İÇİNDEKİLER. BAŞYAZI Başyazı. YAYIN KURULUNDAN Merhaba İNCELEMELER BETON KÖŞESİ. DÜŞÜN VE SANAT Kitaplar Arasında Şiir Mizah Köşesi

Transkript

1 İçindekiler İÇİNDEKİLER Yıl: 21 - Sayı: Basım Tarihi: 10 Kasım 2006 İki ayda bir yayınlanmaktadır. BAŞYAZI Başyazı YAYIN KURULUNDAN Merhaba 2 3 SAHİBİ: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi adına Prof. Dr. Ömer Zafer ALKU SORUMLUYAZI İŞLERİYÖNETMENİ: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi adına İnş. Müh. Jale ALEL YAYIN KURULU: Jale ALEL Ömer Zafer ALKU Gülşen IŞIK Zehra GERMEN YAYIN KOŞULLARI: K. Abidin ÖZTÜRK Tahsin H. VERGİN E. Tahsin YAYGIN Vedat YORULMAZEL Gönderilen yazıların yayınlanıp yayınlanmamasına Yayın Kurulu karar verir. Yazılardaki görüşler yazarlarına aittir. Gönderilen yazılar geri verilmez. Yazılar yaygın kullanılan kelime işlem programlarından birinde yazılmış olarak disket, CD veya imoizmir@imoizmir.org.tr adresine e-posta ekinde gönderilmelidir. İyi bir baskı kalitesi için yazılarda kullanılan fotoğraf, şema, tablo gibi görsel malzemeler tek sütun için en az 8 cm eninde, çift sütun için 16,5 cm eninde ve en az 300 dpi çözünürlükte olmalıdır. Başka bir ortamdan alınan görsel malzemelerin boyutları ve çözünürlüğü değiştirilmemeli, değiştirilmişse orijinal dosyalar yazı ekinde ayrıca gönderilmelidir. Bültenimizin bir sayfasında görsel malzeme bulunmayan yazılar yaklaşık 580 kelime (4.500 boşluklu karakter) içermektedir. Yazıların sayfa düzeni yeniden yapıldığı için yazar tarafından bültene uygun bir sayfa düzeni yapılmasına gerek yoktur. Yazılarda mümkün olduğunca "otomatik dipnot", "otomatik madde işaretleri" gibi, bazı programlara özgü otomatik işlevleri kullanmak yerine bu işlemler "manuel" olarak (elle) yapılmalıdır. YÖNETİM YERİ: Anadolu Caddesi, Tepekule İş Merkezi, No: 40, Kat: 1 Bayraklı-Karşıyaka / İZMİR Telefon: (0 232) Belgegeçer: (0 232) Genel Ağ: e-posta: imoizmir@imoizmir.org.tr ŞUBE'DEN Eylül-Ekim Ayı Etkinliklerimiz Emeğe, İnsanımıza, Üyemize, Yaşama, Mesleğimize, Ülkemize Sahip Çıkıyoruz Türk-Yunan Ortak Mühendislik Seminerleri - 2 Yapı Denetim Uygulamalarında Karşılaşılan Sorunlar Raporu Meslekte 40. ve 25. Yılını Dolduran Üyelerimiz Duyurular ve Kurs Programı İMO'dan İNCELEMELER Örnek Olaylarla Geosentetik Kullanılan Mühendislik Yapılarında Başarı ve Başarısızlığa Neden Olmuş Durumlar ile Edinilmiş Derslerin Değerlendirilmesi Şantiye Çamuruna Kireçle Önlem BETON KÖŞESİ Sertleşmiş Betondan Numune Alınması 22 ÜYELERİMİZDEN Mühendislik Tarihi Üzerine Yeni Dünya Düzeni, Gerçekler ve Mücadele Nobel Edebiyet Ödülü'nün Düşündürdükleri Milli Duyguları Pekiştirelim Batı Uygarlığı GENÇ-İMO "Mesleğimiz ve İMO" Etkinliği DİZGİ ve SAYFADÜZENLEME: İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi Bu sayı 5000 adet basılmıştır. Şube üyelerine ücretsiz dağıtılır. YAYIN TÜRÜ: Mesleki, yerel süreli yayın. DÜŞÜN VE SANAT Kitaplar Arasında Şiir Mizah Köşesi BASKI: EMKA Matbaacılık Ambalaj Baskı San. Tic. Ltd. Şti Sk. No: 18/A Gıda Çarşısı Yenişehir / İZMİR Telefon: OYUN KÖŞESİ Briç Satranç Bulmaca

2 Başyazı BAŞYAZI CUMHURİYETİMİZ VE DEVLET ADAMLIĞI Prof. Dr. Ömer Zafer ALKU İMO İzmir Şubesi Başkanı Atatürk'ün En büyük eserim dediği ve gençlere emanet ettiği Cumhuriyet çok büyük mücadeleyle kazanılmıştır. Cumhuriyetin ilanı ile ulusumuz yok olmaktan kurtuldu ve bugün yaşadığımız topraklara sahip olduk. Bu nedenle Cumhuriyetin ilanını bayram olarak kutluyoruz. Cumhuriyetin ilanının öncesi ve sonrasını tarih sırasına göre kısaca hatırlayalım. 15 Mayıs 1919 Yunanlılar'ın İzmir'i işgali 18 Mart 1920 Osmanlı Meclisi'nin İstanbul'da son toplantısı 20 Mart 1920 İtilaf Devletlerinin İstanbul'u işgali 23 Nisan 1920 Büyük Millet Meclisi'nin Ankara'da ilk toplantısı 22Ağustos 1922 Sakarya Meydan Savaşı'nın başlaması 30Ağustos 1922 Dumlupınar Meydan Savaşı'nın kazanılması 9 Eylül 1922 Ordumuzun İzmir'e girişi ve Yunan işgaline son verilmesi 24 Temmuz 1923 LozanAnlaşması'nın imzalanması 29 Ekim 1923 Cumhuriyet'in ilanı 1 Mart 1924 Halifeliğin kaldırılması, Tevhid-i Tedrisat (Eğitimin Birleştirilmesi) Kanunu'nun çıkması 20 Nisan 1924 Türkiye CumhuriyetiAnayasasının kabulü 17 Şubat 1925 Uluslararası ölçü sistemine geçilmesi 24 Kasım 1925 Şapka Kanununun çıkarılması 30 Kasım 1925 Tekkelerin kapatılması 26Aralık 1925 Uluslararası takvim ve saatin kabulü 17 Şubat 1926 Medeni Kanun'un kabulü 3 Kasım 1928 Yeni Türk alfabesinin kabul edilmesi 3 Nisan 1930 Türk kadınına belediye seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verilmesi Görülüyor ki Milli Mücadele Cumhuriyetin ilanından önce başladı. Cumhuriyetin ilanından sonra her alanda büyük hızla devam etti. Hangi yıla kadar veya hangi döneme kadar? Atatürk'ün koyduğu hedefleri bugün yakalayabildik mi? Çağdaş medeniyetler seviyesine ulaşabildik mi? Cumhuriyeti koruyup kollayacak nesiller yetiştirebildik mi? Yoksa temel eğitim konusunda ilerlemek yerine okullarımızın arka bahçelerini mi geliştirdik? Bunları neden yapamadık? Atatürk'ün etrafında eğitimli, çok geniş bir kadro yoktu. Atatürk'ün en büyük yatırımı eğitime olmuştur. Yurt dışına eğitilmek üzere insan göndermiş, yurt dışından eğitim vermesi için uzmanlar davet etmiştir. Yukarıda sıralanan olayların tarihleri arasında zaman o kadar az ki gerçekleştirilenler sanki birer mucize.. Türkiye 1960'lı yıllara kadar ülke sevgisiyle dolu, ayağı yere basan, dürüst, devlette görev yapabilecek genç nesiller yetiştirmiştir. 1960'lı yıllarda her mahallede bir milyoner yaratılması sevdası ile bireysellik ön plana çıkarılmış, bireylerin ve grupların menfaat teminini engelleyen, düzene çomak sokan, devlette görev yapan bir nesil her hükümet tarafından budanarak sistem dışına atılmıştır. İşte yeni bir örnek: Olay bir buçuk yıl önce İstanbul Adalar'da geçiyor. İktidar partisi Adalar İlçe Başkanı 6 ay önce atanmış Kaymakamı arıyor ve Ulaştırma Bakanı ile bazı İstanbul iktidar milletvekillerinin adayı ziyaret edeceklerini, ziyaret sırasında da adada bir lokantada yemek ortamında Adalar hakkında brifing almak istediklerini iletiyor. Ziyaret günü Bakan adalara gelmiyor. 5 iktidar milletvekili ve parti örgütü mensupları geliyor. Kaymakam milletvekillerine: Sayın Bakan yok. Bu durumda milletvekillerine ve parti örgütü de yanlarında olduğu halde bir lokantada brifing vermek alışılmışın dışındadır ve ters bir uygulamadır. Memur olarak her partiye eşit mesafede olmamız gerektiği için size lokantada brifing veremem. Kaymakamın cevabı ortalığı karıştırıyor. Halkın gözü önünde milletvekilleri kaymakama Biz politikaya yeni bir tarz getirdik. Halktan ve sokaktan korkmamak gerekir. Siz halktan korkuyorsunuz. Kaymakam kendini savunuyor: Ben kamu görevlisiyim, siz dokunulmazlık zırhı içindesiniz. Bu tartışma içinde ziyaret son buluyor. Ancak bir süre sonra kaymakam taltif edilerek Antalya Vali Yardımcılığına kızağa çekiliyor. Cumhuriyetin ilk yıllarında ise sistem dışı yanlış davranışta bulunanlar bakan, milletvekili olmasına bakılmadan sistemin dışına çıkarılıyorlardı. Atatürk bir gece masada yakın dostlarıyla birliktedir. Sohbet arasında Sofya'dan tanıdığı Ş akir'in (Zümre) kendisine altınlıpırlantalıbir tütün tabakasıgetirdiğini anlatır: - Bayağı pahalı birşey, işleri iyi gidiyor anlaşılan... Nuri Conker bu sözler üzerine kıs kıs güler: -İşleri iyi gidiyor ne demek, karun oldu karun... Mustafa Kemal bir arkadaşın öteki arkadaşa söz atmasına sinirlenir: - O da ne demek? - Milli Savunma Bakanlığı'na çürük çarık şeyler sokuşturuyor, sonra da milyonlar vuruyor. Yusuf Kemal Tengirşenk kendi kulağına da bu tür söylentilerin geldiğini söyleyinceatatürk: - Yaa, der, demek böyle... Eski arkadaşlarımız sırtlarını bize dayayıp hazineyi soyuyorlar, bize de rüşvet veriyorlar öyle mi? Nuri Conker yanıt verir: - Size sırtını dayayan yok... Bir yere sırtını yaslamışsa Milli Savunma Bakanı Recep Peker'e sırtını yaslamıştır herhalde... Atatürk'ün yüzü iyice asıı l r: - Kalkın arkadaşlar, der, Kılı ç'ın evine gidiyoruz. Kıı l ç Ali'nin evine gidilir. Recep Peker de oradadır. Sofra kurulur. Kadehler tokuşturulur. Sohbetin bir yerinde Atatürk gülümser: - Çocuklar size sansasyonel bir haber. Dün rüşvet aldım... Recep Peker'in yüzüne bakarak devam eder: -Aldığım rüşveti görmek ister misin Recep? Altın tabaka ortaya çıkar... Atatürk, Peker'e sorar: - Şakir senin bakanlığına öte beri satıyormuş öyle mi? -EvetPaşam... - Öyleyse sana kimbilir neler vermiştir. Kazın geleceği yerden tavuk esirgenmez demişler. Gece tatsız biter. Ertesi gün İsmet Paşa'ya meseleyi açan Atatürk, Peker'le ilgili şöyle der: - Şakir'le yedikleri içtikleri ayrı gitmiyormuş... Bir bakan, bakanlığın müteahhidiyle bunca içli dışlı olur mu? Kısa süre sonra İsmet Paşa kabineyi fesheder. Yeniden kurar. Recep Peker kabinenin dışında bırakılır. İşte devlet adamlığı budur. 2

