TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

Transkript

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİMİ AYRINTILAMA KURAMINA DAYALI OLARAK TASARLANAN İNTERNET TEMELLİ UZAKTAN ÖĞRETİM UYGULAMASININ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK BAŞARISINA VE KALICILIĞA ETKİSİ Fatma Gizem KARAOĞLAN YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA / 2010

2 TÜRKİYE CUMHURİYETİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR VE ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ EĞİTİMİ ANABİLİM DALI ÖĞRETİMİ AYRINTILAMA KURAMINA DAYALI OLARAK TASARLANAN İNTERNET TEMELLİ UZAKTAN ÖĞRETİM UYGULAMASININ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK BAŞARISINA VE KALICILIĞA ETKİSİ Fatma Gizem KARAOĞLAN Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU YÜKSEK LİSANS TEZİ ADANA / 2010

3 Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğüne, Bu çalışma, jürimiz tarafından Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir. Başkan: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU (Danışman) Üye: Prof. Dr. Turan AKBAŞ Üye: Yrd. Doç. Dr. Ozan ŞENKAL ONAY Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım..../.../2010 Prof. Dr. Azmi YALÇIN Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ndaki hükümlere tabidir.

4 i ÖZET ÖĞRETİMİ AYRINTILAMA KURAMINA DAYALI OLARAK TASARLANAN İNTERNET TEMELLİ UZAKTAN ÖĞRETİM UYGULAMASININ ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK BAŞARISINA VE KALICILIĞA ETKİSİ Fatma Gizem KARAOĞLAN Yüksek Lisans, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim Dalı Danışman: Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU Haziran 2010, 201 sayfa Araştırmanın genel amacı, Öğretimi Ayrıntılama Kuramı na göre hazırlanan internet temelli uzaktan eğitimin öğrencilerin akademik başarıları üzerindeki etkisini belirlemektir. Araştırmada 2x3 lük (2 faktörlü) bir karışık desen (split-plot) kullanılmıştır. Desendeki 2 düzeyli birinci faktör 2 ayrı deneysel işlemi (geleneksel yöntemle öğrenim gören Kontrol Grubu - G K, ÖAK ye dayalı internet temelli uzaktan eğitim yöntemiyle öğrenim gören Deney Grubu - G D ), desendeki 3 düzeyli ikinci faktör ise deneysel işlem öncesi ve sonrası ölçümleri (öntest, sontest, kalıcılık testi) göstermektedir. Araştırma kapsamında geliştirilen başarı testinin çalışma grubunu Çukurova Üniversitesi nde öğrenim görmekte olan 4. sınıfa devam eden toplam 49 (Deney Grubu: n=27 ve Kontrol Grubu: n=22) öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma kapsamında geliştirilen Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Öntest, Sontest ve Kalıcılık Testi veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada yansız bir seçimle 1 Deney ve 1 Kontrol Grubu belirlenmiş, bu gruplardan Deney Grubu nda öğretim, ÖAK ye dayalı hazırlanan internet temelli uzaktan eğitim yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Bu grupta bu kuramın belirlediği öğretim stratejilerinin kullanılmasında internetten faydalanılmış, böylece dersler ÖAK ye dayalı hazırlanan internet temelli uzaktan eğitim yöntemiyle işlenmiştir.

5 ii Deney Grubu nda yapılan öğretimde internet temelli uzaktan eğitim verilmiştir. Kontrol Grubu nda ise öğretim geleneksel yöntem olarak adlandırılan yöntemle gerçekleştirilmiştir. Bu süreç yaklaşık 5 hafta sürmüştür. Verilerin analizinde tek faktörlü kovaryans analizi (One Factor ANCOVA), frekans (f) ve yüzde den (%) yararlanılmıştır. Öğretimi Ayrıntılama Kuramı çerçevesinde geliştirilen internet temelli uzaktan eğitim çokluortam materyalleri ve kullanılan yöntemler ile gerçekleştirilen öğrenmenin öğrencilerin sontest başarı düzeyleri arasında bulunulan grup bakımından anlamlı bir farkın olduğu belirlenmiştir. Öğretimi Ayrıntılama Kuramı çerçevesinde geliştirilen internet temelli uzaktan eğitim çokluortam materyalleri ve kullanılan yöntemler ile gerçekleştirilen öğrenmenin öğrencilerin kalıcılık başarı düzeyleri arasında bulunulan grup bakımından anlamlı bir farka neden olmadığı belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: İnternet Temelli Uzaktan Eğitim, ASP, Çokluortam Materyali, Öğretimi Ayrıntılama Kuramı, Eğitim Teknolojisi.

