T.C. S AN AYİ VE TİCARET BAKANLIĞI I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL 19*7 ANKARA

Transkript

1 T.C. S AN AYİ VE TİCARET BAKANLIĞI I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL 19*7 ANKARA

2 T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI ODC: YER: YIL: CLT: KSM: KOP: OEM: S KÜTÜPHANESİ I. SANAYİ ŞURASI DEMİR ÇELİK SANAYİİ RAPORU 1-4 EYLÜL, 1987 ANKARA

3

4 İÇİNDEKİLER BÖLÜM I : DEMİR-ÇELİK SANAYİİ KOMİSYON RAPORU BÖLÜM II : PANELİSTLERİN KONUŞMALARI BÖLÜM m : OTURUMDA YAPILAN GÖRÜŞMELER BÖLÜM IV : NİHAİ RAPOR

5 - V - BÖLÜM I DEMİR - ÇEKİL SANAYİİ KOMİSYON RAPORU

6 T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI DEMİR ÇELİK SANAYİİ *Nİ y ö n l e n d ir m e k o m is y o n u r a p o r u 1-4 E Y L Ü L, 1987 ANKARA

7 -IX - DEMİR ÇELİK SANAYİİ YÖNLENDİRME PLANI ÇALIŞMALARI KRONOLOJİSİ TARİH GELİŞMELER Sayın Bakanımız H.Cahit ARAL'ın başkanlığmda Demir - Çelik Sanayi sektöründe faaliyet gösteren firma yetkilileri ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Konferans Salonunda ilk toplantı yapılmış ve beş ayn araştırma komisyonu teşkil edilerek bunların üyeleri belirlenmiştir. Aym gün öğleden sonra yapılan komisyon toplantılarında Başkan ve Raportörler seçilerek, çalışma yeri ve yöntemi tesbit edilmiş ve gruplar alt komisyonlara ayrılmıştır Oluşturulan beş ayn komisyon Ocak ayı içerisinde İstanbul ve Ankara'da ayn ayn toplanarak çalışmalarına başlamıştır Komisyonlar yine ayn ayn toplanarak çalışmalarına devam etmiştir Komisyonlar Mart ayı içerisinde ayrı ayrı son olarak toplanmış ve genel değerlendirme toplantısına sunulmak üzere hazırlanan komisyon raporlarına son şeklini vermiştir.

8 - X Sayın Bakanımızın başkanlığında genel bir değerlendirme toplantısı yapılmış ve hazırlanan komisyon raporları sözcüler tarafından okunmuştur. Daha sonra Demir-Çelik komisyonunun gruplan kendi konularında hazırlamış oldukları raporların redaksiyon komitesi tarafından tek ve genel bir rapor haline dönüştürülmesine karar verilerek bu komitenin üyeleri tespit edilmiştir Redaksiyon komitesi Türkiye Demir Çelik işletmeleri Genel Müdürlük binasında toplanarak çalışmalara başlamış ve hazırlanan rapor son şeklini almıştır. s'l i : İ

9 - X I - Demir-Çelik ve Demir dışı metaller sanayi yönlendirme planı ile ilgili olarak günü saat 10.00'da Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Konferans salonunda Sayın Bakanımızın Başkanlığında yapılan toplantıya katılan şahıslar ve temsil ettikleri kuruluşların listesi aşağıya çıkarılmıştır. ADI VE SOYADI 1 Engin Örüç 2 Rasm Gültekin 3 Derviş öztûrk 4 Servet Buyuran 5 Fuat înalakdere 6 Ergin Kısakûrek 7 Veli Aytekin 8 Necdet Gökmen 9 Münevver Kılıç kaya 10 Ruşen Gezici 11 Ekrem Özgen 12 Şakir Bor 13 Nad Sevinç 14 Alpay Ankara 15 Sabri Altıntaş 16 AB Durmaz 17 Kandemir Çilingiroğlu 18 Ertuğrul Öztûrk 19 -H alil Erkan 20 Ayşegül Kayman 22 Neıgiz Ünlü 23 Yıldırım Öztûrk TEMSİL EDİLEN KURULUŞ Devlet Planlama Teşkilatı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı Tübitak, Marmara Araştırma Enstitüsü Ankara Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi İstanbul Teknik Üniversitesi Maliye ve Gümrük Bakanlığı Maliye ve Gümrük Bakanlığı Marmara Üniversitesi Türk Standartlan Enstitüsü O.D.T.Ü. O.D.T.Ü. O.D.T.Ü. Boğaziçi Üniversitesi Gazi Üniversitesi Türkiye Odalar Birliği Milli Prodüktivite Merkezi DESİYAB Karadeniz Bakır İşletmeleri İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi Türkiye Demir Çelik işletmeleri

