(Görünür Işık Cihazları ve Işık Şiddetleri) GÖRÜNÜR IŞIK CİHAZLARININ IŞIK ŞİDDETLERİNİN TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 1, 1999 (Görünür Işık Cihazları ve Işık Şiddetleri) GÖRÜNÜR IŞIK CİHAZLARININ IŞIK ŞİDDETLERİNİN TESPİTİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Doç. Dr. Hişam Demirköprülü* Dr. Handan Yılmaz ** Dt. Bilge Turhan*** Yrd. Doç. Dr. Feridun Hürmüzlü**** ÖZET Görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezinlerin geniş olarak kullanım alanı bulmasından beri, görünür ışık cihazlarının sayılarında da artış meydana gelmiştir. Araştırmamızın amacı, klinik olarak kullanımda olan 80 adet görünür ışık cihazının ışık şiddetlerinin, kullanım sürelerinin ve cihazlarla polimerize edilen örneklerin bükülme dayanıklılarının tespiti ve değerlendirilmesidir. Cihazların ışık şiddetleri ışık metresi kullanılarak ölçülmüştür. Ölçüm sonunda, cihazlardan sadece % 35 inin uygun ışık şiddetine sahip olduğu tespit edilirken, % 65'inin ya elverişli ışık şiddetine sahip olmadığı yada kesinlikle klinik olarak kullanılmaması gerektiği saptanmıştır. Araştırmada, istatistiksel analız sonuçlarına göre, ışık şiddetinin artmasıyla cihazların kullanım yıllarının azaldığı ve kompozit rezinin bükülme dayanıklılığının arttığı belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Işık şiddeti, Görünür ışık cihazı. Görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezin. ABSTRACT Since visible-light activated composite materials became widely available, there has been a rapid expansion in the number of light-activation units. The aim of this study was 1. To survey the light intensity from 80 visible light-curing units in clinical use, 2. to determine the age of the unit, 3. to assess the effect of the light intensity on the flexural strength of composite resin. The İight intensity was measured using Hilux-Hand Held light meter. Sixty-five per cent of the curing lights surveyed in this study produced light intensity below the İight meter manufacturer's recommendation, which is not recommended to use in the clinic. The intensity above 300 mw/cm2 adequate for the light meter manufacturer recommendation, was third-five percent. The intensity of the light is inversely proportional to the age of the unit and proportional to the flexural strength of the composite resin. Key Words: Light intensity, Visible-light activation unit light activated composite resin. GİRİŞ Işıkla polimerize olan kompozit rezinler, 20 aşkın süreden beri restoratif diş hekimliğinde artan bir şekilde kullanım alanı bulmuştur. 1,2,3,4,5,6 Bununla birlikte, görünür ışık cihazlarının sayılarında hızlı bir artış oluşmuştur. 2 Işıkla polimerize olan kompozit rezinlerin, piyasaya girişlerinden sonra materyal ve teknikteki gelişmeler, fiziksel özelliklerini arttırmış ve klinik kullanımlarını genişletmiştir. 3 Bu rezinler, simantasyon için kullanıldığı gibi, hem konservatif hemde restoratif olarak kullanılmaktadır. 1,3 Işıkla polimerize olan kompozit rezinler, kimyasal olarak polimerize olan rezinlerden sadece aktivatör ve initiatör bakımından farklılık göstermektedir. 7 Görünür ışık polimerizasyon bileşikleri, genellikle tersiyer amin gibi indirgeyici ajanlarla birlikte kullanılan diketonlar ve kamforokinon ve biasetil gibi aromatik ketonlardır. 7,8,9 Kamforokinon, görünür spekturumun mavi bölgesinde yer alan nm. dalga boyu arasında aktive olmaktadır. 