SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ANTALYA 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

Transkript

1 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ANTALYA 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE ANTALYA 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

3 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 ANTALYA İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Antalya Bölge Müdürlüğü Tel: + (242) Strl. Faks: + (242) İnternet E-posta bilgi@tuik.gov.tr Yayın No 4232 ISSN Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. ISBN Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) * Faks: +(0312) Eylül 2014 MTB: Adet

4 Önsöz ÖNSÖZ Türkiye İstatistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yap s ile ilgili idari kay t, say m ve araşt rmalardan elde ettiği bilgileri, başta kamu kurum ve kuruluşlar ve araşt rmac lar olmak üzere kamuoyunun kullan m na sunmaktad r. Yay nlar, tutarl l k, zamanl l k, şeffafl k ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre haz rlanmaktad r. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyac n her geçen gün artmas na paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyileştirilmesi, geliştirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla, ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) tan mlanm ş, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Teşkilatlar n n güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmuştur. Yerel düzeyde kalk nma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacakt r. Bu yay nda yer alan bölgesel veriler İBBS ye göre s n fland r lm şt r. Bölgesel düzeyde ayr nt l verilerin üretilmesi, kay tlara dayal verilerin geliştirilmesine bağl d r. Ulusal kay t sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜİK taraf ndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekliği göz önünde bulundurularak haz rlanan bu yay n, değişik zamanlarda yay nlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her aşamadaki karar al c ve kullan c lara kolayl k ve zaman tasarrufu sağlayacakt r. Ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki gelişmeleri ve eksiklikleri tesbit etmek amac yla, üretilen verileri göstergelere dönüştürerek karar almada kolayl k sağlayacak, İBBS ye göre Antalya ilinin bilgilerini içermektedir. Ayr ca yay nda, kullan c lar n karş laşt rma yapabilmelerini sağlamak üzere TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir. Yay n n tüm kullan c lara kolayl k sağlamas n ve faydal olmas n dilerim. Birol AYDEMİR Başkan Birol AYDEMİR Başkan III

5 İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz İçindekiler Aç klama Genel Bilgiler III V IX XI 1. Temel Göstergeler 1 İBBS 2. düzey (26 bölge) Grafik 1.1 Kişi baş na gayri safi katma değer, TÜFE-Bir önceki y l n ayn ay na göre değişim oran (%), Çal şan say lar n n Türkiye toplam içindeki pay, Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay, Tablo 1.1 İBBS 2. düzey (26 bölge) kişi baş na gayri safi katma değer, İBBS 2.düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri İBBS 2. düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) Grafik 1.5 Nüfus, İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oran, Nüfus yoğunluğu, Y ll k nüfus art ş h z, Toplam yaş bağ ml l k oran, Net göç h z, Kaba evlenme h z, Kaba doğum h z, Bebek ölüm h z, İthalat, İhracat, Yüz bin kişi baş na düşen hastane yatak say s, Öğretmen baş na düşen öğrenci say s (ilkokul), 2013/' İlkokulda net okullaşma oran, 2013/' Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oran, 2013/' Bitkisel üretim değeri, Canl hayvanlar değeri, İşsizlik oran, İstihdam oran, Kişi baş na toplam elektrik tüketimi, Belediyelerde kişi baş na çekilen günlük su miktar, Bin kişi baş na otomobil say s, Onbin araç baş na kaza say s, Is tma sistemi kat kaloriferi olan hanehalk oran, İllere göre mutluluk düzeyi, İllere göre umut düzeyi, Tablo 1.4 İBBS 3. düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) demografi göstergeleri, V

