Yılları Türkiye İletim Sistemi Bölgesel Talep Tahmin ve Şebeke Analiz Çalışması. Metodoloji ve Özet Sonuçlar

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "2013-2022 Yılları Türkiye İletim Sistemi Bölgesel Talep Tahmin ve Şebeke Analiz Çalışması. Metodoloji ve Özet Sonuçlar"

Transkript

1 Yılları Türkiye İletim Sistemi Bölgesel Talep Tahmin ve Şebeke Analiz Çalışması Metodoloji ve Özet Sonuçlar

2 İçindekiler 1. Amaç ve Kapsam Bölgesel Talep Tahmin Yöntemi Türkiye Elektrik Sistem Geneli için Brüt Tüketim ve Talep Projeksiyonu Çalışmaları Türkiye Geneli Brüt Elektrik Enerjisi Tüketim Projeksiyonu Türkiye Geneli Aylık Brüt Puant Projeksiyonu TM lerin Bölgesel Gruplandırılması ve TM Bazında Talep Tahmin Analizleri Talep Projeksiyon Sonuçlarının Değerlendirmesi ve Sonuçlar PSS-E Sonuçlarının Google Maps Haritası üzerinde görselleştirilmesi Master Plan Analiz Haritaları Öngörülen Dönemsel Transformatör Kapasite İhtiyacı Talep Tahmin, Üretim Projeksiyon Çalışmaları Sonuçları Yılı Şebeke Analizleri Baz Senaryo Analizi Üretim Senaryoları Analizi n-1 Kısıt Güvenliliği Analizi Yılı Kayıp Analizi /154kV Merkez İhtiyacı Analizi Yılı Şebeke Analizleri Baz Senaryo Analizi Üretim Senaryoları Analizi N-1 Kısıt Güvenliliği Analizi Açı Analizi Yılı Kayıp Analizi /154kV Merkez İhtiyacı Analizi Sonuçlar Ek A - TEİAŞ Yatırım Planı ( ) Kaynaklar TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 2 / 130

3 1. Amaç ve Kapsam Bu rapor TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubunun TEİAŞ Araştırma Planlama ve Koordinasyon Dairesi için gerçekleştirdiği Yılları İletim Sistemi Master Plan çalışmasının özet sunumudur. TEİAŞ APK 2012 Projesi kapsamında gerçekleştirilen kısa - orta ve uzun vadeli iletim şebekesi analiz çalışmaları yapılmaktadır. İletim sisteminin gelecek dönemde gelişiminin gözlemlenmesi, iletim odaklı üretim ve tüketim projeksiyonları sunulması ve TEİAŞ Yatırım Planlarına ek katkıların yapılması planlanmaktadır. Master plan analizlerinde kullanılacak verilerin hazırlanması için üç temel çalışma gerçekleştirilmiştir. Bunlar bölgesel bazlı talep tahmini, üretim projeksiyonu, iletim sistemi gelişim planıdır. Elektrik Yüksek Gerilim Sistemi Planlama çalışmaları için ilk ve en önemli adım ileriye yönelik talep projeksiyonudur. Ülkemizde talep tahmini çalışmaları TEİAŞ APK Dairesi tarafından üretim kapasite projeksiyonu çalışmaları kapsamında periyodik olarak yapılmaktadır. Bu çalışmalarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) tarafından hazırlanmış olan yüksek talep ve düşük talep serileri kullanılarak, arz-talep dengeleri, güç ve enerji olarak hesaplanmaktadır. Geçmişte bu çalışmalar genelde ülke bazında (sistem toplam talebi için) yapılmıştır. Diğer bir değişle, ekonomik ve sosyal beklentilere ve geçmiş trendlere ve verilere bağlı olarak ülke bazında yıllık talep büyüme oranı istatistiki yöntemlerle tahmin edilmekte ve bunlar mevcut verilere uygulanmaktadır. Ancak, kapsamlı bir iletim sistemi master planlama çalışması için sistem toplam talep projeksiyonları kadar bölgesel talep projeksiyonlarına da gereksinim duyulmaktadır. Türkiye elektrik sistemi toplam talebi (MW) için yapılan projeksiyonlar sonucu elde edilen yıllık sistem talep artışının, tüm transformatör merkezlerine (TM) eşit bir şekilde (aynı oranda) dağılmadığı bilinmektedir. Bu nedenle, Türkiye elektrik iletim sistemi planlama çalışmaları için bölgesel talep (MW) projeksiyonuna da ihtiyaç vardır. Bu amaçla, TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubunu tarafından yılları için TM bazlı bölgesel talep projeksiyonu çalışması gerçekleştirilmiştir. Bölgesel talep projeksiyon çalışmasında her bir planlama yılı için 3 değişik senaryo göz önüne alınmıştır: 1) Sistem yaz puant saati yükü (MW), 2) Sistem kış puant saati yükü (MW), 3) Sistem minimum saati yükü (MW) (bahar ayları). Bölgesel talep projeksiyonlarının kullanılacağı Türkiye elektrik iletim sistemi master planlama çalışmalarında, birçok ülkede olduğu gibi, bu 3 senaryonun yeterli olacağı değerlendirilmektedir. TM bazında gerçekçi şekilde talep projeksiyonu yapmak oldukça zordur. Bunun en önemli sebepleri; yeni devreye alınan komşu TM lerden dolayı yük aktarmaları, mevcut komşu TM ler arasında dağıtım fiderleri üzerinden yük aktarmaları ve puant yüklenme saatlerinde bazı TM bölgelerindeki enerji kesintileridir. Dolayısı ile, bu raporda hesaplanan TM bazlı talep projeksiyonları iletim master planlama çalışmalarına ışık vermek amacıyla kullanılacak olup ileriki yıllarda bu projeksiyonlar ile TM bazında gerçekleşen puant değerlerinin karşılaştırılması bu nedenlerle dikkatli yapılmalıdır. Bölgesel talep projeksiyon çalışmalarının TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 3 / 130

4 detaylarını ve sonuçlarını içeren bu Raporun 2. Bölümünde bölgesel talep tahmini çalışmalarında izlenen yöntem açıklanmıştır. 2. Bölümde detaylı olarak anlatıldığı üzere, planlama çalışmalarında Türkiye sistem geneli için yaz/kış puant ve bahar minimum yüklenme saatlerinde talep projeksiyonuna ihtiyaç bulunmaktadır. Türkiye sistem geneli için gerçekleştirilen yaz/kış puant ve bahar minimum yükü projeksiyonu çalışmalarının özet sonuçları Raporun 3. Bölümünde anlatılmıştır. Raporun 4. Bölümünde, Türkiye sistem geneli talep projeksiyonlarına bölgesel katkıları hesaplamak için izlenen bölgesel gruplama yöntemi açıklanmış ve bölgesel talep projeksiyonlarına TM katkılarının hesaplanmasında ve TM bazlı projeksiyonların elde edilmesinde izlenen yöntem aktarılmıştır. Hesaplanan projeksiyonlar ile ilgili değerlendirmeler ve Raporun sonuçları 5. Bölümde verilmiştir. Bölgesel talep tahmin çalışmasında, Türkiye Elektrik Sistemi için yaz/kış puant ve sistem minimum yüklenme koşullarında talep projeksiyonunun bölgesel olarak gerçekleştirilmesi çalışmalarında tümdengelim yöntemi kullanılmıştır. Türkiye toplam sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yükü için talep projeksiyonu istatiksel analizler ile belirlendikten sonra, trend analizleri ile ilk önce bölgelerin toplam talep projeksiyonuna katkıları, ardından TM lerin bölgesel talep projeksiyonlarına katkıları hesaplanmıştır. Çalışmalar genel olarak: Türkiye sistemi için yaz/kış puant ve bahar minimum yük projeksiyonları (istatiksel analizler), Bölgelerin bu sistem toplamı yük projeksiyonuna katkıları (trend analizleri), TM lerin, içinde bulundukları bölgelerin toplam yük projeksiyonuna katkıları (trend analizleri) şeklinde üçe ayrılabilir. Her bir TM nin dahil olduğu bölge belirlenirken, ilk önce elektrik talebinin (MW) Türkiye sistemi yaz puant toplam talebine katkı oranı 2009, 2010 ve 2011 yılları ortalaması %1 in üzerinde olan tüm iller (major iller) belirlenmiş ve bu iller bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Diğer tüm iller için ise, illerin bağlı bulundukları elektrik dağıtım şirketlerinin sınırları bir bölge olarak kabul edilmiştir (minör iller). Bölgesel ve TM bazında yapılan yük projeksiyonlarında da TM lere ait yılları talep gelişim trendleri göz önüne alınmıştır. Büyük sanayi yük artırımı ve yeni bağlantı talepleri TEİAŞ tan alınmış ve derlenmiştir. Büyük sanayi yükleri darbeli ve darbesi yükler olarak ikiye ayrılmıştır. Darbeli ve darbesiz toplam yükün sistem puant veya minimum yüklenme saatinde aynı anda devrede olma olasılığı düşüktür (diversite). Bu nedenle, Bu tipteki yükler için sistem yaz/kış puantı ve minimum yüklenme saatinde eş zamanlı çalışma faktörü (coincidence factor) belirlenirken yaz/kış puant ve minimum yüklenme saatinde büyük sanayi yüklerinin darbesiz yüklerinin devrede olacağı, demir çeliklerin darbeli yüklerinin ise büyüklüklerine göre yaz/kış puant ve bahar minimum döneminde üçte birinin devre dışında olacağı (eşzamanlık) öngörülmüştür. Analizler sonucu hesaplanan sistem toplam brüt elektrik tüketimi projeksiyonu ve planlamaya baz yaz/kış puant ve bahar minimum saati talep projeksiyonu aşağıda verilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 4 / 130

5 Şekil Y1. Türkiye Brüt Elektrik Tüketimi Projeksiyonu Band Aralığı Bölgesel talep tahmin çalışmasının ardından iletim şebekesi analiz çalışmalarına geçilmiştir. Türkiye Elektrik İletim Sistemi Yılları İletim Şebekesi Master Planlama çalışmalarında izlenen yöntem, gerçekleştirilen planlama odaklı güç sistemleri analizleri, analizlerde göz önünde bulundurulan planlama kriterleri Türkiye Elektrik İletim Sistemi Yılları İletim Şebekesi Master Planlama Çalışmaları 1 raporunda belirtilen varsayımlara dayanır. İlgili raporun 4. bölümünde belirtilen üretim programının belirlenmesi ve üretim tesislerinin çalışma prensiplerine ilişkin kabuller, ısıl (termal) aşırı yük kriterleri, yüksek/düşük gerilim kriterleri ve kısa devre akımı kriterleri uygulanmıştır. EPDK tarafından tarihinde yayınlanan Elektrik Piyasası Şebeke Yönetmeliği ve tarihinde yayınlanan Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliği ile belirlenen kriterler esas almıştır. Kısaca, analiz sonuçlarında öngörülen aşırı yüklenme hat/trafo/ekipman analiz edilen mevsim göz önünde bulundurularak, termal yüklenme değerinin %80 ı aşmasını ifade etmektedir. Gerilim seviyesi ihlalleri ise Tablo 1 de verilen aralıkların dışına çıkıldığı durumlar için kullanılmıştır. Tablo 1. Elektrik İletim Sistemi Gerilim Sınırları 380kV Sistem 154kV Sistem Durum Gerilim Seviyesi Aralığı Normal şartlarda ± %2.5 N-1 kısıt anında ± %5 Normal şartlarda ± %5 N-1 kısıt anında ± %10 TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 5 / 130

6 İlk Beş Yıllık Dönem ( ): Bu yatırımlar kısa vadede acil yapılması gereken yatırımlar olup, birçoğu TEİAŞ tarafından yatırım programına alınmış olan projelerdir. Master plan çalışmalarında bu yatırımlar bölgesel bazda değerlendirilmiş olup, bölgesel bazda acil ihtiyaç duyulan fakat yatırım programına alınmamış yatırım ihtiyaçları da analizler ile değerlendirilmiştir. İlk 5 yıllık planlama analizleri bölgesel temelde olup 154kV sistemin sorunlarını tespit etmiştir dönemi için analizler sadece 2017 kış puant yüklenme, bahar minimum yüklenme, yaz puant yüklenme koşulları için etüt edilmiştir. Bu sayede senaryo sayısı azaltılıp, analizler detaylandırılmıştır yılında, dönemine ait en yüksek talep koşullarının yaşanması beklendiğinden ara yılların problemlerini de kapsamaktadır. 400kV sistem ağırlıklı olarak uzun vadeli planlamayı gerektirdiğinden 2017 yılı üzerinde sadece acil ihtiyaçların tespiti odaklı yapılmıştır. İkinci Beş Yıllık Dönem ( ): Bu bölümde, orta vadede bölgesel talep tahmini ve kuvvetli muhtemel santral yatırım senaryoları göz önüne alınarak, 10 yıl sonrası için 400kV sistem iletim sisteminde gerçekleştirilmesi gereken iletim güçlendirme yatırımları değerlendirilmiştir döneminde 154kV yatırımları daha belirlenmediği için bölgesel şebeke analizi gerçekçi bulunmamaktadır. İkinci 5 yıllık dönemde planlama analizleri sadece 10 yıl sonrası için (2022 yılı için) yaz/kış puant ve bahar minimum yük koşullarında gerçekleştirilmiştir. Master çalışmalarında kullanılacak Simens PSS-E program.sav dosyalarını hazırlamak için üç çalışma yapılmıştır. Bunlar üretim projeksiyonu, iletim sistemi gelişim planı ve bölgesel bazlı talep tahminidir. 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu: TEİAŞ APK Dairesi ile koordineli yürütülen kapasite projeksiyonu, TEİAŞ 10 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonu Raporu 2, EPDK Üretim İlerleme Raporu verileri ve santrallerin sistem bağlantı ve kullanım anlaşmaları verileri kullanılarak hazırlanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, termal elektrik santrallerinin kurulu gücünün döneminde MW a ulaşması öngörülmüştür (Şekil 1). Şekil dönemi Termik Elektrik Santralleri Kapasite Projeksiyonu TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 6 / 130