7,8,9,10,11 Görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezinlerin, kimyasal olarak sertleşenlere göre en önemli avantajı, dişhekiminin çalışma süresini istediği gibi kontrol edebilmesidir. 3,8 Polimerizasyonun tam olarak tamamlanması halinde ışıkla ve kimyasal olarak polimerize olan kompozit rezinler arasında, özellikleri açısından büyük bir fark bulunmamaktadır. 3 Işıkla polimerize olan kompozit rezinlerin başarısı, polimerizasyon derecesine ve buna bağlı olarak kullanılan ışığın şiddetine bağlıdır. Işık veriminin şiddetinin başarısı, doğru dalga boyu ( nanometre arası) ve uygun polimerizasyon zamanı, materyalin içeriği, kompozit rezinlerin maxımum polimerizasyonu için önemli değişkenlerdir. Eğer bu faktörlerden bir tanesi uygun değilse, materyalin sadece bir bölümü polimerize olacaktır. 1,12 Polimerizasyonun yeterli olmaması ise, su emilimini ve kompozit materyalin çözünürlüğünü * Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi. Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Öğretim Üyesi. **Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Araştırma Görevlisi. *** Gazi Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Protetik Diş Tedavisi Anabilim Dalı, Doktora Öğrencisi. ****Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Konservatif Diş Tedavisi Bilim Dalı, Öğretim Üyesi. 37

2 arttıracak, restorasyonun estetiğini ve herşeyden önemlisi materyalin klinik performansını etkileyecektir. 1,3 Görünür ışık cihazları genellikle, ışık kaynağı, yayılan dalga boyunun sınırını seçen fitre ve uygulama alanına ışık demetinin dağılımını sağlayan ışık tübünden oluşmaktadır. Görünür ışık cihazları, genellikle 400 ila 500 nanometre arasında dalga boyu yaymaktadır. Görünür ışık cihazlarının arasında spectral dağılım, aydınlanma şiddeti ve radyasyon (ışınım) şiddeti açılarından birçok farklılıklar mevcuttur. 7 Ünit modelleri arasındaki tüm ışık şiddeti farklılıkları, test edilen cihazların en düşük ve en yüksek şiddetleri arasında 4,16 ve 59 kere daha fazla olacak şekilde bildirilmiştir. Sonuçlar, ölçüm metodlarının ve kullanılan aletlerin farklılıklarından etkilenmektedir. 3,7 Polimerizasyon cihazı, ışığın maximum veriminden, voltajın gücündeki değişikliklerden, zamanlamanın doğruluğundan ve ampulün bozulmasından, reflektörden, filtreden, optik fiberin kırılmasından ve aletin ucuna takılan başlıktan etkilenmektedir. 1 ' 3 Ayrıca ışık şiddeti, polimerizasyon cihazının artan kullanım yılı ile azalmaktadır. Neyazık ki aletin basitçe göz ile muayenesi, dişhekimi için polimerizasyon cihazının şiddetinin kabul edilebilir düzeyde olup olmamasının tespitinde yeterli olmamaktadır. Örneğin ışığın parlak olması dalga boyunun doğru olduğunu göstermemektedir.bu nedenle birçok dişhekimi polimerizasyon cihazlarının doğru olarak çalışıp çalışmadığından emin olamamaktadırlar. Bu problemin çözümü için, muayenehanelerde kullanılmak üzere, görünür ışık cihazlarının ışık şiddetini ölçen ışık test metreleri bulunmaktadır. 3 Bu çalışmanın amacı, dişhekimi muayenehanelerinde klinik olarak kullanımda olan 80 adet görünür ışık cihazının ışık şiddetlerinin, kullanım sürelerinin ve cihazlar ile hazırlanan örneklerin bükülme dayanıklılıklarının tespit edilmesi ve değerlendirilmesidir. MATERYAL VE METOD Araştırmada, ziyareti yapılan dişhekimi muayenehanelerinde klinik olarak kullanımda olan görünür ışık cihazlarının ışık şiddetlerinin ve kullanım sürelerinin belirlenerek, cihazların kullanıma uygun olup olmadıklarının tespit edilmesi ve cihazların ışık şiddetlerinin materyalin bükülme dayanıklılığına etkisinin saptanması amaçlanmıştır. Bu