Tarihi Tuğla Duvarların Tekstil Donatılı Harç (TRM) ile Güçlendirilmesi

Transkript

1 Tarihi Tuğla Duvarların Tekstil Donatılı Harç (TRM) ile Güçlendirilmesi Pelin E. Mezrea, İrem A. Yılmaz İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi Tel: (212) , (537) E-Posta: Medine İspir 1, İhsan Engin Bal 2, Alper İlki 1 İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi 1 & Deprem Müh. ve Afet Yön. Enstitüsü 2 Tel: (532) , (212) , (212) E-Posta: medispir@gmail.com, ihsanenginbal@gmail.com, ailki@itu.edu.tr Öz Tarihi yığma yapıların inşasında kullanılan malzemelerin, bu malzemelerin dayanımlarının ve işçilik kalitesinin değişkenliği yığma yapı davranışında çeşitliliğe sebep olmaktadır. Ülkemizde kültürel mirasın önemli bir kısmını oluşturan mevcut yığma yapıların fazlalığı düşünüldüğünde, bu konuda yapılan araştırma sayısı oldukça azdır. Nadir görülen kuvvetli yer hareketlerine karşı koyabilecek dayanım ve sünekliğe sahip olmamaları, zaman içindeki bozunmalar gibi sebepler nedeniyle yığma yapıların ana taşıyıcı elemanı olan duvarlar, yatay yük taşıma kapasitesi ve süneklik açısından genellikle yetersiz kalmaktadır. Güçlendirme uygulaması yapılırken yapısal özellikleri iyileştirmenin yanı sıra; yapının mimari özelliklerinin, özgün tarihi dokusunun korunması ve uygulama kolaylığı aranan özellikler olmalıdır. Tekstil donatılı harç ile güçlendirme, aranan bu özellikleri sağlamasının yanında, geri döndürülebilir olması nedeniyle de klasik güçlendirme yöntemlerine alternatif olmaktadır. Bu çalışmada, tekstil donatılı harç ile güçlendirmenin kayma davranışına etkisini araştırmak amacıyla, 1930lu yıllarda inşa edilen tarihi bir binadan alınan tuğlalar ile altı adet yığma duvar numunesi imal edilmiştir. Harcın yığma malzeme ile uyumlu çalışması, etkin bağlayıcı ve düşük maliyetli olması gibi özellikleri sebebiyle; tekstil donatılı malzeme, numune yüzeyine harç kullanarak yapıştırılmıştır. Duvarların diyagonal basınç etkisi altında davranışını deneysel olarak belirlenirken, sıvanın etkinliği ve tekstil donatılı malzemenin davranışa etkisi araştırılmıştır. İki adet numunenin yüzeyleri, tarihi harçların mekanik özelliklerini yansıttığı düşünülen yeniden üretilmiş düşük dayanımlı harç ile sıvanmıştır. İki adet numune ise karbon tekstil donatılı ve orta dayanımlı harç kullanılarak güçlendirilmiştir. Referans davranışı belirlemek amacıyla da numunelerden ikisine herhangi bir güçlendirme ve sıva uygulaması yapılmamıştır. Güçlendirilmiş numuneler referans numunelerle kıyaslandığında, kayma dayanımı, şekildeğiştirme kapasitesi ve enerji tüketme kapasitesinde önemli artış sağlandığı görülmüştür. Anahtar sözcükler: Tarihi yığma yapı, karbon donatılı harç, kayma dayanımı, diyagonal basınç, güçlendirme