6 iii ABSTRACT EFFECT OF INTERNET BASED DISTANCE EDUCATION APPLICATION DESIGNED ACCORDING TO ELABORATION THEORY ON ACADEMIC ACHIEVEMENT OF UNIVERSITY STUDENTS AND RETENTION OF LEARNING Fatma Gizem KARAOĞLAN Master Thesis, Computer Education & Instructional Technologies Department Supervisor: Asst. Prof. Dr. M. Oğuz KUTLU June 2010, 201 pages The general aim of the research is to determine the effect of internet based distance education prepared within the framework of Elaboration Theory (ET) on achievement of students. 2x3 (2 factors) Split-plot mixed design was utilized within the research. First factor including 2 levels within the research design displays 2 different experimental procedures (Control Group receiving instruction within the settings of traditional method - G C, Experimental Group receiving instruction within the settings of internet based distance education designed according to ET - G E ), on the other hand, second factor including 3 levels within the research design displays measurements done before and after experimental procedure (pre-test, post-test, retention test). The study group of the achievement test developed within the scope of the research consists of totally 49 4 th grade undergraduate students (Experimental Group: n=27 and Control Group: n=22) enrolled in Çukurova University. Pre-Test, Post-Test and Retention Test developed within the scope of the research regarding ASP Usage in Web Design Course were utilized as data collection instruments. Experimental Group and Control Group were assigned randomly in this research. Instruction in Experimental Group was carried out with internet based distance education method prepared according to ET. Instructional strategies mentioned

7 iv in ET were utilized within internet setting; therefore, courses were carried out with internet based distance education method prepared according to ET. On the other hand, instruction in Control Group was carried out with traditional method. These procedures lasted approximately 5 weeks. One Factor ANCOVA, frequency (f) and percentage (%) were utilized in the analyses of data. It was found out that there is a statistical significance in post-test achievement levels of students in favour of instruction carried out internet based distance education multimedia materials developed within the framework of ET and methods utilized in terms of groups. It was found out that there is not a statistical significance in retention test achievement levels of students in favour of instruction carried out internet based distance education multimedia materials developed within the framework of ET and methods utilized in terms of groups. Keywords: Internet Based Distance Education, ASP, Multimedia Material, Elaboration Theory, Educational Technology.

8 v ÖNSÖZ Öğretimi Ayrıntılama Kuramı na göre hazırlanan internet temelli uzaktan eğitimin öğrencilerin akademik başarıları üzerindeki etkisini belirlemek amacıyla yapılan bu araştırma beş bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde, araştırmanın problemi, araştırmanın amacı, önemi, sayıltıları ve sınırlılıkları verilmiştir. İkinci bölümde, konuyla ilgili kuramsal açıklamalar ve ilgili araştırmalar; üçüncü bölümde, araştırmanın yöntemine ilişkin açıklayıcı bilgiler yer almaktadır. Dördüncü bölümde, araştırmanın denenceleri doğrultusunda elde edilen bulgulara ve bu bulgulara ilişkin yorumlara yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise araştırmanın sonuçları ve önerileri sunulmuştur. oluşmaktadır. Bilimsel bir çalışma, araştırmacının kendisi dışında pek çok kişinin katkısı ile Öncelikle yüksek lisans tezimle ilgili çalışmalarımda danışmanlığımı üstlenen, tecrübelerine ve yardımlarına sıkça başvurduğum değerli hocam Yrd. Doç. Dr. M. Oğuz KUTLU ya şükranlarımı arz ederim. Lisans eğitimim boyunca emeği geçen başta Prof. Dr. Hafize KESER hocam olmak üzere üzerimde emeği bulunan tüm üniversite hocalarıma teşekkürlerimi sunuyorum. Bunun yanı sıra Lisans döneminden başlayıp araştırmamın başından sonuna kadar bana destek veren, her konuda bilgilerini ve düşüncelerini benimle paylaşan saygı değer hocam Şafak BAYIR a, İnternet temelli uzaktan eğitim çokluortam materyali hazırlanırken bana yardımcı olan değerli hocam Kasım ATASOY a, araştırmamın uygulama kısmında bilgilerine başvurduğum değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Ozan ŞENKAL a, değerli fikirleri ve yönlendirmeleri ile yanımda olan değerli arkadaşım Ayşe BAYRAMOĞLU na ve çalışmalarımı destekleyerek, araştırmamın her aşamasında verdikleri güvenle tezime katkı sağlayan arkadaşlarımın hepsine çok teşekkür ederim. Bütün bunların yanında bana inanıp, güvenen ve her zaman beni destekleyen aileme çok teşekkür ederim. Fatma Gizem KARAOĞLAN