3 Yayın Kurulundan MERHABA Yeni bir sayımızda yine birlikteyiz. Günler büyük bir hızla akıp giderken, gündemimiz bu kadar yoğunken ilk kez bu sayımızda, bu sayfada ne yazalım kaygısı duyduk; yazılacak, altı çizilecek, paylaşacak o kadar çok şey varken hem de Savaş hemen yanı başımızda tüm vehametiyle devam ediyor. Bu can pazarının sıcaklığını hissetmeyeniniz, gözyaşlarını görmeyeniniz, feryatları duymanınız var mı? 14 Ekim'de TMMOB mitingi yağmur engeline rağmen yoğun katılımla sonuçlandı, tıpkı 8 Ekim 2005'te olduğu gibi. Ülkenin her yerinden gelen mühendis ve mimarlar bir yıl aradan sonra yine yürüdüler. Mesleklerine, meslek onuruna, insana, emeğe, yaşama, barışa, demokrasiye, ülkeye sahip çıkmak isteyen tüm mühendis ve mimarlar yine Ankara'da meydana inip sözlerini söylediler. Mühendis ve mimarların Mesleki Yeterlilik Kurumu Yasa Tasarısı ile Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Yasa'da Değişiklik Yapacak Yasa Tasarısı için 19 Eylül 2006'da Olağanüstü toplanan TBMM'ne daha yeni yürümüşlerdi. Bu eylemleriyle teknik elemanlar siyasal iktidarın; - Anayasal ve yasal haklarını gasp edemeyeceğini, - Ülkenin kapılarını akademik ve mesleki yeterliliği kanıtlanmamış yabancı mühendis ve mimarlara sonuna kadar açamayacağını, - Bu ülkenin mühendis ve mimarlarının kendi ülkelerinde aslında yabancı konumuna düşürülemeyeceğini, - Egemen bir devletin kendi kurumlarını ve yetkilerini inkar edemeyeceğini, - Yetişmiş teknik elemanlarını her ne adına olursa olsun yok sayamayacağını, tüm ülkeye anlatmaya çalıştılar. Yani, her türlü ulusal çıkarları bir yana bırakarak, küreselleşmeye eklemlenmeye çalışan siyasal iktidarın yapmaya çalıştıkları ve sonuçları ise bu kadar kısa sürelerde mühendis ve mimarların sokağa dökülmesine neden olmuştur. Bizlere karşı yapılan bu olumsuz uygulamaların ayıbı da siyasal iktidarın olmaktadır. Görünen o ki, ülkenin mühendis-mimar tüm teknik elemanları, taleplerine karşılık bulana kadar, haklarını alana kadar; her alanda, anayasal örgütleri ve örgütlülükleri ile yürüyüşe devam edecekler. Haberi olmayan var mı? Sevgilerimizle 3

4 Şubeden EYLÜL-EKİM AYI ETKİNLİKLERİMİZ 1 Eylül Eylül tarihleri arasında 75. yılını kutlayan İzmir Fuarında bu yıl da stand açtık. Dünya Barış Gününde Küresel Barış ve Adalet Koalisyonunun, Lübnan'a asker gönderilmemesi için yaptığı basın açıklamasına katıldık. 4 Eylül 2006 İzmir'deki Sivil Toplum Örgütlerinin, Cumhuriyet Meydanı'nda Lübnan'a asker gönderilmemesi için yaptığı basın açıklamasına katıldık. 5 Eylül 2006 İzmir Emek Platformunun, TBMM'ndeki oturumla eşzamanlı olarak Basmane Meydanı'nda Lübnan'a asker gönderilmemesi için yaptığı basın açıklamasına katıldık. 10 Eylül 2006 Bornova'da yapılan 12 Eylül Darbecileri Yargılansın mitingine katıldık. 12 Eylül Eylül askeri darbesinin 26. yılında özgürlükçü, demokratik yeni bir anayasa için Konak'ta yapılan eyleme katıldık. 78'liler Vakfı'nın düzenlediği "Darbeciler Yargılansın" konulu panele katıldık. 14 Eylül 2006 İşyeri temsilcilerimizle yeni dönemin ilk toplantısını yaptık. Tanışmanın ardından örgütümüz ve üyemiz için yapılması gerekenler ve yapılabilecekler görüşüldü. 16 Eylül 2006 Yamanlar Dağı Karagöl'e düzenlediğimiz piknikte üyelerimiz ve aileleri ile birlikte sonbaharın tadını çıkardık. TMMOB 39. Dönem 1. Danışma Kurulu Toplantısı Ankara'da yapıldı. 20 Eylül 2006 TMMOB İzmir İl Koordinasyonu olarak 14 Ekim 2006 tarihinde Ankara'da yapılacak TMMOB mitingiyle ilgili basın açıklaması yaptık. 21 Eylül 2006 İzmir Ulaşımının Bugünü ve Geleceği konulu panel DEÜ Desem Salonunda gerçekleştirildi. Yürütücülüğünü İTÜ İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Ergun Gedizlioğlu'nun yaptığı panelde Şubemiz adına Yönetim Kurulu Üyemiz Ali Fuat Günak kentimizin ulaşımla ilgili sorunlarına değindi. TCDD 2. Bölge Müdürü Sabahattin Eriş kent ulaşımında demiryolunun önemini ve Aliağa- Cumaovası metro hattıyla ilgili çalışmaları anlattı. TCK 2. Bölge Müdür Yardımcısı Reşat Obuz 51 km. uzunluğundaki İzmir Çevre Yolunun Menemen'e bağlantı projesinin 2007 yılı içinde biteceğini söyledi. İzmir Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Daire Başkanı Ali Rıza Gülerman İzmir Metrosu çalışmaları ve hedef planlarla ilgili bilgi verdi, Ulaşım Ana Planı ihalesi için çalışmaların başladığını söyledi. İzmir İl Trafik Şube Müdürlüğünden Emniyet Amiri Semih Kök kent içi ulaşımda özellikle Yeşildere'de yapılan ışıklı kavşağın sıkışıklığa neden olduğunu belirtti. DEÜ Ulaşım Anabilim Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Serhan Tanyel ulaşım planlarının dinamik olması gerektiğini ve sürekli yenilenmesi gerektiğini söyledi. Ve son olarak Prof. Dr. Ergun Gedizlioğlu ulaştırma yatırımlarının sürdürülebilir yani toplumsal, çevreye uyumlu, ekonomik, geri dönüşebilir yapılar ve düzenlemeler olması gerektiğini söyledi. 26 Eylül 2006 DEÜ Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümünün yeni öğretim yılının açılışı nedeniyle düzenlediği öğrencilerle tanışma toplantısına katıldık. 4

5 Şubeden 4 Ekim 2006 Yapı Denetim Kuruluşlarının Yapı Denetim Yasasıyla ilgili olarak karşılaştıkları sorunları görüşmek üzere Şubemizde Yapı Denetim Şirketleriyle birlikte bir toplantı yaptık. Ege Koop'un Seyrekkent'te yapacağı villa inşaatı için yapılan isim yarışmasının jürisinde şube başkanımız Prof. Dr. Ömer Zafer Alku yer almıştır. 7-8 Ekim 2006 Prof. Dr. Sıracettin Bilyap Anı Satranç Turnuvası'nın 6.sı Halkapınar Spor Salonunda gerçekleştirildi. Turnuvaya değişik yaş gruplarından 168 kişi katıldı. 5 Ekim 2006 İnşaat Yüksek Mühendisi Abdullah Bizden'in sunduğu Biz İnşaatçılar, Mesleğimizin Güler Yüzü konulu söyleşi Şube Binamızda gerçekleştirildi. 7 Ekim 2006 Mesleğimiz ve İMO konulu panel Şubemiz konferans salonunda gerçekleştirildi. Yoğun öğrenci üye katılımıyla gerçekleşen panelde Oda Yönetim Kurulu Üyesi Galip Kılınç Kuruluşundan Günümüze İnşaat Mühendisleri Odası nı, İnşaat Mühendisi Haluk Buldurur Ülkemizde İnşaat Mühendisliği Hizmetlerinin Durumu nu anlattı. Şube Örgütlenme Sekreterimiz Eylem Ulutaş ve Şube Sekreter Yardımcımız Gürkan Erdoğan "İnşaat Mühendislerinin Çalışma Koşulları"nı anlattı. Forumla devam eden panel kokteylle sona erdi. 11 Ekim Ekim'de Antalya'dan yola çıkarılan TMMOB Bayrağı bugün İzmir İKK tarafından teslim alındı. Konak Meydanında yapılan basın açıklamasında TMMOB'nin ülke ve üye çıkarları doğrultusundaki talepleri vurgulandı. Şube Başkanımız Prof. Dr. Ömer Zafer Alku Sky TV'de İzmir'deki okulların güçlendirilmesiyle ilgili görüşlerini aktardı. 12 Ekim 2006 İnşaat Yüksek Mühendisi Şevket Saygın ve İnşaat Mühendisi Atakan Özmen'nin sunduğu Bir Güçlendirme Projesi ve Uygulaması konulu seminer Şubemiz konferans salonunda gerçekleştirildi. 5