amaçla, ünitelerin ışık şiddetlerinin tespiti, Hilux Hand- Held sertleştirme ışık metresi (Benlioğlu Dental Inc.) kullanılarak yapılmıştır. Cihazların ışık şiddetleri ışık şiddetleri, mw/cm2. olarak belirlenmiştir. Saptanan ışık şiddeti değerleri üretici firmanın geliştirdiği skala kullanılarak sınıflandırılmıştır (Tablo I) Gruplar Işık şiddeti Skala (mw/cm.2 ) Grup A 300 ve yukarısı Cihazın ışık şiddeti uygundur Grup B arası Daha fazla polimerizasyon Grup C arası Zamanına ihtiyacı var Grup D arası Cihazın bakıma ihtiyacı var Tablo I. Işık şiddeti değerlerine ait skala Görünür ışık cihazlarının kullanım süreleri tespit edilmiş ve gruplandırılmıştır. Cihazların ışık şiddetleri ile kullanım süreleri arasındaki ilişkinin tespiti Pearson'nun istatistiksel analizi (p<0.01) uygulanarak yapılmıştır. Her bir ışık cihazından, 40 saniye sertleştirme süresi uygulanarak DIN EN 'a göre hazırlanan 25+2mm., mm., mm. boyutlarında bir metal kalıp yardımıyla hazırlanan üç nokta bükülme testi örnekleri elde edilmiştir. Bu amaçla,express-lite marka (USA) kompozit rezin kullanılmıştır. Tüm deney örnekleri (80 adet), aynı araştırmacı tarafından hazırlanmıştır. Araştırma sonunda, distile su içinde bekletilen örneklerin bükülme dayanıklılıkları (MPa), yine DIN EN 'a uygun olarak Hounsfield tensometresinde (USA) tespit edilmiş ve sonuçlar, Student t testi kullanılarak istatistiksel olarak (p<0.01) değerlendirilmiştir. BULGULAR Klinik kullanımda olan, 80 adet görünür ışık cihazından elde edilen ışık şiddet değerleri (mw/cm.2 ) Tablo ll'de belirtilmektedir. Gruplar Grup A Işık şiddeti (mw/cm2 ) 300 ve yukarısı Değerlendir me Grup B arası Daha fazla polimerizasyon zamanına Grup C arası Bakıma ihtiyacı var Grup D arası Bakıma ihtiyacı var Cihaz sayısı (Toplam 80) Yüzde olarak (%) Uygun 28 % % % % 25.0 Tablo II. Tespit edilen ışık şiddet değerlen (mw/cm.2 )'nin sınıflandırılması En yüksek ışık şiddeti değeri 944 mw/cm.2 (Grup A) iken, en düşük ışık şiddeti değeri ise 15 mw/cm.2 (Grup D) olarak saptanmıştır. Işık şiddet değerleri tespit edilen 80 adet cihazın, 31 adedinin 38

3 (%38.75) bakıma ihtiyacı olduğu ve klinik kullanım için uygun olmadığı saptanmıştır. 21 adet cihazın (%26.25) ek polimerizasyon zamanına ihtiyacı olduğu belirlenirken, 28 adet cihazın (% 35) ise klinik kullanıma uygun ışık şiddetine sahip olduğu tespit edilmiştir. Işık şiddetlerine göre sınıflandırılan cihazların kullanım sürelerine göre dağılımı ise, Tablo III ve Tablo IV'de görülmektedir. Kullanım süresi 0-4 yıl arası 5 yıl ve yukarısı Grup A 18 cihaz 5 cihaz Grup B 10 cihaz 9 cihaz GrupC 1 cihaz 8 cihaz Grup D 0 cihaz 19 cihaz Tablo III. Cihazların kullanım sürelerine göre dağılımı. Kullanım süresi 0-4 yıl arası 5 yıl ve yukarısı Grup A GrupB GrupC Grup D Tablo IV.Cihazların kullanım sürelerinin yüzde değerleri. Ziyareti yapılan 80 dişhekiminden 10 adedi cihazların kullanım süreleri hakkında sağlıklı bir cevap veremedikleri için değerlendirmeye katılmamış, değerlendirme 70 adet diş hekimi ünitesi üzerinden yapılmıştır. Cihazların ışık şiddetlerinin kullanım süreleri ile ilişkileri Pearson'un istatistiksel analizine göre değerlendirilmiş ve p<0.01 düzeyinde Pearson'un ilişki katsayısı cc: olarak tespit edilmiştir. Cihazların ışık şiddetleri ve kullanım süreleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Tablo'lardan da görüldüğü gibi, cihazların kullanım süreleri arttıkça, ışık şiddetlerinde azalma görülmektedir. Sonuçlardan da görüleceği gibi, dişhekimleri ünitelerinin bakımlarını belli