9 vi İÇİNDEKİLER Sayfa ÖZET....i ABSTRACT... vi ÖNSÖZ... iii TABLOLAR LİSTESİ..... xi ŞEKİLLER LİSTESİ..... xii EKLER LİSTESİ.....xiii BÖLÜM GİRİŞ 1.1. Problem Araştırmanın Amacı Araştırmanın Önemi Sayıltılar Sınırlılıklar... 4 İKİNCİ BÖLÜM KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 2.1. Uzaktan Eğitim Uzaktan Eğitimin Tarihçesi Türkiye de Uzaktan Eğitim Uygulamaları Uzaktan Eğitimin Türkiye İçin Önemi Uzaktan Eğitimin Gerekliliği Neden Uzaktan Eğitim? Uzaktan Eğitimin Özellikleri Uzaktan Eğitimin Türleri Uzaktan Eğitimde Rol Alan Kişiler Uzaktan Eğitimin Avantajları... 19

10 vii Uzaktan Eğitimin Dezavantajları Uzaktan Eğitim Nasıl Verilir? Etkin Uzaktan Eğitim İnternet Temelli Uzaktan Eğitimde Çokluortam Uygulamalarının Kullanılması Uzaktan Öğretim Teknolojileri Geleneksel Ortam Yazılı Materyal Slaytlar Ses Kaseti Video Kaseti Ses Konferansı Televizyon ve Kablo Model ve Maketler Bilgisayar Aracılığı ile İletişim Ses Grafiği (Audiographics) Bilgisayar Aracılı Konferans (Computer Mediated Conferencing) Etkileşimli Çokluortam Öğretimi-EÇÖ (Interactive Multumedia Instructıon) İnteraktif Ders Sistemi-İDS (Interactive Courseware) Akıllı Bilgisayar Destekli Eğitim-ABDE (Intelligent Computer Assisted Instrcuction) Elektronik Performans Destek Sistemi-EPDS (Electironic Performance Sopport System) Bilgisayar Simülasyonu-BS (Computer Simulation) İnteraktif Video Tele Öğretim-İVTE (Interactive Video Teletraining) İnteraktif Televizyon -İT (Interactive Television)... 27

11 viii Video Telekonferansı-VT (Video Teleconferencing) İnternet Temelli Eğitim (Internet Based Instruction) Metin Multimedya Sanal Konferans İnternet Temelli Eğitim in Dağılımı Taşıma protokolleri WWW Teknolojileri Sayısal Video ve Ses Dosyaları Coder/Decoder (CODEC) Sanal Gerçeklik Modelleme Dilli (Virtual Reality Modeling Language ) İlgili Ulusal Araştırmalar İlgili Uluslararası Araştırmalar Öğretimi Ayrıntılama Kuramı Öğretimi Ayrıntılama Kuramının Yapısı Ayrıntı Sıralaması (Elaborative Sequence) Ayrıntı düzeyleri Kavramsal Ayrıntı Sıralaması Üst Kavram (Superordinate Concept) Eştürsel Kavram (Coordinate Concept) Alt Kavram (Subordinate Concept) İşlemsel Ayrıntı Sıralaması Kuramsal Ayrıntı Sıralaması Ders içi Sıralama (Within-Lesson Sequence) Özetleyiciler (Summarizers) Sentezleyiciler (Synhesizers) Analojiler (Analogies) Bilişsel Strateji Uyaranları (Cognitive Strategy Activators). 49