6 İçindekiler Sayfa 1.6 İBBS 3. düzey (81 il) d ş ticaret göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) sağl k göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/' İBBS 3. düzey (81 il) tar m göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) işgücü göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) çevre göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) ulaşt rma göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) Nüfus ve Konut Araşt rmas göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) konut sat ş göstergeleri, İBBS 3. Düzey (81 il) mutluluk düzeyi, İBBS 3. Düzey (81 il) umut düzeyi, Ekonomik ve Sosyal Yap 72 Tablo 2.1. Nüfus ve Demografi İl ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, İlçe, belediye ve köy say s, Yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukar yaştaki nüfus), Bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar yaştaki nüfus), İllerin ald ğ göç, verdiği göç, net göç ve net göç h z, Annenin yaş grubuna göre doğumlar, Cinsiyete göre doğumlar, Ortalama evlenme yaş ve ortalama ilk evlenme yaş, Yaş grubuna göre evlenmeler, Yaş grubuna göre boşanmalar, Evlilik süresine göre boşanmalar, Yaş grubuna göre ölümler, Daimi ikametgaha göre seçilmiş ölüm nedenlerinin dağ l m, Yaş grubu ve cinsiyete göre intiharlar, İlçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, İlçe, yaş grubu ve cinsiyete göre nüfus, İlçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6 +yaş ), İlçe, bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15 +yaş ), İlçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ yaş), İlçelere göre ortalama hanehalk büyüklüğü, İkamet edilen ilçeye göre nüfusa kay tl olunan il, İlçe ve cinsiyete göre doğumlar, İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre evlenmeler, İlçe ve cinsiyete göre ölümler, İlçe, cinsiyet ve yaş grubuna göre ölümler, İlçe ve cinsiyete göre intiharlar, Milli Gelir Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma değer (iktisadi faaliyet kollar na göre temel fiyatlarla), Fiyat ve Endeksler Tüketici fiyatlar değişim oranlar (2003=100), D ş Ticaret Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC, Rev.3), Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC, Rev.3), VI

7 İçindekiler 2.5. İş İstatistikleri Sayfa İş kay tlar na göre girişim say s, Mali arac kuruluş istatistikleri, İnşaat Kullanma amac na göre yap lacak yeni ve ilave yap lar, (Yap ruhsatlar na göre), Kullanma amac na göre tamamen veya k smen biten yeni ve ilave yap lar, (Yap kullanma izin belgelerine göre), Enerji Kullan m yerlerine göre elektrik tüketimi, Ulaşt rma Motorlu kara taş tlar, Y l içinde devri yap lan motorlu kara taş t say s, Trafik kazalar, Yol uzunluklar, Kullan lan yak t türüne göre motorlu kara taş t say s, Hava meydanlar nda iniş-kalk ş yapan uçak say s ile iç ve d ş hatlarda taş ma, Eğitim Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci say lar, 2009/' /' Öğretmen baş na düşen öğrenci say ls, 2009/' /' Yükseköğretim kurumlar nda kendi biriminde görevli öğretim eleman say s, 2008/' /' Yükseköğretim kurumlar nda önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci say lar, 2008/' /' Sağl k Hastane ve yatak say s, Sağl k personeli say s, İşgücü Kurumsal olmayan nüfusun y llara göre işgücü durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin sektörel dağ l m (15+ yaş), İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin y llara göre işteki durumu (15+ yaş), İşgücüne dahil olmayanlar n y llara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), Tar m Tar m alan kullan m, Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alan, Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarlar, Sebzelerin üretim miktarlar, Meyvelerin üretim miktarlar, Seçilmiş ürünlerde örtü alt sebze ve meyve üretim miktarlar, Niteliklerine göre örtü alt tar m alanlar, Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil), Canl hayvanlar, Süt ve bal üretimi, Tar msal üretim değeri, Seçilmiş tar msal alet ve makine say s, VII