2 Giriş Onarım veya koruma/güçlendirme teknikleri sayesinde mevcut yığma yapıların oluşturduğu kültürel mirasın devamlılığını sağlamak, gerçekleşebilecek maddi ve manevi kayıpları engellemek mümkün olabilmektedir. Klasik güçlendirme tekniklerinin (püskürtme beton, harç enjeksiyonu, çelik gergiler ile öngerilme uygulaması vb.) genellikle yapıda ciddi kütle artışı yaratması, uygulama alanının kısıtlı olması, uygulamanın zaman alması ve yüksek maliyetli olması gibi özellikleri yeni güçlendirme teknikleri arayışına sebep olmuştur (Luccioni ve Rougier, 2011). Tekstil malzemeler 1980 li yıllardan beri betonarme veya yığma yapı elemanlarını güçlendirme amaçlı kullanılsa da uygulama sıklığı özellikle son yıllarda dikkate değer artış göstermiştir (Papanicolaou ve diğ., 2007). Yığma duvarlarda lifli polimer uygulamasının (FRP) tekrarlı veya monotonik yükleme altında kayma davranışındaki etkisi Ehsani ve diğ. (1997), Triantafillou (1998), Valluzi ve diğ. (2002), Faella ve diğ. (2004), Prota ve diğ. (2006), İlki ve diğ. (2008), Roca ve Araiza (2010), Leone ve diğ. (2012) tarafından deneysel olarak araştırılmıştır. Bu çalışmalarda lifli polimer ile güçlendirmenin duvarların kayma dayanımı ve şekildeğiştirme kapasitesini büyük oranda arttırdığı sonucuna varılmıştır. Ayrıca lifli polimer ile güçlendirilmiş duvarların davranışına dair Triantafillou (1998), Haroun ve diğ. (2005) ve Prota ve diğ. (2008) çeşitli analitik modeller sunmuştur. Olumlu özelliklerine rağmen lifli polimer uygulamasında epoksinin yüksek maliyeti, nemli yüzeylerde veya düşük sıcaklıkta uygulama zorluğu, buhar geçirgenliğinin olmaması (Papanicolaou ve diğ., 2007) ve geri döndürülebilir olmaması gibi dezavantajlar bulunmaktadır. Söz konusu eksiklikler, tekstil malzemenin organik bağlayıcı yerine inorganik malzeme ile yüzeye yapıştırılması ile giderilebilmektedir. Papanicolaou ve diğ. (2007) yığma duvarlarda tekstil donatılı harçla (TRM) güçlendirmeyi ilk defa denemiş ve lifli polimer uygulaması ile karşılaştırmıştır. Çalışma sonunda kayma dayanımı açısından TRM uygulamasının neredeyse (%65-70 oranında) FRP uygulaması kadar etkili olduğu gözlenmiştir. Şekildeğiştirme kapasitesi incelendiğinde TRM uygulamasının, FRP uygulamasına kıyasla %15-30 daha etkin olduğu görülmüştür. TRM uygulamasının ülkemizdeki tarihi tuğla duvarların mekanik davranışına olan etkilerinin araştırıldığı bu çalışmada bağlayıcı olarak harç kullanılmış, yığma malzeme ile uyumlu çalışma, etkin aderans, düşük maliyet ve gerektiğinde uygulamanın geri sökülebilmesi amaçlanmıştır. Harç-duvar ve harç-karbon lifli tekstil donatı arayüzlerinde mümkün olduğunca fazla aderans elde etmek için ızgara şeklinde karbon lifli malzeme tercih edilmiştir. Deney Programı Gerçekleştirilen deneysel çalışmanın temel hedefi, tekstil donatılı harç ile güçlendirme uygulamasının tarihi yığma binaların kayma davranışı üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bu amaçla, altı adet yığma duvar numunesinin davranışı diyagonal basınç yüklemesi altında test edilmiştir. Numune isimlendirmesi D-A-B (c) kodlaması ile yapılmıştır. D diyagonal basınç yüklemesini, A tekstil donatısı tipini, B sıva tipini, (c) ilgili numune setinde numune numarasını ve 0 ilgili hanede uygulamanın bulunmadığını ifade etmektedir. L düşük dayanımlı sıva çeşidini, T orta dayanımlı sıva çeşidini ve C tekstil donatısı olarak karbon lifli malzemenin kullanıldığını belirtmektedir. Toplam altı adet duvar numunesi, her numune seti iki duvar numunesini kapsamak üzere üç ayrı numune seti oluşturacak şekilde sınıflandırılmıştır. Yığma duvar numunelerin özellikleri, Tablo 1 de verilmiştir. 2