12 ix Öğrenci Kontrolü (Learner Control) İlgili Ulusal Araştırmalar İlgili Uluslararası Araştırmalar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YÖNTEM 3.1. Araştırmanın Modeli Çalışma Grubu Verilerin Toplanması Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formu Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formunun Kapsam Geçerliği Uzman Değerlendirme Formu Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formu Puanlarının Geçerlik Analizi Sonuçları Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Öntest Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Sontest ve Kalıcılık Testi Taslak Formu Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Sontest ve Kalıcılık Testi Taslak Formunun Kapsam Geçerliği Uzman Değerlendirme Formu Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Sontest ve Kalıcılık Testi Taslak Formu Puanlarının Geçerlik Analizi Sonuçları Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin Sontest ve Kalıcılık Testi Web Tasarımı Dersinde ASP Kullanımına İlişkin İnternet Temelli Uzaktan Eğitim Çokluortam Materyali Öntest, Sontest ve Kalıcılık Testi Puanlarına İlişkin Betimsel İstatistikler Verilerin Analizi... 70

13 x DÖRDÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR VE YORUMLAR 4.1. Kullanılan Yöntemler İle Öğrencilerin Başarıları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgular ve Yorumlar Kullanılan Yöntemler İle Öğrencilerin Öntest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Sontest Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgular ve Yorumlar Kullanılan Yöntemler İle Öğrencilerin Sontest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Kalıcılık Testi Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Bulgular ve Yorumlar BEŞİNCİ BÖLÜM SONUÇLAR VE ÖNERİLER 5.1. Sonuçlar Kullanılan Yöntemler İle Öğrencilerin Öntest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Sontest Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Sonuçlar Kullanılan Yöntemler İle Öğrencilerin Sontest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Kalıcılık Testi Puanları Arasındaki İlişkiye Yönelik Sonuçlar Öneriler KAYNAKLAR.. 86 EKLER ÖZGEÇMİŞ 201

14 xi TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo 1. Öntest Puanlarına İlişkin Betimsel İstatistik Analiz Sonuçları 69 Tablo 2. Sontest Puanlarına İlişkin Betimsel İstatistik Analiz Sonuçları 69 Tablo 3. Kalıcılık Testi Puanlarına İlişkin Betimsel İstatistik Analiz Sonuçları. 70 Tablo 4. Öntestxgrup Ortak Etki Testi Analiz Sonuçları (Sonteste İlişkin) 73 Tablo 5. Sontestxgrup Ortak Etki Testi Analiz Sonuçları (Kalıcılık Testine İlişkin).. 74 Tablo 6. Deney Grubu nun Testlere (Öntest, Sontest, Kalıcılık Testi) İlişkin Betimsel İstatistik Sonuçları. 77 Tablo 7. Kontrol Grubu nun Testlere (Öntest, Sontest, Kalıcılık Testi) İlişkin Betimsel İstatistik Sonuçları.. 78 Tablo 8. Hata Varyanslarının Eşitliğine İlişkin Levene Testi Analiz Sonuçları. 79 Tablo 9. Hata Varyanslarının Eşitliğine İlişkin Levene Testi Analiz Sonuçları. 79 Tablo 10. Öntest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Sontest Puanlarının Gruplara Göre Tek Faktörlü Kovaryans Analizi Sonuçları. 80 Tablo 11. Son Test Puanlarının Gruplara Göre Betimsel İstatistikleri 80 Tablo 12. Sontest Puanlarına Göre Düzeltilmiş Kalıcılık Testi Puanlarının Gruplara Göre Tek Faktörlü Kovaryans Analizi Sonuçları 81 Tablo 13. Kalıcılık Testi Puanlarının Gruplara Göre Betimsel İstatistikleri.. 82

15 xii ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil 1. Uzaktan Eğitim Türleri Şekil 2. Araştırmanın Desenine İlişkin Sembollerle Gösterimi.. 61 Şekil 3. Öntest ve Sontest Değişkenleri İçin Saçılma Diyagramı ve Regresyon Doğrusu. 75 Şekil 4. Sontest ve Kalıcılık Testi Değişkenleri İçin Saçılma Diyagramı ve Regresyon Doğrusu 76