6 Şubeden 13 Ekim 2006 Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesinin mezuniyet törenine katıldık. Genç arkadaşlarımıza aramıza hoşgeldiniz dedik yılı çalışmalarının değerlendirildiği ve 2007 yılı çalışma programının görüşüldüğü Odamız şubelerarası ortak toplantısına katıldık. 14 Ekim 2006 İnsanımıza, üyemize, yaşama, mesleğimize ve Ülkemize sahip çıktığımızı vurguladığımız TMMOB Mitingi Ankara Sıhhiye Meydanında 15 bin kişilik yoğun bir katılımla gerçekleşti. Bu miting Siyasal iktidarı "uyarı" mitingidir. Bu miting siyasal iktidara "dur" deme mitingidir. Bu miting insanca yaşam, demokratik Türkiye mitingidir. Bu miting emeğe, insana, yaşama, mesleğe ve ülkeye sahip çıkma mitingidir. Bu miting "Başka bir yaşam mümkün" demek içindir. Başka bir Türkiye mümkündür. Başka bir Dünya mümkündür. 17 Ekim 2006 İzmir Depreminin 1. yıldönümü nedeniyle düzenlediğimiz İzmir Depremi konulu panel İTO Meclis Salonunda yapıldı. Şube Başkanımız Prof. Dr. Ömer Zafer Alku'nun açılış konuşmasının ardından, panel yürütücüsü İTO Başkan Vekili İnşaat Mühendisi Akın Kazançoğlu depremin ekonomik yönünü vurguladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Müdür Vekili İsmail Ası İzmir Master Planını, Ege-Koop Başkanı Hüseyin Aslan yapı denetiminin önemini ve yapı denetim şirketlerinin mutlaka denetlenmesi gerektiğini anlattı. Şube Sekreterimiz Vedat Yorulmazel Kentimizdeki binaların durumu konulu sunumu yaptı. İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Daire Başkanı Fuat Barandır AKS-110 ile ilgili bilgi verdi. Yapı Denetim Derneği İzmir Şube Başkanı M. Osman Akbaşak'ın yapı denetiminin önemini ve Yapı Denetim Yasasıyla ilgili sorunları anlattığı panel sorularla devam etti. EMO İzmir Şubesinde Mühendislik Söyleşileri düzenlendi. 16 Ekim 2006 Mühendislik-Mimarlık Haftası kutlamaları DEÜ Rektörlük önünden Cumhuriyet Meydanına yapılan yürüyüş ve burada yapılan basın açıklaması ile başladı. Bu hafta kapsamında; İzmir İl Tarım Müdürlüğü Toplantı Salonunda yapılan Gıda Güvenliğinde Aktörler ve Rolleri konulu panel yapıldı. Çiğli Kipa Salonunda Beslenme ve Katkı Maddeleri konulu seminer düzenlendi. 19 Ekim 2006 Mühendislik ve Mimarlık Haftası etkinlikleri kapsamında Tepekule Kongre Sergi ve İş Merkezinde Caz Trio konseri gerçekleşti. 20 Ekim 2006 Mühendislik ve Mimarlık Haftası etkinlikleri kapsamında Tepekule Kongre Sergi ve İş Merkezinde Mühendislik Söyleşileri düzenlendi. 27 Ekim 2006 İTO Başkan Vekili İnş. Müh. Akın Kazançoğlu ve İTO 71. Meslek Komitesi Başkanı İnş. Müh. Levent Bendeş 29 Ekim kutlaması için şubemizi ziyaret ederek İTO'nun hazırladığı bayraklardan şubemize hediye ettiler. 6

7 Şubeden 14 Ekim 2006'da binlerce TMMOB üyesi Ankara'da buluştu EMEĞE, İNSANIMIZA, ÜYEMİZE, YAŞAMA, MESLEĞİMİZE, ÜLKEMİZE SAHİP ÇIKIYORUZ Gürkan ERDOĞAN İnşaat Mühendisi İMO İzmir Şubesi Şube Sekreter Yardımcısı TMMOB üyesi mimar ve mühendisler, 'mesleğimize ve ülkemize sahip çıkıyoruz' çağrısıyla Ankara Sıhhiye Meydanı'nda buluştu. Yaklaşık 15 bin TMMOB üyesinin katıldığı miting, TMMOB tarihinin de en kalabalık mitingi oldu. Katılımın içinde genç insanların fazlalığı dikkat çekiciydi. Türkiye'nin dört bir yanından gelerek, Tren Garı'nda buluşan mimar ve mühendisler alkış, ıslık ve sloganlarla Sıhhiye Meydanı'na yürüdü. Miting yağmura rağmen oldukça coşkulu geçti. Mitinge katılan odalar içersinde MMO kitleselliği ve coşkusu ile dikkat çekiciydi Mitinge katılım tüm odalarda olduğu gibi bizde de bu sene artış gösterdi. İMO İzmir Şubesi olarak bizde mitinge iki otobüs ile katıldık. İzmir'den gösterdiğimiz katılım içinde, öğrenci üyelerimizin ve genç meslektaşlarımızın fazlalığı dikkat çekiciydi. Otobüslerdeki coşkumuz Ankara'ya giden kadar hiç kesilmedi. Öğrenci arkadaşlarımız saz ve gitarlarıyla birlikte sabahın ilk ışıklarına kadar türküler ve marşlar söylediler. Katılımın genç meslektaşlarımızdan fazla olması İMO'nun geleceği açısından umut vericiydi. Gençlerin katılımında görülen artışın nedeni olarak birçok sebep gösterebiliriz. Öncellikle yeni mezun arkadaşların yaşadığı sorunların çok büyük boyutlar aldığı, alanda dile getirdiği taleplerinden anlaşılmaktadır. Sosyal haklarını alamamaları ve ücretlerinin düşüklüğü yeni mezun meslektaşlarımızın temel protesto konuları olmuştur. Bunun dışında öğrenci üyelerimizin, eğitim özelleştirilmesi süreci ile eğitim masraflarını karşılayamaması ve artan gelecek kaygıları mitinge katılımlarının artışının nedenlerinden en önemlisi olmuştur. Miting boyunca en öne çıkan slogan ' Kendi Ülkemizde Mülteci Olmak İstemiyoruz' sloganı olmuştur. Bu slogan ile ' Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Tasarısı' protesto edilmiştir. Kendi ülkemizdeki mühendislerin ve mimarların önünü kapayacak, ülkemizdeki mühendislik hizmetlerinin niteliğini düşürecek bu yasal düzenleme ülkemizdeki teknik elemanlar tarafından kabul edilemeyeceği mitingde açıkça ortaya çıkmıştır. Kendini yalnız ve sahipsiz zanneden meslektaşımız yanıldığını kendi gibi binlerce meslektaşını 'Sıhhiye Meydanında' görerek anladı. Örgütlülük bilincimiz ve dayanışmamız, mitingimiz ile birlikte artmış oldu. Şimdi bundan sonrası için tüm üyelerimize düşen görev İMO örgütlülüğünü bütün çalışma alanlarımıza yaymaktır. Düzenleyeceğimiz mitinglerde daha fazla sayıda meslektaşımızı alanlarda görmek için; odamızı, bütün üyelerimizin, taleplerini dile getirdiği ve meslektaşlarıyla dayanışma içersinde, sorunlarına karşı mücadele verdiği bir alan haline getirmek en önemli görevimizdir. Bu bilinç ile yolumuza devam ediyoruz. YAŞASIN TMMOB ÖRGÜTLÜLÜĞÜ! 7

8 Şubeden TÜRK-YUNAN ORTAK MÜHENDİSLİK SEMİNERLERİ - 2 Umut CEYLAN İnşaat Mühendisi İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi'nin düzenlediği Türk-Yunan Ortak Mühendislik Seminerleri 2 kapsamında Türkiye'de ve Yunanistan'da Yapı Üretimi başlıklı seminerlere İzmir Şubemizi temsilen, Eylül 2006 tarihlerinde izleyici olarak katılmış bulunuyorum. Seminerler, iyi bir organizasyon dahilinde, ülkemizin ve komşumuz Yunanistan'ın konularında uzman, saygın konuşmacıları aracılığı ile çok verimli geçmekle birlikte, ana başlıkları ile şu konular görüşülmüştür: 1. Kanunlar ve İdari Prosedürler a. Tasarım Yönetmelikleri b. Standartlar ve Yapı Malzemeleri Direktifi ve Beton ve Çelik için Şartnameler c. Yapıların inşaası ve kalite kontrolü için yasal süreçler, mevcut uygulamalar ve sorunlar d. Modern sigorta ve finans yöntemleri (mesleki sorumluluk sigortası ) 2. Mühendislik Eğitimi ve Profesyonel Haklar 3. Yapıların Depreme Karşı Güçlendirilmesi a. Mevcut Binaların Deprem Güvenliği b. Deprem Öncesi Binaların Güçlendirilmesi c. Deprem öncesi yapılması gerekli hazırlıklar Seminerler sırasında aldığım notlardan, sizlerin de ilgisini çekeceğini düşündüğüm birkaçı şunlar: - Yunanistan'da İnşaat Mühendisliği eğitimi beş yıl. - Beş yıllık eğitim sonrası bizdeki karşılığı İnşaat Mühendisleri Odası olan, Yunanistan Teknik Odası tarafından yılda iki kez olmak üzere, bir teknik sınav yapılmaktadır (Tıp eğitimi sonrası yapılan TUS sınavı gibi). Ancak sınav sonucunda başarılı olanlar İnşaat Mühendisi ünvanını alabilmekte. - Üniversite sınav puanlamasına göre, Yunanistan'daki en yüksek bölüm İnşaat Mühendisliği. - Tüm İnşaat Mühendisleri Teknik Odaya kayıtlı olmak zorunda. - On milyon nüfuslu Yunanistan'da, on bin İnşaat Mühendisi bulunmakta ve bu oranın yüksek olduğu belirtilmekte. - Yunanistan da, tıpkı bizde olduğu gibi deprem bölgelerine ayrılmış. - Deprem Öncesi Binaların Güçlendirilmesi başlıklı oturumda; Türkiye'de, yapı sahiplerinin yapılacak incelemelere, deneylere izin vermek istemedikleri belirtildi. Bunun sebebi olarak, bu incelemeler sonucu yapılarının depreme karşı yeterli güvenlikte olmadığının tespit edilmesi halinde, sahip oldukları yapının değerinin çok düşeceği düşüncesi olduğu belirtildi. Yunanlı meslaktaşlarımız ise bu saptamaya çok şaşırarak, tam tersine Yunanistan'da bu tarz incelemelere sıcak bakıldığını belirtiler. - Standartlar başlıklı bölümde, uzmanlık alanım olan izolasyon sektörü ile ilgili Türkiye'de 2000 yılından bu yana zorunlu olan ısı yalıtımı dışında herhangi bir zorunluluğu bulunmayan su, ses, yangın yalıtımının, Yunanistan'daki durumunu içeren soru neticesinde; Prof. Sn. Theodossios TASSİOS, Yunanistan'da otuz yıldır ısı yalıtımının zorunlu olduğu, bunun dışında da tıpkı Türkiye'deki gibi başka bir zorunluluğun bulunmadığını belirti. Ancak tüm resmi işlerde su yalıtımı yazılı bir zorunluluk olmaksızın, kesinlikle yapıldığını da söyledi. - Başbakanlık Konut Müsteşarlığı'nın 2002 yılında ülkemizde yaptığı bir araştırmaya göre; - Türkiye genelinde konut sayısını %62'si ruhsatlı - Türkiye genelinde konut sayısını %38'i ruhsatsız - Türkiye genelinde konut sayısını %33'ü iskanlı - Türkiye genelinde konut sayısını %67'si iskansız. 8