8 İçindekiler Sayfa İlçelere göre tar m alan kullan m, İlçelere göre seçilmiş tah l ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş örtü alt ürünlerin üretimi, İlçelere ve niteliklerine göre örtü alt tar m alanlar, İlçelere göre seçilmiş tar msal alet ve makineler, İlçelere göre hayvansal üretim, Çevre Belediye su istatistikleri, Belediye at ksu istatistikleri, Belediye at k istatistikleri, Belediyelerin çevresel harcamalar, İçme ve kullanma suyu şebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say s ve nüfusu, Kaynaklar na göre belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağ t lmak üzere çekilen su miktar, Belediyelerin içme ve kullanma suyu ar tma tesisi mevcut durumu, Kanalizasyon şebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say lar ve nüfusu, Al c ortamlar na göre kanalizasyon şebekesinden deşarj edilen at ksu miktar, At ksu ar tma tesisleri, Bertaraf yöntemine göre belediye at k miktar, İlçelere göre belediyelerin çevresel harcamalar, Turizm Giriş, ç k ş kap lar n n bağl olduğu il ve ulaş m yoluna göre giriş ve ç k ş yapan vatandaşlar, Giriş, ç k ş kap lar n n bağl olduğu il ve ulaş m yoluna göre giriş ve ç k ş yapan yabanc lar, Kültür Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma say s, Sinema salonu, gösteri ve seyirci say s, Tiyatro salonu, gösteri ve seyirci say s, 2007/' /' Seçim Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, Yaş ve cinsiyete göre seçmen profili, İlçelere göre milletvekili genel seçimi sonucu, Adalet Türlerine göre ceza infaz kurumu say s, Suçun işlendiği yerleşim yeri ve eğitim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Suçun işlendiği yerleşim yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Geliş nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, İsnat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, Hanehalk Tüketim Harcamalar Harcama türlerine göre hanehalk tüketim harcamas n n dağ l m (%), Ek 1. Veri kaynaklar İlgili Bilgilere Ulaşmak İçin 184 VIII

9 Açıklama AÇIKLAMA 1. Giriş Bölgesel düzeyde kullan c talebi dikkate al narak seçilen belirli değişken ve göstergelerden oluşan bu çal şma, kullan c lar n bölgesel veriye daha kolay ulaşabilmesi amac yla haz rlanm şt r. Ayr ca grafiklerle verinin daha kolay anlaş labilmesi amaçlanm şt r. 2. Kapsam En fazla mevcut son beş referans dönem verileri içerilmektedir. TR61 2. düzey bölgesi ve TR düzey ili olan Antalya n n yan nda, İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktad r. Verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014 tür. 3. Veri Kaynaklar Verilerin önemli bir k sm Türkiye İstatistik Kurumunun çal şmalar ya da ilgili kurumlarla yap lan işbirliği ile elde edilmiştir. Bir bölümü ise ilgili kurumlar n yay nlar ndan olduğu gibi al nm şt r. İlk k s mda bu verilerden yararlan larak göstergeler hesaplanm şt r. 4. S n flamalar Bölgesel istatistiklerin toplanmas, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi ne uygun, karş laşt r labilir istatistiki veri taban oluşturulmas amac yla ülke çap nda İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas tan mlanm şt r. Bu s n flamada iller 3. Düzey olarak tan mlanm ş; ekonomik, sosyal ve coğrafi yönden benzerlik gösteren komşu iller ise bölgesel kalk nma planlar ve nüfus büyüklükleri de dikkate al narak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak grupland r lmak suretiyle hiyerarşik İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas yap lm şt r. Buna göre: 1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin grupland r lmas sonucu tan mlanm ş olup, 12 adettir. 2. Düzey: 3. Düzeydeki komşu illerin grupland r lmas sonucu tan mlanm ş olup, 26 adettir. 3. Düzey: İl düzeyinde 81 adet İstatistiki Bölge Birimi yer almaktad r. Her il bir İstatistiki Bölge Birimini tan mlamaktad r. S n flamaya ilişkin ayr nt l bilgi İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas tablosunda verilmektedir. Simge ve K saltmalar... Bilgi elde edilememiştir - Bilgi yoktur * Bilgi geçicidir c Gizli veri 0 Kullan lan birimin yar s ndan azd r TL Türk Liras $ ABD Dolar İBBS İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma Değer 2012/ 13 01/10/2012 ile 31/09/2013 aras ndaki öğrenim dönemi 2010/ da başlayan ve 2011 de biten tiyatro sezon y l ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin İstatistiki S n flamas MWh watt saate eşdeğer enerji birimi KWh watt saate eşdeğer enerji birimi NACE Avrupa Topluluğu nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki S n flamas IX