7 Yenilenebilir enerji kaynakların kurulu gücünün döneminde 48000MW a ulaşması beklenmektedir (Şekil 2). Toplamda Türkiye kurucu gücünün 128GW a ulaşacağı varsayılmıştır. Kapasite projeksiyonu geçmiş yıllara ait üretim karakteristikleri ile eşleştirilerek üretimin iletim sistemine olan etkilerinin analiz edileceği üretim senaryoları oluşturulmuştur. Şekil dönemi Yenilenebilir Elektrik Santralleri Kapasite Projeksiyonu 10 Yıllık İletim Sistemi Gelişim Planı (Yatırım Planı): TEİAŞ, iletim sistemini lisansında yer alan hükümlere göre planlar ve geliştirir. Kullanıcılar, kendi üretim tesisleri ve/veya şebekelerine ilişkin planlarında ve geliştirme çalışmalarında TEİAŞ ın görüş ve uygulamalarını dikkate alır. Bu kapsamda, Master plan çalışmaları 10 Yıllık İletim Sistemi Gelişim Planı (Yatırım Planı) için en önemli çalışmadır. TEİAŞ yatırım planı analiz dosyalarında baz veriler olarak kullanılmıştır. Yatırım planı varsayımları Ek A da verilmiştir. 10 Yıllık Bölgesel ve TM Bazlı Talep Tahmini: TEİAŞ sistemine bağlı tüm güç trafo merkezlerine (TM) ait mevcut en nitelikli veri olan, yılları arasında TM lerin, sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yük saatleri gerçekleşen elektriksel talep (MW) verileri derlenmiş ve kullanılmıştır. TM bazlı elektriksel talep projeksiyonu çalışmalarında izlenen yöntem ve elde edilen projeksiyonlar TÜBİTAK MAM Enerji Enstitüsü Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu tarafından hazırlanan Türkiye Elektrik Sistemi İçin Transformatör Merkezi (TM) Bazlı Bölgesel Talep (MW) Projeksiyonu Çalışmaları adlı raporda detaylı bir biçimde anlatılmış olup, istatistiksel analizler sonucu elde edilen veriler planlama analizlerinde dönemi yük projeksiyonları kullanılmıştır. Talep tahmin çalışmasına göre Türkiye nin elektrik tüketim tahminleri sonuçları Tablo 2 de verilmiştir. Kış puant yüklenme, bahar minimum yüklenme, yaz puant yüklenme dönemi brüt talep (net + iletim kayıpları) değerleri Tablo 3 te gösterilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 7 / 130

8 Tablo 2. Elektrik Tüketim Tahmini Yıl Nüfus 4 Elektrik Tüketimi (GWh) Kişi Başı Elektrik Tüketimi (kwh) Yıl Tablo 3. Planlamaya esas sistem brüt puant talep projeksiyonları Yaz puant saati (brüt MW) Kış puant saati (brüt MW) Bahar minimum saati (brüt MW) Bu çalışmalar sonucunda 2017 ve 2022 yılları 154kV ve 400kV şebeke analizleri, sistemin güvenliğini sağlamak ve yeni yatırım ihtiyaçlarını tespit etmek için yapılmıştır. Çalışmalar bahar minimum yüklenme, yaz puant yüklenme, kış puant yüklenme olmak üzere üç dönem için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Baz senaryo analizlerin durumundan sonra diğer olası üretim senaryoları analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu sayede primer kaynaklardaki üretim dalgalanmalarının iletim sistemine yansımaları incelenmiştir. Ardından baz durum senaryoları 154kV ve 400kV N-1 kısıt güvenliğini sağlaması için analizler yapılarak sistem güvenlik analizleri tamamlanmıştır. Sistem güvenlik analizlerinden sonra sistemin diğer yatırım ihtiyaçlarını gösterecek kayıp analizi ve 380/154kV merkez ihtiyacı analizi gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçlarını değerlendirilmesi, master plan çalışmalarının kolaylaştırılması ve sonuçlarının görsel izlenebilirliliğinin arttırılması için PSS/E ile gerçekleştirilen analiz sonuçlarının web tabanlı bir veritabanına aktarılarak Türkiye haritası üzerinde gösterilmesine yönelik yazılım geliştirme faaliyetleri yapılmıştır. Web hizmetinin detayları Bölüm 6 da aktarılmıştır ve 2022 yılı analizlerinden sonra iletim sistemin bölgesel ihtiyaçları değerlendirilmiştir, sonuçlar Bölüm 7 ve Bölüm 8 de sunulmuştur. Detaylı analizlerin sonuçları Master Plan Part 1 5 ve Master Plan Part 2 6 raporlarında verilmiştir. Bu raporda çalışma sonuçları özet olarak yer almaktadır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 8 / 130

9 2. Bölgesel Talep Tahmin Yöntemi Türkiye Elektrik Sistemi için yaz/kış puant ve sistem minimum yüklenme koşullarında talep projeksiyonunun bölgesel olarak gerçekleştirilmesi çalışmalarında tümdengelim yöntemi kullanılmıştır. Türkiye toplam sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yükü için talep projeksiyonu istatiksel analizler ile belirlendikten sonra, trend analizleri ile ilk önce bölgelerin toplam talep projeksiyonuna katkıları, ardından TM lerin bölgesel talep projeksiyonlarına katkıları hesaplanmıştır. Tümdengelim metodu uygulanırken, TM ler arası yük aktarımı, yeni yapılan TM lere mevcut TM lerin yükünün bir kısmının transfer edilmesi, kesintiler gibi faktörlerin projeksiyon analizi üzerindeki olumsuz etkilerini asgariye indirmek ve hesaplanacak projeksiyon sonuçlarının güvenilirliğini arttırmak amacıyla, ilk önce TM ler kendi içlerinde aşağıda belirtilen yöntem ile gruplandırılmıştır: Son 3 yıllık elektriksel talebi Türkiye yaz puant yüküne oran ortalaması %1 nin üzerinde olan tüm iller belirlenmiş ve bu illerin her biri ayrı bir bölge olarak değerlendirilmiştir ( major iller). Diğer tüm iller için, illerin bağlı bulundukları elektrik dağıtım şirketlerinin coğrafik sınırları tek bir bölge olarak kabul edilmiştir ( minör iller). Örneğin, Başkent Elektrik Dağıtım Şirketinin sorumlu olduğu illerden Ankara tek başına bir bölge, diğer tüm iller ise Başkent Elektrik Dağıtım adıyla tek bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Bölgesel talep tahminleri yapılırken, minör illerin dağıtım şirketleri bazında bölgeselleştirilmesi sayesinde, dağıtım şirketleri tarafından ileride yapılacak olan bölgesel talep tahminlerinin TEİAŞ tarafından kolaylıkla değerlendirilebilmesi de hedeflenmiştir. Daha sonra, her bir bölgenin (major illerin ve minör illeri içeren dağıtım şirketi bölgelerinin) yıllarında yüzdesel olarak Türkiye toplam sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yüküne katkıları (yıl bazında) ve bu katkıların son yıllardaki trend karakteristikleri belirlenmiştir. 4. Bölümde de anlatıldığı gibi, TM lerin ilk önce bölgesel olarak değerlendirilmesi sayesinde trend analizlerinden oldukça başarılı sonuçlar alınmıştır. Ardından, bu trend eğrileri kullanılarak regresyon analizleri ile bölgelerin planlama döneminde sistem toplam talep projeksiyonuna katkıları yıllık bazda hesaplanmıştır. Dolayısı ile bu çalışmada ilk önce Türkiye sistem geneli için yaz/kış puant ve bahar minimum yük projeksiyonuna ihtiyaç bulunmaktadır. Türkiye toplam sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yükü için talep projeksiyonu istatiksel analizler ile belirlendikten sonra, trend analizleri ile ilk önce bölgelerin toplam talep projeksiyonuna katkıları, ardından TM lerin bölgesel talep projeksiyonlarına katkıları hesaplanmıştır. Özetlenecek olunursa, çalışmalar genel olarak: Türkiye sistemi için yaz/kış puant ve bahar minimum yük projeksiyonları, Bölgelerin bu sistem toplamı yük projeksiyonuna katkıları, TM lerin, içinde bulundukları bölgelerin toplam yük projeksiyonuna katkıları hesaplamalarını içermekte olup, izlenen prosedürü açıklayan akış grafiği Şekil 3 de gösterilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 9 / 130

10 Şekil 3: Bölgesel Talep Tahmin Çalışması Akış Diyagramı Şekil 3 de görüldüğü ve 3. Bölümde detaylı bir şekilde anlatıldığı üzere, Türkiye sistemi için yaz/kış puant ve bahar minimum talep projeksiyonları brüt (her bir senaryoda toplam üretilen güç değerleri) değerler olarak hesaplanmıştır. Bunun sebebi, bu analizlerde TEİAŞ tarafından sistem toplamı bazında kayıt altına alınan brüt talep değerlerin kullanılmış olmasıdır. Dolayısıyla, bölgesel ve TM bazındaki net talep projeksiyonların toplamının Türkiye sistem toplam brüt talep projeksiyonları ile karşılaştırılabilmesi için, Türkiye toplam sistem brüt talep projeksiyonlarının net talep projeksiyonlarına çevrilmesi gerekmektedir. Bunun için, iletim sistemi toplam kaybı ile santrallerin iç ihtiyaçlarının toplamının, Türkiye toplam sistem brüt talebinin ortalama %5 i kadar olacağı öngörülmüştür. Yani, Türkiye toplam sistem net talebinin, Türkiye toplam sistem brüt talebinin %95 i olduğu varsayılmıştır. Son olarak, Şekil 3 de de görüldüğü gibi, analizler sonucu elde edilen TM bazlı talep projeksiyonlarına gerekli görülen düzeltmeler TM bazında yapılmıştır. Bu kapsamda, büyük sanayi yük artırımı ve yeni bağlantı talepleri TEİAŞ tan alınmış ve derlenmiştir. Büyük sanayi yükleri darbeli ve darbesi yükler olarak ikiye ayrılmıştır. Darbeli ve darbesiz toplam yükün sistem puant veya minimum yüklenme saatinde aynı anda devrede olma olasılığı düşüktür (diversite). Bu nedenle, bu tipteki yükler için sistem yaz/kış puantı ve minimum yüklenme saatinde eş zamanlı çalışma faktörü (coincidence factor) belirlenmiştir. Büyük sanayi yükleri için yapılan bu çalışmanın sonuçları kullanılarak hesaplanan sistem toplam talep projeksiyonu sonrası, iletim planlama çalışmalarına baz teşkil edecek olan nihai sistem toplam talep projeksiyonu (normal senaryo) belirlenmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 10 / 130

11 3. Türkiye Elektrik Sistem Geneli için Brüt Tüketim ve Talep Projeksiyonu Çalışmaları Türkiye elektrik sistemi genelinde yılları için gerçekleştirilen brüt elektriksel talep projeksiyon çalışmalarında aşağıda belirtilen yöntemler ve veriler kullanılmıştır. 3.1.Türkiye Geneli Brüt Elektrik Enerjisi Tüketim Projeksiyonu - Trend Tipi Yöntemi (Extrapolation / Autonomous Model) Ülke elektrik talep artışlarına ve ekonomik kalkınma oranlarına benzerlik kurulacak en istikrarlı gösterge yıllık brüt tüketim (GWh) verisidir. Aylık ani puant değerleri (MW), günlük sıcaklık ve örtüşme faktörü gibi rastgele değişkenlere yüksek oranda bağlı olduğundan, yıllık brüt tüketim değerleri 10 yıllık tahminde referans olarak alınacak en güvenilir veridir. Orta vadeli planlamada (10 yıl) tüketim verilerinde kullanmak üzere referans alınan dönem 17 yıldır ( ). Daha geçmiş yıllara ait bilgiler günümüz ekonomik gelişmesini yansıtmadığından hesaplamalara dâhil edilmemiştir. Ekstrapolasyon yönteminde girdi olarak yılları arası sistem yıllık brüt tüketim (GWh) verileri alınmış ve sadece zaman ekseni gözetilerek formülasyon edilmiştir. Yöntem sabit, en düşük sapmalı, üssel ve tek sonuçlu özbağlanımlıdır (Noniterative, least-squares method to estimate linear, discretetime single-output autoregressive, AR, model). Yıllık brüt tüketim (C t, GWh) ile zaman (t) arasında oluşturulan formülasyon aşağıda verilmiştir. (a & b: least square method ile bulunan katsayılar, ɛ t : sapmalar) Yıllık brüt tüketim ve zaman arasında kurulan ilişki sonucunda 10 yıllık brüt tüketim trendi (%70 güvenilirlik bandında) Şekil 4 de verilmiştir. Autoregressive model, Türkiye brüt tüketimin (GWh) 10 yıllık ortalamada yüksek senaryoda %7,2, normal senaryoda %5.8, düşük senaryoda ise %4,5 büyüme ile devam edeceğini göstermiştir döneminin ortalama tüketim artışı %6,3 olmuştur. Türkiye brüt elektrik tüketimi bazı yıllar %8,5 oranlarında büyümekle birlikte son on yıllık süreçte trendi aşağı çeken en önemli faktörler 2001 ve 2009 ekonomik krizleridir. Kriz yıllarının çıkarıldığı döneminde ise ortalama %7,5 büyüme gözlemlenmiştir. Geçmişteki kriz sonrası ekonomik büyüme oranları göz önüne alındığında, yıllarında hızlı bir ekonomik büyüme beklenmektedir. Zira 2011 yılında ortalama %8 civarındaki talep artışı bunu desteklemektedir. Bu nedenle, ilk beş yıllık süreçte ortalama büyüme %7,5, on yıllık süreçte ise genel trende uygun olarak %6,4 artacağı makul bir yaklaşım olarak değerlendirilmektedir. Bu sayede iletim sistemi planlaması kısa vadede (5 yıl, ) hızlı kalkınma gerçekleşmesi ihtimalini göz önüne alıp, iletim sisteminin güvenli bir şekilde planlanmasını sağlanacak şekilde yapılacak, orta vadede ise (10 yıl, ) fazla yatırımın yapılması engellenmiş olacaktır. Diğer yandan, şebeke planlamasına yönelik talep projeksiyonlarının güncel veriler ve ekonomik gelişmelere bağlı olarak her sene revize edileceği de göz önüne alınmalıdır. Projeksiyonun iletim planlamada kullanılan baz senaryo haliyle sonuçları Tablo 4 de verilmiştir. Analizde tüketim projeksiyonu olarak revize senaryo kullanılacaktır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 11 / 130

12 Şekil 4. Türkiye Brüt Elektrik Tüketimi Projeksiyonu Band Aralığı Tablo 4. Türkiye Brüt Tüketimi Projeksiyonları (GWh) Yıl Yüksek Senaryo Normal Senaryo Düşük Senaryo İletim Planlama Baz Senaryo Tüketimin ilk beş yıllık süreçte ( ) ortalama büyüme %7,5, on yıllık süreçte ( ) ise genel trende uygun olarak %6,4 artacağı bir yaklaşımın değerlendirildiği senaryo. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 12 / 130