9 Şubeden YAPI DENETİM UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR Şubemiz Yapı Denetim Komisyonu'nun Yapı Denetim şirketleriyle yapılan toplantı sonucu hazırladığı, yapı denetim uygulamalarında karşılaşılan sorunları içeren ve Bayındırlık ve İskan İzmir İl Müdürlüğü'ne gönderilen rapor Sayılı KHK nin 13. maddesinin 2. fıkrasında bu sözleşmeler her türlü vergi resim ve harçtan muaftır'' denilerek YDK'lar korunmuş idi sayılı yasada bu maddenin olmayışı bütün YDK ları sıkıntıya sokmuş ve vergi mevzuatı ile uğraşmaktan asıl denetim işini yapamama durumuna düşmüşlerdir. Çözüm Önerimiz: 595 sayılı KHK'deki vergi muafiyeti tekrar sağlanmalıdır. 2- İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği, 4708 sayılı Yapı Denetim Yasası ve Yönetmeliği ile çakışmakta, yetki ve görev karmaşası ortaya çıkmaktadır. Bazılarını listelersek: a- Temel demir ve hafriyat vizesi: Demir döşenmeden hafriyat vizesini yaptırılamamak tadır. İlgili Belediye Büyükşehir İmar yönetmeliğini dayanak olarak almakta, demir kontrolü yapmaktadır. Bu görevin YDK'larda olduğu yasa ile sabit olup Belediyelerdeki eleman eksikliğinden işler gecikmektedir. b- Subasman vizesinde: Zemin kat kolon demirleri döşenmeden su basman vizesi yapılmamaktadır. Sebep olarak İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar yönetmeliği gösterilerek subasman vize işlemi sırasında kolon demirlerinin kontrolü yapılacağı belirtilmektedir. c- Büyük inşaatlarda bir taraftan kaba inşaat, bir taraftan ince işler devam ettiğinden ısı yalıtım vizesi talep edildiğinde % 60 hakediş verilmemişse Isı yalıtım vize dilekçesi dahi kabul edilmemektedir. Çözüm Önerimiz: İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliğinin 4708 ile çakışan kısımlarının düzeltilmesi gerekmektedir. Bazı vizeler Yapı Denetim Kuruluşları tarafından verilmeli, sorumluluk tamamıyla YDK larda olmalıdır. 3- Yönetmelik eki örnek 12'ye uygun listede (NOT : Düzenleme tarihinde işten ayrılanlarda İmza şartı aranmayacak, ancak bu kişiler de belirtilecektir) denilmesine rağmen Bazı Belediyeler hakediş ekinde verilen personel listesindeki işten ayrılan personelden imza istemektedirler. Çözüm Önerimiz: Örnek-12 formundaki Yönetmelik talimatının uygulanması sağlanmalı, işten ayrılanlarda imza şartı aranmamalıdır. 4- Denetim işinde yapı sınıfı ne olursa olsun aynı denetim uygulaması yapılmaktadır. Hal böyle iken en alt yapı sınıfı ile en üst yapı sınıfı arasında denetim fiyat farkı fevkalade fazladır. Çözüm Önerimiz: Denetim de yapı sınıfı tekrar düzenlenmeli, mevcut sınıflandırmada özellikli yapı sınıfları sınıflandırma listesine alınmalıdır. Örnek: kayar kalıp, Tünel kalıp, zemin ıslahları vb. 5- Yapı Denetim Kuruluşlarına ait şubeler kesinlikle denetlenememektedir. İzmir için şube adedinin dahi bilinmediği kanaatindeyiz. Şubeler denetlenmemenin verdiği rahatlıkla istediği gibi hareket etmektedirler. Şubelerin bazıları proje denetimlerinde projeleri merkeze göndermeden tasdikledikleri bilinmektedir. Tüm denetimler yeterince yapılamamaktadır sayılı yasada Yapı Denetim Kuruluşlarının şube açabileceklerine dair bir kayıt olmamasına rağmen Yönetmelikte şube açabilecekleri belirtilmiştir. Çözüm Önerimiz: Şubeler ya kaldırılmalı veya merkez kadrosuna eşit personel ile çalışması sağlanmalıdır. 6- ''Yapı Denetim Kuruluşu yazılı ihtarına rağmen ruhsat ve eklerine Aykırı iş yapan işçi ve ustanın durumunu ilgi idareye bildirir" denilmektedir. (Yönetmelik Madde -6) Çözüm Önerimiz: Yapı Denetim Kuruluşlarının bu konudaki muhatabı Müteahhit ve Şantiye Şefi olmalıdır. Yasadaki bu maddenin düzeltilmesi gerekmektedir sayılı yasadaki tanıma göre "Yapı inşaat alanı : Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının alanını" ifade eder denilmektedir. Çeşitli idareler ve YDK'ların uygulamalarında farklılıklar görülmektedir. (Örneğin: teras ve merdivenler) Alan hesaplamalarında farklı uygulamalar hala problem teşkil etmektedir. Çözüm Önerimiz: Yapı inşaat alanı tanımına, kalıp gören yüzey tanımı yerleştirilmeli, böylece örneğin teras, saçak, merdiven, cephe süsleri vb. kısımlar alana dahil edilmelidir. Yapı Denetim alanı ile ruhsat alanı ayrı ayrı hesaplanmalıdır. Mimari proje ön onayı sistemi hayata geçirilmelidir maddede bahsedilen alan karmaşası, 5205 sayılı yasa uygulamasında da yaşanmaktadır sayılı yasanın uygulanması gereken yapılar, alan karmaşasından istifade edilerek 5205 sayılı yasa kapsamında değerlendirilmekte ve denetim dışına çıkarılmaktadır. Çözüm Önerimiz: 5205 sayılı yasa iptal edilmeli, hiçbir yapı denetimsiz inşa edilmemelidir. 9

10 Şubeden 9- Yapı denetim hizmet sözleşmesinde başlangıç tarihi sözleşme tarihi olması gerekirken, ruhsat tarihinin başlangıç kabul edilmesi YDK'ların ekonomik mağduriyetine sebep olmaktadır. Çözüm Önerimiz: Bakanlık internet sitesinde rezerv sayfası oluşturulmalı. Yeni alınan YİBF'ler rezerv sayfasında gözükmeli, ruhsata bağlandıktan sonra YDK' nın sorumluluk hanesine geçmelidir. Rezerv sayfasındakiler YDK'ların sorumluluğunda değil hazırlığında gözükmelidir. Sorumluluk sayfasına geçerken proje denetim bedeli olan %10 projeler tetkik hakedişi otomatik olarak çıkmalıdır sayılı kanuna ait yönetmeliğin 14. maddesinin son bendinde "Yapı denetimi hizmet sözleşmesinde belirtilen yapım süresi, herhangi bir sebeple uzadığı takdirde, uzayan sürenin her altı ayı için hizmet bedeline esas oranın % 10'u kadar ilave hizmet bedeli ödenir." denilmesine rağmen, sözleşme süresi 2 yılın altında olan denetim işlerinde artışlar % 5 olarak çıkmaktadır. Artışlardaki program hatası acilen yönetmeliğe uygun hale getirilmelidir. 11- Yapı Denetim hizmet sözleşmesinin 5. maddesi ile yönetmeliğin 14. ve 15. maddelerinde ve tarihli sayılı genelgede hakediş bedelleri taksitler ve kısmi taksitler halinde ödenebileceği belirtilirken bazı idareler ölçülebilir kısmi taksit için mal sahibi ile YDK arasında ek protokol istemektedirler. Çözüm Önerimiz: Yapı Denetimin işlemesini zorlaştıran bu gibi işlemlerin giderilmesi gerekmektedir. Ek protokol istenmesi önlenmelidir. 12- İlgili İdarelerde İnşaat ruhsatı alımı için istenilen evraklarda birliktelik sağlanamamıştır. Her idare farklı evrak listeleri ile ruhsat alımında zaman kayıplarına sebebiyet vermektedir de ruhsat alımında istenecek belgeler haricinde ki evraklar istenmemelidir. 13- Yönetmeliğin 6. maddesinde "Beton dökümünü müteakip Örnek-6'ya uygun tutanak düzenlenir. Bu tutanakları ve deney raporlarını, düzenleme tarihinden itibaren üç iş günü içinde ilgili idareye verir" denilmektedir. Bu işlemler evrak kayıplarına ve karmaşaya sebep olmaktadır. Çözüm Önerimiz: Bu evrakların hakediş ekinde verilmesi uygun olacağı kanaatindeyiz. 14- % 80 seviyesini aşmış inşaatlarda kaçak olarak iskân yapılmakta ve yapı denetim kuruluşları iskân edilen bölümlere girememektedir. İçerde yapılan tadilatları da tespit edemeyip suçlu duruma düşmektedirler. YDK'ların suçlu duruma düşmeleri önlenmelidir. 15-İdarelerin ruhsat bilgilerinin Bakanlığa gönderilmesinde aksamalar olmakta ilk hakediş alımında gecikmelere sebebiyet teşkil etmektedir. Çözüm Önerimiz: İdarelerin de ruhsat bilgilerini internet üzerinden yapmaları halinde problemin ortadan kalkacağı düşüncesindeyiz. 16- Denetçi ve Yardımcı Kontrol M2 sınırları yeniden gözden geçirilmelidir. Çözüm Önerimiz: Proje Denetçisi İnşaat 2 Mühendisleri ve Mimarlar m, Yapı denetçisi 2 İnşaat Mühendisleri m, Yardımcı Kontrol 2 İnşaat Mühendisi m, Elektrik ve Makine 2 Denetçi Mühendisleri m, Elektrik ve Makine Yardımcı kontrolleri ise sistemden çıkarılmalı, bunun yerine mimari yardımcı kontrol Mimarı 2 sisteme eklenmeli ve m denetlemelidir. 17- Hakediş ekinde istenilecek evraklar liste halinde yayınlanmalı ve tüm idarelerde birliktelik sağlanmalıdır. 18- Hakedişler idarelerde çok uzun süre beklemekte ve YDK ların mağdur olmasına sebebiyet vermektedir. 19- Bazı İdareler İnşaat ruhsatlarında Yapı Denetim uygulamasının olmadığı bölgeler için ayrılmış bulunan bölüme bütün denetçilerin imzasını zorunlu tutmakta ve Yapı Denetim Kuruluşu düşüncesini silmektedir. Yasada bahsedilen şirket yetkilisi imzası ile ruhsat alımı sağlanmalı, Denetçi imzaları alınması önlenmelidir sayılı Kanunun 7. maddesi bitmiş olan yapılara sertifika verilmesi öngörmektedir. Ancak bu uygulama hayata geçirilememiştir. Düzgün çalışan ve denetlediği yapı ile öğünen firmaların onurlandırılması sağlanmalıdır. 21- Yapı Denetim sözleşmesinde geçen "Bodrum kat hariç kat"' ifadesi Belediyelerde karışıklığa sebep olmaktadır. Bazı Belediyeler bodrum kat hariç YİBF alınmasını isterken bazı Belediyeler bodrum kat dahil YİBF istemektedirler. Çözüm Önerimiz: YİBF'lerde Bodrum katlar da dahil edilerek kat adedi yazılmalıdır. 22- Bazı Belediyeler iş bitirme tutanağı haricinde TUS adı altında ek evrak istemeleri işleri yavaşlatmaktadır. Çözüm Önerimiz: İş Bitirme tutanağı haricinde evrak istenmemelidir. 23- Bazı ilgili İdareler serbest meslek elemanları gibi YDK 'ların Belediyelerine kayıt yaparak her sene kayıt ücreti talep etmektedirler. Çözüm Önerimiz: Yasaya aykırı bu durumun engellenmesi gerekmektedir. 24- YDK'lara verilen cezalar tekrar değerlendirilmeli, kapatmadan önce parasal ve idari cezalar uygulanmalıdır. 10

