ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makine Müh. Bölümü Erzurum :46

Transkript

1 Prof. Dr. İhsan Efeoğlu ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makine Müh. Bölümü Erzurum :46 1

2 İÇERİK 1. Giriş, 2. Frascati Klavuzu, 3. Vizyon 2023 Starateji Belgesi, 4. AR-GE nedir? Nasıl yapılmalıdır?, 5. Invasyon, Ar&Ge ve Teknoloji Yönetimi, Türkiyesinde Bilgi ve Teknoloji Yönetimi, 7. Stratejik Ar&Ge Yönetimi Süreçleri, 8. Teknoloji Yönetim Yeteneği, 9. Sürdürülebilir Gelişme için Ar&Ge Yönetimi, 10. Tasarım ve Inovasyona Dayalı Ar&Ge Yönetimi, 11. Teknoloji ve Ar&Ge Yönetiminde Liderlik Becerileri, 12. Üniversitelerin İnovasyon ve Teknoloji Sürecindeki Rolü, 13. Mühendislik Eğitiminde Ar&Ge, Üniversite-Sanayi-Kamu İşbirliği, 2

3 1-Giriş Teknolojideki gelişmelerin tarihine bakıldığında, tarih sahnesine çıkan bazı teknolojilerin, bütün ekonomik ve toplumsal faaliyet alanlarında değişikliklere yol açtıkları görülür. Bu tür teknolojilerin en çarpıcı örneği Sanayi Devrimi nin temelinde yatan buhar teknolojisidir. Sonra, elektrik ve içten yanmalı motorlar gibi bazı teknolojilerin de mal ve hizmet üretiminde son derece önemli değişiklikler yaptıkları görülmüştür. Günümüzün mikro-elektronik temelli enformasyon ve telekomünikasyon teknolojileri de her alanda geniş çaplı değişimlere yol açmaktadır. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Strateji Belgesi, TÜBİTAK Kasım

4 Bu jenerik karakterdeki teknolojilerin geliştirilip ekonomik ve toplumsal faydaya dönüştürülmesinde yetkinlik kazanan uluslar dünya pazarlarında rekabet üstünlüğüne sahip olmakta ve dünya ticaretindeki paylarını artırarak toplumsal refahlarını hızla yükseltebilmektedirler. Türkiye nin bilim ve teknolojide yol arayışlarının yaklaşık kırk yıllık bir geçmişi bulunmaktadır. Bugüne kadar ortaya konulan bilim ve teknoloji politika belgelerine bakıldığında, biraz gecikmeli de olsa, dünyadaki gelişmeler doğrultusunda tutarlı bir çizginin izlendiği görülmektedir. Ancak, Türkiye nin bilim ve teknolojideki rekabet gücüne bakıldığında, azımsanmayacak bazı gelişmeler kaydedilmiştir. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Strateji Belgesi, TÜBİTAK Kasım

5 Günümüzde bilim ve teknolojide yetenek kazanmak artık bir devlet politikası olmaktan öte, toplumsal bir proje haline gelmekte; ortaya konulan politikaların uygulanabilmesi ve hedeflere ulaşılabilmesi için ilgili bütün kesimlerin paylaştıkları bir vizyon üzerine inşa edilmesi zorunlu görülmektedir. Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu (BTYK) Aralık 2000 toplantısında, en son bilim ve teknoloji politika çalışmasının 1993 yılında yapılmış olmasından hareketle, Cumhuriyetimizin 100. yılını idrak edeceğimiz 2023 yılına uzanan 20 yıllık bir dönem için yeni bilim ve teknoloji politikalarının belirlenmesi için TÜBİTAK ı görevlendirmiştir. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları Strateji Belgesi, TÜBİTAK Kasım

6 Frascati Klavuzu Işığında Ar&Ge 6

7 Ar&Ge Kavramları 1. Temel Araştırma; Görünürde herhangi bir özel uygulaması veya kullanımı bulunmayan ve öncelikle olgu ve gözlemlenebilir gerçeklerin temellerine ait yeni bilgiler edinmek/üretmek için yürütülen deneysel veya teorik çalışmalardır. 7

8 2. Uygulamalı Araştırma; Uygulamalı araştırma da; Yeni bilgi etme amacıyla üstlenilen özgün bir araştırmadır. Bununla birlikte, öncelikle belirli bir pratik amaç veya hedefe yöneliktir. 8

9 3. Deneysel Geliştirme; Araştırma ve/veya pratik deneyimden elde edilen mevcut bilgiden yararlanarak; Yeni malzemeler, Yeni ürünler yada cihazlar üretmeye; Yeni süreçler, sistemler ve hizmetler tesisi etmeye yada, Halen üretilmiş veya kurulmuş olanları önemli ölçüde geliştirmeye yönelmiş sistemli çalışmadır. 9