13 3.2. Türkiye Geneli Aylık Brüt Puant Projeksiyonu - Referans Parametre Yöntemi (Explanatory Variable/Conditional Model) Elektrik iletim planlamasında en önemli yer tutan aylık sistem puantların projeksiyonunda referans parametre yöntemi kullanılmıştır. Aylık ani puantların gerçekleşmesi puant günü hava sıcaklıkları ve tüketim örtüşme faktörünün anlık tesadüfi değişikliliği, Türkiye yıllık brüt tüketim projeksiyonunda kullanılan sadece zaman değişkenli trend analizini sağlıklı kılmamaktadır. Bu nedenle, Türkiye brüt tüketim ile aylık ani puant yükleri arasındaki korelasyon hesaplanmıştır. Ocak aylarındaki sistem ani puantı ile Türkiye tüketiminin logaritmik bazda değişkenliği Şekil 5 te verilmiştir. Şekilde de görüldüğü üzere Puant yük (MW) ile sistem yıllık brüt tüketim (MWh) arasında güçlü bir korelasyon bulunmaktadır. Aylık puant projeksiyonları hesaplanırken önce hedef yıllar için gerçekleşen ve tahmin edilen tüketim (MWh) ile ayın kendi artış trendi arasındaki ilişkinin logaritmik bazda formülasyonu yapılmakta, sonra aylık ani puant yük projeksiyonu hesaplanmaktadır. Şekil 5. Aylık Ani Puantın Brüt Tüketimle Logaritmik Bazdaki İlişkisi o o Girdiler: yılları arası sistem aylık brüt puant yük (MW) ve sistem yıllık tüketim (GWh) verileri (kaynak: TEİAŞ) yılları arası sistem yıllık brüt tüketim projeksiyonu (GWh) Çıktı: yılları arası sistem aylık brüt puant yük (MW) Aylık brüt puant (C t, MW) ile referans parametre yıllık brüt tüketim (I t, GWh) arasında oluşturulan formülasyon aşağıda verilmiştir. (a & b: least square method ile bulunan katsayılar, ɛ t : sapmalar) TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 13 / 130

14 Formülasyon sonucunda referans parametre olarak revize Türkiye yıllık brüt tüketimi alındığı taktirde gerçekleşecek aylık ani puant projeksiyonu sonuçları Tablo 5 de verilmiştir. Normal, yüksek ve düşük senaryoları da gözeten yaz ani brüt puant, kış ani brüt puant, ve bahar maksimum brüt yükleri projeksiyonu Şekil 6, Şekil 7, Şekil 8 da verilmiştir. Tablo 5. Türkiye Aylık Brüt Puant Saati Talep Projeksiyonu (MW) - Planlama Baz Senaryo Yıl Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Türkiye sisteminde yıllarında gerçekleşen toplam sistem bahar puant yük brüt projeksiyon (MW) değerleri, aynı yıllarda gerçekleşen Türkiye toplam sistem minimum net talep (bahar aylarında gerçekleşmiştir) değerleri ile karşılaştırılmıştır. Bu iki veri setinin 7 yıllık oranlarının ortalaması hesaplanmış ve bu değer yılları toplam sistem bahar puant yük brüt projeksiyon değerleri ile çarpılmak suretiyle, yılları toplam sistem minimum net projeksiyonu hesaplanmıştır. Bu ortalama oran değeri %49 olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla, bahar minimum değerleri bahar ayı puant değerlerinin %50 si kabul edilmiştir. Türkiye brüt enerji tüketimini referans alma yöntemi ile elde edilen sonuçlara göre, önümüzdeki 10 yıl boyunca Türkiye sistem toplam yaz puant talebinde ortalama %6,8, kış puant talebinde ortalama %6,5 lik bir artış öngörülmektedir. Bulunan sonuçlar 2012 gerçekleşen Ocak ve Şubat aylık ani puantlarıyla kıyaslandığında %1 lik hata payıyla gerçekleştiği görülmüştür. Diğer yandan, revize edilen senaryo ile alınan sonuçlar iletim planlama çalışmalarında esas olan ilk beş yıllık süreçte hızlı kalkınma ihtimalinde sistemin güvenliliğini garanti altına alacak iletim yatırımlarının belirlenip tamamlanmasına olanak sağlayacak, orta vadeli planlama da ise fazla yatırım riskini ortadan kaldıracaktır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 14 / 130

15 Şekil 6. Yaz Puant Talep Projeksiyonu (brüt MW) Şekil 7. Kış Puant Talep Projeksiyonu (brüt MW) TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 15 / 130

16 Şekil 8. Bahar Minimum Talep Projeksiyonu (brüt MW) Türkiye toplam sistem talep projeksiyonlarının belirlenmesinin ardından sistem toplam talep projeksiyonlarına ilk önce dağıtım bölgelerin ve ardından da TM lerin katkıları hesaplamalarına geçilmiş olup, sırasıyla raporun takip eden bölümlerinde anlatılmıştır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 16 / 130

17 4. TM lerin Bölgesel Gruplandırılması ve TM Bazında Talep Tahmin Analizleri Bu bölümde, 3. Bölümde anlatılan Türkiye geneli elektrik sistemi brüt talep projeksiyonunun bölgelere dağıtılması kapsamında yapılan TM bölgesel gruplandırma çalışması anlatılmıştır. Her bir TM nin dahil olduğu bölge belirlenirken, ilk önce elektrik talebinin (MW) Türkiye sistemi yaz puant toplam talebine katkı oranı 2009, 2010 ve 2011 yılları ortalaması %1 in üzerinde olan tüm iller (major iller) belirlenmiş ve bu iller bir bölge olarak değerlendirilmiştir. Diğer tüm iller için ise, illerin bağlı bulundukları elektrik dağıtım şirketlerinin sınırları bir bölge olarak kabul edilmiştir (minör iller). Major iller ve Dağıtım Şirketleri bazında bölgelerinin adları ve Türkiye sistem toplam talebine oranları Tablo 6 te verilmiştir. Bu yaklaşım sonucu elde edilen bölge sayısı, 26 sı majör iller olmak üzere toplam 42 dir. Tablo 6. Major İllerin ve Dağıtım Şirketleri bazında Bölgelerin Toplam Sistem Yaz Puant Yüküne Katkı Oranları (son 3 yıl ortalaması) 1. İstanbul 18.68% 12. Tekirdağ 2.94% 23. Sakarya 1.19% 34. Göksu EDAS 0.55% 2. İzmir 8.28% 13. Mersin 2.10% 24. Aydın 1.16% 35. Meram EDAS 1.85% 3. Ankara 5.29% 14. Mardin 1.99% 25. Eskişehir 1.17% 36. Osmangazi EDAS 2.19% 4. Bursa 4.53% 15. Manisa 1.74% 26. Samsun 1.07% 37. Sakarya EDAS 0.75% 5. Antalya 4.13% 16. Muğla 1.66% 27. Akdeniz EDAS 0.71% 38. Toroslar EDAS 0.76% 6. Kocaeli 4.04% 17. Diyarbakır 1.64% 28. Aras EDAS 1.07% 39. Trakya EDAS 1.07% 7. Adana 3.60% 18. Çanakkale 1.57% 29. Başkent EDAS 2.15% 40. Uludağ EDAS 0.30% 8. Konya 2.97% 19. Kahramanmaraş 1.46% 30. Çamlıbel EDAS 1.27% 41. Vangölü EDAS 0.88% 9. Şanlıurfa 3.24% 20. Denizli 1.29% 31. Çoruh EDAS 1.45% 42. Yeşilırmak EDAS 1.26% 10. Hatay 2.83% 21. Balıkesir 1.40% 32. Dicle EDAS 1.59% Toplam 100,00% 11. Gaziantep 2.70% 22. Kayseri 1.25% 33. Fırat EDAS 1.10% Her TM için sadece yılları için sistem talebine katkı değerleri (yani sistem yaz/kış puant yük ve bahar minimum yük saatlerindeki TM yüklenmeleri) elde edilebildiğinden, bölgeler bazında yapılan talep projeksiyonları, bölgelere ait yılları arasında yaz/kış puant ve bahar minimum yük koşullarında bölgelerde gerçekleşen talepler ve bu taleplerin trendleri göz önüne alınarak hesaplanmıştır. Trend analizleri için MATLAB yazılımında bir arayüz program geliştirilmiş ve bölgesel talep trendler bu program ile değerlendirilmiştir. Her bir bölge için 1. dereceden (lineer) trend karakteristiğinden başlayıp, 3. dereceden trend karakteristiğine ve %6,5 gibi artış seçenekleri sunularak değişik trend karakteristikleri incelenmiş ve o bölge için en uygun karakteristik belirlenmiştir. Örnek olarak, Adana ili için yapılan analiz sonucu elde edilen trend karakteristikleri Şekil 9 de verilmiştir. Adana örneğinde, en uygun trend karakteristiğinin 2. dereceden trend karakteristiği olduğu sonucuna varılmıştır (Şekil 9 de yeşil renk ile gösterilen trend). Aynı şekilde, her bir il/bölge için farklı derecede trendler belirlenmiş ve bu trendlerden en uygun olanına, bölgenin elektriksel karakteristikleri de göz önüne alınarak karar verilmiştir. Bu yaklaşımla hesaplanan bir sonraki yılın talep değeri sabit kabul edilerek, bu işlem her bir projeksiyon yılı için iteratif bir şekilde tekrar edilmiştir. Tablo 6 te belirtilen tüm bölgelerin il ve dağıtım şirketleri bazında yaz/kış puant ve TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 17 / 130

18 sistem minimum yükü katkılarına ait trend karakteristikleri incelenmiş ve en uygun trend karakteristiği belirlenerek bölgesel projeksiyonlar gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar Ekte verilmiştir. Şekil 9. Adana ili için farklı trend karakteristikleri Bölgesel talep tahmini hesaplama çalışmaları sırasında, bazı illerde trend karakteristiğinin değerlendirilmesinde yaşanan zorluklar, TM lerden önce bölgesel talep projeksiyonu yapılması yaklaşımını desteklemektedir. Özellikle az sayıda TM içeren illerin sistem puant/minimum talebine katkısının trend analizlerinde zorluklar görülmüştür. Bu zorlukların önemli sebepleri arasında, elektrik kesintisi ve sistemde oluşan bir arıza sonrası yakın TM ler arasında yük kaydırma verilebilir. Örnek olarak Muş ilinin sistem puant/minimum talebine katkı grafiği Şekil 10 de verilmiştir. Şekilden de görüldüğü gibi, 2008 yılında yaz puant saatinde Muş ilinde elektrik kesintisi olduğundan, ili besleyen her iki TM de de ölçülen talep değeri sıfırdır. Bu tür durumların o bölgenin trend karakteristiğini önemli ölçüde değiştireceği açıktır. Şekil 10. Muş İli nin Sistem Yaz Puant Yükünde Katkı Değerleri Bu nedenle, bölgeler belirlenirken birçok TM yi barındıran büyük iller tek bir bölge olarak değerlendirilmiş, diğer iller ise dağıtım şirketleri bazında gruplandırılmıştır (bkz. Tablo 6). Bu gruplama sayesinde, projeksiyon analizleri için daha tutarlı trend karakteristikleri elde edilmiştir. Örneğin, 3 ili TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 18 / 130

19 MW MW MW MW kapsayan Dicle EDAŞ bölgesi için elde edilen trend karakteristiği ve trend analiz sonuçları Şekil 11 da sırasıyla verilmiştir Siirt Yıl Batman Dicle Edas Yıl Yıl 300 Şırnak Yıl Şekil 11. Dicle EDAŞ Bölgesi Karakteristiği Trend analizlerinde karşılaşılan diğer problem olan yük kaydırma örneği Şekil 12 da verilmiştir. Şekilde, Bursa iline ait TM lerde görülen yük kaydırma işleminin (aynı bölgede bir TM den başka bir TM ye yük aktarımı) toplam bölge trendini etkilemediği açıkça görülmektedir. Şekil 12. Bursa İli TM'leri Arasındaki Yük Kaydırma Örneği TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 19 / 130

20 Sistem puant yüküne katkısı az olan illerde bu problemlerin daha sık görülmesinden dolayı, son 3 sene boyunca illerin sistem puant yüküne (yaz puant yük değerleri üzerinden) katkısı hesaplanarak ortalamaları alınmış ve sistem puant yüküne katkısı %1 nin altında olan tüm iller dağıtım şirketleri bazında bölge gruplarına ayrılmıştır. Diğer tüm iller ise tek başına bir bölge olarak göz önünde bulundurulmuştur (bkz. Tablo 6). Diğer yandan, trend analizleri ile elde edilen toplam bölgesel net talep ile Türkiye sistem geneli net talep arasında, beklendiği üzere meydana gelen küçük farklar, her yıl için hesaplanmış ve bölgeler bazındaki tahminler, toplamları 3. Bölümde verilen Türkiye toplam sistem projeksiyonları ile eşitlenecek şekilde düzeltilmiştir. Böylece, bölgeler bazında yapılan projeksiyon ile Türkiye sistem geneli için yapılan projeksiyonların yıllar bazında eşitliği sağlanmıştır. Bölgesel bazda talep projeksiyonlarının hesaplanmasının ardından, TM bazında talep projeksiyonlar hesaplanmıştır. Bölgesel bazda talep projeksiyonu çalışmasında olduğu gibi, TM bazında yapılan yük projeksiyonlarında da TM lere ait yılları talep gelişim trendleri göz önüne alınmıştır. Özellikle az sayıda TM içeren bölgelerde, sistem yaz/kış puant ve bahar minimum yük saatlerinde alınmış TM yüklenmeleri veri setinde TM ler arası yük kaydırma ve kesinti gibi nedenlerden ötürü, trend analizlerinde problemler yaşanmıştır. İllerin dağıtım şirketleri bazında bölgesel gruplandırılması ile çözülen bu problemin, TM bazında yapılacak trend analizlerinde yaşanmaması için, TM bazında trend analizlerinden önce TM lerin talep veri setindeki kuşkulu değerler uygun bir şekilde düzeltilmiştir. Bu amaçla MATLAB yazılımında bir algoritma geliştirilmiştir. Şekil 13 de bir TM için çıktısı görülen bu algoritmanın çalışma mantığı kısaca özetlenecek olunursa: Ham TM verilerine belirli bir karakteristik içeren en uygun eğri belirlenir, Bu karakteristik eğriden en fazla sapma yapan veri düzenlenerek karakteristik eğriyi ifade edecek şekilde değiştirilir, Bu işlem veri setindeki sapmalar makul oranın altına inene kadar tekrarlanır. Şekil 13 de de görüldüğü gibi, 1104 no lu Altıntepe TM nin 2006,2007 ve 2008 yılında ölçülen değerleri TM nin 2006 ve 2007 yılında ölçülen değerleri, TM yüklenme trand karakteristiğinin belirlenmesinde probleme yol açmaktadır. Bu değerler dışarda bırakılarak TM için en uygun trend belirlenip, bu trendden en çok sapma yapan 2006 ve 2007 verileri trende uygun bir şekilde düzenlendiğinde ise, kesikli çizgi ile gösterilen veri seti elde edilmiştir. Bu düzenlemenin ardından, veri seti trend analizleri için uygun hale getirilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 20 / 130

