YİYECEK ÜRETİM TEMELLERİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YİYECEK ÜRETİM TEMELLERİ"

Transkript

1 T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2601 AÇIKÖĞRETİM FAKÜLTESİ YAYINI NO: 1569 YİYECEK ÜRETİM TEMELLERİ Yazarlar Öğr.Gör.Dr. Hüseyin ÖNEY (Ünite 1, 8) Öğr.Gör. Mutlu DOĞAN DÖNMEZ (Ünite 2, 6, 7) Öğr.Gör. Dilek ÜNLÜ (Ünite 3, 4, 5) Editör Yrd.Doç.Dr. Hilmi Rafet YÜNCÜ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ i

2 Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Anadolu Üniversitesine aittir. Uzaktan Öğretim tekniğine uygun olarak hazırlanan bu kitabın bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright 2012 by Anadolu University All rights reserved No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without permission in writing from the University. UZAKTAN ÖĞRETİM TASARIM BİRİMİ Genel Koordinatör Doç.Dr. Müjgan Bozkaya Genel Koordinatör Yardımcısı Doç.Dr. Hasan Çalışkan Öğretim Tasarımcıları Yrd.Doç.Dr. Seçil Banar Öğr.Gör.Dr. Mediha Tezcan Grafik Tasarım Yönetmenleri Prof. Tevfik Fikret Uçar Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Öğr.Gör. Nilgün Salur Kitap Koordinasyon Birimi Uzm. Nermin Özgür Kapak Düzeni Prof. Tevfik Fikret Uçar Öğr.Gör. Cemalettin Yıldız Grafiker Gülşah Yılmaz Dizgi Açıköğretim Fakültesi Dizgi Ekibi Yiyecek Üretim Temelleri ISBN Baskı Bu kitap ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Web-Ofset Tesislerinde adet basılmıştır. ESKİŞEHİR, Haziran 2012 ii

3 İçindekiler Önsöz... iv 1. Öğün Planlanması Mutfak Tasarımı ve Mutfakta Kullanılan Araçlar Evde Yiyecek Üretim Süreci Yemek Pişirme Teknikleri Yiyecek İşleme Yöntemleri Mutfakta Üretilen Yemek Çeşitleri Süt Ürünleri ve Yumurta Süsleme ve Sunum 170 Sözlük iii

4 Önsöz İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için gereksinim duyduğu temel ihtiyaçlardan biri beslenmedir. İlkçağlarda avcılıkla bu ihtiyacını karşılayan insanlar ilerleyen dönemlerde yerleşik hayata geçerek tarım toplumlarını oluşturmuş ve besinlerini üretmeye başlamışlardır. Bu üretim süreci içerisinde günümüze kadar çeşitli araç, gereç ve yöntemler geliştirilmiştir. Bu araç, gereç ve yöntemlerin çoğu yaşanılan coğrafyaya, iklime ve çevre koşullarına bağlı olarak gelişim göstermiştir. Günümüzde gelişen teknoloji evlerde yiyeceklerin saklanması ve üretimi ile ilgili yeni kolaylıklar getirmektedir. İnsanların yoğun iş tempoları nedeniyle, evde yiyecek üretiminin hazır yiyeceklere doğru kaydığı ya da dışarıda yemek yeme eğilimine yöneldikleri görülmektedir. Bu eğilimler insanlar için yeni bir sorunu da beraberinde getirmektedir. Malzeme özelliği ve üretim süreçlerini de etkileyen bu sorun hijyen, temizlik ve insan sağlığı açısından tehlike oluşturmaktadır. Bu nedenle evde yiyecek üretimi her zaman temiz, sağlıklı ve çoğu zaman maliyetleri önemli ölçüde etkilemektedir. Günümüz ekonomik koşullarında hane halkı açısından ev bütçesindeki en önemli kalemi yiyecek içecek maliyetleri oluşturmaktadır. Bu nedenle evde yiyecek üretimi ayrı bir önem kazanmaktadır. Bu aşamada bu kitap evlerde yiyecek üretimi ile ilgili; öğün kavramından başlayıp, mutfak dizaynı, evlerde kullanılan yiyecek türleri ve yiyecek üretim araç ve gereçleri, eve gelen konuklara ve ev halkına yönelik güzel yiyecek sunumunun yapılması ile ilgili bilgileri içermektedir. Öğrenciler bu kitabı çalışırken öncelikle her ünitenin başında yer alan amaçları ve konuyu dikkatli okumalıdırlar. Her ünitenin içinde yer alan sıra sizde, kendimizi sınayalım bölümlerini dikkatlice inceleyerek eksik kalan yerleri cevap anahtarı yardımıyla çözebilirler. Kitabı hazırlanmasında emeği geçen yazarlara ve tüm görevlilere katkılarından dolayı teşekkür eder ve en iyi dileklerimi sunarım. Ayrıca Öğrenci arkadaşlara başarılar dilerim. Editör Yrd.Doç.Dr. Hilmi Rafet YÜNCÜ iv

5

6 1 Amaçlarımız Bu üniteyi tamamladıktan sonra; Öğün kavramını tanımlayabilecek, Öğünlerde hazırlanan yemekleri sayabilecek, Yemek tarifi portföyü oluşturabilecek, Öğünlerde hangi yemeklerin hazırlanacağı kararını verebilecek, bilgi ve becerilere sahip olabilirsiniz. Anahtar Kavramlar Öğün Öğün Saatleri Ana Öğün Açlık Yemek Tarifi İştah Porsiyon Yemek Standartları Mevsim Yemekleri Türk Mutfağı İçindekiler Giriş Öğün Kavramı Öğünlerde Hazırlanan Yemekler Yemek Tarifi Portföyü Öğünlerde Hazırlanacak Yemeklere Karar Verme 2

7 Öğün Planlaması GİRİŞ İnsanlar varlıklarını devam ettirmek, kaliteli bir yaşam sürdürmek için düzenli bir şekilde ve dengeli beslenmeleri gerekmektedir. İnsanlar ihtiyaç duyulan besinleri almak için gün içerisinde belirli aralıklarla yenmek üzere hazırlanan yemekler ve çeşitli yiyeceklerden tüketmektedirler. Her defasında gerçekleştirilen bu yeme faaliyetine öğün adı verilmektedir. Günümüzde bilimsel araştırmaların ışığında yemek ve beslenme ilişkilerine yönelik önemli gelişmeler yaşanmakta ve yemek üretimi konusunda yeni teknolojiler geliştirilmektedir. Diğer taraftan gün içerisinde kaç öğün yenileceği, her bir öğünde nelerin ve ne kadar yenileceği çoğu zaman doktor veya diyetisyen kontrolünde belirlenmemekte ve buna ilişkin bir yaptırım bulunmamaktadır. Yiyeceklerin üretim, hazırlanması ve tüketiminde kültürel öğeler bilimsel sonuçlara göre daha baskındır. Tüm toplumlarda ortaklaşa davranış kategorileri bulunmakla birlikte, bu davranışların biçimleri, bir toplumdan diğerine değişiklik göstermektedir. İnsanların acıktığında yemek yemeleri bireysel davranışla alakalıyken insanın ne yediği, coğrafya kadar kültüre de bağlıdır. Tercih olanağı olduğu zaman neyi seçtiği, onu hangi yollardan sağladığı, nasıl pişirdiği, nasıl, ne zaman, nerede ve kimlerle yediği, ait olduğu toplumsal grubunun alışkanlıklarına göre şekillenmektedir. Geleneksel Türk mutfak kültürü içerisinde farklı dönemlerde öğünler ve öğün sayıların günümüzden farklı olmuştur. Osmanlının son dönemlerinde başlayan ve Cumhuriyetle devam eden batılılaşmanın etkisiyle daha çok batı tarzı yeme içme biçimi benimsenmiş ve günümüzde kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği olmak üzere üç ana öğün olarak biçimlenmiştir. Bu öğünlerde yenilecek yemeklerin üretiminde bilime dayalı ilkelere uygun olmaktan çok alışkanlıklar, ekonomik nedenler ve bölgesel farklılıklardan etkilenmektedir. Oysaki ülke sınırları içerisindeki farklılıklar dünyanın pek çok ülkesini imrendirebilecek çeşitliliğin kökenini oluşturmaktadır. Türkiye nin sahip olduğu bitki ve hayvan kaynaklı yiyecek çeşitliliği oldukça zengin bir seçim imkânı sağlamaktadır. Bin yıllardır üst üste kurulan medeniyetlerin yeme içme kültürlerinin birikimi eklendiğinde yeme içme konusunda sınırsız bir imkâna sahip olunduğu görülmektedir. Tüm bu çeşitlilik içerisinden aileler ve bireyler sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için öğünlerinde hem haz duydukları hem de sağlıklı ve besleyici yemekleri seçerken bu yemekleri alışkanlıkları, inançları, gelenekleri ve ekonomik durumlarına göre tüketebilmektedirler. ÖĞÜN KAVRAMI İnsanlar yaşamlarını sürdürebilmeleri için beslenmek zorundadır. Beslenerek, bedensel ve zihinsel faaliyetleri en üst düzeye çıkarılması amaçlanmaktadır. Böylece sosyal ve ekonomik yönden verimli ve çevresiyle uyumlu yaşaması mümkün olmaktadır. Yaşamın her döneminde doğru ve yeterli beslenme kaliteli bir yaşamın temel unsurudur. Dengeli ve yeterli beslenme ve kaliteli bir yaşam için tüm besin gruplarından ihtiyaç duyulan miktarın gün içerisinde dengeli olarak alınması gerekmektedir (Baysal, 2000: 2). Son yıllarda beslenmeyle ilgili yapılan araştırmalar ışığında özellikle de gelişmiş ülkelerde yeterli ve dengeli beslenmenin nitelikleri ortaya konularak, gün içerisinde alması gereken besinleri hangi aralıklarla alacağına ilişkin düzenlemeler getirilerek beslenme bozuklukları önlenmeye çalışılmaktadır. Bilimsel araştırmalarla, insanın yaşamı için proteinler, yağlar, karbonhidratlar, minareller, vitaminler ve su olmak üzere 6 grupta toplanan 50 ye yakın besin ögesine gereksinimi olduğu, insanın, sağlıklı büyüme ve gelişmesi, üretken olarak uzun süre yaşaması için bu ögelerin her birinden günlük ne kadar alınması gerektiği belirlenmiştir. Bu ögelerin herhangi biri alınmadığında, gereğinden az ya da çok alındığında, 3

8 büyüme ve gelişmenin engellendiği ve sağlığın bozulduğu bilimsel olarak ortaya konulmuştur (Baysal ve Küçükaslan, 2007: 279). İnsanlar beslenmek üzere doğadan üreterek, toplayarak ve avlanarak sağladığı yiyecekleri ve bunlarla ürettiği yemekleri tüketerek ihtiyacı olan besin öğelerini sağlamaktadır. Vücudun fizyolojik dengesini sağlamada ve organları korumada, yemeklerin tüketim sıklığı ile her bir yemekten sağlanan enerji ve besin ögelerinin miktarı, bunların birbirlerine göre oranı etkili rol oynamaktadır. Bu durum özellikle bireyi günlük yaşamın baskılarına hazırlama, yorgunluğu giderme, sağlıklı düşünmeyi sağlama ve hastalıklardan koruma açısından da önem taşımaktadır (Tezcan, 2000). Gün içerisinde yemek yeme aralığı ve sıklığının nasıl olacağına yönelik bilimsel ve kültürel belirlemeler bulunmaktadır. Bilimsel olarak vücudun ihtiyacı olan enerji miktarı; metabolizmanın çalışma hızı, yaş ve cinsiyete göre değişen miktar ve sıklıkta yemek yenilmesi gerektiği vurgulanırken, kültürel olarak kabul edilen sabah, öğle ve akşam olmak üzere günde üç kez yemek yenilmesi kabul görmektedir. Ancak insan doğası gereği yenilen yemekler sindirildiğinde açlık hissi oluşmakta ve bunun sonucu olarak yeniden yeme ihtiyacı hissedilmektedir. Bu ihtiyacın karşılanması için günün belirli bir saatini beklemek ya da bilimsel olarak açıklanan aralıklarla ve miktarda yemek yerine, istediği zamanda ve yerde, istediği kadar yemesi bireyin kişisel kararlarıyla ilişkilidir. Görüldüğü üzere insanların yeme biçimleri ve zamanları bilimsel araştırmalar, kişilerin doğal ritimleri ve daha çok da yaşadığı toplumun kültürüyle şekillenmektedir. Bilimsel, kültürel veya bireysel olsun gün içerisinde gerçekleştirilen her bir yeme eyleminin öğün olarak kabul edilip edilmesi sorusu öne çıkmaktadır. Bu yemekler kimi zaman bir mönüden oluşurken, kimi zamanda ayaküstü hızlıca bir şeylerin yenilmesi ya da atıştırılması şeklinde gerçekleşmektedir. Çok basit gibi görülen ve günlük hayatta diyet ve beslenmeyle ilgili açıklamalar yapılırken kullanılan öğün kavramını açıklamak oldukça hiç kolay değildir. Çünkü öğün kavramı içerisinde kimi zaman zahmetli ve uzun çabalar sonucu üretilen yemeğin aile bireyleri, yakınlar, ve birlikte olmak istenilen diğer insanlarla paylaşıldığı bir ritüel ve özel bir zaman dilimi olarak değerlendirmek gerekmektedir. Bu anlamda öğün hem bir yemek, hem de bir olaydır (Mesiselman, 2008: 13). Öğün kavramıyla ilgili karmaşanın giderilmesi için bir takım ölçütler getirilmiştir. Bunlar: Günün saati; gün içerisinde öğünlerin günlük zaman dilimi içerisinde olması gerekmektedir. Örneğin kahvaltı 06:00-10:00 arası, öğle yemeği, 11:00-15:00 arasında, akşam yemeği 17:00-22:00 arasında olması gibi. Yemeğin içerdiği besin ve enerji miktarı; en azından birkaç besin öğesi ve yeterli enerji içermelidir. Örneğin: Bir öğün en az 375 kalorilik enerji içermelidir. Sosyal etkileşim; öğün olarak kabul edilebilmesi için bir yemekte birden fazla kişinin bir araya gelmesi beklenmektedir. Çeşit sayısı; bir öğünde tek bir çeşitten daha fazla yiyecek veya içecek bulunmasını gerektirir. Kriterlerin birleşimi; öğünü tanımlamada yukarıda sıralanan ya da başka kriterlerin bulunup bulunmadığına bakılmalıdır. Örneğin günün belirli bir saatinde olup olmadığına ve ne kadar kalori değeri içerdiğine bakılabilir. Buradaki kriterlere bakıldığında sabah da içilen bir fincan kahvenin öğün olarak kabul edilmeyeceği ve gün içerisinde yenilen bir dilim elma gibi yiyeceklerinde öğün sayılamayacağı anlaşılmalıdır. Diğer taraftan eğer bir sosyal etkileşim yoksa tek başına yenilen bir yemekte öğün olarak kabul edilmemesi gerekmektedir. gerekir? Yenilen yemeğin öğün sayılabilmesi için hangi kriterleri taşıması Türk Dil Kurumu Sözlüğünde öğün; kez, defa, yemek vakti olarak tanımlanmaktadır. Ancak bu yeme eylemi bir oturuşta bir haftalık yemeği yemek değil, metabolizmanın ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlayacak 4

