YEREL YÖNETMLER ULUSLARARASI PROJE FNANSMAN KAYNAKLARI

Transkript

1 YEREL YÖNETMLER ULUSLARARASI PROJE FNANSMAN KAYNAKLARI 1

2 YEREL YÖNETMLER ULUSLARARASI PROJE FNANSMAN KAYNAKLARI Koordinatör Kenan Çamurcu Danıma Kurulu Hulusi entürk brahim Ciminli Osman Danı Salih Kenan ahin Sami imek Yusuf ahin Medya letiim Ekrem Okutan Organizasyon Ahmet Hilmi Arısoy Ayser Saltı Emre Gedik Gül Baak Hanife Üstün Kemal Kaya Sedat Dalçık Teknik Hizmetler Yusuf Kaya 2

3 YEREL YÖNETMLER ULUSLARARASI PROJE FNANSMAN KAYNAKLARI Bu çalıma Galatasaray Üniversitesi öretim üyesi Dr. Cengiz Aktar bakanlıında Aylin Alagöz ve Rana Birden tarafından hazırlanmıtır. 3

4 SUNU Türkiye köklü bir yeniden yapılanma iradesi ortaya koymu bulunuyor. AB üyelik sürecinin bu gelimeyi hızlandırdıına kuku yok. Fakat tarihsel serüvenimizin Batı ya doru yürümeye yönelik tercihleri gözönünde bulundurulduunda asrileme arayılarımızın AB ile sınırlı olmadıı kavranabilecektir. Türkiye, gelien demokrasisi, güçlenen yerel yönetimleri, giderek daha donanımlı ve eitimli hale gelen toplum yapısıyla modern dünyada etkin ve saygın yerini almaktadır. Ülkemiz bugün gündeminde olan kamu yönetimi reformu ile yüz yıllık asrileme giriimlerinin tümüne bedel bir büyük adımı atmı bulunmaktadır. Bu giriimle çada yönetimlerin sahip olduu niteliklerle donatılmaya çalıılan siyasi sistemimiz, içinde bulunduu Avrupa ailesiyle entegre olma iradesini böylelikle ortaya koymu olmaktadır. Modern Türkiye, yoluna eski ve hantal yapısıyla devam edemez. Bilim, sanat, kültür, teknoloji, eitim ve yönetim alanlarında dinamik ve ilerlemeci bir toplumsal kültür oluturmamız gerekmektedir. Yeni Türkiye nin yönelimini kavrayan Pendik Belediyesi olarak 1994 ten bu yana bu gelimeye katkımızı sunmaya çalııyoruz. O günlerde ortaya koyduumuz yerel olanın güçlendirilmesi fikri ve bu alandaki projelerimiz Türkiye nin gündemine yeni girmektedir. Bilgi birikimi ve tecrübelerimizden süzülüp gelen katkının Türkiye nin kamu reformu içinde anlamlı yer bulmasından da ayrıca büyük mutluluk duyuyoruz. On yıllık yerel yönetim tecrübemizin bize örettii, ülkemizin ekonomik, sosyal ve siyasal sıçramasının ancak yerel irade ve aktörlerin eliyle gerçekleebileceidir. Bu gerçei kavradıımızdan dolayıdır ki, Pendik Belediyesi ni Türkiye nin neredeyse dev bir Ar-Ge kurumuna dönütürdük ve Türkiye nin dört bir yanına bilgi/tecrübe destei verdik, vermeye devam ediyoruz. Türkiye, kamu reformuna bitiik yerel yönetimler reformunu da tartımaktadır. Merkezi yönetimin pekçok yetki ve hizmet alanını yerel yönetimlere devretmeye hazırlandıı bir dönemde en çok kuku duyulan konu, yerel yönetimlerin bilgi, tecrübe, teknik donanım ve uzmanlık bakımından yetersiz olduudur. Bu eletirinin kısmen doru olduunu kabul etmek zorundayız. Fakat buradan yerel yönetimlere yetki devrinden vazgeçmeyi deil, onları güçlendirme sonucunu çıkarmalıyız. Pendik Belediyesi, bu yönde üzerine düeni fazlasıyla yapmaya çalımakta; Türkiye deki belediyelerden Türk dünyasına, oradan Balkanlar ve Ortadou ya kadar pek çok yerel yönetime hem destek vermekte, hem de onlarla çözüm ortaklıkları gelitirmektedir. Pendik Belediyesi yönetimi olarak yıllardır oluturduumuz bu çok deerli birikimimizi cömertçe kullanıma açtıımız bilinmelidir. Bu çerçevede yaptıımız yayınlar, uygulamaya koyduumuz projeler, düzenlediimiz toplantı ve etkinliklerin bilgisi dileyen herkese ulatırılmaktadır. AB üyelik sürecinin hızlandıı ve giderek ciddiyet kazandıı bu dönemde yerel aktörlerin güçlü biçimde sahneye çıkması için gerekli destei verecek yeni bir çalımayı Türk siyasi birikimine sunmaktan mutluluk duyuyoruz. Ülkemizin seçkin entelektüellerinden AB uzmanı Dr. Cengiz Aktar bakanlıındaki bir heyet tarafından hazırlanan kitap, yerel yönetimlerimizin içlerine kapanmaktan kurtulmalarına imkan salayacaktır. Yerel yönetimlerin, projelerine uluslararası finansman salamada hangi kaynaklara nasıl bavuracaklarını anlatan elinizdeki kitap, sahasında bir ilktir. Bölgelerin yerel kalkınma ve gelimeleri için salanacak uluslararası proje finansmanları yerel yönetimlerimizin ufkunu açacaktır. Bu çalımanın Türkiye nin tüm yerel yönetimlerine yararlı olmasını diliyorum. Erol Kaya Pendik Belediye Bakanı 4

5 GR Ülkemizin bugünkü Avrupa Birlii ile ilk teması 31 Temmuz 1959 da, zamanın Avrupa Ekonomik Topluluu na (AET) yapılan bavuruyla gerçekleiyor. II. Dünya Savaı nın sonundan itibaren kurulan ve bütünlemeyi hedefleyen Avrupa kurumlarıyla Türkiye nin ilikisi daha da eski ve 1949 a, kurucularından olduu Strazburg daki Avrupa Konseyi ne dayanıyor. Ancak, Türkiye nin Avrupa ilikisinin belirleyici bir özellii var: Avrupa ilikisi Osmanlı dönemindeki ilk batılılama giriimlerinden beri, yani 200 yıldır tamamen devletin tasarrufunda. Bahse konu olan devletin dı ilikisi, toplumu birebir kucaklayan bir süreç deil. Zira Osmanlı ve onun mirasçısı Cumhuriyet Türkiye sinde Avrupa, devletin bekası amacına yönelik bir araç anlamında. Batılılama aidiyet zemininde serpilen bir süreç olamamı ve her daim devletin tasarrufu olarak kalmı. Devlet, Avrupailemek dendiinde kendini ayakta tutmak için gerekenden fazlasını gerçekletirmemi ve dinamii satha yaymaktan her zaman geri durmu. Bu ilevsellik karar vericileri Avrupa nın temelindeki dayanımacı birey in devlete olan önceliini anlamaktan alıkoymu. Avrupa projesinin devletsel deil, toplumsal bir proje olduunu görmelerini engellemi. Bu yüzdendir ki, Türkiye tam 43 yıldır üye olacaı günü, takvimsel bir otomatizm gerei beklemekte. Halbuki Avrupa düüncesinin temelinde yatan ulus devletlerin çıkar ve refahı deil, onların, egemenlik alanlarını ulusüstü ve ulusaltı/yerel zeminlerde paylaarak güçlü ve etkin bir dayanıma ortamı ina etmeleri ve bu ortam sayesinde toplum ve bireylere refah, istikrar ve güvenlik salanmasıdır. Nitekim, Avrupa Birlii nin oluumu, modern çada ilk kez egemen devletlerin gönüllü olarak temel egemenlik haklarından vazgeçtikleri bir süreçtir. Ortaça boyunca biçimlenen ve modern ulus devletlerin ayrıcalıkları olan dört temel egemenlik hakkı para basma tekeli, vergi salma tekeli, sınırların kontrolü ve silahlı gücün tekelidir. Avrupa nın birlik süreci imdilik vergi salma dıında bu ayrıcalıkların sistematik bir biçimde ulus devletlerin tekelinden ulusüstü merci ve yönetimlere devredildii bir süreçtir. Buna paralel olarak ulus devletler Avrupa nın birleme süreci içerisinde Birlik in bekası ve Avrupa yurttaının esenlii için belli egemenlik haklarını ulusaltı mercilere devrederler. Ulus devletlerin egemenlik alanlarını ulusaltı zeminde paylamalarının kavramsal, hukuksal ve yönetsel temelleri 1993 de yürürlüe giren Maastricht Antlaması ile atılmıtır. Yakınlık (proximity) ve yerindenlik (subsidiarity) kavramları dorultusunda Avrupalı kanun koyucu, yurttaın, bölge ve mahalin, alınacak kararların kendileriyle ilgili olanlarda azamî söz sahibi olmaları amacını taımaktadır. Avrupa kurumları arasında giderek etkinlik kazanan Bölgeler Komitesi (Mart 1994) Maastricht Antlaması uyarınca kurulmu ve 1999 da yürürlüe giren Amsterdam Antlaması ile etki alanını geniletmitir. Bölgeler Komitesi yerel yöneticilerden mürekkep ve bölgelerin haklarını Brüksel nezdinde gözeten bir kurumdur. Dikey olarak federal, ulusal, bölgesel; yatay olarak da sivil toplum, meslek kuruluları ve ekonomik aktörlerle egüdüm içerisinde çalıır. Dier taraftan Avrupa Birlii nin kuruluundan bu yana temel yaklaımlarından olan varsıl ve yoksul bölgeler arasındaki ekonomik dayanıma, Maastricht kavramları ve üye devletlerin kendi adem-i merkeziyetçi yapıları sayesinde yeni bir ivme kazanmı ve eskisine oranla çok daha etkin bir politika haline gelmitir. Bölgesel politikalara yönelik yapısal fonlar Avrupa Birlii nin yıllık 100 milyar Euro luk bütçesinin üçte biridir. Avrupa kurumları ve Avrupa ülkeleri aday ülkelerde yerel ve bölgesel otoritelerin güçlenmesi ve yoksul bölgelerin kalkınması için bu kitapçıkta somut örnekleri verilen fonlar tahsis etmilerdir. Bugünden denilebilir ki ulus devletlerin egemenlik alanlarının ulusaltı zeminde paylaımının somutlatıı yerellik ve yurttalık hakları, 21. yüzyıl Avrupa sının mimarîsinde hayatî bir konuma sahip olacaktır. Dr. Cengiz Aktar 5

