Ekonomik ve Sosyal Konsey. Sorun: Yoksul Ülkelere Yapılan Maddi Dış Yardım ve Yatırımın Yetersizliği. Çağla Bektaş. Pozisyon: Başkan.

Transkript

1 Forum: Ekonomik ve Sosyal Konsey Sorun: Yoksul Ülkelere Yapılan Maddi Dış Yardım ve Yatırımın Yetersizliği Yazar: Çağla Bektaş Pozisyon: Başkan Giriş Dünya bazı bireylerin hiç olmadıkları kadar zenginleştikleri, diğerlerinin de bir bu kadar fakirleştiği bir dönem geçiriyor. Serbest piyasanın da etkisiyle bazı ülkeler ve kişiler zenginleşirken diğerlerinin de göreceli olarak yoksullaşmalarına neden oluyor. İnsanların tümünü ve çok derinden etkileyen yoksulluk insan hayatındaki yerini her zaman korumuş ama ne yazık ki çözülememiştir. Yoksulluk bu nedenle şahsi bireylere değil tüm insanlığa ait bir sorundur ve ancak tüm bu insanların işbirliğiyle çözülebilir. Soğuk Savaş sonrasında sosyal problemlere verdiği önemi artıran Birleşmiş Milletler yoksulluk hususunda da büyük çabalar sarf etmiş, çalışmalarını alt kollarından EKOSOK vasıtasıyla yürütmüştür. Bu anlamda Birleşmiş Milletler yoksul ülkelere yapılan yardımın ve yatırımın yetersiz olup olmadığını da mercek altına almıştır. (KURT, Fatma) Anahtar Kelimelerin Tanımları Mutlak Yoksulluk Mutlak yoksulluk, bireyin ve hane halkının geliri veya tüketim harcamalarını esas alan ve öngörülmüş bir gelir veya tüketim seviyesinin altında kalan bireyleri yoksul olarak nitelendiren bir tanımdır. Mutlak yoksulluk, hane halkı veya bireyin kendisinin yaşamını sürdürebilecek asgari refah düzeyini yakalayamaması durumudur. (TİRELİ, Münir) Göreceli Yoksulluk Göreli yoksulluk, bireylerin, toplumun ortalama refah düzeyinin belli bir oranının altında olması durumuna verilen genel addır. (TİRELİ, Münir) Makro Ekonomik İstikrar Makro ekonomik istikrar; maliye, para ve gelirler politikalarının piyasa ekonomisinin ve serbest ekonominin çalışmasını bozmadan sürdürülebilmesine verilen genel addır. (Makro Ekonomik İstikrar)

2 Genel Bakış İnsanlığın varoluşundan bu yana yaşadığı açlık ve bireylerin ortak ganimet mantalitesinden ayrılarak bireyselleştiği gün ortaya çıkmış olan yoksulluk küreselleşmenin de etkisiyle giderek artmaktadır. Yoksulluğun belli grup ve belli kesimlerde daha sert bir şekilde yaşanması sorunun küresel bir boyutta olmasının dışlayan değil aksine yaygınlaştıran bir niteliğe sahip olduğunu göstermiştir. Yenilikçi ve serbest piyasaya özendiren politikaların da olumsuz etkilediği bu en önemli insanlık sorunu ülkelerin hem kendi içinde hem de ülkelerin birbirleri arasında bölünmelere sebep olmuştur. Söz konusu sorunun sadece az gelişmiş değil gelişmekte olan ülkelerde de yaşanması, gelişmiş ülkelerin yardımlarının yetersiz kalmasına sebep olmuştur. Bu konunun bir gündem maddesi olmasıyla beraber Birleşmiş Milletler de konuya ilişkin yerini almıştır ve 1990 dan itibaren durumun iyileştirilmesi, açlık ve yoksulluğun azaltılması için çalışmaktadır. Birleşmiş Milletler bu konuda üzerinde Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu ile işbirliği içerisinde çalışırken, konu üzerine özellikle hassasiyet göstermesi açısından Ekonomik ve Sosyal Konsey ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı nı da bu konu üzerine yoğunlaştırmıştır. Bu çerçevede Birleşmiş Milletler alt kollarından olan Birleşmiş Milletler Kalkınma Programını devreye sokmuş, bu programın Bin Yıl Kalkınma Hedeflerinden ilkini açlık ve yoksulluğun elemine edilmesi olarak kararlaştırmıştır ve bu hedefi 2015 e kadar gerçekleştirmek üzerine konuşmuştur. Ne yazık ki verilere dayanılırsa bunun 2015 senesine kadar gerçekleştirilmesinin olanaksız olduğu ortadadır. (KURT, Fatma) Dış maddi yardım ve yatırım eksikliği yaşayan yoksul ülkeler birçoğu Afrika kıtasında birkaçı da Latin Amerika da bulunmaktadır. En fakir 10 Ülke

