Kültür - Sanat DUYGULARINI RESMEDEN KADIN: FRİDA KAHLO ( ) Kadriye Zaim Kütüphanesi Yansı Dergisi

Transkript

1 DUYGULARINI RESMEDEN KADIN: FRİDA KAHLO ( ) Nuran Koç Kılıç Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderon, (6 Temmuz Temmuz 1954 ) 1907 de Mexico City nin güneyindeki Coyoacan da, Macar Yahudisi fotoğrafçı Wilhelm Kahlo ve Kızılderili asıllı Matilde Calderon Gonzales in dört kızından üçüncüsü olarak dünyaya geldi. 6 Temmuz 1907 günü doğmuş olmasına rağmen, kendisi doğum tarihini, Meksika Devrimi nin gerçekleştiği 7 Temmuz 1910 günü olarak ilan etmiş, yaşamının modern Meksika`nın doğuşuyla başlamış olmasını istemiştir. Altı yaşındayken geçirdiği çocuk felcinin sonucu olarak bir bacağı özürlü kalmış, kendisine Tahta Bacak Frida denmiştir. Bu özrüyle baş etmesini bilen Frida, genç kızlık çağında, dönemin en iyi eğitimini veren Ulusal Hazırlık Okulu nda okudu. Bu okul, onu sanat, edebiyat, felsefe gibi alanlara yönlendirdi. İlerde Meksika düşün yaşamının önemli isimleri olarak anılacak Alejandro Gomez Arias, Jose Gómez Robleda, Alfonso Villa okul arkadaşları oldu. Okulda, anarşist bir edebiyat grubuna dâhil oldu; güçlü bir kişilik oluşturmaya başladı. 19 yaşında geçirdiği bir trafik kazası bütün hayatını değiştirdi. 17 Eylül 1925 tarihinde okuldan eve dönerken bindiği otobüsün tramvayla çarpışması sonucu çok kişinin öldüğü kazada, trenin demir çubuklarından birisi Frida nın sol kalçasından girip leğen kemiğinden çıkmıştı. Kazadan sonra tüm hayatı korseler, hastaneler ve doktorlar arasında geçecek; omurgası ve sağ bacağında dinmeyen bir acıyla yaşayacak, 32 kez ameliyat edilecek ve 1954 de çocuk felci nedeniyle sakat olan sağ bacağı kangren yüzünden kesilecektir. Kazadan bir ay sonra hastaneden çıkan Kahlo, ailesinin teşviki ile sıkıntı ve acıdan kaçmak için resim yapmaya başladı. Yatağının tavanındaki aynaya bakarak oto-portreler yaptı yılının sonlarına doğru yürümeye başlayan Kahlo, bu dönemde sanat ve politika çevreleri ile yakınlaşmaya başladı. Kübalı önder Julio Antonio Mella ve fotoğraf sanatçısı Tina Modotti ile tanışıp yakın arkadaş oldu. Birlikte, dönemin sanatçılarının davetlerine, sosyalistlerin tartışmalarına katılmaya başladılar. Kahlo, 1929 da Meksika Komünist Partisi ne üye oldu. Resim çizmeye devam eden Kahlo aynı dönemde bir gün, Meksikalı Michalangelo olarak anılan ünlü ressam Diego Rivera yı görmeye ve resimlerini göstermeye gitti. Kısa sürede ilişkileri gelişen Rivera ve Kahlo, 21 Ağustos 1929 da evlendi. Kahlo 1930 da eşiyle beraber ABD ye gitti ve 1933 de Rivera nın aldığı duvar resmi siparişlerini bitirinceye kadar orada yaşadılar. Frida ile Rivera nın fırtınalı bir evlilik yaşamları oldu. Sağlık sorunları nedeniyle bir çocuğunu aldıran ve ard arda iki düşük yapan Frida, eşinin sadakatsizlikleri nedeniyle 1939 yılında ondan ayrıldı ama bir sene sonra yeniden evlendiler. Aldıkları bir kararla Frida nın çocukluğunu geçirdiği Mavi Ev e yerleştiler. Frida nın da evlilikleri sırasında çeşitli erkeklerle ilişkileri olmuştu. Bunlarda birisi de Rus devriminin önde gelen isimlerinden Lev Troçki iledir. Troçki, Rivera nın Meksika Cumhurbaşkanından aldığı özel izin ile 1937 de Meksika ya gelmiş ve Frida nın evine yerleşmişti. Aralarındaki ilişkiyi Troçki nin eşinin fark etmesi üzerine Frida, Troçki den ayrılmıştır. Troçki ye düzenlenen suikastın ardından suikastçı ressam Siqueiros un arkadaşı olması nedeniyle sorgulanan Frida, bir süre Meksika dan ayrılmayı uygun bulmuş; o sırada San Fransisco da bulunan eski eşi Rivera nın yanına gitmiş ve çift orada yeniden evlenmiştir. Sık sık sağlığı bozulan Frida, dayanılmaz acılarla başa çıkmak için bütün gücüyle resim yapmış, yalnız ülkesinde değil, Amerika da ve Fransa da sergiler açmıştır de New York ta açtığı sergi ona büyük ün getirdi, 1939 daki Paris sergisi ile övgüler topladı 1943 de La Esmeralda adlı yeni bir sanat okulunda öğretim üyeliğine başlayan Frida, sağlık durumu kötüleşmesine rağmen ders vermeyi sürdürdü; 1950 de omurgasındaki sorunlar nedeniyle hastaneye kaldırıldı ve 9 ay hastanede kaldı yılı Nisan ayında Mexico City de bir kişisel sergi açtı; Temmuz ayında sağ bacağı kesildi. Frida Kahlo, 13 Temmuz 1954 de, akciğer embolisi teşhisiyle son nefesini verdiğinde; arkasında bıraktığı son tablosu; Yaşasın Yaşam isimli bir natürmorttu. Frida nın hayatı Frida ismi ile sinemaya aktarılmış ve bu filmde Kahlo yu Salma Hayek oynamıştır. 23