6 YEREL YÖNETMLER, PROJELER VE FNANSMAN MKANLARI Giri Küreselleme dinamiklerinin siyasi, ekonomik ve sosyal yaamda meydana getirdii çok yönlü ve çok boyutlu deiimler, karar alıcılar ve uygulayıcılar açısından sürecin koulları ve gereksinimleriyle uyumlu politika ve yaklaımları gelitirmelerini kaçınılmaz kılmaktadır. çerisinde bulunduumuz 21. yüzyılın sürdürülebilir kalkınma stratejisi, ulusal hedeflerle toplumun gerçek anlamda bütünletirildii, toplumsal katkı ve toplumsal paylaım eksenli sinerjik bir yaklaımın izlenmesini gerektirmektedir. üphesiz, bu balamda yönetiim kavramı ve bu kavramın dünya gündeminde giderek artan önemi daha iyi anlaılmaktadır. Günümüzde yönetiim kavramı toplumun kalkınması, kaynaımı ve refahı için ekonomik, sosyal ve siyasi kaynakları nasıl idare ettiini gösteren bir süreci ifade etmektedir. Bu süreç merkezi, yerel, bölgesel kurumsal yapılar ve faaliyetler, parlamento, yargı, sivil toplum ve özel sektörü oluturan kurumlar, kurulular ve bireyler olmak üzere çok geni bir yelpazeyi kapsamaktadır. Ekonomik ve siyasi kriterlerin karılanması ve müktesebatın üstlenilmesini içeren Avrupa Birlii uyum sürecinin ayrılmaz bir parçası, sistemin ileyii için gerekli olan idari yapının oluturulması ve ileyiinin salanmasıdır. Esasen yukarıda deinilen yönetiim kavramı bir yerde toplumsal bir proje olarak kabul edilen AB tam üyeliinin baarılı bir ekilde gerçekletirilmesinde anahtar faktörü oluturmaktadır. Nitekim yönetiim ve yerel yönetiim unsuru gerek AB gerek uluslararası düzeyde finansman salanan program ve projelerin önemli bir kriterini oluturmaktadır. Türkiye de kamu yönetim reformu 58. ve 59. Hükümetlerin benimsedii Acil Eylem Planı nda ayrıntılı bir ekilde ortaya konmu, takvime balanmı ve sorumlulukları netletirilmitir. 24 Temmuz 2003 tarihinde kabul edilen gözden geçirilmi Ulusal Program da ise kamuda yönetiimin güçlendirilmesi kapsamlı bir ekilde ele alınmakta, yerel yönetimler reformu, gerçekletirilecek çalımaların bir parçasını oluturmaktadır. Ulusal Program da yapılacak reformlar sonrasında yerel yönetimlerin merkezi idarenin belirleyecei ilkeler ve standartlara, ulusal ve bölgesel planlara uygun olarak, mahalli ve müterek nitelikli ihtiyaçların karılanması konularında kendi kararlarını alan, kaynaklarını oluturan, projelerini uygulayan ve vatandaların denetimine açık çada birimler olarak yeniden yapılandırılacaı ifade edilmektedir. Bu çerçevede toplumun istek, beklenti ve ihtiyaçları paralelinde gerekli tespitlerin yapılması, sorunların belirlenmesi, projelerin gelitirilmesi ve finansmanın salanmasında yerel yönetimlerin çok daha büyük ve önemli sorumluluklar üstlendii açıktır. Bu dorultuda, hazırlanan bu kitapta Türkiye-AB mali ibirliinin yanısıra gerek ikili, gerek uluslararası düzeyde salanan imkanlar makro bir perspektif içerisinde ele alınmı ve çalımanın bilgilendirme ve yol gösterme nitelii ön plana çıkarılmıtır. I. TÜRKYE-AVRUPA BRL MAL BRL Genel Helsinki Zirvesi nde Türkiye nin Avrupa Birlii tam üyeliine adaylıının teyit edilmesi ile birlikte Türkiye-Avrupa Birlii ilikileri farklı bir boyuta 6