11 Şubeden 11

12 Şubeden DUYURULAR SİM VE İTB BAŞVURULARI HAKKINDA 1. Serbest İnşaat Mühendisliği Yönetmeliği (SİM Yönetmeliği) tarihinden itibaren yürülüğe girmiş ve tarihinden itibaren uygulamasına geçilmiştir tarihinden sonra SİM ve İTB belgesi almak için başvuruda bulunan üyelerimiz yönetmelik çerçevesinde başvurularını yapmak zorundadırlar. 3. Başvurular için doldurulması gereken başvuru formları şubemizden temin edilebileceği gibi, İMO İzmir Şubesi web sayfasının sol panelinde yer alan Üye Hizmetleri / Büro Tescil İşlemleri bölümünden indirilerekdoldurulabilir. ( ( 4. Başvuru formları eksiksiz olarak doldurulacak ve sadece formda istenilen belgeler eklenecektir. 5. Başvuru formları 2 kopya olarak hazırlanıp verilecektir. 6. Eksik evrakla yapılan başvurular kabul edilmeyecektir. Meslek İçi Eğitim Programı 1 Ocak 2006 tarihinde yürürlüğe giren Odamızın Serbest İnşaat Mühendisliği Hizmet Yönetmeliği çerçevesinde, yönetmelik gereği uzmanlık alanlarına göre Serbest İnşaat Mühendisi Belgesine sahip üyelerimiz ( yılları) içinde Şubemizin yapmış olduğu uzmanlık alanlarındaki kurslara, seminerlere, kongrelere vb. katılarak Meslekiçi Eğitim Puanı alacaklardır. SİM VE İTB BELGELERİ EKSİK OLANLAR HAKKINDA SİM ve İTB Belgelerini eksik olarak hazırlayıp şubemize veren üyelerimize eksiklikleri telefon ve yazıyla bildirilmiştir. Ancak bazı üyelerimiz eksikliklerini tamamlamamış durumdadırlar. Eksiklikleri tamamlanmayan SİM ve İTB başvurusunda bulunan üyelerimizin eksikliklerini Kasım 2006 sonuna kadar tamamlamaları gerekmektedir. Aksi halde bu durumdaki üyelerimiz Mesleki Denetim Uygulamasından faydalanamayacaklardır. SİM YÖNETMELİĞİ UYGULAMALARI HAKKINDA SİM Yönetmeliği Madde 7 gereğince, SİM Belgesi sahiplerinin şubemiz tarafından verilecek olan Meslek İçi Eğitim Programlarına katılmaları ve belge yenileme sürecine kadar meslek içi eğitimden en az 20 puan almaları gerekmektedir. Şubemiz tarafından hazırlanan eğitim programları Zemin, Yapı ve Malzeme konularında oluşturulmuştur. Kurs programları yan sütunda belirtilmiştir. Kurs ücreti saat başına 5 YTL'dir. Kurslara kayıt yaptıranların devamlarında süreklilik şarttır. Kurslar talepler doğrultusunda en fazla 40 kişilik gruplar halinde uygulanacaktır. Kurs sonunda katılımcılarıa Katılım Belgesi verilecektir. Sınava girmek isteyip sınavı başaranlara Başarı Belgesi verilecektir. Kurs Yönetmeni: Prof. Dr. Bülent BARADAN Kurslar en fazla 40 kişilikgruplar halinde yapılacaktır. Kurs Programları Şubat 2007'den itibaren talepler doğrultusunda sürekli olacaktır. Kurs kayıtları için şubemizden Örgütlenme Sekreteri Eylem ULUTAŞ'a müracaat edilecektir. Kurs programı 01 Aralık 2006'dan sonra duyurulacaktır. Daha fazla bilgi için 'den Örgütlenme Sekreterliğini arayınız. SEMİNER "Yeni Deprem Yönetmeliği" Uygulamalı Çözümler Prof. Dr. Nuray AYDINOĞLU Ocak Cumartesi - Pazar - Saat: Tepekule Kongre Salonu 12

13 Şubeden İMO dan Demokratikleşmenin yolu 12 Eylül'le hesaplaşmaktan geçiyor 12 Eylül 1980 askeri darbesinin yıldönümü nedeniyle, İnşaat Mühendisleri Odası tarafından yapılan açıklama. 11 Eylül Eylül 1980 askeri darbesinin üzerinden 25 yıı l aşkın bir zaman geçti. Ama Türkiye hâlâ bu karanlık dönemin yol açtığı sonuçların etkisinden kurtulmadı. Toplumsal ve siyasal hayatımız 12 Eylül'ün izlerini taşımaya devam ediyor. Hafızalarımızı tazelemekte yarar bulunuyor: 12 Eylül'de neler yaşandığını hatırlarsak, dönemin nasıl bir tahribata yol açtığını kolaylıkla anlayabiliriz. Bu dönemde resmi kayıtlara göre bir milyona yakın kişi gözaltına alındı, 1 milyon 683 kişi fişlendi. Toplam 210 bin dava açıldı ve toplam 230 bin kişi yargılandı. 7 bin kişi hakkında idam istemiyle dava açıldı. 517 kişiye idam cezasıverildi. 49 kişi idam edildi. 388 bin kişinin pasaport alması yasaklandı. 30 bin kişi sıkıyönetim kararıyla işten atıldı. 14 bin kişi vatandaşlıktan çıkarıldı. 30 bin kişi siyasi mülteci olarak başka ülkelere sığındı. 171 kişinin işkence altındayken öldüğü belgelerle kanıtlandı. 43 kişi gözaltında ya da cezaevinde intihar etti. 16 kişiyle ilgili olarak kaçarken vuruldu açıklaması yapıldı. 95 kişi çatış mada öldürüldü. 14 kişi cezaevindeki uygulamaları protesto etmek amacıyla düzenlenen açlık grevlerinde öldü. 937 film yasaklandı. TÜSİAD dışında 23 bin 667 dernek kapatıldı. 3 bin 854 öğretmenin, 120 üniversite öğretim görevlisinin ve 47 hakimin işine son verildi. 7 bin 233 devlet memuru sürgüne gönderildi. 400 basın mensubu yargılandı. Yargılanan gazetecilere toplam 4 bin yıl hapis cezası istendi. Gazetecilere toplam 3 bin 315 yıl ceza verildi. 300 gazeteci fiili saldırıya uğradı. Yasaklar nedeniyle toplam 300 gün gazeteler çıkamadı. Gazeteler hakkında toplam 303 dava açıldı. 39 ton gazete imha edildi. 40 ton yayın ise imha edilmek üzere depolandı. 927 yayın toplatıldı. Meslek odalarına zorunlu üyelik ortadan kaldırıldı. Sendikalar işlevsizleştirildi. Din dersi zorunlu hale getirilerek, eğitimin laik yönüne darbe vuruldu. Bütün bunlar 12 Eylül'lü yıllarda nasıl bir toplumsal yaşam hüküm sürdüğünü açığa çıkartmakta, nasıl bir travmaya yol açtığı görülmektedir. Bir korku toplumu yaratılmıştır 12 Eylül'de Anayasası ise bu topluma uygun bir elbise gibi algılanmış, Türkiye tarihinin görüp göreceği en yasakçı, baskıcı Anayasa bu dönemin ürünü olarak tarihteki yerini almıştır. 82 Anayasası hâlâ varlığı korumaktadır. Yıllardan bu yana demokratikleşme süreciyle ilgili yaşanan sıkıntıların asıl kaynağını bu yasakçı metin oluşturmakta, demokratikleşme girişimleri bu metne çarpıp geri dönmektedir. 12 Eylül dönemi, 1982 Anayasası dahil tüm sonuçlarıyla ortadan kaldırılmadığı sürece toplumsal, siyasal hayatımızın rahatlaması olanaklı görünmemektedir. Demokratikleşmenin yolu 12 Eylül'le hesaplaşmaktan geçiyorsa, vakit kaybetmeden bunun meşru ve yasal yolları açılmalıdır. İnşaat Mühendisleri Odası bu konuyu toplumsal ve tarihsel bir görev gibi algılamaktadır. Geoteknik konusunda YÖK kararı açıklandı Bilindiği gibi TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, 18 Mayıs 2005 tarihinde Türk Dil Kurumu'na, 7 Kasım 2005 tarihinde de Yüksek Öğretim Kurulu'na gönderdiği yazı ile "Geoteknik" sözcüğü yerine "Jeoteknik" sözcüğünün kullanılması yönündeki talebini iletmiş ve hangi sözcüğün baz alınacağına dair tartışmalar bir süre devam etmiş, Odamız da aynı kurumlara başvurarak kendi görüşlerini dile getirmişti. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı 27 Eylül 2006 tarihinde Odamıza gönderdiği cevabi yazıda, hem Türk Dil Kurumu'nun hem de YÖK'ün "Geoteknik" sözcüğünün yeniden kullanmaya başladığını bildirmiştir. Aşağıda YÖK'ten gelen yazıya yer veriyoruz. T.C. YÜKSEK ÖĞRETİM KURULU BAŞKANLIĞI TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞİ BAŞKANLIĞINA Kurulumuz daha önce Türk Dil Kurumu Başkanlığı'nın yaptığı sözlük çalışmalar ın ın sonucunda "Geoteknik" yerine "Jeoteknik" denilmesi gerektiği karar ını, Türk Dil Kurumu'nun talebi üzerine üniversitelerimize iletmişti. Ancak daha sonra Türk Dil Kurumu, sözlüğüne, "Geoteknik" sözcüğünü tekrar katmışt ır sayılı Yükseköğretim Yasası öncesinde, üniversitelerin İnşaat Mühendisliği Böü l mü bünyesindeki "Zemin Mekaniği" ve "Temel Mühendisliği" adlı iki ayrı bilim dalı birleştirilerek, yurtdışındaki gelişmelere de paralel olarak "Geoteknik" anabil i m dalı olarak tanımlanmışt ır. Bu oluşumun doğal bir sonucu olarak, inşaat mühendisliğinin geoteknik uzmanl ık alan ında, yaln ızca zemin mühendisliği ile değil, bunun çok ötesinde temel mühendisliği problemleriyle uğraşılmaktad ır. Bilindiği üzere, "temel", yapı sisteminin bir elemanıd ır ve dolay ıs ıyla temel mühendisliği, özellikle yapı-zemin etkileşimi problemleriyle uğraşmaktad ır. Bu tür problemlerle uğraşılabilmesi, yaln ızca zeminin değil, aynı zamanda yapı sistemi davranışın ın da çok iyi bilinmesiyle mümkündür. Bu nedenlerle geoteknik etüt değerlendirme ile jeoteknik etüt değerlendirme diye ifade edilen hizmet alanları örtüşmemekte olup, "geoteknik", "jeoteknik" kavramları,eğitim- programlarında aynı şeyi ifade etmemektedir. öğretim Dolay ıı s yla geoteknik mühendisliği, inşaat mühendisliği içinde mütalaa edilmesi gerekli bir bilim dal ım tan ımlamaktad ır. Bilgilerinizi saygılar ımla rica ederim. Prof. Dr.Aybar ERTEPINAR Başkan Vekili Yetkin İnşaat Mühendisliği Yönetmeliği Resmi Gazetede Yayınlandı Yetkin İnşaat Mühendisliği Yönetmeliği 10 Eylül 2006 gün ve sayıı l Resmi Gazetede yayınlandı. Yönetmeliği adresinde bulabilirsiniz. Moğolistan İnşaat Mühendisleri Birliği ile İşbirliği Anlaşması İnşaat Mühendisleri Odası, son dönemlerde hızlandırarak sürdürdü ğü di ğer ülkelerdeki mühendislik örgütleri ile olan işbirli ği ve ortak çalışma etkinliklerine bir yenisini daha ekledi. Mongolian Association of Civil Engineers (MACE) (Mo ğolistan İnşaat Mühendisleri Birli ği) ve Türkiye İnşaat Mühendisleri Odası arasında imzalanacak olan ' İşbirli ği Anlaşması' ile iki ülkede mühendislik alanında yapılan çalışmaların paylaşılması, ortak bazı mesleki konferans, sempozyum, panel gibi bazı etkinliklerin düzenlenmesi, örgütler tarafından yayımlanan yazılı dergi ve malzemelerin paylaşılması gibi mesleki uygulamaların ve meslek adına yapılan çalışmaların paylaşılmasıhedeflenmektedir. 13