9 kadar ve sıklıkla yemek tüketerek besin öğeleri ve enerji sağlamak anlamına gelmektedir (Baysal ve Küçükaslan, 2007: 340). Vücudun besin maddelerine ihtiyaç duyulduğunda açlık hissedilmektedir. Açlık, yenilen yiyeceklerin sindirilmiş olduğu ve yenilerine ihtiyaç duyulduğunu bildiren işarettir. Bir yönde, öğün kavramı, doğal bir olay olan açlık duygusu ile belirlenmekte ve çeşitli alışkanlıklarla koşullanmaktadır. Bugün, sindirim organlarının etkinlikleri ve belirli yiyecek maddelerinin sindirilme süreleri etraflıca tespit edilmiştir. Normal bir insan, normal koşullar altında, proteinli yemekleri 3-5 saatte, karbonhidratlı yemekleri 1-3 saatte ve yağlı yemekleri 4-6 saatte sindirmektedir. Bu bilimsel verilere dayanarak yemek zamanlarını, ortalama olarak altışar saatlik aralarla tespit etmek mümkündür. Fakat bu yolla belirlenen süreler oldukça uzun olarak kabul edilmektedir. Bu süreç içerisinde yani her iki yemek arasında, harcanan enerji, metabolizmanın çalışma hızı gibi şartlar ve alışkanlıklar mide salgıları üzerinde etkili olduğu bilinmektedir. Bu nedenlerle diyetisyenler ve hekimler tarafında sağlıklı ve zinde bir yaşam sürdürmek için mide sinyal vermeden önce gün içerisinde alınması gereken besin öğelerinin zamana yayılarak küçük porsiyonlar halinde üç ana ve üç veya dört ara öğünde alınmasını önermektedirler (Müftüoğlu, 2003: 82). Sindirim fonksiyonunu tamamlayan midenin yeniden çalışmaya hazır olduğunu belirleyen salgılar, açlık duygusunu oluşturmakta ve yemek zamanını belirlemektedir. Ancak, açlık duygusu, her zaman vücudun gerçek besin ihtiyacının bir belirtisi sayılmamalıdır. Zira çeşitli nedenlerle açlık duygusunun her oluşumunda veya başka sebeplerle, gelişigüzel yemek yenilmesi, vücut için gerekli besin unsurları üzerinde durulmasını engelleyecek ve gerçek bir yarar sağlamayacaktır. Düzensiz zamanlarda alınan besin maddeleri, sindirilme imkânı bulmayacağı için vücuda bir yarar sağlamayacağı gibi, mide ve bağırsakların düzenli çalışmasını engellemektedir. Yemek öğünlerinin belirmesinde bilimsel olguların dışında etkili olan kültürel unsurlara da bakmak gerekmektedir. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerine kadar öğünlerin günde iki kez olduğu bilinmektedir. Bunlardan biri kuşluk diğeri de akşam yemeğidir (Kut, 2000: 39). Bunlar ana öğünler olarak kabul edilirken, iki de hafif olmak üzere dört yemek öğünü olduğu belirtilmektedir (Halıcı, 2009: 29). Burada ana öğünler haricinde yenilen meyveler, kurutulmuş meyve ve yemişler, pestil gibi yiyeceklerin yenilmesi öğün olarak kabul edilmektedir. Kuşluk kelimesi yerine kahvenin Türkiye ye gelmesinden sonra kahvaltı (kahvealtı) kelimesi kullanılmaya başlanmıştır. Giderek artan Batı tarzı yaşam biçiminin benimsenmeye başlamasıyla günümüzde yemekler sabah, öğle, akşam olmak üzere üç öğün olarak yenilmektedir. Bu üç ana öğünün dışında özel zamanlarda ve durumlarda hazırlanan öğünler de bulunmaktadır. Bunlar; sabah kahvaltısı ve öğle yemeğinin birleşimi olan brunch, ziyafet, piknik ve içki sofrası olarak sıralanabilir. Ayrıca dinin getirdiği kurallara göre iftar ve sahur da birer öğün olarak değerlendirilebilir. Diğer taraftan özel zamanlarda ve günlerde hazırlanan öğünler de bulunmaktadır. Bunlar, bayramlarda, doğum, ölüm, evlilik gibi olaylardaki öğünlerdir (Halıcı, 2009). Bunlara ek olarak çoğu yörelerimizde devam eden yatsılık, uykuluk ve yat geber yemeği gibi isimler alan özellikle uzun kış gecelerinde yenilen bir öğünde eklenebilir. 1 Hünkâr Beğendi 700 Yıllık Mutfak Kültürü. (Kültür Bakanlığı HAGEM Yayınları 2000) adlı kitapta öğün ve günlük öğünlerle ilgili bilgilere ulaşabilirsiniz. Buraya kadar yapılan açıklamalara dayanarak bireysel davranışlarla ilgili olarak, yemek yemenin bir zamanı olmadığı anlaşılmaktadır. Birey, temelde ne zaman acıkırsa, o zaman yemek yemektedir. Dolayısıyla bu zaman, herkes için aynı süreye denk gelmeyebilmektedir. Bununla birlikte, çeşitli toplumlarda, bu konuda ortak bir zamanlama varmış gibi, toplumca zorlanarak, yemek zamanının toplumsallığı ve önemi vurgulanmaktadır. Yemek zamanı, insanları birçok toplumsal etkinliklerden uzaklaştırarak; yaşamı, eğitim, ibadet vs. gibi etkinliklere de bir mola verme ve kendine zaman ayırma imkânı sağlamaktadır. Böylece bireyler yeniden enerji kazanırken, yorgunluğunu gidererek, tekrar etkinliğe ve yaptığı işe başlamaktadırlar. Yemek yerken geçen zaman aynı zamanda bireyin dinlenmesine olanak sağlamaktadır (Tezcan, 2000)

10 Bir gün (24 saat) boyunca birden fazla kere yemek yeme gereksinimi sonucu ortaya çıkan öğün kavramı günümüzde sabah, öğle ve akşam olmak üzere üç ana yemek zamanı olarak kabul edilmektedir. Öğün atlamamak, öğünleri (ara öğünler de dâhil) doğru planlamak ve değişik besin gruplarından gün içinde dengeli olarak tüketmek sağlıklı ve doğru beslenmenin temelini oluşturmaktadır. Sağlıklı bir bireyin, gelişiminin sağlanabilmesi, hastalıklardan korunabilmesi, günlük işlerini en yüksek performansla yerine getirebilmesi için ihtiyacı olan kalorinin ortalama % 60 ını karbonhidratlardan, % 15 ini proteinlerden, %25 ini ise yağlardan karşılaması gerekmektedir. Dikkat edilmesi gereken konu günlük tüketilecek olan kalori miktarını altıya bölmektir. Altıya bölme işlemi eşit bir bölme işlemi olmamalıdır. Sosyal hayatta en önem verilen öğünün akşam yemeği olmasına karşın, beslenme açısından en önemli öğün kahvaltıdır (Müftüoğlu, 2003, 81). Alınması gereken günlük kalori tüm öğünlere dağıtılarak denge sağlanmalıdır. Aksi hâlde gereksiz kalori alınacağından kilo alınmaktadır. İnsanların yaşları, cinsiyetleri, özellikleri, günlük etkinlik ve uğraşları göz önünde bulundurularak, sabah, öğle ve akşam öğünlerine düşen besin maddeleri oranı, genel olarak, sabah öğünlerinde günlük besin ihtiyacı % 35 i, öğle öğünlerinde % 30 u ve akşam öğünlerinde % 20 si alınırken % 15 i de ara öğünlerde alınmalıdır (Müftüoğlu, 2003: 82). Sağlıklı beslenmede bireyin günlük kalori dengesine uyması kadar, kalori alımını gün içinde öğünlere yayması çok önemlidir. Aksi hâlde bireyin sağlığı olumsuz yönde etkilenmekte ve bu durum kilo alımı olarak kendini göstermektedir. Beslenmede mutlaka üç ana öğün ve üç ara öğün olmak üzere altı öğün kuralına uyulması gerekmektedir. Planlama üç ana öğün ile her ana öğünden 2 ya da 2,5 saat sonra yapılan bir ara öğün şeklinde yapılmalıdır. Sabah kahvaltısı ile öğle yemeği arasında, akşam yemeklerinden 2 saat sonra mutlaka bir mevsim meyvesi ya da sebzesi yenmelidir, yatmadan öncede bir bardak süt içilmelidir. Bu şekilde birey bir sonraki öğünde hem daha az yiyecek, hem de kan şekeri düşmemiş olacaktır. Öğün aralarında bir şey yenmediği zaman vücut bunu kendisi için bir tehlike olarak algıladığından daha az kalori yakmakta, bu şekilde de bir sonraki öğünde normal yemek yense bile yine az yakıp fazlasını yağ olarak depolamaktadır. Öğün araları bu sebeple çok önemlidir. Ancak ülkemizde öğün araları çayla geçiştirilerek basit karbonhidratlar alarak bir anlamda iştah açılmasına ve daha çok yeme isteği uyandırılmasına yol açmaktadır. Sağlıklı beslenmenin üç altın kuralı çeşitlilik, denge ve ölçüdür. Bu üç kural sağlandığı takdirde sağlıklı beslenerek yaşam kalitesinin iyileştirilmesi için gerekli koşullar oluşturulmaktadır. Her öğünde alınması gereken enerji ve besin öğelerine bağlı olarak tüketilecek yemekler de farklı olmaktadır. Bu nedenle kimi yemekler belirli öğünlerde tüketilirken kimi yemeklerde her öğünde yenilebilmektedir. ÖĞÜNLERDE HAZIRLANAN YEMEKLER Yiyecekler, doğada var olan yenilebilir maddelerin, belirli bir kültüre göre işlenmesiyle üretilmektedir. Doğanın sağlamış olduğu yiyeceklerin hangilerinin yenilebilir olduğuna kültürler karar vermektedir. Yiyeceğin seçiminde ekolojik, biyolojik ve ekonomik unsurlar etkilidir. Buna karşın yiyeceğin yenilebilir veya yenilemez olmasına karar veren ise kültürel anlayış ve sınıflandırmadır (Meiselman, 2000: 7). Öğünlerde hangi yemeklerin hazırlanacağı, içinde bulunulan kültürel, coğrafi, ekolojik- ekonomik yapıya ve tarihsel sürece göre şekillenmektedir (Tezcan, 2000). Diğer taraftan insanın günlük yaşamında 50 civarında besin öğesini, belirli oranda bir araya getiremeyeceği gibi, yedikleri ve içtiklerinden haz duymak isteyecektir. Hem yaşam için gerekli besin öğelerini sağlamak, hem de haz duyulan yemekler hazırlamak için besin açısından zengin yiyecekler ve bunlara uygulanacak hazırlama, pişirme ve saklama yöntemlerini bilinçli olarak seçerek uygulamayı gerektirir (Baysal ve Küçükaslan, 2007: 280). Günümüzde besin öğeleri açısından zengin ya da zenginleştirilmiş yiyecekler üretilmekte ve coğrafi farklılıklardan kaynaklanan üretim ve tüketim sorunları, dağıtım ağlarıyla çözülmeye çalışılmaktadır. Bu kolaylık öğünlerde hazırlanabilecek yemeklerle ilgili tercihleri genişletmesine ve bilimsel çalışmalarda kaydedilen ilerlemeler nedeniyle tüketim bilincini yükselmesine rağmen, öğünlerde hazırlanacak yemekler ve bunların üretilip sunulmasına ilişkin kültürel etkenler önemli belirleyiciler arasında yer almaktadır. 6

11 Genel olarak öğünlere özgü yemekleri ele alırken öncelikle aşağıdaki noktalar açısından yoğunlaşmak gerekmektedir (Tezcan, 2000): Tarımsal yapı ve göçebe kültürünün etkisi, Başka toplumlardan etkilenme, Sosyo - ekonomik düzeye göre farklılaşma, Bölgelere göre farklılaşma, Davranış kalıpları, Dinsel etkiler, Toplu yemek yeme geleneği, Mutfak düzeni ve Özel amaçlı yemeklerdir. nelerdir? Öğünlerde hangi yemeklerin hazırlanacağını belirleyen faktörler Kültürel açıdan bakıldığında Türk mutfağı; Türkiye'de yaşayan insanların beslenmesini sağlayan yiyecekler, içecekler ve bunların hazırlanması, pişirilmesi, korunması; bu işlemler için gerekli araç-gereç ve teknikler ile yemek yeme adabı ve mutfak çevresinde gelişen tüm uygulamalar ve inançlar anlaşılmalıdır. Türk mutfağındaki çeşit zenginliği birçok etkene bağlı bulunmaktadır. Diğer bir ifade ile Orta Asya ve Anadolu topraklarının sunduğu ürünlerdeki çeşitlilik, uzun bir tarihsel süreç boyunca birbirinden farklı birçok kültürle yaşanan etkileşim, Selçuklu ve Osmanlı gibi imparatorlukların saraylarında gelişen yeni tatlar, bu kültürün yeni yapısını kazanmasında rol oynamıştır. Genel olarak tahıl, çeşitli sebze ve bir miktar etle sulu olarak hazırlanan yemek türleri, çorbalar, zeytinyağlılar ve hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlarla hazırlanan yemeklerden oluşan Türk Mutfağı; pekmez, yoğurt, bulgur vb. gibi kendine özgü sağlıklı yiyecek türlerini de ortaya çıkarmıştır (Baysal, 2000: 2-3). Yöreden yöreye farklılaşan lezzetleri barındıran yeme-içme biçimleri, özel gün, kutlama ve törenlerde ayrı bir anlam hatta kutsallık taşır. Türk Mutfağı, çeşit zenginliği ve damak tadına uygunluk yönünden olduğu kadar birçok yemek ve yiyecek türü ile sağlıklı ve dengeli beslenmeye ve vejetaryen mutfağına kaynaklık edebilecek örnekleri barındırmaktadır (Baysal, 2000: 2-3). Beslenme alışkanlıkları, ailelerin sosyoekonomik düzeylerine göre farklılaşmaktadır. Gelir düzeyi yükselen ailelerde, gıda tüketim düzeyi de yükselmektedir. Örneğin ülke çapında yapılan bir araştırmada gelir arttıkça ekmek ve diğer buğday ürünleri tüketim miktarı azalmakta, pirinç tüketimi ise artmaktadır. Davranış kalıbı olarak yemeğin yenilmesi, sofra kuralları açısından değerlendirilmektedir. Örneğin kırsal kesimde yemeği hızla yiyerek bir an önce bitirmek adetken, kentte karın doyurma dışında, zevk ve estetik gibi öğeler de dikkate alınarak yemek daha yavaş yenilmektedir. Yemeklerde; genel olarak özel günlerde toplu yemek geleneği de oldukça yaygınlaşmıştır. Toplu olarak, törenle ve şölenle yemek yeme alışkanlığı sık görülen bir gelenek halini almıştır. Bu tür yemeklerde mutfak düzeni ve kullanılacak kap ve malzemeler, hazırlanacak yemeğin niteliğini belirlemede önemli bir gösterge olmaktadır. Ancak batı tarzı yaşam biçiminin uzantısı olarak özellikle de kentlerde, ağırlıklı olarak batı tarzı araç ve gereçler kullanılmaktadır. Kentlerde, evlerde veya ticari işletmelerde iş yemeği davetler yemekli kutlamalar yapılmaktadır. Bu durum, asırlardan beri geleneksel olarak verilen toplu yemek yeme biçiminin modern çeşitlemesi olarak kabul edilmektedir (Özdemir, 2010: 176). Günümüzde kahvaltı olarak adlandırılan sabah öğününde tüketilen belli başlı yiyecekler zeytin, peynir, ekmek, reçel ve yumurtadır. İçecek olarak çayın ağırlık taşıdığı bu öğüne farklı peynir türleri, sucuk, domates, salatalık, biber gibi yiyecekler ve yörelere göre farklılık gösteren ürünler de eklenmektedir. 7