10 Açıklama İstatistiki Bölge Birimleri S n flamas (İBBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 İstanbul TR10 İstanbul TR100 İstanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak (Tekirdağ, TR211 Tekirdağ TR81 Karabük, TR812 Karabük TR21 Edirne, TR212 Edirne Bart n) TR813 Bart n TR2 Bat K rklareli ) TR213 K rklareli Bat (Kastamonu, TR821 Kastamonu Marmara ( Bal kesir, TR221 Bal kesir TR82 Çank r, TR822 Çank r TR22 Çanakkale ) TR222 Çanakkale TR8 Karadeniz Sinop) TR823 Sinop TR31 (İzmir) TR310 İzmir (Samsun, TR831 Samsun (Ayd n, TR321 Ayd n Tokat, TR832 Tokat TR32 Denizli, TR322 Denizli TR83 Çorum, TR833 Çorum Muğla) TR323 Muğla Amasya) TR834 Amasya TR3 Ege (Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu TR33 Kütahya, TR333 Kütahya Doğu Giresun, TR903 Giresun Uşak) TR334 Uşak TR9 Karadeniz TR90 Rize, TR904 Rize (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin TR41 Eskişehir, TR412 Eskişehir Gümüşhane) TR906 Gümüşhane Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum Doğu ( Kocaeli, TR421 Kocaeli TRA1 Erzincan, TRA12 Erzincan TR4 Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt TR42 Düzce TR423 Düzce TRA Kuzeydoğu (Ağr, TRA21 Ağr Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars Yalova ) TR425 Yalova TRA2 Iğd r, TRA23 Iğd r Bat TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya TR52 Karaman) TR522 Karaman Elaz ğ, TRB12 Elaz ğ TRB1 ( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl TR61 Isparta, TR612 Isparta Ortadoğu Tunceli ) TRB14 Tunceli TRB Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Muş, TRB22 Muş TR6 Akdeniz Mersin) TR622 Mersin TRB2 Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari Kahramanmaraş TR632 Kahramanmaraş (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye TRC1 Ad yaman, TRC12 Ad yaman TR71 (K r kkale, TR711 K r kkale Kilis ) TRC13 Kilis Aksaray, TR712 Aksaray (Şanl urfa, TRC21 Şanl urfa Niğde, TR713 Niğde TRC Güneydoğu TRC2 Diyarbak r ) TRC22 Diyarbak r Orta Nevşehir, TR714 Nevşehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin TR7 Anadolu K rşehir) TR715 K rşehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri TRC3 Ş rnak, TRC33 Ş rnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Toplam X