periodlarla (özelllikle 5 yaş ve üzeri) yaptırmaları gerekmektedir. Cihazların ışık şiddetlerinin kullanılan materyalin bükülme dayanıklılığına etkisi üç nokta bükülme testi kullanılarak tespit edilmiştir. Aynı araştırmacı tarafından hazırlanan örneklerin bükülme dayanıklılık değerleri Grafik 1' de görülmektedir. Grup D'ye ait 20 adet örnekte ışığın uygulanma sonrası ışık şiddetinin çok düşük olmasından dolayı herhangibir polimerizasyon tespit edilememiş ve bu gruptan örnek hazırlanamamıştır. Grup C'ye ait 11 adet örneğin bükülme dayanıklılık değerleri ise çok küçük olduğu için değerlendirmeye katılmamıştır. Grup A ve B'ye ait bükülme dayanıklılık değerleri arasında ise, Student t testi istastistiksel analizine göre (p<0.01) anlamlı bir fark tespit edilmiştir. Grup A'nın ortalama bükülme dayanıklılık değeri MPa iken, Grup B'nin MPa'dır. En yüksek bükülme dayanıklılık değeri Grup A'da 82.5 MPa olarak belirlenirken, en düşük bükülme dayanıklılık değeri Grup B'de MPa olarak saptanmıştır. Grafik 1. Örneklerin bükülme dayanıklılık değerleri (MPa). Araştırma sonunda, ışık şiddet değerleri tespit edilen 80 adet cihazın 31 adedinin aslında kullanılmaması gerektiği, 21 cihazın kullanımında ise daha fazla polimerizasyon zamanına ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Klinik olarak kullanımları uygun olmayan cihazların kullanım sürelerinin de fazla olduğu saptanmıştır. Kullanılan kompozitin bükülme dayanıklılık değerleri ışık şiddeti uygun olan cihazlarla polimerize edidiklerinde normal iken, ışık şiddeti yeterli olmayan ünitelerle polimerize edildiklerinde önemli bir miktarda azalmaktadır. TARTIŞMA Görünür ışık, 400 nm'den başlayan 700 nmm'ye kadar uzanan bir spekturuma sahiptir. Bu spektrumun içerisinde değişik renkleri temsil eden dalga boyları mevcuttur. 5 Tüm görünür ışıkla polimerize olan kompozit rezinler, sertleşme reaksiyonunu başlatan ışığa hassas maddeler içerdikleri için, cihazların ışık şiddetleri polimerizasyonunda çok önemli bir rol oynamaktadırlar. 5,12 Bu moleküller, zinciri etkilemek için minimum ışık şiddetine gerek duymaktadırlar ve polimerizasyonu başlatan serbest radikalleri oluşturmaktadırlar. Eğer ışık şiddeti çok düşük ise, zincir için gerekli olan enerji hiçbir zaman meydana gelemeyecektir. 5 Bugüne kadar, görünür ışık cihazlarının dalga boylarının ve ışık şiddetlerinin tespit edildiği birçok 39

4 C.Ü. DİŞHEKİMLİĞI FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 çok çalışma mevcuttur. 1,3,5,6,9,10,14,15,16,17 Yapılan ve bildirilen çalışma sonuçları, Tablo V'den de görüleceği gibi birbirlerinden oldukça büyük bir oranda büyük değişiklikler göstermektedir. Ünite Cook 15 O'Brien* Blankenau 5 Moseley 14 De Backer 12 Fan 9 (ıııw/cm 2 (ıııw/cm 2 (ıııw/cm 2 (ıııw/cm 2 (ıııw/cm 2 Ellingson 17 ) (ıııw/cm 2 (ıııw/cm 2 Command Elipar Fotofil Aktivator Heliomat Visar Kulzer Translux Pnsına- Lite Vısar Ultranovar Tablo V. Görünür ışık cihazlarının bildirilen ışık şiddeti değerleri(mw/cm.2 ) Blankenau ve arkadaşları 5, değişik ünitelerin Sekonic ışık metre ölçeri ile ışık şiddetlerini tespit ettikleri bir çalışmada,görünür ışık cihazlarının şiddetlerinin önemine dikkat çekmişler ve literatürdeki çeşitli ışık şiddeti sonuçlarının değişik ölçüm metod ve aletlerinin kullanılmasından oluşabileceğini bildirmişlerdir. Cihazların ışık şiddetlerinin tespiti için, bugün birçok ışık metre ölçeri bulunmaktadır. Sekonic, Candela+lux, Macam, Demetron, The Lamp Checker, Efos Cure Rite, Hilux Hand-Held ışık metre ölçerleri bunlardan