ÖZET ...DEĞERLENDİRMELER...

Transkript

1 ÖZET Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında artmış ve yıllık enflasyon,77 puan yükselerek yüzde, olmuştur. Bu dönemde gıda fiyatları temelde işlenmemiş gıdaya bağlı olarak yüksek bir artış kaydetmiştir. Fiyatı yönetilen-yönlendirilen bazı ürünlerde Ocak ayı başında yapılan ayarlamaların toplam etkisi öngörüldüğü gibi,7 puan olmuştur....değerlendirmeler... Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1, oranında artmış ve yıllık tüketici enflasyonu,77 puan yükselerek yüzde, olmuştur. Bu dönemde H ve I endekslerinin yıllık değişim oranları sırası ile, ve, puan artarak yüzde,37 ve,3 e yükselmiştir. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, Ocak ayında alkollü içeceklertütün, gıda ve enerji gruplarının katkılarının sırasıyla,31,, ve,1 puan arttığı gözlenmiştir. Bu dönemde temel mal grubunun katkısı, puan gerilerken hizmet grubunun katkısı, puan artmıştır. Zincirleme endeks çerçevesinde her yıl başında endekse dahil edilen ürünler ve bu ürünlerin göreli payları güncellenmektedir. 1 yılında gıda ve alkolsüz içecekler grubunun endeks içindeki payı azalırken hizmet grubunun payı artmıştır TÜFE İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE TÜFE H I Mevsimsellikten arındırılmış verilerle enflasyonun üç aylık ortalamalara göre ana eğilimi incelendiğinde, çekirdek enflasyon göstergelerindeki iyileşmenin devam ettiği gözlenmiştir. Bu dönemde, Türk lirasındaki birikimli değer kaybı etkilerinin hafiflemesine bağlı olarak temel mal grubu eğilimi belirgin olarak gerilerken hizmet grubu ana eğilimi sınırlı miktarda yükseliş kaydetmiştir. 1 1 (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE H I (Mevsimsellikten Arındırılmış,Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim) Hizmet Temel Mal Ocak ayında hizmet fiyatları yüzde 1,3 oranında artmış ve grup yıllık enflasyonu,31 puan yükselişle yüzde,1 olmuştur. Bu dönemde yıllık enflasyon, haberleşme hizmetlerinde baz etkisiyle gerilerken diğer alt gruplarda yükselmiştir. Aylık fiyat gelişmelerine bakıldığında, yüksek I