2 Kültür - Sanat Frida Kahlo nun Sanatı: Frida Kahlo resim eğitimi görmemiştir fakat korkunç bir kaza ertesinde resim yapmaya başlamadan önce ilk gençliğinde biraz grafik eğitimi almıştır. Resim, aylarca yatağa bağlı kalan Frida Kahlo nun kendisi ve çevresiyle iletişim kurmasını sağlamıştır. Daha ilk resimlerinde uyuyan yeteneği büyük bir patlamayla uyanmış ve kendini göstermiştir. Annesinin, onun yatağının üzerine kendini görebilmesi için yerleştirdiği ayna, Kahlo nun Kahlo yu incelemesi, onu tanımasının çıkış noktası olmuştur. Frida Kahlo nun hayatına bakarak, acının yaratıcılığı körüklediğine tanıklık etmekteyiz. La Chica Tehuacana/ Lucha Maria, 1942, Tehua canlı Kız/ Lucha Maria, yağlıboya, (54,6 x 43,1cm) Aztek halklarının mitlerinde dile gelen diyalektik doğa açıklamaları, düalist ilkeler, Güneş/ Ay, gündüz/ gece vb. zıtlıkları kullanarak hayatını ve sanatını anlamlandırmıştır. Yeni dengelerin kurulması için mücadele, onun resimlerinin konularını ve resimlerindeki objelere bakışını belirlemiştir. 1 O resimde kişiliğini, duygularını, dünya görüşünü, umutlarını ve umutsuzluğunu ifade edecek aracı bulmuştur. Frida kendine özgü bir stil yaratmıştır ve rahatsız edici, saldırgan, üzüntülü, yumuşak ve itici duyguları aynı çerçevede harmanlamıştır. Onun sanatı soyut ve gerçekten, maddeden koparılmış bir sanat değildir. Onun resmi iç ve dış, güzel ve çirkin, barbarca ve barışçı, aşk ve nefret zıtlıklarını içinde taşır, hepsini bir resim içinde birleştirir. İnsanın içi kelimenin tam anlamıyla dışa çıkarılarak resmedilir. Frida Anı ve Kalp isimli eserinde kalbini delip geçen bir kılıcın sapı üzerinde küçük bir Cupida -aşk tanrıçası- yerleştirir. Bıçağın delip geçtiği kadının kalbinin yerinde kocaman bir delik vardır. Kadının ayaklarının dibinde ise normalden çok daha büyük bir kalp vardır. Bu kalp bilinen aşk resimlerindeki tatlı kalp değil, gerçek anatomik özellikleri içinde kanayan bir kalptir. Kalbine bıçak saplanan kadının kolları yoktur. Bluzun içi boş ve kolları kıvrıktır. Kollardan biri resmin arka planında askıya asılı bir okul üniformasının içindedir. Diğer kol ise kadının yanında askıya asılı içi boş bir Tehuana giysisinin kolundan çıkıp, kadının olmayan koluna girmektedir. Kadının bir ayağı denizde bir ayağı deniz ile karanın kesiştiği yerde 24