21 MW 100 TM # 1231 Altıntepe (Yaz ) Yıl Şekil 13. Ham TM verilerini düzenleyen programın çıktısı TM lere ait trend analizleri, düzenlenmiş veri setleri kullanılarak, 3. Bölümde bölgeler için yapılan trend analizlerinde uygulanan yöntem ile gerçekleştirilmiştir. Bu analizler sonucunda TM lerin yıllarını içeren talep projeksiyonları elde edilmiştir. Trend analizi ile elde edilen TM bazlı projeksiyonlar, bölgesel bazda talep projeksiyonları ile örtüşecek şekilde düzenlenmiştir. Yani, bir bölgedeki TM lerin toplam projeksiyonu her yıl için bölgenin toplam projeksiyonu ile eşitlenmiştir. Her ne kadar düzenlenmiş veri seti kullanılarak TM bazında trend analizleri gerçekleştirilmiş olsa da, bazı TM lerde kuşkulu sonuçlar görülmüştür. Örneğin, Şekil 14 de örnek olarak gösterilen TM de yılları arasındaki talepteki azalış trendi, talep projeksiyonunun ilerleyen yıllarda negatif çıkmasına neden olmaktadır. Diğer yandan, bu TM de yılları arasında talebin azalması, OG seviyesinden TM ye bağlı generatörlerden kaynaklı olabilir. Zira ölçüm güç transformatörlerinden yapılmakta ve OG seviyesinde üretim varsa, toplam görülen yük daha az çıkabilmektedir. Bu tür TM lerde, Şekil 14 de de gösterildiği gibi, talep projeksiyonu 0 MW tüketimin altına düşmeyecek şekilde ayarlanmıştır. Orta gerilime gömülü üretim santrallerinin tüketim trendi üzerindeki etkisini engellemek için yaz/kış sistem puant anlarında santrallerin puanta katkıları gerçekleşen tüketim verilerine eklenmiş, projeksiyon sonunda üretimi 20MW ya da TM kapasitesinin %20 sini geçen üretimler talep projeksiyonundan çıkarılmıştır. Bu sayede OG seviyesinde yüksek miktarda üretim bulunan TM lerin kapasite yetersizliğinden ötürü ilave kapasite ihtiyacı olması engellenip fazla yatırım ihtimali engellenmiş, düşük miktardaki üretimin de TM kapasite yetersizliği sorununu gölgelemesin önüne geçilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 21 / 130

22 Puant (MW) Yaz Puant Tahmini TM # İcdas A Gerçekleşen Tahmin Düzenlenmiş Yıl Şekil 14. Negatif talep projeksiyonuna örnek. Yukarıda belirlenen TM bazında yapılan yılları arası sistem yaz/kış puant ve minimuma talebe katkı projeksiyonlarının sonuçları Ekte verilmiştir. Son olarak, analizler sonucu elde edilen TM bazlı talep projeksiyonlar iletim planlama çalışmalarında gerekli olan yılları için gerekli görülen düzeltmeler yapılmıştır. Örnek olarak, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ağırlıklı olarak sulama yükü olan Viranşehir ve Dikmen TM lerin son yıllardaki sistem yaz puant yüküne katkılarının, bu TM lerdeki kayıt altına alınan toplam yükten daha az olduğu tespit edilmiştir. Bunun muhtemel sebebi yaz puant yüklenme saatlerinde bölgede gerçekleşen elektrik kesintileri olabilir. Diğer yandan, yılları arasında TEİAŞ 2012 yatırım programı çerçevesinde sisteme eklenecek yeni TM ler incelenmiş, OSB veya büyük tüketici gibi yeni yükler talep çalışmasına ekstra yük, bölge EDAŞ larının kapasite artış taleplerine karşılık yeni TM ler için bir tahmini yük kaydırma işlemi gerçekleşmiştir. Bu sayede yeni TM lerin iletim sistemi analiz çalışmalarında sıfır yükte kalması engellenmiş, daha güvenilir yük akış analizleri gerçekleştirilmiştir. Büyük sanayi yük artırımı ve yeni bağlantı talepleri TEİAŞ tan alınmış ve derlenmiştir. Büyük sanayi yükleri darbeli ve darbesi yükler olarak ikiye ayrılmıştır. Darbeli ve darbesiz toplam yükün sistem puant veya minimum yüklenme saatinde aynı anda devrede olma olasılığı düşüktür (diversite). Bu nedenle, bu tipteki yükler için sistem yaz/kış puantı ve minimum yüklenme saatinde eş zamanlı çalışma faktörü (coincidence factor) belirlenmelidir. Bu amaçla kullanılan yaklaşımda sistem yaz/kış puant ve minimum yüklenme saatinde büyük sanayi yüklerinin darbesiz yüklerinin devrede olacağı öngörülmüştür. Demir çelik fabrikalarındaki darbeli yüklerin ise büyüklüklerine göre yaz/kış puant ve bahar minimum döneminde üçte biri devre dışında olacak şekilde eşzamanlı çalışacağı öngörülmüştür. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 22 / 130

23 5. Talep Projeksiyon Sonuçlarının Değerlendirmesi ve Sonuçlar TM bazında yapılan sistem yaz/kış puant ve bahar minimum talep katkı projeksiyon hesaplamaları sonucu elde edilen TM talep (MW) değerleri, TM de kurulu güç transformatör toplam kapasitesine göre Türkiye haritası üzerinde yansıtılmıştır. Haritanın hazırlanmasında ihtiyaç duyulan güç transformatör toplam kapasiteleri 2012 Ocak ayında yayınlanan TEİAŞ transformatörler ve kapasiteleri listesinden alınmıştır, TM koordinatları ise TEİAŞ tan temin edilmiştir. Yapılan çalışmanın 2017 ve 2022 yılları yaz/kış puant ve bahar minimum saati yüklenmesi için görüntüsü Şekil 16 - Şekil 21 da verilmiştir. Haritada 80% ve üzerindeki yüklenmeler kırmızı renkle, 80% yükün altındaki TM yüklenmeleri ise yükün artışına oranlı olarak maviden kırmızıya renk skalası kullanılarak gösterilmiştir. Projeksiyon hesaplamaları sonucu yüksüz ve düşük yüklü görünen TM ler ise mavi renkle belirtilmiştir. Böylece, Projeksiyon yıllarında TM lerin yüklenme durumları coğrafik olarak görülebilmekte, bu sayede transformatör ihtiyacı değerlendirmesi kolaylaşmaktadır. Trend analizleri sonucu yükü yüksek ve düşük TM leri, bu TM lere yakın olan aşırı yüklü (varsa) TM ler ile birlikte görülebilmektedir. Bu sayede, yük aktarımı yapılma ihtimali olan TM ler TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 23 / 130

24 belirlenmiştir. Şekil 15 te İzmir ili için talep tahmin sonuçları ve yük aktarmayı ihtiyacı olan mavi Uzundere TM gösterilmektedir. Haritalarda göze çarpan en önemli sonuçlar aşağıda verilmiştir: 2017 yılında yaz/kış puant yüklenme saatinde İstanbul Adapazarı Bursa ve Mersin Adana bölgelerindeki birçok metropol TM de artan talep artışından ötürü güç transformatör kapasitesi yetersiz kalabilecektir. Dolayısıyla bölgede önemli seviyede kapasite artışına ve/veya yeni TM yatırımına ihtiyaç vardır. Kırsaldaki TM aşırı yüklenmelerinin büyük bir çoğunluğu, küçük ( 50MVA) kapasiteli transformatörlerden kaynaklanmaktadır. Kırsaldaki mevcut TM lerin güç kapasiteleri mevcut güç transformatörlerinin daha yüksek kapasiteli güç transformatörleri değiştirilmesi suretiyle artırılabilir. Fakat, kırsaldaki düşük yük yoğunluğu (MVA/km 2 ) nedeniyle yüksek kapasiteli güç transformatörlerinden (100 MVA gibi) uzun OG iletim hatları ile yük beslenmesi gerekeceğinden, OG seviyesinde gerilim düşümü (veya çökmesi) problemi yaşanabilir. Bu nedenle, kırsal bölgelerde kapasite artışı için, mevcut TM lerin kapasite artışının yanında yeni TM çözümünün de değerlendirilmesi gerekir. Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgeleri, üretim kapasitesi artışına göre tüketim artışı düşük kaldığından, kapasite artışına ve/veya yeni TM yatırımına en az ihtiyaç duyulan bölgelerdir. Bölgesel bazda yapılmış olan talep projeksiyon çalışması sonuçlarının, Türkiye elektrik iletim sistemi master planlama çalışmaları kapsamında belirlenecek olan iletim sistemi yatırımlarına ışık tutması hedeflenmiştir. Elde edilen sonuçlar iletim sistemi master planlama çalışmaları için önemli fikirler vermekle birlikte, iletim sisteminde ileride gerekli görülebilecek bir yatırım faaliyetlerinin zamanında başlatılması açısından (örneğin çok önceden karar verilmesi gerekli olan kamulaştırma kararı) oldukça yararlıdır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 24 / 130

25 Şekil 15. Talep projeksiyonundan İl içerisindeki gelişimin İzmir örneğinde incelenmesi (2017, yaz puant) Veri toplama amaçlı yapılan ve oldukça zaman alan çalışmalar sonucu elde edilen ve derlenen bilgilerin, ileride yapılacak çalışmaları kolaylaştıracağı ve projeksiyonlar ile gerçekleşen talepler arasındaki farklar da göz önüne alınarak yapılacak projeksiyon analizlerinin daha da geliştirilmesi mümkündür. Son olarak, bölgeler ve TM ler için yapılan trend analizlerinde elde edilen sonuçlar için, bölgelerdeki gelişimi yerinde gözlemleyen BYTM ler ve Grup Müdürlüklerinden geri besleme alınmasının yararlı olacağı değerlendirilmektedir. Şekil 22 de 2020 yılı il bazlı üretim ve tüketim beklentileri verilmiştir. Özellikle Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinin üretimine kıyasla tüketiminin çok düşük kalacağı gözlemlenmektedir. Şekil 23 te Lisanslı ve Mevcut Kurulu Gücün Kaynak Bazlı Dağılımı ve Şekil 24 te ise Olumlu Görüş Verilen ve Mevcut Kurulu Gücün Kaynak Bazlı Dağılımı sunulmaktadır. İstanbul un puant talebi ile olumlu görüş verilen santral kapasitesi arasında farkın (arz açığı) 2022 yılında 8500MW ı geçmesi beklenmektedir. Ayrıca Çanakkale de 5500MW, Mersin de 4500MW, Adana da 9500MW ı aşan olumlu görüş verilen santral ile 2022 yaz puantı arasında fark (arz fazlası) oluşacağı gözlemlenmektedir. Kısacası Çukurova bölgesinde 15000MW ı aşan arz fazlası dikkat çekicidir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 25 / 130

26 Şekil Yaz puant saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası

27 Şekil Yaz puant saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 27 / 130

28 Şekil Bahar minimum saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 28 / 130

29 Şekil Bahar minimum saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 29 / 130

30 Şekil Kış puant saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 30 / 130

31 Şekil Kış puant saati eşzamanlı TM yüklenme projeksiyonu haritası TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 31 / 130

32 Şekil yılı İl Bazlı Üretim - Tüketim Beklentileri TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 32 / 130

33 Şekil 23. Lisanslı ve Mevcut Kurulu Gücün Kaynak Bazlı Dağılımı TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 33 / 130

34 Şekil 24. Olumlu Görüş Verilen ve Mevcut Kurulu Gücün Kaynak Bazlı Dağılımı TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 34 / 130

35 6. PSS-E Sonuçlarının Google Maps Haritası üzerinde görselleştirilmesi TEİAŞ APK 2012 Projesi kapsamında master plan çalışmalarının kolaylaştırılması ve sonuçlarının görsel izlenebilirliliğinin arttırılması için PSS/E ile gerçekleştirilen analiz sonuçlarının web tabanlı bir veritabanına aktarılarak Türkiye haritası üzerinde gösterilmesine yönelik yazılım geliştirme faaliyetleri yapılmıştır. Bu kapsamda master plan analiz haritaları, öngörülen dönemsel transformatör kapasite ihtiyacı, Talep Tahmin, Üretim projeksiyon çalışmaları sonuçları bu web sitesinde bulunmaktadır (Şekil 25). TEİAŞ Master Plan Çalışması PSS-E Dosyaları Kullanma Kılavuzu 7 raporunda PSS-E.sav dosyaları ile ilgili ayrıntılı bilgiler verilmiştir. Şekil 25. TEİAŞ APK 2012 Projesi Görsel Bilgi Sistemi Kullanıcı Arayüzü 6.1. Master Plan Analiz Haritaları Master plan analiz sonuçları sitesi GSAG ve APK Dairesi planlamacılarının, analizlerinde kullanmak üzere kullanıcıların kendi PSS-E.sav dosyalarını yüklemesine imkân vermektedir. Bununla birlikte sabit olarak ve 2022 kış puant, bahar minimum ve yaz puant baz senaryo dosyalarına ulaşabilmektedir. Bu bölümde yüklenen edilen ya da baz senaryo dosyalarındaki; Ototrafo ve güç trafosu yüklenmeleri 380kV Sistem tüm hat ve trafo merkezleri 380kV Bara gerilimleri ve hat yüklenmeleri 154kV Sistem tüm hat ve trafo merkezleri 154kV Bara gerilimleri ve hat yüklenmeleri 33kV (OG) Bara gerilimleri bilgilerine erişilebilmektedir. Trafo merkezleri koordinatlarından mevcut olanlar TEİAŞ APK dairesinden alınmış, planlama ve santral başvuruları ise TÜBİTAK UZAY ekibi tarafından EPDK ve çeşitli kaynaklara başvurarak referans olarak belirlenmiştir. Hatlar ise trafo merkezleri arasında kuş uçuşu gösterilmektedir. Ankara ilinin 154kV şebekesinin yük akış ve yüklenme bilgilerinin görüldüğü kesit Şekil 26 de verilmiştir.