7 taınmı, Türkiye tam üyelie aday ülkeler için gelitirilen Katılım Öncesi Strateji ye dahil edilmitir. Katılım stratejisi uyarınca, yapılacak hibe nitelikli yardımların tek bir çerçeve altında toplanması amacıyla Tek Çerçeve olarak bilinen yönetmelik hazırlanmı, yönetmelik AB Balıkçılık Konseyi nin 17 Aralık 2001 tarihli toplantısında kabul edilerek, 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüe girmitir. Sözkonusu Yönetmelik, Türkiye nin AB den hibe yardımı aldıı üç kaynaı (MEDA II programı, ekonomik ve toplumsal gelimeyi desteklemeye yönelik tedbirler içeren yönetmelik ve Türkiye-AB gümrük birliini güçlendirmeye yönelik yardım içeren yönetmelik) standart prosedürlere dayanan tek bir bütçe kalemi eklinde yeniden düzenlemitir. çerisinde bulunduumuz süreçte Avrupa Birlii tarafından salanacak mali yardımlar Katılım Ortaklıı Belgesi 1 ve Ulusal Program 2da yeralan önceliklere uygun projelerin gerçekletirilmesini hedeflemektedir. Bir dier ifadeyle, AB tarafından salanacak mali yardımlar, Türkiye nin tam üyelie hazırlanmasının desteklenmesine yöneliktir. Katılım sürecinde mali ibirlii yeni bir yapılanmayı da beraberinde getirmitir. Tüm aday ülkeler için geçerli olan bu yapılanma, mali ibirliinin deiik aamalarının farklı birimler ve kiilerce uygulanması ve denetlenmesini içeren merkezi olmayan bir yapılanmadır. Bu yapılanma iki açıdan önem taımaktadır: Dier aday ülkelerle aynı kurumsal yapılanma gerçekletirilmekte, aynı terminoloji kullanılmaktadır. Böylelikle gerek üye devletlerin adaylarla ibirlii, gerek adayların birbirleriyle ilikisi ve yürütülecek ortak projelerin baarısı açısından önemli bir altyapı oluturulmaktadır. Sözkonusu yapılanma üyelik döneminde Topluluk fonlarının kullanımı için aday ülkeleri hazırlamaktadır. Dolayısıyla bu yapılanma kısa dönemli deil, üyelik sonrasında da kullanılabilecek bir yapıdır. Türkiye-Avrupa Birlii Mali birliinde Yeni Yapılanma Sözkonusu yapılanmaya ilikin düzenlemeyi yapmak üzere 18 Temmuz 2001 tarih ve 2001/41 sayılı Babakanlık Genelgesi yayımlanmı; Merkezi Olmayan Yapılanma içerisinde Ulusal Mali Yardım Koordinatörü, Mali birlii Komitesi, Ulusal Fon ve Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Ortak zleme Komitesi ve Merkezi Finans ve hale Birimi gibi birimler oluturulmutur. lgili birimlerin sorumluluk alanları aaıda yer almaktadır. Ulusal Mali Yardım Koordinatörü (Babakan Yardımcısı Abdullah Gül) Topluluk mali yardımının katılım süreci ile ilikilendirilmesi ve fonların sadece bu amaç için kullanılmasını teminen gerekli koordinasyonu salamak, Mali ibirlii kapsamında deerlendirilecek projelerin Katılım Ortaklıı Belgesi ve Ulusal Program da yer alan öncelikler dorultusunda yönlendirilmesini, seçilmesini, uygulanmasını ve izlenmesini salamak, Yıllık Finansman Protokollerini, Ulusal Yetkilendirme Görevlisi ve ilgili Bakanlıklar ile balantılı olarak hazırlamak ve koordine etmek, Programların izlenmesini ve deerlendirilmesini koordine etmek. Ulusal Fon Ulusal Fon, Topluluk fonlarının yardımın yapıldıı ülkeye aktarımını salayan, yardımların muhasebesini tutan merkezi hazine birimi olarak tanımlanmaktadır. Hazine Müstearlıı tarafından açılacak ve yönetilecektir. Ulusal Yetkilendirme Görevlisi (Devlet Bakanı Ali Babacan) Komisyon dan mali kaynakların transferini talep etmek, Finansman Protokolü nde geçen ulusal ve dier mali kaynakların akıını salamak, AB mali yardımları için AB tarafından kabul edilmi bir mali raporlama sistemi oluturmak, Finansman Anlaması nda belirtilen usule uygun olarak mali kaynakları Merkezi Finans ve hale Birimi ne transfer etmek. 7

8 Merkezi Finans ve hale Birimi Proje kapsamında ihale açılması, ihalelerin sonuçlandırılması ve AB fonlarının proje bazında uygulayıcı kurulua aktarılmasını kapsayan Proje Uygulaması dönemindeki tüm ilemler Mali birlii Komitesi Mali ibirlii ile ilgili olarak yürütülen çalımalar arasında gerekli uyumu salamak, Mali kaynakların kullanımında öncelikleri belirlemek, Saptanacak öncelikler kapsamında yıllık programları hazırlamak, Mali kaynakların öncelikler dorultusunda daıtımını gözetmek, Mali ibirlii uygulamasını izlemek ve deerlendirmek. Komite Dıileri Bakanlıı, Maliye Bakanlıı, Devlet Planlama Tekilatı Müstearlıı, Hazine Müstearlıı ve Avrupa Birlii Genel Sekreterlii temsilcilerinden oluur. Ortak zleme Komitesi zleme raporları kapsamında Finansman Protokollerinde yer alan hedeflerin gerçeklemesini deerlendirmek, Belirlenen hedeflere ulaılabilmesi için önceliklerde deiiklik, programlar arasında kaynak aktarımı ve gerekli hallerde program bazında ilave mali kaynak önerisinde bulunmak. Komite Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Mali birlii Komitesi ve Avrupa Birlii Komisyonu temsilcilerinde oluur. Bu yapılanmanın tüm unsurlarıyla ilemeye balaması, Avrupa Birlii Komisyonu tarafından onaylanması bir baka ifade ile akreditasyonun alınmasıyla gerçeklemektedir. Akreditasyon talebi 9 Nisan 2003 tarihinde iletilmi ve Komisyon un ilgili birimlerince yapılan incelemeleri takiben 8 Ekim 2003 itibariyle Türkiye deki merkezi olmayan yapılanma akredite olmutur. Böylelikle AB ye üyelik hedefi dorultusunda ortaya koyulan taahhütlerin gerçekletirilmesi amacıyla oluturulacak ve AB tarafından finanse edilecek projelerin belirlenmesi, yönetimi, izlenmesi ve deerlendirilmesi Türkiye tarafından yerine getirilecektir. Bütün aday ülkeler için olduu gibi yardım iki ana balık altında gerçeklemektedir: Kurumsal kapasitenin ina edilmesi: Türkiye nin ekonomik, sosyal, düzenleyici ve idari kapasitesini güçlendirmek için ihtiyaç duyulan yapıların, stratejilerin, insan kaynaklarının ve yönetim becerilerinin gelitirilmesine yardımcı olmak. Destek esas olarak eletirme enstrümanı yoluyla üye devletlerle düzenlenecek ve uygulanacaktır. Bu alanda merkezi, bölgesel ve yerel düzeylerde kamu yönetimlerine destek salanabilir. Yatırım: Yatırım destei hem müktesebata uyumu salamak için ihtiyaç duyulan düzenleyici altyapının güçlendirilmesine yönelik hem de dorudan müktesebat balantılı yatırımları içerecektir. Tek Çerçeve Yönetmelii kapsamında aaıdaki alanlarda reformların desteklenmesine özel önem verilecei belirtilmektedir: demokrasi ve hukuk devleti, igücü piyasasına ilikin politika, çevre, tarım, hayvan ve bitki salıı sistemlerinin modernletirilmesi, denizcilik emniyetinin güçlendirilmesi, Türk kamu idaresinin modernletirilmesi ve sınır kontrollerinin iyiletirilmesi, sınırlar ötesi ibirlii, Türkiye nin Topluluk programları ve ajanslarına katılımının ortaklaa finanse edilmesi. Finansmanı uygun görülen faaliyetler küçük ölçekli altyapı iyiletirmeleri, enerji ve ulaım alarının, ekonomik ve sosyal kaynamanın ve ekonomik kalkınmanın tevik edilmesini de içerecektir. Aaıda bir fikir vermesi amacıyla AB nin Türkiye de destekledii ve yerel yönetimlerin yararlandıı programlara bazı örnekler verilmektedir. anlıurfa çme Suyu Programı Amaç Çapı 400 ve 1800 mm arasında deien yaklaık 35 km lik katodik korumalı su iletim borusunun döenmesi; kapasiteleri 2500m3 ve 20000m3 arasında deien 8