3 yarı denizde, yarı kumsalda durmaktadır. Şimdiden yelkeni çekilmiş, kalbini çıkarıp atmış olan kadın, yeni ufuklar, yeni sahiller, yeni bir hayat aramaktadır. Şaşırtıcı bakışlar, hayret verici bağlantılar- örneğin kayık biçiminde yelken çekilmiş, denize açılmaya hazır ayakkabı- detayda zarif, esprili bir yaklaşım olarak karşımıza çıkar. İzleyenden, bakandan uğraş talep eden, onu düşünmeye zorlayan, onu onaya veya redde, tavır takınmaya zorlayan bir sanattır. Onun sanatı bireysel kolektiftir. Gerçekliği öyle heybetlidir ki, her şey n- boyutludur(n= sonsuz, devasa, olağanüstü.) 2 Frida Kahlo aynı anda hem kendinin hem de dünyanın içini ve dışını resmediyordu. İşte bu yüzden tuvali ayna nesnelliği taşıyor ve bakış açısı ne kadar zıt olursa olsun yine de her zıtlığı karşılamaya fazlasıyla yetiyordu. Recuerdo y el corazón, 1937/Anı ve Kalp, al óleo en metal, 40 x 28 cm Bu yüzden Frida XX. Yüzyılın en önemli kadın ressamlarından biridir. Onun gerçekliği algılama ve ifade etme biçimi; yaratıcı, yenilikçi, radikal, tabu yıkıcı, yeni perspektifler geliştirici ve provokatif şekildedir. Frida Kahlo gerçeklik algısını; Kendi gerçeğimin resmini yapıyorum. Tek bildiğim, buna mecbur olduğum için resim yaptığım; aklımdan geçeni hiç düşünüp taşınmadan resmediyorum 3 şeklinde ifade etmiştir. 25