11 Genel Bilgiler GENEL BİLGİLER Tarihçe "Attalos Yurdu" anlam na gelen Antalya, II. Attalos taraf ndan kurulmuştur. Bizans egemenliği s ras nda piskoposluk merkezi olarak ismi görülen Attaleia, Türklerin eline geçtikten sonra büyük bir gelişme göstermiştir. Modern şehir, antik yerleşmenin üzerine kurulduğundan, Antalya da antik çağ kal nt lar na çok az rastlanmaktad r. Görülebilen kal nt lar n ilki, eski liman olarak nitelenen liman mendireğinin bir k sm ve liman çevreleyen surdur. Surlar n park d ş ndaki k sm nda restorasyonu yap lan Hadrian Kap s Antalya n n en güzel antik eserlerinden biridir. Antalya şehri ve çevresine antik çağda, çok verimli anlam na gelen Pamphylia, Bat kesimine ise Lykia denirdi. Milattan önce VIII. yüzy ldan itibaren buraya Ege denizinin Bat k y lar ndan göçenler; Aspendos ve Side gibi şehirleri kurmuşlard r. II. yüzy l ortalar nda hüküm süren Bergama Kral II. Attalos, Side yi kuşatm şt. Antalya n n yaklaş k 75 km. doğusundaki Side yi alamayan kral, şimdiki il merkezinin olduğu yere gelerek bir şehir kurdu. Buraya onun ad verilerek Attaleia dendi. Zaman içinde Atalia, Adalya diyenler oldu. Antalya, onun ad ndan gelmektedir. Yap lan arkeolojik kaz larda Antalya ve bölgesinde, günümüzden 40 bin y l önce insanlar n yaşad ğ ispat edilmiştir. Milattan önce 2000 y l ndan bu yana bölge, s ras yla; Hitit, Pamphylia, Lykia, Kilikya gibi kent devletlerinin ve Pers, Büyük İskender ile onun devam say lan Antigonos, Ptolemais, Selevkos, Bergama Krall ğ n n idaresine girmiştir. Daha sonra Roma Devleti, hüküm sürmüştür. Antalya n n antik çağdaki ad Pamphylia idi ve burada kurulan şehirler bilhassa II. ve III. yüzy lda alt n çağ n yaşad. V. yüzy la doğru da eski ihtişam n kaybetti. Yöre Doğu Roma ya da Türkiye de tan nan ad yla Bizansl lar n hâkimiyeti alt ndayken, 1207 de Selçuklular taraf ndan Türk topraklar na kat ld. Anadolu Beylikleri devrinde ise Teke Aşiretinin bir kolu olan Hamitoğullar n n egemenliğine girdi. Bugün Antalya n n kuzeyi ile Isparta ve Burdur un bir k sm olan Göller Bölgesinin, bir ad da Teke yöresidir. Osmanl lar zaman nda Anadolu eyaletine bağl Teke sancağ n n merkezi, şimdiki Antalya il merkeziydi. O y llarda buraya Teke sancağ denirdi. İlin şimdiki ad ise asl nda antik çağdaki ad n n biraz değişmiş şeklidir ve Cumhuriyet döneminde verilmiştir. XVII. yüzy l n ikinci yar s nda Antalya ya gelen ünlü Osmanl seyyah Evliya Çelebi, kale içinde dört mahalle ve üç bin ev, kale d ş nda 24 mahallesi olduğunu belirtir. Şehrin çarş s ise kale d ş ndaym ş. Evliya Çelebi ye göre liman, 200 parçal k gemi alacak büyüklüktedir. İdarî bak mdan Konya ya bağl Teke Sancağ n n merkezi olan Antalya, Osmanl imparatorluğunun son y llar nda bağ ms z sancak haline getirildi. Coğrafi Durum Antalya ili, Türkiye nin güneyinde, merkezi Akdeniz k y s nda olan bir turizm merkezidir. Türk Riviera s Antalya k y lar n n uzunluğu 630 km yi bulur. Güneyinde Akdeniz ve kuzeyinde denize paralel uzanan Toroslar ile çevrili olup, doğusunda İçel, Konya ve Karaman, kuzeyinde Isparta ve Burdur, bat s nda Muğla illeri ile komşudur. İl, doğal ve kültürel coğrafya özellikleri bak m ndan büyük bir zenginliğe sahiptir. XI