9 birkaç adet betonarme içme suyu deposunun inası; mevcut içme suyu depolarının, 3-4 pompalama istasyonunun ve ikinci daıtım sistemi balantılarından gerekli olanlarının rehabilitasyonu; su arz sisteminin idare edilmesi ve bakımı için ilgili belediye personelinin eitilmesi; Gereken inaat ilerinin denetlenmesi; Sistemin iletilmesi için ilgili belediye personelinin eitilmesi. Hedeflenen Sonuçlar anlıurfa daki içme suyu daıtım sistemini ina edip gerekli donanımı salayarak Türk standartlarına uygun içme suyunun tedarik edilmesi; Belediye ile anlıurfa Su lerinin içme suyu altyapısını ve daıtım sistemini daha etkin ekilde yönetme ve bakımını gerçekletirme kapasitesini artırmak. Yararlanan: anlıurfa Belediyesi Balangıç Tarihi: Aralık 2001 Süre: 6 yıl Avrupa Komisyonu katkısı: 21.3 milyon Euro Bilgi için: Ahmet Bahçıvan, Belediye Bakanı anlıurfa Belediyesi Tel: Arif Karbak, Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii delegation-turkey@cec.eu.int Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii Tel: Marmara Depremi Rehabilitasyon Programı Amaç: Türkiye de 17 Austos 1999 tarihindeki Marmara depreminden etkilenen yaam koullarını düzeltmek, ekonominin toparlanması ve ekonomik büyümenin yeniden canlanması için destek vermek ve afet durumunda risk yönetimi ile riskin azaltılması için kurumsal çerçeveyi oluturmak. Spesifik hedefler: AB ve Türkiye arasında karde belediyelerin eletirilmesi yoluyla Marmara deprem bölgesinde afete dirençli kalkınmanın planlanması, düzenlenmesi ve uygulanması için yerel kapasitelerin rehabilitasyonu ve güçlendirilmesi; Depremzedelerin sosyal ve psikolojik açıdan toparlanmalarına yardımcı olmak amacıyla eitim ve psikososyal rehabilitasyon hizmetleri için kullanılan hasar görmü tesislerin yenilenmesi ve iyiletirilmesi yoluyla depremzedelere destek salanması. Programın bileenleri (Çalımanın içerii itibariyle birinci bileen kapsamlı olarak alınmaktadır) 1. Yerel yetkililerin kurumsal kapasitesinin onarılması: Yeniden yapılandırılan acil durum yönetimi ve müdahale sisteminin tasarımını ve uygulanmasını finanse edecektir. Bu sistem belediye düzeyinde afet önleme, etkilerini hafifletme, planlama ve duyarlıı artırmaya yönelik kurumsal faaliyetlerin güçlendirilmesi yoluyla yeniden yapılandırılacaktır. Öncelikler aaıda örnekleri verilen restorasyon çalımalarını içermektedir: Travma sonrası etkilerle baedilebilmesi için yerel eitim kapasitesinin oluturulması, Belediyelerde itfaiyenin rehabilitasyonu ve modernletirilmesi, Belediyenin mühendislik dairelerinin arazi kullanımı konusunda eitilmesi ve imar yasasının uygulanması, Belediyelerin toprak iyiletirme kapasitesinin güçlendirilmesi ve güncelletirilmesi, Genel olarak halk duyarlılıının artırılması kampanyası, Yerel kapasitelerin gelitirilmesi için baka çalımalar. 2. Deprem bölgesindeki marjinal gruplar için sosyal ve ekonomik rehabilitasyon Balangıç tarihi: Mayıs 2001 Süre: 3 yıl Avrupa Komisyonu nun katkısı: Euro 9

10 1.Bileen Marmara deprem bölgesinde gerçekletirilecektir. Zararın azami düzeyde olduu zmit, Gölcük, Adapazarı, Yalova, Düzce ve Bolu illerini içerecektir. Bilgi için: Figen Tunçkanat, Avrupa Komisyonu Türkiye Tems. Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii Tel: Elif Ayhan, Babakanlık Proje Uygulama Birimi Sivil Toplumun Güçlendirilmesi Projesi Amaç: Türkiye de sivil toplumu güçlendirmek, vatandaların giriim ve diyalog kapasitelerini gelitirmek ve vatandalarla devlet arasında daha dengeli bir ilikinin kurulmasına yardımcı olarak demokrasi pratiinin olgunlamasına katkıda bulunmaktır. Program altı bileenden olumaktadır. Bileen 3/Yerel Yönetim Ortaklıkları: Bu bileen sonucunda AB-Türkiye belediye deiimlerinin yararları ve ileyii ile ilgili fikir alıverii ve know-how daıtımı için bir dizi baarılı deneme projesi ortaya konacaktır. Bilgi için: Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii Meriç Özgüne, Enver Çapcı delegation-turkey@cec.eu.int Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii Tel: Obahan Obaolu, Sivil Toplumun Güçlendirilmesi Programı, STK Destek Ekibi obahan@stgp.org Mozaik Programı (Kültürel Faaliyetler) Amaç: AB çok kültürlü kimliinin çeitliliinin bir ifadesi olarak Avrupa kültürü ve sanatının farklı yönlerine Türk halkının ilgisini artırmak. Program aaıdaki öncelikler üzerinde odaklanan kültürel faaliyetlerden oluacaktır: Avrupa kültürel boyutu projelerin temel bir yönü olmalıdır. Projeler Türk halkı üzerinde kalıcı etki yapan faaliyetler ile Türkiye ve AB arasındaki kültürel baları gelitirecektir. Projeler AB hakkında ülke çapındaki tartımayı zenginletirme fırsatı yaratarak mümkün olan en geni dinleyici/seyirci kitlesinde AB kültür ve sanatıyla ilgili konularda ilgi uyandırabilecek yenilikçi giriimler, fikirler ve yapımlar önerecektir. Projeler en yüksek görünürlüe ulamak için medyanın ilgisini ve katılımını çekecektir. Proje Türkiye deki Avrupa kültür enstitülerinin ve/veya AB üye devletlerindeki Avrupa kurulularının katılımı dahil Türk ve Avrupalı kültürel kurulular arasında kültürel ibirliini tevik edecektir. Balangıç tarihi: Ocak 2003 Süre: 1 yıl Proje kontratı imzalanan kurulular: TÜRSAK (Türkiye Sinema ve Audiovisuel Kültür Vakfı), Deirmendere Belediyesi, TOBAV (Devlet Tiyatroları Opera ve Balesi Çalıanları Vakfı), Mersin Ticaret Odası, Helsinki Yurttalar Meclisi Bütçe: Euro Bütçenin durumuna göre yıllarında bu program kapsamında benzer hibe fırsatları olabilir. Bilgi için: rem Selamolu, Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii delegation-turkey@cec.eu.int Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilcilii Tel: Bölgesel Programlar Türkiye Barcelona süreci kapsamında Avrupa-Akdeniz Ortaklıı nın mali enstrümanı olan MEDA Programı çerçevesinde bölgesel menfaati içeren faaliyetler için 10

11 finansmandan yararlanmaya devam edebilecektir (örnein kültürel mirası veya suçla mücadeleyi tevik etmeye yönelik ortak programlar). Aday Ülkelere Açık Topluluk Programlarına Katılım Türkiye nin aday ülkelere açık tüm Topluluk programlarına katılımına ilikin olarak, Türkiye ile AB Komisyonu arasında Türkiye Topluluk Programlarına Katılımının Genel lkeleri Hakkında Çerçeve Anlama 26 ubat 2002 tarihinde imzalanmı; 1 Eylül 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak 5 Eylül 2002 de yürürlüe girmitir. Bu çerçevede Türkiye nin katılım kararı aldıı her bir Topluluk programına ilikin olarak Komisyon ile programa katılıma dair esasları ve katkı payını ortaya koyan mutabakat zaptlarının imzalanması gerekmektedir. Türkiye nin Katılım Bavurusunda Bulunduu Topluluk Programları Eitim ve Gençlik Alanındaki Programlar Türkiye nin akademik yılından itibaren AB nin eitim ve gençlik programları Leonardo Da Vinci, Socrates ve Gençlik (Youth) programlarından fiilen faydalanmaya balanması hedeflenmektedir. Söz konusu üç programın tanıtımından, ileyiinden, izlenmesinden ve deerlendirilmesinden sorumlu olacak Ulusal Ajans Milli Eitim Bakanlıı, YÖK Bakanlıı ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüü nün katkılarıyla DPT bünyesinde ayrı bir birim olarak oluturulmutur. Dier Programlar Türkiye ayrıca 10 program için daha katılım bavurusunda bulunmutur. 1. Bilimsel ve Teknolojik Gelime alanında 6. Çerçeve Program 2. KOB ler için Çok Yıllı Program 3. Gümrükler IDA-II 5. Dijital çerik (e-content) 6. Yeni Kamu Salıı Programı 7. stihdamı Tevik Tedbirleri 8. Cinsiyetlerarası Eitlik 9. Ayırımcılıkla Mücadele 10. Sosyal Dılanmanın Önlenmesi Çok Yıllı Programa dair mutabakat zaptı 6 Ocak 2003; 6.Çerçeve Programa ilikin mutabakat zaptı ise 10 Ocak 2003 tarihi itibariyle yürürlüe girmitir. Dierleri ile ilgili çalımalar sürdürülmektedir. Avrupa Yatırım Bankası nın Saladıı mkanlar Avrupa Birlii nin özerk finansman kurumu olan Avrupa Yatırım Bankası, 1958 yılından beri AB üyesi ve AB nin ibirlii anlamalarının olduu ülkelerdeki yatırım projelerine uygun koullarda kredi salamaktadır. Aralık 1999 tarihinde yapılan Helsinki Zirvesi nde Türkiye nin AB adayı olarak kabul edilmesi, Türkiye-AB ilikilerinde ve Türkiye nin faydalanabilecei AYB kredi imkanlarında yeni bir dönemi balatmıtır. Özel Eylem Programı (Special Action Program) çerçevesinde dönemi için 450 milyon Euro Gümrük Birlii nin gerçeklemesiyle Türkiye ye taahhüt edilen bu imkan, ancak Helsinki Zirvesi sonrası adaylıımızın tescili ile hayata geçirilmitir. 12 Akdeniz ülkesi için Euro-Med II çerçevesinde dönemi için milyar Euro Türkiye nin 2000 ve 2001 yıllarında AYB ye sunduu projeler sözkonusu kaynaktan finanse edilmitir. Bu çerçevede, 2000 yılında üç proje için 200 milyon Euro, 2001 yılında ise, 295 milyon Euro taahhüt edilmitir. Deprem Kredileri Marmara Depremi Acil Yardım ve Yeniden Yapılandırma Projesi kapsamında, Avrupa Yatırım Bankası tarafından 600 milyon Euro tutarında (TERRA) bir kredi salanmıtır. Kredinin 450 milyon Euro tutarındaki (TERRA 1) kısmı projeler için ayrılmıtır. Sözkonusu kredinin 150 milyon Euro tutarındaki (TERRA 2) kısmı KOB destei için tahsis edilmitir. 13 aday ülke için Katılım Öncesi Kolaylıı (Pre- Accession Facility) çerçevesinde dönemi için 8.5 milyar Euro 11