birkaç tanesidir. Bizde araştırmamızda, ışık şiddeti ölçerlerden Hilux Hand-Held ışık metresini kullanarak, ziyaret ettiğimiz 80 adet dişhekimi muayenehanesinde, cihazların ışık şiddetlerini ve kullanım sürelerini tespit ettik. Muayenehanelerde hazırlanan üç nokta bükülme testi örnekleri ile ise, ışık şiddetinin bükülme dayanıklılığına etkisini saptadık.araştırma sonunda, kontrol edilen ünitelerin % 65'i üretici firmanın uygun olarak önerdiği ışık şiddeti değerlerinden düşük bulunmuştur. Cihazların sadece % 35'i uygun ışık şiddeti değerlerine sahiptir. Dunne ve arkadaşları 3, İngiltere'de klinik kullanımda olan 49 cihazın Lamp Checker ışık metre ölçeri kullanarak ışık şiddetlerini ölçmüşler ve cihazların % 63'nün üreticilerin uygun olarak önerdiği değerlerden düşük olduğunu, % 18'nin ise çok düşük ışık şiddet değerleri gösterdiğini bildirmişlerdir. Barghi ve arkadaşları 1 ise, Amerika'da yaptıkarı bir araştırmada, klinik kullanımda olan 209 görünür ışık cihazının ışık şiddet değerlerini ölçmüşler ve ışık metre olarak Demetron Radyometresini kullanmışlardır. Işık şiddet değerlerini 300 ve yukarısı, arası ve mw/cm.2 olarak CİLT: 2, SAYI:1 3 gruba ayıran Barghi ve arkadaşları, % 54.5 uygun ışık şiddet değerleri saptarken, % 45.5 cihazın uygun olmayan ışık şiddet değerlerine sahip olduğunu bildirmişlerdir. 200 mw/cm.2 ışık şiddetinin altında olan cihazların ise % 29.7'lik bir yüzdeye sahip olduğunu belirtmişlerdir. Bizim araştırmada tespit ettiğimiz ışık şiddet değerleri, Dunne ve arkadaşlarının 3 bildirdikleri değerlerle benzerlik gösterirken, Barghi ve arkadaşlarının 1 saptadıkları şiddet değerlerinden yüksektir. Barghi ve arkadaşlarının belirttiği gibi, Rueggeberg ve arkadaşları 200 mw/cm.2'nin altındaki ışık şiddet değerlerine sahip cihazların kullanılmaması gerektiğini bildirmişlerdir. 1 Yearn18, 300 mw/cm.2'nin altındaki ışık şiddetinin 10 sn. ışınlama süresine sahip 2 mm. kalınlığındaki kompozit rezin yeterli olarak sertleştirmediğini saptamıştır. Artan ışınlama süresinin, kompozit rezinin polimerizasyon derinliğini de arttırdığını bildirmiştir. Bu sonuçlar, Dunne ve arkadaşlarının 3 bulgularını da desteklemektedir. Barghi ve arkadaşları 1 aynı çalışmada, cihazların ışık şiddetleri ile kullanım süreleri arasında ters orantılı bir ilişki bulunduğunu bildirmişlerdir. Bizde araştırmamızda, ışık şiddetinin azalması ile ünitin yaşının arttığını tespit ettik. Bulgularımız, Barghi ve arkadaşlarını desteklemektedir. 300 ve yukarısı mw/cm.2 ışık şiddetine sahip cihazların kullanım süreleri 0-4 yaş arasında çoğunlukta iken (18 cihaz), 5 yaş ve yukarısında daha azdır (5 cihaz) mw/cm.2 ışık şiddetine sahip cihazlarda kullanım süreleri arasında bir eşitlik mevcut iken, 200 mw/cm.2 altındaki cihazlarda, bir cihaz dışında tüm cihazların (27 cihaz) 5 yıl ve yukarısına ait olduğu gözlenmiştir. Fan ve arkadaşları 9, nm. dalga boyuna sahip ışık cihazlarının, ışık şiddetlerini değişik voltajlarla ölçmüşler, ışık şiddetlerinin 8.3 ila mw/cm.2 arasında değiştiğini ve düşük voltajda ışık şiddetinin azaldığını ve kompozit rezin restorasyonun fiziksel özelliklerini olumsuz yönde etkilediğini saptamışlardır. Bizde araştırmamızda, ışık şiddetinin kullanılan kompozit rezinin fiziksel özelliklerine etkisi olup olmadığının tespit edilmesi amacıyla, materyalin kırılmaya karşı dayanıklılığının ölçüldüğü üç nokta bükülme testini uyguladık. Araştırma sonunda ise, ışık şiddetinin artmasıyla bükülme dayanıklılığınında arttığı, ışık şiddeti çok düşük olan ünitelerle polimerize olan örneklerin ise bir kısmının hiç polimerize olmadığı, bir kısmının ise dayanıklılıklarının çok düşük olduğu tespit edildi. Tüm bulgular incelendiğinde, klinik kullanımda olan 80 adet cihazdan sadece % 35'i ışık metre 40