10 - X I I - ADI VE SOYADI TEMSİL EDİLEN KURULUŞ 24 - Medet Ablak Türkiye Demir Çelik İşletmeleri 25 Mustafa Taşlan.. Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş Haldun Uluğ Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş. 27 Latif Anbarlı Asil Çelik San. ve Tic. A.Ş. 28 FeyzuDah Efe M.K.E.K. 29 Bekir Çelik M.K.E.K. 30 Yavuz Yücel M.K.E.K. 31 Hamdi Kargın M.K.E.K. 32 Dr. özel İnanç Etibank 33 Vedat Altmok Etibank 34 Fehmi Bağcıoğulları Etibank 35 Ahmet Bilgin Ünver Etibank 36 Resul Tatlı Sivas-Deçeko 37 Mehmet Yantaç Svas-Deçeko 38 HJFahri Has M.T.A. 39 Hüsnü Baltacıoğlu Kumaş 40 Sabri Akdemir Koç Holding A.Ş. 41 İsmet Izgül Eges A.Ş. 42 Metin Başaran Ferro Döküm San. Tıc. A.Ş. 43 Hüseyin Kıvılcım İzdaş 44 Sadun özdede Çelik San. A.Ş. 45 Fehamettin Acarer lçdaş A.Ş Ayşe Al Rabak A.Ş. 47 Burhan İkizer Doğu Çelik San.A.Ş. 48 Hami Kartay özel Sektör Demir Çelik Üreticileri Demeği

11 ADI VE SOYADI 49 Cemal Yıldırım 50 Nazım Çapraz 51 Hüdayi Demir 52 Ataman İlgaz 54 Yıldırım Turna 55 Necip Yüksel 56 Müfit Şumnü 57 Mete Nakipoğlu 58 - Mithat Ural 59 Muharrem Altunbağ 60 İbrahim Yardımcı 61 Pınar Aran 62 Turhan Onur 63 - Ahmet Baysal 64 Gürsel Yardımcı 65 - Hamit Gözaydm 66 Abdullah Erkunt 67 Behçet Arkun 68 Ersan Karagözlü 69 Şakir Oktar 70 Nurettin Özdemir 71 H.Ahmet Alev 72 Uğur Şahin 73 Memduh Üretmen 74 C.Çetin Oğuz 75 Selim Razan TEMSİL EDİLEN KURULUŞ özel Sektör Demir Çelik Üreticeleri Demeği Karabük Haddeciler Demeği Başkam Uygar Motor A.Ş. Metaş Metaş Borusan Çelik Halat Döktaş, Dökümcüler Demeği Emaş A.Ş. Erbosan A.Ş. Erbosan A.Ş. Parsan A.Ş. Parsan A.Ş. İzsal Döküm San. A.Ş.. Sır Metal A.Ş. Ümran Spiral Kaynaklı Boru San. A.Ş. Erkunt San.A.Ş. Çolakoğhı Metalürji A.Ş. Pınar Döküm San. Ve Tîc. A.Ş. Ergün Kablo ve Bakır San. A.Ş. KAle Radyatör Kayalar Bakır Sarkuysan Elektrolik San. Ve Tîc. A.Ş. Böhler Kaynak Elekrotlan Ark Çelik San. ve Tîc. Ltd. Şti. OERIİKON A.Ş. OERIİKON A.Ş.

12 -X IV - ADI VE SOYADI 76 Erdinç Tahı 77 Nevzat Kutlar 78 Şahin Türkaslan 79 Faruk özertem 80 Fikret İnce 81 Olgun Altıntaş 82 Erdal Cingöz 83 - Recep Yazıcı 84 Temel Kaya 85 Çetin Şaman TEMSİL EDİLEN KURULUŞ Ergenekon Çelik San. ve He. A.Ş. Elba Yücel Boru Yücel Boru Ekindim' Demir Çelik San. A.Ş. Türk Deınir Döküm Fab. A.Ş. Bant Boru ve San. He. A.Ş. Diler Demir Çelik Kayalar Bakır Alaşımları A.Ş. Maktel Mak. ve TeL San. A.Ş.

13 -X V - İÇlNDEKlLER I - GiRİŞ H - DEMlR VE ÇELİK SANAYİİNİN ÖNEMİ IH - DÜNYA DEMİR VE ÇELİK ENDÜSTRİSİNİN HALİ HAZIR DAKİ DURUMU IV - TÜRKİYE DEMİR ÇELİK İŞLETMELERİ A Karabük Demir ve Çelik Fabrikaları B İskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları V - ELEKTRİK ARK OCAKLARI (ASİL ÇELİK A.Ş. DAHİL) V I - HADDEHANELER V H - EREGLİ DEMİR ÇELİK FABRİKALARI T.A.Ş. V in - DİKİŞSİZ BORULAR (M.K.EJC.ÇELİK BORU FABRİKASI) I X - DİKİŞLİ BORULAR X - PİK VE ÇEIİK DÖKÜM SANAYİİ XI - DÖVME SANAYİİ X n - TÜRKİYE DEMİR ÇELİK SANAYİİ KURULUŞLARI HAK KINDA ÖZET BİLGİLER

