ÜNİTE TEMEL ANATOMİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM (SYSTEMA ENDOCRINAE)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÜNİTE TEMEL ANATOMİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM (SYSTEMA ENDOCRINAE)"

Transkript

1 HEDEFLER İÇİNDEKİLER ENDOKRİN SİSTEM (SYSTEMA ENDOCRINAE) Endokrin Sistem Hakkında Genel Bilgiler Endokrin Sistem Organları Anatomisi Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid Timus Adrenal Bez Testis Ovarium TEMEL ANATOMİ Doç. Dr. İsmail MALKOÇ Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Endokrin sistem hakkında genel bilgi sahibi olabilecek, Endokrin sistem organlarının anatomisini açıklayabileceksiniz. ÜNİTE 12

2 GİRİŞ İnsan vücudunda meydana gelen aktivitelerin birçoğunun düzenlenmesi ve koordine edilmesi iki sistem vasıtasıyla olmaktadır. Bu sistemlerden biri sinir sistemi diğeri ise endokrin sistemdir. Endokrin kelimesinin anatomik olarak manası iç salgı demektir. İnsan vücudunda iç salgı yapan bir takım bezler bulunmaktadır. İç salgı yapan bu bezlerin meydana getirdiği sisteme Endokrin Sistem (Systema Endocrinae), bu sistemi meydana getiren organlara da Glandulae Endocrinae (İç Salgı Bezleri veya Endokrin Bezler) denir. Vücutta endokrin ve ekzokrin olmak üzere iki türlü bez bulunur. Salgılarını doğrudan kana veren bezlere endokrin bezler (iç salgı bezleri) denir (Örneğin tiroid bezi). İç salgı bezleri, ürettiği salgıları dolaşım sistemine aktardıklarından dolayı bu adı almışlardır. İç salgı bezleri vücutta değişik bölgelerde dağınık olarak yerleşmişlerdir. Bir de ekzokrin bezler vardır. Ekzokrin bezler salgılarını kanallar vasıtasıyla vücudun ilgili bölümlerine aktarmaktadırlar (Örneğin tükürük bezleri). Birbirlerinden uzak bölgelerde yerleşim gösteren endokrin bezlerin dolaşım sistemine salgıladıkları kimyasal maddelere hormon denir. Hormon, Yunancada harekete geçirmek manasına gelmektedir. Hormonlar, kendilerine spesifik reseptörler yoluyla hedef dokuları etkilerler. Endokrin bezler dolaşım sistemine gönderdikleri hormonlar yoluyla organizmada metabolik faaliyetlerin, büyüme ve gelişmenin, iç dengenin kontrolünün, üreme ve seksüel faaliyetler gibi bütün vücut faaliyetlerinin dengeli bir şekilde yürütülmesini sağlar. Ayrıca su ve elektrolit dengesinin düzenlenmesinde de görev alırlar. Endokrin sistemi meydana getiren bezler bu faaliyetleri yürütürken birbirleriyle uyumlu çalışmaktadırlar. Merkezî sinir sistemi vücudu sinirler ve hormonlar aracılığı ile kontrol altında tutar. Bu manada sinir sistemi ile endokrin sistem arasında anatomik ve fizyolojik bakımdan yakın bir ilişki bulunmaktadır. Sinir sisteminde meydana gelen cevaplar daha hızlı ve kısa sürede, endokrin sistemde ise daha yavaş ve daha uzun sürede ortaya çıkar. Endokrin bezlerin salgıladığı hormonların etkileri saniyeler içinde etkilerini göstermesinin yanında bazen birkaç gün içinde başlayıp haftalar, aylar boyunca devam etmektedir. Merkezî sinir sistemi hypothalamus (hipotalamus diye okunur) ve hypophysis (hipofiz diye okunur) vasıtasıyla vücuttaki hormon salgılanmasını düzenler. Hipofizin hormon salgısı hipotalamus tarafından düzenlenir. Hipofiz bezi ise salgıladığı hormonların bir bölümü ile organlara direkt olarak etki eder. Bir bölümü ile diğer endokrin bezlerin hormon salgısını kontrol altında tutar. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

3 Endokrin bezlerin meydana getirdiği sisteme Endokrin Sistem denir. Endokrin bezlerin hastalanması durumunda vücuttaki organların birçoğunun fonksiyonu bozulmakta ve birçok klinik hastalık tabloları ortaya çıkmaktadır. Endokrin bezler bazı özellikler göstermektedir. Bu özellikler aşağıda anlatılmıştır. Endokrin Bezlere Ait Özellikler Endokrin bezler kan damarı yönünden zengindir. Herhangi bir salgı kanalları yoktur. Salgıladıkları hormonları direkt kana verirler. Endokrin bezlerin salgıladıkları hormonlar sinir sistemi de dâhil olmak üzere vücuttaki bütün hücrelere dolaşım sistemi vasıtasıyla aktarılmaktadır. Endokrin bezlerin salgıladıkları hormonların etki gösterme süresi çok kısa sürede başlayabilir veya aylar alabilir; etki süresi de buna göre kısa veya uzun olabilir. Kısaca her hormonun etkisinin başlaması ve etki süresi kendine özgüdür. Taşındıkları hücrelerde reseptörlere bağlanarak etkilerini gösterirler. Dolaşım sistemi ile taşınan hormonlar sadece kendilerine özgü yani kendilerine duyarlı olan hücreler üzerinde aktive edici veya durdurucu etki gösterirler. Bazı hormonlar vücuttaki bütün hücreleri etkilerken (büyüme hormonu gibi), bazıları ise kendilerine özgü hücreleri etkilerler (adrenal kortekse etki eden ACTH gibi). Endokrin bezlerin her biri özel göreve sahip bir ya da birden fazla hormon salgılar. Endokrin bezler boyut olarak anatomik yapıları diğer organlara göre daha küçüktürler. Ancak fonksiyonları bu durumun aksine çok önemlidir. Endokrin bezlerin az çalışması (hipofonksiyon) veya çok çalışması (hiperfonksiyon) sonucu salgıladıkları hormon seviyelerinde azalma veya artma meydana gelir. Bunun sonucunda da bazı hastalıklar ortaya çıkar. Endokrin bezler kendi aralarında uyumlu çalışırlar. Aralarında anatomik bir bütünlük yoktur. Buna rağmen fonksiyonel olarak düzenli bir ilişkileri vardır. Hormonların Kimyasal Yapısı Hormonlar kimyasal yapı bakımından üç ana gruba ayrılmaktadır: Protein ve polipeptid yapıda olanlar (insülin, glukagon): Bu hormonlar salgı keselerinde depolanırlar ve ihtiyaç duyulduğunda dolaşıma aktarılırlar. Steroid yapıda olanlar (kortizol): Steroid yapıdaki hormonlar kolesterolden üretilirler ve depo edilmezler. Tirozin amino asidi yapısında olanlar (tiroksin): Bu hormonlar tirozinden üretilirler ve depo edilirler. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 3

4 HYPOTHALAMUS (HİPOTALAMUS) Diencephalon beyin yarıküreleri ile mesencephalon arasında, talamus un altında bulunur. Hipotalamus da diencephalon'un bir bölümüdür. Hipotalamus yaklaşık 4 gr ağırlığındadır. Beynin diğer bölümlerine göre daha küçüktür, ancak fonksiyonu çok daha önem arz eder. Endokrin sistemin kontrolu hipotalamus tarafından sağlanır. Bu kontrolü otonom sinir sistemi vasıtasıyla sağlar. Hipotalamus da hipofiz bezini etkilemek suretiyle hormonal mekanizma üzerinde denetim yapar. Hipofiz bezi hipotalamus un alt tarafında yer alır ve ince bir sap ile hipotalamus a bağlıdır. Hipotalamus un Görevleri Vücut ısısının ayarlanması Sempatik ve parasempatik etkileri Sıvı ve gıda alınmasının kontrolü Endokrin sistemin kontrolü Seksüel davranışlar Ruhsal davranışların ortaya çıkması Biyolojik ritim. ENDOKRİN SİSTEM ORGANLARI İç salgı bezleri, endokrin bezler (glandulae endocrinae) olarak isimlendirilir. Endokrin bezlerin meydana getirdiği sisteme de Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) adı verilir. Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir. Endokrin bezlerin salgıladığı hormonlar kan yolu ile organlara ulaşır. Her hormonun vücutta meydana getirdiği etkiler farklıdır. Hormonun etkilediği organa ya da hücreye hedef organ (target organ) denir. Hormon, hedef organdaki hücreler üzerinde uyarıcı veya inhibe edici etki gösterir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 4