12 Çorba, süt, bal ve pekmezle kahvaltı yapma geleneği özellikle köy ve kasabalarda devam etmektedir 2. Güne iyi bir başlangıç yapmak, zinde olmak, gece boyu düşen kan şekerinin dengelenmesi için ve vücudun uzun süren açlık sonrası aldığı ilk öğün olması nedeniyle günün en önemli öğünü kahvaltıdır. Kahvaltıda hazırlanacak yiyecekleri seçerken karbonhidrat, protein, az yağ, lif, mineral ve vitamin açısından zengin yiyecekler olmasına özen gösterilmelidir. Dengeli bir kahvaltıda günlük enerjinin en az dörtte birinin karşılanması gerekmektedir. Kahvaltıda tüketilecek protein miktarı, kan şekerini düzenlemede ve dolayısı ile yorgunluk, açlık gibi duyguların önlenmesinde etkili olduğundan, günlük tüketilecek miktarın en az beşte biri kadar olmalı ve bu değerin altına düşmemelidir. Kahvaltıda meyve ya da sebze yenilmesi bu öğünü besin ögeleri bakımından dengelediği gibi, içerdikleri posa nedeniyle de emilimi düşürerek doygunluğu daha uzun süre sağlamakta ve kan şekerinin daha geç düşmesine yardımcı olmaktadır. Kahvaltıda tüketilecek meyve ya da sebze, mönünün özellikle C vitamini açısından dengeli olmasını sağlayan ve demir emilimini artıran önemli besinler arasında yer almaktadır. Kahvaltıda tüketilen meyve ya da sebzenin kan kolesterol düzeyini düşürmede de etkili olduğu bilinmektedir. Tüm bu hususlar göz önüne alındığında kahvaltıda bir bardak süt içmek, bir adet portakal, domates, salatalık ve benzeri bir sebze ya da meyve tüketmek, güne dinamik ve sağlıklı başlamak açısından önemli olmaktadır (Müftüoğlu, 2003: 82). Öğle yemekleri, yoğun iş temposu, okulda öğle arasında çabucak geçiştirilen bir öğün olarak görülse de önem açısından kahvaltıdan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Mevsime göre hazırlanan sebze yemekleri, çorba, salata, et, balık ve meyve gibi yemeklerden oluşmaktadır (Müftüoğlu, 2003: 82). Bu öğünde, yapımı zaman ve emek gerektiren yemek türleri ve tatlılar çok fazla tüketilmektedir. Gün ortasında enerji ihtiyacının karşılanması ve temel birçok besin ögesinin alınması gereken, enerji yoğunluğunun en fazla olması gereken öğündür. Çünkü öğlen saatlerinde vücudun kalori yakma hızı oldukça yükselmektedir. Bu nedenle bir bireyin günlük enerji ihtiyacının üçte ikisini kahvaltı ve öğlen yemeğiyle karşılanması gerekmektedir. Öğlen yemeğinde, et ve ekmek grubu ağırlıklı beslenmek daha doğrudur. Çünkü bu besinlerin kalori değerleri yüksek olduğundan bu saatlerde daha kolay sindirilmektedir. Öğle yemeklerinde genel olarak et, kuru fasulye, nohut, mercimek, yumurta, tavuk ve balık gibi yiyeceklerden yapılmış yemekler ya da bunların karışımı, sebze yemeği, pilav, sebze salatası, cacık, yoğurt, yoğurt sebze karışımı ve ekmek tüketilmektedir (Baysal, 1993: 15). Bu öğünde Türk mutfağının zenginliğinden yararlanılabilir. Örneğin; etli dolmanın üzerine yoğurt konularak yenilmesi ile aynı anda sebze, et ve yoğurt birlikte tüketilerek sağlıklı beslenme imkânı sağlanmaktadır. Ayrıca sosyal açıdan da öğle yemeği çok önemlidir. Çünkü öğle yemeği sırasında iş arkadaşları, aile, dostlar ile bir araya gelerek sosyalleşme imkanı sağlanmaktadır 3. Gündüz vaktini okul, çalışma gibi nedenlerle dışarıda geçiren aile bireylerinin bir sofra etrafında hep birlikte ancak akşam saatlerinde bir araya gelmeleri, akşam öğününün daha zengin ve özenli hazırlanmasının balışca nedenidir. Akşam yemeği, en az kalori içeren öğün olmalıdır. Akşam saatlerinde metabolizma işlevleri yavaşlamaktadır. Bu nedenle bu saatlerde fazla aşırıya kaçmadan yemek yenmelidir. Sebze yemekleri, salata, çorba, ya da ızgara et gibi kolay hazmedilen besinler, küçük porsiyonlar halinde tüketilmelidir. Yemekten sonra yapılacak aktivitelerin kısıtlı olması nedeniyle fazla kalori gerek bulunmamaktadır. Akşam öğünü günün en hafif alınması gereken öğündür. Ancak ülkemizde akşam yemekleri ayrı bir öneme sahiptir. Genellikle bütün ailenin toplandığı öğün olması nedeniyle kalorisi yoğun ve ağır yemekler bu öğünde tercih edilmektedir. Yapılan araştırmalar, kilo almanın nedeninin kalorinin çoğunun sabah yerine akşam alınmasından kaynaklandığını ortaya çıkarmaktadır. Çorba, ana yemek, salata ve tatlıdan oluşan mönü genellikle akşam yemeğine özgüdür. 4 Akşam mönüsünde etli sebze yemeği ya da bakliyat, tahıl ve karışımlarından oluşan bir çorba, yoğurt, sütlü

13 tatlılar, meyve ve ekmekten oluşmalıdır (Baysal, 1993: 15). Burada yapılması gereken en önemli davranış öğünlerin özelliklerine en doğru yemekleri seçebilmek ve gün içerisinde herhangi bir öğünü atlamamaktır. Atlanan her bir öğün, diğer öğünlerdeki besin tüketimini artırmaktadır. Özellikle sabah ve öğle öğünlerini atlayarak akşama yüklenmek, yapılacak en önemli yanlışlar arasında yer almaktadır. Yapılması gereken ise; yiyeceklerin öğünlere bölünmesi ve yüksek kalorili olanları akşama bırakılmamasıdır. Öğünlerde yemekler belirlenirken dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır; Salataların taze olarak yapılması, Uygun koşullarda saklandığında öğlen pişirilen yemeklerin akşama saklanması, Mönülerde aynı besin grubundan malzemelerle hazırlanan yemeklerin olmaması, Seçilecek yemeklerin doyurucu olması ve Yemeklerin göze olduğu kadar damağa da hitap etmesidir. Kültürel olarak akşam yemeği neden günün en önemli öğünü olarak kabul edilmektedir? Temel olarak kabul edilen üç öğün haricinde, özellikle kış gecelerinde havanın erken kararması nedeniyle akşam öğünün erken yenilmesi sonucunda akşamın ilerleyen saatlerinde yer alan bir diğer öğünde, akşam yemeğinden sonra kuruyemiş, çerez ve meyve türü yiyecekler yenilmektedir. Son dönemlerde yerini çaya bırakmış olmakla beraber, boza gibi içecekler; elma, erik kurusu, pestil ve cevizli sucuk gibi yiyecekler ve mevsim meyvelerinin tüketimi devam etmektedir. Dinin yemek ve yemek hazırlamaya etkisine en iyi örnek iftar ve sahur yemekleri verilebilir. İftar yemekleri tüm aile ve çoğu zaman davetli misafirlerle birlikte kalabalık bir ortamda yenilen özenle hazırlanan kimi zaman zor ve zahmetli yemeklerin el birliğiyle hazırlandığı bir tören havası bulunmaktadır. Hurma ve zeytin gibi iftariyelikler, çorba, zeytinyağlılar, etsiz sebze yemekleri, ara yemek olarak börekler ve çeşitli et yemekleri, kimi zaman güllaç gibi ramazana özgü tatlıların yer aldığı yemekler geleneksel olarak hazırlanmaktadır. Türk Mutfağında güllaç, aşure, helva gibi belirli zamanlarda hazırlanan yemek türleri; sembolik anlamlarla yüklü, özel zamanlarda hazırlanması nedeniyle gündelik yemeklere göre daha fazla zaman ve çaba gerektirmektedir. Bu yemekler, aile bireylerinin ortak çabası, kimi zaman da akraba veya komşuların yardımlaşmalarıyla hazırlanmaktadır. Nişan, düğün, sünnet, ölüm, dini bayramlar, mevsimsel kutlamalar ramazan gibi gündelik yaşamdan daha farklı anlamların yüklendiği günlerde yemek ve yiyeceklerin de farklılaştığı; sofraların daha özenle ve bol çeşitle hazırlandığı gözlenmektedir (Halıcı, 2009). Doğum yapan kadına ziyarete gelen akraba, komşu ve tanıdıklar çeşitli hediyelerin yanında süt, yoğurt, yumurta, çorba gibi yemek ve yiyecekler de getirmektedirler. Loğusa evinde konuklara; loğusa şerbeti, süt, tatlı ve bisküvi gibi ikramlarda bulunulmaktadır. Loğusa kadına sütünün artacağı inancıyla süt ve sütlü yiyecekler, soğan, bulgur, mercimek, şerbet, tatlı vb. yedirilir; nohut, fasulye ve bazı meyveler sakıncalı kabul edilerek yedirilmez, soğuk su içirilmez. Düğün yemeklerinde et yemeğinin yanında pilav, mevsime bağlı olarak bir sebze yemeği, kuru fasulye veya nohut ve hoşaf bulunmaktadır. Çorba olarak şehriye ve yoğurt çorbalarının yer aldığı düğün sofralarında; keşkek, pilav ve et yemeği hemen her bölgede yaygındır. Düğün sofralarında tatlı olarak helva, zerde, sütlaç veya baklava servis edilmektedir. Cenaze yemeklerinde pilav ve sebze yemeklerinin yanında başka yemek çeşitleri de bulunur. Bazı yörelerde mezarın hazırlanmasını sağlayan kişilere verilen yemeğe "kazma takırtısı" denir. Cenaze evine, yörelere göre değişiklik göstermekle beraber, 3 veya 7 günle değişen sürelerle komşu ve tanıdıklar yemek getirir, ölü evinde yemek pişmez. Ölünün evden çıktığı gün un helvasının yapılması dağıtılması; 3., 7., 40. ve 52. günlerde mevlüt okutularak yemek veya yiyecek ikramında bulunulması geleneği devam etmektedir. Bu geleneklere bağlı olarak keşkek, kavurma, pilav düğünlerle, un helvası cenaze yemeğiyle, güllaç, ramazan yemekleriyle, aşure muharrem ayıyla ilişkilendirilen yemekler olarak öne çıkmaktadır. Ek olarak bölgesel özellikler de öğünlerde hazırlanan yemek tercihleri üzerinde ve yemek çeşitlerinde etkili olmaktadır. Örneğin; Karadeniz; hamsi, mısır, çay, Ege ve Akdeniz; zeytinyağı ve zeytin, 9

14 Güneydoğu kebapla anılmaktadır. Bu da bölgelere özgü doğal kaynaklar ve yetiştirilen yiyeceklerin öğünlerde hazırlanan yemeklerin farklılaşmasında önemli bir etken olduğunu göstermektedir. Ana öğünlere ek olarak yemek yenilen ara öğünlere yapılan vurgunun nedeni beslenmede ana öğün gibi zorunlu olarak gerekliliğini hatırlatmak için yapılmaktadır. Her bir öğünün arasında süre uzun olduğundan daha fazla açlık hissedilir. Böyle bir durumda açlık sonrası öğünde gereğinden fazla yemek yenilmektedir. Diyetisyenler özelliklede kilo sorunu yaşayanlara yönelik öğün yemeklerinden yaklaşık 2 2,5 saat sonra ara öğünler önermektedir. Ara öğün ile sık yemek yeme alışkanlık hâline gelmekte ve metabolizma hızını artırmaktadır. Metabolizma hızının artmasına bağlı olarak da kilo kaybı hızlanmaktadır. Burada ara öğünlerde ne tür besinler tüketildiği çok önemlidir. Tercihler; abur cuburlar, yağlı ve şekerli yiyecekler değil, mevsim meyvesi, sebzesi, 2 3 adet kuru meyve, yoğurt, 5 6 adet ceviz içi, fındık içi, badem vb. 3 4 adet tatlı tuzlu bisküvi, akşam yatarken ara öğün olarak bir bardak süt çok iyi bir seçenektir. Ayrıca düzenli ara öğün tüketmeyen kişilerin daha fazla abur cubur besinlere yöneldiği bilinmektedir. Yapılan ara öğünlerle kan şekeri seviyelerinin fazla düşmemesi sağlanmalıdır. Ancak bu açıklamalara bağlı olarak ara öğünlerin çok az kalori içeren (en fazla 100 kalori) yiyeceklerden oluşması ve çay saati gibi ara öğünler dışında bireysel olarak geçiştirilen yeme faaliyeti olduğu ve yukarıda verilen öğün tanımının kapsamı dışında kaldığı anlaşılmalıdır. Ara öğün denilmesine karşın ana öğün aralarında bir şeyler yemek öğün olarak kabul edilmemektedir. Bir yemeğin öğün sayılabilmesi için, yiyecek ve içeceğin diğer insanlarla birlikte tüketilmesi ve günlük enerji ihtiyacının önemli bir bölümünün alınması gerekmektedir. Öğünlerde yemekle birlikte içeceklerinde yer alması hem kültürel, hem de beslenme açısında ayrı öneme sahiptir. Besin değeri olan içecekler, sıcak içecekler ve alkollü içecekler yemekle birlikte ya da ayrı olarak içilmektedir. Yemekle birlikte öğünlerde en temel olan içecek sudur. Su ihtiyacı; su, sulu içecekler ve sulu yemeklerle karşılanmaktadır. Bu ihtiyacın günde ortalama 2500cc (2,5 litre) olduğu yapılan araştırmalarla belirlenmiştir. Bireylerin su ihtiyacı koşullara göre farklılıklar göstermektedir. Tüketilen su miktarında bu durumun göz önüne alınması gerekmektedir. Su ihtiyacının karşılanması için içilen suyun yanı sıra sütten, ayrandan, meyve sularından, maden sularından, sebze ve meyvelerden çeşitli bitki çaylarından yararlanılması yeterli ve dengeli beslenme açısından gerekli olmaktadır. Öğünlerde Sabah kahvaltısında süt, taze meyve suları ve çeşitli sıcak içecekler tüketilmektedir. Kültürel olarak kahvenin kahvaltıdan sonra içilmesi alışkanlığı II. Dünya savaşı sırasında kahve ithalatında yaşanan sıkıntı nedeniyle yerini çaya bırakmış, kahvaltıda ve öğün aralarında ve misafirlere ikram olarak çay öne çıkmıştır. Öğle yemekleriyle birlikte su haricinde taze meyve suları, millî içeceğimiz haline gelmiş olan ayran içilmektedir. Ayran su gereksinimini karşıladığı gibi beslenmeye de katkıda bulunmaktadır (Baysal, 1993: 77). Günümüzde giderek kaybolan alışkanlıklardan olan şıra, çeşitli meyvelerden yapılan komposto ve meyve kurularından yapılan hoşaflar, tarçın, karanfil, gül yaprağı gibi aramalarla tatlandırılarak hazırlanan çeşitli şerbetler ve şuruplarda öğlen yemekleriyle birlikte ideal içeceklerdir (Halıcı, 2009: 289). Kolalı, meyve aromalı ve sade gazozların günlük su ihtiyacını karşılamak amacıyla kullanılması yeterli ve dengeli beslenmede doğru bulunmamaktadır (Baysal, 1993). Öğle ve akşam yemeklerinde şarap ve bira gibi alkollü içkiler alınabilmektedir. Genellikle akşam yemeğine veya sonrasına denk gelen saatlerde alkollü içkilerin alındığı öğünlere içki sofrası denilmektedir. Bu sofralara yönelik hazırlanan yemeklerde mezeler, ara sıcaklar, deniz ürünlerinden yapılan soğuk, sıcak yemekler ve sonunda bir sakatat çorbası içilmesi adet haline gelmiştir (Baysal, 1993). YEMEK TARİFİ PORTFÖYÜ Merkezi Amerika da olan Besin ve Beslenme Konseyi, 1958 yılında besinlerin dört grupta toplanmasının uygun olacağını belirtmiştir. Besinlerin dört grupta toplanması ve bu gruplardan tüketilecek miktarların belirlenmesi ve günlük beslenme planlarının yapılmasında büyük kolaylık sağlamaktadır. Konsey,