4 Kültür - Sanat Moíses/ El Núcleo de la creación, al óleo, 61 x 75,6 cm (Musa/ Yaratılış Çekirdeği),1945, yağlıboya Musa ya da Yaratılış Çekirdeği isimli tablo en ilginçlerinden biridir. İnsanlığın kültürel gelişme tarihi bir resimde sergilenmekte, resim izleyiciyi kendine dikkatle bakmaya, okumak için çaba sarf etmeye, ilişkiler kurmaya çağırmaktadır. Bu resim Frida nın kendisinin de oldukça detaylı yorumlayıp açıkladığı bir resim olma özelliğine sahiptir. Hem sürrealistler hem de bir dizi sanat eleştirmeni ve tarihçisi Kahlo yu bu akıma dâhil etmeye çalıştılar. Sürrealistler bilim felsefesinin ve aydınlanmacılığın karşısına, bilinçaltını ve hiçbir açıklamaya gelmeyen kendinden paradoks olanı çıkardılar. Gerçekte Frida nın resmi ilkeler ve açıklamaları açısından bu sanat akımı ile taban tabana zıttır. Frida kendini Avrupalı sürrealistlerden şöyle ayırıyordu: Bazı eleştirmenler beni sürrealist sınıflandırmasına sokmak istediler; ama ben kendimi bir sürrealist olarak görmüyorum. Resimlerimin sürrealist olup olmadığını gerçekten bilmiyorum ama beni en içten şekilde ifade ettiklerini iyi biliyorum ve Sürrealizm den iğreniyorum. Bence sürrealizm burjuva sanatının çökmüş bir tezahürü. İnsanların sanatçıdan beklediği gerçek bir sapma. Resimlerimle ait olduğum halka ve bana güç veren fikirlere layık olmak istiyorum. Yaptıklarımın, insanların barış ve özgürlük için verdikleri mücadeleye bir katkısı olmasını istiyorum. şeklinde belirtmiştir. Kitlelerin ihtiyaçlarını dile getiren antiemperyalist devasa duvar resimleri kültür alanında Yeni Meksika nın sembolleri oluyordu. Diego Rivera ve Frida Kahlo sanatçıların kendilerini geliştirmesi için muazzam bir kaynak sunan bu isyancı, devrimci toplumsal şartlarda yeteneklerini konuşturma fırsatı buldular. Yüzyılın ilk antiemperyalist devrimi Meksika da patladı. Meksika da 30 yıl aşkın süre iktidarda olan emperyalizmin simgesi şeklinde görülen General Porfirio Diaz rejimine karşı topraksız köylü kitleleri ayaklandılar. Devrim ile karşıdevrim amaçsızca birbirine girdi. ABD emperyalizmine karşı mücadeleyi bayrağına yazan ulusal burjuvazi ulusal devlet için, köylüler ise toprak için savaştılar. Köylü ayaklanmasının önderlerinden Emiliano Zapata bir suikaste kurban gitti. Otuzlu yıllara gelene dek on devlet başkanı darbeyle, suikastle vb. başkanlıktan uzaklaştırıldı. Devrim artık Kurumsallaşmış Devrim Partisi (PRI) isimli devlet partisinin tek parti diktatörlüğünün kurulması, Meksika nın yarı-sömürge statüsünde emperyalist sistemin bir parçası olarak kalması ile sonlandı. 26

5 El Sueño (La Cama), 1940, al lienzo al óleo, (Rüya / Yatak), tuval üzerine yağlıboya, 74 x 98,5 cm Frida Kahlo Meksika halkının kültür mirasına belki hiçbir sanatçının yapmadığı ölçüde eleştirel bir biçimde sahip çıkmıştır. Halk sanatının ve halkın yaşantısının kimi sembollerinin -örneğin ölümün iskelet biçiminde görülmesi gibikullanılması ve bunların yeni içeriklerle doldurulması, Frida Kahlo yu Meksikalı sanatçı yapmıştır. Frida hem Meksika yerli halk geleneğinden hem de kendi yaşadıklarından, çektiği acılardan yola çıkarak ölüme meydan okumuştur. Halkın geleneğinde ekim ayında kutlanan Ölüler Günü adında bir etkinlikleri vardır. Bayram havasında geçen bu etkinlikle, ölümden duyulan korku ile ölümün hayatın bir parçası olarak kabul edilmesi gerekliliği üzerinde durulur. Mi Nana y Yo, óleo al metal, (Dadım ve Ben), metal üzerine yağlı boya, 30,5 x 34,7cm,1932 Frida Kahlo nun kendisinin En iyi resimlerimden biri dediği Dadım ve Ben isimli tabloda Meksika sanatının değişik kültür kökleri muhteşem bir biçimde birleştirilmiştir. Yüzünde bir Afrikan maske taşıyan bir yerli kadın, katolik bir vaftiz elbisesi içinde yetişkin bir kadın suratı taşıyan kişi, bebek Frida ya meme vermektedir.süt kanalları resmedilmiş olan memeden süt üzüm taneleri gibi çıkmaktadır. Amerika nın anası yerli ana, melez Frida yı beslemektedir. Resimdeki yazı bandının içini boş bırakması, resmin yeterince kendini anlattığı düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Resimdeki maskede Meksika nın çeşitli halklarının değişik yüzleri gizlenmiştir. 27