36 Şekil 26. Master Plan Analiz Haritaları Görseli Hatlar analiz edilen.sav dosyası yük akışı sonuçlarına göre yüklenme miktarlarına bağlı olarak renklendirilmiştir. Kullanıcı kış, bahar ve yaz dönemi tercihlerini kullanarak hattın yüklenmesini farklı sezondaki termal kapasitelere göre gözlemleyebilmektedir. Analiz edilen dosyadaki bara gerilimleri ise p.u. değerinde renklendirilip, bölgesel gerilim durumları gözlemlenebilmektedir (Şekil 27). Şekil 27. Master Plan Analiz Haritaları Kullanıcı Seçenekleri Hatlardaki yük akış bilgilerine ulaşılması için hatlarının ortalarındaki butonlar tıklanarak yön, miktar (MW) ve yüklenme yüzdesi (%) bilgilerine ulaşılabilmektedir (Şekil 28, İstanbul Anadolu Yakası 154kV şebeke). Benzer bir şekilde bara gerilimleri, transformatör yüklenmeleri verileri de sunulmaktadır (Şekil 29, İstanbul Avrupa yakası trafo yüklenmeleri). TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

37 Şekil 28. Hatlardaki Yük Akış Bilgileri Şekil 29. Transformatör Yüklenme Bilgileri 6.2. Öngörülen Dönemsel Transformatör Kapasite İhtiyacı Türkiye Elektrik Sistemi İçin Transformatör Merkezi (TM) Bazlı Bölgesel Talep (MW) Projeksiyonu Çalışmaları Dönemi sonuçlarının tahmini trafo merkezi kapasiteleri (i.e. mevcut transformatör kapasitesi ile TEİAŞ yatırım planı kapasite artırımı toplamı) ile kıyaslanarak kapasite ihtiyacı görsel olarak sunulmuştur. Şekil 30 de Doğu Akdeniz YTM 2022 yaz puant dönemi transformatör ihtiyacı bölgeleri gösterilmiştir. Bu bölümde kapasite-talep farkına; TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

38 yıl tercihleri, Kış puant, bahar minimum ve yaz puant dönem tercihleri, TM, il, EDAŞ, YTM seçenekleri sunulmaktadır. Şekil 30. Öngörülen Dönemsel Transformatör Kapasite İhtiyacı Görseli Talep Tahmin, Üretim Projeksiyon Çalışmaları Sonuçları Bu sayfa Türkiye Elektrik Sistemi İçin Transformatör Merkezi (TM) Bazlı Bölgesel Talep (MW) Projeksiyonu Çalışmaları Dönemi sonuçlarının ve TEİAŞ APK Dairesi ile ortaklaşa yürütülen santral tahmini devreye giriş yıllarının (i.e. üretim projeksiyon) TM, il, EDAŞ, YTM bazlı olarak gösterilmesini, üretim tüketim kıyaslaması yapılmasını sağlamaktadır (Şekil 31, Adana Şanlıurfa bölgesi sonuçları). Bu bölümde üretim - tüketim farkına; Üretim için o yıl tercihleri o Birinci yarıyıl / ikinci yarıyıl dönem tercihleri o Kömür, Doğalgaz, RES, HES vb. primer kaynak tercihleri o TM, il, EDAŞ, YTM seçeneklerini tercihleri Tüketim için o yıl tercihleri o Kış puant, bahar minimum ve yaz puant dönem tercihleri o TM, il, EDAŞ, YTM seçenekleri sunulmaktadır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

39 Şekil Talep Tahmin, Üretim Projeksiyon Çalışmaları Sonuçları Görseli TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

40 Yılı Şebeke Analizleri 2017 yılı 400kV şebeke analizleri, 400kV sistemin güvenliğini sağlamak ve yeni yatırım ihtiyaçlarını tespit etmek için yapılmıştır. Öncelikte talep tahmin sonuçlarından gelen değerler ile üretim karakteristiklerinin beklenen (olasılığı en yüksek) değerleri ile bir baz senaryo oluşturulmuştur. Beklenen değerler geçmiş yıllar üretim karakteristikleri incelemekleri sonucunda elde edilen (bknz: İletim Sistemi Master Plan Çalışması Üretim Senaryoları Raporu ) yüksek, baz ve düşük değerlerden baz sonuçtur. Çalışmalar bahar minimum yüklenme, yaz puant yüklenme, kış puant yüklenme olmak üzere üç dönem için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Baz senaryo analizlerin durumundan sonra diğer olası üretim senaryoları analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu sayede primer kaynaklardaki üretim dalgalanmalarının 400kV sisteme yansımaları incelenmiştir. Son olarak baz durum senaryoları 400kV n-1 kısıt güvenliğini sağlaması için analizler yapılarak sistem güvenlik analizleri tamamlanmıştır. Sistem analiz güvenliklerinden sonra sistemin diğer yatırım ihtiyaçlarını gösterecek kayıp analizi ve 380/154kV merkez ihtiyacı analizi ile incelenmiştir. Kayıp analizi, planlamacının yeni koridorları tespit etmesinde indikatif bir etkisi olup, kayıplar doğrudan yatırım belirlememiştir. 380/154kV merkez ihtiyaçlarında, 154kV şebekede artan yük yoğunluğunun 154kV sistemde bir kısıt anında gerilim düşümüne yol açma ihtimali incelenmiştir. Karşılaşılan sonuçlar 154kV sistem güçlendirme veya 380/154kV merkez ihtiyacı olarak bölgesel değerlendirmelerde kullanılmıştır Baz Senaryo Analizi 2017 yılı kış puant yüklenme dönemimde brüt talep (net + iletim kayıpları) 51GW, bahar minimum dönemi brüt talebi 23GW, yaz puant döneminde ise 58GW a ulaşacağı öngörülmüştür. Baz senaryolarda kullanılan üretimin primer kaynaklara göre paylaştırılması Tablo 7 de gösterilmiştir. Santral Tipi Tablo yılı üretimin kaynaklara göre dağılımı Kurulu Güç (MW) Kış Üretim (MW) Bahar Üretim (MW) Yaz Üretim (MW) Kömür Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Doğalgaz Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Barajlı Hidroelektrik Santralleri Akarsu Hidroelektrik Santralleri Rüzgâr Elektrik Santralleri Jeotermal Elektrik Santralleri Fuel Oil Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Bu sonuçlara göre 2017 yılında kurulu gücün %40 ı yenilenebilir enerji kaynaklarından (HES + RES + JES) oluşması beklenmektedir. Enerjinin kış puantında %34 ü, yaz puantında ise %44 ü yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanacağı varsayılmıştır. Bahar minimum döneminde ise %68 ile en büyük oransal değere ulaşması öngörülmüştür (Şekil 32). TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

41 Şekil 32. Üretimin Kaynakları Göre Dağılımı 2017 yılı üç dönemde bölgesel üretim dengesi ve bölgeler arası yük akışları Şekil 33, Şekil 34 ve Şekil 35 te verilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

42 Şekil Kış Puant Dönemi Bölgeler Arası Yük Akışı

43 Şekil Bahar Minimum Dönemi Bölgeler Arası Yük Akışı TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 43 / 130

44 Şekil Yaz Puant Dönemi Bölgeler Arası Yük Akışı TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA 44 / 130

45 7.2. Üretim Senaryoları Analizi Master plan çalışmalarında baz alınmak üzere yılları primer kaynaklara göre santrallerin puant ve minimum dönemlerinde üretim kapasiteleri incelenmiştir. İletim Sistemi Master Plan Çalışması Üretim Senaryoları 8 raporunda belirtilen 10 üretim senaryosu 2017 yaz puant yüklenme dönemine uygulanmış olup, üretim kapasitelerindeki (santral üretim senaryolarındaki) değişim ve bölgesel üretim farklılıklarının 400kV sistem üzerindeki etkisi incelenmiştir. Senaryoların belirlenmesinde primer kaynakların ülke geneline homojen yayılmamış olması önem almaktadır. RES Batı Anadolu da, HES Doğu Karadeniz ve Güney Doğu Anadolu da, doğalgaz Kuzeybatı Anadolu ve Trakya da ağırlık kazanmaktadır. Bu sayede doğu-batı aksındaki veya bölgeler arası iletim hatlarının çeşitli senaryolarda karşılaşacağı durumlar incelenmiştir. Senaryoların içerikleri Tablo 8 de verilmiştir. Tablo 8. İletim Sistemi Üretim Senaryoları Primer Kaynaklara göre Kapasiteleri KAYNAK TÜRÜ BAZ SENARYO RES ANALIZ HES ANALIZ DG ANALIZ ULUSLAR ARASI ANALIZ SENARYO 1 SENARYO 3 SENARYO 4 SENARYO 5 SENARYO 6 SENARYO 7 SENARYO 8 SENARYO 9 SENARYO 10 Kömür Baz Baz Baz Baz Baz Düşük Düşük Yüksek Baz Doğalgaz * * * * * TR+BA ağırlıklı KBA+OA ağırlıklı * * Barajlı HES Baz Baz Baz Düşük Yüksek Düşük Düşük Baz Baz Akarsu HES Baz Baz Baz Düşük Yüksek Baz Baz Baz Baz RES Baz Düşük Yüksek Baz Baz Baz Baz Baz Baz Jeotermal Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Fueloil, Diğer Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Nükleer Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz Baz ENTSO-E MW ithalat 1000MW ihracat İran MW ithalat * Hali hazırda kurulu gücü 250MW tan büyük doğal gaz yakıtlı santrallerin geçmiş puant anı verilerinden alınan üretim değerleri korunarak, kurulu gücü 250 MW tan küçük mevcut ve devreye yeni girecek tüm diğer santraller % 85 kapasite ile büyükten küçüğe üretim tüketim dengesine sağlayacak kadar devreye alınacaktır. Senaryoda öne çıkan yüklenmeler şu şekildedir: Senaryo 1: Baz senaryoda yüklenen 400kV hatlar Tablo 9 de verilmiştir (Şekil 36). Bu hatların yakın vadede güçlendirilmesi gerekmektedir. Adapazarı Osmanca ve Adapazarı Çayırhan 3Pheasent olarak yenilenmelidir. Kayabaşı Kurşunlu hattı 400kV Orta Karadeniz koridoru ve Kayabaşı Kayaş hatlarıyla rahatlatılabilir. Planlanan yatırımların 2017 yılına yetişecek şekilde hızlandırılması ve tamamlanması gerekmektedir. Karakaya Hilvan hattının rahatlaması için ise Çeltik DG nin sisteme bağlantı anlaşması sırasında sistemi güçlendirme şartı konulmalıdır. Tablo 9. Baz Senaryoda Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ADAPAZARI-OSMANCA 2C ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R KAYABAŞI-KURŞUNLU 3C KARAKAYA-HİLVAN 3C

46 Şekil kV Enterkonnekte sistem baz senaryo (Senaryo 1) Senaryo 2 : Senaryo 2 nükleer santralin üretim yapması ile alakalı olup 2017 yılında herhangi bir üretimin olmaması dolayısıyla Senaryo 1 ile aynıdır. Bu yüzden Tablo 8 de Senaryo 2 ye yer verilmemiştir. Senaryo 3 : RES lerin düşük olduğu bu senaryoda baz senaryodaki yüklü hatlara ek olarak Gökçekaya Gölbaşı hattı %94 oranında yüklenmiştir. Mevcut 2R hattın yenilenmesi gerekmektedir. Baz durumdaki Kayabaşı Kurşunlu hattının yüklenme seviyesi ise %90 ın altında kaldığı için tabloda yer almamıştır. Tablo 10. Senaryo 3 te Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ADAPAZARI-OSMANCA 2C ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R KARAKAYA-HİLVAN 3C GÖKÇEKAYA-GÖLBAŞI 2R TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

47 Senaryo 4 : RES lerin yüksek olduğu bu senaryoda Doğu Batı doğrultusundaki yük akışı batıdaki RES üretiminde dolayı azaldığı için baz senaryoda yüklenen bazı hatlarda rahatlama görülmüştür. Sistemde yüklü olan aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Tablo 11. Senaryo 4 te Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R KARAKAYA-HİLVAN 3C Senaryo 5 : Bu senaryo iletim sisteminin en rahat olduğu senaryodur. Düşük HES üretimi sonucunda devreye alınan doğalgaz kaynaklı santraller sistemdeki Doğu Batı akışını minimuma indirmiştir. Tek yüklü hat olarak ise Hilvan Çeltik DG hattı göze çarpmaktadır. Tablo 12. Senaryo 5 te Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ÇELTİK DG-HİLVAN 3C Senaryo 6: Baz durumda yüklenen hatların yüklenme miktarları artmış olup, Tablo 13 da verilen bazı yeni hatlar da yüklenme durumuna geçmiştir (Şekil 37). HES üretiminin ağırlıklı olarak doğuda olması, Kayabaşı Bağlum, Kayabaşı Kurşunlu gibi doğudan batıya yük taşıyan hatların yüklenmesine neden olmaktadır. İlave olarak Keban Elbistan hattının da yenilenmesi gerekmektedir. Tablo 13. Senaryo 6'da Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ADAPAZARI-OSMANCA 2C SİNCAN-BAĞLUM 3C KEBAN-ELBİSTAN 2C ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R BAĞLUM-KAYABAŞI 3C KAYABAŞI-KURŞUNLU 3C KARAKAYA-HİLVAN 3C TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

48 Şekil 37. Enterkonnekte Sistem Yüksek HES üretimi Senaryosu (Senaryo 6) Senaryo 7: Barajlı HES üretiminin düşük olup Batı Anadolu ve Trakya Bölgesi ndeki doğalgaz santrallerinin yüksek üretim yaptığı bu senaryoda beklendiği üzere baz durumdaki bazı yüklü hatlara ek olarak körfez geçiş hattında yüklenme görülmüştür. Yalova Yeni DG kablosunun da Çolakoğlu TM ye girdi çıktı yaparak devam etmesi öngörülen problemi ortadan kaldıracaktır. Tablo 14. Senaryo 7 de Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) ÇOLAKOĞLU - YALOVA 2000 mm KARAKAYA-HİLVAN 3C Senaryo 8: Bu senaryoda Kuzey Batı Anadolu ve Orta Anadolu daki doğalgaz santrallerinin yüksek kapasitede çalışması sonucundaki durum yansıtılmaktadır. Trakya daki Hamitabat, Ambarlı, Trakya Elektrik gibi büyük DG santralleri devrede olup, küçük güçteki DG santralleri devre dışıdır. Senaryo sonucuna göre 2x2R Adapazarı Tepeören Ümraniye hatlarının yenilenmesi gerekmektedir. Kuzey Boğaz hatlarında (2Pheasent) yüklenme gözlemlenmektedir. Mevcut 154kV güzergâh üzerinden Ümraniye Etiler Yıldıztepe yeni boğaz koridoru planı incelenmelidir. İlave olarak 2R Gökçekaya Gölbaşı hattı yenilenmelidir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

49 Tablo 15. Senaryo 8'de Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) HABİBLER-ADA2 2Ph ÜMRANİYE-TEPEÖREN 2x2R ADAPAZARI-OSMANCA 2C GÖKÇEKAYA-GÖLBAŞI 2R TEPEÖREN-ADAPAZARI 2x2R ZEKERİYAKÖY-PAŞAKÖY 2Ph ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R PAŞAKÖY-BEYKOZ 3C ALİBEYKÖY-BEYKOZ 3C KARAKAYA-HİLVAN 3C Şekil 38. Enterkonnekte Sistem Kuzey Batı Anadolu Ve Orta Anadolu DG Üretimi Ağırlıklı Senaryosu (Senaryo 8) Senaryo 9: Bu senaryo ENTSO-E den enerji ithalatının gerçekleştiği senaryodur. Bu enerji akışıyla İstanbul Bölgesi nin ihtiyacının bir kısmı karşılanmış olup enerji darboğazının yaşandığı Adapazarı hatları rahatlamaktadır. Senaryoda sadece baz durumda da yüklü olan Karakaya Hilvan güzergahı yüklü durumdadır. Tablo 16. Senaryo 9 da Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) KARAKAYA-HİLVAN 3C TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