15 yılında besinlerin piramit içinde gösterilmesinin ve piramidin alt tabanında çok tüketilecek, üst kısmında da az tüketilecek besinlerin gösterilmesinin toplumların beslenme konusunda bilinçlendirilmesinde kolaylık sağlayacağı görüşü ile "besin piramidi" kullanımına geçmiştir. Ülkeler, piramitte kendi yemek alışkanlıklarına ve koşullarına göre değişiklik yapmaktadır. Türkiye de besin üretimi ve beslenme durumunu dikkate alarak günlük alınması gereken temel besinlerin planlanmasında dört besin grubu kullanılmasının daha uygun olduğuna karar verilmiş ve grupların şekil ile ifadesinde dört yapraklı yonca kullanılmıştır. Yonca, şansı dolayısı ile mutluluğu simgelemektedir. Ayrıca yapraklar kalp biçiminde gösterilmiştir. Bu durum kalp sağlığının önemini ve sevgiyi anlatmaktadır. Yaprakları çevreleyen yuvarlağın alt yarısında "yeterli ve dengeli beslenme" ibaresi, üst yarısında da zeytin dalları bulunmaktadır (Resim 1.1). Zeytin dalları, barışı temsil etmeleri yanında, dünyaca ünlü beslenme uzmanları tarafından sağlıklı olarak kabul edilen Akdeniz diyetinin önemli bir unsuru olan zeytinyağını temsil ettiği için seçilmiştir. Yoncanın üst, alt, sağ ve sol yaprakları içinde besin gruplarına ait resimler bulunmaktadır. Üst yaprakta süt ve süt ürünleri gösterilmiştir. Türk halkı (özellikle risk grupları: çocuk, gebe, emzikli ve yaşlı) bu grubu, çok az tüketildiğiden grubun öneminin vurgulanması için üst yaprak olarak gösterilmiştir. Gruplar düz yazı ile ifade edildiğinde bir numaralı grup daima süt ve ürünleri olarak yazılmaktadır. İkinci grupta (yoncanın sağ yaprağı), et, yumurta, kuru baklagiller grubu yer almaktadır. Üçüncü grup (yoncanın alt yaprağı), sebze ve meyveler, dördüncü grup (yoncanın sol yaprağı), ekmek ve tahıllardır. Resim 1.1: Temel besin grupları İhtiyaç duyulan enerjinin sağlanmasında günlük olarak her guruptan yiyeceklerle hazırlanan yemekleri tüketerek yeterli ve dengeli beslenmek mümkündür. Resimde görüldüğü gibi I. Grupta; süt ve sütten yapılan yiyecekler yer almakta ve gün içerisinde birinden veya bir kaçından 1-3 porsiyon tüketilmelidir. II. Grupta; et, tavuk, deniz ürünleri, sakatat, yumurta, nohut, fasulye, mercimek ve bunlardan yapılan yiyecekler ve hazırlanan yemekler bulunur ve gün içerisinde herhangi birinden veya bir kaçından iki porsiyon yenilmelidir. III. Grupta; taze sebze ve meyveler yer alır. Bu grupta bulunan yiyeceklerin birinden veya karışımından her gün 3-4 porsiyon yenilmelidir. IV. Grupta; tahıllar ve tahıllardan yapılan temel enerji kaynağını oluşturan yiyecekler bulunmaktadır. Ekmek, makarna, şehriye, pirinç, bulgur, un ve irmikten yapılan yemek ve tatlılar, börekler bu grupta yer alır (Baysal, 2002: 250). Her bir grupta bulunan yiyeceklerden gün içerisinde ne kadar tüketilmesi gerektiğine ilişkin bilgiler porsiyon olarak yukarıda yer almaktadır. Ancak burada porsiyonun ne olduğunun iyi bilinmesi gerekmektedir. Ticari işletmelerde maliyetlerin hesaplanması, müşterilerin doymasını sağlayacak miktarın belirlenmesi, üretim ve serviste standart getirmek amacıyla porsiyonlar belirlenerek uyulmaktadır. Kurum ve kuruluşların mutfağında ise (işyeri, huzurevi, kreş, okul ve askeriye gibi) porsiyon kavramı daha çok yemek yiyenlerin o öğünde almaları gereken enerji ve besin öğelerine göre belirlenen yemeğin ölçüsü olarak değerlendirilmektedir. Yapılan bilimsel çalışmalara göre; yaş, cinsiyet ve harcanan enerjiye göre bireylerin gün içerisinde alması gereken besin öğelerinin miktarı farklılık göstermektedir. Örneğin yetişkin biri için öğünlerde 50 gr ekmek yeterli olmaktadır. Fazla enerji harcayanlar bunun üç katı, daha çok masa başı iş yapanlar için bunun yarısı yeterli olacaktır (Baysal, 1993: 12). 11

16 Zengin mönüler oluşturabilecek yemek tariflerinin yer aldığı yazılı ve görsel kaynaklara ulaşmak günümüzde çok kolaydır. Ancak hazırlanan yemekler aile bireylerinin ihtiyacı olan miktardan az veya çok üretildiği zaman sorunlara yol açmaktadır. Verimlilik dengesinin sağlanması için hazırlanacak yemek miktarı ve çeşitliliği gereksinimlerin ne çok altında ne de çok üstünde olmamalıdır. Eğer gereksinim duyulandan daha az miktarda yemek yapılırsa, yetersiz gelecek ve bireylerin aç kalmasına ve yetersiz beslenmesine neden olacaktır. Eğer gereksinim duyulandan daha fazla hazırlanması durumunda kalan yemekler uygun koşullarda bekletilmediği veya üzerinden fazla zaman geçtiği durumlarda yeniden değerlendirilemediği için çöpe atılacaktır. Her iki durumda da ekonomik kayıplar ve bireylerin ihtiyaçları karşılanamadığı için sorunlar yaşanır. Bunun için standart tariflere göre yemeklerin hazırlanması gerekir. Tarif: Yapılacak olan yemekte kullanılan malzemelerin isim, miktar ve hazırlanışında izlenecek yolu gösteren yönergelerdir. Standart: Bir yemekte olması istenen ölçütlerdir. Her yemek için renk, tat, kıvam, şekil farklıdır. Örneğin; çorba hazırlanırken kişi başı 250 ml üzerinden 10 kişi için 2,5 litre olarak hazırlanması, meyaneli çorba olacaksa 150 gr un 150 gr tereyağı 2,5 litrelik çorba için ideal kıvamın sağlanmasında yeterli olacaktır. Porsiyon: Ortalama olarak bir kişinin yiyebileceği miktardır. Bireylerin besin ihtiyaçları ve yiyeceklere göre porsiyon miktarları farklık gösterir. Bu farklılık kişisel tercihler, sağlık sorunları, beğenme ve moda gibi nedenlerle daha da karmaşık hale gelmektedir. Standart porsiyon ölçüleriyle ilgili yapılan güncel bir yasa çalışmasına ilişkin kimi bilgiler Tablo 1.1 de yer almaktadır. Tablo 1.1: Standart Porsiyon Ölçüleri Cinsi Bisküvi Ekmek Kremalı, meyveli pasta Pirinç, bulgur, makarna, eriştenin Ayran kefir gibi fermente süt içecekleri ve süt Çay, kahve, salep gibi sıcak içecekler Yoğurt Beyaz peynir Kaşar peyniri Krema ve kaymak Puding, muhallebi, sütlaç Revani, irmik tatlısı Dondurma ve yenilebilir buzlarda Yumurta Köfte, döner ve pane Pastırma Pizza, börek, sandviç Çiğ et (taze veya dondurulmuş, kemiksiz) Çiğ et (taze veya dondurulmuş, kemikli) Çiğ balık (taze veya dondurulmuş) Çorbalar (Tüketime Hazır) Porsiyon Ölçüsü 30 gr 50 gr 125 gr 60 gr kuru 250 ml 200 ml 200 ml 60 gr 45 gr 20 gr 200 gr 150 gr 100 ml 50 gr/ ad 90 gr 30 gr 140 gr 90 gr 150 gr 150 gr 250 ml Standart tarif ve porsiyon ölçülerinin kullanılması bir yana, özellikle kentlerdeki ev mutfaklarının kısıtlı olması, yemek hazırlamak için yeterli zamanın olmayışı gibi nedenler zahmetli uzun zaman isteyen yemekler yerine kısa sürede hazırlanan ve aile bireyleri tarafından beğenilen ve sürekli tekrarlanan mönülere yönelme eğilimi vardır. Kimi zaman dışarıda ayaküstü ve hızlı yemeklerle öğünler geçiştirilmekte, evlerde çeşitli katkı, koruyucu ve kimyasallarla üretilen hazır yemeklerin evlerde kolaylık ve zaman kazandıran yiyecekler olarak benimsenmesi hem kültürde hem de beslenmede bozulmalara yol açmaktadır (Baysal, 1993). Günümüzde yemek tariflerine ve standart porsiyon ölçülerine ulaşmak çok kolaylaşmıştır. Piyasada yüzlerce kitap, internette milyonlarca sayfaya ulaşmak mümkündür. Ancak akşam işten çıkıp eve gelmiş yorgun bir kişinin kilerinde ve buzdolabında bulunan malzemelerle tüm ev halkının memnun edecek yemekleri en kısa sürede yapması için tarif araması zaman kaybı olacaktır. Bu sorunun aşılması için 12

17 çeşitli yolları mevcuttur. Küçük yaştan itibaren toplumsal rol gereği sürekli mutfak işleriyle uğraşarak kazanılan bilgi ve deneyim, kazanılan bilgilerin kaydedildiği bir repertuvar defteri veya güvenilir bir kaynağa sahip olmak örnek olarak verilebilir. Derlenen tüm tariflerin sıralanmasında öncelik her zaman çorbaların olmuştur. Çünkü hazmı kolay olan bu yemek sofraya ilk önce getirilerek midenin sonradan gelecek yemekler için rahatlatılarak hazırlanmasını sağlamaktadır. Her öğün tüketilebilen çorba sindirim kolaylığı ve besleyiciliği açısından özelliklede hasatlık dönemlerinde temel yemek işlevi de görmektedir (Yılmaz, 2000). Sütlü, ayranlı, sebzeli, etli, bakliyatlarla ve tahıllarla yapılan çok çeşitli türde çorba bulunmaktadır. Çorba hazırlarken, en fazla kullanılan yiyecek yoğurttur. Çeşitli bakliyat, et ve sebzelerle uyum gösteren bir özellik göstermektedir. Yemek tarifleri verilirken kimi yazarlar yumurtalar için çorbalardan sonra gelen ayrı bir bölüme yer vermektedirler. Yumurtalı yemekler, Fatih Sultan Mehmet döneminden başlayarak her dönemde Osmanlı Sarayında bolca tüketilmiştir. Sultan II. Abdülhamid in en çok sevdiği yemek soğanlı yumurta olmuş, büyük bir marifet gerektiren soğanlı yumurtanın pişmesi üç buçuk saat sürerken bu yemeği iyi yapan aşçıları ödüllendirmiştir. Günümüzde hem hazırlaması kolay hem de en iyi protein kaynaklarından biri olan yumurtanın önemi daha çok kahvaltıya özgü bir yiyecek olarak devam etmektedir. Öğünlerde en fazla tüketilen et yemekleridir. Etler tek başlarına pişirildiği gibi çeşitli sebze, bakliyat, tahıl ve meyvelerle birlikte pişirilmektedir. Sulu olarak, haşlama, yahni, sote ve kimi tencere veya güveçte yapılan kebaplar sayılabilir. Kuru ısıyla direk ateş üzerinde ızgara yaparak, fırınlayarak, tandırda veya kuyuda pişirme gibi farklı yöntemlerle pişirilebilmektedir. Hayvancılıkla uğraşanların, kentlere göç etmesi, meraların tarım alanı olarak kullanımı, hayvancılığı azaltmış bunun sonucu kırsal alanlarda et yemekleri öğünlerde giderek azalmaya başlamıştır (Yılmaz, 2000). Öğünlerde en fazla tüketilen et yemekleri hangi, yöntemlerle pişirilir? Kuru baklagiller (fasulye, nohut, bakla, mercimek, bezelye gibi) ve tahıllar tek çeşit veya karışım olarak etli ve etsiz pişirilebilmektedir. Günlük enerji ihtiyacının ortalama % 52 si buğday ürünlerinden sağlanmaktadır. Buğday unundan yapılan ekmeğin fazla tüketilmesi ve kimi yörelerde yemek yerine ekmek yeme deyimi bunun göstergesi olarak değerlendirilebilir. Tahıllar daha çok işlenerek kullanılmaktadır. Buğdaydan yapılan bulgur; pilav, çorba, sarma, dolma yemeklerinde kullanılmakta, bulgurun daha incesi olan irmik çeşitli helva ve tatlıların yapımında kullanılmaktadır. Bunun yanında unla yapılan, erişte ve makarnalarda sık tüketilen yemekler arasında yer almaktadır. Mısır, genellikle Karadeniz Bölgesinde tüketilmekte, çeşitli yöresel yemeklerin hazırlanmasında kullanılmakta ve daha çok unundan ekmek yapılarak tüketilmektedir. Pirinç kullanımı, kentleşmeye paralel olarak artış göstermektedir. Türk yemeği, kebaplar, döner ve ateşte çevrilerek pişirilen şişlerden ve çorbalardan ibaret değildir. Etli olduğu kadar etsiz zeytinyağlı sebze yemekleri de oldukça fazladır. Etli sebze yemekler, sarmalar ve dolmalar olarak hazırlanırken sıcak olarak yenilmekte, zeytinyağlı yemekler soğuk olarak yenilmekte ve uygun koşullarda birkaç gün saklanabilmektedir. Bölgesel ve yerel özelliklere göre doğadan toplanan yabani otlar ve mantarlarla; gözleme yapılmakta, kavurma, sote edilerek ve çorba yapılarak farklı öğünlerde tüketilmektedir. Bu çeşitlilik vejetaryen yemekleri tercih edenlere oldukça geniş bir seçim imkânı sağlamaktadır (Tamkoç, 2000). Hamur işlerinden ekmekten sonra en fazla tüketilenler makarna ve böreklerdir. Makarnaları taze olarak tüketme alışkanlığı yoktur. Kesme, erişte gibi adlar verilen küçük parçalar halinde kesildikten sonra kurutularak muhafaza edilen, öğünlere dâhil edildiğinde haşlandıktan sonra yağla bazen peynirle birlikte yenilen yiyeceklerdir. Börekler, mayalı, yumurtalı, yağlı olarak hazırlanan yufkalardan yapılmaktadır. İçlerine küçük doğranarak sotelenmiş et, kıyma, ıspanak, patates, yerel otlar ve çoğu zaman peynir konularak pişirilmektedir. Tatlılarda geleneksel olarak bal ve pekmez kullanılmaktadır. Ancak bunlar giderek yerini şekere bırakmaktadır. Hamur tatlıları, sütlü tatlılar, mevsimine göre kabak, ayva gibi meyve tatlıları da sıklıkla öğünlerde tüketilmektedir. Yemeklerde tat verici olarak çeşitli kokulu sebzeler, bitkiler ve çeşitli baharatlar taze veya kuru olarak kullanılmaktadır. Soğan, tatlılar hariç hemen her yemekte kullanılmaktadır. Tat, kıvam ve görünüm sağlamada en fazla tercih edilen domates ve biber salçasıdır. Maydanoz; dolma, sarma içleri, musakka yemekleri, bazı böreklerin içinde ve çorbalara aroma sağlayıcı olarak kullanılmaktadır. Maydanoz 13