3 Tuğla Tablo 1 Duvar Numunelerinin Özellikleri. Numune İsmi Set Numarası Sıva Tipi Tekstil Donatı D-0-0 (1) Set D-0-0 (2) Set D-0-L (1) Set 2 Düşük dayanımlı - D-0-L (2) Set 2 Düşük dayanımlı - D-C-T (1) Set 3 Orta dayanımlı Karbon ızgara D-C-T (2) Set 3 Orta dayanımlı Karbon ızgara Malzeme Özellikleri Yığma duvar numunelerinin imalatında 1930 lu yıllarda inşa edilmiş tarihi bir binanın yıkımından elde edilen hasarsız tuğlalar kullanılmıştır. Söz konusu binaya ait cephe görüntüsü ve taşıyıcı duvar örneği Şekil 1 de görülmektedir. Şekil 1 Tarihi binanın cephe görüntüsü ve taşıyıcı duvar örneği. Toplanan tuğlalara ait örnekler ve nominal boyutlar Şekil 2 de verilmiştir. Rastgele seçilen 14 adet tuğla numunesi üzerinde gerçekleştirilen basınç deneyleri ile ortalama basınç dayanımı 9.0 MPa, standart sapma 2.3 MPa ve varyasyon katsayısı 0.26 olarak hesaplanmıştır. Tuğlaların eğilme dayanımını tespit etmek amacıyla, üç noktalı eğilme deneyi yapılmıştır. 6 adet numune test edilmiş ve ortalama eğilme dayanımı 1.7 MPa, standart sapması 0.7 MPa ve varyasyon katsayısı 0.42 olarak hesaplanmıştır. Tuğla boyutlarının ve mekanik özelliklerinin değişiklik göstermesi, tuğlaların harman tuğlası olup üretiminde herhangi bir standart takip edilmediğini işaret etmektedir Şekil 2 Tuğlaların genel görünümü ve nominal boyutları (mm). 3

4 Harç ve Sıva Duvar numunelerinin imalatında kullanılan derz harcı, tarihi binalardaki derz harçlarının mekanik özelliklerini temsil edecek şekilde, yeniden üretilmiştir. Harcın hazırlanmasında çimento, kireç, su ve kum bileşenleri kullanılmıştır ve sırasıyla bu bileşenlerin karışım oranı ağırlıkça 1:2:2.9:15 şeklindedir. İspir (2010) çeşitli karışım oranlarının denenmesiyle bu karışım oranının tarihi binalardaki derz harçlarının karakteristiklerini yansıttığını belirtmiştir. Eğilme deneyi için prizmatik harç numuneleri (Boyutlar=160(uzunluk)x40(genişlik)x40(yükseklik) mm) alınmıştır. Basınç deneyi ise eğilme deneyinden elde edilen parçalar üzerinde yapılmıştır. Eğilme ve basınç deneyleri için kullanılan deney düzenekleri, Şekil 3 te görülmektedir. Bu deneylerden elde edilen mekanik özellikler Tablo 2 de özetlenmiştir. Şekil 3 Eğilme ve basınç deneyi sistemleri. Tablo 2 Derz Harcı Mekanik Özellikleri. Basınç Dayanımı (MPa) Eğilme Dayanımı (MPa) 28 günlük 90 günlük 28 günlük 90 günlük Sıvanın kayma davranışı üzerindeki etkisini belirlemek için duvar numunelerinin yüzeyine iki farklı sıva uygulanmıştır. Birincisi, tarihi yapıların derz harcını temsil ettiği düşünülen ve duvar imalatı için derzlerde kullanılan düşük dayanımlı harçtır. Ancak, bu harcın aderansını ve işlenebilirliğini arttırmak için, diğer bileşen oranları korunarak su miktarı arttırılmıştır. Bu karışımda kullanılan çimento, kireç, su ve kumun ağırlıkça oranı sırasıyla 1:2:3.7:15 şeklindedir. Bu harç, Tablo 1 de L (düşük dayanımlı) ile gösterilmiştir. Sıva harcından alınan örnekler üzerinde yapılan basınç ve eğilme deneylerinden elde edilen mekanik karakteristikler, Tablo 3 te verilmektedir. Tablo 3 Düşük Dayanımlı Sıva Harcı Mekanik Özellikleri. Basınç Dayanımı (MPa) Eğilme Dayanımı (MPa) 28 günlük 90 günlük 28 günlük 90 günlük İkinci tip sıva harcı, üretici tarafından sağlanan kuru karışımın su ile karıştırılmasından oluşmaktadır. Kuru karışım ve suyun ağırlıkça karışım oranı, sırasıyla 15:2.5 olarak kullanılmıştır. Bu harç, Tablo 1 de T (orta dayanımlı) ile gösterilmiştir. Orta dayanımlı bu sıva harcının ortalama basınç ve eğilme dayanımları Tablo 4 te verilmiştir. 4