5 Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir. Endokrin bezlerin salgıladıkları hormonlar aracılığıyla birbirleri üzerinde de düzenli bir etkileşimleri vardır. Merkezî sinir sistemi, insan vücudunu sinirler ve hormonlar vasıtasıyla kontrol eder. Hormonların etkisi, sinirlere göre daha yavaştır. Endokrin sistemi meydana getiren endokrin organlar aşağıda sıralanmıştır: Glandulae hypophysis (pituiaria) (Hipofiz bezi) Glandulae pinealis (Epifiz bezi) Glandulae thyroidea (Tiroid bezi) Glandulea parathyroidea (Paratiroid bezler) Thymus (Timüs) Glandulae suprarenalis (Böbreküstü bezi) Pancreas (Pankreas) Testis Ovarium (Ovaryum) GLANDULAE HYPOPHYSIS (GLANDULAE PITUITARIA) Hipofiz bezi olarak bilinen bezdir. Beynin alt tarafında yer alır. Hipotalamus ile doğrudan bağlantısı bulunmaktadır. Ağırlığı yaklaşık 500 mg kadardır. Merkezî sinir sistemi, hipotalamus ve hipofiz vasıtasıyla hormonların salgılanmasını ayarlar. Hipotalamus da hipofiz'den hormon salgılanmasını kontrol eder. Hipofizin salgıladığı hormonlar ya hedef organa direkt olarak etki eder veya endokrin organların hormon salgılamasını denetler. Kısaca diğer bezler üzerinde de etkisi vardır. Hipofiz bezi iki bölümden meydana gelir. Bunlar; Adenohypophysis (adenohipofiz) Neurohypophysis (nörohipofiz) Adenohypophysis (Adenohipofiz) Hipofiz'in ön bölümüne adenohipofiz denir. Adenohipfizden; ACTH (Adrenokortikotropik hormon), TSH (Tiroid stimüle edici hormon), FSH (Follikül stimüle edici hormon), LH (Lüteinize edici hormon), GH (Growth hormon=büyüme hormonu), Prolactin (Süt salgılatıcı hormon), MSH (Melanosit stimule edici hormon) hormonları salgılanır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 5

6 Örnek Örnek Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) Bu hormonların fonksiyonları aşağıda verilmiştir: ACTH (Adrenokortikotropik hormon): ACTH, böbreküstü bezinin kortex bölümünden steroid hormonların salgılanmasını uyarır. TSH (Tiroid stimüle edici hormon): Tirotropin de denir. TSH, tiroid bezinden tiroid hormonlarının salgılanmasını uyarır. FSH (Follikül stimüle edici hormon): FSH, erkeklerde sperm üretiminde, kadınlarda ise ovarium folliküllerinin matürasyonunda ve östrojen salgılanmasında görev alır. LH (Luteinize edici hormon): LH, kadınlarda corpus luteumdan progesteron salgılanmasında fonksiyonu vardır. GH (Growth hormon=büyüme hormonu): Büyüme hormonuna somatotropin (STH) de denir. Growth hormon, büyüme ve gelişmede fonksiyonu vardır. Akromegali: Yetişkinlerde büyüme hormonu artışına bağlı el ve ayakların aşırı büyümesi hastalığıdır. Prolactin (Süt salgılatıcı hormon): Prolaktin hormonunun görevi, kadınlarda hem memelerin büyümesini hem de memelerden süt salgılanmasını sağlamaktır. MSH (Melanosit stimule edici hormon): Deri üzerindeki pigment hücreleri olan melanositlere etki ederek derinin normal pigmentasyonunu sağlar. Hipofiz bezinin ameliyatla çıkarılması işlemine hipofizektomi denir. Şekil 1. Hipofiz bezi Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 6

7 Örnek Örnek Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) Neurohypophysis (Nörohipofiz) Hipofiz'in arka bölümüne nörohipofiz denir. Nörohipofiz hipotalamus ta salgılanan hormonların depo edildiği bölümdür. Bu hormonlar; Oksitosin: Uterus düz kasları üzerine etkilidir. Vazopressin (ADH): Vücutta suyun tutulumunu sağlar. İdrar miktarını azaltır. Antidiüretik hormon (ADH) da denir. Diabetes insipidus (şekersiz şeker hastalığı): ADH (Antidiüretik hormon) yetersizliği veya ADH reseptör bozukluğuna bağlı ortaya çıkan, aşırı idrar çıkarma ile belirgin bir hastalıktır. GLANDULAE PINEALIS (EPİFİZ BEZİ) Epifiz bezi, beynin arka tarafında ve orta bölümünde bulunur. Glandulae pinealis'in salgıları Serotonin Melatonin Norepinefrin Işık, bezin aktivitesini azaltır. Bezin aktivitesinin azalması, bezden melatonin salınmasını inhibe eder. Melatonin salgısının inhibe olması, jet-lag ve work shift sendromu gibi uyku düzensizliklerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Jet-lag, gece ve gündüz saatlerinin değiştiği uzun mesafeli uçak yolculuklarında görülür. Work shift sendromu ise vardiyalı çalışan kişilerde çalışma saatlerinin değişmesine bağlı olarak ortaya çıkan uyku bozukluklarıdır. Serotonin hormonu insana mutluluk ve zindelik verir. Jet-lag, gece ve gündüz saatlerinin değiştiği uzun mesafeli uçak yolculuklarında görülen uyku düzensizliğidir. Work shift sendromu ise vardiyalı çalışan kişilerde çalışma saatlerinin değişmesine bağlı olarak ortaya çıkan uyku bozukluğuna denir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 7

8 Örnek Örnek Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) GLANDULAE THYROIDEA (TİROİD BEZİ) Tiroid bezi, boynun sağ ve sol iki yanında bulunur. Lobus dexter (sağ lob) ve lobus sinister (sol lob) olmak üzere iki tane lobu vardır. Bezin isthmus denilen bölümü ise ön tarafta sağ ve sol lobları birleştirir. Tiroid bezini dıştan saran bağ dokusuna capsula fibrosa denir. Capsula fibrosa bezin içine uzantılar vererek tiroid bezini loblara ayırır. Trachea kıkırdaklarına tutunduğu için gıda maddelerinin yutulması sırasında tiroid bezi yukarı aşağı hareket eder. Tiroid bezi damar yönünden zengin olduğu için rengi kırmızı-kahverengidir. Tiroid bezinin ağırlığı yaklaşık olarak 25 gr kadardır. Tiroid bezinin arka tarafında sağda ve solda olmak üzere iki tane üstte ve iki tane de altta toplam dört adet paratiroid bezleri bulunur. Tiroid bezi ameliyatlarında bu paratiroid bezlerinin çıkarılmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Tiroid bezinin salgıladığı hormonlar, hipofiz bezinden salgılanan TSH (Tiroid Stimule edici Hormon) tarafından kontrol edilir. Tiroid bezinin salgıladığı hormonlar T3 (triiyodotironin) T4 (tiroksin) Thyrocalcitonin (kalsitonin) Hipertiroidi (Tirotoksikoz): Tiroid hormonun ihtiyaçtan fazla salgılanması sonucu ortaya çıkan klinik tablodur. Hipotiroidi: Tiroid bezinin organizmanın ihtiyacını karşılayacak miktarda hormon salgılayamamasıdır. Tiroid hormonlarından T3 ve T4, vücudun metabolik faaliyetlerini ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca çocukların fiziksel ve mental gelişimine de yardımcı olur. Thyrocalcitonin (kalsitonin) ise kan kalsiyum seviyesini düşürür. Tiroid bezinin aşırı çalışmasına hipertiroidi, yetersiz çalışmasına ise hipotiroidi denir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 8

9 GLANDULAE PARATHYROIDEA (PARATİROİD BEZİ) Paratiroid bezleri boynun ön tarafında bulunur. Tiroid bezinin loblarının arka kısmında, tiroid kapsülün içinde, ikisi sağda ikisi de solda dört (4) tane bezden oluşur mg kadar ağırlığa sahiptir. Mercimek tanesi büyüklüğünde, kahverengi-sarı görünümündedirler. Paratiroid bezleri saran bir kapsülü de vardır. Paratiroid bezler, salgıladıkları parathormon sayesinde kanda kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenler. Parathormon, kemiklerdeki kalsiyumun kana geçmesini sağlar. Bezlerin çıkarılması kan kalsiyum seviyesinin düşmesine ve kaslarda spazm oluşmasına sebep olur. Ayrıca parathormon, böbreklerden fosfor emilimini azaltarak kan fosfor seviyesini düşürür. Tiroid bezinin salgıladığı kalsitonin, parathormona zit yönde etki yapar. Tiroid bezi ameliyatlarında bu paratiroid bezlerinin çıkarılmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Paratiroid bezinin korumak için tiroid bezinin arka parçası bırakılır. Paratiroid bezlerinin tümü ameliyat esnasında çıkarılırsa kaslarda tetani denilen kasılmalar ortaya çıkar. parathormonunun azalması sonucu hipokalsemi (kandaki kalsiyum miktarının azalması) ve hiperfosfatemi'nin (kanda fosfatın yükselmesi) görüldüğü klinik tablodur. Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin aşırı çalışması sonucu Örnek Hipoparatiroidizm, fazla miktarda parathormon salgılaması sonucu hiperkalsemi (kandaki kalsiyum miktarının artması) ile karakterize durumdur. THYMUS (TİMÜS) Thymus, thorax boşluğunda sternumun hemen arkasında, kalbin ön ve üst tarafında bulunur. Sağ ve sol iki lobdan meydana gelir. Endokrin bir bez olmasının yanı sıra primer lenfoid organlardandır. Timosin hormonları salgılar. Bu hormonlar T lenfositleri ve bazı B lenfositlerinin gelişmesinde görev alırlar. GLANDULAE SUPRARENALIS (BÖBREKÜSTÜ BEZİ) Adrenal bez veya sürrenal bez olarak da adlandırılırlar. Her birinin ağırlığı 5 gr kadardır. Suprarenal bezler, sağ ve sol böbreklerin üst kısımlarında yer alır. (Şekil 6). Dışta kortex, içte medulla olmak üzere iki bölümden meydana gelir. Glandula suprarenalis in kortex bölümünden glukokortikoidler, mineralokortikoidler ve sex hormonları; medulla bölümünden adrenalin ve noradrenalin salgılanır. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 9