5 ölçer üreticilerinin önerdiği skala değerlendirmesine göre uygundur. % 26.25'nin ise daha fazla polimerizasyon zamanına ihtiyacı vardır. Ancak, dişhekimlerinin cihazlarının ışık şiddetlerinden habersiz olması, klinik kullanımda, kompozit rezinlerin sertleştirme sürelerini arttırıp attırmadıklarına dair şüpheler uyandırmaktadır. Cihazların % gibi önemli bir kısmı ise, klinikte-kesinlikle kullanılmamalı, cihazların bakımlarının en kısa sürede yaptırılmaları gerekmektedir. Aksi takdirde, kompozit materyali tam olarak polimerize olamayacak, fiziksel özellikleri bozulacak ve böylece klinik başarısızlık söz konusu olacaktır. Sonuç olarak, hekimin çıplak gözle cihazın ışık şiddetini değerlendirebilmesi mümkün olamayacağı için, neyazık ki birçok dişhekimimiz cihazlarının performanslarından habersizdirler. Bu amaçla, hekimlerimizin belli sürelerde cihazlarının bakımlarını yaptırmaları gerekmektedir. KAYNAKLAR 1. Barghi N, Berry T. Hatton C. Evaluating intensity output of curing lights in private dental offices. J Am Dent Assoc 125:992-96; Mc Cabe JF, Carrick, TE. Output (rom visible-light activation units and depth of cure of light-activated composites. J DentRes 68(11): : Dunne SM, Davies BR. Millar BJ. A survey of the effectiveness of dental light-curing units and a comparison of light testing devices. Br Dent J 180(11): : Watts DC. Amer O. Combe EC. Characteristics of visible-light-activated composite systems. Br Dent J 156(24): ; Biankenau RJ, Cavel WT. Kelsey WP, Blankenau P. Wavelenght and intensity of seven systems for visible light-curing composite resins: a comparison study J Am Dent Assoc 106(4): ; O'Brien WJO, Stefanskı R. Yee J. Yee WJ ; Dennison JB. Fanian F, Jonston WM. The application of blue polymer curing lights for diagnostıc transilluminatıon. J Am Dent Assoc 106(6): ; Council on Dental Materials. Instruments and Equıpment. Visible light cured composites and activating units. J Am Dent Assoc : Zaimoğlu A. Can G, Ersoy E, Aksu L. Dişhekimliğinde maddeler bilgisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Basımevi Fan PL, Wozniak WT, Reyes WD. Stanford JW. Irradiance of visible light-curing units and voltage variation effects. J Am Dent Assoc 115(9): : Satrom KD, Morris MA, Crigger LP. Potential retinal hazards of visible-light photopolymerization units. J Dent Res 66(3): ; Council on Dental Materials, Instruments and Equıpment J Am Dent Assoc 112(4): ; De Backer J. Dermaut L. Bruynooghe W. The depth of polymerization of visible- light-cured composite resins. Quintessence Int. 10: ; DIN EN Deutsche Norm, Füllungskunststoffe :1-11: Moseley H. Strang R, Stephen W. An assessment of visible light polymerising sources. J Oral Rehabıl : Cook WD. Spectral distributions of dental photo polymerization sources. J Dent Res 61(12): ; Fowler CS, Swartz ML, Moore BK. Efficacy testing of visible-light-curing units. Oper Dent 19: 47-52; Ellingson OL, Landry RJ, Bostrom RG. An evaluation of optical radiation emissions from dental visible photopoly merization devices. J Am Dent Assoc 112(1): 67-70; Yearn JA. Factors effecting cure of visible light activated composites. Int Dent J 35: ; Yazışma Adresi Dr. Handan YILMAZ G. Ü. Dişhekimliğı Fak. Protetik Diş Tedavisi A.D. 8. Cadde, 82. Sokak, Emek-ANKARA. 41