18 kullanılan, tüm yemeklerde nane taze ve kuru olarak kullanılabilir. Kekik, et yemeklerinde fazla tercih edilirken reyhan, fesleğen daha çok dolma ve sarmalarda tercih edilmektedir. Sarımsak et yemekleri, köfteler ve yoğurtla tercih edilmekte, karabiber, kimyon ve yenibahar, köfte, sarma ve dolmalarla birlikte kullanılmaktadır. Salata sosu hazırlamak ve zeytinyağlı gibi kimi yemeklere ekşilik vermek amacıyla en fazla limon kullanılmakta, bunu erik ekşisi, nar ekşisi ve koruk suyu izlemektedir. Sumak bazı kebaplarla ve bazı kuru bakla yemekleriyle birlikte kullanılmaktadır (Baysal, 2000). Aşağıda Tablo 1.2 de verilen yemek portföyünde Türk mutfağına özgü en fazla bilinen yemeklerin hazırlama tekniklerine dayalı bir gruplandırma yapılmıştır. Bunun için piyasada kolayca bulunabilecek güncel kaynaklar taranarak bir bir özet çalışma yapılmıştır (Halıcı, 2009; Yılmaz, 2000; Gürsoy, 2005). Her geçen gün yemek ve mutfak konularını ele alan, çeşitli açılardan değerlendiren çalışma ve eserler yayınlanmasına karşın ne yazık ki kimi yöresel çalışmaların dışında Türk Mutfağına yönelik bir envanter çalışması bulunmamaktadır. Tablo 1.2 de yer alan yemeklerin yapımında kullanılan ana malzeme ve pişirme ve hazırlama tekniklerine göre gruplandırılmaya çalışılmıştır. Örneğin sebze yemeklerinde mücver aynı zamanda yumurta yemeği olarak gruplandırılırken kabak, patlıcan, ıspanak, pırasa, karnabahar ve daha başka sebzelerle mücver yapmak mümkündür. Temel yöntem aynı olmakla birlikte içeriğinde kullanılacak sebzeler değiştirilerek oldukça geniş bir yemek tarif portföyüne ulaşmak mümkün olmaktadır. Bunu sonsuz Türk mutfağı ifadesi en iyi biçimde açıklamaktadır (Halıcı, 2009; Yılmaz, 2000; Gürsoy, 2005). Tablo 1.2: Yemek Tarifi Portföyünden Örnekler Et ve Sakatat Yemekleri Haşlama Söğüş Külbastı Kızartma Kapama Kavurma Kebap Sote Izgara Şiş Döner Köfte Fırın Tandır Güveç Beğendi Yahni Trid Etli-Etsiz Sebze Yemekleri Türlü Bastı Silkme Kaygana Mücver Oturtma Musakka Kavurma Zeytinyağlı Bayıldı Tava Kızartma Dolma Sarma Meyveler Mevsimine göre tüm meyve çeşitleri Balıklar ve Deniz Ürünleri Fırında Buğulama Tava Izgara Dolma Köfte Pilaki Yahni Kavurma Güveç Lakerda Çiroz Yumurta Yemekleri Ispanaklı Yumurta Kıymalı Yumurta Menemen Omlet Tatlılar Hamur Tatlıları (şerbetli tatlılar) Meyve Tatlıları Sütlü Tatlılar Pastalar Kekler Kurabiyeler Aşure Ezme (badem, fındık, fıstık, ceviz) Reçel ve Marmelatlar Pekmez Dondurma Lokum Pişmaniye Tahin Helvası Komposto ve Hoşaflar Taze ve kuru meyvelerden yapılan komposto ve hoşaflar, çeşitli meyve ve çiçeklerle yapılan şerbet ve şurupları. Çorbalar Etli Çorbalar Sakatatlı Çorbalar Sebzeli Çorbalar Bakliyatla Hazırlanan Çorbalar Tahıllı Çorbalar Yoğurtlu ve Ayranlı Çorbalar Unlu Çorbalar Balık Çorbaları Pilavlar ve Hamur İşleri Pirinç Pilavı Bulgur Pilavı Şehriye Pilavı Fırın Makarna Peynirli Makarna Kıymalı Makarna Soslu Makarna Mantı Piruhi Börekler Çörekler Pide ve Lahmacun Simit Ekmek Salatalar, Mezeler Çiğ Sebze Salatası Pişmiş Sebze Salatası Cacık Piyaz Borani Tarator Tarama Humus Fava Kısır Turşular Kaynak: (Halıcı, 2009; Yılmaz, 2000; Gürsoy, 2005) 14

19 ÖĞÜNLERDE HAZIRLANACAK YEMEKLERE KARAR VERME Öğünlerde hazırlanacak yemeklere karar verme; ailenin veya grubun gereksinimi olan besinlerin alınmasını sağlamak, yeterli ve dengeli beslenmeyle birlikte hazırlama ve pişirme esnasında kayıpların en aza indirilerek besin değerlerini kaybetmeden ve sağlığa zarar vermeden ve atıklar yoluyla ekonomik kayıplara uğramadan planlı bir şekilde seçim yapma sürecidir. Başarılı bir öğün hazırlamak için yemek hazırlamaya etki eden etmenlerin ayrıntıları ile bilinmesi gerekmektedir. Burada önemli olan, beslenecek grubun özelliklerinin tespit edilmesidir. Bu özellikler arasında; grubun yaş, cinsiyet ve aktif olma durumuna göre besin ihtiyaçları, alışkanlıkları ve grubun genişliği yer almaktadır. Yemek listesini hazırlayan kişiler, mutfak planı, mevcut araç gereç, bütçede yiyeceğe ayrılan para gibi yiyeceğin hazırlanışı ve servisi gibi şartları göz önünde bulundurmak zorundadır. Ayrıca planlayıcının elinde standart yemek tarifeleri, yemeklerin bir porsiyonlarının enerji ve besin değerleri, porsiyonların fiyatları, grubun yemek alışkanlıkları, sebze ve meyvelerin bol bulunduğu aylar gibi menü planlamaya yardımcı olacak kayıtlar doğru ve eksiksiz olarak bulunmalıdır. Pişirilecek yemeklerin seçiminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır (Baysal, 2002: 371); Yemeklerin kimin veya kimler için hazırlanacağı ve bu kişilerin gereksinimleri, Ekonomik kısıtlar, Sağlık sorunları ve kişisel alışkanlıklar, Hazırlamada uygulanacak standartlar, zorluklar ve hazırlama süresi Mönü oluşturma, Tariflerden yararlanma, Kullanılacak mutfak araç ve gereçleri, Hazırlanacak yemeklerin nasıl servis edileceği (servis yöntemleri) ve Mevsimler ve coğrafi şartlardır. Sağlıklı beslenmenin temel ilkeleri gereği her öğünde dört temel yiyecek grubundan da bulunmalıdır. Öğünlerde hazırlanan ve yenilen yemeklere sağlık ve beslenme yönüyle daha önce değinildiği için burada bir hatırlatma yapılarak geçilmektedir. Her öğünde hazırlanacak yemeklere karar verirken bireylerin sağlıklı bir şekilde beslenmeleri ve kişisel gereksinimlerine göre tercihler yapılarak karar verilmelidir. Bunun için cinsiyet ve yaşa göre enerji ve besin öğeleri gereksinimi tablosu edinmek ve bu tabloya göre hazırlanabilecek yemeklere ve porsiyon büyüklüklerine karar vermede kolaylık sağlayacaktır (Baysal, 2002: 375). Beslenme eylemi sofrada gerçekleşmektedir. Sofrada bulunacak yemeklerin düzenlenmesi sırasında beslenme bilgilerinin doğru kullanımı hem ekonomi yapmayı sağlamakta, hem de sağlığımıza katkıda bulunmaktadır. Ekonomik olarak hazırlanacak yemeklerin malzemelerinin satın alınması için ayrılan bütçe önemlidir. Düşük gelirli ailelerde gelirin % 90 lara varan oranda büyük bir bölümünün yiyecek satın alımı için ayrılabilmektedir. Bu nedenle satın alınacak yiyeceklerin maliyeti hazırlanacak yemeklerin kararında önemli bir etkendir. Geliri düşük ve köyle bağlantısı olan aileler yiyeceklerin bir kısmını köylerinden getirmektedir. Yine kırsal alanda yaşayanlar kendi yiyeceklerini yetiştirmekte veya satılmayanları günlük gereksinimleri için kullanmaktadır. Bu gibi durumlarda hazırlanacak yemek için yapılacak maliyetlerden çok gereksinimler ön plana çıkmaktadır. Yiyecek tedariki ve maliyetleri konusunda ayrıntılı hesaplama yapılmalı, dayanıklı yiyecek malzemeleri ucuzladığında olanaklar dâhilinde bir seferde mümkün olan en fazla miktarda alım yapılmalıdır. Maliyetler açısından sebze ve meyvelerin en ucuzu mevsimlik olanlarıdır. Hem besin değerleri yüksek hem de ucuzdur. Pazarda en fazla bulunan sebze ve meyveler genelde en ucuz olanlarıdır. Bunlardan satın alınarak gereksiz harcama önlenebilir. Bir başka yöntem olarak protein ihtiyaçlarını pahalı olan et ürünlerinden sağlamak yerine yumurta ve bakliyatlarla daha ucuza sağlamak mümkündür. Temel besin grupları içerisinde pahalı ve ucuz yiyecekler bulunmaktadır. Bunlardan ucuz olanlarının alınması maliyetlerle ilgili sorunları önleyebilir. Bireylerin yemek tercihleri öğrenilmiş ve zaman içerisinde deneyimlere dayalı olarak geliştirilen kültürel bir olgu olarak kabul edilmektedir (Tezcan, 2000). Bu tercihler yapılırken ailenin yaşadığı olumlu 15

20 ve olumsuz deneyimler belirleyici olmaktadır. Öğünlere yönelik hazırlanan yemeklere karar verirken bireylerin ve genel olarak ailenin tercihleri dikkate alınmaktadır. Ancak, hasta, hamile, bebek varsa öncelik her zaman onların tercihleri yönündedir. Kişisel tercihlerde yemeklerden alınan haz, yaşam şekli ve sosyo-ekonomik koşullarda önemli değişkenlerdir. Doğal olarak haz duyulan yemekler daha sık ve daha çok tüketilmektedir. Yemekleri tadı, dil üzerinde bulunan tat tomurcukları aracılığıyla alınmaktadır. Tat duyusunun yenilenmesi beslenmeyle yakından alakalıdır. Yaşlandıkça ilaç kullanımı, hastalık, sigara kullanımı nedeniyle tat alma duyusu azalmaktadır. Ancak yenilen yemeklerden alınan haz sadece tat duyusuyla değil yemeğin içindeki aromaların kokusuyla da yakından ilişkilidir. Yemeğe katılan baharatlar ve yemeğin bileşiminde bulunan yiyecek maddelerinden gelen koku molekülleri nedeniyle yemekte bir koku oluşur. Bu koku yemeğe karşı arzu veya isteksizlik uyandırabilir. Yemeğe karşı duyulan istek iştah olarak adlandırılmaktadır. Yemeğe karşı duyulan istek iştah olarak adlandırılmaktadır. Yemeğin ısısı, kıvamı, dokusu, görüntüsü, kokusu ve şekli lezzetli ya da lezzetsiz olarak algılanmasına neden olur. Örneğin hayvansal yağlarla hazırlanan yemeklere alışmış birinin zeytinyağlı yemekleri lezzetsiz olarak görebilir. Sonuç olarak yemeğin lezzeti, dolayısıyla beslenmek için gerekli besin öğelerinin alımında arttırıcı ya da azaltıcı bir nitelik taşıması nesnel ve öznel etmenlere bağlıdır. Nesnel yöntemlerde ölçüm araçlarıyla analizler yapılarak değerlendirmeler yapılırken, duyusal değerlendirmelerde bireylere tattırılarak en fazla beğeni kazanan yemek lezzetli olarak kabul edilir. Aile içerisinde bu gibi değerlendirmeler yapılarak çoğunluğun haz duyduğu yemeklerin hazırlanması sağlanabilir. Yemekleri hazırlarken her zaman standart tariflerin kullanılması lezzet ve tatların yanında besin değerlerinin de korunmasını ve yeterli miktarda alınmasını sağlayacaktır. Ancak pek çok kaynakta verilen tariflerde bardak, kaşık, avuç, adet gibi göreceli ölçüler verilmektedir. Yanlış ölçü yemeğin kalitesinde bozulmalara yol açmaktadır. Bu nedenle herkesin kabul edeceği kilogram, litre cinsinden ölçülere dayalı olması gerekmektedir. Diğer taraftan yemeğin hazırlanması ve pişirilmesinde kullanılacak araç ve gereçlerin yeterli ve uygun olması gerekmektedir. Özel araç ve gereç isteyen yemekler liste dışı kalmaktadır. Fiziksel olarak kapasite ve iş yükü iyi hesaplanmalı ve dengeli bir dağılım yapılmalı, zaman baskısı yani hazırlama, pişirme ve servis zamanı bilinmelidir. Satın alınması ve bulunması güç yiyeceklerle hazırlanacak yemeklerde zorunlu olmadıkça kapsam dışı tutulmalıdır. Yemek tercihlerinde sürekli birbirine benzeyen yemeklerin tekrarlanması bıkkınlık yaratabilir. Aynı öğünde yenilen yemekler birbirlerini tamamlar nitelikte olmalı (kuru fasulye-pilav, etli yaprak sarmayoğurt gibi), yapı, şekil ve kıvam yönünden de birbirini tamamlamalıdır. Dini gerekler, tabular, kimi yiyecekelerin toplumda yasaklanmış olması, batıl inançlar, deli dana, kuş gribi gibi salgınlar nedeniyle, vejeteryen beslenme gereği gibi nedenlerle kimi yemekler tercih edilmektedir. Diğer taraftan günümüzde sosyal yaşam ve buna bağlı olarak toplumsal düzende meydana gelen değişimler sonucu giderek çekirdek aile yapısına bölünmenin getirdiği sonuçlara, çalışan anne ve baba ve okuldan gelen çocuk eve farklı saatlerde gelmesi düzenli olarak bir masa etrafında buluşma olanağını ortadan kaldırmaktadır. Mikrodalga fırında ısıtılan hazır yiyeceklerin giderek yaygınlaşması bu durumda olan ailelerin yemek tercihlerini de etkilemekte daha doğrusu bozmaktadır (Fumey ve Etcheverria, 2007; 9). Bu açıklamalara göre, öğünlerde tüketilen yemek kararı pek çok sosyo kültürel nedenlere dayandığı görülmektedir. Yemek tercihlerinde mevsimlerde en az diğer faktörler kadar etkili olmaktadır. Karadeniz de kışın bolca tutulan hamsi, öğle ve akşam öğünlerinde tüketilen bir yemektir. Ancak hamsi göç eden bir balık olduğu için, sadece kışın Karadeniz de bulunmaktadır. Ayrıca kışın soğuğa karşı direnmek için yağlanan hamsi daha lezzetli olmaktadır. Yemeklerin hazırlanmasında kullanılacak sebzeler ve meyveler artık turfanda ya da ithal olarak bulunmaktadır. Ancak turfanda besinler, mevsim sebze ve meyveleri kadar, besleyici ve ucuz olmamaktadırlar. Yemek tercihinde soğuk kış günlerinde ve gecelerinde insanın içini ısıtan, enerji veren yemekler daha çok tercih edilirken sıcak yaz günlerinde serinleterek harareti giderip susuzluğu azaltan yiyecekler tercih edilmektedir. Böylece mevsiminde tüketilen besinler sayesinde, hem gereksinim duyulan besin öğeleri sağlanmış, hem de doğayla uyumlu ve sağlıklı bir yaşam sürdürme şansı yakalanmış olmaktadır. 16

