İşletmeye Giriş. isi. isi. Strateji. Strateji Nedir? Analizi. İşletme Bölümü Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı İLKE STRATEJİ

Transkript

1 İşletme Bölümü Yönetim ve Organizasyon Anabilim Dalı Amaçlar Hiyerarşisi isi Ders Notu - 3 Yetki Alanı Üçgeni Genel Amaç Planlama Üçgeni İşletmeye Giriş Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKERT vturker@marmara marmara.edu..edu.tr volkanturker.com..com.tr Üst Kademe Şefler Vardiya Mühendisleri Müşteri Temsilcisi Üretim Sorumlusu Satış Sorumlusu Tahsil Sorumlusu Orta Kademe Genel Müdür G.M. Yrd. Yönetim Kurulu Bşk. İcra Kurulu Bşk. CEO Departman Müdürleri Üretim Md. Satış Md. Tesis Md. Alt Kademe VİZYON MİSYON STJ. AMAÇLAR FONKSİYONEL AMAÇLAR NORMLAR Yönetim Üçgeni Planlamaya ayrılan zaman 1 2 Amaçlar Hiyerarşisi isi Strateji KAVRAMSAL BEŞERİ TEKNİK Yönetsel Yetkinlikler İLKE STRATEJİ POLİTİKA TAKTİK PROSEDÜR TALİMAT YÖNERGELER 3 Strateji Nedir? Bulunulan durumdan daha üstün n bir duruma ulaşmak ve avantaj elde etmek için i in güçg ve kaynakların n etkin bir biçimde imde kullanılaca lacağı bir yoldur. Kendi zayıf f ve üstün yanlarını bil Çevrenin sunduğu u fırsat f ve tehditleri tanı SWOT / FÜTZ Analizi 4

2 Stratejik Amaçlar Amaçlara sahip olan işletmeyi kuranlar ve çalışanlardır. Amaçların belirlenmesinde işletmenin içinde bulunduğu çevre etkili olmaktadır. İŞLETMENİN STRATEJİK AMAÇLARI Ekonomik Amaçlar Sosyal Amaçlar Stratejik Amaçlar Ekonomik Amaçlar Verimlilik Etkenlik (İng. Efficiency) (İng. Effectiveness) Üretkenlik (İng. Productivity) Kârlılık Büyüme (İng. Profitability) (İng. Growth) 5 6 Verimlilik ve Etkenlik ÖRNEK Verimlilik: İşi i doğru yapmaktır. Etkenlik: Doğru işi i i yapmaktır. = Başar arı 7 Savaşta bir askeri birliğin in hedefindeki bir tepeyi çok az kayıp p vererek alması verimliliği i yüksek y bir operasyondur. Söz z konusu askeri birliğin in savaşı kazandıracak öneme sahip olan tepeyi alması etkenliği i yüksek y bir operasyondur.

3 ÖRNEK Bu birlik, stratejik önemi olmayan bir tepeyi az kayıpla ele geçirdiyse, verimli fakat etken olmayan bir operasyon yapmış demektir. Tam tersi olarak; stratejik önemi çok yüksek bir tepeyi, birliğin %90 ını kayıp vererek aldıysa, etkenliği yüksek fakat verimliliği çok düşük bir operasyon yapmıştır. Verimlilik ve Etkenlik O halde işi doğru yapmaktan önce, doğru işin yapıldığından emin olmak gerekir. Verimli olabilirsiniz ama etken olamazsanız, verimli olmanızın hiçbir anlamı kalmayacaktır İşletmeler hem etken hem de verimli olmayı amaçlarlar. İşletmeler için; i in; VerimlilikV ve Etkenlik matrisi* Yüksek Verimlilik Düşük Hızlı yok oluş Yavaş yok oluş Başar arı, büyüme Hayatta kalma Etkenlik Amaçlara ulaşma derecesidir. Bu nedenle tamamen görecelidir. g Etkenlik = Gerçekleşen Planlanan * Seedgen Limited 2007 Düşük Etkenlik Yüksek 12