50 Senaryo 10: Bu senaryoda İran dan ithal edilen 600 MW lık bir enerjinin yanı sıra ENTSO-E ye 1000 MW lık bir enerji ihracatı söz konusudur. Trakya Bölgesi nin baz durumdaki talebinin üzerine eklenen bu ihracat ile doğu batı enerji akışını sağlayan iletim hatlarında yüklenmeler gözlemlenmiştir. Tablo 17. Senaryo 10 da Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Oranı (%) Yük Akışı (MW) PAŞAKÖY-BEYKOZ 3C TEPEÖREN-ADAPAZARI 2x2R KAYABAŞI-KURŞUNLU 3C ADAPAZARI-OSMANCA 2C ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R KARAKAYA-HİLVAN 3C N-1 Kısıt Güvenliliği Analizi Elektrik İletim Sistemi Arz Güvenilirliği ve Kalitesi Yönetmeliği ne göre iletim sistemi; sistemin normal çalışma koşullarında, santrallerin azami üretimini sisteme aktarmaları ve sistemdeki birincil veya (N-1) kısıtlılık durumunda, gerilim ve frekansın yönetmelikle belirlenen limitler içerisinde kalması sağlanarak, iletim tesislerinin termik limitlerin altında yüklenmesini, herhangi bir kullanıcının kaybedilmemesini, sistem kararlılığının bozulmamasını ve sistemin adalara bölünmemesini sağlayacak şekilde planlanır kış puant yüklenme döneminde baz senaryoda n-1 kısıt durumunda öngörülen yüklenmeler Tablo 18 te verilmiştir. Kış termal kapasitelerinin yüksekliğinden dolayısı sadece kablolarda yüklenme gözlemlenmiştir. İstanbul Avrupa yakasında Alibeyköy Yıldıztepe hattında önemli bir miktar yük akışı gözlemlenmektedir. Bu hattın kaybında İkitelli Davutpaşa kablosu yüklenmektedir. Benzer şekilde İstanbul Anadolu yakasında Yeni DG Kartal hattının kaybında Ümraniye Küçükbakkalköy kablosu yüklenmektedir. Tablo Kış Puant Döneminde Kısıt Durumunda Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Sayısı DAVUTPAŞA-İKİTELLİ ÜMRANİYE-KÜÇÜKBAKKALKÖY bahar minimum yüklenme döneminde n-1 kısıt durumunda öngörülen yüklenmeler Tablo 19 da verilmiştir. Doğu Karadeniz bölgesindeki HES üretim miktarından dolayı Tirebolu Ordu ve Kayabaşı hatlarının n-1 kısıtı bulunmamaktadır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

51 Tablo Bahar Minimum Döneminde Kısıt Durumunda Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Sayısı TİREBOLU-ORDU 3Ph 11 KAYABAŞI-KURŞUNLU 3C 6 ADAPAZARI-OSMANCA 2C 3 KAYABAŞI-BAĞLUM 3C 2 ORDU-BORASCO 3Ph yaz puant yüklenme döneminde n-1 kısıt durumunda öngörülen yüklenmeler Tablo 20 de verilmiştir. Tablo Yaz Puant Döneminde Kısıt Durumunda Yüklenen Hatlar Hattın Adı Hattın Tipi Yüklenme Sayısı ADAPAZARI-OSMANCA 2C BAZ ADAPAZARI-ÇAYIRHAN 2R BAZ KAYABAŞI-KURŞUNLU 3C BAZ KARAKAYA-HİLVAN 3C BAZ GÖKÇEKAYA-GÖLBAŞI 2R 11 KAYABAŞI-BAĞLUM 3C 11 TEPEÖREN-ADAPAZARI 2X2R 9 KEBAN-ELBİSTAN 2C 6 VARSAK-AKSA 3C 5 ÜMRANİYE-TEPEÖREN 2X2R 4 KIZILTEPE-ILISU 3C 4 ZEKERİYAKÖY-PAŞAKÖY 2Ph 3 SİNCAN-BAĞLUM 3C 3 HILVAN-ELGÜN 3C 3 BATMAN-ILISU 3C 3 DAVUTPAŞA-İKİTELLİ AMBARLI-YENİBOSNA ÜMRANİYE-KÜÇÜKBAKKALKÖY PAŞAKÖY-BEYKOZ 3C 1 VARSAK-OYMAPINAR 2C 1 ATATÜRK HES-BİRECİK HES 2C 1 ATATÜRK HES - ŞANLIURFA 3C 1 TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

52 Yılı Kayıp Analizi Şebeke kayıplarını mümkün olduğunca minimize etmek sistem işletmecisinin görevidir. Üretim ve tüketimi kontrol etmenin tek yolu bölgesel iletim sistemi tarifeleri yöntemiyle yönlendirerek mümkündür. Kayıpları azaltmanın bir diğer yolu yüksek miktarda kayıp görülen koridorları güçlendirmek ve alternatiflerini planlamakla mümkündür yılı 400kV şebeke kayıp analizi bu çerçevede sistem işletmecisine yüklü koridorları göstermek için yapılmıştır. Kayıplar (I 2 R) aynı zamanda yüklü hatlarla ilişkiyi de göstermektedir. Ortaya çıkan sonuçlar n-1 kısıt anı güvenliliğini arttırma orta ve uzun vadeli planlarda kullanılabilmektedir yılı kış puant yüklenme dönemi yüksek kayıplı hatlar Şekil 39 de verilmiştir. Sarı ile gösterilen hatlarda 10-20MW arası kayıp görünmektedir. Tüketim Marmara bölgesinde yoğunlaştığı için hatlar da bölgeye yük taşıyan hatlarda gözlemlenmektedir. Şekil Kış Puant Dönemi Yüksek Kayıplı Hatlar 2017 yılı bahar minimum yüklenme dönemi yüksek kayıplı hatlar Şekil 40 de verilmiştir. Sarı ile gösterilen hatlarda 10-20MW arası, yeşille gösterilen hatlarda 20MW tan fazla kayıp görünmektedir. Üretim doğu Karadeniz bölgesinde yoğunlaşması ve hatların uzun olması bölgedeki enerjiyi taşıyan hatlarda yüksek kayıp gözlemlenmesine neden olmaktadır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

53 Şekil Bahar Minimum Dönemi Yüksek Kayıplı Hatlar 2017 yılı yaz puant yüklenme dönemi yüksek kayıplı hatlar Şekil 41 da verilmiştir. Sarı ile gösterilen hatlarda 10-20MW arası, yeşille gösterilen hatlarda 20MW tan fazla kayıp görünmektedir. Üretimde bahar dönemimde kontrolü mümkün olmayan Karadeniz akarsu santralleri yerini kapasitesini puant saatlerinde kullanan barajlı HES lere bıraktığından kayıplar daha güneydeki hatlarda gözlemlenmiştir. Şekil Yaz Puant Dönemi Yüksek Kayıplı Hatlar TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

54 /154kV Merkez İhtiyacı Analizi 380/154kV merkez ihtiyacı şehir merkezlerinde artan yük ihtiyacını 154kV üzerinden beslemek mümkün olmadığında, kırsalda ise uzun mesafelerdeki bölgeleri beslemenin mümkün olmadığında gereklidir. Şehir merkezlerinde yüklü hatlardan dolayı gerekli görülen 380/154kV merkezler 154kV bölgesel incelemeler başlığında verilmiştir. Bu kısımda yaz, kış puantı ve bahar minimumda oluşabilecek n-1 kısıt durumları incelenmiştir. Kısıt anında teknik %10 gerilim alt limitinden fazla gerilim düşümü gözlenen merkezler gösterilmiştir. Bazı merkezler 154kV bölgesel incelemelerde daha detaylı ele alınmıştır kış puant yüklenme durumunda gerilimin seviyesinin güvenli olmadığı merkezler Şekil 42 da gösterilmiştir. Edirne, Kütahya ve Hakkâri bölgelerinde 477MCM hatların yenilenmesi gerekmektedir. Çeşme, Bartın-Kastamonu bölgesinin ise 380/154kV merkeze ihtiyacı olduğu gözlemlenmektedir. Şekil Kış Puantında Kısıt Durumunda Düşük Gerilim Gözlenen Merkezler 2017 bahar minimum yüklenme durumunda gerilimin seviyesinin güvenli olmadığı merkezler Şekil 43 de gösterilmiştir. Yüklerin düşük seviyede olması nedeniyle gerilim kriteri çoğunlukla sağlanmaktadır. Sadece Edirne ve Hakkâri bölgelerinde görülen sorun hatların yenilenmesi ile çözülmektedir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

55 Şekil Bahar Minimumda Kısıt Durumunda Düşük Gerilim Gözlenen Merkezler 2017 yaz puant yüklenme durumunda gerilimin seviyesinin güvenli olmadığı merkezler Şekil 44 de gösterilmiştir. Bodrum, Bandırma, Kastamonu, Yozgat, Isparta bölgeleri 380/154kV merkeze ihtiyaç duyduğu gözlemlenmektedir. Şanlıurfa, Kütahya, Konya Gelibolu bölgelerinde ise hatların yenilenmesi gerekmektedir. Şekil Yaz Puantında Kısıt Durumunda Düşük Gerilim Gözlenen Merkezler TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

56 Yılı Şebeke Analizleri 2022 yılı 400kV şebeke analizleri, 400kV sistemin güvenliğini sağlamak ve yeni yatırım ihtiyaçlarını tespit etmek için yapılmıştır. Öncelikte talep tahmin sonuçlarından gelen değerler ve üretim karakteristiklerinin beklenen (olasılığı en yüksek) değerleri ile bir baz senaryo oluşturulmuştur. Beklenen değerler geçmiş yıllar üretim karakteristikleri incelemeleri sonucunda elde edilen (i.e, İletim Sistemi Master Plan Çalışması Üretim Senaryoları Raporu) yüksek, baz ve düşük değerlerden baz olanıdır. Çalışmalar bahar minimum yüklenme, yaz puant yüklenme, kış puant yüklenme olmak üzere üç dönem için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Baz senaryo analizleri incelendikten sonra diğer olası üretim senaryoları hazırlanıp gerekli analizler gerçekleştirilmiştir. Bu sayede primer kaynaklardaki üretim değişimlerinin 400kV sisteme yansımaları incelenmiştir. Son olarak baz durum senaryolarının 400kV N-1 kısıt güvenliğini sağlayıp sağlamadığını kontrol etmek için gerekli analizler yapılarak sistem güvenlik analizleri tamamlanmıştır. Sistem güvenlik analizlerinden sonra sistemin diğer yatırım ihtiyaçlarını gösterecek kayıp analizi ve 380/154kV merkez ihtiyacı analizi incelenmiştir. Kayıp analizinin, planlamacının yeni koridorları tespit etmesinde bir gösterge etkisi olup, yatırımların belirlenmesinde doğrudan bir etkisi olmamıştır. Raporun 380/154kV merkez ihtiyaçları kısmında, 154kV şebekede artan yük yoğunluğunun 154kV sistemdeki bir kısıt anında gerilim düşümüne yol açma ihtimali incelenmiştir. Elde edilen sonuçlar 154kV sistem güçlendirme veya 380/154kV merkez ihtiyacı olarak bölgesel değerlendirmelerde kullanılmıştır. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

57 8.1. Baz Senaryo Analizi 2022 yılı kış puant yüklenme dönemimde brüt talep (net talep + iletim kayıpları) 64,9GW, bahar minimum dönemi brüt talebi 28,6GW, yaz puant döneminde ise 74,4GW a ulaşacağı öngörülmüştür. Baz senaryolarda kullanılan üretimin primer kaynaklara göre paylaştırılması Tablo 21 de gösterilmiştir. Santral Tipi Tablo yılı üretimin kaynaklara göre dağılımı Kurulu Güç (MW) Kış Üretim (MW) Bahar Üretim (MW) Yaz Üretim (MW) Kömür Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Doğalgaz Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Barajlı Hidroelektrik Santralleri Akarsu Hidroelektrik Santralleri Rüzgâr Elektrik Santralleri Jeotermal Elektrik Santralleri Fuel Oil Yakıtlı Termik Elektrik Santralleri Nükleer Elektrik Santralleri Bu sonuçlara göre 2022 yılında kurulu gücün %37,8 ini yenilenebilir enerji kaynaklarının (HES + RES + JES) oluşturması beklenmektedir. Nükleer elektrik santralleri kurulu gücün %3,8 ini, kömür yakıtlı termik elektrik santralleri %22,9 unu, doğalgaz yakıtlı termik elektrik santralleri %34,3 ünü oluşturacaktır (Şekil 45). Şekil Yılı Kurulu Güç Projeksiyonu Kış puantında enerjinin %30,2 si yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması beklemektedir. Üretimde en büyük paya sahip olacak kaynak ise doğalgaz santralleridir (Şekil 46). TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

58 Şekil Yılı Kış Puant Dönemi Baz Senaryo Primer Kaynaklardan Elektrik Üretimi 2022 bahar minimum döneminde ise yenilenebilir enerji kaynaklarının %49,6 ile en büyük oransal değere ulaşması öngörülmüştür. Gece saatlerine denk gelen senaryoda doğalgaz santralleri devre dışındadır. Baz yük santrali olan nükleer ve kömür santralleri ise sırasıyla üretimin %18 ve %32 sini gerçekleştirmektedir (Şekil 47). Şekil Yılı Bahar Minimum Dönemi Baz Senaryo Primer Kaynaklardan Elektrik Üretimi 2022 yaz puantında ise üretimin %38,3 ünün yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanacağı varsayılmıştır. Üretimin dağılımı Şekil 48 da gösterilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

59 Şekil Yılı Yaz Puant Dönemi Baz Senaryo Primer Kaynaklardan Elektrik Üretimi 2022 yılına ait her üç dönemin bölgesel üretim dengesi ve bölgeler arası yük akışları Şekil 33, Şekil 34 ve Şekil 35 te verilmiştir. TÜBİTAK MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ - Güç Sistemleri Analiz ve Planlama Teknolojileri Grubu, ANKARA

MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ ANKARA

MAM ENERJİ ENSTİTÜSÜ ANKARA Güç Sistemleri Planlaması için Elektrik Şebekelerinin Coğrafi Haritalar Üzerinde Görselleştirilmesi Simulation of Electrical Networks on Geographic Maps for Power System Planning Mehmet DEMİRCİOĞLU Araştırmacı

Detaylı

ÜRETĠM TESĠSLERĠ BÖLGESEL BAĞLANTI KAPASĠTE RAPORU 2020-2025

ÜRETĠM TESĠSLERĠ BÖLGESEL BAĞLANTI KAPASĠTE RAPORU 2020-2025 ÜRETĠM TESĠSLERĠ BÖLGESEL BAĞLANTI KAPASĠTE RAPORU 2020-2025 31.07.2015 İçindekiler Ġçindekiler... 2 Amaç ve Kapsam... 7 1. Yöntem... 8 2. Bölgelerin Değerlendirmeleri ve Sonuçlar... 10 2.1. Akdeniz...