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ

SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIKLI BESLENME VE MENÜ PLANLAMA BİLKENT ÜNİVERSİTESİ KAFETERYALAR İŞLETMESİ MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK; Fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. BESLENME; Büyüme, gelişme, sağlıklı ve üretken

Detaylı

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler

1- Süt ve Sütten Yapılan Besinler Besin Grupları Doğada çok çeşitli besinler bulunmakta ve her besinin besin öğesi bileşimi farklılık göstermektedir. Besin öğelerini tek bir besinle vücudumuza almamız imkansızdır. Besin öğelerinin dengeli

Detaylı

RAMAZAN BÜFESİ TL (%18 KDV eklenecektir)

RAMAZAN BÜFESİ TL (%18 KDV eklenecektir) RAMAZAN BÜFESİ 1 120 TL (%18 KDV eklenecektir) İftariyelik (Serpme) Beyaz peynir, tulum peyniri, kaşar, pastırma, sucuk, kuru kayısı, kuru incir, kuru erik, hurma, ceviz, gül reçeli, portakal reçeli, tereyağı,

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ FR-HYE-04-719-41 FR-HYE-04-719-41 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ KOAH LI HASTANIN BESLENMESİ Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 7 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

Böbrek Hastalıklarında BESLENME. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Böbrek Hastalıklarında BESLENME Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize

Detaylı

PERSONEL GECE KAHVALTISI HASTA SABAH KAHVALTISI PERSONEL AKŞAM YEMEĞİ HASTA VE PERSONEL ÖĞLE YEMEĞİ HASTA DİYET ÖĞLE HASTA DİYET AKŞAM REJİM 2 EKİM

PERSONEL GECE KAHVALTISI HASTA SABAH KAHVALTISI PERSONEL AKŞAM YEMEĞİ HASTA VE PERSONEL ÖĞLE YEMEĞİ HASTA DİYET ÖĞLE HASTA DİYET AKŞAM REJİM 2 EKİM HASTA VE ÖĞLE Beyaz Peynir Şehriye Çorbası Kremalı Mantar Çorbası Şehriye Çorba Etli Taze Fasulye Hasanpaşa Köfte Çay 1 Siyah Zeytin Tavuk Izgara Etli Taze Fasulye Yoğurt Şehriyeli Pirinç Pilavı Bulgur

Detaylı

YEMEK LİSTESİ VE GRAMAJ TABLOSU S.NO YEMEK ADI MALZEMELERİ PORSİYON GRAMAJ BİRİMİ

YEMEK LİSTESİ VE GRAMAJ TABLOSU S.NO YEMEK ADI MALZEMELERİ PORSİYON GRAMAJ BİRİMİ EK A YEMEK LİSTESİ VE GRAMAJ TABLOSU S.NO YEMEK ADI MALZEMELERİ PORSİYON GRAMAJ BİRİMİ.... 1 ÇOBAN KAVURMA.... 2.. PATATES.. 2 SULU İZMİR KÖFTE YEŞİL BİBER. SALÇA... 2... 0,25 Adet Maydanoz 10 Demet 3

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Beslenme; insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin vücuda alınıp kullanılabilmesidir.

Detaylı

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ

ZAYIFLAMA DiYETi. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir. BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ ZAYIFLAMA DiYETi Diyetiniz günlük enerji gereksiniminize göre size özgü planlanmıştır.

Detaylı

AYLIK YEMEK MENÜSÜ / ŞUBAT 2016

AYLIK YEMEK MENÜSÜ / ŞUBAT 2016 AYLIK YEMEK MENÜSÜ / ŞUBAT 2016 Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü Sağlık, Kültür ve Spor Daire Bşk. Kantin ve Kafeteryalar Şube Md. 01.02.2016 02.02.2016 Salı 03.02.2016 Çarşamba 04.02.2016 Perşembe 05.02.2016

Detaylı

TARİH: SABAH KAHVALTISI: Kcal ÖĞLE YEMEĞİ: Kcal

TARİH: SABAH KAHVALTISI: Kcal ÖĞLE YEMEĞİ: Kcal TARİH: SABAH KAHVALTISI: ÖĞLE YEMEĞİ: 10 EYLÜL PAZARTESİ Kahvaltı Tabağı 1,Peynirli Poğaça, Portakal Suyu 535 Patlıcan oturtma,pirinç pilavı, cacık, karpuz 733 11 EYLÜL SALI Kahvaltı Tabağı 2,Tereyağlı

Detaylı

neden az yağlı az kolesterollü diyet?

neden az yağlı az kolesterollü diyet? neden az yağlı az kolesterollü diyet? DYT-YRD07 Rev / 2 Yürürlük Tarihi / 30.12.2005 Rev Tarihi / 17.18.2012 neden az yağlı az kolesterollü diyet? Kolesterol insan vücudunda doğal olarak bulunan yağa benzer

Detaylı

Kahvaltı. Öğle Yemeği. Salata Bar

Kahvaltı. Öğle Yemeği. Salata Bar 02 / 05 / 2016 03 / 05 / 2016 04 / 05 / 2016 05 / 05 / 2016 06 / 05 / 2016 Peynirli Poğaça Rol Ekmek Peynirli Fırın Ekmek Rol Ekmek Rol Ekmek Siyah Zeytin Beyaz Peynir Tahinli Pekmez Beyaz Peynir Kaşar

Detaylı

ARALIK 2018 YEMEK LİSTESİ

ARALIK 2018 YEMEK LİSTESİ ARALIK 2018 YEMEK LİSTESİ KAHVALTI ÖĞLE YEMEĞİ İKİNDİ İlkokul Öğrencilerimiz İçin; Tereyağı, Reçel, Fıstık Ezme, 01 Ara, Cumartesi Lokum, Süt Ortaokul Ve Liseye Açık Büfe Kahvaltı Verilmektedir. 02 Ara,

Detaylı

DiYABET VE BESLENME N M.-

DiYABET VE BESLENME N M.- DiYABET VE BESLENME Diyabet tedavisinin amacı;kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir.

Detaylı

Kıy. Fırın Karnıbahar* Zyty. Taze Fasulye* Anadolu Nohut* Et Döner** Patlıcan Musakka*

Kıy. Fırın Karnıbahar* Zyty. Taze Fasulye* Anadolu Nohut* Et Döner** Patlıcan Musakka* 01/11/16-Salı 02/11/16-Çarşamba 03/11/16-Perşembe 04/11/16-Cuma K Beyaz Peynir* K Kaşar Peyniri* K Üçgen Peynir* K Beyaz Peynir* K Zeytin Yeşil* K Zeytin Siyah* K Zeytin Yeşil* K Zeytin Siyah* K Haşlanmış

Detaylı

İFTAR MENÜ 1. Serpme İftarlıklar Gül reçeli, çam balı, tereyağı, ramazan pidesi

İFTAR MENÜ 1. Serpme İftarlıklar Gül reçeli, çam balı, tereyağı, ramazan pidesi İFTAR MENÜ 1 Serpme İftarlıklar İftar Tabağı yeşil zeytin, beyaz peynir, kaşar peynir, kısır ve hurma Ezogelin çorba Saray usulü piliç sarma Tereyağlı pilav, baharatlı domates ve sote sebze ile Cevizli

Detaylı

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ ÖRNEK YEMEK LİSTESİ 1800 KALORİLİK ZAYIFLAMA DİYETİ BİR GÜNDE ALINMASI GEREKEN YİYECEK MİKTARLARI BESİN GRUBU DEĞİŞİM MİKTARI SÜT 3 ET 5 EKMEK VE EKMEK YERİNE GEÇEN 10 SEBZE YEMEĞİ 2 MEYVE 5 YAĞ 4 SABAH: ÖRNEK YEMEK LİSTESİ

Detaylı

Tarih Gün Öğün. Yemek Sabah Kaşar peynir Piknik Reçel Fındık Ezmesi Siyah/Yeşil Zeytin Gözleme Domates/Salatalık 8.1.2015 Perşembe

Tarih Gün Öğün. Yemek Sabah Kaşar peynir Piknik Reçel Fındık Ezmesi Siyah/Yeşil Zeytin Gözleme Domates/Salatalık 8.1.2015 Perşembe Tarih Gün Öğün Yemek Sabah Kaşar peynir Piknik Reçel Fındık Ezmesi Siyah/Yeşil Zeytin Gözleme Domates/Salatalık 8.1.2015 Perşembe Öğle Mercimek Çorba Karışık Dolma Makarna Meyve Yoğurt Akşam Kulaklı Çorba

Detaylı

MAYIS YEMEK LİSTESİ 30/04/2019 SALI. Pınar Beyaz Siyah Zeytin Domates Süt Kaşarlı Omlet. Sebze Çorbası Piliç Baget Izgara Köfte Pirinç Pilavı Meyve

MAYIS YEMEK LİSTESİ 30/04/2019 SALI. Pınar Beyaz Siyah Zeytin Domates Süt Kaşarlı Omlet. Sebze Çorbası Piliç Baget Izgara Köfte Pirinç Pilavı Meyve 29/04/2019 30/04/2019 01/05/2019 02/05/2019 05/04/2019 Pınar Beyaz EMEK VE DAYANIŞMA GÜNÜ Labne Peynir Krep Düğün Çorbası Ispanak Borani Yeşil Mercimek Soslu Makarna Cevizli İrmik Helvası Sebze Çorbası

Detaylı

şçindekiler Dil SöŞüş... 67 Beyin Salatası... 68 ZeytinyaŞlı Yeşil Fasulye... 69 ZeytinyaŞlı Pırasa... 70 Tembel Pizza... 71 6

şçindekiler Dil SöŞüş... 67 Beyin Salatası... 68 ZeytinyaŞlı Yeşil Fasulye... 69 ZeytinyaŞlı Pırasa... 70 Tembel Pizza... 71 6 şçindekiler Sunuş... 15 Önsöz... 17 Teşekkür... 20 Önemli Not... 21 SALATALAR VE MEZELER Domates Salatası... 25 Kış Salatası... 25 Marul Salatası... 26 Peynirli Salata... 26 Cevizli - Üzümlü Salata...