10 Vizyon 2023 Starateji Belgesi 2023 Tu rkiye Vizyonunu erişilebilir kılmak için kullanılabilecek en etkin stratejik araçlar ise, bilim ve teknolojidir. Sadece bilim ve teknolojiye egemen olmaktan öte, Bu egemenliği mutlaka ve mutlaka ekonomik ve toplumsal faydaya dönu ştu rme; yani, bilim ve teknolojideki gelişmelerden hareketle yeni u ru n ve hizmetler, yeni u retim ve dağıtım yöntemleri, yeni sistemler yaratabilme yetkinliğine de kavuşmak gerekir. 10

11 AR-GE nedir? Nasıl yapılmalıdır? Ülkelerin birbirleri ile rekabet edebilmeleri, gelişmişlikleri ile doğru orantılıdır. Gelişmiş olmak, öncelikle ekonomik olarak bağımsız olmayı da birlikte getirmektedir. Gelişmiş olmak ve ekonomik olarak ta bağımsız olmanın yolu AR&GE den geçmektedir. Ekonomik değişimin itici gücü teknolojik yenilikler olmuştur. Teknolojik buluşlar sayesinde insanlar, tarım toplumuna, tarım toplumundan, sanayi toplumuna sanayi toplumundan da bilgi toplumuna geçiş yapmayı başarmışlardır. Sadece tüketen değil aynı zamanda üreten bir toplum olabilmek ve bunu sürdürülebilir kılmak ve bu anlamda farklılaşabilmek için AR-GE ye dayalı stratejiler geliştirilmelidir. 11

12 Ar&Ge (Araştırma& Geliştirme) Nedir? Araştırma, bilinmeyeni bilmeye, öğrenmeye yönelik yapılan bilimsel teknolojik faaliyetlerdir. Geliştirme ise mevcut bilgiyi veya teknolojiyi yeni düzenlemelerle daha doğru yönlendirme faaliyetidir (Atilla Filiz, Teknoloji Yönetimi ve AR&Ge, ATİ Mühendislik Eğitim Yön. Danışmanlık Tüm ilgili çalışmaların sistematik bir yapı içinde sürdürülebilir olması gerekmektedir. Ar&Ge nintemeltanımı; Frascati Klavuzunda Aşağıdaki gibidir: Araştırma ve deneysel geliştirme (Ar-Ge), insan, kültür ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bu dağarcığın yeni uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik temelde yürütülen yaratıcı çalışmalardır. 12

13 Ar&Ge NasılYapılmalıdır? Globalleşmiş olan Dünya da; bilim ve teknolojide rekabet gücünü artırmak için yeni, yenilikçi ve katma değer sunan ürünler (yükte hafif-parada ağır) geliştirmek büyük önem taşıyor. Katma değerli, yenilikçi ürün üretiminin çıkış noktası; sanayileşme sürecini tamamlamış ve bilgi toplumu olmaktan geçmektedir. Bu durumda sürdürülebilen bir Ar&Ge kültürü de oluşmuş demektir. Eğer bir ülke de Ar&Ge kültürü oluşmamış ise; Ar&Ge harcamalarının verimsiz/boş bir yatırım olduğu, harcanan kaynağın boşa gideceği zihniyeti baskındır. Gelişmiş ülkelerin bilim ve teknoloji stratejileri incelendiğinde; Ar&Ge yatırımlarına harcanan paranın kısa vadede olmasa bile orta ve uzun vadede çok daha fazlasıyla geri döndüğüne dair açık çıktıların olduğu görülmektedir ve bu artık herkesçe bilinen bir gerçektir. 13

14 Toplumsal dönüşmün kaynağı olarak teknoloji Devrim niteliği taşıyan teknolojik bir ilerleme üretimde kullanıldığında ve büyük çapta sürdürülebilir başarı sağlandığında toplumun; sosyal, kültürel, ekonomik, siyasi, hukuki alanlarında kalıcı değişimler meydana getirir Toffler 3 Dalga Kuramı Alvin Toffler, çağımızın önde gelen yönetim ve gelecek biliminsanları arasındadır. Yazdığı kitaplar tüm dünyada bir çok şirket ve yöneticiye geleceğe dönük planlarının yapılmasında ışık tutmaktadır. Bir gelecek tahmincisi (futurist) olarak bilinen Toffler'i ilginç yapan, daha 1970'lerden günümüz dünyasını gayet net tahmin edebilmiş olmasıdır. 14