4 Etkenlik Verimlilik Etkenliğin odağındaki amaç belirli bir Geleneksel olarak, verimlilik; çıktı bölü ihtiyacı karşılamak olabileceği gibi, girdi oranıdır (Üretilen mal ve hizmet satışları arttırmak, Pazar payını miktarı ile bu mal ve hizmet miktarının büyütmek, vb. de olabilir. üretilmesinde kullanılan lan girdiler arasındaki orandır) Örneğin, bir işletme pazar payını büyütmek için kısa vadede kârlarından Çıktı feragat etmeyi seçebilir. Bu durumda amacına ulaştığında etkenliği yüksek Verimlilik = > 1 olması gerekir ama kârlılığı düşük olabilir. Girdi 14 Verimlilik - Örnek Bir otomobil düşünelim. Otomobile koyduğunuz yakıt; motorun ısı enerjisini hareket enerjisine dönüştürdüğü sürecin girdisidir. Çıktı da hareket enerjisidir. Ancak motora giren yakıtın enerjisinin tamamı hareket enerjisine dönüşemez. Yakıtın yanmayan kısmı egzozdan atılır, ayrıca sürtünme nedeni ile bir kısım enerji de boşa gider. Verimlilik - Örnek Otomobilin verimliliğini arttırmak için, motorun yakıtı daha yüksek oranda yakması sağlanabilir, sürtünme azaltılabilir. Verimlilikte esas olan girdilerdir. GİRDİ KAYIPLARI AZALTILARAK VERİMLİLİK YÜKSELTİLEBİLİR.

5 Üretkenlik Üretkenlik çoğu zaman verimlilik ile karıştırılan bir kavramdır. Çünkü üretkenlik de bir anlamda, verimlilik gibi çıktının girdiye oranıdır! Ama aralarında önemli bir farklılık vardır. Üretkenlik Verimlilikten farklı olarak üretkenlik; Üretkenlik = Çıktı Birim Girdi Verimlilik ve Üretkenlik - Örnek İki gömlek üreticisi işletmeyi düşünelim. Bir tanesi yüksek oranda makinalaşmış, diğeri ise elde imalatı tercih ediyor. İşgören üretkenliği bakımından makinaşalan işletme diğerine kıyasla çok yüksek bir değer elde edebilir. Ancak bu durum makinalaşan işletmenin elde üretim yapan işletmeden daha verimli olduğu anlamına gelmez. Hatta makine ile imalat elde imalata göre daha fazla malzeme israfı / kayıp yaratıyorsa verimlilik düşer. Üretkenlik Üretkenlikte girdilerin kaybı değil, çıktıların miktarı esastır. TOPLAM ÇIKTI ARTTIRILARAK ÜRETKENLİK YÜKSELTİLEBİLİR. Verimli olmayan üretkenliğin in maliyeti çok yüksektir! y Verimli olmak da her zaman üretken olmak anlamına na gelmez!

6 Kârlılık Kâr; ; gelirlerden giderlerin çıkarılması sonucunda elde edilen değerdir. erdir. Kârlılık ise bir oranı işaret eder. Kârlılık tanım olarak, kâr k r elde etmek için in yatırılan paranın, n, elde edilen kâr a oranıdır. r. Gelir = Kârlılık Gider 21 Kârlılık - Örnek A İşletmesinin 2010 yılı net kârı; 10,000 TL B İşletmesinin 2010 yılı net kârı; 20,000 TL C İşletmesinin 2010 yılı net kârı; 50,000 TL A İşletmesinin Sermayesi; 20,000 TL SK=0,5 B İşletmesinin Sermayesi; 100,000 TL SK=0,2 C İşletmesinin Sermayesi; 1,000,000 TL SK=0,05 Sermaye KârlK rlılığıığı (SK) Elde edilen net kârk Yatırılan sermaye = Sermaye KârlK rlılığıığı 22 Büyüme Stratejik Amaçlar Üretim hacminin artışı ışı, Satış ışlarda, gelirlerde artış ış, Pazar payında yükseliy kseliş, İşletmenin finansal unsurlarında nda sayısal sal olarak ifade edilebilen bir büyümenin olması ve bu büyümenin b kontrollü bir biçimde imde sürds rdürülebilir kılınması amaçlan lanır. 23 Sosyal Amaçlar Tüketicinin korunması Doğan anın n ve kültk ltürel mirasın n korunması Eğitim ve kültk ltür, sanat faaliyetlerinin desteklenmesi Toplumsal değerler erler ve işi ahlakı Ayrımc mcılık k yapmama Çalışma hayatının n niteliğinin inin geliştirilmesi, işi güvenliği, i, işçi i i sağlığı ığı,, işi güvencesi, eşit e işe i e eşit e ücret 24