3 Avrupa yı sarsan ekonomik krizler ve ekonomik olarak daha gelişmiş ülkelerin harcamalarını kontrol altına almasıyla dış yardım alamayan ve üstünde yatırım yapılmayan bu yoksul ülkeler son zamanlarda her zamankinden de daha zor bir durumda kalmış, temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamayacak hale gelmişlerdir. Temel gereksinimlerini dahi gerçekleştiremeyen bu yoksul ve hatta yoksun kesimin kırsal kesimde yaygınlaştığı verilerce kanıtlandığından bu sorunu önlemekte dış yardım ve yatırımların kilit önem taşıdığı yeniden gözler önüne serilmiştir. İlgili Taraflar ve Görüşleri Ekonomik ve Sosyal Konsey (EKOSOK) Birleşmiş Milletler in ekonomik ve sosyal konularda yapılan çalışmalarıyla ilgilenen bir kolu olan Ekonomik ve Sosyal Konsey seçimle göreve gelen 54 üyeden oluşur. Konseyin genel amacı küresel boyutta uluslararası ekonomik ve sosyal sorunların tartışılması ve çözüme ulaştırılmasıdır. Ekonomik ve sosyal konularda alınan kararlarla söz konusu ülkelere tavsiyede bulunan EKOSOK; istatistik, nüfus, insan hakları, kadın statüsü, uyuşturucu maddeler, enerji, suçun önlenmesi ve ceza adaleti, insan yerleşimleri, sosyal kalkınma, sürdürülebilir kalkınma gibi başlıklar altındaki komiteler vasıtasıyla çalışmalarını yürütür. Binyıl Kalkınma Hedeflerinin ilki olan aşırı fakirlik ve açlığı yok etmek adına çalışmalarını hızla sürdüren EKOSOK bu hedefi gerçekleştirmek adına komisyonlar ve paneller açarak yapılacak yardım ve yatırımlarını kararlaştırmaya devam etmektedir. (EKOSOK) Dünya Bankası Dünya Bankası, nüfusunun önemli bir kısmı yoksulluk sınırının altında yaşayan ülkelere maddi ve teknik yardım, politik öneriler sağlayan kalkınma amaçlı bir kurumdur. Dünya Bankası yoksulluğun önüne geçilmesine yönelik olarak borç verme hedefini giderek öne çıkarmaktadır. Özellikle yoksullukla mücadele kapsamında beşeri kaynakların geliştirilmesi, kırsal bölgelerdeki temel altyapı hizmetlerinin gerçekleştirilmesi, sosyal sektörlere daha fazla kaynak sağlanması ve çevrenin korunması gibi alanlarda ihtiyacı olan ülkelere kaynak sağlayan bir yapıya sahiptir yılından itibaren sadece maddi yatırım yapmanın karlı olmadığına karar vererek insani yatırım yapma hedefine öncelik vermeye başlamıştır. (UZUN, Ayşe Meral)