12 Genel Bilgiler Antalya ilinde akarsular ve faylar taraf ndan derin bir biçimde yar lm ş olan Toros Dağlar ve yüksek platolar geniş yay l m alan na sahiptir. Dağlar: Sahadaki önemli yükseltiler Akdağ, Susuz Dağlar,Alaca Dağ, Beydağlar ve Geyik Dağlar d r. Beydağlar ve Akdağ en yüksek olanlard r. Körfezin bat s nda yer alan Beydağlar bir duvar gibi yükselir. Alaca Dağ ise Kohu Dağ ndan başlayarak güneye doğru uzan p, Finike ile Kaş birbirinden ay r r. Platolar: Antalya Körfezi nin bat s nda Teke Platosu yer al r. Bat ve Orta Toroslar aras nda Göksu nun kanyon vadilerle yard ğ Taşeli Platosu bulunur. Taşeli platosunun sadece bat kesimleri il s n rlar içinde yer al r. Bu iki plato engebeli alanlar temsil eder. Ovalar: Antalya İli nde ovalar esas olarak güneyde Akdeniz e aç lan k y larda göze çarpar. Bunlar Kasaba, Demre, Finike, Antalya ve Alanya ovalar d r. K y gerisindeki ovalar ise yüksek dağlar aras nda kalm ş havzalarda yer al r. Bunlar Elmal, Müğren, K z lcadağ ve Korkuteli ovalar d r. Akarsular: Toros dağlar ndan kaynaklanan ve dağlar n uzan m n çoğunlukla dikine kesecek tarzda bir kuruluş düzenine sahip olan Antalya akarsular, daha çok dere ve çaylardan oluşur. Karstik kaynaklarla beslenenler d ş ndakilerin rejimi düzensizdir. Yazlar s cak ve kurak geçtiği için sular çok azal r, birçoğu kurur. Sonbahar yağmurlar ile su seviyesi yükselir. İlkbaharda Toros Dağlar ndaki karlar n erimesiyle de en yüksek seviyeye ulaş r. Düden ve Manavgat Çay ilin en önemli akarsular d r. Düden Çay, Antalya traverten falezlerinden çağlayan yaparak Akdeniz e ulaş r. Bunlar n d ş nda Köprü, Aksu, Dim, Alak r ve Korkuteli Çay bulunmaktad r. Manavgat Çay üzerinde Oymap nar, Alak r Çay üzerinde Alak r, Korkuteli Çay üzerinde ise Korkuteli Baraj vard r. Sulama amaçl bu barajlardan sadece Oymap nar Baraj enerji ve içme suyu sağlanmas nda da kullan l r. Göller: Antalya İli nde göllerin çoğu bat da yer al r. Küçük alanl olan bu göllerin kaplad klar alan kurak olan yaz devresinde oldukça küçülür. Yağ şl devrede ise taşarak çevreleri batakl k halini al r. Başl calar Karagöl, Avlan Gölü, Söğüt Gölü ve Ova Gölü dür. Karagöl ve Avlan Gölü Elmal Polyesi ndedir. Avlan Gölü tar m alan açmak amac yla 1976 y l nda kurutulmuş, ancak saha ekolojisinin bundan ciddi zarar görmesi üzerine 1997 y l nda tekrar su tutulmaya başlanm şt r. Söğüt Gölü, Antalya ve Burdur aras nda, Ova Gölü ise Kaş n bat s nda bulunur. Yeralt Sular : Antalya yeralt suyu yönünden oldukça zengin bir ilimizdir. İlin su ihtiyac n n karş lanmas nda ve sulamada bu yeralt su kaynaklar ndan yararlan lmaktad r. Antalya ili iklimi genel olarak Akdeniz iklimine girmektedir. Yazlar s cak ve kurak, k şlar l k ve yağ şl olarak ifade edilen iklim tipi diğer bir değişle Mutedil Deniz ve S cak Deniz İklim S n f na girer, daha iç kesimler de ise Soğuk Yar -Kara İklim tipi görülmektedir. Yaz n ortalama s cakl k derece aras ndad r. Öğle saatlerinde termometrenin 40 derecenin üzerine kadar ç kt ğ görülür. Ocak ay nda ise s cakl k ortalama derece aras nda değişir. İle kar düşmez. Don hemen hemen hiç olmaz. Yağ ş olmad ğ günler hava aç k ve güneşlidir. Antalya n n k y bölgesinde yazlar hem uzun hem de s cakt r. K şlar bile l ğa yak n serinlikte geçer. Yaz n hiç görülmeyen yağmur, Aral k, Ocak aylar ile çok nadir olarak ilk ve sonbahar aylar nda XII