14 - 1 - I G I R I Ş 1. Bu raporun hazırlanmasındaki amaç çelik ürünü ile dünya pazarlarına girerken Türkiye Demir Çelik Endüstrisi hakkında mümkün olduğu kadar detaylı bilgi hazırlayarak, Demir çelik politikasının tesbitine ve bu endüstride ne gibi bir yenilemeye gidilmesine ve pazar durumuna göre nasıl bir yol izlenmesi gerektiğine ışık tutmaktır. 2. Gelişmiş ülkelerin halen uygulamakta olduğu demir ve çelik politikası çerçevesinde, şimdiden alınacak Ye alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi, mevcut problemler ile endüstrinin ileride karşı karşıya kalacağı problemlere göre bir hedefin tesbiti gerekmektedir. Ayrıca deıııirçelik ürünü için bugünkü pazar durumu-un analizi ile özellikle dış pazarlardaki şansının ne olduğu, ileride nasıl olabileceği, bu pazarlara girme imkanları yanında iç tüketimdeki pazara hakim olunabilmesi için ne gibi tedbirlerin alınması gerektiği çok iyi bilinmelidir. 3. Dünya demir çelik politikası yanında çevremizde proje halinde olan demir ve çelik tesisleri ve muhtemel devreye girme tarihleri ile bunların Türkiye demir ve çelik endüstrisine yapacağı etkiler gözden uzak tu tulmamalıdır. Bütün bu gelişmeler göz önüne alındığında Türkiye Demir ve Çelik sanayiinin gerek AET İçinde gerekse dünya pazarlarında rekabet edebilecek duruma getirilmesi hususunda Devletçe izlenmesi gereken politikaya yardımcı olmak ve çelik endüstrimizi ayakta tutmak hedefi güdülmefidir. 4. Bütün dünyada demir ve çelik kapasitelerinin fazla oluşu AET ülkelerinde kapasite fazlalığına karşı tüketimin 1995 e kadar son derece yavaş artacağının tahmin edilmesi, özellikle yeni kurulması planlanan

15 - 2 - demir ve çelik tesisleri, Türkiye açısından çok ciddi tedbirlerin alınmasını gerektirmektedir. Gerek demir çelik kuruluşları gerekse devlet yetkililileri konuya ciddi bir şekilde eğilerek sanayimizin en önemli ana girdisini sağlayan ve gelişmişliğin bir göstergesi olan bu sanayi dalında neler yapılabileceğini düşünürken, iç tüketimde de takip edilecek politikalara göre hangi rakamlara ulaşabileceğinin tesbiti veya yıllık kalkınma hedeflerini daha gerçekçi tesbit ederek tüketimin hangi noktalara erişeceğini görmesi önemlidir. Diğer taraftan devletin konuya eğilmesi bu sektörün ayakta kalmasını sağlayıcı tedbirler almalıdır, geçici tedbirler devamlı aynı konuyu gündeme getirecektir. Sektörün hedefi belirlenerek, bu sektörün yaşaması için gerekli tedbirleri alması, teknolojik gelişmeler takip edilerek ve ekonomik belirsizlikler dikkate ahnarak, biri diğerine zarar vermeden üretimlerini sürdürmeleri imkanı araştırılmalıdır. S. Dünya pazarlarının tüketim kapasitelerinin yine dünya çelik üretim kapasitesinin altmda olması çelik sektöründeki krizin ana sebeplerinden biri olduğu bilinmektedir. Özellikle demir perde ülkelerinde maliyet unsurunun olmayışı piyasaya ucuz ürün sürmeleri maliyet kar unsurunu düşünerek piyasaya mal arz eden demokratik ülkelerin çelik sektörünü zor durumda bırakabilmektedir. Bununla beraber devletin demir çelik tüketiminin yoğun olduğu sektörlerin gelişmesini sağlıyacaktır yılı içinde yapılacak olan SANAYİ ŞURASI na esas olarak hazırlanan bu rapordaki görüşler çerçevesinde Türk Demir ve Çelik Endüstri-

16 -3 - sine gerekli desteğin sağlanarak ileride kendi kendini yenileyecek ve kuracak seviyeye ulaşması temennimizdir. Saygılarımızla,

17 - 5 - DEMİR VE ÇELİK SANAYİİNİN ÖNEMİ Genel olarak sanayinin ham maddesi olan yassı mamiiller, uzun mamüller, çubuk ve profillerin yanı sıra özel çelikleri üreten demir ve çelik endüstrisi küçük, orta ve diğer yan sanayinin doğup gelişmesine, sanatkâr kitlesinin çabuk yetişmesini sağlıyarak ekonominin işlemesini ve gelişmesini sağlaması yönünde gerek sanayinin, gerekse ekonominin temel taşı olarak görev yapmaktadır. Demir ve Çelik sektörü diğer sektörlere göre oldukça ayrıcalık gösteren bir sanayi koludur ve çoğu sektörün itici gücü durumundadır. Ekonomik kalkınma ile demir çehk tüketimi arasındaki yakın ilişki gerek gelişmiş ve gerekse gelişmekte olan ülkelerin bu sanayi kolunu kurmaya ve geliştirmeye yöneltmiştir. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yapılan araştırmalarda, bu sektör ülkelerin kalkınmasında önemli bir yer işgal ettiği hususunda fikir birliği mevcuttur ve günümüzde ekonomik gelişme göstergeleri arasında ülkelerin kişi başına demir çelik tüketimi de yer almakta ve bu göstergelerle sektörün ekonomik kalkınmadaki önemi en somut bir biçimde belgelenmektedir. Ekonomik faaliyetlerin canlandığı inşaat ve imalat sanayinin hızlı bir gelişme gösterdiği dönemlerde demir-çelik tüketimi yanında üretim çeşit ve kalitelerinde de önemli gelişme görülmektedir. Sanayileşme sürecinin ilk aşamalarında alt yapı yatırımlarının artmasıyla inşaat ve imalat sanayilerinin giderek önem kazanması karşısında uzun hadde ürünleri olarak tanımlanan ve inşaat sektörünün temel girdileri arasında yer alan düz ve nervürlü tip beton çelikleri ile muhtelif profillere