16 xiii EKLER Sayfa Ek 1. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formu. 97 Ek 2. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formu Cevap Anahtarı Ek 3. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Öntest Taslak Formunun Kapsam Geçerliği Uzman Değerlendirme Formu Ek 4. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Öntest Formu. 120 Ek 5. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Öntest Formu Cevap Anahtarı Ek 6. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Sontest Taslak Formu 129 Ek 7. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Sontest Taslak Formu Cevap Anahtarı 138 Ek 8. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Sontest Taslak Formunun Kapsam Geçerliği Uzman Değerlendirme Formu 139 Ek 9. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Sontest Formu 150 Ek 10. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Sontest Formu Cevap Anahtarı 158 Ek 11. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Kalıcılık Testi Taslak Formu.159 Ek 12. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Kalıcılık Testi Taslak Formu Cevap Anahtarı. 168 Ek 13. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Kalıcılık Testi Taslak Formunun Kapsam Geçerliği Uzman Değerlendirme Formu. 169 Ek 14. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Kalıcılık Testi Formu 180 Ek 15. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin Kalıcılık Testi Formu Cevap Anahtarı. 188 Ek 16. Web Tasarımı Dersinde Asp Kullanımına İlişkin İnternet Temelli Uzaktan Eğitim Çokluortam Materyali 189

17 BÖLÜM I GİRİŞ Günümüz dünyası teknolojideki gelişmeler ışığında birçok yenilik ve değişim yaşamaktadır. UNESCO (2002) tarafından hazırlatılan rapora göre gelişen teknolojiyle birlikte dünyanın bilgi birikimi her 2-3 yılda ikiye katlanmaktadır. Her gün binlerce akademik yayın yayınlanmakta ve milyonlarca veri insanoğlunun kullanımına sunulmaktadır ( Kılıçer, Çoklar ve Odabaşı, 2007). İnsan bilgisinde hızlı artış; sosyal ve bireysel olgulardaki değişme ve gelişmeler; var olan eğitim yöntemlerinin yetersizliği gibi etmenlerden kaynaklanan eğitimde yenilik ve düzeltim gereksinimi, özde eğitimde sosyal, ekonomik ve eğitsel boyutları olan bir değişim ve yeniden oluşum niteliği taşımaktadır. Bu, yeniden oluşum, arayışı içinde var olan uygulamalara seçenek olabilecek ya da yardımcı olabilecek yaklaşımlar arasında uzaktan eğitimin olduğu bilinmektedir (Alkan, 1981). Teknolojide yaşanan gelişmelerle birlikte ortaya çıkan bu büyük bilgi birikiminden üretimden eğitime kadar tüm sistemler etkilenmiştir. Eğitim alanı içerisindeki birçok uygulamada ve yöntemde teknolojinin getirdiği olanaklar kullanılarak öğrencilere daha verimli öğrenme etkinlikleri sunulmaya başlanmıştır. Özellikle internet teknolojilerinin gelişmesi ile eğitim uygulamaları teknoloji yardımıyla öğretimi destekleyen veya öğretimin bu kanal üzerinden yapılmasına olanak veren bir ortama dönüşmektedir. Dillon ın da (2001) belirttiği gibi bu dönüşümle birlikte ortaya çıkan teknoloji tabanlı çoklu ortam uygulamaları ise web destekli eğitimden eğitsel yazılımlara, uzaktan eğitimden etkileşimli CD lere kadar geniş bir yelpaze içerisinde uzanan ve metin, ses, grafik, animasyon, video resim gibi öğelerin doğrusal olmayan dallanmalı bir yapıya sahip bir platformda birleşmesi olarak ifade edilmektedir (Aktaran Kılıçer, Çoklar ve Odabaşı, 2007). Mayer e (2001) göre teknoloji tabanlı çokluortam uygulamaları yardımıyla sözel ve