14 İncelemeler ÖRNEK OLAYLARLA GEOSENTETİK KULLANILAN MÜHENDİSLİK YAPILARINDA BAŞARI VE BAŞARISIZLIĞA NEDEN OLMUŞ DURUMLAR İLE EDİNİLMİŞ DERSLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ Doç. Dr. H. Recep YILMAZ Ege Üniversitesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü ÖZET Bu çalışmada İkinci Avrupa Geosentetik Konferansı için hazırlanıp International Geosynthetic Society eski başkanı Sayın J. P. Giroud'un sunmuş olduğu çok kapsamlı ve yaklaşık 100 adet vaka analizinin incelenmesi sonucunda oluşmuş ve göçme ile (başarısızlıkla) sonuçlanmış projelerin genel olarak irdelenmesi sonucunda aşağıda bu projelerde göçmeye veya başarısızlığa neden olan durumlar seçilerek ayrıntıları ile açıklanıp sıralanmakta daha sonra da bu hatalardan alınan dersler açıklanmaktadır. Bu arada değinilen başarısızlık veya göçme (failure) teriminin kapsamı ise bir yapı, sistem, veya bileşeninin başarı için gereken uygun performans kriterlerinden tümünü birden karşılamaması olarak açıklanmaktadır. Eserinden geniş olan yararlanılan Giroud'un da üzerinde durduğu şu söz, bu çalışmanın çok kısa da olsa amacını açıklamaktadır. Başkalarının yaptığı hatalardan ders alıp konuları öğrenmeyen geoteknik mühendisleri, o konuları er geç yapacakları kendi hataları sonucunda öğreneceklerdir. 1. BAŞARISIZLIĞA NEDEN OLAN MUHTELİF DURUMLAR VE ÖNERİLER 1.1. Aşırı Beklentiler Gözlenmiş göçme veya başarısızlıkların irdelenmesiyle pek çok durumda geosentetiğe çok fazla bel bağlanıp aşırı beklentilere girildiği ve bu nedenle proje safhasında ihmaller yapıldığı veya proje ve imalat sırasında ise irrasyonel kararlar alındığı gözlenmektedir. Yapılabilen hatalar aşağıda sıralanmaktadır. Projelendirmeye bağlı olmadan geosentetiğin sorunu çözeceği düşünülerek projelendirmede ihmalkar davranılmaktadır. Geoteknik mühendisliğindeki ana projelendirme adımları sanki geosentetik mühendisliği ile geoteknik mühendisliği arasında ilişki yokmuş gibi atlanmaktadır. Kullanılan geoteknik yapı için faydalı veya faydasız da olsa geosentetik malzemenin sisteme zararlı etkisi de olabilmektedir. 1 yerine 2 adet geosentetik kullanımının zararlı sonuçları olabilmektedir. Tüm geosentetikler aynı kabul edilmekte ve yanlış yapılmaktadır. Göçme oluşabileceği önceden gösterilmiş olsa bile eğer daha önce benzeri bir olay oluşmamışsa, farklı bir olayın oluşabileceğine inanılmamaktadır. Genel eğilim budur Geosentetik kullanımı uygun bir projelendirmeyi göz ardı ettirmemelidir. Bu kapsamda aşağıdaki örnekler proje isimleriyle birlikte verilmektedir. Yetersiz miktar veya uzunluk nedeniyle donatılı zemin duvar göçmeleri oluşmuştur. (Watn, Al, Hussuni) Geokompozit kullanılan bir drenaj sisteminin, gerçekte yetersiz boyutta yapıldığı görülmüştür. (Sprague et al.) Erozyon kontrol sistemlerinde dayanımı yetersiz geosentetik kullanılmıştır. (Jacotot, et al.) Bir kıyı koruma projesinde geomembran tüpler ile kum doldurulan geotekstiller uygun projelendirilememiştir (Richardson) Fosforik asit havuzunda kullanılan liner amaçlı geomebran yüksek karbonat içerikli zemin nedeniyle başarısız olmuştur (Giroud) Proje uygunsuzluğu nedeniyle geotekstil ile geogrid kullanılan bir tali yol projesinde göçme oluşmuştur. (Bostian et al) Bu örnekler geosentetiklerin mucizeler yaratmadığını ve mucize yaratmalarının da beklenmemesi gerektiğini göstermektedir. 14

15 İncelemeler 1.3. Geoteknik mühendisliğinde rutin olan projelendirme adımları atlanmamalıdır. Bu kapsamda incelenen vaka analizlerinde yapılmış hatalar şu şekildedir Yetersiz alan araştırması (Zemin etüdü) Bir nehir kenarı seddesinde kullanılan geotekstil filtre sistemi yetersiz ön araştırma nedeniyle fark edilmemiş ve geotekstil biyolojik tıkanmaya uğrayıp kenar kısmi göçmeye maruz kalmıştır (Davis et al). Yetersiz alan araştırması (Bernardi et al) Modüler ön yüzeyli donatılı zemin bir duvarda komşu caddedeki yetersiz yüzeysel drenajı nedeniyle aşırı su birikmesi göçmeye neden olmuştur. Yetersiz alan araştırması (Van Zyl, 1993) Bir maden cevheri ocağında cevher yığını ile doğal zemini de kaplayan derin göçme oluşmuştur. Temel geoteknik mühendisliği düşüncesinin ihmali (Gourch et al) Modüler ön bloklu donatılı zemin bir duvar şev üzerinde yer aldığı için şevin erozyonu sonucunda bir bölüm çökmüştür. Temel ve klasik geoteknik mühendisliği yaklaşımının ihmal edilmesi (Berg and Meyers) Geosentetik donatılı zemin bir duvar, duvarın sadece donatılı kısmının içsel ve dışsal stabilitelerinin dikkate alınması ve global ve birleşik stabilitenin ise dikkate alınmaması nedeniyle çevreleyen zemin göçmüştür. Örneklerden görüldüğü üzere geosentetiklerle yapılan uygulamalarda rutin projelendirme adımları olan Alan araştırması (zemin etüdü), su kaynaklarının ve zemin profilinin saptanması, derin kayma analizi, global ve bileşik stabilite analizi, düşünülen yapı tabanında yer alan zeminin dayanımı, sıkışabilirlik ve taşıma gücü analizleri, şevler üzerinde yer alan yapılar için erozyon değerlendirmeleri nin de yapılması ihmal edilmiştir Gereksiz (fazla miktarda) geosentetik yapıya zararlı olabilir. Bazen geosentetikler zemin yapısı içinde ihtiyacın olmadığı yerlerde kullanılmaktadır. Geosentetik ürün sistem içinde ekstra bir önlem olarak sunulur. Şunu anlamak önemlidir ki geosentetik ürün faydasız olsa bile yapı performansı üzerinde zararlı etkisi olabilir. Örnekler aşağıdadır. İlave geosentetik nedeniyle oluşan kayma Bir kaplama (liner) sistemine eklenen geotekstil kaymaya neden olmuştur. (Richardson) İlave geotekstil nedeniyle akış kapasitesinde oluşan azalma (Giroud) Geotekstilin ekstra uzunluğu nedeniyle bir sızıntı suyu toplama sistemi etkinliğinin azalması rapor edilmektedir. İlave geotekstil nedeniyle tıkanma Bir perfore boruya eklenen geotekstil tabakası, tıkanmaya neden olmuştur (Giroud). Alınan dersler; Genel bir deyişle, Geotekstil ilavesi yapının ancak performansını arttırabilir ifadesi yanlıştır. İlave geotekstil aksine zararlı olabilir. Benzer şekilde gereksiz yere uzatılan geosentetik ciddi bir problem yaratabilir. Çünkü bir geosentetik ürün sadece ihtiyaç olunan alanda fayda sağlayabilir. Diğer bir alanda ise zararlıdır. Şartname ve kurallar tam ve net olmalıdır. Proje mühendisleri araziyi sık sık ziyaret ederek imalat sırasında yapılabilecek tipik hatalara mani olmalıdır. Proje mühendisinin arazide bulunması hataların önlenmesine yardımcı olabilmektedir Gerekli ve faydalı olan geosentetiğin de yapı üzerinde zararlı etkileri olabilir. Gerekli olan ve verilen fonksiyonu icra eden bir geosentetik ürün bile yapı performansı üzerine zararlı olabilmektedir. Örnekler aşağıdadır: Geosentetik nedeniyle düşük ara yüz kayma mukavemeti oluşması (Chang et al). Atık dolgularda sık rastlanan bir olaydır. Geosentetik kullanılan kaplama sistemlerinde ve GCL den dökülen bentonit daneleri ara yüzeyi kaygan hale getirip kayma mukavemetini azaltmaktadır. Gerçekte düşük ara yüzey kayma dayanımı, geosentetik kullanılmış yapıların göçme davranışlarına en esaslı bir sebeptir. Bir GCL tabakasından düşen ve dökülüp taşınan kil daneleri bir geonet dreni tıkayabilir. (gözlenmemiştir, fakat olabilir) 15