15 teknoloji teknoloji Tarım toplumu Sanayi toplumu Bilgi toplumu 1. Dalga 2. Dalga 3. Dalga ALVIN TOFFLER 3 DALGA KURAMI 15

16 Teknoloji Nedir? Teknoloji Yunacada technologia ; techne: yapma becerisi + logia: söylemek anlamına gelmektedir. İnsanoğlunun ihtiyaçlarını karşılamda yararlandığı bilgi ve beceriler bütünüdür. Bir insan etkinliği olarak teknoloji, tarihte bilim ve mühendislikten önce anlam kazanmaktadır. Teknolojinin Tanımı: Bir sanayi koluyla ilgili yapım yöntemlerinin, aygıtlarının incelenmesiyle oluşan bilgi kolu. Ticari bir değer elde etmek için gerçekleştirilen bilimsel uygulamalar. Üretim faaliyetlerinde kullanılan yol ve yönemler. 16

17 Invasyon, Ar&Ge ve Teknoloji Yönetimi Yenilik (İnovasyon); Yeni veya önemli ölçüde değiştirilmiş ürün (mal ya da hizmet), veya sürecin; yeni bir pazarlama yönteminin; ya da iş uygulamalarında, iş yeri organizasyonunda veya dış ilişkilerde yeni bir organizasyonel yöntemin uygulanmasıdır. (Oslo Kılavuzu/OECD, AB-2005) Yenilik süreci klasik yaklaşımda öngörülmesi zor bir süreç olarak görülmekteydi. Bugünün yaklaşımda öngörülebilen süreç.. 17

18 Bugünün acımasız rekabet ortamında işletmeler; Hızlı bir şekilde teknolojik durumlarını gözden geçirmekte ve bu alana yatırım yapmaktadırlar. Geleceğin dinamik pazarlarına hazır hale gelebilmek için teknoloji becerilerini sürekli artırmakta ve bu alanda yeni düzenlemelere gitmektedirler. Ar&Ge projelerine ayırdıkları kaynak rekabet avantajının elde edilmesinde başı çekmektedir 18

19 Rekabetin değişen yüzü Üretim üstünlüğü ile rekabet Maliyet üstünlüğü ile rekabet Kalite üstünlüğü ile rekabet Hız üstünlüğü ile rekabet Yenilik ve yaratıcılık üst. İle rekabet 19

20 Ar&Ge de Kritik Parametreler Bu konulardaki beceri, müşteri gözünde değeri artırır. Şirkete rekabet avantajı sağlar. Dr. Suat Genç - Boğaziçi Ünversitesi -5 Mayıs

21 2023 vizyonunun genel perspektifi incelendiğinde; Türkiye nin 2023 te dünya ekonomisinin işleyişinde geçerli olacak faktörler den; bilim, teknoloji ve ürün sürecinde, genelde hızlanmaya devam edecek olan küreselleşmenin de etkisiyle, bugünkülere göre çok önemli farklılıklar içerecek ve bugünküne göre bile daha kritik faktörler oluşturacak olan bilgi; bilim ve teknoloji alanlarında stratejik/kritik/vazgeçilmez olacaktır. 21

22 Bugün bilgi toplumu olarak görülen ülkelere bakıldığında; artan gelirlerinin büyük bir bölümü doğrudan bilgi kaynaklı teknolojik faaliyetlerden gelmektedir. Dünya ekonomisi bugün Bilgi Ekonomisine dönüşme süreci içindedir. Bu dönüşüm çerçevesinde bilgi yoğun ve yüksek katma değer yaratan faaliyetlerin tüm ekonomik ve sosyal alanlardaki yeri ve işlevi giderek artmaktadır. Önümüzdeki yıllık dönemde bu süreç güçlenmeye devam edecek. Yusuf Işık İktisatçı, 2023 Türkiye sinde Bilgi ve Teknoloji 22

23 Gelişme tek bir faktöre indirgenemeyecek kadar karmaşık bir süreç olmakla birlikte, en azından önümüzdeki birkaç on yılda; bilgi yoğun, bilimsel ve teknolojik gelişmeye dayalı faaliyetlerin sürükleyici bir rol oynayacağı olgusu üzerinde önemli ölçüde görüş birliği vardır. 23