18 - 6 - olan talepte süratli bir artış meydana gelmektedir. Diğer iş kollarının itici gücü durumunda olan bu sektör üretimine olan talep artışı ülke ekonomisinde önemli bir canlılık meydana getirmektedir. Ülkelerin kalkınmasında çok büyük bir etkinliği olan Demir-Çelik sektörü; tüm sanayi işkodannın ihtiyacı olan pik demiri ve her türlü çelik malzemenin üretimini üstlenmiş olup, gerek ülke kalkınmasında ve gerekse sanayileşmede hemen hemen bütün çelik sektörünün ülkelerin savunmasında da ayn bir etkinliği bulunmaktadır. Her ülke gerek dışardan gelecek saldırılara karşı kendisini müdafaa edebilmek ve gerekse iç güvenliği sağlayabilmek amacıyla yeterli bir ordu kurmak ve savunma teşkilatının her türlü ihtiyaçlarını temin etmek mecburiyetindedir. Bu nedenle ülkeler yıllık bütçelerinin önemli bir bölümünü savunma hizmetlerine ayırmaktadırlar. Asya ve Avrupa kıtaları arasında bir köprü durumunda olan ülkemizin çok geniş bir sahil şeridi ile kara sınırına sahip bulunması yanında stratejik bir önemi haiz olan boğazlar ve ülkemizin jeopolitik konumu nedeniyle diğer ülkelere kıyasen daha güçlü ve büyük bir savunma gücüne ihtiyacı vardır. Kara ve Hava Kuvvetlerimizin yanında yurdumuzun üç tarafının denizlerle çevrili olması nedeniyle Deniz Kuvvetlerine de ayn bir önem vermemiz, dolayısıyla güçlü bir donanmaya sahip bulunmamız gerekmektedir. Ülkemizin savunmasıyla görevli Silahlı Kuvvetlerimizin savunma görevini en iyi şekilde yapabilmesi, ordumuzun modem.silahlarla donatılmasıyla ve gerekli Askeri tesislere sahip bulunmamızla mümkündü:. Ülke savunmasında ihtiyaç duyulan alt yapı tesislerinin yapımı ile her türlü si

19 -7 - lah ve cephane, diğer araç ve gereçlerin imali için gerekli olan malzemeler incelendiğinde birinci sırayı demir ve demir esaslı malzemelerin işgal etmekte olduğu görülecektir. Silahh kuvvetlerimizin ihtiyacı için faaliyet gösteren tesislere ilaveten ülkemizde güçlü bir savunma sanayiinin kurulmasına başlanmış olup bu amaçla yapılacak' tesisler ve bu tesislerde üretilecek modern silahların ve askeri amaçlı araç ve gereçlerin imalinde önemli oranda demir ve çelik mamullerine ihtiyaç duyulacağı tabiidir. Savunma gücümüzün silahlarla donatılması ile ilgili faaliyetler demir ve çelik mamullerine olan talebi d ah a da artıracağından demir çelik sektörü gerek ülke kalkınmasındaki ve gerekse sanayileşmedeki önemini savunmamızda da muhafaza e- decektir.

20 - 9 - DÜNYA DEMİR VE ÇELİK ENDÜSTRİSİNİN HALl HAZIRDAKİ DURUMU 1.2 n d Dünya savaşından sonra girişilen kalkınma hamleleri 1946 da 112 milyon ton/yd olan demir ve çelik üretimini 1970 yılında 600 milyon tona 1980 de 752 milyon ton ve 1985 te ise 773 milyon ingot eşdeğeri çelik üretilmiştir. Demir ve çelik ticareti üretiminin % sini oluşturmuştur de dünya üretimi içindeki payı % 2,5 olan Japonya 1970 te % 16'ya yükselmiş ve ihracatımda 32 kat artırmıştır arası AET ülkelerinde kapasite 2 misb artarken Japonya'da 7 kat artmıştır arası Japonya % 15 üretimle yerini korurken AET'nin payı % 23 ten % 15'e, A.B.D. % 21 den % 16 ya inmiştir. Doğu Avrupa ülkeleri % 16 dan % 29'a çıkarmışlardır. Diğer grup ise payım % 14 ten % 23 e çıkarmıştır. ' de kumlu kapasitesini 220 milyon tona çıkaran AET ülkeleri (12) tüketimleri 110 milyon ton civarında seyretmektedir. Gerek 3 rcü dünya ülkelerinin çefik tesislerini kurması, gerekse çelik kalitesinin gelişmesi, çebk yerine plastik, afimünyum gibi malzemenin ikamesi gibi etkiler dışında eneıji maliyetinin yükselmesi demir Ye çelik sektörünün krize girmesine neden olmuştur yılında 168 milyon ton olan hadde kapasitesini 1986 yılında 30 milyon ton aşağı çekmeyi planlayan AET ülkelerinde çelik 1985 yılında 120 milyon ton olmuş bunun 1984 te 78,8 milyon ton, 1985 tede 86 milyon tonu continü castiııg ile dökülmüştür. AET ülkeleri 1984 yılında 40,8 milyon ton ithalat 64,619 milyon ton ili-