16 İncelemeler Geosentetiğin yer altı suyunu bloke ederek boşluk suyu basıncının artışına neden olabilmesi de her zaman olasıdır. GM ile GCL, permeabiliteleri çok düşük olduklarından liner olarak kullanılırlar ancak bu nedenle de doğal drenaj yollarını tıkarlar. Böylece liner yukarıya itilir. (Datyl and Gore) veya şev stabilitesi bozulur. Aynı olay yollarda yeterince geçirimli olmayan ayırtman geosentetik ürünler nedeniyle de oluşur. Geotekstil ayırtmanların bu nedenle filtrasyon fonksiyonu (ikincil) da düşünülerek projelendirilmeleri gerekir (Bonoparte et al). Geosentetiğin oluşan göçmeler transmisivitesi nedeniyle Herhangi bir geosentetik ürün sergilemesi düşünülen esas fonksiyonu icra ederken devrede olacak ikincil vb. fonksiyonları ise zararlı olabilir. Örneğin bir toprak dolgu barajdan aşırı su sızması sırasında (geotekstil ile) asfalt üst kaplamada nemli hava nedeniyle (kabarcık) oluşumu ve su toplanması Geosentetik tarafından geçici olarak icra edilen bir fonksiyon nedeniyle oluşan göçme Bir havaalanı bağlantı yolları için kullanılan ayırıcı amaçlı geotekstilin aşırı deformasyonuna geçici olarak (kaplamasız yol) kullanılan ve geotekstil üzerine serilen agrega neden olmuştur. Geosentetiğin yanlış yerleştirilmesi nedeniyle oluşan göçmeler (Toprak dolgu barajlarda geosentetik kullanımı durumunda) Alınan dersler; Herhangi bir geosentetik faydalı bir fonksiyonu icra ederken bile yapıya zararlı etkileri olabilir. Stabiliteyi bozabilir veya istenmeyen suyu nakledebilir. Herhangi bir geoteknik yapının hem performansını etkileyebilecek karakteristikleri (ara yüzey, kayma mukavemeti, düşük permeabilite, çekme modülü, hidrolik transmisivite) hem de mobilize olup harekete geçebilecek geoteknik mekanizmaları anlamak önemlidir (oluşabilecek boşluk suyu basıncı deformasyon, su akımı gibi) Geosentetiğin fonksiyonunu belirlemek ve geosentetik bu fonksiyonu icra ederken oluşan mekanizmaları da anlamak önemlidir 1.6. Geosentetiğin fazlasının yapıya zararlı etkisi olabilir. Mevcut bir yapıya yeniden projelendirme yapmadan geosentetik ilave etmek problem yaratır. Genel anlamda 2 daima 1 den daha iyidir! düşüncesi yanlıştır Tüm geosentetikler eşit yapıda değildir. Aynı tür geosentetiklerin bile aynı olması mümkün değildir. Benzer görünseler bile farklı özellikleri olabilir. Tüm geosentetiklerin aynı olduğu düşüncesi iki tür problem yaratır. Farklı olan iki geosentetik aynı ve eşdeğer kabul edilebilir. Düşünülen bir geosentetik ürünün özelliklerinin ölçülmesi yerine bir diğerinin özellikleri (parametre) ödünç alınır. Tüm geosentetiklerin aynı ve eşit olarak düşünülmesi, neticede projenin gerektirdiği özel deneyler yerine yayınlanmış tablosal özelliklerin kullanımını getirir. Bu yaklaşım tehlikelidir. Çünkü çok önemli farklar olabilir (çok benzer görünen malzemeler arasında bile). Örneğin içsel sürtünme veya ara yüzey sürtünme açısında yapılacak birkaç derecelik bir hata sonucunda şev güvensizliği oluşabilir (pek çok kez olduğu gibi) Ayrıca düz bir geomembranın içsel sürtünme açısının değeri örgülü bir geomembrandan daima büyüktür de yanlıştır. Bir geomembranın elle ovulması ile el-geomembran ara yüzeyindeki sürtünme açısı hakkında fikir verebilir. Örnekler Bir nehir yatağı projesinde yukarıda da bahsedilen biyolojik tıkanma olayında önerilen geotekstil yerine eşdeğer bir geotekstil kullanılması sonucunda açıklanan olay oluşmuştur. Bir katı atık dolguda atık kayması problemi Quvry rapor ettiği bu olayda ara yüzey içsel sürtünme açısı yayınlanmış değerleri dikkate alınarak güven sayısı fazla tahmin edilip şev kaymasının gerçekte oluşacağı tahmin edilememiştir. Dolguda liner sistem kayması Katı atık dolguların projelendirilmesi sırasında 16

17 İncelemeler geosentetikler arasındaki ara yüzey sürtünme açısı literatüre göre veya benzer geosentetiğe göre tahmin edilmiştir. Bu tür bir dolguda önemli bir kayma ise imalatın sonuna doğru oluşmuştur (Giroud, 1993). Bir kurutma sisteminde kullanılan uygun bir örgüsüz geotekstil, daha geniş açıklıklı bir örgülü geotekstil yerine kullanılmış ve neticede zemin daneleri geotekstil içinden geçerek drenajı tıkamıştır (Christopher). bir göçme oluşacağını gösteriyorsa, göçme muhtemelen oluşacaktır. Projeci daha önce benzer bir olay oluşmamış olsa bile, ilgilileri ikna etmelidir. Göçme oluşmaması ise sadece gizli olan yani görünmeyen emniyet faktörlerine atfedilebilir. Genel duyu veya hissiyat doğru veya yanlış olabilir ancak güvenilir bir yöntem değildir. Emniyetli ve doğru kararlar ancak bir rasyonel analizler sonucu alınmalıdır. Alınan dersler; Geosentetiğin özellik veya parametreleri tahmin edilmemeli, yani ölçülmelidir. Özellikle ara yüzey sürtünme açıları yapının performansı açısından en önemli parametredir ve tahmini zordur. Üstelik bu açı için yapılacak küçük bir hata ile bile, herhangi bir şev stabil değil iken, stabil zannedilmektedir (veya tersi de olabilir!). Belirtilip seçilmiş bir geotekstil yerine proje mühendisi onaylamadan başka bir geotekstil kullanılmamalıdır. Tedarik edilebilen geosentetik ürünler dünya pazarında sürekli olarak arttığından benzer göründükleri halde özellikleri arasında önemli farklar bulunması ihtimali giderek de artmaktadır Göçme olabileceğine inanmama Geçmişte hiçbir zaman oluşmamış bir şekilde bir göçmenin oluşabileceğine inanmak zordur (bu göçme rasyonel analizler sonucu tahmin edilebilir) Bu tür bir olay Giroud tarafından anlatılmaktadır (1993). Yeraltında oluşturulan ve geomembran liner kullanılan bir projede göçme tahmin edilmiş ve projeci tarafından uyarılmış ancak daha önce bu tarz bir olay olmadığından ihmal edilmiş ve önlemler iki defa göçme oluştuktan sonra alınmıştır. Alınan dersler; Nispeten yeni bir disiplin olan geosentetik gibi bir konuda belli bir tarzda oluşacak göçme veya başarısızlık yeterli sayıda veya hiç oluşmamış olabilir. Tecrübe birikimi de yeteri kadar oluşmamıştır. Eğer makul bir analiz uygun dataya dayanarak 2. EK YORUMLAR VE HATIRLATMALAR Dünya genelinde incelenen, geosentetik ürün kullanılmış olan 100'den fazla projelerdeki başarısızlık nedenlerinin incelenmesi ile yukarıda verilen örneklerde değinilmemiş daha pek çok husus ve konu başlığı mevcuttur. Bu çalışmada bu ayrıntılar verilememiş olup aşağıda sıralanan başlıklar kapsamında daha pek çok uyarı, öneri ve tavsiyelerin mevcut olduğu literatürden izlenmektedir.. Geosentetiğin seçimi Geosentetiğin depolanması ve yerleştirilmesi Geosentetiğe bitişik malzemelerle yakın ilişkisinin sağlanması (sıkı temas) Geosentetiğin bağlantıları Havanın diğer dış şartların geosentetiklere etkisi Malzemelerin geotekstille temasları Gerekli olan (mobilize olması gereken) zemin deformasyonu Geoteknik problemlerin geosentetik kullanılan yapılara etkileri 3. GEOSENTETİĞİN BAŞARISI VE NEDENLERİ ÜZERİNE Bugüne dek birkaç milyon adet projede 15 2 milyar m geosentetik kullanıldığı bildirilmektedir ve başarısızlık veya göçme oranı ise sadece % 0.1 yani 1/1000'dir. Bu, olağanüstü bir başarı olarak kabul edilmelidir Uygulamalar Bugün geosentetikler geoteknik peyzajın bir parçasıdır ve geoteknik mühendisliğinin tüm branşlarını istila etmiştir. Örnek olaylarda bu durum izlenmiştir. Geosentetikler çok küçükten çok büyüğe çok geniş ve çeşitli uygulamalarda 17