18 2 görsel bilgiler öğretimsel mesajlara dönüşmekte ve öğrenmeyi daha etkili hale dönüştürmektedir (Aktaran Kılıçer, Çoklar ve Odabaşı, 2007) Problem Günümüz teknolojisinde uzaktan eğitimle yapılan çalışmalarda öğretim tasarımının önemi giderek artmaktadır. Yapılan çalışmalar, ders içeriğinin sadece uzaktan eğitimin tek düze verilmesi dışında öğretim tasarım kuramlarına göre planlanmasıyla daha uygun olacağı göstermektedir. Bu öğretim tasarım kuramları içinde Reigeluth un öne sürmüş olduğu Öğretimi Ayrıntılama Kuramı doğrultusunda yapılan BTE 411 kodlu Web Tasarımı dersi için daha uygun olacağı düşünülmüştür Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın genel amacı, Öğretimi Ayrıntılama Kuramı na göre hazırlanan internet temelli uzaktan eğitimin öğrencilerin akademik başarıları üzerindeki etkisini belirlemektir. Bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranacaktır: 1. BTE 411 kodlu Web Tasarımı dersinde ASP kullanımına ilişkin Öğretimi Ayrıntılama Kuramı na göre hazırlanan internet temelli uzaktan eğitimin uygulandığı öğrenciler ve geleneksel yöntemin uygulandığı öğrencilerin öntestten aldıkları puanlar kontrol edildiğinde, öğrencilerin sontestteki başarıları bulundukları gruplara göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir? 2. BTE 411 kodlu Web Tasarımı dersinde ASP kullanımına ilişkin Öğretimi Ayrıntılama Kuramı na göre hazırlanan internet temelli uzaktan eğitimin uygulandığı öğrenciler ve geleneksel yöntemin uygulandığı öğrencilerin sontestten aldıkları puanlar kontrol edildiğinde, öğrencilerin kalıcılık testindeki başarıları bulundukları gruplara göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?

19 Araştırmanın Önemi Öğrencilerin mevcut teknolojileri kullanmasına yarar sağlayabileceği öngörülmektedir. Bilgiye yer ve zamandan bağımsız ulaşılabileceği düşünülmektedir. Öğretimi Ayrıntılama Kuramı nın internet temelli uzaktan eğitimde ASP kullanımına ilişkin somut bir örnek olacağı düşünülmektedir. ASP kullanımının öğreniminde Ayrıntılama Kuramı çerçevesinde geliştirilmiş öğretim tasarımının programlama dili öğrenim süreçlerine farklı bir bakış açısı kazandırması söz konusudur. Günümüzde hala kullanılagelen ASP kullanımı öğretimi yaklaşımının bir anlamda geleneksel bir yaklaşım sergilemesi bakımından, bu öğretim tasarımının ASP kullanımına ilişkin öğrenimine yeni bir bakış açısı getirmesi olasıdır. Öğretim tasarımı açısından araştırmanın sonuçlarının ASP kullanımının öğreniminde öğretim tasarımı ve materyal geliştirmeye yönelik süreçlere katkısının olacağı düşünülmektedir Sayıltılar Araştırma kapsamına alınan üniversite öğrencilerinden elde edilen veriler, dersteki mevcut durumu doğru şekilde yansıtmaktadır. Katılımcılar ölçme araçlarını bilgileri doğrultusunda yanıtlamışlardır. Uygulanan öntest, sontest ve kalıcılık testi arasında geçen sürede kontrol altına alınamayan diğer değişkenler deney ve kontrol gruplarını aynı şekilde etkilemiştir. Kontrol altına alınamayan değişkenler aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: Deney ve kontrol gruplarını oluşturan öğrencilerin sosyo-ekonomik durumları, Deney ve kontrol gruplarını oluşturan öğrencilerin ders içeriklerinin aynı olması, Deney ve kontrol gruplarını oluşturan öğrencilerin birbirleri ve çevreleri ile etkileşimleri.

20 4 Öntest, sontest ve kalıcılık testlerindeki cevaplar öğrencilerin gerçek bilgilerini yansıtmaktadır Sınırlılıklar Araştırmanın kuramsal yaklaşımı Öğretimi Ayrıntılama Kuramı ile, Araştırmanın deneysel çalışmaları Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi BÖTE bölümünde öğrenim görmekte olan 4. sınıf öğrencileri, html dili seviyesi orta düzeyde olan ve orta düzeyde bilgisayar kullanma becerisine sahip öğrenciler ile, Araştırmanın deneysel çalışmaları Öğretim Yılı Güz Dönemi içinde beş haftalık bir süre ile, İnternet temelli uzaktan eğitimde kullanılan ASP konusu ile, Araştırmadaki deney grubu için geliştirilen çokluortam materyali Öğretimi Ayrıntılama Kuramı ile, Araştırmadaki kontrol grubu için geleneksel yöntem ile, Araştırma kapsamında ulaşılabilen ilgili kaynaklar ve uzman görüşleri ile sınırlandırılmıştır.