21 racat yapmışlardır. Net ihracat 24,5 milyon tondur. 3. Maliyetin aşağı çekilmesi ve ekonomik olmayan fazla kapasitenin kapatılması için başlayan modernizasyon ve rasyonalizasyon çalışmaları ile yapısal değişiklik programlan çerçevesinde eneıji tasarrufu, iş gücü tasarrufu, kaliteli mamul gibi hedefleri olan modernizasyon ve yenileme yatırımları 1985 yılında 9 ülke için milyon U.S. J5 olmuştur. Halen AET ülkelerinde çelik işletmelerinin büyük bir kısmı zarar etmektedir. Bu zararları 1986 ya kadar devletçe karşılanan işletmelere 1986 dan sonra yardım yapılmaması karar altına alınmıştır. Yabrmlar büyük ölçede % 75 Continü casting döküme ve kontinü hadde haddehanelere yapılmaktadır. Geri kalan kısım diğer tesislere yöneliktir. Gaye Dünya piyasalarında kıyasıya fiyat kıran ülkelere karşı rekabet şansı kazanmaktır de fiatı 400 U.S.$ /ton olan çubuk demir 1985 yılında tonu 250 U.S.$ düşmüş, hatta 1984 yılı 7 nd ayında 210 dolara kadar inmiştir. Ülkelerin iç pazarında normal kâr maıjı ile satılırken ihraç edilen demir çelik mamülleri büyük ölçüde devlet desteği görmüştür. Hem destekleme yükünden kurtulmak hem de demir ve çelik endüstrilerini yaşatmak isteyen ülkeler yatırımı büyük ölçüde destekleyerek özellikle yüksek fırınlarda sağlanan yüksek kapasite ve teknolojik geliştirme ile mayi maden elde edilmesinde ülkelere göre % civarında enerji tasarrufu sağlanmıştır. Aynı şekilde çekilhanelerde konvertere dönüş ve çeşitli geliştirmeler sayesinde kontinü kasting gibi çeşitli ebatlara mayi çeliğin dökülebilmesi ve sıcak şaıjı veya ara ısıtmalı haddehanelerin başlanması gibi geliştirmeler çelikhaneletde % 30 un üstünde enerji tasarrufu gerçekleştirmiştir. Son yıllarda elektrik ark ocakları oldukça rağbet görerek bazı ülkelerde İspanya ve İtalya gibi % 50 çelik üretim pay mı bu usulle elde etmektedirler.

22 - I I - 4. Halen Dünya demir ve çelik ticareti bir darboğazda görülmektedir arası Japonya üretiminin yaklaşık % 30 unu ihraç etmiştir. İthalat % 1 civarında olmuştur. Diğer taraftan Amerika üretiminin % 20 si kadar ithalat 2-3'ü kadar ihracat yapmaktadır. Dünya demir ve çelik ticareti genel olarak üretimin % 20 civarında seyretmiştir yılında toplam üretimin % 21, yani 125 milyon tonla rekor kmmş bulunmaktadır. Ancak 1986 yılı tekrar edeceği şüphelidir. Dünya ticaretinin 1975 te % 85 elinde tutan oecd ülkelerinin payı 1985 te % 74'e düşmüştür. Bunun yerini 3 ncü dünya ülkeleri veya kalkınmakta olan ülkeler almıştır yılında OCED ülkelerinden kalkınmakta olan ülkelere ihracat 36,4 milyon ton iken 1985 yılında OCED ülkelerinden kalkınnıakta olan ülkelere ihracat 36,4 milyon ton iken 1985 te 29,3 milyon ton olmuştur. Pazar payı % 41,3 ten % 33,5 düşmüştür. Aynı şekilde Çin ve Kuzey Kore'ye ihracat 1981 de 2,7 milyon ton iken 1985 te 14$ milyon tona, pazar hissesini ise % 7,7 den % 24'e yükseltmiştir. OECD ülkelerinin kendi aralarında gerçekleştirdikleri çelik ticareti ise 1981 de 34,5 milyon ton iken 1985 te 37,5 milyon tona yükselmiştir AET ülkelerinin (9) ihracatı 1982 ani düşüş gösterirken son 3 yılda yükselmeye devam etmiş 1985 yılında maksimum seviyesine çıkmıştır. AET ithalatı son üç yılda çok az değişkenlik göstermiştir ten beri AET pazarı % 11,5 ile % 13 arasında değişmiştir. Aynı süredeki net ihracatı (İhrac-ithal) ise 26 milyon ton ile 17.7 milyon ton arasında değişmiştir. En düşük seviyesine 1983 yılında ulaşmıştır te ise net ticaret 23.9 milyon ton olmuştur. 5. Endüstrinin ihtiyaç duyduğu hammadde gerek cevher olarak, gerekse eneği kaynağı olarak büyük ticarete sahne olurken, ark ocaklarında kul