6 Kültür - Sanat Elbisem Orada Asılı ya da New York Hoover Gallery San Francisco,1933 Frida Kahlo, Elbisem Orada Asılı ya da New York resminde olduğu gibi doğrudan veya açıkça siyasi mesaj veren resim yapmamıştır. Ama o izleyiciden yansıtma, düşünme ve tavır takınma talep eden ve kendi tarzlarında gayet siyasi olan resimler yapmıştır. Bu resimde Amerikan tarzı yaşam ın reddi vardır. Amerikan egemenliğinin, Amerikan hayatının sembolleri çok dar bir alana sıkıştırılmıştır. Özgürlük Anıtı, Capitol, fabrika bacaları, kilise, saatler, taşan çöp bidonları, iki sütun üzerinde Amerikan kültürünün sembolleri, beyaz bir klozet, mavi bir bantla asılı Tehuana elbisesine bağlanmış altın bir kupa vardır. Resmin sol alt köşesinde bir binadan alevler yükselmektedir. Onun üzerinde Hollywood güzellerinden Mae West in posteri asılıdır. Resmin alt bölümüne muazzam büyüklükteki binaların, zenginliğin, iktidarın yükü altında ezilen kitleleri eylemler içinde gösteren resimlerden oluşan kübist bir kolaj yerleştirilmiştir. Bunlar silahlı askerler tarafından kesilmiştir. 46 x 50cm boyutlarında küçücük bir alana soğuk emperyalist Amerika nın resmi sığdırılmış. 28

7 Autorretrato en la Frontera Entre Mexico y los Estados Unidos, óleo al metal, (Meksika-ABD Sınırında oto-portre), 1932, Metal üzerine yağlıboya, 31 x 35 cm Meksika-ABD Sınırında Oto portre de sessizce, fakat içe işleyen bir tarzda ABD nin bütün dünyaya taşıdığı yeni sömürgecilik, teknik ilerleme vb. konu edinilmiş. Solda doğal yaşamın unsurları Güneş, Ay ve şimşekler (fırtına yağmur doğa güçleri); bir Aztek tapınağının üzerinde Kolomb öncesi insan plastikleri, bir kadın, bir erkek, bir kurukafa, Ön planda Meksika nın verimli bitki dünyasının örnekleri, kökler sağlamca toprağa yerleşmiş durumdadır. Sağ tarafta gökdelenler, fabrika bacaları, baca üzerinde Ford yazısı, güneş ve ay yerine gazların belirlediği atmosfer ve asılı Amerikan bayrağı bulunmaktadır. Resmin orta bölümünde büyük borular ve borulara giren yuvarlak huniler insan yüzü gibi açılmaktadır. Ön planda bitki yerine bir jeneratör, büyük bir endüstriyel ampul ve bir radyo vericisi bulunmaktadır. Bunlardan çıkan kablolar kökler gibi toprağa girmekte ve bu iki dünyanın kesişme noktasında bir kürsü üzerinde pembe bir balo elbise giymiş Frida durmaktadır. Elinde sigara ve Meksika bayrağı bulunmakta ve jeneratörden çıkan kablolardan biri kürsüye bağlı konumdadır. Jeneratörün ana kablosu yer altından Meksika tarafına geçmekte ve bir bitkinin köklerine karışmaktadır.

8 El Camión(The Bus) 1929, óleo sobre canvas, 25,8 x 55,5 cm,(otobüs,tuvalüzerineyağlı boya) Çok erken dönemine ait Otobüs (otobüs bekleyen halktan insanlar), Pancho Villa ve Adelita gibi resimlerden, Detroit te Vitrin, Merhum Dimas, Dört Meksika Sakini, Ölü Maskeli Kız, Uçak Kazası gibi resimlere, oradan 1954 te yaptığı Tuğla Fırınları tablosuna kadar, resimleriyle toplumsal durumları aktarmakta ve yorumlamaktadır. Fakat onun eserinde merkezde duran konular kadının sosyal, fiziksel ve ruhsal durumları, aşk, tutku ve hastalıktır. Algunas pequeñas rayas, 1935, al óleo en metal, 29,5 x 39,5 cm (Birkaç Küçük Çizik), 1935, metal üzerine yağlıboya Bu resmin ilk eskizinde Frida çok daha somut olarak bu resmi etkileyen gazete haberleri üzerinde duruyor. Benimki artık beni sevmiyor sözcükleri okunuyor. Failin ve kurbanın olduğu mekânda bir de çocuk bulunuyor. Resmin üzerinde yer alan metinde katilin orijinal sözleri aktarılıyor. Sevgilim artık beni sevmiyor. 4* 30