10 Örnek Örnek Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) Şekil 6. Böbreküstü bezi Böbreküstü bezinin kortex bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri Böbreküstü bezinin kortex bölümünden salgılanan hormonlar ve etki yerleri aşağıda açıklanmıştır: Glukokortikoidler (kortizol): Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması üzerine etkilidir. Kan şekeri seviyesini düzenler, büyümeyi etkisi vardır. Cushing hastalığı: Aşırı kortizol hormonu salınımına bağlı gelişen bir hastalıktır. Mineralokortikoidler (aldosteron): Mineralokortikoidlerin vücudun sıvı ve elektrolit dengesi üzerine etkileri vardır. Aldosteron, kanda sodyum ve potasyum dengesini ayarlar. Sex hormonları (östrojen ve testosteron): Seks hormonları erkekte ses kalınlaşması, kıllanma ve kaslar üzerine etkilidir. Kadında ise cinsiyet içgüdüsünün meydana gelmesinde fonksiyonları vardır. Addison hastalığı: Böbreküstü bezi kortex kısmının yetmezliğine bağlı meydana gelen bir hastalıktır. Kortizol ve aldosteron hormonlarının salgılanmasında eksiklik vardır. Bu hastalıkta güçsüzlük, kan basıncı düşüklüğü ve bazen de derinin renginde koyulaşma görülür. Adrenalektomi: Böbreküstü bezinin ameliyatla çıkarılması işlemine adrenalektomi denir. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 10

11 Böbreküstü bezinin medulla bölümünden salgılanan hormonlar ve etkileri Böbreküstü bezinin medulla bölümünden salgılanan hormonlar ve etki yerleri aşağıda açıklanmıştır: Adrenalin (epinefrin) Noradrenalin (norepinefrin) Medulla bölümünden salgılanan hormonlar insan vücudunda sempatik etki gösterirler. Korku, heyecan ve stres gibi durumlar adrenalin ve noradrenalin salgılanmasını artırır. PANCREAS (PANKREAS) Midenin arka tarafında ve peritonun da arkasında (retroperitoneal) olarak yer alır. Pankreas cm uzunluğundadır. Bezin caput, collum, corpus ve cauda olmak üzere 4 bölümü vardır. Pankreas hem iç (endokrin) hem de dış (ekzokrin) salgı yapan hücrelere sahiptir. Pankreasın endokrin salgıları insülin ve glukagondur. İnsülin ve glukagon pankreasın Langerhans adacıkları denilen bölümünden salgılanır. İnsülin salgısı kan şekerini düşürür. Glukagon ise kan şeker seviyesini yükseltir. Pankreasın ekzokrin salgıları ise amilaz, lipaz ve tripsin dir. Pankreas bu salgılarını ductus pancreaticus (Wirsung) denilen kanal vasıtasıyla duodenum a boşaltır. Amilaz, lipaz ve tripsin karbonhidratların, yağların ve proteinlerin sindirilmesinde görev alırlar. TESTİS Scrotum içerisinde bulunurlar. Erkek cinsiyet hücresi olarak bilinen spermleri üretir. Testisler, Leydig hücreleri ve Sertoli hücreleri vasıtasıyla hormon salgılar. Leydig hücreleri testosteron gibi androjen hormonlar, Sertoli hücreleri inhibin hormonu salgılar. Testosteron erkek genital organlarının gelişmesini sağlar. Şekil 3. Testis Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 11

12 OVARİUM (OVARYUM) Sağ ve sol tarafta iki adettir. Ovaryumlar, dişi germ hücresi olan ovum u üretir. Bu organ aynı zamanda dişi seks hormonlarının üretimini de sağlar. Ovarium lar, östrojen ve progesteron hormonu salgılar. Östrojen kadın cinsiyet organlarının gelişimini sağlar. Progesteron gebelik döneminde uterus ve memelerin gelişmesini sağlar. Tablo 1. Endokrin bezler, salgıladıkları hormonlar ve etki gösterdikleri yerler Endokrin Bezler Salgıladıkları hormonlar Etki gösterdikleri yerler Hipofiz Ön Lobu ACTH (Adrenokortikotropik Hormon) TSH (Tiroid Stimule edici Hormon) FSH (Folikül Stimule edici Hormon) Böbrek üstü bezinin kortex bölümünden steroid hormonların salgılanmasını uyarır. Tiroid bezinden tiroid hormonlarının salgılanmasını uyarır. Erkeklerde sperm üretiminde, kadınlarda ise ovarium folliküllerinin matürasyonunu ve östrojen salgılanmasını sağlar. LH (Luteinize edici Hormon) Growth hormon (Büyüme hormonu) PRL (Prolaktin) MSH (Melanosit Stimule edici Hormon) Kadınlarda corpus luteumdan progesteron salgılanması Büyüme ve gelişmede fonksiyonu vardır. Kadınlarda memelerin büyümesini ve süt salgılanmasını sağlar. Deri üzerindeki pigment hücreleri olan melanositlere etki ederek derinin normal pigmentasyonunu sağlar. Hipofiz Arka Lobu Oksitosin Uterus düz kasları üzerine etkilidir. Vazopressin [Antidiüretik hormon (ADH)] Vücutta suyun tutulumunu sağlar. İdrar miktarını azaltır. Epifiz Serotonin İnsana mutluluk ve zindelik verir. Tiroid Melatonin T3 (triiyodotironin) T4 (tiroksin) Thyrocalcitonin (Kalsitonin) Biyolojik ritim üzerine etkilidir. Metabolik faaliyetleri ve vücut ısısını düzenler. Ayrıca çocukların fiziksel ve mental gelişimine yardımcı olur. Kan kalsiyum seviyesini düşürür. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 12

13 Tartışma Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) Paratiroid Parathormon Kan kalsiyum seviyesini artırır, fosfor seviyesini düşürür. Timüs Timosin T lenfositleri ve bazı B lenfositlerinin gelişmesinde görev alır. Glandula suprarenalis (Kortex) Glukokortikoidler Protein, yağ ve karbonhidrat metabolizması üzerine etkili olur. Glandula suprarenalis (Medulla) Mineralokortikoidler Sex hormonları Adrenalin Noradrenalin Sıvı ve elektrolit dengesi üzerine etkisi vardır. Erkekte ses kalınlaşması, kıllanma ve kaslar üzerine etkilidir. Kadında ise cinsiyet içgüdüsünün meydana gelmesinde görevlidir. İnsan vücudunda sempatik etki gösterirler. Pankreas İnsülin Kan şekerini düşürür. Testis (Leydig hücreleri) Testis (Sertoli hücreleri) Glukagon Testosteron İnhibin Kan şekerini yükseltir. Erkek genital organlarının gelişmesini sağlar. Ön hipofizden FSH sentezini ve salınmasını önler. Ovarium Östrojen Kadın cinsiyet organlarının gelişimini sağlar. Progesteron Gebelik döneminde uterus ve memelerin gelişmesini sağlar. Endokrin sistem organlarını öğrenmenin edineceğiniz meslek açısından önemini tartışınız. Düşüncelerinizi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan tartışma forumu bölümünde paylaşabilirsiniz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 13

14 Ödev Özet Endokrin Sistem (Systema Endocrinae) İç salgı bezlerinin oluşturduğu sisteme de endokrin sistem denir. Endokrin sistemi oluşturan organlar a) Glandula hypophysialis (hipofiz bezi) b) Glandula thyroidea (tiroid bezi) c) Glandula suprarenalis (böbreküstü bezi) d) Glandula parathyroidea (paratiroid bezler) e) Glandula epiphysialis (epifiz bezi) f) Thymus g) Pancres h)testisler ve ovariumlar Endokrin sistem organlarının salgılarına hormon denir. Endokrin bezlerin salgıladığı hormonlar kan yolu ile organlara ulaşır. Salgılanan bu hormonlar insan vücudunda birçok fizyolojik reaksiyonlarda rol alır. Endokrin bezler bir veya daha fazla hormon salgılar. Her hormonun vücutta meydana getirdiği etkiler farklıdır. Hormonun etkilediği organa ya da hücreye de hedef organ (target organ) denir. Hormon, hedef organdaki hücreler üzerinde uyarıcı veya inhibe edici etki gösterir. Endokrin sistemi ve endokrin sistem organlarının isimlerini, yerlerini ve görevlerini özetleyiniz. Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan Ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 14

15 DEĞERLENDİRME SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi hipertiroidi kelimesinin karşılığıdır? Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. a) Kortizol hormonu azlığı b) Tiroid hormonu azlığı c) Tiroid hormonu fazlalığı d) Paratiroid hormonu azlığı e) Paratiroid hormonu fazlalığı 2. Böbreküstü bezlerinin kortex kısmının salgılama yetersizliği sonucu derinin renginde koyulaşma, güçsüzlük ve kan basıncı düşüklüğü ile seyreden hastalık aşağıdakilerden hangisidir? a) Cushing hastalığı b) Miksödem c) Feokromositoma d) Diabetes insipidus e) Addison hastalığı 3. Aşağıdaki hormonların hangisinin yetersizliğinde diabedes insipidus hastalığı meydana gelir? a) Antidiüretik hormon (ADH) b) Adrenokorticotropik hormon (ACTH) c) Aldosteron d) Oksitosin e) Vazopressin 4. İnsana mutluluk, canlılık ve zindelik hissi veren hormon aşağıdakilerden hangisidir? a) Melatonin b) Serotonin c) Dopamin d) Testesteron e) Östrojen Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 15