5 Tekstil Malzeme Tablo 4 Orta Dayanımlı Sıva Harcı Mekanik Özellikleri. Basınç Dayanımı (MPa) Eğilme Dayanımı (MPa) 28 günlük 90 günlük 28 günlük 90 günlük İki yönlü çalışan liflerden oluşan karbon ızgara malzeme, Şekil 4 te verilmektedir. Üretici firma, tekstil malzeme ve harcın beraber bulunduğu sisteme ait mekanik özellikleri Tablo 5 de verildiği şekilde tanımlamıştır. Tekstil Malzeme Çekme Dayanımı (f f ) (MPa) Şekil 4 Karbon ızgara malzeme. Tablo 5 Karbon Izgara Donatılı Harcın Mekanik Özellikleri. Elastisite Kopma Uzaması Modülü (E f ) (ızgara) (ɛ fu ) (MPa) (%) (gr/m 2 ) Nominal Ağırlık (ızgara) Kalınlık (t f ) (mm) Karbon Numune Üretimi Toplam altı adet yığma duvar numunesi yaklaşık 85 yıllık tarihi bir binanın yıkımından elde edilen hasarsız tuğlalar ve binanın orijinal harcını temsil edecek şekilde yeniden üretilen harç ile örülmüştür. Tüm numuneler, makine yağı ile iyice yağlanmış tahta paletler üzerinde imal edilmiştir. Her numune sekiz yatay sıra tuğladan oluşmaktadır. Duvarlarda şaşırtma oluşturabilmek için bazı yatay sıraların başında ve sonunda 50 mm genişliğinde kesilen tuğlalar kullanılmıştır. Numunenin yatay ve düşeyde dengede olmasına dikkat edilmiştir. Üretim aşamalarına ait fotoğraflar, Şekil 5 de verilmiştir. Güçlendirme Uygulaması İki adet yığma duvar numunesi (Set 3) karbon ızgara malzeme ve orta dayanımlı sıva kullanılarak güçlendirilmiştir. Güçlendirme işleminden önce, numune yüzeyleri tüm yabancı maddelerden, tozdan temizlenmiş ve ıslatılmıştır. Tuğla duvar yüzeyleri mala yardımıyla orta dayanımlı harç karışımı ile sıvanmıştır. Tüm yüzeye karbon ızgara malzeme el ile yerleştirilmiş ve ardından yüzeyler yeniden sıvanmıştır. Düzlem dışı deformasyonlardan kaçınmak amacıyla duvarların her iki yüzüne de güçlendirme yapılmıştır. Sıva ve tekstil malzemenin toplam kalınlığı yaklaşık 15 mm dir. Yüzeylerdeki sıvanın çatlamasını önlemek için sıvanın kurumasını takiben yaklaşık 30 5

6 dakika sonra yüzeyler su ile ıslatılmıştır. Yatay ve düşey derz yükseklikleri sırası ile 21 mm ve 13 mm olup duvar numunelerinin nominal boyutları 235x755x755 mm dir (Şekil 6). Güçlendirme adımları Şekil 7 de gösterilmiştir. Şekil 5 Duvar numunesi üretim aşamaları. Şekil 6 Duvar numunesi geometrik özellikleri (boyutlar mm). Şekil 7 Güçlendirme aşamaları. Diyagonal Basınç Deney Düzeneği İmalat ve güçlendirme aşamaları yukarıda anlatılan toplam altı adet yığma duvar numunesi, düzlem içi deformasyonlar oluşturacak şekilde diyagonal basınç yüklemesi altında denenmiştir. Yükleme 500 kn kapasiteli hidrolik kriko yardımı ile yapılmıştır. Uygulanan yükler 1000 kn kapasiteli yükölçer aracılığı ile kaydedilmiştir. Yığma duvar numunelerinde oluşan yerdeğiştirmeleri takip etmek için numunenin her iki yüzünün orta kısmına birer yatay ve düşey 25 mm kapasiteli yerdeğiştirmeölçer yerleştirilmiştir. Ayrıca numunedeki tüm boy yerdeğiştirmeleri belirlemek amacıyla her numunede