12 Pre-Accession Facility için BBB ratingi istenmektedir. Bu nedenle Türkiye nin ratingi bu imkanın kamu projeleri için kullanılmasına olanak tanımamaktadır. Bu sorun Boaz Tüp Geçiti gibi büyük projelerle aılabilecektir. Söz konusu imkandan özel sektör, bir uluslararası banka garantisi salayarak faydalanabilmektedir. Akdeniz ülkeleri için bölgesel veya ortak network projeleri için 1 milyar Euro AB Uyum Sürecinde Bazı Önemli Hususlar Avrupa Birlii tam üyeliine hazırlanan Türkiye ye yönelik AB mali yardımı bu hedefe yönelik olarak gerçekletirilecektir. Bu çerçevede Türkiye-AB mali ibirlii yapısı, ileyii ve mevcut enstrümanlar perspektifinden makro bir yaklaımla ele alınmaya çalıılmıtır. Ancak çalımanın temelini oluturan yerel yönetimler açısından bakıldıında bazı hususların ayrıca altının çizilmesinde fayda görülmektedir. 19 Mayıs 2003 tarihinde Konsey tarafından kabul edilen Gözden Geçirilmi Katılım Ortaklıı nı takiben 24 Temmuz 2003 de kabul edilen Topluluk müktesebatının üstlenilmesine ilikin gözden geçirilmi Ulusal Program da Kamu Yönetiiminin Güçlendirilmesi balıı altında yerel yönetimler reformu da ele alınmaktadır. Yerel Yönetimler Reformu konusunda aaıdaki açıklama yapılmaktadır. Yerel Yönetimler Reformu: Aır bir merkezi vesayet ve yetersiz kaynaklar ile çalıan yerel yönetimlerin ülkemizin de imzalayarak taraf olduu Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik artına uygun olarak yeniden yapılandırılması öngörülmektedir. Bu kapsamda yerel yönetimlerin yetki ve görevleri tadadi olarak sayılmak yerine, merkezi idarenin görev ve fonksiyonları belirlenecek, geriye kalan her türlü mahalli ve müterek nitelikli görev ve hizmetler yerel yönetimlerin uhdesine verilecektir. Yapılacak reformlar sonrasında yerel yönetimler; merkezi idarenin belirleyecei ilke ve standartlara, ulusal ve bölgesel planlara uygun olarak mahalli ve müterek nitelikli ihtiyaçların karılanması konularında kendi kararlarını alan, kaynaklarını oluturan, projelerini uygulayan ve vatandaların denetimine açık çada idari birimler olarak yeniden yapılandırılacaktır. Bu çerçevede bölgesel politikayla balantılı olarak bazı noktaların belirtilmesinde fayda vardır. Bölgesel Kalkınma Ajansları: Kaynakların merkezden daılımı bu güne kadar bir yandan gereksiz ve verimsiz yatırımların yapılması yoluyla kaynak kullanımında israfa neden olurken aynı zamanda bölgeler arasında ve iller arasında gelimilik farklılıklarının artmasına da yol açmıtır. Kaynakların yerinde ve daha etkin kullanılması, aynı bölge içindeki iller arası gelimilik farklılıklarının azaltılması ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesini salamak amacıyla AB normlarına uygun olarak ülkemiz için tanımlanmı olan statistiki Bölge Birimleri (NUTS) dikkate alınarak alt bölge düzeyinde yeni hizmet bölgeleri ve birimleri oluturulacaktır. Bölgeler arası gelimilik farklılıklarını azaltıcı politikalar merkezi yönetim tarafından, bölgesel potansiyellerin harekete geçirilmesi ve iller arası gelimilik farklılıklarının giderilmesine yönelik çalımalar ise Bölgesel Kalkınma Ajansları tarafından yürütülecektir. Bölgesel Kalkınma Ajansları katılımcı yöntemler kullanarak ve bölgedeki bütün ilgili kesimleri bir araya getirerek bölge geliim stratejisi oluturacak, ulusal ve uluslararası fonların bölgesel stratejiye uygun olarak kullanımına aracılık edecektir lerleme Raporu Bölgesel Politika ve Yapısal Enstrümanların Egüdümü Müktesebat balıı kapsamında, bölgesel politikayı uygulamak için yeterli kapasitenin merkezi ve bölgesel düzeyde oluturulması gerektii belirtilmektedir Ulusal Kalkınma Planı nın bölgeler arası büyüyen farklılıkların azaltılmasına yönelik bölgesel kalkınma için uzun vadeli uyumlu bir politikanın temellerini oluturması gerektiine dikkat çekilmektedir. Bölgesel ve yerel ve aynı zamanda sosyal ve ekonomik partnerler olmak üzere ilgili tüm tarafların katılımının salanmasının altı çizilmektedir. Bölgesel politikaların gelimesinin ekonomik faaliyetin tüm sektörleriyle bütünlemesini salamak üzere Türkiye nin sadece merkezi ve mahalli idareler deil, balantılı bakanlıklar ile de koordinasyon yapıları oluturması gerekecei 12