Detaylı

Türkiye İletim Sistemi Bağlantı Kapasitesi Raporu ( Dönemi)

Türkiye İletim Sistemi Bağlantı Kapasitesi Raporu ( Dönemi) Türkiye İletim Sistemi Bağlantı Kapasitesi Raporu (2016-2026 Dönemi) 13.04.2016 Yönetici Özeti Bu rapor, Türkiye elektrik iletim sistemi mevcut durumu, TEİAŞ tarafından planlanan iletim sistemi yatırımları

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİSİ TALEP TAHMİNLERİ, PLANLAMASI ve ELEKTRİK SİSTEMİNİN DETAYLI İNCELENMESİ

ELEKTRİK ENERJİSİ TALEP TAHMİNLERİ, PLANLAMASI ve ELEKTRİK SİSTEMİNİN DETAYLI İNCELENMESİ ELEKTRİK ENERJİSİ TALEP TAHMİNLERİ, PLANLAMASI ve ELEKTRİK SİSTEMİNİN DETAYLI İNCELENMESİ YUSUF BAYRAK TEİAȘ APK Daire Bașkanlığı 1. GİRİȘ 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve sektörün yeniden yapılanmasından

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ağustos/ 2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ağustos/ 2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Nisan/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Nisan/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Temmuz/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Temmuz/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Mayıs/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Mayıs/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ağustos/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ağustos/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı II Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2018 Önemli

Detaylı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı II Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2018 Önemli

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU MART 2018 Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. EPDK Mart 2018 i Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU AĞUSTOS Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır.

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU AĞUSTOS Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU AĞUSTOS 2018 Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. EPDK 2018 Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Temmuz / 2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Temmuz / 2017 Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Temmuz / 2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Haziran/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Haziran/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM- DURUMU Yusuf BAYRAK TEİAŞ APK Dairesi Başkanlığı Türkiye elektrik sistemi tümleşik bir sistemdir. Bölgelerin veya illerin coğrafi sınırları ile elektrik sistemi işletme bölgelerinin

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ekim / 2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ekim / 2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Kasım/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Kasım/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı II Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2018 Önemli

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU EKİM 2018 EPDK 2018 Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Mart/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Mart/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU ARALIK 2017 Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. EPDK Aralık 2017 i Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU

ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU ELEKTRİK PİYASASI SEKTÖR RAPORU NİSAN 2018 EPDK 2018 i Bu rapor, Resmi İstatistik Programı kapsamında yayımlanmaktadır. Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden

Detaylı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı II Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2018 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Eylül/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Eylül/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Haziran/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Haziran/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ekim/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ekim/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2010 2019) Özet

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2010 2019) Özet TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2010 2019) Özet Bu özet, TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI tarafından hazırlanan Ekim 2010 tarihli projeksiyonu,

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ocak 2018

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ocak 2018 Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ocak 2018 I II Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Kasım / 2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Kasım / 2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Aralık/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Aralık/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Mayıs/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Mayıs/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

TÜRKĐYE ELEKTRĐK ENERJĐSĐ 10 YILLIK ÜRETĐM KAPASĐTE PROJEKSĐYONU ( )

TÜRKĐYE ELEKTRĐK ENERJĐSĐ 10 YILLIK ÜRETĐM KAPASĐTE PROJEKSĐYONU ( ) TÜRKĐYE ELEKTRĐK ENERJĐSĐ 10 YILLIK ÜRETĐM KAPASĐTE PROJEKSĐYONU (2009 2018) Neşe GENÇYILMAZ Gülçin VAROL Türkiye Elektrik Đletim A.Ş. APK Dairesi Başkanlığı ÖZET 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Nisan/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Nisan/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Mart/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Mart/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI

TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI Kazım ŞENOCAK Elektrik Mühendisi Planlama ve Stratejik Yönetim Dairesi Başkanlığı 08/05/2015 www.teias.gov.tr Kurulu Güç Bilgileri Rüzgar Kurulu Güç

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2007 2016)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2007 2016) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2007 2016) TEMMUZ 2007 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 2 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

İSTANBUL (ANADOLU YAKASI) KOCAELİ BURSA İLLERİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU

İSTANBUL (ANADOLU YAKASI) KOCAELİ BURSA İLLERİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU İSTANBUL (ANADOLU YAKASI) KOCAELİ BURSA İLLERİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU Türkiye elektrik sistemi enterkonnekte bir sistemdir. Bölgelerin veya illerin coğrafi sınırları ile elektrik sistemi işletme

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2014 2018)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2014 2018) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2014 2018) HAZİRAN 2014 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 4 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİNDE RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ TEİAŞ

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİNDE RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİNDE RÜZGÂR ENERJİ SANTRALLERİ TEİAŞ Kemal YILDIR Genel Müdür Yönetim Kurulu Başkanı TÜREK, İstanbul Kasım 2013 ANA FAALİYET KONULARI Türkiye Elektrik Sistemini yönetmek Türkiye

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2009 2018)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2009 2018) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2009 2018) Haziran 2009 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 2 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE

ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 3 Ocak 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28517 YÖNETMELİK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 1 22/1/2003 tarihli

Detaylı

Türkiye deki Elektrik Dağıtım Şirketlerinin İsimleri

Türkiye deki Elektrik Dağıtım Şirketlerinin İsimleri Türkiye deki Elektrik Dağıtım Şirketlerinin İsimleri Ülkemizde elektrik dağıtımının ve faturalandırılmasının gerçekleştirilmesi için her şehirde özel firmalar kurulmuştur bu firmaların görevi buradaki

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ocak/2016

Elektrik Piyasası Sektör Raporu Ocak/2016 Elektrik Piyasası Sektör Raporu I GİRİŞ Bu rapor, elektrik piyasasında faaliyette bulunan lisans sahibi şirketlerin Kurumumuza sunmuş oldukları bildirimler esas alınarak hazırlanmıştır. Rapordaki lisanslı

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2013 2017)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2013 2017) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2013 2017) KASIM 2013 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 4 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2006 2015)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2006 2015) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2006 2015) HAZİRAN 2006 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 2 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

ÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI

ÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI 1 ÇEŞME YARIMADASI RÜZGÂR SANTRALLERİNİN İLETİM SİSTEMİNE BAĞLANTISI İ. Kürşat BÜLBÜL 1 ÖZET Bu çalışmada; rüzgâr santrallerinin güç sistemlerine entegrasyonu, iletim sistemi operatörünün bakış açısından

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL GAZ MECLİSİ 2013-2014 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE GELECEK YILLARA İLİŞKİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER

TÜRKİYE DOĞAL GAZ MECLİSİ 2013-2014 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE GELECEK YILLARA İLİŞKİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER 2013-2014 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE GELECEK YILLARA İLİŞKİN ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER 2014 İÇİNDEKİLER 1. Talebe İlişkin Baz Senaryolar 2. Doğal Gaz Şebekesi Arz İmkânlarına

Detaylı

Enerji Verimliliğinde Akıllı Şebekelerin Rolü ULUSLARARASI İSTANBUL AKILLI ŞEBEKELER KONGRE VE SERGİSİ

Enerji Verimliliğinde Akıllı Şebekelerin Rolü ULUSLARARASI İSTANBUL AKILLI ŞEBEKELER KONGRE VE SERGİSİ Enerji Verimliliğinde Akıllı Şebekelerin Rolü ULUSLARARASI İSTANBUL AKILLI ŞEBEKELER KONGRE VE SERGİSİ 10.05.2013 EnerjiSA & Başkent Elektrik Dağıtım AŞ Türkiye nin en büyük sanayi ve finans topluluklarından

Detaylı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığı

T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığı Sayı : 22131205-110.99 Konu : Lisanssız Elektrik Üretimi Hakkında-7 nci maddenin yedinci fıkrası kapsamında yer alan başvurular AKDENİZ ELEKTRİK DAĞITIM ANONİM ŞİRKETİ Göksu Mahallesi Aspendos Bulvarı

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2008 2017)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2008 2017) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2008 2017) TEMMUZ 2008 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 2 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

İÇ ANADOLU BÖLGESİ ENERJİ FORUMU

İÇ ANADOLU BÖLGESİ ENERJİ FORUMU TÜRKİYE ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇ ANADOLU BÖLGESİ ENERJİ FORUMU ( 20 NİSAN 2007 SİVAS ) Sami KOVANCI AR-GE Plan. Ve Dış İliş. Daire Başkanı Sunum İçeriği Hakkında Faaliyet Alanları Temel

Detaylı

Yaz Puantı ve Talep Yönetimi

Yaz Puantı ve Talep Yönetimi Yaz Puantı ve Talep Yönetimi Genel elektrik talebi kış aylarında ısıtma ve aydınlatma, yaz aylarında ise soğutma (klima) ihtiyacına bağlı olarak bölgesel ve mevsimsel farklılıklar oluşturur. modus Enerji

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM SİSTEMİ RÜZGÂR SANTRALİ BAĞLANTILARI Ercüment ÖZDEMİRCİ APK Daire Başkanlığı TEİAŞ Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi 7-8 Kasım İstanbul ANA FAALİYET KONULARI Türkiye İletim Sistemi

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM)

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) 8. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ (İŞLETME VE BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ) HAZIRLAYAN TEMMUZ 2008 Ankara 1 Gönderen: Recep BAKIR recepbakir38@mynet.com ENTERKONNEKTE

Detaylı

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI. OLGUN SAKARYA / SBF-ANKARA EMO Enerji Birim Koordinatörü 1

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI. OLGUN SAKARYA / SBF-ANKARA EMO Enerji Birim Koordinatörü 1 1954 TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI OLGUN SAKARYA 12.05.2016 / SBF-ANKARA EMO Enerji Birim Koordinatörü 1 Türkiye de elektrik üretimi ilk defa 1902 yılında Tarsus'ta bir su değirmeni miline bağlanan

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL GAZ MECLİSİ 2012 2013 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE ALINMASI GEREKLİ TEDBİRLER

TÜRKİYE DOĞAL GAZ MECLİSİ 2012 2013 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE ALINMASI GEREKLİ TEDBİRLER 2012 2013 KIŞ DÖNEMİ DOĞAL GAZ GÜNLÜK PUANT TÜKETİM TAHMİNİ VE ALINMASI GEREKLİ TEDBİRLER 2012 İÇİNDEKİLER 1. Talebe İlişkin Baz Senaryolar 2. Doğal Gaz Şebekesi Arz İmkânlarına Dair Varsayımlar 3. Elektrik

Detaylı

RES İLETİM SİSTEMİ BAĞLANTILARI VE MEVZUAT SÜREÇLERİ

RES İLETİM SİSTEMİ BAĞLANTILARI VE MEVZUAT SÜREÇLERİ RES İLETİM SİSTEMİ BAĞLANTILARI VE MEVZUAT SÜREÇLERİ Ercüment ÖZDEMİRCİ Ar-Ge Müdürü APK Dairesi Başkanlığı 2013 TÜREK İstanbul, 6-7 Kasım 2013 1 İSPANYA RES KURULU GÜCÜ İspanya kurulu gücü 95.043 MW tır.

Detaylı

LİSANSSIZ RES VE DAĞITIM ŞİRKETİ İLİŞKİSİ 10 EKİM 2015 İZMİR

LİSANSSIZ RES VE DAĞITIM ŞİRKETİ İLİŞKİSİ 10 EKİM 2015 İZMİR LİSANSSIZ RES VE DAĞITIM ŞİRKETİ İLİŞKİSİ 10 EKİM 2015 İZMİR Son günlerde çok cazip hale gelen lisanssız elektrik üretiminde ilk sırayı GES ler almaktadır.yenilenebilir enerji kaynakları arasında rüzgar

Detaylı

TEMİNAT HESAPLAMA PROSEDÜRÜ

TEMİNAT HESAPLAMA PROSEDÜRÜ TEMİNAT HESAPLAMA PROSEDÜRÜ Amaç MADDE 1 (1) Bu Prosedürün amacı piyasa katılımcılarının piyasaya ilişkin yükümlülüklerini yerine getirememesi veya faaliyetlerini gerçekleştirememesi durumunda, katılımcılar

Detaylı

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: 20 DAĞITIM ŞİRKETİNİN İLK UYGULAMA DÖNEMİNE İLİŞKİN GELİR DÜZENLEMESİ HAKKINDA TEBLİĞ

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: 20 DAĞITIM ŞİRKETİNİN İLK UYGULAMA DÖNEMİNE İLİŞKİN GELİR DÜZENLEMESİ HAKKINDA TEBLİĞ Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: 20 DAĞITIM ŞİRKETİNİN İLK UYGULAMA DÖNEMİNE İLİŞKİN GELİR DÜZENLEMESİ HAKKINDA TEBLİĞ Amaç ve kapsam Madde 1- (1) Bu Tebliğ, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununun

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021)

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021) ARALIK 2012 (2011 YILI KESİNLEŞMİŞ DEĞERLERİ İLE) İÇİNDEKİLER

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU ( )

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU ( ) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PLANLAMA VE YATIRIM YÖNETİMİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2018-2022) MAYIS 2018 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ...

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ocak/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ocak/2017 Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ocak/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme

Detaylı

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ocak/2017

Elektrik Piyasası Sektör Raporu / Ocak/2017 I Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı ANKARA 2017 Önemli

Detaylı

TÜRKİYE 2013 YILLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU

TÜRKİYE 2013 YILLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU TÜRKİYE 213 YILLIK ENERJİ İSTATİSTİKLERİ RAPORU Esra KARAKIŞ, Enerji İstatistikleri Daire Başkanlığı İçindekiler Özet... 1. DENGE... 2 1. ELEKTRİK... 4 2. DOĞAL GAZ... 9 3. LİNYİT VE TAŞ KÖMÜRÜ... 1 4.

Detaylı

HĐDROLĐK SANTRALLERĐN ENTERKONNEKTE SĐSTEM BAĞLANTISINA YÖNELĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐ HAVZA PLANLAMA ÇALIŞMALARI

HĐDROLĐK SANTRALLERĐN ENTERKONNEKTE SĐSTEM BAĞLANTISINA YÖNELĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐ HAVZA PLANLAMA ÇALIŞMALARI HĐDROLĐK SANTRALLERĐN ENTERKONNEKTE SĐSTEM BAĞLANTISINA YÖNELĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐ HAVZA PLANLAMA ÇALIŞMALARI Gülden SAMANCIOĞLU, Elif CANBEK, Ercüment ÖZDEMĐRCĐ Türkiye Elektrik Đletim A.Ş (TEĐAŞ) ÖZET Bilindiği

Detaylı

Doğal Gaz Sektör Raporu

Doğal Gaz Sektör Raporu GAZBİR MAYIS Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Doğal Gaz Sektör Raporu İthalat mayıs ayında yılının aynı ayına göre ülke ithalat miktarında 513 milyon sm3, %15,92 lik bir artış meydana gelmiştir.