4 Olayların Zaman Çizelgesi Olayın Açıklaması Olay Tarihi Temmuz 2011 Ağustos Mart 1995 Haziran EKOSOK un açlık ve yoksulluğu azaltma teması üzerine ilk senelik gözden geçirme toplantısı Yoksulluğu ve açlığı önlemek adına EKOSOK tarafından panel düzenlenmesi Yoksulluğu Azaltma Stratejisi Bildirileri Kopenhag Sosyal ve Toplumsal Kalkınma Zirvesi Cenevre Sosyal Kalkınma İzleme Zirvesi New York Bin Yıl Zirvesi değerlendirilmiştir. Antlaşmalar ve Olaylar 2007 senesinde EKOSOK ilk senelik gözden geçirme toplantısını açlık ve yoksulluğu azaltma teması üzerine yapmıştır. Ayrıca Binyıl Kalkınma Hedeflerinin ilki olan aşırı fakirlik ve açlığı yok etmek adına çalışmalarını hızla sürdüren EKOSOK bunu için 6 Temmuz 2011 de bir panel vasıtasıyla yeni kararlar almış ve bu maddeyi 2015 e kadar gerçekleştirmeyi hedeflemiştir. (EKOSOK) 2001 yılı Ağustos başlarında Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası 1999 da benimsenen yaklaşım üzerine yoksulluğun azaltılması için hazırladıkları stratejilerini içeren Yoksulluğu Azaltma Stratejisi Bildirileri (Poverty Reduction Strategy Paper/PRSP) adında kapsamlı bir bildiri yayınlamıştır. (UZUN, Ayşe Meral) Sorunu Çözmek İçin Atılmış Önceki Girişimlerin Değerlendirilmesi Geçmişte yapılan çalışmalar sürekli bir şekilde sonuçsuz kalmıştır. Bunun en temel sebebi olarak kararların bölgeden çok uzak bir yerden ve olayların dışından verilmesidir. Masada kararlaştırılan doğrular gerçekteki doğrularla uyum sağlayamamıştır. Bu da hedeflenen zamanlarda bu problemin çözülememesine neden olmuştur.

5 Çözüm Önerileri Bir problemi çözmek için yapılacak ilk şey bu probleme yol açan sebepleri bulup onları çözmektir. Sebepleri çözüldüğünde problem de kendiliğinden ortadan kalkmalıdır. Bu durumda maddi dış yardımların ve yatırım eksikliği yoksulluğa sebep olduğundan bu yardım ve yatırımlar artırılmalıdır. Ancak tüm bunlardan önce yoksulluğun asıl sebebi olan toplumdaki dengesiz zenginleşmeyi önlemek en kalıcı ve en etkili çözüm olacaktır. Kaynakça ARIN, T. (1994), Uluslararası Para Fonu, Dünya Bankaı ve Birleşmiş Milletler in Kalkınma Stratejileri, Petrol- İş Yıllığı BAYERS, S. (2003), I was wrong. Free markets Trade policies hurt the poor, The Guardian. "Binyıl Kalkınma Hedefleri 2015'e Kadar 8 Hedef." Binyıl Kalkınma Hedefleri. N.p., n.d. Web. 04 Mar < CHOSSUDOVSKY, M. (1999), Yoksulluğun Küreselleşmesi IMF ve Dünya Bankası Reformlarının İçyüzü, (İstanbul: Çiviyazıları Yayınları), (Çeviren: Neflenur Domaniç). COHEN, D. (2000), Dünyanın Zenginliği, Ulusların Fakirliği, (İstanbul: İletişim Yayınları), (Çeviren: Dilek Hattaoğlu). "DÜNYANIN EN FAKİR 10 ÜLKESİ?" Dünyanın En Fakir 10 Ülkesi 26 Mart :33. N.p., n.d. Web. 04 Mar < en- fakir- 10- ulkesi h.htm>. "ECOSOC Held Special Session to End Poverty and Meet MDGs." ECOSOC Held Special Session to End Poverty and Meet MDGs. N.p., n.d. Web. 04 Mar < "[20 May 1998] ECOSOC/5759: Statement of Commitment for Action to Eradicate Poverty Adopted by ACC." [20 May 1998] ECOSOC/5759: Statement of Commitment for Action to Eradicate Poverty Adopted by ACC. N.p., n.d. Web. 04 Mar < KURT, Fatma. "Küresel Yoksullukla Mücadelede Birleşmiş Milletler in Rolü." N.p., n.d. Web. < "Makro Ekonomik İstikrar." TÜSİAD. N.p., n.d. Web. 05 Mar < konular/uretkenlik- temelli- buyume- - surdurulebilir- buyume/makro- ekonomik- istikrar/>. MONBIOT, G. ( ), Helping the Poorest to Get Poorer, The Guardian. ORUÇ, Y.M. (2001), Küresel Yoksulluk ve Birleşmiş Milletler, Toplum ve Bilim, 89, Yaz.