13 belirtilmektedir. II. KL DÜZEYDE BRL MKANLARI Türk-Alman birlii Programı Türk tarafı ile ortaklaa kararlatırılan yürürlükteki proje programı, 5 yıllık kalkınma planlarında belirlenen hedefleri desteklemekte ve atık suyla katı atıkların bertaraf edilmesine yönelik altyapının gelitirilmesi ve istihdamın gelitirilmesi alanları üzerinde younlamaktadır. Projeler ayrıca bölgesel farklılıkların azaltılmasına ve yerel yönetimlerin mevcut altyapıyı ekonomik ve teknik açıdan iletebilecek duruma gelmelerine katkıda bulunmaktadır. Türk-Alman ibirlii programı Türkiye nin AB adaylıına uygun olarak ekillendirilmekte ve bu balamda katkıları Avrupa Birlii nin önlemleriyle koordinasyon salanarak gerçekletirilmektedir. Programın içerii yıllık görümelerle hükümetlerarası müzakereler sırasında gelitirilmektedir. Programın Anahatları Türk Hükümeti nin siyasi hedeflerinin ve planlanan reformların desteklenmesi, birlii projelerinin daha yoksul illerde younlatırılmasıyla bölgesel dengesizliklerin giderilmesi, Proje programının aırlıklı olarak aaıdaki konulara yönelmesi: Belediyelerin çevreye uyumlu ekilde gelimesi (atık su arıtma tesisleri, katı atık depolama tesisleri, kurumlara nitelik kazandırılması), küçük ve orta ölçekli iletmelere kredi salanarak istihdamın gelitirilmesi ve gelir getiren önlemler, Özellikle belediyelerin idare ve icra kapasitelerinin güçlendirilmesi suretiyle Türkiye nin Avrupa Birlii ne hazırlıının desteklenmesi, Katkıda bulunan dier kurumlarla (AB Komisyonu, Dünya Bankası, Birlemi Milletler kurumları) yakın bir koordinasyonun sürdürülmesi, Özel sektörün yatırımlar çerçevesinde mali katkıda bulunmasıyla daha yakın bir ibirliini kazanmak için araçların salanması. kili ibirlii çerçevesinde Alman Hükümeti kalkınmada öncelikli yatırımlar için ya %60 ı baı olmak üzere düük faizli kredi ya da tümü baı olarak sermaye salamaktadır (Mali ibirlii). Alman Hükümeti Yeniden Yapılanma Kredi Kurumu nu projelerin denetlenmesi ve Türk partnerle birlikte uygulanması konusunda görevlendirmektedir. Teknik ibirlii kapsamında teknik, ekonomik ve organizasyona ilikin bilgi ve deneyimlere yönelik danımanlık hizmetleri verilmektedir. Alman Hükümeti Almanya nın projelere saladıı katkının koordinasyonuyla genelde Hükümet e balı Alman Teknik birlii Kurumu nu (GTZ) görevlendirmektedir. lke olarak ibirlii projelerinde hem Türk hem Alman tarafı olmak üzere her iki partner anlaarak katkıların bir kısmını üstlenir. Genelde mahallinde finanse edilecek giderleri Türk tarafı üstlenir. Uygulanmakta olan teknik ibirlii projeleri arasında Farklı yerleim yerlerinde yerel yönetim hizmetlerine nitelik kazandırılması projesi (Türkiye ve Ortadou Amme daresi Enstitüsü) Diyarbakır Amme Hizmetleri Kuruluu olan DISKI nin teviki, Erzurum da Çevreye Zarar Vermeyen Belediye Hizmetlerinin Gelitirilmesi ve proje uygulayıcıları arasında Erzurum Büyükehir Belediyesi ve Ulusal Enerji Tasarruf Merkezi nin yer aldıı Enerji Etkinlii nin Tevik Edilmesi projesi sıralanabilir. Mali ve teknik ibirliinin yanı sıra personele yönelik ibirlii, özel sektörün gelimesine katkı, doal afetlerde destek gibi çeitli ibirlikleri de gerçekletirilmektedir. Bilgi için:

14 Alman Kalkınma Ajansı/Tel: Faks: MATRA Programı- Hollanda Hollanda dilinde toplumsal dönüümün kısaltılmı harflerinden oluan MATRA programı Merkez ve Dou Avrupa ülkelerinde çoulcu demokratik bir yapıya geçii desteklemeye odaklanmaktadır. Devlette, kurumlarında, sivil kurulularda ve bunların karılıklı ilikilerinde deiim sürecini uyaran faaliyetleri destekleyerek MATRA programı esasen iyi yönetiime önemli bir katkıda bulunmaktadır. Türkiye nin MATRA programından yararlanan ülkeler listesine alınması Temmuz 2000 de Hollanda Hükümeti tarafından kararlatırılmı, MATRA Katılım Öncesi Programı na ilikin mutabakat zaptı 30 Ekim 2000 de imzalanmıtır. MATRA Programı 9 enstrümanı içermektedir. Ancak sivil toplum kuruluları ve yerel yönetimler için MATRA Programı nın MATRA Projeler Programı ve MATRA KAP Programı olmak üzere iki enstrümanı kullanılabilmektedir. MATRA Projeler Programı için Hollanda da yerleik bir partnerle ibirlii gerekmekte, proje finansmanı için Hollanda Dıileri Bakanlıı na sadece bu partner bavurabilmektedir. MATRA KAP Programı nda ise ibirlii koulu aranmamaktadır. MATRA Proje Programı ve MATRA KAP Programı mevzuat ve kanun, kamu yönetimi/kamu düzeni/polis, çevre/stk, eitim, konut, bilgi/medya, sanat, salık, sosyal politika, insan hakları/azınlıklar gibi konuları içermektedir. MATRA/KAP hibeleri için bavuru Hollanda Büyük- elçilii veya Konsolosluu na yapılmaktadır. Azami hibe miktarı Euro dur. Proje içeriinin ve yaklaımının MATRA hedeflerine uyması gerekmektedir. Proje çoklu demokratik topluma yönelik toplumsal deiimi hedeflemeli, daha güçlü ve çeitli bir sivil topluma katkıda bulunmalıdır. stenen proje yaklaımı aaıdakileri içermektedir: Proje yerel giriimden kaynaklanmalı, Açık bir ekilde tanımlanmı bir hedef gruba yönelik olmalı, Bu hedef grup aktif bir ekilde projenin uygulanmasına dahil olmalı, Bu hedef grup maddi, malzeme, yer veya i açısından katkıda bulunarak proje yükünü taımalı, Proje mevcut yerel koullarda ve dier açılardan yapılabilir olmalı, Küçük ölçekli olmalı ve ticari amaçlı olmamalı, Süresi 12 ayı amamalıdır. MATRA KAP programı kapsamında mali destek bavurusunda aaıdaki bilgilerin verilmesi istenmektedir. Projenin adı Sektör Projenin gerçekletirilecei ehir Bavuran organizasyona ilikin bilgi Uygulamacı organizasyona ilikin bilgi Proje tanımı hedefleri projenin sivil toplumu ne ekilde güçlendirecei hedef gruplar proje faaliyetleri zaman çizelgesi Projenin sürdürülebilirlii Bu bilgilerin yanı sıra toplam bütçe, hedef grubun katkısı, Hollanda dan istenen katkı da belirtilmektedir. Bavurular ngilizce yapılmaktadır. Bilgi için: - Hollanda Büyükelçilii Tel: Faks:

15 Hollanda Konsolosluu stanbul Tel: Faks: Proje Finansmanı - ngiltere ngiliz Büyükelçilii Türkiye de yılda yaklaık pound tutarında projeye fon salamaktadır. Öncelikli alanlar arasında demokrasi, hukukun üstünlüü, insan hakları, sivil toplumun güçlendirilmesi, sivil toplum örgütlerinin etki alanlarının geniletilmesi ve çevre konuları yer almaktadır. Ayrıca bir AB Eylem Planı da balatılmı olup özellikle Türkiye nin mevzuatının AB müktesebatına uyumu konusunda Türkiye nin kapasitesinin geniletilmesini hedefleyen projeler kabul edilmektedir. Fonlar için temel kriter projenin eitim üzerine olmasıdır. Büyükelçiliin yetkisi dahilinde olan fonun kullanımında yerel yönetimler tarafından sunulacak projelerde (bu zamana kadar yerel yönetimlerden bir bavuru raporun yazıldıı süreye kadar olmamıtır) yukarıda belirtilen öncelikli alanların bir kısmının proje dahilinde olması projenin kabulünde önem taımaktadır (Örnein Belediyenin Gençlere Yönelik bir AB tanıtım semineri düzenlemesi). Proje Fon Kaynakları Proje fonları için iki kaynak mevcuttur. ngiliz Büyükelçilii projeleri: ngiliz Büyükelçilii ve Bakonsolosluu küçük projeler için (5000 pound a kadar) fon ayırma kararı alabilmektedir. Proje önerileri 1 Nisan-31 Mart tarihleri arasındaki mali yıl içerisinde herhangi bir zamanda sunulabilir. ngiliz Hükümeti projeleri: Daha büyük projeler için proje teklifleri, standart bir Program Bavuru Formu doldurularak ngiltere Dıileri Bakanlıı onayına sunulmaktadır. Bir proje teklifinin incelenmesi uzun zaman aldıından bir sonraki mali yıl için önerilen projeler için Kasım ayında bavuru yapılması gerekmektedir. Projelere kaynak tahsis edilmesi genellikle Nisan ayının baında sonuçlanmaktadır. AB Eylem Planı Plan Büyükelçilik tarafından verilecek çok çeitli yardım programları ile British Council in faaliyetlerini kapsamaktadır. Öncelikli konular adalet ve içileri, ekonomik reformun desteklenmesi, ticari ilikilerin güçlendirilmesi, Ortak Dı Politika ve Güvenlik Politikası, kamu yönetimi (ngiltere hem merkezi yönetim hem de yerel yönetimler anlamında Türk hükümetine destek salayarak AB üyelii kapsamındaki yükümlülüklerine hazırlayabilecek bir kamu yönetimi oluturmada Türkiye ye yardımcı olmaktadır.), sivil sektörün güçlendirilmesi, eitim ve kültür, çevre ve AB finansmanlı programları içermektedir. Proje Teklif Formu Proje teklif formu; idari, teknik ve mali yönleriyle projeye ilikin bilgileri kapsamaktadır. Formda projenin ilkeler, temel faaliyetler, elde edilecek sonuçlar, faaliyetlerin hedefledii fayda salayacak kitle, ilgili kiilerle konsültasyon, çıkı stratejisi (proje tamamlandıktan sonraki faaliyetler neler olabilir) ve sürdürülebilirlik için gösterilecek çabalar, riskler olmak üzere tüm ayrıntılarıyla belirtilmesi gerekmektedir. Projede yer alan faaliyetlerin izlenmesi ve deerlendirilmesi için bir zaman çizelgesinin de belirtilmesi istenmektedir. Bilgi için: ngiltere Büyükelçilii/Projeler Koordinatörü Özlem Altu 15