13 Genel Bilgiler sağanak halinde yağar. Y l n ancak günü kapal ve yağ şl d r. Antalya, y lda ortalama 300 güneşli günü, 18.7 derece y ll k s cakl k ortalamas ile y l n 12 ay turizm hareketlerine aç k, ender bölgelerden birisidir. Y l n dokuz ay denize girilebilir. Bat da yer alan Konyaalt plaj şehir merkezine daha yak nd r. Antalya körfezinin bat s nda Beydağlar Olimpos Sahil Milli Park ve Topçam plaj vard r. Doğal güzellikler aras nda dolaşmak isteyenler için park n kuzey ucunda kamp alanlar yer almaktad r. Tünek tepe şehrin en önemli seyir noktalar ndan biridir. Antalya dan 50 km uzakta Bak rl dağ n n kuzey eteklerinde yer alan Sakl kent ideal bir k ş sporlar merkezidir. Antalya n n kuzeyindeki Düzlerçam orman park nda doğal yaşam (geyik ve dağ keçileri) koruma alt ndad r. İdari ve Sosyo-Ekonomik Durum İdari yap : Antalya ilinde 19 ilçe ve belediye bulunmaktad r. Nüfus: Antalya ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre dir. İlçeler: Nüfus bak m ndan en büyük ilçeleri s ras yla Muratpaşa, Kepez, Alanya, Manavgat ve Konyaalt d r. Nüfus bak m ndan en küçük ilçesi ise İbrad d r. İlin öne ç kan özellikleri Ekonomik: Antalya ekonomisi 3T olarak adland r lan, Turizm, Tar m, Ticaret sektörleri üzerine yoğunlaşm şt r. Antalya ili şehirleşme oran ve sanayi iş kolunda çal şanlar n toplam istihdama oran bak m ndan, Türkiye ortalamalar n n alt ndad r. Y ll k nüfus art ş h z, kişi baş na gayri safi yurtiçi has la ve tar m kolunda çal şanlar n toplam istihdama oran ise Türkiye ortalamas n n üstündedir. Sosyal: Antalya ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre dir. Antalya ilinde genç nüfusun ağ rl ğ dikkat çekicidir y l nda il nüfusunun %37 i 25 yaş alt ndad r yaş aras nüfus, toplam nüfusun %56 ini, 65 yaş üstü nüfus, toplam nüfusun %7 sini oluşturmaktad r Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemine göre ilin kilometrekareye 104 kişi olan nüfus yoğunluğu, 100 olan ülke nüfus yoğunluğunun üzerindedir. Antalya ili y l y ll k nüfus art ş h z 30,9 ile 13,7 değerini alan Türkiye değerinin üzerindedir. Ayn y lda 6 yaş üzeri nüfus için okuryazarl k oran 98,6 d r y llar için Antalya ilinin 11,4 net göç h z ile göç ald ğ anlaş lmaktad r. Kültürel: Deniz, güneş, tarih ve doğan n sihirli bir uyum içinde bütünleştiği Antalya, Akdeniz'in en güzel ve temiz k y lar na sahiptir. Antalya k y lar boyunca, antik kentler, antik limanlar, an t mezarlar, dantel gibi koylar, kumsallar, yemyeşil ormanlar ve akarsular yer al r. Antalya, Türkiye'nin ve dünyan n en önemli turizm bölgelerinden biridir. Merkez, Kaş, Demre, Kemer, Serik, Manavgat, Alanya ve Gazipaşa ilçelerinde önemli say da turizm merkezi bulunmaktad r. İlin kara, deniz ve hava yollar ile iç ve d ş pazarlarla bağlant l olmas her yönü ile kapasiteyi art rmaktad r. Antalya ili Türkiye'nin en büyük deniz limanlar ndan birine ve hava trafiği bak m ndan ikinci büyük havaliman na sahiptir. Antalya ili çok çeşitli uygarl klara sahne olmuştur. Kaleiçi, Yivli Minare, Ulu Cami, Karatay Medresesi, Evdir ve K rkgöz Han, Kurşunlu ve Düden Şelaleleri, Lara Plajlar, Perge, Karain Mağaras, Ariassos turistik aç dan gezilip görülebilecek yerlerindendir. Kurşunlu Şelalesi bir masal diyar ndan ç k p gelmiş gibidir. XIII