16 5. Aşağıdaki hormonlardan hangisinin kalsiyum metabolizması üzerine etkisi vardır? a) Adrenalin b) Dopamin c) Serotonin d) Tiroksin e) Parathormon 6. Thorax boşluğunda kalbin ön ve üst tarafında bulunan endokrin organ aşağıdakilerden hangisidir? a) Hipofiz b) Tiroid c) Thymus d) Paratiroid e) Pancreas 7. Adrenalektomi aşağıdakilerden hangisidir? a) Böbreküstü bezinin çıkarılması b) Hipofiz bezinin çıkarılması c) Tiroid bezinin çıkarılması d) Paratiroid bezinin çıkarılması e) Epifiz bezinin çıkarılması 8. Böbreküstü bezlerinin kortex tabakasından salınan, kanda sodyum ve potasyum dengesini ayarlayan hormon aşağıdakilerden hangisidir? a) Melatonin b) Androjen c) Vasopressin d) Aldosteron e) Oksitosin 9. Aşağıdakiler hormonlardan hangisi vücutta suyun tutulmasına neden olur? a) ACTH b) Östrojen c) Kalsitonin d) Antidiüretik hormon e) Gigantizm Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 16

17 10. Endokrin sistem organlarının salgılarına ne ad verilir? a) Target organ b) Hormon c) Tiroid d) Paratiroid e) Thymus Cevap Anahtarı 1.C, 2.E, 3.A, 4.B, 5.E, 6.C, 7.A, 8.D, 9.D, 10.B Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 17

18 YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Akkın, S. M. ve Toprak, M. (1993). Genel Anatomi Terminolojisi ve Kullanım Özellikleri, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi. Aktan, Z. A. Varol, T. (1997). İşlevsel Anatomi, 1. Baskı, İzmir: saray Tıp Kitabevleri. Anatomy, TV-Anatomy-Study Guides Anatomical Language. Arıncı, K. Elhan, A. (1983). Anatomi Terimleri (Nomina Anatomica), Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayınları. Arıncı, K. Elhan, A. (1997). Anatomi, 2. Baskı, Ankara: Güneş Kitapevi. Artukoğlu, M.A. (1997). Tıbbi Terminoloji, 1. Cilt, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık İdaresi Yüksekokulu Yayınları. Artukoğlu, M. A.; Kaplan, A. Yılmaz, A. (2002). Tıbbi Dokümantasyon, Ankara: Türksev Yayıncılık. Arslantaş, D. ve Ark. (2012). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları (Açıköğretim Fakültesi Yayınları). Aytekin, Y. ve Solakoğlu, S. (2006). Temel Histoloji Text ve Atlas, (10. Baskıdan Çeviri), İstanbul: Nobel Kitabevi. Balcı, A. E. (2001). Tıbbi Dokümantasyon ve Tıbbi Arşivler, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Yayınları. Cankur, Ş. Kanbir, O. (2010). Spor Anatomisi, 1. Baskı, Bursa: Ekin Kitabevi. Dorland, W.A. (1988). Dorland s Illustrared, Medical Dictionary, 27th Edition, Philadelphia and London: W.B. Saunders Company. Dere, F. (2000). Anatomi Atlası ve Ders Kitabı, 5. Baskı, Adana: Nobel Tıp Kitapevleri. Drake, R. L.; Vogl, A.W.; Mitchell, A.W.M.; Tibbitts, R.M.ve Richardson P.E. (Çeviri Editörleri: İlgi, S. Yıldırım, M.). (2009). Gray's Anatomi Atlası. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri. Ekinci, S. Hatipoğlu, H. G. (2005). Yüksekokullar Tıbbı Terminoloji Ders Kitabı, 1. Baskı, Ankara: Hatipoğlu Yayınevi. Eroğlu, F. Polat, M. (2009). Tıbbi Terminoloji, 1. Baskı, Isparta: Fakülte Kitabevi. Kavukçu, S. (1998). Tıbbi Terminoloji, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları. Kocatürk, U. (1994). Açıklamalı Tıp Terimleri Sözlüğü, 6. Baskı, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi. Kuyucu, Y. (1988). Tıp Terimlerinin Oluşması İle İlgili Genel Bilgiler ve Fonksiyonel Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 18

19 Anatomi Terimleri Sözlüğü, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. Kuyucu, Y. (1982). Osteoloji. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Basımevi. Marur, T. Akkın, S.M. (2010). Klinik Temelli Topografik İnsan Anatomisi, 1. Baskı, İstanbul: Deomed Medikal Yayıncılık. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2008). Büro Yönetimi ve Sekreterlik. Tıbbi Terminoloji (Tedavi Hizmetleri), Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: ]. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). (2011). Sağlık Hizmetleri Sekreterliği. İnsan Anatomisine İlişkin Tıbbi Terimler, Ankara. http: //mepeg.meb.gov tr [Erişim tarihi: ]. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Üreme Sistemi Ankara, megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/...pdf/üreme%20sistemi.pdf [Erişim tarihi: ]. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Endokrin sistem hastalıkları ve Bakımı. Ankara, krin%20sistem%20hastal%c4%b1klar%c4%b1%20ve%20bak%c4%b1m.p df [Erişim tarihi: ]. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Endokrin sistem hastalıkları. Ankara, meb.gov.tr/mte.../endokrin%20sistem%20hastalıkları.pdf [Erişim tarihi: ]. MEGEP (Mesleki Eğitim ve Öğretim sisteminin Güçlendirilmesi Projesi). T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. Endokrin sistem. Ankara, %20REAN%DDMASYON/ANATOM%DD%20VE%20F%DDZYOLOJ%DD/Endo krin%20sistem.pdf [Erişim tarihi: ]. Mesut, R. (2011). Tıbbi Latince, 2. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. Mesut, R. (2011). Tıbbi Terminoloji, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti. Moore, K.L. (2006). Clinically oriented anatomy, 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. Odar, İ.V. (1980). Anatomi Ders Kitabı 1. Cilt, 12. Baskı, Ankara: Elif Matbaacılık. Odar, İ.V. (1979). Anatomi Ders Kitabı 2. Cilt, 11. Baskı, Ankara: Elif Matbaacılık. Ozan, H. (2004). Ozan Anatomi, 3. Baskı, Ankara: Klinisyen Tıp Kitabevleri. Öztürk, L., Aktan, Z.A., Varol, T. (1997). İşlevsel Anatomi, 1. baskı, İzmir: Saray Tıp Kitabevleri. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 19

20 Pabst, R. Putz, R. (Çevirenler: Elhan,A. Karahan, S.T.). (2006). Sobotta İnsan Anatomisi Atlası (Baş, Boyun, Üst Ekstremite) 1. Cilt, 22. Baskı, Almanya. Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ Pabst, R. Putz, R. (Çevirenler: Elhan,A., Karahan, S.T.). (2006). Sobotta İnsan Anatomisi Atlası (Gövde, Organlar, Alt Ekstremite) 2. Cilt, 22. Baskı, Almanya. Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ Saladin, K. S. (2004). Anatomy and Pysiology:The unity of form and function, 3rd, New York: McGraw-Hill. Sancak, B., Cumhur, M. (1999). Fonksiyonel Anatomi (Baş-Boyun ve İç Organlar), 1. Baskı, Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Sarsılmaz, M. (2014). İnsan Anatomisi Klinik Bilgiler Eşliğinde Sistematik Anlatımlı, 1. Baskı, İstanbul: Akademi yayıncılık. Snell, R.S. (1995). Clinical Anatomy, Fifth edition. New York: Little, Brown and Company. Standring, S. (2008). Gray s Anatomy, The Anatomical Basis of Clinical Practice, 40th Edition, Spain: Churchill Livingstone Elsevier Taner, D. (2000). Fonksiyonel Anatomi, 2. Baskı, Ankara: Hekimler Yayın Birliği. Taner, D. (2008). Fonksiyonel Nöroanatomi, 7. Baskı, Ankara: ODTÜ Yayıncılık. Tengilimoğlu, D., Çıtak, N. (2003). Yönetici ve Tıp Sekreterliği, Ankara: Seçkin Yayınları. Terminologia Anatomica. (1998). International Anatomical Terminology. FCAT (Federative Commitee on Anatomical Terminology). George Thieme Verlag, Germany. Toprak, M., Akkın, S.M. (1998). Anatomi Ders Kitabı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Yayınları. Uçmaz, R. (2002). Tıbbı Dokümantasyon II (Tıbbı Arşivcilik), Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları. Unur, E., Ülger, H., Ekinci, N. (2005). Anatomi. 2. Baskı, Kayseri: Medical Kitabevi. Yıldırım, M. (2000). Topografik Anatomi. 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. Yıldırım, M. (2012). İnsan Anatomisi. 7. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri. Yıldırım, M. (2013). Resimli Sistematik Anatomi. 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi. Wischnitzer, S. (1963). Outline Of Human Anatomy. New York: McGraw-Hill Book Company, Inc. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 20

TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE

TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE TIBBI TERMİNOLOJİ ÖZET ÜNİTE 11 ÜNİTE 11 ENDOKRİN SİSTEM İç salgı bezleri, endokrin bezler (glandulae endocrinae) olarak tanımlanır. Bu bezlerin oluşturdukları sisteme de Endokrin Sistem adı verilir. Endokrin

Detaylı

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ İÇİNDEKİLER. Doç. Dr. İsmail MALKOÇ HEDEFLER ENDOKRİN SİSTEM HEDEFLER İÇİNDEKİLER ENDOKRİN SİSTEM Endokrin Sistem Hakkında Genel Bilgiler Endokrin Sistem Organları Anatomisi Endokrin Sistem ile İlgili Terimler TIBBİ TERMİNOLOJİ Doç. Dr. İsmail MALKOÇ Bu üniteyi

Detaylı

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM

GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM GENEL SORU ÇÖZÜMÜ ENDOKRİN SİSTEM 1) Aşağıdaki hormonlardan hangisi uterusun büyümesinde doğrudan etkilidir? A) LH B) Androjen C) Östrojen Progesteron D) FUH Büyüme hormonu E) Prolaktin - Testosteron 2)

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca

ENDOKRİN SİSTEM. Selin Hoca ENDOKRİN SİSTEM Selin Hoca HORMON NEDİR? Endokrin sistemi oluşturan iç salgı bezlerinin (endokrin bez) salgıladığı özel sinyal taşıyan salgılardır. Organik maddelerdir. Hormonların etki ettikleri doku

Detaylı

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler

ENDOKRİN BEZ EKZOKRİN BEZ. Tiroid bezi. Deri. Hormon salgısı. Endokrin hücreler Kanal. Kan akımı. Ter bezi. Ekzokrin hücreler ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut fonksiyonlarını kontrol eder ve vücudumuzun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 1 ENDOKRİN BEZ Tiroid bezi EKZOKRİN

Detaylı

Salgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer.

Salgısını görev yerine bir salgı kanalıyla ulaştıran bezlerdir. Gözyaşı, tükrük, süt ve ter bezleri bu gruba girer. ENDOKRİN SİSTEMİ Çok hücrelilerde vücudun uyumlu bir şekilde çalışmasını sağlayan sistemlere düzenleyici sistemler denir. Düzenleyici sistemler endokrin sistem ve sinir sisteminden oluşur. A. SALGI BEZLERİ

Detaylı

GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar.

GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar. GLANDULAE ENDOCRINAE Hormon adı verilen bir salgı yaparlar Salgılarını doğrudan kana verirler, Akıtıcı kanala ihtiyaç duymazlar. GERİ BLDİRİM (FEEDBACK) MEKANİZMASI Endokrin bezlerin ürettiği hormonun

Detaylı

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ (SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE)

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ (SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE) HEDEFLER İÇİNDEKİLER MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ (SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE) Merkezî Sinir Sistemi Merkezî Sinir Sisteminin Bölümleri Medulla Spinalis Bulbus Pons Mesencephalon cerebellum Diencephalon Telencephalon

Detaylı

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları

Sunum planı. Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Dr. Suat Erdoğan Sunum planı Hipofiz Epifiz Tiroid Paratiroid ve Pankreas hormonları Hipofiz bezi (hypophysis) Hipofizial çukurlukta bulunur (sella turcica) 9 adet hormon üretir İki bölümü vardır: Anterior

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEMİ VE ÖZEL DUYU ORGANLARI. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

ENDOKRİN SİSTEMİ VE ÖZEL DUYU ORGANLARI. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN ENDOKRİN SİSTEMİ VE ÖZEL DUYU ORGANLARI Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN İÇ SALGI BEZLERİ (GLANDULA ENDOCRINAE) Metabolik olaylarda, büyüme, gelişme gibi birçok fizyolojik olayda

Detaylı

KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM

KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM KONU 5 ENDOKRİN SİSTEM 1 ENDOKRİN SİSTEM Endokrin sistem, sinir sistemiyle işbirliği içinde çalışarak vücut işlevlerini kontrol eder ve vücudun farklı bölümleri arasında iletişim sağlar. 2 TANIMLAR Vücutta

Detaylı

(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM

(İÇ SALGI BEZİ) ENDOKRİN SİSTEM Homeostazi : Canlı içindeki çeşitli fiziksel ve kimyasal değerlerin belirli bir aralıkta tutulmasıdır. Hormonlar yoluyla çeşitli mesajlar, kan üzerinden beden üzerine dağıtılır. Hormonlar, belirli bir

Detaylı

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM

ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM ENDOKRİN (HORMONAL) SİSTEM HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ Her canlının kendisi tarafından oluşturulur. Ancak dışarıdan alındığında da etkilidirler. Çok az miktarlarda dahi etkilidirler. (Bu özellikleri

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ ENDOKRİN SİSTEM ANATOMİSİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER)

11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) 11. SINIF KONU ANLATIMI 29 ENDOKRİN SİSTEM 4 BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZLER) BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ (ADRENAL BEZ) Her bir böbreğin üst kısmında bulunan endokrin bezdir. Böbrekler ile doğrudan bir bağlantısı

Detaylı

4 Endokrin Sistem ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra,

4 Endokrin Sistem ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler. Bu üniteyi çalıştıktan sonra, ÜNİTE 4 Endokrin Sistem Bu üniteyi çalıştıktan sonra, Amaçlar Hipofiz bezi ve hormonlarını, Tiroid bezi ve hormonlarını, Adrenal korteks hormonlarını, Adrenal medulla ve katekolamin salgısını, Seks hormonlarını,

Detaylı

E DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM

E DOK O RİN İ S İ S S İ T S EM ENDOKRİN SİSTEM Prof.Dr. Erdal ZORBA Kontrol sistemleri Sinir sistemi Hızlı, anlık değişim ve yanıtlar Endokrin sistem Saniyelerden aylara kadar süren etki ve yanıt endokrin sistem hormonal iletişim 2

Detaylı

Endokrin sistem fizyolojisi

Endokrin sistem fizyolojisi Endokrin sistem fizyolojisi Endokrin sistem Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki kimyasal maddelerin konsantrasyonunun, protein, lipit ve karbonhidrat metabolizmasının

Detaylı

1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır.

1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır. ENDOKRİN SİSTEM (HORMONLAR) HORMANLARIN ÖZELLİKLERİ 1. Üretildikleri yerden hedef doku ve organlara kan ile taşınırlar. 2. Her hormonun etkilediği hücre, doku ve organ farklıdır. 3. Hormonlar az miktarda

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ. Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Organizmada bir çok aktivitenin koordinasyonunu ve düzenini sağlayan iki sistemden biri sinir sistemi diğeri endokrin veya hormonal sistemdir. Sinir

Detaylı

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Uz. Dr. Aslı KARA İÇİNDEKİLER HEDEFLER PERİFERİK VE OTONOM SİNİR SİSTEMİ. Spinal Sinirler Kafa Çiftleri Otonom Sinir Sistemi

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Uz. Dr. Aslı KARA İÇİNDEKİLER HEDEFLER PERİFERİK VE OTONOM SİNİR SİSTEMİ. Spinal Sinirler Kafa Çiftleri Otonom Sinir Sistemi HEDEFLER İÇİNDEKİLER PERİFERİK VE OTONOM SİNİR SİSTEMİ Spinal Sinirler Kafa Çiftleri Otonom Sinir Sistemi TEMEL ANATOMİ Uz. Dr. Aslı KARA Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Spinal sinirleri tanımlayabilecek,

Detaylı

ÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

ÜNİTE 10. Hormonlar. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler ÜNİTE 10 Hormonlar Amaçlar Bu üniteyi çalıştıktan sonra; Hormonların nasıl yapıldığını ve hangi yollarla etkili olduklarını bilecek, Hipotalamusun hormon salınımlarını kontrol edici faktörleri öğrenecek,

Detaylı

ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER

ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER ÜNİTE 4:HAYVANLARDA KİMYASAL SİNYALLER Hormon salgılayan bezler endokrin bez olarak adlandırılır.bu bezlerin salgıladıkları kimyasal maddeler kana verilir ve hormon adını alır.oysa ekzokrin bezlerin salgıladıkları

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEMİNE İLİŞKİN TIBBİ TERİMLER

ENDOKRİN SİSTEMİNE İLİŞKİN TIBBİ TERİMLER ENDOKRİN SİSTEMİNE İLİŞKİN TIBBİ TERİMLER 1. Endokrin Sistemle İlgili Genel Bilgiler Canlıların yaşadığı ortama uyum sağlamasına HOMEOSTASİS adı verilir. Bu uyumu sağlayan en önemli sistem endokrin sistemidir.