16 Tel: Faks: Yerel Projeler için Hibe Yardımı Programı (GGP) - JAPONYA Yerel Projeler için Hibe Yardımı Programı (GGP) Japon Hükümeti nin kalkınmakta olan ülkelerde çeitli ihtiyaçları karılamak üzere tasarlanmı kalkınma projelerine yönelik mali yardım programıdır. Program sivil toplum kuruluları ve belediyeler gibi çeitli kurulularca önerilen kalkınma amaçlı projeleri desteklemekte; geri ödemesiz bir mali yardım salamaktadır. Bavuru sahipleri, Türkiye de yerel seviyede kalkınma projeleri uygulayabilecek kar amaçlı olmayan kurululardır, Sivil Toplum Örgütleri ve belediyeler uygun kurulular olarak kabul edilmektedir. Mali destek, her yıl bavuruların proje bazında tek tek incelenip deerlendirilmesinden sonra salanmaktadır. Bavuru sahiplerinin yerel seviyede proje uygulaması ve projeden faydalanacak tek kesim olmaması gerektii de dikkate alınmaktadır. Yerel Projeler için Hibe Yardımı Programı ndan yararlanmak için bavuru formunun doldurulması ve gerekli eklerle birlikte sunulması gerekmektedir. Bavuru Formu; Bavuru Sahibi, Proje Detayları ve Ekler olmak üzere üç bölümden olumaktadır. En kapsamlı bölüm olan Proje Detayları aaıdaki bilgileri içermektedir: Proje Sahası/Yerleimi Problemin Tanımı/Proje Gerekçesi Amaç(lar) Detaylı Proje Aktiviteleri (Proje Planı/Taslaı) Proje Organizasyonu, Görev Daılımı ve Projeye Katılan Dier Kurulular/Taraflar Çıktı(lar) (Projeden beklenen çıktılar) Beklenen Etki/Fayda(lar) Faydalanacaklar Riskler Tahmini Maliyet Kalemleri GGP den Beklenen Katkı Tutarı E Katkı Tutarları (varsa) Topluluun/Faydalanacak Kesimin Katkı ve Katılımı Çevresel Etki Proje Süresi Proje/Bavuru Geçerlik Süresi( varsa zaman ve dönem ile ilgili kısıtlamalar) Sürdürülebilirlik Düzenlemeleri (Projenin sürdürülebilirlii için düünülen iletme, bakım ve dier ilgili düzenlemeler/önlemler) Bavuru Formu Japonya Büyükelçilii nin adresinden temin edilebilir. Bilgi için: Japonya Büyükelçilii Tel: japonyabe@ada.net.tr Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı - Geçi Ülkeleri Programı (CIT- Countries in Transition) Kanada nın Merkez ve Dou Avrupa bölgesindeki ibirliinin büyük bölümü Geçi Ülkeleri Programı aracılııyla Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı nın sorumluluundadır. Söz konusu program, yararlanacak ülkelerin ihtiyaçları ve reform sürecinde kaydettikleri ilerleme kadar Kanada nın ekonomik, politik ve güvenlik çıkarları ve imkanlarına dayanmaktadır. Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı nın Merkez ve Dou Avrupa biriminin 16

17 görevi, karılıklı fayda salayan ortaklıklar oluturarak geçi ülkelerindeki demokratik kalkınmayı ve ekonomik liberalizasyonu desteklemektir. Programın Öncelikleri Tüm CIT Programı kapsamında yapılacak harcamaların aaıdaki dört öncelikten en az birini karılaması gerekmektedir: Piyasa ekonomisine geçie yardımcı olmak, yi yönetiim, demokrasi, siyasi çoulculuk, hukuk devleti ve uluslararası normlara ve standartlara uyumu tevik etmek, Kanada nın bölgeyle olan ticaret ve yatırım balarını kolaylatırmak, Kanada nın global menfaatlerini ve güvenliini tevik etmek. Programın Kullandıı Mekanizmalar Çeitli sektörlerde bilgi, uzmanlık, beceri ve teknolojinin transferi üzerinde younlaan ikili teknik ibirlii programı. Projeler ülkeye özel olup, hızla onaylanmakta ve uygulanmaktadır. Birden fazla ülkenin yararına olan projelere fon salayan bölgesel program. Gönüllülerin gönderilmesi veya mesleki deiim gibi giriimler. Dünya Bankası Grubu ve Avrupa mar ve Kalkınma Bankası gibi uluslararası kuruluların çalımalarını destekleyen çoklu program. Doal felaketlerden etkilenen veya yaanan anlamazlıklar yüzünden yerinden olan kiilere yardıma yönelik insani yardım programı. Kanada firmalarının bölgede uzun vadeli i ilikileri oluturmalarına yardımcı olmaya yönelik Rönesans Dou Avrupa programı. Esasen Çernobil e ilikin nükleer emniyet programı. Büyükelçilikler aracılııyla yerel projelere fon salayan yerel giriimler programı. Aaıda verilen bilgiler ilk iki programa yöneliktir. Proje önerisi yerel partnerle ibirlii halinde Kanadalı ortak tarafından Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı Merkez ve Dou Avrupa Birimi ne sunulur. Öneri süreci; uygunluk deerlendirmesi, Merkez ve Dou Avrupa Birimi yetkilileriyle gayri resmi görüme, proje kavramının gelitirilmesi ve sunumu, önerinin gelitirilmesi ve sunumu olmak üzere dört aamadan olumaktadır. Bu aamaların tamamlanmasıyla önerilen projeler Merkez ve Dou Avrupa Birimi tarafından resmi olarak gözden geçirilmektedir. Merkez ve Dou Avrupa Birimi nin projeye katkıda bulunmayı kabul etmesini takiben Kanadalı ortak katkı anlamasını müzakere etmek üzere davet edilmektedir. Normalde bu anlamalar projenin kabulünden itibaren 15 i günü içerisinde müzakere edilmektedir. Anlamanın imzalanmasıyla birlikte uygulama balamaktadır. Proje kapsamında kabul edilen harcamalar aaıdakileri kapsamaktadır: Personel: Projede çalıacak olan Kanadalı ve yerel personelin maliyeti Seyahat: En ekonomik yol ücreti dikkate alınmalıdır. Proje operasyon maliyetleri: letiim, çeviri (Kanada nın resmi dilleri dıında) ve baskı gibi konuları içermektedir. Ekipman: Dorudan projenin amaçlarına ulaılmasına balıdır. Proje bütçesinin normalde %5 ini aamaz. Bilgi için: Kanada Kalkınma Ajansı/Suat Kınıklıolu Tel: Faks: (kapsamlı bilgi için) III. ULUSLARARASI KURULULAR Dünya Bankası Fonları yılları için planlanan yardım programı, Hükümetin önceliklerine uygun olarak dört kalkınma teması üzerinde yapılandırılmıtır. Bunlar; salıklı bir makro ekonomi ve yönetiim, adil insani ve sosyal kalkınma, çekici bir i ortamı ve bilgi, güçlü bir çevre yönetimi ve felaketi engellemedir. 17