14 Genel Bilgiler Yemyeşil derin bir vadinin içindedir. Bütün çevresi yaklaş k yar m saatlik bir yürüyüşle gezilebilir. Kaleiçi; büyük bir bölümü y k lm ş ve yok olmuş at nal şeklinde içten ve d ştan surlarla çevrilidir. Surlar, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanl devirleri ortak eseridir. Surlar n 80 burcu vard r. Surlar n içinde kiremit çat l kadar ev bulunmaktad r. Yivli Minare, Antalya n n ilk Türk yap s d r. Merkezde liman yak n ndad r. Üzerindeki yaz ta göre Anadolu Selçuklu Sultan Alâeddin Keykubat n yönetimi zaman nda ( ) inşa edilmiştir. Bir eğitim, kültür ve üniversite şehri olan Antalya ilinde bulunan Akdeniz Üniversitesi 1982 y l nda Antalya, Burdur ve Isparta illerindeki yükseköğretim kurumlar n da kapsayacak şekilde kurulmuş; 1992 y l nda Antalya d ş ndaki birimlerini Süleyman Demirel Üniversitesi ne; 2006 da Burdur Veteriner Fakültesi ni Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ne devretmiştir y l nda Akdeniz Üniversitesi nde var olan üç fakülteye alt fakülte daha eklenerek fakülte say s dokuza yükseltilmiştir. Daha sonra farkl tarihlerde kurulan fakültelerle birlikte fakülte say s 17 ye ç km şt r. XIV

15 Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki gelişmelere ait temel göstergeler İBBS 2. düzey (26 bölge) ve İBBS 3.düzey (81 il) ayr m nda verilmiştir. Kişi baş na göstergeler hesaplan rken her bir düzey için ilgili y la ait Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (ADNKS) sonuçlar kullan lm şt r. ADNKS ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatandaşl k İşleri Genel Müdürlüğü (NVİGM) taraf ndan, ilgili mevzuat ve idari kay tlar uyar nca Ulusal Adres Veri Taban 'nda yerleşim yerlerine yönelik olarak yap lan idari bağl l k, tüzel kişilik ve isim değişiklikleri dikkate al nmaktad r. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 say l kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyar nca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlüğe girecek olan idari bağl l k ve tüzel kişilik değişiklikleri ile 5393 say l Yasa'n n 8 inci ve 11 inci maddelerine göre al nan ve söz konusu Kanun gereğince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birleşme ve kat lmalar, belediye ve köy tüzel kişiliğinin kald r lmas na ve bir beldenin köye dönüştürülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Başkanl ğ 'n n 421 say l Karar na istinaden, NVİGM taraf ndan 1 Aral k 2013 tarihi itibar yla Ulusal Adres Veri Taban 'na yans t ld ğ için, 2013 ADNKS sonuçlar belirtilen değişiklikleri içermektedir. Tan m ve Kavramlar Y ll k nüfus art ş h z : İki say m tarihi aras ndaki dönemde her 1000 nüfus için y ll k artan nüfustur. Y ll k nüfus art ş h z, doğal art ş bağ nt s ile hesaplanmaktad r; P n+t = P n * e rt Burada; P n P n+t e r t : n tarihindeki (dönem baş ndaki) nüfusu, : n+t tarihindeki (t y l sonra) nüfusu, : Logaritmay, : Y ll k nüfus art ş h z n, : İki tarih aras ndaki süreyi (y l olarak) göstermektedir. İki say m y l nüfuslar n n birbirine oranlanmas yoluyla elde edilen rakamsal değerler, oransal değerler olup, y ll k nüfus art ş h z n ifade etmemektedir. Y ll k nüfus art ş h z Microsoft Excel program nda aşağ daki formül kullan larak da hesaplanabilmektedir: = (LN (Sonraki Say m / Önceki Say m) / (iki say m y l aras ndaki fark))*1 000 Örnek: = (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (İki ADNKS dönemi aras ndaki y l fark ))*1 000 = (LN( / )/(1))*1 000 = 13,7 Nüfus yoğunluğu: Bir kilometrekareye düşen nüfustur. Nüfus yoğunluğu hesaplan rken göller hariç yüzölçümü verileri kullan lm şt r. Net göç: Belirli bir ilin ald ğ göç ile verdiği göç aras ndaki farkt r. Belirli bir ilin ald ğ göç verdiğinden fazla ise net göç pozitif, verdiği göç ald ğ göçten fazla ise göç negatiftir. 1