7 mm kapasiteli dört adet yerdeğiştirmeölçer kullanılmıştır. Deney düzeneği ve ölçüm sistemi Şekil 8 de görülmektedir. Şekil 8 Diyagonal basınç deney düzeneği. Deney Sonuçları Tarihi yığma duvarların tekstil donatılı harç ile güçlendirmesinin kayma davranışındaki etkisini belirlemek amacıyla düzenlenen deneysel çalışmanın sonuçları göçme modu, kayma dayanımı, kayma dayanımı seviyesindeki kayma şekildeğiştirmesi ve yutulan enerji başlıklarıyla değerlendirilmiştir. Göçme Modu Diyagonal basınç yüklemesi etkisinde, sıvalı (Set 2 ve 3) duvar numunelerinin tümünde hasarın aynı şekilde başladığı gözlemlenmiştir. Numunenin kayma dayanımına ulaşmasına yakın bir yük seviyesinde duvarın sağ ve sol köşelerinde düşey çatlaklar oluşmuştur (Şekil 9). Göçme, tüm numunelerin yatay derz düzleminden ayrılması ile gerçekleşmiştir. Şekil 9 Duvar numunelerinde hasar başlangıcı. Herhangi bir güçlendirme uygulaması yapılmadan referans olarak denenen Set 1 numuneleri, dayanımını aniden kaybederek gevrek bir davranış sergilemiştir. Yalnız düşük dayanımlı sıva uygulanan Set 2 numuneleri ise referans numunelerine kıyasla daha sünek bir davranış sergilemiştir. Set 1 ve Set 2 numunelerinin deney sonrasına ait görüntüleri Şekil 10 da verilmiştir. 7

8 Şekil 10 Set 1 ve set 2 numunelerinin deney sonrası görüntüleri. Orta dayanımlı sıva ve karbon tekstil malzeme ile güçlendirilen Set 3 numuneleri diğer iki sete göre oldukça sünek davranış göstermiştir. Bu numunelerin köşelerinde sıvanın bir miktar yüzeyden ayrıldığı ve yüzeydeki tekstil malzemenin yer yer yırtıldığı gözlemlenmiştir, Şekil 11. Mekanik Özellikler Şekil 11 Set 3 numuneleri deney sonu görüntüleri. Duvar numunelerinin yüzeylerinde yatay ve düşey olarak konumlandırılan 25 mm kapasiteli yerdeğiştirmeölçerlerden ve yükölçerden elde edinilen veriler kullanılarak, kayma gerilmesi-kayma şekildeğiştirmesi ilişkileri çizilmiştir (Şekil 12). Numunelere ait kayma dayanımı (τ ms ), kayma dayanımı seviyesindeki kayma şekildeğiştirmesi (γ ms ) ve tüketilen enerji değerleri (A) Tablo 6 da özetlenmiştir. Kayma gerilmeleri Eşitlik 1 de verilen formüle göre hesaplanmıştır. Buna göre τ kayma gerilmesini, P uygulanan yük değerini, h numune yüksekliğini ve d numune derinliğini ifade etmektedir. Kayma şekildeğiştirmeleri ise ASTM E519/E519M-10 takip edilerek belirlenmiştir (Eşitlik 2). İlgili formülde γ kayma şekildeğiştirmesini, ΔV düşey yerdeğiştirmeyi, ΔH yatay yerdeğiştirmeyi ve g ölçüm boyunu göstermektedir. Gerilme-şekildeğiştirme grafiğinin belirli şekildeğiştirme seviyelerine kadar olan kısımlarının altında kalan alan, tüketilen enerji olarak tanımlanmıştır. Buna göre tüketilen enerji, %0.5-2 şekildeğiştirme aralığında yer alan bazı şekildeğiştirme değerleri için hesaplanmıştır. (1) (2) 8