23 lanılan hurda ve sünger demirde demir ye çelik ticaretine katkıda bulunmaktadır. Halen 11 milyon ton olan sünger demir üretimi gelişmekte o- lan ülkelerde tabi gaza dayalı tesislerde üretilmektedir. Demir ve Çelik hurdası ise, en büyük ihracatçı ülke 9 milyon ton He A.B.D. dir. OCED ülkelerinde toplam hurda ihracatı 24 milyon tonun üzerinde olup genel olarak İngiltere, Almanya, Fransa başta gelen ihracatçı ülkelerdir yılında AET ülkelerinde üretilen 47.6 milyon ton kokun 44 milyon tonu Yüksek fırınlarda tüketilmiştir. Ortalama kok tüketimi 520 kg/ton nayi madendir. Kok ticareti 6.7 milyon ton kadar olup Fransa ve İngiltere 4 milyon tonu almaktadırlar Demir cevheri çok az olan AET ülkeleri (9) dışardan 123 milyon ton yüksek tenörlü cevher ithal etmektedirler. Birbirlerine sattıktan ticaret hacmi ise 15 milyon tondur ncü dünya ülkelerinde demir ve çelik endüstrisinin durumu çok değişik bir tablo çizmektedir. Bazı ülkelerdeki gelişme çok yüksek olmasına karşı diğer ülkelerde gelişme çok yavaştır. Latin Amerika'da 1978 de çelik üretimi 243 milyon ton iken 1984 de 33.4 milyon tona çıkmıştır. Gelişme % 5.2 dir. Afrikada çelik üretimi değişmemiş yılda 9 milyon ton civarında seyretmiştir. Orta Doğu da 1978 de 2.24 milyon ton olan üretim 1984 te 3.66 milyon tona çıkmıştır. Artış % 8,5 tir. Güney doğu Asya'da 20 milyon ton olan üretim 31,7 milyon tona çıkmış yılda % 7.7 lik bk artış olmuştur. Aynı bölgenin tüketimleri yıllan arasında Latin Amerika'da % 2,7 gerilemiş, Afrika'da yılda % 3,7 gerilemiş, Orta Doğu'da yılda % 4,7 gelişme göstermiş, Güney Doğu Asya'da ise yılda % 6 lik bir artış kaydetmiştir.

24 Aynı bökelerdeki ticaret Latin Amerika'da 6,7 milyon ton ithalat varken 1984 te 5,27 milyon ton ingot eşdeğeri çelik ihracatı olmuştur. Afrika ithalatı 4,5 milyon tonla aynı kalırken, Orta Doğu ithalatı 14,5 den 15,6 milyon tona çıkmıştır. Güney Doğu Asya ülkelerinde ithalat 14,26 milyon tondan 9,88 milyon tona düşmüştür. Güney Kore 1978 de 1.68 milyon ton ithalat yaparken 1984 te 4.24 milyon ton çelik ihraç etmiştir. Aym bölgelerde 1990 yılında çelik kapasitesi yılda Latin Amerika da % 2,7 Afrika'da % 1, Orta Doğu'da % 19,8 Güney Doğu Asya'da % 4,9 luk bir gelişme gösterecektir. Toplanı 141 milyon ton çelik kapasitesi olacak bu bölgelerdeki üretimin 110 milyon ton olacağı beklenmektedir. 7. Gerek AET ülkeleri Gerekse OECD ülkeleri Demir ve çelik endüstrisinin krize girmesi nedeniyle, girişilen Modernizasyon ve rasyonalizasyon çalışmaları ile işgücünde büyük kısuıülar yapılmış ve işçilik için çeşitli tedbirler alınmıştır. İşçilerin sosyal problemlerim halletmek için, 1 Erken emeklilik 2 Yeniden yerleşme yardımı 3 İşletmelere çeşitli yardımlar (İşçilerin sosyal problemleri için) 4 Yeni bir işe girmesi için eğitim yardımı, gibi yardımlar yapılmaktadır. 8. Doların değer kaybetmesi buna karşı diğer endüstriyel ülke paralarının değer kazanması çelik endüstrilerimde etkileyeceği muhakkaktır. Amerika çelik endüstrisinin canlanarak üretimini 74 milyon ton dan