21 5 BÖLÜM II KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR Bu bölümde, internet temelli uzaktan ASP kullanımı, ilgili ulusal ve uluslararası araştırmalar, Öğretimi Ayrıntılama Kuramı, ilgili ulusal ve uluslararası araştırmalara ilişkin bilgilere yer verilmiştir Uzaktan Eğitim Bilgi çağının en önemli özelliği, bilginin depolanması değil, üretilmesi ya da üretilmiş bilgiye kolay ve hızlı erişilmesidir. Uzaktan eğitim, çağımızda büyük oranda iletişim ve bilgi teknolojilerine dayalı olarak yapılmaktadır. Bu sebeple teknoloji alanındaki yenilikler uzaktan eğitimi etkilemiş ve etkilemektedir. Bir öğrenme ortamında birden fazla duyuya hitap eden araç sayısı ne kadar fazla ve bireyin bu araçlarla etkileşimi -yani birlikte yaşantı geçirmesi- ne kadar çok ise öğrenmenin de o kadar etkili olacağı bilinmektedir. Eğitsel amaçlı teknoloji tabanlı çokluortam uygulamaları bireyin birden fazla duyusuna hitap edebilecek bir ortam sağlamasının yanı sıra etkileşim olanağı da sağlayarak öğrenmeyi daha etkili hale getirebilmektedir. Ayrıca, Mayer in (2001) belirttiği gibi aktif öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrencinin fiziksel olarak öğrenmeye katılması yerine zihinsel olarak katılması gerekmektedir. Aktif öğrenmenin sağlanması için öğrenmede bilişsel aktivitenin gerçekleştirilmesi çok önemlidir. Bunu sağlayacak en etkili yol olarak etkileşimli çokluortam uygulamaları gösterilmektedir (Aktaran Kılıçer, Çoklar ve Odabaşı, 2007). Uzaktan eğitimde çok ortamlı araçların ve sunu sistemlerinin kullanılması, uzaktan eğitim tanımının yapılmasını zorlaştırmaktadır. Bu zorluklara rağmen yapılmış bazı uzaktan eğitim tanımları vardır. Bunlar; Farklı yer ve zamanda planlanan, basılı ya da elektronik iletişim gereçlerinin ve bilginin kitle iletişim araçları ile insanlara ulaştırılması için yapılan tüm düzenlemelerdir (Moore, Aktaran Kaya, 2002). Geleneksel öğretme-öğrenme yöntemlerinin sınırlılıkları nedeniyle sınıf içi etkinliklerini yürütme olanağının olmadığı durumlarda, eğitim etkinliklerini

22 6 planlayıcılar ile öğrenenler arası, iletişim ve etkileşimin özel olarak hazırlanmış öğretim üniteleri ve çeşitli ortamlar yoluyla belirli bir merkezden bir öğretme yöntemidir (Alkan, 1981). Farklı ortamlarda bulunan öğrenci ve öğretmenlerin, öğrenme-öğretme faaliyetlerini, iletişim teknolojileri ve posta hizmetleri ile gerçekleştirdikleri bir eğitim sistemi modelidir (İşman, 1998). Öğrenen ile eğitim kaynakları arasında bağlantı kurarak eğitimi gerçekleştiren bir sistemdir. Uzaktan eğitim herhangi bir eğitim kurumuna kayıtlı bulunmayan kimselere de eğitim imkanı sağlaması, son dönemden öğrenmek isteyenlere tanınan eğitim olanaklarının arttığını göstermektedir. Bu eğitimin diğer olumlu bir yönü de mevcut kaynaklardan yeterince faydalanılması ve gelişen teknolojinin yakından takip edilmesidir (California Uzaktan Öğrenme Projesi, Aktaran Özonur, 2002). Uzaktan eğitim en genel anlamıyla, öğretmen ve öğrencinin fiziksel olarak aynı mekanda bulunmasına gerek olmaksızın öğretme-öğrenme etkinliklerinin düzenleyip yürütülmesidir (Gökdağ, Aktaran Demir ve Kaya, 2002). Uzaktan eğitim, öğrenen danışmanlığı, öğrenen başarısının gözetilmesi ve öğrenilen materyalin gösterilmesinde, her biri sorunluluk alan öğretmenlerin oluşturduğu bir ekip tarafından yürütülen kendi kendine çalışma şeklinin sistemli olarak düzenlenmesidir (Kaya, 2002). Geleneksel eğitim uygulamalarının öğretim yaşı, zamanı, yeri, yöntemi, amaçları ve benzeri sınırlılıklarına bağımlı kalmaksızın; özel olarak hazırlanmış yazılı gereçler, kitle iletişim programları ve kısa süreli yüzyüze öğretimin bir sistem bütünlüğü içerisinde kullanılması ile yürütülen eğitim etkinlikleridir (Hızal, 1983). Birbirinden uzaktaki öğrenci ve öğretmenler arasındaki etkileşimin teknolojik araçlar yoluyla gerçekleştiği bir öğrenme-öğretme sistemidir (Karataş, 2008). Uzaktan eğitimin internet ile birlikte anılmasıyla birlikte internet temelli eğitim kavramı yayın olarak kullanılmaya başlamıştır. İnternet temelli eğitimi, asıl ortam olarak internetin kullanıldığı ancak gerektiğinde basılı materyaller, ses kasetleri, videokasetler ya da CD ler, ağ temelli seminerler ve yüz yüze etkileşimler gibi yardımcı ortamlarda desteklenen bilgi ve deneyimin planladığı, hazırlandığı, üretildiği, sunulduğu ve değerlendirildiği bir uzaktan eğitim sistemidir (Karataş, 2008).