6 THE ECONOMIST, (1998), Dirt Poor: A Survey of Development and the Environment, 21 March. TİRELİ, Münir. "Küreselleşme Ve Yoksulluk: Birleşmiş Milletler (UNDP) Ve Dünya Bankası Göstergeleri IşığındaBirAnaliz."N.p.,n.d.Web. < esme_ve_yoksulluk_birlesmis_milletler_undp_ve_dunya_bankasi_gostergeleri_isiginda_bir_analiz _munir_tireli.pdf>. "UN Economic and Social Council; Resolutions; Decisions." UN News Center. UN, n.d. Web. 04 Mar < UZUN, Ayşe Meral. "YOKSULLUK OLGUSU Ve DÜNYA BANKASI." N.p., n.d. Web. < YILDIZ, O. (2002), BM nin Yoksulluğun Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Yaklalaşımı, Yoksullukla Mücadele Stra tejileri (Ed. C. Can Aktan), (Ankara: Hak- İş Konfederasyonu Yayını).

7 Araştırma Soruları Giriş Lütfen cevaplarınızı sizin için ayrılan boşluklara yazınız. Bu soruları ve cevaplarını ülkeniz ve sosyal politikaları hakkında olabildiğince bilgi edinmek için bir kılavuz gibi kullanın. Soruları cevaplamak için önceden var olan bilgilerinizi kullanabilir, arkadaşlarınızdan, öğretmenlerinizden, ve forum yöneticilerinden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, daha fazla bilgi için interneti, kitapları, gazeteleri ve magazinleri kullanabilirsiniz. Tüm yerleri doldurmak ve tüm soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı unutmayın. O yüzden gerekli bilgileri bulamazsanız endişelenmeyin. Tartışmalara katılmak için her şeyi tamamıyla bilmeniz gerekmiyor. Ancak, ne kadar iyi araştırırsanız, argümanlarda fikirlerinizin ikna edilmesinde o kadar etkili olursunuz. 1. Sizin ülkenizin bu konudaki görüşleri nelerdir? 2. Bu soruna çözüm olarak ülkeniz ne tür önemler alıyor?

8 3. Ekonomik büyümenin yoksullaşmaya etkisi nedir? 4. İnsana yatırım yapmak yoksulluğu azaltmada rol oynar mı? 5. Kaç tane ülke Binyıl Kalkınma Hedeflerini takip ediyor?

9 6. Dış maddi yardımlar ve yatırımlar yoksul bir ülkenin ekonomik dengesini nasıl ve ne yönde etkiler? 7. Yoksul ülkelere yapılan maddi destek ve yatırımlarda çevre ve katılımın etkisi nedir? 8. Yoksul ülkelerin Dünya Bankası na borçlarını kapatması mümkün müdür?

10 9. Yoksulluk ve serbest piyasa arasındaki ilişkiyi açıklayınız. 10. Dünya da serbest piyasa dışında bir ekonomik yapı süregelseydi ülkelerin ekonomik açıdan durumları farklı olur muydu? Neden? 11. Yoksul bir ülkeye yapılacak ekonomik yatırım mı yoksa insana yatırım mı daha yararlı bir yatırımdır?

11 12. Makro ekonomik istikrar anlayışının gelişmemiş ülkelerdeki yoksulluğa etkisini araştırınız. 13. Yapısal uyum programlarının yoksul ülkelere yapılan dış yardım ve yatırım açısından rolünü araştırınız.