Detaylı

TÜRKĐYE ELEKTRĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐNDE RÜZGAR SANTRALI BAĞLANTILARI

TÜRKĐYE ELEKTRĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐNDE RÜZGAR SANTRALI BAĞLANTILARI TÜRKĐYE ELEKTRĐK ĐLETĐM SĐSTEMĐNDE RÜZGAR SANTRALI BAĞLANTILARI Mevlüt AKDENĐZ, Elif BĐNTAŞ, Mustafa ĐZGEÇ, Gül OKAN, Ercüment ÖZDEMĐRCĐ Türkiye Elektrik Đletim A.Ş (TEĐAŞ) ÖZET Ülkemizde son dönemde Rüzgar

Detaylı

ODTÜ-MD Elk.Müh.Olgun Sakarya 02 Mart 2019

ODTÜ-MD Elk.Müh.Olgun Sakarya 02 Mart 2019 1 ODTÜ-MD Elk.Müh.Olgun Sakarya 02 Mart 2019 SUNUM -Enerji ve Dağıtım Tarife Yapısı -Güncel Üretim ve Tüketim -Üretimde Yerli ve İthal Kaynak Katkısı -Üretim, İletim ve Dağıtım Kayıpları -Kapasite Mekanizması

Detaylı

Doğal Gaz Sektör Raporu

Doğal Gaz Sektör Raporu GAZBİR HAZİRAN Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Doğal Gaz Sektör Raporu İthalat Haziran ayında yılının aynı ayına göre ülke ithalat miktarında 434 milyon sm3, %13,76 lik bir artış meydana gelmiştir.

Detaylı

Elektrik Enerji Sistemlerinin Ekonomik İşletilmesi ve Enerji Verimliliği

Elektrik Enerji Sistemlerinin Ekonomik İşletilmesi ve Enerji Verimliliği Elektrik Enerji Sistemlerinin Ekonomik İşletilmesi ve Enerji Verimliliği Nurettin ÇETİNKAYA Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü 2 Mayıs 2007 ÇARŞAMBA

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU ( )

TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU ( ) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PLANLAMA VE STRATEJİK YÖNETİM DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 5 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2016-2020) EYLÜL 2016 İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ...

Detaylı

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 )

Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) ( 2017 ) Karşılıksız İşlemi Yapılan Çek Sayılarının İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı (1) İller ve Bölgeler (2) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam İstanbul 18.257

Detaylı

TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİNDE LİSANSSIZ SANTRALLER

TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİNDE LİSANSSIZ SANTRALLER TÜRKİYE İLETİM SİSTEMİNDE LİSANSSIZ SANTRALLER Ceyhun CENGİZ Genel Müdürlüğü www.teias.gov.tr LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİMİ HAKKINDA MEVZUAT 30 Mart 2013 tarihli 6446 sayılı ELEKTRİK PİYASASI KANUNU Madde

Detaylı

TUREK 2015 RES lerde Üretim Tahminleri ve Elektrik Satışı. Fatih Yazıtaş 05.11.2015

TUREK 2015 RES lerde Üretim Tahminleri ve Elektrik Satışı. Fatih Yazıtaş 05.11.2015 TUREK 2015 RES lerde Üretim Tahminleri ve Elektrik Satışı Fatih Yazıtaş 05.11.2015 Gündem Elektrik Piyasası & EPİAŞ Gün Öncesi Piyasası ve Tahminleme (RES ler) Gün İçi Piyasası YEKDEM 2 Enerji Piyasaları

Detaylı

TÜREK 2012. Yalçın KIROĞLU, Ğ Başkan

TÜREK 2012. Yalçın KIROĞLU, Ğ Başkan TÜREK 2012 Lisanssız Elektrik Üretimi i Oturumu Yalçın KIROĞLU, Ğ Başkan 1 Neden Lisanssız Elektrik Bizce yakın tarihimizin en önemli adımlarından 3. Köprü, Hızlı Tren Elektrik Piyasası Reformu 2001 Lisanssız

Detaylı

KAFEİN YAZILIM HİZMETLERİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ DENETİM KOMİTESİ TARAFINDAN SERMAYE PİYASASI KURULU NUN VII-128

KAFEİN YAZILIM HİZMETLERİ TİCARET ANONİM ŞİRKETİ DENETİM KOMİTESİ TARAFINDAN SERMAYE PİYASASI KURULU NUN VII-128 DENETİM KOMİTESİ TARAFINDAN SERMAYE PİYASASI KURULU NUN VII-128.1 SAYILI PAY TEBLİĞİ NİN 29/5 MADDESİ UYARINCA HAZIRLANAN RAPOR 20.06.2018 1. RAPORUN AMACI Bu raporun amacı, Sermaye Piyasası Kurulu nun

Detaylı

Elektrik Tüketimi 100.000 kwh Olan İşyerlerinin "Serbest Tüketici" Kapsamına Alınması

Elektrik Tüketimi 100.000 kwh Olan İşyerlerinin Serbest Tüketici Kapsamına Alınması Elektrik Tüketimi 100.000 kwh Olan İşyerlerinin "Serbest Tüketici" Kapsamına Alınması EPDK'nın 3/2/2010 tarihli kararı gereği yıllık en az 100.000 kwh elekrik tüketimi olanların "Serbest Tüketici" kapsamına

Detaylı

2016 YILI DOĞAL GAZ DAĞITIM SEKTÖRÜ DEĞERLENDİRME RAPORU

2016 YILI DOĞAL GAZ DAĞITIM SEKTÖRÜ DEĞERLENDİRME RAPORU 2016 YILI DOĞAL GAZ DAĞITIM SEKTÖRÜ DEĞERLENDİRME RAPORU GİRİŞ Bu çalışma; doğal gaz dağıtım şirketlerimizden toplanan veriler, TÜİK verileri ve EPDK aylık doğal gaz raporları kullanılarak, 2016 yılında

Detaylı

Elektrik Piyasası 2016 Yılı Piyasa Gelişim Raporu

Elektrik Piyasası 2016 Yılı Piyasa Gelişim Raporu Elektrik Piyasası 2016 Yılı Piyasa Gelişim Raporu 2016 A ELEKTRİK PİYASASI 2016 YILI PİYASA GELİŞİM RAPORU Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

Detaylı

Elektrik Piyasaları Haftalık Raporu

Elektrik Piyasaları Haftalık Raporu Elektrik Piyasaları Haftalık Raporu 28.3.216-3.4.216 Elektrik üretiminin artış gösterdiği 28 Mart - 3 Nisan haftasında, PTF 'nin dönemsel değerlerin üzerinde seyretmesi; * İkili Anlaşma işlem hacminin

Detaylı

Yerel yönetimler, Kamu ve Sivil toplum kurum/kuruluşları, İşletmeler, Üniversiteler, Kooperatifler, birlikler

Yerel yönetimler, Kamu ve Sivil toplum kurum/kuruluşları, İşletmeler, Üniversiteler, Kooperatifler, birlikler Kalkınma İller Konu Başlığı Uygun Başvuru Sahipleri Son Başvuru Destek Üst Limiti (TL) Destek oranı (%) Ankara Ankara İleri Teknolojili Ürün Ticarileştirme Mali Destek Yerel Ürün Ticarileştirme Mali Destek

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI 2016 YILI PİYASA GELİŞİM RAPORU

ELEKTRİK PİYASASI 2016 YILI PİYASA GELİŞİM RAPORU ELEKTRİK PİYASASI 2016 YILI PİYASA GELİŞİM RAPORU Bu raporda yer alan tüm bilgi, tablo ve şekillerin her hakkı saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz. T.C. ENERJİ PİYASASI DÜZENLEME KURUMU Strateji

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (YEGM)

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (YEGM) 1 ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI 03.02.2013 YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (YEGM) E.Emel Dilaver, 22 Ocak 2013 Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü 2 03.02.2013 TÜRKİYENİN ENERJİ KONUSUNDAKİ

Detaylı

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları

Hidroelektrik Enerji. Enerji Kaynakları Hidroelektrik Enerji Enerji Kaynakları Türkiye de kişi başına yıllık elektrik tüketimi 3.060 kwh düzeylerinde olup, bu miktar kalkınmış ve kalkınmakta olan ülkeler ortalamasının çok altındadır. Ülkemizin

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ HANEHALKI İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ BİLGİ NOTU 2013 Yılı Türkiye İstatistik Kurumu 06/03/2014 tarihinde 2013 yılı Hanehalkı İşgücü İstatistikleri haber bültenini yayımladı. 2013 yılında bir önceki yıla göre;

Detaylı

Türkiye Rüzgar Enerjisi Sektör Toplantısı ( TÜRES 2017/1 )

Türkiye Rüzgar Enerjisi Sektör Toplantısı ( TÜRES 2017/1 ) Türkiye Rüzgar Enerjisi Sektör Toplantısı ( TÜRES 2017/1 ) TÜRKİYE KURULU GÜCÜ 2017 MART SONU TÜRKİYE KURULU GÜCÜNÜN BİRİNCİL ENERJİ KAYNAKLARINA GÖRE DAĞILIMI (TOPLAM 79.178,3 MW) KATI+SIVI; 667,1; 0,85%

Detaylı

YÖNETMELİK ELEKTRİK PİYASASI KAPASİTE MEKANİZMASI YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELİK ELEKTRİK PİYASASI KAPASİTE MEKANİZMASI YÖNETMELİĞİ 20 Ocak 2018 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 30307 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: YÖNETMELİK ELEKTRİK PİYASASI KAPASİTE MEKANİZMASI YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

Detaylı

2017 Yılı Doğal Gaz Dağıtım Sektörü Raporu.

2017 Yılı Doğal Gaz Dağıtım Sektörü Raporu. 217 Yılı Doğal Gaz Dağıtım Sektörü Raporu www.gazbir.org.tr Yatırımlar Doğal gaz dağıtım sektöründe 217 yıl sonu itibariyle 72 doğal gaz dağıtım şirketi tarafından toplam 21,5 Milyar Türk Lirası (güncellenmiş

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Üretimi. Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard.

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Üretimi. Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Üretimi Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard. Akış Yenilenebilir Enerji Kaynakları YEK Potansiyeli YEK Gelişim YEK Hedefler Lisanslı Elektrik Üretim Tesisleri Lisanssız

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

ÖZET AĞAOĞLU ENERJİ GRUBU TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜ YENİLENEBİLİR ENERJİ RÜZGAR ENERJİSİ STATÜ FIRSATLAR ZORLUKLAR/PROBLEMLER TAVSİYELER

ÖZET AĞAOĞLU ENERJİ GRUBU TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜ YENİLENEBİLİR ENERJİ RÜZGAR ENERJİSİ STATÜ FIRSATLAR ZORLUKLAR/PROBLEMLER TAVSİYELER 1 ÖZET AĞAOĞLU ENERJİ GRUBU TÜRKİYE ENERJİ SEKTÖRÜ YENİLENEBİLİR ENERJİ RÜZGAR ENERJİSİ STATÜ FIRSATLAR ZORLUKLAR/PROBLEMLER TAVSİYELER 2 PORTFÖY ÖZETİ Kapasite Dağılımı Üretim Dağılımı Rüzgar 65,3% Rüzgar

Detaylı

ENERJİ DAĞITIMI. Dersin Kredisi Başarı Değerlendirmesi: Derse Devam % Ödevler % Ara Sınav % Final Sınavı %

ENERJİ DAĞITIMI. Dersin Kredisi Başarı Değerlendirmesi: Derse Devam % Ödevler % Ara Sınav % Final Sınavı % Enerji Dağıtımı Enerji Dağıtımı Proje Başarı Değerlendirmesi: ENERJİ DAĞITIMI Güz Dönemi Bahar Dönemi Dersin Kredisi 4 + 0 + 0 Derse Devam % Ödevler % Ara Sınav % Final Sınavı % Ders Kitapları: Ders Kitapları:

Detaylı

YEKA Bilgi Notu. Nedir YEKA?

YEKA Bilgi Notu. Nedir YEKA? YEKA Bilgi Notu Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanı (YEKA), Endüstri Bölgeleri ile birlikte yenilenebilir enerji politikaları alanındaki en önemli iki stratejiden biridir. Bugüne kadar beş sahada (Filyos,

Detaylı

Rüzgar Enerjisi Çalıştayı (Dağıtım Sistemine RES Bağlantıları)

Rüzgar Enerjisi Çalıştayı (Dağıtım Sistemine RES Bağlantıları) TÜRKİYE ELEKTRİK K DAĞITIM A.Ş. GENEL MÜDÜRLM RLÜĞÜ Rüzgar Enerjisi Çalıştayı (Dağıtım Sistemine RES Bağlantıları) 26 Kasım 2008 - ANKARA Olgun SAKARYA Elektrik MühendisiM 1 Dağıtım : Elektrik enerjisinin

Detaylı

Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim Haziran 2015)

Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim Haziran 2015) Agrometeorolojik Verim Tahmin Bülteni Bülten No : 2015 / 2 (1 Ekim 2014-30 Haziran 2015) Meteoroloji Genel Müdürlüğü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü / Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021)

TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021) TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ APK DAİRESİ BAŞKANLIĞI TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ 10 YILLIK ÜRETİM KAPASİTE PROJEKSİYONU (2012 2021) TEMMUZ 2012 İÇİNDEKİLER I GİRİŞ... 1 II TALEP GELİŞİMİ...

Detaylı

YEREL YÖNETİMLER PERFORMANS ARAŞTIRMASI -BÜYÜKŞEHİRLER-

YEREL YÖNETİMLER PERFORMANS ARAŞTIRMASI -BÜYÜKŞEHİRLER- YEREL YÖNETİMLER PERFORMANS ARAŞTIRMASI -BÜYÜKŞEHİRLER- MART 2016 4 Bu araştırma Mart 2014 yerel seçimlerinden bu yana geçen 2 senelik süreçte, vatandaşların Büyükşehir 5 Belediye hizmetleri ile ilgili

Detaylı

2ME ENDÜSTRİYEL TESİSLER MADENCİLİK LTD.ŞTİ EMİN BİLEN (TEMMUZ 2017-İSTANBUL)

2ME ENDÜSTRİYEL TESİSLER MADENCİLİK LTD.ŞTİ EMİN BİLEN (TEMMUZ 2017-İSTANBUL) TÜRKİYE ELEKTRİK ENERJİSİ GÖRÜNÜMÜ, TARİFE YAPISI VE ALTERNATİF ELEKTRİK ENERJİSİ TEMİN İMKANLARI 2ME ENDÜSTRİYEL TESİSLER MADENCİLİK LTD.ŞTİ EMİN BİLEN (TEMMUZ 2017-İSTANBUL) 2016 YILI ELEKTRİK ENERJİSİ

Detaylı