24 Teknoloji Yönetimi, "Bir organizasyonun stratejik ve taktik amaçlarının şekillendirilmesinde ve bunlara ulaşılmasında ihtiyaç duyulan teknolojik kapasitenin planlanması, geliştirilmesi ve uygulanmasıdır." Teknoloji Yönetimi kavramı: Yöneticilik ile teknik uzmanlık arasında bağlantıyı kurmak, Teknoloji transferi, Teknoloji pazarlaması, Teknolojik planlama, Araştırma-geliştirme, Tasarım, imalat, prototip oluşturma, test etme, gibi teknoloji geliştirilmesine yönelik faaliyetlerin planlaması, koordinasyonu ve kontrolü ile ilgili faaliyetlerin tümüdür. 24

25 Mühendislik bilimleri, sosyal bilimler ve yönetim bilimi arasında bir köprü niteliği taşıyan Teknoloji Yönetimi farklı disiplinler arasında ara bir disiplin olarak, kendine has kavram, teknik ve bilimsel modelleri geliştirme yolunda 1970' li yıllardan bu yana emin adımlarla ilerlemektedir. İçinde yaşadığımız çağda teknolojik gelişmeler öyle hızlanmıştır ki, bu hız 21. yüzyılda artarak devam edecektir. Hızla gelişen teknolojiyi yönetmeyen ülkeler ve şirketler çağın gerisinde kalmaya mahkum oldukları gibi teknolojinin kendilerini yönetme tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır. Murat Eğirdir,Teknoloji Yönetimi Danışmanı,İstanbul,

26 Teknoloji Yönetimi 1970' lerdeki petrol krizinden sonra gelişmeye başlayan henüz çok yeni bir disiplindir. Kavramsal sistemi yeni gelişen bir bilim dalıdır. Teknoloji yönetimi tıp ve mühendislik bilim disiplinleri gibi "disiplinler arası" bir nitelik taşır. Teknoloji Yönetimi, endüstri mühendisliği, iktisat, işletme, sosyoloji, psikoloji, siyasi bilimler ve yönetim bilimi kavram ve ilkelerinden bilhassa Mühendislik Yönetimi (engineering management) kavramlarından önemli ölçüde istifade etmektedir. 26

27 Teknoloji Yönetimi'nin Kapsamı İçindeki Konular : Teknolojik Tahmin Teknolojik Planlama Teknolojik Risk Analizleri Ar-Ge Yönetimi Teknolojik Yeniliklerin Yönetimi Teknolojik Rekabet Stratejileri Teknoloji Transferi Teknoloji Seçimi Teknolojinin Ticarileştirilmesi (Patent, Lisans Anlaşmaları, Copyrights, Ticari Markalar) Mühendislerin ve Bilim İnsanlarının Yönetimi Teknoloji ve Organizasyonel Değişimler Murat Eğirdir,Teknoloji Yönetimi Danışmanı,İstanbul,

28 Teknoloji Yönetiminde Bilgi Teknolojilerinin Rolü Bilginin toplamasına, işlenmesine saklamasına ve dağıtılmasa hizmet eden bilgi teknolojileri, teknoloji yönetiminin en önemli araçlarındandır. Zira yönetmek, ancak bilgi ile mümkündür. Teknoloji yöneticileri; bilgi teknolojileri kanalıyla dünyadaki teknolojik gelişmeleri ve yeni teknolojik trendleri anında öğrenerek, teknolojik rekabet stratejilerine yön verme imkanına sahiptirler. İçinde yaşadığımız yüzyılda bilimsel buluşlar ve yeni bilimsel bilgiler inanılmaz bir hızda artış göstermektedir. 28

29 Teknolojik rekabet üstünlüğü kazanmak isteyen ve saldırgan strateji izleyen şirketlerin çok güçlü ar-ge departmanına sahip olması yetmez. Aynı zamanda bu şirketlerin; enformasyonun da çok güçlü olması, elemanların ve üst yönetimin yeniliklere, risk almaya açık olmaları, şirket içi ilişkilerin ve iletişimin iyi düzeyde olması gerekmektedir. 29

30 Teknoloji ve Ar&Ge Yönetiminde Liderlik Becerileri Proje Yöneticisi-Lideri; proje ekibi ve diğer paydaşlar ile birlikte çalışır. Etkili proje yöneticileri; kişilerarası ilişki ve kavramsal beceriler konusunda bir denge kurar. Etkili proje yöneticileri; teknik, kişilerarası ilişki ve kavramsal beceriler konusunda bir denge kurar. 30

31 Kişilerarası ilişki becerileri... Yürtücü/Yönetici 1 - Liderlik, 2 - Ekip kurma, 3 - Motivasyon, 4 - İletişim, 5 - Etkileme, 6 - Karar alma, 7 - Müzakere, 8 - Güven oluşturma, 9 - Siyasi ve kültürel farkındalık 31

32 İLGİNİZ ve SABRINIZ İÇİN TEŞEKKÜR EDİYORUM 32