25 - 14- (1986) 90 milyon tona çıkarması beklenmektedir. Böyle bir gelişmenin dünya ticaretim etkileyeceği ye. bazı ülkelerin demir ve çelik endüstrilerinin zor duşumda kalacağı beklenebilir. 1 AET Ülkelerinde Demir ve Çelik Endüstrisinde Uygulanan Politikalar ve bugünkü durum. I.0 Demir ve Çelik Endüstrisi diğer endüstrilerin ham maddesini temin etmesi He, ekonominin lokomotifi görünümünde olup, ülkelerin kalkınma programında önçelikle ele alman ve ülke endüstrisinin gelişmesini sağlayan temel endüstridir. II. Dünya savaşından sonra dünyanın yeniden iman için girişilen ekonomik savaşta öncelikle ele alman demir ve çelik sanayi yatırımları ve demir çeliğe olan talep artışı ülkeleri kendi iç ihtiyaçları dışında ihracat kapasitesi yaratmada yanşa girmelerine sebep olmuş ve 1946 yılında 112 milyon ton olan çelik üretimi 1970 yılında 600 milyon tona yükselmiştir. İhracat ise aynı yılda 114 milyon tona yükselerek üretimin % 19'unu oluşturm uştur/ *) 1.1. Bu arada doğal kaynaklan olmadığı için Demir ve Çelik sanayileri olmayan ülkelerde bu sanayi kurulup hızla gelişmiştir. Bu ülkeler arasında İtalya, Hollanda, Japonya sayılabilir. Demir ve Çelik pazarlarına giren G.Kore, Brezilya, Doğu Bloku ülkeleri paylarım artırmayı başarmışlardır. Japonya'da sektörün verimliliğinin yüksek ve maliyetin düşük oluşu bu pazara büyük bir rekabet hacmiyle girmesini kolaylaştırmıştır yılında Japonya'nın çefik üretim payı % 2,5 iken 1970 de % 16 ya yükselmiştir. İhracatı ise 32 kat artmıştır arası dünya üretiminde (1) AC. 8/R.3.St 86

26 Japonya'nm payı % 15 olarak yerini korurken AET Ülkelerinin payı % 23 ten % 15'e, A.B.D. nin payı % 21 den % 16'ya inmiştir. Diğer taraftan Doğu Bloku ülkelerinin payı % 23 ten % 29'a. diğer grubun ise % 14 den % 23'e yükselmiştir Yılından sonra tüm dünyada hakim olan ekonomik durgunluk nedeniyle, Devletler kendi demir ve çelik sanayilerini korumak, meydana gelecek istihdam sorununu asgariye indirmek amacı ile devlet desteği yanşuıa girmişlerdir. Bu dönemden her firma asrgari zararla kurtulmak için devamlı fiat düşürmeye yönelmiş ve fiat kavgasına neden olmuşlardır. Alman tedbirler bu kargaşayı önleyemeyince AET Ülkeleri 1976 yılında EUROFER (Çelik üreticileri karteli) kurmuştur. Kartelin amacı üretimi kısıtlamak, fiatlan belli bir seviyenin üstüne çıkarak üyelerinin üretiminin devamını sağlamaktı yılında 204 milyon ton çelik üretim kapasitesi olan AET (10 ülkeleri aldıkları tedbirlerle 1986 yılında kapasiteyi 165,5 milyon tona düşürmüşler vc 1985 yılında üretimleri 120 milyon ton olmuştur. Üretimlerini kısarak ve tesislerini modernize ederek dünya piyasalarında rekabet edebilecek tesislerin yaşamalarını hedef alan Ortak Pazar ülkeleri, mümkün olduğu kadar demir ve çelik ticaretini kendi aralarında yapmaya özen göstermektedirler. Kapasite ayarlamanın esası uzun sürede rekabet gücüne erişerek üretimini devam ettirmesi ve devletten destekleme yardımı istememektedir. Üretimini devlet desteğiyle sürdüren ve bu durumdan kurtulması zayıf olan tesislerin kapatılması yoluna gidilmiştir. Komisyonca öngörülen hadde mamüllcrinde kapasite düşürme yılında Tablo 1 de görülmektedir da 141 milyon ton yıl üretim kapasitesine düşürülen haddehanelerde % 60 civarında yassı mamül kapasitesi mevcuttur. Kapasite düşürme % 16 dır.

27 Sıcak çekilmiş hadde mamullerinde üretim kapasiteleri (2) Tablo: 1 (000) Ton % Kısıntı ALMANYA % 11,3 BELÇİKA % 19,4 DANİMARKA % 7 FRANSA % 10,8 İNGİLTERE % 19,7 İTALYA % 16,1 LÜXEMBURG % 18,4 HOLLANDA % % 15,9 (2) SC(84)35/EC