23 7 Ülkemizde de üniversitelerde, küresel oyuncu olarak bir yapılanma ile küresel evrime ayak uydurmaya yönelik değişim şart görünüyor. Geleceğin dünyasında, söz sahibi olmak ve rekabetçi konuma gelmek isteyen ülkemiz açısından, sözünü ettiğimiz araştırma ve sonuçları çok önemli ipuçları veriyor. Ülkeler bölgeler ve üniversiteler arasındaki büyük farklar ve engeller ortadan kalkıyor, var olan uçurumlar kapanıyor, koşullar eşitlenmeye doğru hızla ilerliyor. Araştırmalarda ve eğitimde coğrafyadan bağımsız ya da mekandan bağımsız olarak adlandırılabilecek bir yapılanmayla, ucuz ve hızlı biçimde, verimlilik ve etkinlik sağlanabiliyor (Odabaşı ve Odabaşı, 2006). Gelişen teknoloji ile birlikte, eğitimde kullanılan materyaller ve eğitim şekilleri de değişmiştir. Önceleri, öğreten ve öğrenenin birlikte olduğu bir mekanda eğitim yapılırken, iletişim imkanlarının gelişmesi ile öğrenen ile öğretenin farklı ortamlarda bulunduğu ve eğitimin mektup ile gerçekleştirildiği bir sistem kullanılmaya başlanmıştır. Uzaktan eğitim çalışmaları 200 yıldan daha eski yıllara kadar uzanmaktadır (Çetiner, Gencel ve Erten, 2002, Aktaran Özonur, 2004) yılında mektubun yanına radyo yayınları, 1940 yıllarında televizyon, günümüzde ise uydu, tele-konferans ve ortamları eklenmiştir. Web tabanlı eğitim ise, uzaktan eğitime katılan en son teknolojidir (Gürbüz, Kaptan ve Buldu, 2001, Aktaran Özonur, 2004). Diğer taraftan, 1970 lere kadar uzaktan eğitimde basılı materyaller kullanılıyordu. Daha sonra radyo, ses kaseti, faks, film ve telefon gibi iletişim araçları kullanılmaya başlandı. Daha sonra televizyon yayıncılığı öne çıkarak eğitimde en çok kullanılan ve tercih edilen araç olmuştur. Televizyon yayıncılığı uzaktan eğitimde önemli bir dönüm noktasını da oluşturmaktadır. Televizyon uzaktan eğitimde önemli bir dönüm noktasını da oluşturmaktadır. Televizyonun yaygın olarak kullanılma nedeni, geniş kitleye hitap etmesi ve düşük maliyetli olması söylenebilir. Böylece nitelikli insan gücü yetiştirmek, artan eğitim talebini karşılamak ve kırsal alanlarda yaşayan bireylere eğitim hizmeti sağlamak amacıyla uzaktan eğitim programları açılmıştır (McIsaac ve Gunawardena, Aktaran Aydın, 2002). Televizyondan sonra bilgisayar tabanlı uzaktan eğitime geçiş olmuştur (Saba ve Turco, Aktaran Aydın, 2002) larda internet tabanlı uzaktan eğitim dönemi başlamıştır. Uzaktan eğitimin sınırlılıkları olarak kabul edilen etkileşimin yokluğu, güncellemedeki