2 oranlı fiyat artışlarının hizmet alt kalemleri geneline yayıldığı gözlenmiştir. Diğer hizmetler grubunda fiyat artışları özellikle emek yoğun hizmetler (bakım-onarım, ev hizmetleri vb.), sigortacılık ve resmi hizmetlere ilişkin kalemler ile şoför kurs ücretlerinde gerçekleşmiştir. Lokanta-otel grubunda ise 1 yılının son çeyreğinde yavaşlayan fiyat artışları Ocak ayında tekrar hızlanmıştır. Sonuç olarak, hizmet grubu fiyatlarında süregelen gıda ve döviz kuru kaynaklı maliyet etkilerinin olumsuz yansımaları gözlenmeye devam etmiştir. Temel Mal Hizmet 1 1 Diğer Hizmetler Haberleşme Hizmetleri Ulaştırma Hizmetleri Kira Lokanta ve Oteller 3 3 Temel mal grubu yıllık enflasyonu Ocak ayında, puanlık azalışla yüzde, a gerilemiştir. Bu dönemde, yıllık enflasyon giyim grubunda yükselirken dayanıklı tüketim malları grubunda gerilemiştir. Dayanıklı mal grubunda tüm alt gruplarda yüksek aylık fiyat artışları gözlenirken özellikle mobilyadaki yüzde,13 oranındaki artış dikkat çekmiştir. Giyim ve dayanıklı dışı temel mal fiyatlarında döviz kurunun gecikmeli etkileri yavaşlayarak sürmüştür. Giyim fiyatları ise bu dönemde mevsim ortalamalarının bir miktar altında gerilemiştir Giyim ve Dayanıklı Hariç Temel Mallar Giyim Dayanıklı Mal (Altın Hariç) Gıda Enerji Enerji fiyatları Ocak ayında yüzde,1 oranında artmıştır. Bu gelişmede, elektrik fiyatlarında gözlenen yüzde, oranındaki yükseliş belirleyici olmuştur. Uluslararası petrol fiyatlarındaki gerilemeyle akaryakıt fiyatları yüzde,7 oranında düşmüştür. Bu gelişmeler sonucunda yıllık enerji enflasyonu yaklaşık 1,7 puan artışla yüzde,1 e yükselmiştir. Gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon, puanlık artışla yüzde 11, a yükselmiştir. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işlenmemiş gıda fiyatları Ocak ayında taze meyve ve sebze kaynaklı olarak belirgin bir artış kaydetmiştir. Bu dönemde taze meyve ve sebze grubunda yıllık fiyat artış oranı yüzde seviyesine ulaşmıştır. Kırmızı et fiyatları son iki aydaki sınırlı gerilemenin ardından Ocak ayında tekrar yükselmiştir. Bakliyat fiyatlarındaki artışlar hızlanarak devam etmiştir. Bu gelişmeler neticesinde işlenmemiş gıda yıllık enflasyonu 1, puan artarak yüzde 1,33 oranına yükselmiştir. 1 yılı genelinde yavaşlama eğilimi gözlenen işlenmiş gıda fiyatları yıllık enflasyonunda ise son iki ayda ekmek-tahıl grubu öncülüğünde yukarı yönlü bir seyir kaydedilmiştir. Özellikle ekmek fiyatları son iki ayda yüzde 3,77 oranında artmıştır. Diğer taraftan Ocak ayında katı-sıvı yağ grubunda aylık fiyat artışları yavaşlamıştır. Sonuç olarak, işlenmiş gıda grubu yıllık enflasyonu Ocak ayında sınırlı bir artışla yüzde,1 oranına yükselmiştir. II

3 Bu dönemde, gıda ve yemek hizmetleri grubunun yıllık enflasyonu yüzde,17 ye, gıda ve yemek hizmetleri hariç tüketici enflasyonu ise yüzde, e yükselmiştir. 1 İşlenmemiş Gıda İşlenmiş Gıda 1 1 Gıda ve Yemek Hizmetleri Gıda ve Yemek Hizmetleri Hariç TÜFE Aylık Yüzde Değişim Yıllık Yüzde Değişim Ocak 1 Ocak 1 Ocak 1 Ocak 1 TÜFE 1, 1,, 7, 1. Mallar,3 1,,77, Enerji,1 -,7,1-3, Gıda ve Alkolsüz İçecekler, 3, 11,,7 İşlenmemiş Gıda 7,,7 1,33,3 Taze Meyve-Sebze 1, 1,3, 13,7 Diğer İşlenmemiş Gıda,3, 11,73, İşlenmiş Gıda,7,,1, Ekmek ve Tahıllar 1,, 7, 13, Diğer İşlenmiş Gıda, 1,,,13 Enerji ve Gıda Dışı Mallar,,, 7,7 Temel Mallar -,3 -,7,,7 Dayanıklı Mallar,1, 11,7 7, Dayanıklı Mallar (Altın Hariç) 1,7,3 11, 7, Alkollü İçecekler ve Tütün,,1 11,17, Altın,, 13,3,1. Hizmetler 1,3 1,,1,73 Kira,77, 7, 7,1 Lokanta ve Oteller 1,, 13,3 13, Ulaştırma Hizmetleri, -,7, 7, Haberleşme Hizmetleri, 1, 3,, Diğer Hizmetler (*),71 1,3 11,3, 3. Temel Göstergeler İşlenmemiş Gıda, Al. İç. ve Tütün Dışı TÜFE,3,, 7, H,,33,37,3 I,33,,3,3 Kaynak: TÜİK, TCMB. (*) Diğer hizmetler: Kira, lokanta ve oteller, ulaştırma ile haberleşme hizmetleri dışında kalan hizmet endeksi. III