Detaylı

DÖNEM II - 5. DERS KURULU (2015-2016)

DÖNEM II - 5. DERS KURULU (2015-2016) KURUL BAŞLANGIÇ- BİTİŞ TARİHLERİ 11 NİSAN - 27 MAYIS DÖNEM II - 5. DERS KURULU (2015-2016) KURUL ADI Ürogenital ve Endokrin Sistemi DERS SAATİ DERS KODU TIP 205 Hafta Sayısı 7 Haftalık Ders Saati DERS

Detaylı

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR

HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR HİPOFİZ ÖN LOB HORMONLAR GÖREVLERİ VE EKSİKLİĞİNDE GÖRÜLEN HASTALIKLAR ENDOKRİN BEZ HORMONU HORMONUN VÜCUTTAKİ ETKİSİ ETKİLEDİĞİ HORMON/Bölge; KONTROLÜ STH *Polipeptid özelliktedir. Hipofiz bezi *Organizmada

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA

ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ENDOKRİN SİSTEM #4 SELİN HOCA ADRENAL BEZ MEDULLA BÖLGESİ HORMONLARI Böbrek üstü bezinin öz bölgesi, embriyonik dönemde sinir dokusundan gelişir bu nedenle sinir sisteminin uzantısı şeklindedir. Sempatik

Detaylı

Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ

Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ Egzersizde Hormonal Değişimler Ve Düzenleme PROF.DR.MİTAT KOZ Egzersizde endokrin sistemin amacı? Egzersizin oluşturduğu stresin ortadan kaldırılmasına yardımcı olmak (homeostazis) Artan enerji tüketimi

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Hipertiroidi ya da hipertiroidizm, tiroid bezinin fazla çalışmasıyla ortaya çıkan hastalık tablosudur. Hipertoridizme sebep olan birçok mekanizma

Detaylı

Tiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3

Tiroit hormonları 1. Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4. , tetraiyodotironin) (triiyodotironin) T 3 HORMONLAR II Tiroit hormonları 1 Folliküler hücrelerden sentezlenen hormonlar: Tiroksin (T 4, tetraiyodotironin) T 3 (triiyodotironin) amino asit türevi hormonlardır. Tiroidin parafolliküler C hücrelerinden

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM. Anabolizma 19/11/2015 ENDOKRİN SİSTEM. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire

ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM. Anabolizma 19/11/2015 ENDOKRİN SİSTEM. Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire ENDOKRİN SİSTEM ENDOKRİN SİSTEM FİZYOLOJİSİ Müge BULAKBAŞI Yüksek Hemşire Canlılar yaşadığı dış ortamda meydana gelen değişimlere uyum sağlamak ve iç ortamlarındaki dengeyi korumak zorundadır. İç ortamın

Detaylı

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ ENDOKRİN SİSTEM

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ ENDOKRİN SİSTEM T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ ENDOKRİN SİSTEM Ankara, 2015 Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul / kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya

Detaylı

Polipeptitler ve proteinler Aminoasitlerden türeyen hormonlar

Polipeptitler ve proteinler Aminoasitlerden türeyen hormonlar Hormon Analizleri Polipeptitler ve proteinler Polipeptit hormonlar suda çözünür, plazmada serbest olarak taşınır ve konsantrasyonları çok hızlı değişim gösterir. Plazma yarı ömürleri genellikle 10-30 dakika

Detaylı

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009

Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri. Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 F i z 2 0 8 S i s t e m l e r i n Ko n t r o l M e k a n i z m a l a r ı Hipotalamus ve Hipofiz Hormon Denetim Süreçleri Adnan Kur t Ders Öğretim Üyesi: Prof. Dr. T. Demiralp v1: 30 Nisan 2009 Motivasyon:

Detaylı

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) 1901205 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU DEKAN DEKAN YRD. BAŞKORDİNATÖR

Detaylı

DERS TANITIM BİLGİLERİ

DERS TANITIM BİLGİLERİ DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Kodu ve Adı Bölüm / Program Dersin Dili Dersin Türü Dersi Verenler Dersin Yardımcıları Dersle İlgili Görüşme Saatleri Dersin Amacı Öğrenme Çıktıları ve Alt Beceriler TF20501

Detaylı

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II

T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ 2018 2019 EĞİTİM & ÖĞRETİM YILI DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) 1901205 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU DEKAN DEKAN YRD. BAŞKORDİNATÖR

Detaylı

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer

Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer Endokrin farmakoloji 1 (hipofiz hormonları, tiroid hormonları, adrenal korteks hormonları) Prof. Dr. Öner Süzer www.onersuzer.com 2 1 3 4 2 Hipotalamus ve hipofiz Metabolizma, gelişme ve üreme gibi vücut

Detaylı

DERS TANITIM BİLGİLERİ

DERS TANITIM BİLGİLERİ DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Kodu ve Adı Bölüm / Program Dersin Dili Dersin Türü Dersin Koordinatörü Dersi Verenler Dersin Yardımcıları Dersle İlgili Görüşme Saatleri Dersin Amacı Öğrenme Çıktıları ve

Detaylı

İNSAN ANATOMİSİ GLANDULAE ENDOCRINAE (İÇ SALGI BEZLERİ,

İNSAN ANATOMİSİ GLANDULAE ENDOCRINAE (İÇ SALGI BEZLERİ, İNSAN ANATOMİSİ 2006 GLANDULAE ENDOCRINAE (İÇ SALGI BEZLERİ, ENDOKRİN N SİSTEM) S STEM) Dr. Ş.Turan PEŞTEMALCI ENDOKRİN N SİSTEMS STEM (GLANDULAE ENDOCRINAE) GENEL BAKIŞ İnsan vücudunda, normal büyüme

Detaylı

ÜNİTE ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÜREME SİSTEMİ (SYSTEMA GENITALE) (ERKEK VE KADIN GENİTAL ORGANLARI)

ÜNİTE ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÜREME SİSTEMİ (SYSTEMA GENITALE) (ERKEK VE KADIN GENİTAL ORGANLARI) HEDEFLER İÇİNDEKİLER ÜREME SİSTEMİ (SYSTEMA GENITALE) (ERKEK VE KADIN GENİTAL ORGANLARI) Pelvis İskeleti Perineum Erkek Genital Organları İç Genital Organlar Dış Genital Organlar Kadın Genital Organları

Detaylı

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Prof. Dr. Samih DİYARBAKIR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÜRİNER SİSTEM (SYSTEMA URINARIUM)

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Prof. Dr. Samih DİYARBAKIR İÇİNDEKİLER HEDEFLER ÜRİNER SİSTEM (SYSTEMA URINARIUM) HEDEFLER İÇİNDEKİLER ÜRİNER SİSTEM (SYSTEMA URINARIUM) Üriner Sistem Hakkında Genel Bilgiler Üriner Sistem Organları Böbrekler Ureter Vesica urinaria (mesane) Urethra Üriner Sistemle İlgili Terimler TEMEL

Detaylı

DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA)

DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA) T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA) 1901205 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU DEKAN DEKAN YRD. BAŞKORDİNATÖR

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi

ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ. İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN. Gazi Üniversitesi ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ İngilizce Aslından Çeviren ve Yayına Hazırlayan : Uğur AYDOĞAN Gazi Üniversitesi ANKARA - 2017 1 ENDOKRİN SİSTEME GENEL BAKIŞ Endokrin sistem, farklı organlar arasındaki fonksiyonel

Detaylı

EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZİN ENDOKRİN SİSTEME ETKİLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem normal fizyoloji Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut sıvılarındaki

Detaylı

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT

EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT EGZERSİZE ENDOKRİN ve METABOLİK YANIT Prof.Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji Anabilim Dalı Sempatik Sistem Adrenal Medulla Kas kan dolaşımı Kan basıncı Solunum sıklık ve derinliği Kalp kasılma gücü Kalp atım

Detaylı

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin

Hipotalamus hormonları. Leptin 1/30/2012 HİPOFİZ ÖN LOP HORMONLARI. Growth hormon : Büyüme hormonu Somatotropin Hipotalamus hormonları Hipotalamik hormonlar, ön hipofiz hormonlarının sentezini ve sekresyonunu düzenler. Hipotalamik hormonlar, hipotalamik-hipofizer sistemin kapillerlerindeki hipotalamik sinir uçlarından

Detaylı

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLARIN ETKİ MEKANİZMALARI Prof. Dr. Orhan Turan KAYNAKÇA: 1.Stephen J. McPhee, Gary D.Hammer eds. Pathophysiology of Disease. 6th ed. Mc Graw Hill; 2010. 2.Damjanov I. Pathophisiology. 1st ed. Saunders

Detaylı

-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım:

-Sinir sistemi ve endokrin sistemi karşılaştıralım: ENDOKRİN BEZLERİ VE BU BEZLERİN SALGILADIKLARI HORMONLAR 11. SINIF ÜNİTE, KONU, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 11.1. İnsan Fizyolojisi 11.1.1. Denetleyici ve Düzenleyici Sistem, Duyu Organları 11.1.1.2. Endokrin

Detaylı

DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM

DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. DERS (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) KURULU (09 MART 2015 22 NİSAN 2015) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II

Detaylı

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER DERS : ÇOCUK RUH SAĞLIĞI KONU : KİŞİLİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A) BİYOLOJİK ETMENLER KALITIM İÇ SALGI BEZLERİ B) ÇEVRE A) BİYOLOJİK ETMENLER 1. KALITIM Anne ve babadan genler yoluyla bebeğe geçen özelliklerdir.

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM. Hormonlar bir hücre veya hücre topluğu tarafından salınıp kana karışan ve kanla taşınan kimyasal maddelerdir.

