?k sa?lanm?? oldu.) 6. Bar?? zaman?nda askerî nitelik ta??mayan gemiler ve uçaklar bo?azlardan serbestçe geçebilecekti. Sava? an?nda, Türkiye sava?ta yer al?rsa bo?azlar üzerinde istedi?i gibi davranacakt?. Bo?azlar?n her iki yakas? askerden ar?nd?r?lacakt?. Bo?azlardan geçi?leri, ba?kanl???n? Türkiye'nin yapaca??, uluslararas? bir "Bo?azlar Komisyonu" düzenleyecekti. 7. Suriye s?n?r? Ankara Antla?mas?yla belirlenen?ekliyle kald?. 8. Do?u s?n?r?m?z Moskova ve Kars antla?malar?yla belirlenen?ekliyle kald?. 9. Bulgaristan'la s?n?r?m?z, Balkan Sava?lar? sonunda imzalanan?stanbul Antla?mas?yla belirlenen?ekliyle kald?. Meriç Nehri s?n?r oldu. 10. Düyun-u Umumiye idaresi sona erdi. Osmanl? borçlar? Türkiye ve Osmanl? egemenli?indeki uluslar aras?nda payla??larak ödenecekti. 11-Yabanc? okullar?n, Türkiye nin koyaca?? kurallar çerçevesinde faaliyete devam etmesi kararla?t?r?ld?. 12- Ortodoks Patrikhanesi,?stanbul da kalacak ancak siyasi faaliyette bulunmayacak. Lozan da Çözümlenemeyen (Yar?m Kalan) Konular: 1- Bo?azlar sorunu ( Montrö Bo?azlar Sözle?mesi ile çözülecek) 2- Musul Sorunu (?ngiltere ile sonra görü?mek üzere b?rak?ld?. Ancak al?namad?) 3- Hatay Sorunu ( Frans?zlarla 1939 da imzalanan Ankara Antla?mas? ile Türkiye ye ba?land?.) Önemi:Yeni Türk Devleti'ni bütün devletler tan?m?? oldular. Siyasî ba??ms?zl?k yan?nda ekonomik ba??ms?zl?k elde edildi. M. Kemal ülkeyi kalk?nd?rmak ve geli?tirmek için?nk?laplar dönemini ba?latmas?n? sa?lad?. Milli S?n?rlardan Milli Ekonomiye: 1.?zmir (Türkiye)?ktisat Kongresi (17?ubat 1923) 27 / 39

28 Ülke ekonomisinin durumu Kurtulu? sava??nda iyice bozulmu?tu. Elde edilen askeri ve siyasi ba?ar?n?n bir benzeri ekonomik alanda da sa?lanmas??artt?. Ekonomiyi güçlendirmek ve milli ekonominin kurulmas?yla ilgili esaslar? belirlemek amac?yla 17?ubat 1923'de?zmir iktisat kongresi topland? bu kongreye çiftçi Tüccar, sanayici ve i?çi kesimlerinden temsilciler kat?ld?. Burada Misak-? iktisadi (ekonomik ant) kabul edildi. Kongrede al?nan kararlar: 1- Sanayinin her alanda geli?tirilmesi 2- Yabanc? tekelden kaç?n?lmas? 3- Çiftçilere kredi sa?lanmas? 4- Milli sanayi kurulmas? ve ihracat?n te?vik edilmesi 5- Bu kongrede devletçilik ilkesi benimsenmi?tir. Ba?kent Ankara: M.Kemal Sivas kongresinden sonra (27 Aral?k 1919) temsil heyeti ile Ankara ya gelmi?ti. Sava?? buradan yönetti, meclisi burada açt?.ankara ba?kent gibi konumdayd?. M.Kemal Ankara n?n resmi olarak ba?kent olmas?n? istedi. 13 ekim 1923 tarihinde tek maddelik kanun teklifi ile Türkiye Devleti nin ba?kenti Ankara d?r.?fadesi anayasam?zda yerini ald?. Cumhuriyetin?lan? (29 Ekim 1923): 1923 Ekim ay?n?n sonlar?na do?ru Fethi (Okyar) beyin ba?kanl???ndaki hükümet istifa etti. Yeni hükümet kurma i?i bunal?ma dönü?tü. Meclis Hükümeti sistemi seçimlerde sorun yarat?yordu. M. Kemal bu sorunu ortadan kald?rmak için Cumhuriyetin ilan edilmesini istiyordu. Geli?meleri yak?ndan takip eden Mustafa Kemal yak?n arkada?lar?n? Çankaya kö?küne davet etti. 28 Ekim ak?am? yak?n arkada?lar?n?n da görü?lerini ald?ktan sonra "yar?n cumhuriyeti ilan edece?iz" dedi. O gece Mustafa Kemal ile?smet Pa?a haz?rlad?klar? kanun tasar?s?n? ertesi günü meclise sundular. Ayn? gün meclis, cumhuriyetin ilan?n? resmen kabul etti ve ilk cumhurba?kan? da oy birli?iyle Mustafa Kemal seçildi. Sonuçlar?:- Cumhuriyetin ilan?yla yeni Türk devletinin ad? belli oldu (konuldu) ve rejim konusundaki tart??malar da sona erdi. - Meclis hükümeti yerine kabine sistemine geçildi, (buna göre cumhurba?kan?, ba?bakan? atayacak, ba?bakan da bakanlar? seçerek cumhurba?kan?n?n onay?na sunacak) 28 / 39