4 Yİ-ÜFE Yurt içi üretici fiyatları Ocak ayında yüzde, oranında artmış, yıllık enflasyon,3 puan yükselerek yüzde, olmuştur. Bu gelişmede Türk lirasındaki değer kaybı belirleyici olurken başta petrol olmak üzere uluslararası emtia fiyatlarındaki düşüş üretici fiyatlarındaki artışı sınırlamıştır. Yıllık enflasyon imalat sanayisinde yüzde,77 ye, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde, e yükselmiştir. 1 1 Yİ-ÜFE İmalat 1 Ana Metal ve Petrol Hariç İmalat Mevsimsellikten Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ortalama % Değişim (sağ eksen) Yıllık % Değişim 1 Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Ocak ayında dayanıklı tüketim ve sermaye mallarında belirgin olmak üzere (sırasıyla yüzde 3,1 ve 1,) tüm alt gruplarda fiyat artışları gözlenmiştir. Dayanıklı tüketim malları fiyat artışında, tüketici fiyatları da yükselen mobilya alt grubu etkili olmuştur. Bu dönemde ara malı imalatı fiyatları aylık bazda yüzde, oranında artmıştır. Sermaye malı imalatındaki fiyat artışında ise özel amaçlı makine imalatı ve metal yapı ürünleri ön plana çıkmıştır. Dayanıksız tüketim mallarındaki yüzde,77 oranındaki fiyat artışında ise başta et ve süt ürünleri olmak üzere gıda imalatında gözlenen fiyat artışları belirleyici olmuştur. Sonuç olarak Ocak ayı, döviz kuru gelişmelerinin etkisinin uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşle sınırlandığı bir dönem olmuştur Ara Malı Sermaye Malı Dayanıksız Tüketim Malları Dayanıklı Tüketim Malları IV

5 TABLOLAR Ocak Ayı TÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) Ağırlık 1 1 Aylık Yıllık Aylık Yıllık TÜFE 1,, 1, 7, Gıda ve Alkolsüz İçecekler 3,, 11, 3,,7 Alkollü İçecekler ve Tütün,, 11,17,1, Giyim ve Ayakkabı 7,3 -,71,31 -,,1 Konut 1,3 1,71 7,33 1,13 7, Ev Eşyası, 1,,7,1, Sağlık,,,1 1,,3 Ulaştırma 1,31,3 7,37 -, -, Haberleşme,,,, 3,1 Eğlence ve Kültür 3,1,, 1,, Eğitim,,,,,7 Lokanta ve Oteller 7,7 1, 13,3, 13, Çeşitli Mal ve Hizmetler,73,71 11,1,,77 Kaynak: TÜİK. Ocak Ayı Yİ-ÜFE ve Alt Kalemler (Yüzde Değişim) 1 1 Ağırlık Aylık Yıllık Aylık Yıllık Yİ-ÜFE,,,,33 3, Madencilik 3, -1, -,3-1,7-3, İmalat 7,,,77,1, Petrol Ürünleri Hariç İmalat,, 7,,1, Petrol ve Ana Metal Ürünleri Hariç İmalat 7,1 1,11,, 7, Elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı,13,,, -,3 Su Temini 1,,,1 11,31,3 Ana Sanayi Kollarına göre Yİ-ÜFE Ara Malı,,1,17, Dayanıklı Tüketim Malları 3,1 13,,1,1 Dayanıksız Tüketim Malları,77, 1,1 13,3 Sermaye Malı 1, 11,7,11,3 Enerji -,33 -, -,1-13,1 Kaynak: TÜİK. Bu rapor, fiyat istatistiklerinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanmasını izleyen iş günü içinde yayımlanmakta ve TCMB nin bir önceki ayın enflasyon rakamlarına ilişkin ilk görüşlerini ifade etmekte olup, resmi fiyat istatistiklerinin açıklanması ile Para Politikası Kurulu toplantısı arasında geçen süre zarfında aylık enflasyon gelişmelerinin kamuoyu tarafından daha sağlıklı biçimde yorumlanmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. V