9 Şekil 12 Kayma gerilmesi-kayma şekildeğiştirmesi grafikleri. Numune İsmi D-0-0 (1) D-0-0 (2) D-0-L (1) D-0-L (2) D-C-T (1) D-C-T (2) Tablo 6 Numunelerin mekanik özellikleri. τ ms (MPa) Set Numarası Set 1 Set 1 Set 2 Set 2 Set 3 Set γ ms A (x10-2 ) %0.5 %1 %1.5 % *: İlgili seviyede okuma kaydedilememiştir X* X* Set 1 ve 2 ye ait numuneler karşılaştırıldığında, düşük dayanımlı sıvanın kayma dayanımını ortalama %53 arttırdığı görülmektedir. Güçlendirilmiş Set 3 numuneleri ise referans olan Set 1 numunelerine göre ortalama %310 kayma dayanımı artışı göstermiştir. Kayma şekildeğiştirmesinin %0.5 olduğu seviyede tüketilen enerji açısından sonuçlar değerlendirildiğinde, düşük dayanımlı sıva ortalama referans numunelere göre %108 artış sağlamıştır. Tekstil donatılı malzeme ve orta dayanımlı sıva ile güçlendirilmiş Set 3 numunelerinde tüketilen enerji ise kontrol numunelerine kıyasla %538 daha fazladır. Kayma şekildeğiştirmesinin %1 i gösterdiği noktada tüketilen enerjiler karşılaştırıldığında, düşük dayanımlı sıva uygulanan numuneler ortalama %69 artış gösterirken tekstil donatı ve orta dayanımlı harç ile güçlendirmenin katkısı %315 artış şeklindedir. Sonuç Tuğla duvar yüzeyine uygulanmış olan düşük dayanımlı sıva gerek duvarların kayma dayanımını, gerekse tüketilen enerji miktarını arttırmıştır. Duvarların tekstil donatılı orta dayanımlı harç (her iki yüzde 15 mm kalınlıklı ve tek kat karbon ızgara donatılı) ile güçlendirilmeleri durumunda ise kayma dayanımı ve tüketilen enerjide sağlanan artış çok daha dikkat çekici düzeydedir. 9

10 Teşekkür Çalışmanın gerçekleşmesindeki katkılarından dolayı Fyfe Europe S.A, Tekstar Ltd. Ergün BİNBİR, Ahmet ŞAHİN, Cem DEMİR, Deniz Korhan DALGIÇ ve Ali Osman ATEŞ e teşekkür ederiz. Kaynaklar ASTM E519/E519M (2010) Standard test method for diagonal tension (shear) in masonry assemblages, American Society for Testing Materials, USA. Ehsani M., Saadatmanesh H., Al-Saidy A. (1997) Shear Behavior of URM Retrofitted with FRP Overlays, Journal of Composites for Construction 1(1), pp Faella C., Martinelli E., Nigro E., Paciello S. (2004) Tuff masonry walls strengthened with a new kind of C-FRP sheet: experimental tests and analysis, 13th World conference on earthquake engineering, paper no 923. Haroun, M. A., Mosallam, A. S. and Allam K. H. (2005) Cyclic In-Plane Shear of Concrete Masonry Walls Strengthened by FRP Laminates, 7th International Symposium on Fibr-Reinforced (FRP) Polymer Reinforcement for Concrete Structures, pp Ilki, A., Ispir, M., As, F., Demir, C. And Kumbasar, N. (2008) FRP Retrofit of Walls Constructed with Historical Bricks, Challanges for Civil Construction, CCC2008, Porto. Ispir, M. (2010) A Comprehensive Experimental Research on the Behavior of Historical Brick Masonry Walls of 19th Century Buildings. Ph.D. Thesis, Istanbul Technical University, Instute of Science and Technology. Leone M., Sciolti M. S. and Aiello M. A. (2012) In-plane Shear Behaviour of BFRP reinforced masonry panels, CICE Luccioni, B. and Rougier, V. C. (2011) In-plane retrofitting of masonry panels with fibre reinforced composite materials, Construction and Building Materials 25, pp Papanicolaou, C. G., Triantafillou T. C., Karlos, K. and Papathanasiou M. (2007) Textile reinforced mortar (TRM) versus FRP as strengthening material of URM walls: in-plane cyclic loading, Materials and Structures, pp Prota, A., Marcari, G., Fabbrocina, G., Manfredi G. and Aldea, C. (2006) Experimental In-plane Behavior of Tuff Masonry Strengthened with Cementitious Matrix-grid Composites, Journal of Composites for Costruction, 10(3), pp Roca P. and Araiza G. (2010) Shear Response of Brick Masonry Small Assemblages Strengthened with Bonded FRP Laminates for In-plane Reinforcement, Construction and Building Materials, 24, pp Triantafillou, T. C. (1998) Strengthening of Masonry Structures Using Epoxy-bonded FRP Laminates, Journal of Composites and Construction, 2 (2), pp

11 Valluzi, M. R., Tinazzi, D. and Modena C. (2002) Shear Behaviour of Masonry Panels Strengthened by FRP Laminates, Construction and Building Materials, 16, pp