28 Yukarıdaki tabloda öngörülen kapasite düşürmenin dışında 1986 yılında Ortak pazar ülkelerinde kapasite düşürme miktarı 30 milyon tonu bulacağı tahmin edilmektedir yılma kadar 12 milyon ton kapasite indirimi komisyonca teklif e d ilm iştir.^ 13. AET Ülkeleri elektrik ark ocağı üretimi 1984 yılında ton 1985 te tondur. Konverterde elde edilen çelik ise 1984 te ton te de ton olmuştur, her iki yılda 120 milyon ton olan çelik üretiminin + % 0,4 artış olmuştur yılında % 65, 1985 yılında % 71 ve Continü casting makinasında dökülmüştür. AET (100 ülkelerinde tüketim hacmi 1985 te 105 milyon civarında olup 1984 te ithalatı 33 milyon ton ihracatı 47,5 milyon ton 1985 de ise ithalatın 39 milyon ton olmasına karşılık ihracat 61.7 milyon ton olmuştur. Bunun yanında 1985 yılında OECD ithalatı 77.8 milyon ton ihracatı ise milyon ton olarak bir yıl öncesine göre % 17 daha fazladır.(^) 1.4. Tablo 2 ve ilgili diyağram sanayi ülkelerinde yapılan hadde ürünlerinin miktarları verilmektedir. Tablodan da izleneceği gibi yuvarlak mamüllerin üretim içindeki payı % 10 civarında seyretmektedir. Profiller ise değişken olmakla birlikte Lüxemburg'ta % 54, Ispanya'da % 49, İngiltere'de % 30, İtalya'da % 41, ile önemli payı bulunmaktadır. Yassı mamüller genel olarak yüksek üretim payına sahiptir. (3) SC/WP/86/41

29 y ılla r ın d a AET Ü lkelerinde K a p a sıte -Ü re tis-îü k e tia ve t i c a r e t hacaa ALUANİA Y ılla r K apasite C. Ç elik ü re tin! Tablo -.3 (Milyon ton o la ra k ) Tüketin İ t h a l İhraç FRANSA , İTALÎA ' ÎHGİLT2RE HOLLANDA BE3EI&C * İSPANYA _ DİĞERLERİ

30 T ılla r Kapasite TaT>lo : 3 Çolik Ü retin! (Hilyon ton olarak) Tüket la İ th a l İhraç Ü.S.A. I9S U ı s a CAİIAIU D lfea BA2I AV3CPA I fl.k r. IO A ^ JAPAÎ I Ç AffSTHALİA İKD HSi ZEALAKD QSCJ> ,

31 DAZI AVmjPA ÜLKELERİNDE HADDE MAMULLERİ ÜRETİMİNİN ÜRETİM CİNSİNE GÖRE DAÖILIMI (1985 y ı l ı iğ in ) Tablo «2 (Bln ton) Toplam Ç elik Ü retim i Toplam llad.mam. Ü retim i 'Toplam hadde Ü retim inin d ağ ılım ı PROFİLLER YASSI MAMUL YUVARLAKLAR DİĞERLERİ Üretim Top.Had. Üretimle de % Payı Üretim Top.Had mamulü, Yuvarlak Üretim i liretim. % payı Top.Had Jrotimdc İ> payı Üretim Top.Had. Üretimde % payı F.ALMANYA İTALYA FRANSA İNGİLTERE İSPANYA BELÇİKA HOLLANDA luxeuburg PORTEKİZ DANİMARKA TÜRKİYE , ) SC/WP(86),ECE RAPORU 4) S to al m arket 1984 DECD Yayını Iron and o tool m duotry

32 DAZI AVRUPA/ ÜLKEU'KIIIDI: hadde mı.:uuûiiıl UuuTiulııtu URETlli CİHSLEtlİNE GÜİlE *l)2de OLAilAK DAÖII.IUI Profil Üretimi ji! Yatısı l ı '. n o u l Urot. Yuvnrluk Urot. D i ü o r lo r i r a 0,21 Q,10 0, 1 -» 0,1ü 0,13 o,t3 0,16 0,09 0,07 0,15 0,05 0,3i 0,13 0,00 0,03 0, ,32 0,04 0,19 i 0,57 P.14 i t a l v a 0,31 0,4 1 'l İri.» t t i FIUIİÎÎA 0,57 0,16 S i * î'-i 0439 o,'30 0,49 İT' i 0,71 0,07 ft'yi i i &r m 0,55 O-,05 İIK İİLTK U E İSPANYA Î>i;j/;1KA İİOLu MIDA İ,Uau.ü İ.UÎ(U 0,54 Aıiu.i Yü 0,31 0,12

33 YTLLAH. Ç3.İS CSTCii FB0S28E CCSS ÎASZEKI (OOP) TCK U> Çeliği. E lek trik ark o cağ ı Contihii Casting Toplaç çel&c B atı Almanya Belçika ' Danlrarka Fransa j m C İta ly a LttxanburK Hollanda Yunanistan İrlan d a _ - 166?? I m rllta re ? AET TOPLAMI { tsuanva P o rtekiz TUrkiye I Avuaturva ', Finlandiya Hdrraç tsvac İsv iç re _ BATI AVH.TDP avruea «OF İ0T C l i5422! Kanada ^ İ 14638, U.S.A _ ) Japonya jl0527 Avusturalva Vcenl zellanâı c CECD TOPLAMI * İ!Q S l } 36011C