9 Henry Ford Hospital o La cama volando, 1932, al óleo en metal, 30,5 x 38 cm (Henry Ford Hastanesi / Uçan Yatak), 1932, metal üzerine yağlıboya Kuşkusuz Frida nın en ünlü tablolarından biri olan Henry Ford Hastanesi ya da Uçan Yatak isimli yapıt güçlü otobiyografik köklere sahiptir. Fakat onun gücü, anlamı, önemi bu köklerin çok ötesine geçmektedir. Burada da hangi nedenle olursa olsun, çocuk sahibi olmak isteyen, gebelik sırasında da çocuğunu hangi nedenle olursa olsun yitiren her kadın, bu resimde kendi korkularını, kendi duygularını bulabilir. Tabloda annenin üzerinde boşlukta yüzen embriyon hemen hemen anne büyüklüğündedir. Frida, elinde yine soyağacı için bant tutmaktadır, ya da belli sembollere bağlanmış göbek bağlarıdır. Salyangoz, sırtındaki evi dolayısıyla yerli kültürlerde ürememenin, gebeliğin ve doğumun sembolüdür. Onun ortaya çıkışı veya ayın ritmine bağlı olarak doğaya geri çekilişi, kadınların periyodu ile ilişkilendirilmektedir. Başsız kolsuz bacaksız bir çubuğa geçirilmiş vücut parçası ve yatağın kenarındaki kalça kemiği, düşüğün fiziksel nedenlerini açıklamaktadır. Frida nın tüm eserlerinde Diego yla doğrudan sanatsal bağlar, atıflar çok az sayıda tabloda görülebilir. Fakat kitaplar dergiler ve film vb. yayınlanan Frida eserlerinin röprodüksiyonları 5*, bu konuda ortaya çok değişik bir tablo sermektedir. Diego ile resimleridiğer resimlerine göre daha sık yayınlanmaktadır. 31

10 Diego en mi Pensamiento o Pensando en Diego, (Tehuana olarak oto-portre / Düşüncemdeki Diego), 1943 Oto-portreler onun eserlerinde merkezi yer tutar. 200 e yakın tablo içinde 55 tabloda konu Frida Kahlo nun kendisidir. Her 4 resminden birisi oto portresi olan Frida, oto-portre tutkusunu Ben çoğunlukla kendi resmimi yalnız olduğum için yapıyorum şeklinde açıklıyor. 32

11 Autorretrato Dedicado a Eloesser,1940, pintura en óleo,63,5 x 49 cm (Eloesser e Adanmış Oto-portre), 1940, yağlıboya Dr. Eloesser e Adanmış isimli oto portresinde gerdanında dikenli bir kolye taşımaktadır, onun üzerinde bir sinek kuşu vardır. Bu Meksika da aşkta mutluluk için yakarma sembolüdür. Solda bir maymun, sağda tehdit eder pozda bir kara kedi bulunmaktadır. Arka plan çok yoğun yaprakla bezenmiştir. Kahlo nun saçında kelebekler olmasına rağmen sevincin değil, acının, ağrının resmidir. Resim odak noktaları; kimlik, renkler ve doğa, kara kedi, kolye ve maymundur. Diğer oto portrelerinde olduğu gibi resmin merkezinde yüzü vardır. Bu yüz hem çektiği acıyı hem de direncini ortaya koyar. Saçlarını bu tarzda toplaması etnik kimlik olarak mestiza yı temsil eder. Kullandığı canlı renkler ve taze yapraklara verdiği abartılı doku sanatçının yerli sanatına duyduğu ilgiyi simgelemektedir. Ayrıca uçuşan yusufçuklar ve kelebekler Hıristiyanlıkla yeniden doğuşu ifade etmek için kullanılır. Kara kedi Kahlo nun sol omzunda durmaktadır ve kötü şansı temsil etmektedir. Dikenli kolye vatanseverliği ve ölü asılı kuş ise aşktaki şansızlığını temsil eder. Maymun ise, Frida nın sağlık sorunları yüzünden sahip olamadığı çocuk özlemini ve Rivera dan ayrıldıktan sonra göremediği ilgiyi ve sevgiyi simgeler. 6 33