18 Yerel yönetimler açısından bakıldıında, merkezi olmayan hizmet sunumunun iyiletirilmesi ve belediye reformunun uygulanmasına yardımcı olmak üzere destein planlandıı görülmektedir. Banka, nüfusun yaklaık %70 ini temsil eden kentsel nüfusa daha iyi altyapı hizmetlerinin (su, yol, ulaım, katı atık yönetimi vb.) salanması hedefi dorultusunda yerel hükümet reform stratejisinin gelitirilmesi için Hükümet ile çalımaktadır. Kentsel nüfus için belediye hizmetlerinin iyiletirilmesi çabalarını desteklemek üzere 2005 yılında Belediye Reformu ve Hizmetler Projesi öngörülmütür. Bunun için önerilen tutar 200 milyon dolardır. Bilgi için: Dünya Bankası Türkiye Ofisi/Tunya Celasin Tel: Faks: Birlemi Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Birlemi Milletler Kalkınma Programı, Birlemi Milletlerin küresel kalkınma aıdır. Bu a, insanların daha iyi bir yaam oluturmalarına yardımcı olmak üzere deiimi desteklemekte ve ülkelerin gerekli bilgi, deneyim ve kaynaklarla balantılarını salamaktadır. Birlemi Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Türkiye de Hükümetin yanısıra aralarında sivil toplum kuruluları, akademik çevreler ve özel sektör de bulunmak üzere çok sayıda ulusal ve uluslararası resmi kurum ile yakın bir ortaklık ilikisi içinde çalımaktadır. Bu ortaklıklar, Türkiye nin kalkınma gereksinimlerini desteklemek amacıyla bazı öncelikli alanlarda tasarlanan kalkınma ibirlii projeleri ve bölgesel kalkınma giriimleri çerçevesinde gerçeklemektedir. Yoksullukla mücadele ve toplumsal eitsizlikleri azaltmaya yönelik planlama ve politika üretimi açısından kaynak durumunda bulunan UNDP, ayrıca iyi yönetiim ilkelerinin her düzeyde uygulanmasına büyük önem verir. UNDP, sürdürülebilir, çevreyle barıık ve kadınlarla gençlerin gereksinimlerine yanıt veren insan odaklı kalkınma çalımalarında ulusal ortaklarıyla ibirlii yapmaktadır. UNDP nin Türkiye deki etkinlikleri aaıdaki alanlar üzerinde odaklanmaktadır: Toplumsal ve ekonomik eitsizliklerin giderilmesi, Yerel yönetim ve yönetiim reformları Çevresel yönetim ve yerel gündem 21 Toplumsal cinsiyetin ana politikalara katılımı ve eitlik Yoksulluun azaltılması ve sürdürülebilir geçim kaynakları Afet zararlarını azaltma ve afete hazırlıklı olma Kalkınmakta olan ülkeler arasında teknik ibirlii ve Türkiye nin bölgede artan teknik yardım salayıcı konumu Birlemi Milletler Kalkınma Programı nın Türkiye deki etkinlikleri yerel yönetimler perspektifinden ele alındıında iki program üzerinde kapsamlı bir ekilde durulmasının faydalı olacaı düünülmektedir. Yerel Yönetim ve Yönetiim Reformları Türkiye Yönetiim Programı Türkiye yönetiim programı ademi merkeziyetçiliin teviki ve politika ve karar alma süreçlerine halk katılımını salamak yoluyla iyi yönetiimi güçlendirmeyi amaçlamaktadır. Bu hedeflere ulamak için aaıdaki konularda destek salayacaktır: yi yönetiim ilkelerini ve uygulamalarını savunmak için sivil toplum örgütlerinin ve kamu sektörünün kapasitelerinin artırılması, effaflık, güvenilirlik, insan hakları ve izleme mekanizmalarının güçlendirilmesi gibi çeitli yönetiim alanlarında mevcut çabaları desteklemek için sivil toplum kuruluları arasında bir iletiim ve ibirlii aı kurulması, 18

19 Katılımcı kalkınmayı tevik edecek, çok sektörlü politika diyalogları. Program çerçevesinde yukarıdaki alanlarda hizmet veren sivil toplum kurulularına ve yerel inisiyatiflere hibe destei salanacaktır. Bu program ulusal kalkınma hedefleri çerçevesinde iyi yönetiim uygulamalarını desteklerken özellikle insani kalkınma göstergelerinin ülke ortalamasının altında bulunduu Güneydou ve Dou Anadolu Bölgelerindeki faaliyetlere öncelik vermeyi hedeflemektedir. Program uygulamalarında aaıdaki yöntemler kullanılacaktır. Geni kitlelere hitap eden ve ulusal düzeyde koordinasyonu gerektiren faaliyetlerin uygulanması Program Koordinasyon Birimi vasıtasıyla gerçekletirilecektir. Özel uzmanlık gerektiren faaliyetler için ise alt projeler gelitirilecek ve söz konusu alt projeler uzmanlamı kurumlar, sivil toplum örgütleri ve yerel yönetimler tarafından uygulanacaktır. Alt projelerin uygulanmasında sivil toplum kurulularına öncelik verilecektir. Kapasite artırımı, a oluturulması ve iyi yönetiim ilke ve uygulamalarının ve katılım artırımının karılıklı diyalogla tevikini hedefleyen kilit sivil örgütlere ve yerel inisiyatiflere hibe destei salanacaktır. Toplam program bütçesinin %45 ini sözkonusu hibe destei oluturmaktadır. Proje seçimi, programın öncelikleri çerçevesinde tespit edilen kriterler dorultusunda program yöneticileri tarafından yapılacaktır. Seçim süreci program önceliklerine dayandırılacaktır. Program otoriteleri tarafından belirlenecektir. Toplam program bütçesi balangıç olarak ABD dolarıdır. ki taraflı ve çok taraflı uluslararası kaynaklardan salanacak mali ve teknik katkıların program çerçevesinde hükümet dıı kuruluların faaliyetlerini desteklemeye ayrılması beklenmektedir. Yerel Gündem 21 Yerel Gündem 21, tüm yerel kurum, kurulu ve kiilerin karılıklı iletiim içinde güçlerini biraraya getirdikleri katılımcı bir süreçtir. Proje ile yerel düzeydeki katılımcı süreçlere destek verilmekte, bir yandan yerel yönetimler arasındaki, öte yandan uluslararası topluluklar, bölgesel ve uluslararası yerel yönetim birlikleri arasındaki ibirlii gelitirilmektedir. Kadınların ve gençlerin, karar alma, planlama ve uygulama süreçlerine etkin katılımını tevik etmek için programlar gelitirmek de projenin amaçları arasındadır. Türkiye de Yerel Gündem 21 in Gelitirilmesi ve lerletilmesi konulu program 1997 yılında UNDP/Türkiye ve Uluslararası Yerel Yönetimler Birlii (IULA) tarafından balatılmıtır. Programın ortakları ev kadınlarından belediye bakanları ve valilere, çocuklar ve gençler ve akademisyenlerden özel sektöre, üst düzey kamu görevlilerine, milletvekillerinden bölgesel belediye birliklerine kadar uzanan geni bir yelpazeyi kapsamaktadır. Bu geni yelpazeyi oluturan taraflar Yerel Gündem 21 Kent Konseyleri tarafından temsil edilmekte ve genellikle belediyeler tarafından bu amaçla tahsis edilmi yurttalar evlerinde toplanmaktadırlar. Kent Konseyleri her bir metropol belediyesinde kurulmu olup, ortalama 500 üye toplumun örgütlenmi kesimlerini temsil etmektedir. Bilgi için -Birlemi Milletler Türkiye/ Tel: Faks: / Birlemi Milletler Kalkınma Programı Türkiye Ofisi Tel: Faks: /

20 -Yerel Gündem web sitesi 1 Katılım Ortaklıı Belgesi bir taraftan üyelie hazırlanma sürecinde aday ülke tarafından kısa ve orta vadede aama kaydedilmesi gereken öncelikli alanları ortaya koyarken dier taraftan söz konusu uyum çalımalarına verilecek mali destein çerçevesini çizmektedir. 2 Her aday ülke Katılım Ortaklıı Belgesi nde belirtilen önceliklerin yerine getirilmesi ve AB müktesebatına uyumun salanması için detaylı bir Ulusal Program hazırlamaktadır. Ulusal Program belirlenen önceliklerin gerçekletirilmesi ve alınması gereken önlemlere yönelik belirli bir takvim ile bu amaçlar için gerekli insan ve mali kaynakları içermektedir. AB ve Türkiye-AB likileri Temel Kavramlar Rehberi, KV Yayınları No: