KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANI N.A.NAZRBAYEV İN AVRASYA FİKRİNİN TÜRKİYE DEKİ ALGILANMASI

Transkript

1 H. B. Maslov Astana, Kazakistan KAZAKİSTAN CUMHURİYETİ CUMHURBAŞKANI N.A.NAZRBAYEV İN AVRASYA FİKRİNİN TÜRKİYE DEKİ ALGILANMASI 1991 yılında Sovyet Birliğinin dağılması ve eski Sovyet Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını ilan etmesinden sonra Türkiye de Türk dünyası anlamı ortaya çıktı. Ana hedef eski 5 Sovyet Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye nin kültürel, ekonomik ve sosyal alanda bir araya getirilmesiydi. Fakat soğuk savaş döneminde Türkiye Sovyet Birliğini kendi devleti için tehlikeli sayarak Birlik Cumhuriyetleri ile ilişkileri sınırlandırıyordu, hatta bu ülkeleri bilen uzmanları bile yoktu. Sovyet Birliğinin dağılımına karşı böyle bir hazırsızlık, ilk zamanlar eski Sovyet cumhuriyetleri ile gereken seviyede dost ilişkilerin kurulamamasının sebebi oldu. Diğer taraftan Kazakistan ın çok çok yönlü siyaseti ile Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in tarafından Avrasya Birliği fikri 1994 yılında Türkiye yi de ilgisiz bırakmadı. Bazı siyasetçiler 1996 yılından beri Avrasyacılık firkini tartışmaya başladı. Bu konuda Türkiye de 2000 yılından beri özellikle Rus siyasetçisi ve düşünürü Aleksandr Dugin düşünceleri öngörülüyordu. Bugun Rus siyasetçi ve düşünürlerin Avrasyacılık hakkında birçok zıt düşünceler var. Örneğin, bilgili toplumun bazı temsilcileri Avrasyacılık esasında Atatürk firkini ve Atatürk ün Avrasyacılık yönünü tuttuğunu görüyor, diğerleri ise bunun hatalı bir düşünce olduğunu ve Atatürk ün hiçbir zaman Avrasyacılık yana olmadığını sadece Türkiye nin bağımsızlık lideri olduğunu düşünüyordu. Ama Türk bilgili adamlar ve siyasetçiler Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in Avrasya Birlikiği firkine özel önem vermekte. Bu küçük bir makalede Türkiye de Avrasyacılık hakkındaki düşüncelerin doğuş tarihini paylaşmak istiyoruz. Türkiye nin çok yönlü ve derin ilişkileri kurduğu Türk devletlerin arasında Kazakistan öne çıkmakta. Türkiye Kazakistan a özel önem vermekte. Coğrafya konumu ile doğa zenginlikleri ile Kazakistan gerçekte Türkiye için önemli bir ülkdedir. Bunun yanısıra son zamanlar bu iki devletin dış siyasetine bağlı olarak ilişkileri daha fazla önem kazanarak güçlenmektedir. Böyle bir durum sadece derin tarihsel kökleri olan akraba ilişkilerine bağlı değil. Bu geostratejik durum, barışöı dış siyaset ile uygarlık ile yakınlaşma konularındaki karşılıklı etkileşime bağlıdır. Bu yüzden Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in Ekim 2009 tarihindeki Türkiye ye resmi ziyareti geniş çaplı ve belli başlı adımları kapsadı, Türkiye ile Kazakistan arasındaki ilişkilerin dönüşümünde üst seviyede geçti. Bu ziyaret esnasında 2009 yılında iki ülke arasındaki ticaret hacminin kısa zamanda 3,2 milyar dolardan 5 milyar dolara çıkarılması hedeflendi. Son zaman Türkiye ve Kazakistan dış siyaset ve uluslararası platformdaki başarıları ile benzer oldu. Türkiye nin Avrupa Birliğinin bir üyesi olmak, yılında Birleşmiş Milletler Topluluğun Güvenlik Konseyine geçici seçilmesi konusundaki önemli adımları ile Kafkasya platformunda Gürcistan krizinin düzenlenmesindeki rolüne dikkat çekmek gerekir. Geopolitik açıdan ortak noktanın Asya ve Avrupa da olduğu bu iki Avrasya ülkesi ve Doğu ile Batı arasında bir köprü rolü üstelnmeye ait ortak düşünceleri. Farklı ülkelerin arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesinde aracı fonksyonu getiren bu ülkeleri görüyoruz. Türkiye NATO üyesi, Avrupa Topluluğuna girme kapısında ve ABD ile sıkı ilişkilerde. BDT ve Shanghai İşbirliği Örgütü üyesi olarak Kazakistan Rusya ile sıkı ilişkiler içinde. Bu ilişkiler iki rakip dünyayi yakınlaştırabilr. Türk-Kazak ilişkilerin tarihi Osmanlı İmparatorluğu dönümüne gidiyor. Arşiv dokümanlarına göre Kazak Kayip Mumhammed Han 1713 yılında İstanbul a elçiliği gönderdi. Bundan sonra Kazak Hanlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında birkaç elçi oldu [1]. Birinci Dünya Savaşı döneminde Kazak devlet adamları, Osmalı askeri için topladıkları parayı Sn.Petersubrg ta Osmanlı İmparatorluğu Elçiliğine verdi yıllarında, Mustafa Atatürk başlığında milli kurtarma mücadelesinde Kazak şairi Magjan Jumabay Alıstağı baurıma (Uzaktaki kardeşime) adlı şiirini yazdı. Şiirinde Anadolu daki milli kurtarma mücadeleye acımasını bildirdi [2]. Sovyet Birliği döneminde kesilen ilişkiler 16 Aralık 1991 yılında Kazakistan bağımsızlığın ilan edilmesi ile hızlı bir şekilde gelişti. Bu ilişkilerin kurucusu Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Turgut Ozal. Kazakistan ın bağımsızlığını almasından önce Mart 1991 yılında cumhuriyet başı düzeyinde yaptığı ilk resmi ziyaretinde Türkiye ile Kazak Sovyet Sosyalistik Cumhuriyeti arasında dostluk ve işbirliği anlaşmasını imzaladı yılı sonbaharında Ozal eski Sovyet Türk Cumhuriyetlerin başlarını Ankara ya davet etti. Bu daveti ilk kabul eden Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev o yıl Eylül ayında Türkiye yi ziyaret etti [3]. 16 Aralık 1991 yılında Türkiye, Kazakistan bağımsızlığını kabul ettiği ilk ülkeydi. Bu ülke Kazakistan ın uluslararası ilişkiler tarihinde önemli yer aldı. Bağımsızlığın ilan edildiğinden iki saat sonra Türkiye Cumhuriyeti Dış İşler Baknalığı Kazakistan bağımsızlığını kabul etti [4]. 1

2 31 Ekim 1992 yılında Ankara da Türk Devletler başlarının görüşmesi oldu. Görüşmeye Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan cumhurbaşkanları katıldı. Bu tür görüşmelerin sonuncusu 3 Ekim 2009 yılında Nahçivan şehrinde geçti. Burada Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in teklifi üzerine, üst düzeyde sistematik görüşmelerin organizasyonu, kararlarının kontrolünü yapacak Türk Devletleri İşbirliği Konseyi ile Türk tarihi ve kültürünü araştıracak ve dünyaya tanıtacak Türk Akademisinin kurulması kararı alındı [5]. Türkiye Cumhurbaşkanı Turgut Ozal ın 9-11 Nisan 1993 tarihindeki ziyareti iki taraflı ilişkilerin önemli bir adımıydı yılında Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev Türkiye ye resmi ziyaret yaptı, bu ziyaret esnasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasını imzaladı [6]. Türkiye de Avrasyalığın ortaya çıkmasının tarihçesi ve Avrasyacılık tanımın kendisi farklı düşüncelerle getirilmiş olup, farklı zamanlarda yönetici rolü olan iki devlet, Rusya ve Türkiye de farklı konsept taşımaktadır. Örneğin, Rus avrasyalığı emperyalistik hedefler taşımakta, Türk avrasyalığı akraba türk devletleri ile işbirliği yapmayı hedefler. Ama burada biz, Avrasyacılık tanımının henüz olgunlaşmış olmadığını ve tüm ülkelerin tarafından esas alınmadığını dikkate almalıyız [7]. Halk Partisinin başkanı Dogu Perinçek ilk olarak Avrasyacılık hakkında bir düşünce gibi söyledi. Mehmet Perinçek in Türkiye de Avrasya teorisi ve Avrasyacılık uygulaması kitabında deniliyor ki, 1996 yılında yayınlanan Avrasya seçimi adlı kitabında Avrasyacılık hakkında düşünceleri ile paylaştığı söyleniyor. Görüşüne göre, tek kutupta bulunan ABD dünyayı krize getirecek, bu yüzden Avraysa devletleri ona karşı çıkmak ve mücadele yapmak için güçlerini birleştirmelidir [8]. 3-4 Aralık 2004 tarihinde Gazi Üniversitesinde konferansta Perinçek küreselleşme döneminde dünyanın küçüldüğünü ve bu küçülen dünyada vatanların da küçüldüğünü, Türkiye bizim küçük vatanımızı, Avrasya bizim ulu vatanımızı dedi. Bunun yanısıra Türklerin Avrasya evladı olduğunu, Türk kökenli her insanın avrasyalı, her avrasyalının da biraz Türk kökenli olduğunu söyledi [9]. Avrasyacılık hakındaki Perinçek in bu inisiyatifi destek gördü. Cumhurbaşkanı Suleyman Demirel in desteği ile düzenlenen toplantıya Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin Başkanı Rauf Denktaş, Uluslararası Avrasya Akımı Başkanı Aleksandr Dugin, Avrasya devletlerin temsilcileri, siyasetçiler, bilim adamları ve Türk asker üyeleri katıldı [8,46]. Fakat Perinçek inisiyatifine karşı çıkan siyasetçiler oldu. Türkiye MHP Başkanı Devlet Bahçeli, Avrasyacılık fikrinin sadece Rusya etkisinin güçlendiğinden başka bir şey olmadığı şekilde görüşünü bildirerek bunun Avrasyacılık değil, avrarusyalık olduğunu söyledi. Türkiye sosyalisteleri de Perinçek in avrasyalığına karşı çıktı. [10]. Avrasyacılık düşünceleri ile tanınan bilim adamı V.İmanov, Perinçek fikirlerinin sadece Amerika ya karşı çıkılması ile olmakta olduğu görüşünü bildirdi. Perinçek in Avrasya hakkındaki tanımı, sadece iki okyanus, yani Büyük okyanus ile Atlantik okyanus arasındaki bölgeyi, tüm Asya ve Avrupa yı kapsar. Burada Orta Asya Avrasya nın kabı ve tüm dünya rekabet merkezi sayılır [11]. Türkiye nin siyasetçileri ve yazarları arasında Atilla İlhan Avrasyacılık fikrine güçlü destek verdi. Birçok çalışmalarında bu görüşüne değindi. Bir makalesinde İlhan diyor ki, Avrasya coğrafyasının tarihsel devlet gelenekleri var, uluslararası sözleşmelerini imzaladılar. Diyelim ki, Asya da Türk devletlerin katılması ile daha güçlü ve geniş olan Karadeniz Ekonomi İşbirliği Sözleşmesi, Ekonomi İşbirliği Sözleşmesi ve de Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Iran petrolü bölgeye ait sayılır. Ama İlhan, Dugin in atıf yaptığı Avrasyacılık fikrine şüphe ile bakmaktadır. Türk dünyasına daha fazla olanak verilmesini istiyor, Atatürk prensip ve reformların saklanmasının önemli olduğuna dikkat çekiyor [9]. Türkiye de Avrasyacılık firki, Askeri akademilerin Türkiye çevresinde barış şeridi nasıl sağlanır konusunda düzenledikleri sempozyumdan sonra 7-8 Mart 2002 tarihinde ilk tartışılmaya başlandı. Bu sempozyuma katılan Türkiye Milli Güvenlik Komitesi Başkanı, emekli general Tuncer Kılınç, hem Rusya, hem Iran da yeni yapının oluşturulması gerektiğini, Türk askeri güçlerin bu soruna olan hassasiyetlerini söyledi. Sempozyumdaki bu konuşma Türkiye de birçok tartışmaya yol açtı. Başbakan Bülent Ecevit, arayışlarda (araştırmalarda) olmadıklarını söyledi Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz ise buna kabüs senarasyosu dedi. Ekonomi işleri devlet bakanı Kemal Derviş Türkiye nin Avrupa Topluluğu üyeliğinin önemli olduğunu söyledi [9]. Türkiye nin bazı siyaset adamları, Moskova da 20 Kasım 2003 tarihinde meydana gelen Uluslararası Avrasya Hareketine baştan destek verdi. Avrasya Partisi Başkanı Aleksandr Dugin ile organize edilen Uluslararası Avrasya Hareketin kuruluş konferansına 22 ülke ve Rusya nın 20 bölge temsilcilerin katıldı. Bu toplantıya Türkiye İşçi Partisi üyeleri Özcan Buze ve Mehmet Perinçek katıldı. Uluslararası Avrasya Hareketinin bu konferans başkanı olarak Dugin seçildi. Hareketin Yüksek Kuruluna Türkiye İşçi Partisinin Başkanı Doğu Perinçek seçildi. İşçi Partisi Uluslararası Avrasya Hareketi 2

3 temsilcilerini Türkiye ye davet etti. 9 Aralık 2003 tarihinde Aleksandr Dugin, Albert Çernışov, Anatoliy Zaytsev, Valeriya Belova İstanbul a geldi. 10 Aralık ta basın toplantısında Türkiye ile Rusya ilişkileri hakkında görüşler ile Kıbrıs konusu tartışıldı. Tüm eski Sovyet devletleri Avrasya Birliği konusunda Türkiye nin aktif rolüne özel önem verir. Türkiye bu projeye katılmaz ise, Avrasya projesi tam olmayacaktır. Avrasya süreci kendisine karşı tehditlere cevap veriyor. Avrasya ile Atlantik arasında uzlaşmaz çelişkiler var. Avrasya karşı sürülen tehditler ile baş etmek için Türk-İslav Birliğine ihtiyaç var [8, ]. Türkiye nin tanınan yazarı Atilla İlhan bir televizyon kanalında altı saatlik proğramda Avrasyacılık ve Uluslararası Avrasya Hareketinin Türkiye ye ziyareti hakkında anlatıyor [12,114]. Doğu Perinçek il Aleksandr Dugin Avrasyacılık fikir üzerine birlikte çalışıyor ise de, görüşleri arasında içerik açısından büyük farklar var. İmanov, bu iki siyaset adamın görüşlerini kıyaslayarak avrasya firki hakkında Perinçek düşüncesinin Dugin düşüncesinden farklı olduğunu görür. Örneğin, coğrafik sunum, tarihi anlam, kültür ve uygarlık bakışı ile Perinçek fikrinin sistemi Dugin fikirleri ile hiçbir bağlantısı yoktur. Mesela, Perinçek milli devlet ölçüsü ile düşünmekte. Dugin emperyalistik bakış açısından düşünmekte. İlki, yüz elli yıl boyunca devam eden Türkiye nin batı reformasyon sürecinin sonuçlandırmak istiyor, ikincisi Rusya nın bu hareket yönünü kabul etmesini istemiyor, tam tersi analiz edip ülke yapısını bozmak istiyor. Bunun yanısıra İşçi Partisi ve Perinçek in dine karşı yönü, Dugin in din ve inanca önem veren Avrasyalığa aykırıdı [11,314]. Perinçek, avrasyalığın ideyoloji değil bir strateji olduğunu söylüyor ise, Dugin avrasyalığın bir ideyoloji olduğunu düşünüyor. Ama bu sadece bir ekonomi bilriği değil, aynı zamanda stratejik devlet birliğidir [12,158]. Bazı Türk siyasetçileri ve bilgili adamlar Avrasyacılık tanımını Türk dünyasının işbirliği ile bağlamaktadır. Örneğin Namık Kemal Zeybek, Ekim 2004 de yaptığı konuşmasında Avrasya kelimesini ilk olarak yaydı, Avrasya tanımı altında tüm Türklerin bilriğini düşündüğünü belirtti. Buna bağlı olarak diyor ki, Bana göre Avrasyacılık tanımı bu Türklerin Avrasyasıdır. Türk Birliği onun dayanağı olmalı. Bu birinciden. İkincisi Avrupa ve Asya nın tüm noktalarına ulaşmalıyız. Özellikle de Asya ya derin girmeliyiz. Başka bir deyiş ile her zaman kapıyı açık tutmalıyız. Gerekli herşeyi yapmalıyız. Bu ikinciyi ben Avrasyalı ortaklık diye düşünüyorum. Birincisi Avrasya birliğiydi. Bu birlik ebedi olmalı ve bizim hayalimiz olmalıdır. Ama ortaklık anlamı, zaman ile değişen bir tanımdır. Evet, Rusya ile Avrasya ortaklığımız olmalıdır [11,318]. Türkiye de Avrasyacılık fikrinin kurucusu sayılan, tanınan şair ve yazar İlhan Atilla ( ) Avrasya konusunu ortaya koydu. Onun Avrasyacılık tanımı da Türk dünyası ile ilişkili idi. Hatta Avrasya ve Turan tanımlarının aynı olduğunu düşünüyordu. Ama Avrasya nın ana elementi olarak Türkiye ve Rusya yı göryüyordu. Daha sonra Iran, Balkan ülkeleri, Çin ve Hindistan ı ekledi. Görüşüne göre Yunanlı ve İngilizlere karşı milli mücadele döneminde Bolşevik Rusya ile işbirliği kurmak konusundaki Atatürk siyasetinin Avrasya siyaseti olarak nitelendirir, çarlık Rusya da eski türkleri ise Avrasya türkleri olarak nitelendirmekte. Geostratejik araştırmalarda tanınan uzman Suat İlhan Avrasya birliği firkinin Türkiye için çok önemli olduğunu kabul eder, ama Dugin in Avrasyacılık hakkındaki görüşlerine şüphe ile bakmaktadır. Avrasyacılık anlayışında, Türk dünyasına uygun düzeyde önem verilmesi ve Atatürk ün başlattığı reformların muhafaza edilmesine özel dikkat çekmekte. Anış Şeşen, Türkiye, Iran ve Rusya nın emperyalistlerin Avrasya planına karşı birleşmesinin bu bögede savaş ve emperyalistlerin saldırı tehditini ortadan kaldırdığını düşünür. Ayrıca gelecekte bu yapının Avrasya Federasyonu ya da Avrasya Birliğine dönüşebileceğini belirtmekte [9]. Avrasyacılık konusunda doktora tezini savunan İmanov, Türk bilgili adamları ve siyaset adamların Avrasyacılık hakkındaki görüşlerinin derin olmadığını düşünüyor. Avrasyalı Rusya milli özelliklerinin aranması kitabında onların Avrasyanın coğrafya, tarih, kültür ve felsefesini derinden araştırmadıklarını belirtiyor. Ayrıca Avrasyacılık fikri hakkında Rus bilgili adamların ana çalışmalarını kötü biliyor. En kötüsü, Türkiye de Avrasya konularında sonuç çıkarmak, teori kurmak ve strateji belirlemek isteyenler, bu bölgenin tarih ve coğrafyasını, dil, edebiyat ve geleneklerini araştırmıyor [11,373]. Avrasyacılık tanımının araştırmacısı İhsan Şomak da aynı şekilde düşünüyor. Ona göre Türkiye de Avrasyacılık hakkında yeni görüş bildirebilecek uzman yok. Savitskiy veya Dugin düzeyinde Avrasyacılık teorisi kurucuları Türkiye de olmadığını bir eksiklik görüyor. Teorisiz fikir teorik olarak harekete dönüşemez. Bu yüzden Türkiye de Avrasyacılık belirsiz yönde ve hatta endişeli bir fikir. Şomak görüşüne göre, belirli teorik sınır olmadan Avrasyacılık tanım ile birlikte Türk dış siyasetine yön vermek başarısızlığa ve ülkenin Avrasya daki otoritesinin kaybına getirecektir. Ülke sadece tarihsel olanaklarını değil, aynı zamanda gelecekte gerçekleşebilecek iyi düşünülmüş ve uzun süreli syasetini de kaybeder [13]. 3

4 İmanov, Nazarbayev in 22 Mart 1994 tarihinde Londra da Euro-Asya adı altında yeni yapının oluşturulması, 1992 yılın başında normal faaliyet gösteremeyen BDT üye devletlerin aktif faaliyet olanakları hakkında konuştuğu fikrini söylüyor. BDT içinde diğer devletler belli koşulları yerine getirir ise, bu birliğe girebilir. Bir hafta sonra 3 Mayıs 1994 tarihinde Moskova Devlet Üniversitesinde benzer görüşlerini tekrarlayan Nazarbayev Avrasya Birliği hakkındaki görüşünü net bildirdi. İmanov a göre, Nazarbayev in hedefi büyük BDT yapısının yerine, daha aktif çalışan küçük birlik kurmak ve entegrasyon sürecini hızlandırmak. Kazakistan Cumhurbaşkanı yavaş entegre etmeyi düşünüyordu. Diğer deyişle, reformları hızlı geçiren ve entegrasyon düzeyinde yavaş giden ülkelerin arasında değişim gerekiyordu. Bu yüzden Sovyet Birliğinin dağılımından sonra BDT ülkeleri arasında farklılıklar ve hatta anlaşmazlıklar ortaya çıktı. Avrasya Birliği projesi, birliğe üye olan ülkelerin bağımsızlığını muhafaza etmek için ilk olarak ekonomik dalda toplanması, siyasi, kültürel ve askeri dallarda ilgili siyasetin sürdürülmesini doğru buluyor. Burada Avrupa Topluluğun özellikleri ve benzerlikleri söz konusudur. Kazakistan Cumhurbaşkanın bu birliği Rusya toplumu tarafından destek gördü. Fakat Rusya Hükümeti güçlü ilgi göstermedi [11, ]. İmanov, ünlü Kırgız yazarı Cengiz Aytmatov ile Kazak türkologu Oljas Suleymenov tarafından Nazarbayev in avrasya entegrasyon görüşlerinin destek gördüğünü belirtiyor. İmanov, Kazakistan ve Rusya da konuşulan avrasya görüşlerini mukayese ediyor. Ona göre, Kazakistan görüşlerinde ekonomik entegrasyon öne çıkmakta, Rus ya görüşlerinde ise başka uygarlık dalları da kapsanmaktadır. Avrasyacılık görüşleri Kazkaistan ın tüm resmi yerlerinde detsek görmekte. Rusya da ise sadece yeni hükümet desteklemektedir [11,255]. Avrasya ve Avrasyacılık kitabının yazarı Ömer Göksel İşyar, Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in Avrasya Birliği firkini ekonomik kriz döneminde 1994 yılında teklif ettiğini belirtiyor. Ona göre bu fikir birleşme yolu ile krizden çıkmak için söylenmiştir. İşyar, başta N.Nazarbayev in, milli egemenlik konusuna çok hassas olan Orta Asya başlarına çelişkiye düşerek Avrasya Birliği fikrini öne sürdü, dedi ki, bu firkin esasında eski Sovyet Birliği ülkelerin kriz zorlukları ile omuz omuza üstün çıkması gerekir; Atlantik reformlara birlikte karşı çıkmalı; uluslararası terör, yasa dışı ticaret, uyuşturucu ticareti ve başka sorunlar ile birlikte