18 İncelemeler kullanılmışlardır ve bu esneklik de kazanılan başarılara katkıda bulunmuştur Proje Tüm uygulamalar için projelendirme metotları mevcuttur, çoğu da başarılı olmuştur ve bunlar kısa zamanda başarılmıştır. Bu yöntemlerin en başarılıları ise oluşan göçmelere cevap olarak özellikle geliştirilmiştir İmalat Geosentetik kullanılan yapılar çok güvenli olmuşlardır ve kalite güvencesi ile inşa edilirler. Dikkate değer imalat yöntemleri geliştirilmiştir (örneğin barajların düşey yüzeylerine geomembran kaplanması veya yeraltı su seviyesi altına geotekstil yerleştirilmesi gibi) 3.4. Performans Yukarıda da belirtildiği gibi başarısızlık çok küçük orandadır. Bu nedenle geosentetik içeren yapıların geçmişteki performanslarının başarılı olduğu düşünülmelidir. Gelecekteki başarı da kazanılmış örnek uygulamaların artışı ve birikimiyle ve uzun dönem davranışlarının tahmini ile (krip gibi) daha başarılı olacaktır. Erken gelen başarının nedenleri Geosentetiklerin hızlı ve erken gelen başarısında bu malzemeyi benimseyip kabul eden müteahhitlerin büyük payı vardır çünkü onlar bu malzemeleri kullanmakla ani kâr ve faydalar sağlayabileceklerini fark etmişlerdir. Geosentetiklere, inşaat (imalatın) daha kolay olması, toprak işleri ve nakliye masraflarını, zamanı azaltması nedenleriyle teşekkür borçluyuz. Bazı projelerde kullanımları ise artık zorunlu hale gelmiştir. Bazı projelerde geosentetik kullanımı aksi durumda zor hatta imkansız olan yöntem ve çözümlere neden olur. Örneğin çok yumuşak zemin üzerinde bir yol üst yapısı inşaatı gibi. Ayrıca geosentetikli çözümde hava koşulları çok önemli değildir. Kamyonların zemine batma olasılığı da daha düşüktür. Örneğin geotekstil filtre olarak kullanıldığı zaman doğal filtreye göre oldukça zaman kazanılmış olmaktadır. Geosentetik kullanımı ile toprak işleri özellikle azalır. Geosentetik dren ve filtre daha az hacimlidir. Toprak işleri maliyeti azalır. Geosentetik kullanımı ile daha düşük kalitedeki granüler zemin kullanımı mümkün hale gelir. Yüzlerce ton granüler malzeme yerine birkaç top geosentetik kullanımı ile nakliye masrafları da çok azalır. Eğer lokal zeminlerin kullanımı da mümkün kılarsa masraflar daha da azalır. Azalmış nakliye bir çevresel bakış açısından ayrıca faydalı olup gürültü ve toz kirliliği de azalmaktadır. Geosentetiklerin yol inşaatında kullanılması geosentetikler için ilk ve geniş pazar bulmuştur. Bunda müteahhitlerin büyük etkisi olmuştur. (ilk uygulamalar kıyı korumasında olduğu halde bu pazar küçüktür.) yukarıda sayılanlar müteahhitlerin etkilerini açıklamaktadır. Proje mühendislerinin etkilerinin nedenleri ise şöyledir. Geosentetikler proje mühendislerinin uzun zaman mücadele ettikleri sorunları için kolay çözümler sunmaktadır. Örneğin kum filtrelerin yıkanması ve su altında teşkilinin zorluğu nedenleri ile geotekstil filtreler hemen tercih edilmiştir. Geosentetikler yenilikleriyle yeni olasılıklar doğurmuştur. Geosentetikler yapılara olan güveni içerdikleri donatılar nedeniyle arttırmıştır çünkü i. Yerleştirmelerinin kalite kontrolü kolaydır. ii. Yerleştirmenin hava durumu ile ilgisi çok azdır. iii. Özellikleri daha üniformdur ve zemin özelliklerine nazaran daha güvenilirdir. Zayıf konumlu yerlerde köprü görevi yaparak deformasyon azaltıcı etki yaparlar. Karışma eğilimi gösteren zeminleri ayırırlar. Netice olarak projeci, yapısının projelendirildiği şekilde yapıldığını ve muhtemelen tahmin edilen biçimde de performans göstereceğini bilir. Yukarıda sayılan ve projecileri motive eden nedenler, aşağıda sıralanan temel nedenlerle tamamlanmaktadır Geosentetiklerle kazanılan başarının temel (esas) nedenleri Yukarıda tartışılan tekno-ekonomik sebeplere 18

19 İncelemeler ilave olarak geosentetiklerin geoteknik mühendisliğinde kullanılabilmeleri ile ilgili diğer nedenler de mevcuttur. Bunlar temel nedenlerdir. İki boyutlu (düzlemsel) malzeme ihtiyacı Geosentetik malzemelerin başarısının 1.temel nedeni, geoteknik mühendisliği yapılarının üç boyutlu olup granüler malzemelerle inşa edilmesi ve bunların daneli yapılardan ibaret olmasıdır. Geoteknik yapılar iki boyutlu malzeme kullanılarak granüler zeminle daha kolay inşa edilebilir. Netice olarak pratik ve temel bakış açısından şu söylenebilir. Geoteknik yapılar genellikle geniş ve tabakalı malzemelerden oluşan kitleler olup ince ve iki boyutlu malzemeler şüphesiz yararlı bir birleşim yaratır. Tabakalar arasında bir iç yüzey yaratıp farklı karakteri olması veya liner veya koruyucu olarak kullanılması mümkündür. İkinci ve esaslı neden ise, fleksibl iki boyutlu malzemeler olarak geosentetikler ihtiyacı karşılayan tek malzeme grubudur. İki boyutlu malzemelerin yapısı; üç boyutlu bir yapı oluşturmanın en etkin yolu yapı içinde iki boyutlu malzeme kullanmaktır. Benzer tarzda iki boyutlu malzemeyi oluşturmak için en etkili yol tek boyutlu malzemeleri birleştirmek olmalıdır. (lifler, şeritler, vb.) Hesaplar göstermiştir ki, bir örgüsüz geotekstil ile kum aynı açıklık boyutuna sahiptir. Yaklaşık olarak permeabiliteleri aynıdır. Geotekstilin yoğuınluğu kumun yaklaşık 1/10'u kadardır. Çünkü geotekstilin porozitesi daha fazladır. Neticede, bir geotekstil kum ile aynı filtrasyon özelliklerine sahiptir, ancak 10 defa daha az malzeme kullanılmış olur. İlave olarak geotekstil filtrenin kalınlığı genelde, kum filtreden 100 ila 1000 defa daha azdır. (yapısının sürekli olmasından) Neticede bir geotekstil filtrenin ağırlığı aynı filtrasyon özelliklerine sahip kuma nazaran 1000 ila defa daha azdır. 4. GEOSENTETİKLERİN BAŞARISI ÜZERİNE SONUÇLAR Açıkça söylenebilir ki geosentetiklerin başarısı 3 temel nedenle açıklanmaktadır. Geoteknik mühendisliğinde iki boyutlu malzemelere ihtiyaç vardır. Bu ihtiyacı karşılayabilen malzemeler sadece geosentetiklerdir. Pek çok geosentetik tek boyutlu elemanlardan yapılmış iki boyutlu malzemelerdir ve malzeme bu şekilde en çok fayda sağlayarak kullanılmaktadır. KAYNAKLAR Giroud, J. P., (2004). Lessons learned from successes and failures associated with geosynthetics, Dresden, Almanya. Gottardi, G., Simonini, P., Time and temperature effects on the behaviour of geosynthetics-reinforced walls McGown, A., The behaviour of geosynthetic reinforced soil systems in various geotechnical applications Handbook of Geosynthetics, 60 sayfa. Holtz, R.D., Christopher, B.R., and Berg, R.R., (1998). Geosynthetic design and construction guidelines, U.S. Department of Transportation, Federal Highway Administration, Washington, DC, pg Koerner, R. D., (1999). Designing with Geosynthetics, Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, USA, Fourth Edition, ISBN , 761 sayfa. BULMACA VE SUDOKU ÇÖZÜMLERİ PELE O K U MA O NAMAK YAL L H O VAL S İ İ S A ANO N İ M YANAL K O V A EKAL L U T N S A A K AMET T İ T H REN ERSEL İ K BE RE NATAMAM KOLAY ZOR UZMAN 19

20 İncelemeler ŞANTİYE ÇAMURUNA KİREÇLE ÖNLEM Prof. Dr. Adnan AKYARLI İnşaat Mühendisi Servan ATAY Maden Yüksek Mühendisi İnşaat veya şantiye işiyle uğraşan firmalar, çalıştıkları zeminin suyun etkisiyle çamurlaşmasıyla büyük sıkıntılar yaşarlar. Bu tip durumlar, bazı işlerin ertelenmesi nedeniyle doğan zaman kaybının yanı sıra, maliyetlerin de artmasına neden olmaktadır (Resim 1). Çamurlaşmış zeminin güneşin etkisi ile ya da zamana bağlı olarak kendiliğinden kurumasının beklenmesi, veya çamurlu bölümün yerinden çıkarılıp başka bir bölgeye nakliye edilmesi ek maliyetler oluşturur ve birçok sorunu da beraberinde getirir. Bu sorunlardan kurtulmanın en basit ve pratik yolu, kireç kullanılmasından geçer. Kireçle kurutulan toprak ileride tekrar su ile temas ederse, suya karşı direnç gösterir ve aynı sahada sorunsuz çalışılabilmesini sağlar. Uygulama yapıldıktan sonra araçların batmasını, kaymasını ve lastiklerin patinaj yapmasını önler. Çalışma verimliliğini arttırıp, uygun çalışma ortamını oluşturur (Resim 2). Çamurlaşmış toprağın kurutulmasında kirecin sönmüş ve sönmemiş formları kullanılır. Sönmemiş kirecin kurutma kapasitesi, sönmüş kirece göre daha yüksektir ve daha hızlı kurutur. Sönmemiş kireç genellikle parça kireç formunda kullanıldığı gibi öğütülmüş ve granüle formları da kullanılmaktadır. Kireç kullanımı ekonomiktir. Kil ihtiva eden toprağın kurutulması için toprağın su içeriğine bağlı olarak toprağın kuru ağırlığının yaklaşık %3-5 oranında kireç gerekir. Uygun miktar, şantiye koşullarında yapabileceğiniz basit bir denemeyle bulunabilir. Çamurlu Zeminin Kurutulması Kirecin toprak kurutulmasında kullanımı üç basit adımda gerçekleşir. (1) Kireç serilir, (2) Toprak ve kireç karıştırılır, (3) Sıkıştırma işlemi gerçekleştirilir. Tüm bu işlemler, şantiyedeki mevcut ekipmanlar kullanılarak kolaylıkla yapılabilir (1) Kireç Serilmesi: Kirecin pratik olarak sahada uygulaması, torbalanmış kireç ile yapılabilir. Torbalar istenilen bölgeye taşınarak boşaltılır (Resim 3). Toprak aşırı su ihtiva ediyorsa, suyun kurutulmasını sağlamak için, serilen kireç karıştırma işleminden önce yüzeyde 1 2saat bekletilmelidir. Uygulama yapılacak yerde, temin edilebiliyorsa, silobus ile de kireç serme işlemi yapılabilir. Resim 1: Uygulama Öncesi Fabrika Sahası Resim 2:Uygulama Sonrası Fabrika Sahası 20