ENDOKRİN SİSTEM. Hormonlar bir hücre veya hücre topluğu tarafından salınıp kana karışan ve kanla taşınan kimyasal maddelerdir. ENDOKRİN SİSTEM Canlılarda kararlı bir iç dengenin (homeostasi) sağlanmasında ve yaşamsal faaliyetlerin sürdürülmesinde sinir sistemi ve endokrin sistem birlikte görev alır. Endokrin bezlerden meydana

Detaylı

DÖNEM II T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI

DÖNEM II T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI T.C. NECMETTİN ERBAKAN ÜNİVERSİTESİ MERAM TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 DERS YILI V. DERS KURULU (6 HAFTA) (ÜROGENİTAL ve ENDOKRİN) (21 NİSAN - 30 MAYIS 2014) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR BAŞKOORDİNATÖR YARD. DÖNEM

Detaylı

9- Deri, koku, göz, kulak ve tad organları anatomisi

9- Deri, koku, göz, kulak ve tad organları anatomisi DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Anatomi 744001512010 1 3+2 4 4 Ön Koşul - Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Zorunlu Dersi Veren Öğretim Elemanı Dersin Yardımcıları

Detaylı

Endokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN

Endokrin Sistem. Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez. Dr.Murat TOSUN Endokrin Sistem Paratiroid Tiroid Pankreas Surrenal bez Dr.Murat TOSUN TİROİD VE PARATİROİD BEZLER Embriyolojik dönemde Tiroid bezi 4. hafta civarında farenks tabanında tuberculum impar ve copula arasındaki

Detaylı

Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Anatomi II

Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Anatomi II Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS Anatomi II 2 3+5 4 8 Ön Koşul Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Zorunlu Dersi Veren Öğretim Elemanı Dersin Yardımcıları Dersin Amacı Dersin Öğrenme

Detaylı

MENOPOZ. Menopoz nedir?

MENOPOZ. Menopoz nedir? MENOPOZ Hayatınızı kabusa çeviren, unutkanlık, uykusuzluk, depresyon, sinirlilik, halsizlik şikayetlerinin en büyük sebeplerinden biri menopozdur. İleri dönemde idrar kaçırma, kemik erimesi, hipertansiyona

Detaylı

DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU

DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ 2016-2017 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II V. DERS KURULU (6 HAFTA) 1901205 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU DEKAN DEKAN YRD. BAŞKORDİNATÖR

Detaylı

Doğum Sonrası (post-natal) Büyüme

Doğum Sonrası (post-natal) Büyüme Doğum Sonrası (post-natal) Büyüme Doğumdan ergin çağa kadar olan büyümedir. Neonatal (yeni doğan) dönemi Infancy (yavru) dönemi Puberty (ergenlik) dönemi Adölesan (gençlik) dönemi Adult (erginlik) dönemi

Detaylı

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2040 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEMLER DERS KURULU

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2040 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEMLER DERS KURULU YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2018-2019 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI Dönem II TIP 2040 ÜROGENİTAL 04.03.2019-12.04.2019 DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM 16 2x2 18 ve EMBRİYOLOJİ 22 5x2 27 FİZYOLOJİ 31-31

Detaylı

Arka Beyin Medulla Omuriliğin beyne bağlandığı bölge kalp atışı, nefes, kan basıncı Serebellum (beyincik) Kan faaliyetleri, denge Pons (köprü)

Arka Beyin Medulla Omuriliğin beyne bağlandığı bölge kalp atışı, nefes, kan basıncı Serebellum (beyincik) Kan faaliyetleri, denge Pons (köprü) SİNİR SİSTEMİ BEYİN Belirli alanlar belirli davranış ve özelliklerden sorumlu. 3 kısım Arka beyin (oksipital lob) Orta beyin (parietal ve temporal lob) Ön beyin (frontal lob) Arka Beyin Medulla Omuriliğin

Detaylı

DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA)

DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA) T.C. MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ TAYFUR ATA SÖKMEN TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II V. DERS KURULU (7 HAFTA) 1901205 ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM DERS KURULU DEKAN DEKAN YRD. BAŞKORDİNATÖR

Detaylı

Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi;

Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi; DHEA-s Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi; DHEA sülfat böbrek üstü bezi tarafından üretilen zayıf bir erkeklik hormonudur ( androjen ). DHEA- sülfat hem kadın hem erkeklerde üretilir. Kadınlarda

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 04 MART NİSAN 2019 (7 HAFTA)

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 04 MART NİSAN 2019 (7 HAFTA) 2018-2019 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 04 MART 2019 19 NİSAN 2019 (7 HAFTA) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ DÖNEM II KOORDİNATÖR YARDIMCISI

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı Dönem I. 5. Ders Kurulu HAREKET SİSTEMİ-II Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Ders Kurulu Başkanı: Prof. Dr. Hakkı Engin AKSULU Prof.. Yrd. Doç. Dr. Özlem

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 05 MART NİSAN 2018 (7 HAFTA)

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 05 MART NİSAN 2018 (7 HAFTA) 2017-2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) 05 MART 2018 20 NİSAN 2018 (7 HAFTA) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ DÖNEM II KOORDİNATÖR YARDIMCISI

Detaylı

Aldosteron tansiyon ve vücut sıvı dengesini ayarlayan böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Kandaki miktarına bakılır.

Aldosteron tansiyon ve vücut sıvı dengesini ayarlayan böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Kandaki miktarına bakılır. ALDOSTERON Aldosteron tansiyon ve vücut sıvı dengesini ayarlayan böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Kandaki miktarına bakılır. Aldosteron testi ne için yapılır: Bazı sıvı ve elektrolit metabolizma

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN TANIMLAR: Hormon: Yunanca = uyarma, canlandırma, harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve sinir yoluyla vücudun

Detaylı

Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi;

Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi; DHEA-s Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi; DHEA sülfat böbrek üstü bezi tarafından üretilen zayıf bir erkeklik hormonudur ( androjen ). DHEA- sülfat hem kadın hem erkeklerde üretilir. Kadınlarda

Detaylı

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ Kortizol süpresyon testi; ACTH süpresyon testi; Deksametazon süpresyon testi Hipotalamus ve hipofiz bezinin kortizole cevabını ölçen laboratuar testidir. Kortizol Hipotalamus

Detaylı

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ

DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ DÖNEM 2- I. DERS KURULU AMAÇ VE HEDEFLERİ Kan, kalp, dolaşım ve solunum sistemine ait normal yapı ve fonksiyonların öğrenilmesi 1. Kanın bileşenlerini, fiziksel ve fonksiyonel özelliklerini sayar, plazmanın

Detaylı

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Dönem T+U Saat Kredi AKTS. Sinir Sistemi TIP 204 2 103+40 9 10. Kurul Dersleri Teorik Pratik Toplam

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Dönem T+U Saat Kredi AKTS. Sinir Sistemi TIP 204 2 103+40 9 10. Kurul Dersleri Teorik Pratik Toplam DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Dönem T+U Saat Kredi AKTS Sinir Sistemi TIP 204 2 103+40 9 10 Kurul Dersleri Teorik Pratik Toplam Anatomi 42 16 58 Fizyoloji 39 18 57 Histoloji ve Embriyoloji 12 4 16 Biyofizik

Detaylı

DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM

DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2013-2014 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. DERS (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) KURULU (10 MART 2014 25 NİSAN 2014) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II

Detaylı

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın:

E2 (ESTRADIPL) Normal Değerler: Erkek: <62 pg/ml Kadın: BETA HCG HCG gebelik sırasında eteneden salgılanır Gebe olmayan sağlıklı kişilerin kanındaki HCG düzeyi 1ng/ml'nin altındadır. Yumurtalık ve erbezlerinde koryokorsinom ve embriyonal kanser gibi ender görülen

Detaylı

DÖNEM 2 KURUL EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENĠTAL ve ENDOKRĠN SĠSTEM)

DÖNEM 2 KURUL EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENĠTAL ve ENDOKRĠN SĠSTEM) 2017-2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENĠTAL ve ENDOKRĠN SĠSTEM) 05 MART 2018 20 NİSAN 2018 (7 HAFTA) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ DÖNEM II KOORDİNATÖR YARDIMCISI

Detaylı

Prof. Dr. Mehmet ALİ MALAS

Prof. Dr. Mehmet ALİ MALAS DEKAN T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2012-2013 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. DERS (ENDOKRİN ve ÜROGENİTAL SİSTEM) KURULU (11 MART 2013 18 NİSAN 2013) BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT

YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT YDUS İÇİN TARİHİ FIRSAT İnternet Üzerinden Canlı Yayınlarla YDUS Hazırlık Programları www.e-yandal.com Bu kitabın tüm hakları e-tus UZAKTAN EĞİTİM VE YAYINCILIK LTD.ŞTİ. ne aittir. Hangi amaçla olursa

Detaylı

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır.

Normalde kan potasyum seviyesi 3,6-5,0 mmol/l arasındadır. POTASYUM K+; Potasyum yaşam için gerekli önemli bir mineraldir. Hücre içinde bol miktarda bulunur. Hücre içindeki kimyasal ortamın ana elementidrir. Hergün besinlerle alınır ve idrarla atılır. Potasyum

Detaylı

EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ

EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ EGZERSİZDE ENDOKRİN SİSTEM DEĞİŞİKLİKLERİ DOÇ.DR.MİTAT KOZ Endokrin sistem normal fizyoloji Endokrin sistem bir kontrol ve düzenleme sistemidir. Vücuttaki 3 ana fonksiyon ile yakın ilişkilidir. 1. Vücut

Detaylı

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI. Prof. Dr. Tülin BEDÜK ANKARA ÜNİVERSİTESİ Sağlık Bilimleri Fakültesi 2016

ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI. Prof. Dr. Tülin BEDÜK ANKARA ÜNİVERSİTESİ Sağlık Bilimleri Fakültesi 2016 ENDOKRİN SİSTEM HASTALIKLARI VE HEMŞİRELİK BAKIMI Prof. Dr. Tülin BEDÜK ANKARA ÜNİVERSİTESİ Sağlık Bilimleri Fakültesi 2016 Bedenimizde İki Tip Gland Vardır Exokrin Glandlar(Dış Salgı Bezleri):salgılarını

Detaylı

Hormonların özellikleri nelerdir?

Hormonların özellikleri nelerdir? On5yirmi5.com Hormonların özellikleri nelerdir? Hormonların özellikleri, salgılandığı organ ve hormonal hastalıklar nelerdir? Yayın Tarihi : 15 Kasım 2012 Perşembe (oluşturma : 2/13/2016) İnsan vücudunda

Detaylı

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ

DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ DEKSAMETAZON SÜPRESYON TESTİ Kortizol süpresyon testi; ACTH süpresyon testi; Deksametazon süpresyon testi Hipotalamus ve hipofiz bezinin kortizole cevabını ölçen laboratuar testidir. Kortizol Hipotalamus

Detaylı

KOMİTE III KOD DİSİPLİN TEORİK PRATİK TOPLAM TIP ANATOMİ HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ 3- TIBBİ BİYOKİMYA TIBBİ MİKROBİYOLOJİ

KOMİTE III KOD DİSİPLİN TEORİK PRATİK TOPLAM TIP ANATOMİ HİSTOLOJİ VE EMBRİYOLOJİ 3- TIBBİ BİYOKİMYA TIBBİ MİKROBİYOLOJİ OKAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 AKADEMİK YILI FAZ II KOMİTE III ENDOKRİN & ÜROGENİTAL SİSTEM KOMİTESİ (TIP 202) 5 HAFTALIK PROGRAM (22.01.2018 23.02.2018) KOMİTE III KOD DİSİPLİN TEORİK PRATİK

Detaylı

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler. Sağ kulakçık. Аntijen ve antikorlar. Аsetilholin. Karaciğer. Са-iyonları ve ATP. Distal tubülde.

MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ. Çözümler. Sağ kulakçık. Аntijen ve antikorlar. Аsetilholin. Karaciğer. Са-iyonları ve ATP. Distal tubülde. MAKEDONYA BİYOLOGLAR BİRLİĞİ LİSE III (ÜÇÜNCÜ) SINIFLAR İÇİN BİYOLOJİ DERSİNDEN BELEDİYE YARIŞMASI Çözümler TOPLAM PUAN 100 1. Tabelayı doldur! Soru Tubüler reapsorpsiyon(geri emilim) nerede gerçekleşir?

Detaylı

Androjenler ve Anabolik Steroidler

Androjenler ve Anabolik Steroidler Androjenler ve Anabolik Steroidler Sentezleri Androjenler kolesterolden sentezlenirler. Testosteron, testisin interstisyel (leydig ) hücrelerinde, 5-Pregnonolon dan sentezlenir. Testosteron salındıktan

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3

ADIM ADIM YGS LYS Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 ADIM ADIM YGS LYS 184. Adım BOŞALTIM SİSTEMİ 3 2) Geri Emilim (Reabsorpsiyon) Bowman kapsülüne gelen süzüntü geri emilim olmadan dışarı atılsaydı zararlı maddelerle birlikte yararlı maddelerde kaybedilirdi.

Detaylı

KOMİTEYE KATILAN ANABİLİM DALLARI VE ÖĞRETİM ÜYELERİ

KOMİTEYE KATILAN ANABİLİM DALLARI VE ÖĞRETİM ÜYELERİ OKAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 AKADEMİK YILI FAZ II KOMİTE III ENDOKRİN & ÜROGENİTAL SİSTEM KOMİTESİ (TIP 202) 5 HAFTALIK PROGRAM (22.01.2018 23.02.2018) KOMİTE III KOD DİSİPLİN TEORİK PRATİK

Detaylı

Konjenital adrenal hiperplazi. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

Konjenital adrenal hiperplazi. Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Konjenital adrenal hiperplazi (KAH) Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Dersin Amacı KAH patogenezinin öğrenilmesi KAH lı hastaların klinik ve laboratuar bulgularının

Detaylı

ENDOCRİN SİSTEM Hormonların salgılanmasında: Hormonların genel özellikleri: Endokrin Sisteme ait olmayan ancak hormon üreten yapılar:

ENDOCRİN SİSTEM Hormonların salgılanmasında: Hormonların genel özellikleri: Endokrin Sisteme ait olmayan ancak hormon üreten yapılar: ENDOCRİN SİSTEM Çok hücreli komplex organizmalarda iç ve dış ortam uyarılarına uygun tepkinin verilmesi. Hücre, doku, organ ve sistemlerin çalışmasının kontrolü ve koordinasyonlarının sağlanması. Homeostasinin

Detaylı

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU

11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU 11. SINIF KONU ANLATIMI 32 DUYU ORGANLARI 1 DOKUNMA DUYUSU DUYU ORGANLARI Canlının kendi iç bünyesinde meydana gelen değişiklikleri ve yaşadığı ortamda mevcut fiziksel, kimyasal ve mekanik uyarıları alan

Detaylı

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN

Reprodüktif Endokrinoloji. Prof. Dr. Mithat EVECEN Reprodüktif Endokrinoloji Prof. Dr. Mithat EVECEN HORMON Kelime: Yun. Uyarma, Canlandırma, Harekete geçirme. Tanım: Bir hücre ya da dokuda sentezlenen ve buralardan kan, lenf ve ya sinir yoluyla vücudun

Detaylı

4. DERS KURULU Nörolojik Bilimler ve Sinir Sistemi. 15 Şubat 2016 8 Nisan 2016 8 HAFTA KURUL DERSLERİ TEORİK PRATİK TOPLAM AKTS

4. DERS KURULU Nörolojik Bilimler ve Sinir Sistemi. 15 Şubat 2016 8 Nisan 2016 8 HAFTA KURUL DERSLERİ TEORİK PRATİK TOPLAM AKTS DÖNEM II. DERS KURULU Nörolojik Bilimler ve Sinir Sistemi Şubat 0 Nisan 0 HAFTA Prof.Dr. DEKAN DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ DERS KURULU BAŞKANI Yrd.Doç.Dr. Tolgahan ACAR Yrd.Doç.Dr. Hikmet BIÇAKÇI KURUL DERSLERİ

Detaylı

4. Bütün reseptörler için,

4. Bütün reseptörler için, 1. Eşik değeri ya da üzerinde uyartı verilen bir canlının algıladığı her uyartıya tüm vücudu ile tepki verdiği gözleniyor. Bu durum aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? A) Çevresel sinir sisteminin

Detaylı

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ Endokrin Sistem ve hastalıkları Uz. Fzt. Nazmi ŞEKERCİ ENDOKRİN SİSTEM Hücreler arası fonksiyonların, birtakım kimyasal regülatör maddeler ile, sinyalizasyon yöntemiyle ileten özel moleküler yapıda ki

Detaylı

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi

Endokrin Sistem ve hastalıkları. Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi Endokrin Sistem ve hastalıkları Uz.Dr.Aydan Ünsal 2 Mart 2011 saglık meslek okulu hastalık bilgisi dersi ENDOKRİN SİSTEM Hücreler arası fonksiyonların, birtakım kimyasal regülatör maddeler ile, sinyalizasyon

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) (07 MART NİSAN 2016)

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) (07 MART NİSAN 2016) 2015-2016 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II IV. KURUL DERS PROGRAMI (ÜRO-GENİTAL ve ENDOKRİN SİSTEM) (07 MART 2016 22 NİSAN 2016) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ DÖNEM II KOORDİNATÖR YARDIMCISI

Detaylı

Adrenal Korteks Hormonları

Adrenal Korteks Hormonları Adrenal Korteks Hormonları Doç. Dr.Fadıl Özyener Fizyoloji AD Bu derste öğrencilerle Adrenal korteks hormonlarının (AKH) sentez ve salgılanması, organizmadaki hücre, doku ve sistemlerde genel fizyolojik

Detaylı

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır.

HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ. Önemli Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. HİPOGONADOTROPİK HİPOGONADİZMDE ÜREME TEDAVİSİ VE SONRASINDAKİ SÜREÇ Önei Not : Bu yazı bilgilendirme ve yol gösterme amaçlıdır. Saygılarıa... Uğur AYDOĞAN - Gazi Üniversitesi ugur@hipogonadizm.org ugur.aydogan@gazi.edu.tr

Detaylı

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GENEL BİLGİLER. Dr. Mustafa KARA. İnsan vücudu bölgeleri. Karın boşluğunun anatomik.

ÜNİTE TIBBİ TERMİNOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GENEL BİLGİLER. Dr. Mustafa KARA. İnsan vücudu bölgeleri. Karın boşluğunun anatomik. HEDEFLER İÇİNDEKİLER GENEL BİLGİLER İnsan vücudu bölgeleri Karın boşluğunun anatomik bölgeleri Karın boşluğu kadranları ve bu kadranlarda bulunan organlar Anatomik yönler ve taraflar Vücudun ön tarafında

Detaylı