karşı çıkmalı [14, ]. Birçok ülkede Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in Avrasya Birliği hakkındaki teklifi analiz edilmektedir. Örneğin, araştırmacı Çağlar Akay 2006 yılında yazdığı makalede Avrasyacılık fikrinin ilk defa Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanın 3 Haziran 1994 tarihindeki Mesajında söylendiğini, mesjda on yıllık planın beyan edildiğini, daha sonra o bölge ülkelerin gündeminde yer aldığını yazar [15]. Böylece, Türkiye de Avrasyacılık fikir hakkındaki farklı görüşler mevcut. Bu fikri destekleyenler var, ama karşı çıkanların sayısı da çok. Karşı çıkanlar bu fikrin Rusya emperyasının güçlenmesine yana olduğunu düşünerek Avrasyacılık değil avrarusyalık olduğunu göstermekte. Türkiye de Avrasyacılık fikrin araştırmacıları ayrıca farklılık, aykırılık ve eksikliklerin olduğunu belirtiyor. Bir de Türkiye de Avrasyacılık konusunda yeni görüşler yok. Türkiye de Avrasyacılık teorisi kurucularının olmadığı büyük eksiklik sayılmaktadır. Bu yüzden Türkiye de bu problem önümüzdeki senelerde araştırma ve analiz yolu ile derinleşme gerektirir. Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in, resmi düzeyde Avrasyacılık hakkında beyanda bulunan ilk devlet başı olması, Türkçeci araştırmacıları tarafından dikkate alınmıştır. Fakat Türkiye araştırmacıları bu konuda bilgilere sahip değildir. Böyle bir durumda Türk ve İslav milletleri arasında anlayış güçlenir ve Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev in uluslararası siyasi faaliyeti böyle bir halk birliğinin eşit haklı birliğe dönüşmesinde büyük bir rol alacaktır. Kaynaklar 1. Saray, M. Rus İşgali Devrinde Osmanlı Devleti ile Türkistan Hanlıkları Arasındaki Siyasi Münasebetler ( ). İstanbul, 1984; Belgelerle Osmanlı-Türkistan İlişkileri (XVI-XX. Yüzyıllar), Ankara, 2004, s ; Andican, A. Osmanlı dan Günümüze Türkiye ve Orta Asya. İstanbul, 2009, better. 2. Kara, A. Türkistan Türklerinin Kurtuluş Savaşı na ve Cumhuriyet e Katkıları // Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi. No: 3, Kasım Kazirgi Kezeñdegi Kazakstan Türkiya Katnastarı, (Haz. Ardaktı Buvrıbayeva). Almatı, 2002, better; Saray, M. Kazakların Uyanışı. TİKA Yayınları, Ankara 2004, 217- bet. 4. Dautov, A. Kara, A. Kazakistan D?nyadaki Yatırımın Yeni Merkezi, İstanbul, 2008, s

5 5. Amreyev, B. Türk Devletleri Arasındaki İşbirliğinde Dönüm Noktası Türk Konseyi. Atayurt Dergisi, Kış Kazirgi Kezeñdegi Kazakstan Türkiya Katnastarı, s. 113; Dosım Satpayev, Kazakistan-Türkiye İlişkilerinin Dinamizmi: On Yıllık Deneyim, Avrasya Dosyası, C:7, S:4, Kış Erol, S. Küresel güç mücadelesinde Avrasya jeopolitiği ve Türk Avrasyası // Avrasya nın değişen jeopoltiği yeni büyük oyun. Ankara, 2009, better. 8. Perinçek, M. Avrasyacılık Türkiye deki Teori ve Pratiği. İstanbul, Atagenc, O. Dünya ve Türkiye jeopolitiğinde Avrasyacılık. makale. asp?id= ( ) 11. İmanov, V. Avrasyacılık Rusya nın Kimlik Arayışı. İstanbul, Dugin, A. Nursultan Nazarbayev in Avrasya Misyonu, (Avdarğan Lazzat Urakova Nehriban Gen?kal), Ankara, Çomak, İ İşyar, Ö. G. Avrasya ve Avrasyacılık. Bursa,