12 Marxismo Curará a los Enfermos, pintura en óleo, 76 x 61 cm (Marksizim Hastaları İyileştirecek), 1954, yağlıboya Bu tablodan da anlaşılacağı üzere Frida Marksist olduğunu ve resimlerine yansıttığını göstermiştir. Ona göre Marksizm; Kapitalist toplumun bir kenara ittiği bu toplumun hastaları olarak sömürülen işçiler, açlık-sefalet içindeki çocuklar vd., ancak bir başka toplum düzeninde acılarından kurtulacaktır.bu toplum hastalıklarını sakatlarını onlar korseler içine sıkıştırılmış olsa da, koltuk değnekleri ile yürümek zorunda kaslar da dışlanmayan bir toplum olacaktır. Komünist Devrimci Kadın Ressam Frida Kahlo siyasi fikrini, Karşıdevrimle, emperyalizmle, faşizmle, dinlerle, aptallıkla, kapitalizmle ve burjuvazinin her türden numarasıyla hemfikir olmadığıma eminim. Ben dünyayı sınıfsız bir dünyaya dönüştürmek, ezilen sınıflar için daha iyi bir ritme ulaştırmak için devrime katkıda bulunmak istiyorum şeklinde açıklamaktadır. Genel olarak Frida çok kolektif bir insandı. O Meksika Güzel Sanatlar Yüksek Okulu nda sevilen ve hayranlık duyulan bir öğretmendi. Dört öğrencisi kendine Los Fridas ismini veren bir ressamlar grubu oluşturdular. Ölümüne çok az zaman kala bile Frida Meksika da kimi meyhane ve çamaşırhane duvarlarının öğrencileri tarafından resimlerle donatılması projelerini geliştirmekle uğraşmıştır. 34

13 Son Not: 1. Meral Turhan, Dipfaz Bakış Açısıyla Frida Kahlo, 9 Aralık 2010 tarihinde Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi nde gerçekleştirmiş olduğu konferans metninden alınmıştır. 2. a.e.,s Şeyda Öztürk, Kahlo, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2013, s.3 4. * Bu resmin üretildiği dönemde eşi Diego, Frida nın kız kardeşi Cristina ile aşk ilişkisi içindedir. Frida bu ilişkiden daha sonra haberdar olur. Psikolojik olarak çok etkilenir. Bu resimle aslında kendi yaralanmışlığını, bir başka kadına taşıyarak resmetmeye çalışmıştır. 5. * Röprodüksiyon, bir sanat eserinin aslına uygun kopyasıdır. Bu işlem genelde basım yöntemleri kullanılarak yapılır. Bir sanat eserinin bu anlamda çoğaltılması ve röprodüksiyon sayılabilmesi için, özgün yapıtın gerçekte tek nüsha olarak yapılmış olması gerekir. Röprodüksiyonu kopyadan ayıran özellik, onun taklit olmayıp, yalnızca özgün yapıtın özgün tekniği dışında bir teknikle yeniden üretilmesidir. (Kaynak: com/#ixzz32uhgatf3 6. Farthing, a.g.e., s.443 Kaynakça AYTAÇ, Mustafa, XX. Yüzyıl Meksika Resim Rönesansı, Troya Yayıncılık, İstanbul, KOVULMAZ, Begüm, Rivera, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, KRAUSSE, Anna-Carola, Çev: Dilek Zaptçıoğlu, Rönesanstan Günümüze Resim Sanatı, Literatür Yayıncılık, ÖZTÜRK Şeyda, Kahlo, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, TURANÎ, Adnan, Dünya Sanat Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, TURHAN, Meral Dipfaz Bakış Açısıyla Frida Kahlo, 9 Aralık 2010 tarihinde Ankara Üniversitesi Latin Amerika Çalışmaları Araştırma ve Uygulama Merkezi nde gerçekleştirilmiş olan konferans metni. KOVULMAZ, Begüm, Rivera, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, KRAUSSE, Anna-Carola, Çev: Dilek Zaptçıoğlu, Rönesanstan Günümüze Resim Sanatı, Literatür Yayıncılık,

14