Detaylı

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi:

Beslenme: Yeterli ve dengeli beslenme: Besin: hayvansal kaynaklı besinlerdir. bitkisel kaynaklı besinlerdir. Besin öğesi: Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması ve yaşam kalitesini artırması için gerekli olan besinleri vücuduna alıp kullanmasıdır. Beslenme, ne karın doyurmak veya

Detaylı

ESKİŞEHİR İLİ LOKANTALAR FİYAT TARİFESİ

ESKİŞEHİR İLİ LOKANTALAR FİYAT TARİFESİ ŞEHİR İLİ LOKANTALAR TARİFESİ 24.09.2013 ŞEHİR İLİ LOKANTALAR TARİFESİ ÇORBALAR % % % % İşkembe 200 4,25 TL 5,10 TL 20 4,00 TL 4,80 TL 20 3,75 TL 4,50 TL 20 3,50 TL 4,20 TL 20 Tuzlama-Paça 200 6,25 TL

Detaylı

gereksinimi kadar sağlamasıdır.

gereksinimi kadar sağlamasıdır. Yeterli beslenme, vücudun yaşamı ve çalışmasını sürdürebilesi için gerekli olan enerjinin sağlanması anlamına gelir. Dengeli beslenme ise, alınan enerjinin yanında bütün besin öğelerini gereksinimi kadar

Detaylı

Turgut Özal Eğitim Kurumları. 2010-2011 egitim yılı Kompleks Kreş yemek menüsü

Turgut Özal Eğitim Kurumları. 2010-2011 egitim yılı Kompleks Kreş yemek menüsü Turgut Özal Eğitim Kurumları 2010-2011 egitim yılı Kompleks Kreş yemek menüsü BESLENME VE MENÜ PLANLAMA, Yemek üretimini şeffaf, dürüst ve güvenilir olarak, müşteri beklentilerine cevap vererek, kaliteli

Detaylı

YEMEK LİSTESİ. 01 Ekim 2018 Pazartesi 02 Ekim 2018 Salı 03 Ekim 2018 Çarşamba 04 Ekim 2018 Perşembe 05 Ekim 2018 Cuma

YEMEK LİSTESİ. 01 Ekim 2018 Pazartesi 02 Ekim 2018 Salı 03 Ekim 2018 Çarşamba 04 Ekim 2018 Perşembe 05 Ekim 2018 Cuma 01 Ekim 2018 Pazartesi 02 Ekim 2018 Salı 03 Ekim 2018 Çarşamba 04 Ekim 2018 Perşembe 05 Ekim 2018 Cuma SÜT IHLAMUR ÇAYI SİYAH ÇAY NAR ÇİÇEĞİ ÇAYI SÜT ELİF BÖREĞİ KAŞARLI OMLET SOSLU SOSİS HAŞLANMIŞ YUMURTA

Detaylı

FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ Sağlık Kültür ve Spor Da re Başkanlığı Ocak - 2015 Öğle Yemek Menüsü

FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ Sağlık Kültür ve Spor Da re Başkanlığı Ocak - 2015 Öğle Yemek Menüsü FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ Sağlık Kültür ve Spor Da re Başkanlığı Ocak - 2015 Öğle Yemek Menüsü Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma 1 Ocak 2 Ocak Mercimek Çorba (134 kcal) Kaşarlı Fırın Tavuk

Detaylı

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI

TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI Türkiye beslenme durumu yönünden hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerin sorunlarını birlikte içeren bir görünüme sahiptir. Ülkemizde halkın beslenme

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-01 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ OBESİTE HASTALARI İÇİN BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/BİRİM(ler) : Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 9 OBESİTE HASTALARI

Detaylı

ŞAFAK İLKOKUL SABAH KAHVALTI LİSTESİ

ŞAFAK İLKOKUL SABAH KAHVALTI LİSTESİ ŞAFAK İLKOKUL SABAH KAHVALTI LİSTESİ 05 MART 2018 PAZARTESİ 06 MART 2018 SALI 07 MART 2018 ÇARŞAMBA 08 MART 2018 PERŞEMBE 09 MART 2018 CUMA SÜT MEYVE SUYU BİTKİ ÇAYI MEYVE SUYU SÜT BEYAZ PEYNİR KAŞAR PEYNİR

Detaylı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı

Dengeli Beslenme. Efe Kaan Fidancı Dengeli Beslenme Yaşamımız boyunca sürekli büyürüz. Bebeklikten itibaren sağlıklı bir şekilde büyümek ve gelişmek için düzenli, dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Beslenmek yani yemek yemek günlük

Detaylı

Reçel-salatalık Piyaz Süt. Omlet Yoğurt çorbası Köy çorbası. Patates oturtması. Bolonez soslu papyon makarna. Süt/çay Meyve Cacık.

Reçel-salatalık Piyaz Süt. Omlet Yoğurt çorbası Köy çorbası. Patates oturtması. Bolonez soslu papyon makarna. Süt/çay Meyve Cacık. TARİH SABAH KAHVALTISI KALORİ ÖĞLE YEMEĞİ KALORİ ARA ÖĞÜN Şefin AKŞAM YEMEĞİ KALORİ 1 Ekim 2016 Cumartesi İnegöl Köfte Kruvasan Karışık Dolma yoğurt ile Reçel-salatalık Piyaz Kemal paşa Omlet Köy 2 Ekim

Detaylı

OBASAN GIDA SANAYİİ TARAFINDAN SUNULAN YEMEKLERİN BİR PORSİYONLARININ YAKLAŞIK KALORİ DEĞERLERİ

OBASAN GIDA SANAYİİ TARAFINDAN SUNULAN YEMEKLERİN BİR PORSİYONLARININ YAKLAŞIK KALORİ DEĞERLERİ OBASAN GIDA SANAYİİ TARAFINDAN SUNULAN YEMEKLERİN BİR PORSİYONLARININ YAKLAŞIK KALORİ DEĞERLERİ ÇORBALAR Beyaz Tel Şehriye Çorba 122 Mercimek Çorba 197 Domatesli Arpa Şehriye Çorbası 147 Romen Çorba 160

Detaylı

HER TABAKTA LEZZET SANATI

HER TABAKTA LEZZET SANATI HER TABAKTA LEZZET SANATI AŞK TAN GELEN LEZZETLER KAHVALTI Saat 08:00 ile 17:00 arasında servis edilir. 1 2 3 4 5 6 7 Kahvaltı Tabağı (1 Kişilik) 3 Çeşit Peynir, 2 Çeşit Reçel, Domates, Salatalık, Yeşil

Detaylı

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 03.12.2018 04.12.2018 05.12.2018 06.12.2018 07.12.2018 EV YAPIMI ELMA ÇAYI EV YAPIMI IHLAMUR EV YAPIMI FIRIN PATATES BEYAZ PEYNİR SEBZELİ OMLET KAŞAR PEYNİR HAŞLANMIŞ YUMURTA

Detaylı

SOSYAL TESİSLER 2018 YILI ÖNERİLEN FİYAT TARİFESİ

SOSYAL TESİSLER 2018 YILI ÖNERİLEN FİYAT TARİFESİ SOSYAL TESİSLER 2018 YILI ÖNERİLEN FİYAT TARİFESİ DÜĞÜN SALONU FİYAT LİSTESİ 2017 2018 1 PAŞAFABRİKASI KÜTÜK EV DÜĞÜN SALON(BOŞ SALON) 1.250,00 1.500,00 2 SICAK ÇERMİK SEFA OTELİ TOPLANTI SALONU 500,00

Detaylı

Lütfen aşağıdaki soruları DEÜ Yemekhane koşullarını düşünerek yanıtlayınız.

Lütfen aşağıdaki soruları DEÜ Yemekhane koşullarını düşünerek yanıtlayınız. Bu anket çalışması DEÜ Endüstri Mühendisliği 4. Sınıf öğrencileri tarafından DEÜ Kantin ve Kafeteryalar Beslenme Birimi nde Menü Planlama Karar Destek Sistemi konulu projede kullanılmak üzere yapılmaktadır.

Detaylı

KAHVALTI ÖĞLE YEMEĞI ARA ÖĞÜN. Sebze Çorbası (120 Cal) Kıymalı Mercimek Yemeği (80 Cal) Bulgur Pilavı (215 Cal) Cacık (94 Cal)

KAHVALTI ÖĞLE YEMEĞI ARA ÖĞÜN. Sebze Çorbası (120 Cal) Kıymalı Mercimek Yemeği (80 Cal) Bulgur Pilavı (215 Cal) Cacık (94 Cal) 1 ARALIK 2015 Sebze Çorbası (120 Cal) Kıymalı Mercimek Yemeği (80 Cal) Bulgur Pilavı (215 Cal) Cacık (94 Cal) Maydanozlu Patates Salatası (220 Cal) Havuç Tarator (178 Cal) 2 ARALIK 2015 Tarhana Çorbası

Detaylı

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME

GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME GEBELİKTE YETERLİ ve DENGELİ BESLENME NEDEN ÖNEMLİDİR? Hayat sağlıkla güzeldir BESLENME ve DİYET POLİKLİNİĞİ Gebelik öncesi ideal ağırlığında olan yetişkin kadınların ortalama 9-14 kg arasında (ayda 1-1,5kg)

Detaylı

Kahvaltı. Öğle Yemeği. Salata Bar

Kahvaltı. Öğle Yemeği. Salata Bar 28 / 03 / 2016 29 / 03 / 2016 30 / 03 / 2016 31 /03 / 2016 01 / 04 / 2016 Peynirli Fırın Ekmek Siyah Zeytin Reçel Kuşburnu Mercimek Çorbası Etli Kuru Fasulye Tel Şehriyeli Pirinç Pilavı Tel Kadayıf Mevsim

Detaylı

Keyifli Kahvaltılar. Omlet. Serpme Kahvaltı (En Az 2 Kişilik) 1 Kişi: 24,00. Hafif Kahvaltı Tek Kişilik: 18,00

Keyifli Kahvaltılar. Omlet. Serpme Kahvaltı (En Az 2 Kişilik) 1 Kişi: 24,00. Hafif Kahvaltı Tek Kişilik: 18,00 ME MENՄ NU Bazen saatlerce süren bir kahvaltıdır mutluluk, keyif kahvesini yudumlarken bir başka gün devam etmek üzere bitirilen Bazen küçük bir tatlı kaçamağı, yoğun iş temposunda sıcak bir kahve, keyifli

Detaylı

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ MART 2019 KAHVALTI, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ MART 2019 KAHVALTI, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ ÖĞLE YEMEK ORTAK ÜRÜNLER ÖĞLE YEMEK MENÜ-2 ÖĞLE YEMEK MENÜ-1 ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ MART 2019, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ 4.03.2019 5.03.2019 6.03.2019 7.03.2019

Detaylı

Türk mutfağı dünya mutfakları arasındaki en eski mutfaklar arasında yer almaktadır. Türk mutfağının dünyanın en eski mutfaklar arasında yer almasının

Türk mutfağı dünya mutfakları arasındaki en eski mutfaklar arasında yer almaktadır. Türk mutfağının dünyanın en eski mutfaklar arasında yer almasının Türk mutfağı dünya mutfakları arasındaki en eski mutfaklar arasında yer almaktadır. Türk mutfağının dünyanın en eski mutfaklar arasında yer almasının nedenlerinin başında ise Türklerin tarih boyunca birçok

Detaylı

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI

MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI MEV KOLEJİ ÖZEL ANKARA OKULLARI 04.02.2019 05.02.2019 06.02.2019 07.02.2019 08.02.2019 EV YAPIMI EV YAPIMI IHLAMUR EV YAPIMI ELMA ÇAYI EV YAPIMI YUMURTA SALATA FIRIN PATATES BEYAZ PEYNİR BAL TAHİN PEKMEZ

Detaylı

MALTA KÖŞKÜ RAMAZAN A LA CARTE İFTAR MENÜSÜ BAŞLANGIÇLAR

MALTA KÖŞKÜ RAMAZAN A LA CARTE İFTAR MENÜSÜ BAŞLANGIÇLAR MALTA KÖŞKÜ RAMAZAN A LA CARTE İFTAR MENÜSÜ HURMA, PASTIRMA, KAŞAR PEYNİR, BEYAZ PEYNİR,, SİYAH ZEYTİN, YEŞİL ÇİZİK ZEYTİN, BAL, KAYMAK, TAHİN, PEKMEZ, GÜNÜN ZEYTİNYAĞLISI VE GÜNÜN MEZESİ İÇECEKLER GÜNÜN

Detaylı

Kahvaltı 25, ,00

Kahvaltı 25, ,00 Menü Kahvaltı Kahvaltı Tabağı... (Beyaz Peynir, Kaşar Peynir, Çeçil Peynir, Zeytin Çeşitleri, Domates, Salatalık, Bal, Tereyağ, Reçel Çeşitleri, Haşlanmış Yumurta, Muska Böreği, Salam, Sigara Böreği, Sınırsız

Detaylı

2015 YILLI ŞUHUT DEVLET HASTANESİ YEMEK LİSTELERİ

2015 YILLI ŞUHUT DEVLET HASTANESİ YEMEK LİSTELERİ 2015 YILLI ŞUHUT DEVLET HASTANESİ YEMEK LİSTELERİ HAZİRAN AYI 01.Haz Çay Etli Biber Dolma Tas Kebabı 17.Haz Çay Et Bezelya Zeytinyağlı Fasulye Peynir Mercimek Çorba Bulgur Pilavı Peynir-Domates Börek Makarna

Detaylı

Ramazan ayının keyfini çıkartın... Enjoy Ramadan ( )

Ramazan ayının keyfini çıkartın... Enjoy Ramadan ( ) İFTAR ZAMANI @ Herkes sabırla bekler, zayi olmaz emekler İftara gelin hadi, hazırlandı yemekler All who wait patiently during the all day Deserve the best food and Ankara s best views Eşsiz Ankara manzarasında

Detaylı

merkez lokantası 1971

merkez lokantası 1971 TAİHİ Merkez Lokantası yılında Arif ve Kadir Soylu kardeşler tarafından kurulmuş ve 45 yılı aşkın hiç değişmeyen lezzetiyle damak zevkinize hitap etmeye devam etmektedir. O yıllardan bugünlere Merkez Lokantası

Detaylı

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ ŞUBAT 2019 KAHVALTI, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ ŞUBAT 2019 KAHVALTI, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ ÖĞLE YEMEK ORTAK ÜRÜNLER ÖĞLE YEMEK MENÜ-2 ÖĞLE YEMEK MENÜ-1 ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLKÖĞRETİM - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ ŞUBAT 2019, ÖĞLE YEMEK, İKİNDİ VE ETÜT ÖĞÜNÜ MENÜSÜ 4.02.2019 5.02.2019 6.02.2019

Detaylı

Gavurdağı Salatası Domates, soğan, sivri biber, maydanoz, ceviz, zeytinyağı ve nar ekşisi

Gavurdağı Salatası Domates, soğan, sivri biber, maydanoz, ceviz, zeytinyağı ve nar ekşisi Mezeler Tabule Maydanoz, taze nane, dereotu, salatalık, domates, nar ve köftelik bulgur Humus/Pastırmalı Panço Patlıcan, patates ve sarımsaklı yoğurt Çiğ Köfte Muhammara Domates salçası, ceviz ve baharat

Detaylı

Diyabette Beslenme. Diyabet

Diyabette Beslenme. Diyabet Diyabette Beslenme Diyabet BR.HLİ.044 Diyabet Hastası Nasıl Beslenmeli? Halk arasında şeker hastalığı olarak adlandırılan diyabet, düzenli beslenme programı gerektirir. Düzenli ve bilinçli bir beslenme

Detaylı

çay- simit çay -söğüģ çoban kavurma zeytin yağlı taze fasülye krem peynir

çay- simit çay -söğüģ çoban kavurma zeytin yağlı taze fasülye krem peynir 01.03.2016 02.03.2016 03.03.2016 04.03.2016 05.03.2016 06.03.2016 07.03.2016 08.03.2016 NEVŞEHİR KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ MART 2016 YEMEK MENÜSÜ Çay-simit çay- simit çay -söğüģ çoban

Detaylı

PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Omlet Beyaz Peynir Tahin - Pekmez Siyah Zeytin Domates-Salatalık Meyveli Çay

PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA. Omlet Beyaz Peynir Tahin - Pekmez Siyah Zeytin Domates-Salatalık Meyveli Çay SENTEZ KOLEJİ ARALIK 2015 KAHVALTISI - YEMEĞİ - MENÜSÜ KAHVALTISI ve MENÜSÜ SADECE ANAOKULU ÖĞRENCİLERİNE VERİLMEKTEDİR. PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA 01.12.2015 02.12.2015 03.12.2015 04.12.2015

Detaylı

YAŞ GRUPLARINA GÖRE PORSİYON MİKTARLARI

YAŞ GRUPLARINA GÖRE PORSİYON MİKTARLARI 1 Acem Pilavı Açık Bal Açık Çokokrem Açık Reçel Açık Süt Ankara Tava Armut Armut Tatlısı Aşure CİĞER (KG) ÇAM FISTIĞI (KG) KARANFİL (KG) KEKİK (KG) KUŞ ÜZÜMÜ (KG) TARÇIN (KG) SÜZME BAL (KG) ŞOKELLA-SARELLA

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL

SAĞLIKLI BESLENME. AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL SAĞLIKLI BESLENME AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Sağlıklı Yaşam Merkezi Dyt. Melda KANGALGİL 1 İNSANLAR NEDEN YEMEK YER 2 3 Sağlığın temeli yeterli ve dengeli (sağlıklı) beslenmedir. İnsan vücudunu bir arabaya benzetebiliriz;

Detaylı

ŞEREFLİKOÇHİSAR DEVLET HASTANESİ KASIM AYI YEMEK LİSTESİ

ŞEREFLİKOÇHİSAR DEVLET HASTANESİ KASIM AYI YEMEK LİSTESİ ŞEREFLİKOÇHİSAR DEVLET HASTANESİ KASIM AYI YEMEK LİSTESİ ÖĞLE YEMEĞİ AKŞAM YEMEĞİ DİYET TOYGA ÇORBASI TARHANA ÇORBA TOYGA ÇORBASI 1.11.2015 HAŞLAMA ET KIYMALI ISPANAK-YOĞURTLU HAŞLAMA ET PAZAR BULGUR PİLAVI

Detaylı

ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU TEMMUZ AYI YEMEK LİSTESİ

ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU TEMMUZ AYI YEMEK LİSTESİ ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU TEMMUZ AYI YEMEK LİSTESİ TARİH SABAH KAHVALTISI ÖĞLEN YEMEĞİ İKİNDİ KAHVALTISI 3 Temmuz Kaşarlı Omlet, Salatalık, B. Peynir, Zeytin, K. Kayısı, Süt Şinitzel, Bulgur

Detaylı

YEMEK LİSTESİ 1 Kasım 2018 Perşembe 2 Kasım 2018 Cuma

YEMEK LİSTESİ 1 Kasım 2018 Perşembe 2 Kasım 2018 Cuma 1 Kasım 2018 Perşembe 2 Kasım 2018 Cuma SÜT KUŞBURNU ÇAYI FIR.KAŞ. BİBERLİ EKMEK FIRIN PATATES ZEYTİN HAŞHAŞLI KAŞAR PEYNİRİ ZEYTİN REÇEL BEYAZ PEYNİR CEVİZ TAHİN - PEKMEZ, K.KAYSI MAHLUTA ÇORBA DOMATES

Detaylı

Sağlıklı Kilo Verdiren Diyet!

Sağlıklı Kilo Verdiren Diyet! On5yirmi5.com Sağlıklı Kilo Verdiren Diyet! Ender Saraç'tan sağlıklı kilo verdiren diyet... Yayın Tarihi : 15 Mayıs 2011 Pazar (oluşturma : 11/19/2015) Sağlıklı Kilo Verdirici Diyet 1. Gün Diyet Listesi

Detaylı

YEMEK LİSTESİ. 03 Aralık 2018 Pazartesi 04 Aralık 2018 Salı 05 Aralık 2018 Çarşamba 06 Aralık 2018 Perşembe 07 Aralık 2018 Cuma

YEMEK LİSTESİ. 03 Aralık 2018 Pazartesi 04 Aralık 2018 Salı 05 Aralık 2018 Çarşamba 06 Aralık 2018 Perşembe 07 Aralık 2018 Cuma 03 Aralık 2018 Pazartesi 04 Aralık 2018 Salı 05 Aralık 2018 Çarşamba 06 Aralık 2018 Perşembe 07 Aralık 2018 Cuma BÖĞÜRTLEN ÇAYI SÜT SİYAH ÇAY SÜT IHLAMUR ÇAYI MENEMEN HAŞLANMIŞ YUMURTA ELMA DİLİM PATATES

Detaylı

40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1

40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1 40 GRAM PROTEİNLİ NORMAL POTASYUMLU, FOSFORDAN SINIRLI DİYET Değişim Değişim sayısı Süt 1 Yumurta 1 Et 2 Ekmek 6 Makarna (30 gr) 2 Şehriye (15 gr) 1 *Sebze ve meyve normal potasyumlu diyette serbest ama

Detaylı

KONAKLAMA FİYATLARI BALO - 2 SALONU KİRA FİYATLARI

KONAKLAMA FİYATLARI BALO - 2 SALONU KİRA FİYATLARI S.T.İ. Yönetim Kurulunun 04.09.2012 tarihli kararı. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ 2012 KONAKLAMA FİYATLARI ODA 1 KİŞİ ODA 2 KİŞİ SUİT ODA GEÇİCİ GÖREVLİ KAMU PERSONELİ (1 Kişi) DENETİM ELEMANI (1 kişi) 35,00

Detaylı

w w w. b e h z a t m e z e. c o m HAKKIMIZDA Temelleri 1987 yılında atılan, Gürbüz Bekiş in kurucusu olduğu By Bekiş Grup; yıllar içerisinde Behzat, Rıfkı ve Hüsnü gibi Ankara nın gözde restaurant markalarını

Detaylı

ODTÜ GELİŞTİRME VAKFI ÖZEL NİĞDE İLKOKULU / ORTAOKULU 2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARALIK AYI YEMEK LİSTESİ İKİNDİ KAHVALTISI YEMEĞİ

ODTÜ GELİŞTİRME VAKFI ÖZEL NİĞDE İLKOKULU / ORTAOKULU 2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARALIK AYI YEMEK LİSTESİ İKİNDİ KAHVALTISI YEMEĞİ ODTÜ GELİŞTİRME VAKFI ÖZEL NİĞDE İLKOKULU / ORTAOKULU 2017 / 2018 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ARALIK AYI YEMEK LİSTESİ GÜN ANASINIFI ÖĞLE İKİNDİ KAHVALTISI YEMEĞİ BESLENMESİ Kaşar Peynir(105 Tavuk Çorba(175 Patatesli

Detaylı

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir.

1 gr yağ: 9 kilokalori, 1 gr protein ve karbonhidrat: 4 kilokalori, 1 gr alkol 7 kilokalori verir. Doğru beslenme için karbonhidrat, yağ ve proteinler belirli oranlarda belirli miktarlarda düzenli olarak alınmalıdır. Alınan kalori verilen kaloriden fazla olduğu zaman kilo alımı başlar. Her gün yenilen

Detaylı

ŞUBAT YEMEK LİSTESİ 05/02/2019 SALI

ŞUBAT YEMEK LİSTESİ 05/02/2019 SALI ŞUBAT YEMEK LİSTESİ 04/02/2019 05/02/2019 06/02/2019 07/02/2019 08/02/2019 Reçel Et Döner Pınar Beyaz Havuç Kaşarlı Omlet Bal Düğün Çorba Yeşil Mercimek Kıymalı Karnabahar Arpa Şehriye Pilavı Cheesecake

Detaylı

KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI NİSAN AYI YEMEK LİSTESİ

KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI NİSAN AYI YEMEK LİSTESİ KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ 2015-2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI NİSAN AYI YEMEK LİSTESİ TARİH GÜN SABA H ÖĞLE AKŞA M AY NİSAN 01.04.2016 CUMA çikolata+çay+ Domates +Fırında Tavuk + Garnitürlü Pirinç Pilavı

Detaylı

KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI EKİM AYI YEMEK LİSTESİ

KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI EKİM AYI YEMEK LİSTESİ TARİH KİLİS MEHMET ZELZELE FEN LİSESİ 2016-2017 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI EKİM AYI YEMEK LİSTESİ GÜN SABAH ÖĞLE AKŞAM AY EKİM DÖRDÜ NCÜ ÜĞÜN 01.10.2016 CUMARTESİ Salatalık +Çay Tavuklu Lebeniye +Bulgur Pilavı

Detaylı

ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU AĞUSTOS AYI YEMEK LİSTESİ

ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU AĞUSTOS AYI YEMEK LİSTESİ ÖZEL KARTAL MİNİK YILDIZLAR ANAOKULU AĞUSTOS AYI YEMEK LİSTESİ TARİH SABAH KAHVALTISI ÖĞLEN YEMEĞİ İKİNDİ KAHVALTISI 31 Temmuz Peynirli Omlet, Domates, Salatalık, Zeytin, Kaşar,K.Kayısı, Süt Sinitzel,

Detaylı

11 EYLÜL 2017-PAZARTESİ 12 EYLÜL 2017-SALI

11 EYLÜL 2017-PAZARTESİ 12 EYLÜL 2017-SALI PAZARTESİ 05 EYLÜL 2017-SALI SABAH BESLENMESİ SABAH BESLENMESİ Tam buğday mini açma (Zeytinli/peynirli/patatesli/kıy245 kkal ÖĞLE YEMEĞİ ÖĞLE YEMEĞİ Domates çorbası Parmak köfte/patates püresi 300 kkal

Detaylı

2014 2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL SEV AMERİKAN KOLEJİ MART AYI YEMEK LİSTESİ

2014 2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL SEV AMERİKAN KOLEJİ MART AYI YEMEK LİSTESİ 2014 2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 02 MART 2015 03 MART 2015 04 MART 2015 05 MART 2015 06 MART 2014 EZOGELİN ÇORBA 125 TARHANA ÇORBA 125 YOĞURT ÇORBA 125 MERCİMEK ÇORBA 125 DOMATES ÇORBA 125 IZGARA KÖFTE 250

Detaylı

MART YEMEK LİSTESİ 05/03/2019 SALI. Pınar Beyaz Siyah Zeytin Havuç Süt Kaşarlı Omlet Bal. Mantar Çorba Izgara Köfte Soslu Piliç Baget Makarna Ekler

MART YEMEK LİSTESİ 05/03/2019 SALI. Pınar Beyaz Siyah Zeytin Havuç Süt Kaşarlı Omlet Bal. Mantar Çorba Izgara Köfte Soslu Piliç Baget Makarna Ekler MART YEMEK LİSTESİ 04/03/2019 05/03/2019 06/03/2019 07/03/2019 08/03/2019 Düğün Çorbası Kabak Sandal Yeşil Mercimek Pınar Beyaz Mantar Çorba Izgara Köfte Soslu Piliç Baget Ekler Tahin Pekmez Çorbası Biber

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ

İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÖGELERİ İLKÖĞRETİM ÇOCUKLARI İÇİN SAĞLIKLI BESLENME Doğumdan itibaren büyüme ve gelişme, sağlıklı ve uzun bir yaşam için vücudumuza gerekli olan bütün maddeleri besinlerle alırız. Besin; yenilebilen ve yenildiğinde

Detaylı

KONAKLAMA FİYATLARI TESİS KULLANIM KURALLARI VE AÇIKLAMALAR

KONAKLAMA FİYATLARI TESİS KULLANIM KURALLARI VE AÇIKLAMALAR S.T.İ. Yönetim Kurulunun 25.12.2014 tarihli kararı. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ 2014 KONAKLAMA FİYATLARI O.M.Ü. DİĞER PERSONEL KAMU 1 KİŞİ 35 45 2 KİŞİ 70 90 2 KİŞİ (tek kişi kalmak isteyen) 50 60 SUİT

Detaylı

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI

SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI SAĞLIKLI BESLENME TABAĞI Ekmek, diğer tahıllar ve patates Meyve ve sebzeler Et, balık ve alternatifleri Yağ ve şeker oranı yüksek yiyecek ve içecekler Süt ve süt ürünleri Sağlıklı beslenme tabağı insanların

Detaylı

ÇORBALAR KAHVALTI SALATALAR

ÇORBALAR KAHVALTI SALATALAR ÇORBALAR GÜNÜN ÇORBASI BORÇ ÇORBA 5 TL 6 TL KAHVALTI KAHVALTI TABAĞI ( Zeytin, Beyaz Peynir, Domates, Salatalık, Salam, Tavuk, Jambon, Haşlanmış Yumurta, Kaşar Peyniri, Çilek Reçeli, Tereyağ, Bal, Tahin,

Detaylı

KLASİK MENÜ. Karşılama Kokteyli

KLASİK MENÜ. Karşılama Kokteyli KLASİK MENÜ Ezine beyaz peynir, taze kaşar, tavuk jambon, dana jambon, patlıcan salatası, acılı ezme, amerikan salatası, yoğurtlu semizotu tepsi böreği, mini köfte Tavuk ve et soteli hünkar beğendi Mantar

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-12 FR-HYE-04-719-12 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ GÜNLÜK BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 9 İlk yayın tarihi: 01.05.2007

Detaylı

GELENEKSEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ TÜRK BESLENME KÜLTÜRÜ. Yrd.Doç.Dr. Müge HENDEK ERTOP 2016

GELENEKSEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ TÜRK BESLENME KÜLTÜRÜ. Yrd.Doç.Dr. Müge HENDEK ERTOP 2016 GELENEKSEL GIDALAR TEKNOLOJİSİ TÜRK BESLENME KÜLTÜRÜ Yrd.Doç.Dr. Müge HENDEK ERTOP 2016 Beslenme biçimleri, içinde bulunulan kültürel- coğrafi- ekolojikekonomik yapıya ve tarihsel sürece göre şekillenmektedir.

Detaylı

Kahvaltı. Çorbalar. Süzme Mercimek Çorbası Baharatlı & Şehriyeli Günün Çorbası

Kahvaltı. Çorbalar. Süzme Mercimek Çorbası Baharatlı & Şehriyeli Günün Çorbası lezzette zirve Köfteli Den Çorbası Kahvaltı Spesiyal Kahvaltı Beyaz peynir, kaşar peynir, siyah zeytin, yeşil zeytin, tereyağı, bal, ev reçelleri, haşlanmış yumurta, domates, salatalık, biber, maydanoz,

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU FR-HYE-04-719-02 FR-HYE-04-719-02 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ DİABETLİ HASTALAR İÇİN BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler):Beslenme ve DiyetBirimi Sayfa 1 / 10 İlkyayın tarihi:

Detaylı

BAŞLANGIÇLAR SÜZME MERCİMEK ÇORBA GÜNÜN SPESİYAL ÇORBASI

BAŞLANGIÇLAR SÜZME MERCİMEK ÇORBA GÜNÜN SPESİYAL ÇORBASI MÖNÜ KAHVALTILAR (BREAKFAST) KAHVALTI TABAĞI Beyaz peynir, kaşar peyniri, siyah ve yeşil zeytin, domates, salatalık, dana jambon, salam, tereyağı, reçel, haşlanmış yumurta OMLET ÇEŞİTLERİ Sade, karışık,

Detaylı

İELEV 2018 ARALIK AYI MENÜSÜ PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE 07.12

İELEV 2018 ARALIK AYI MENÜSÜ PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE 07.12 03.12.2018 PAZARTESİ 04.12.2018 SALI 05.12.2018 ÇARŞAMBA 06.12.2018 PERŞEMBE 07.12.2018 CUMA AÇMA KAŞAR PEYNİR/BEYAZ PEYNİR/KREM PEYNİR KAŞAR PEYNİR/BEYAZ PEYNİR/KREM PEYNİR KAŞAR PEYNİR/BEYAZ PEYNİR/KREM

Detaylı

05/12/16-Pazartesi 06/12/16-Salı 07/12/16-Çarşamba 08/12/16-Perşembe 09/12/16-Cuma. Üçgen Peynir Beyaz Peynir Kaşar Peyniri Üçgen Peynir Beyaz Peynir

05/12/16-Pazartesi 06/12/16-Salı 07/12/16-Çarşamba 08/12/16-Perşembe 09/12/16-Cuma. Üçgen Peynir Beyaz Peynir Kaşar Peyniri Üçgen Peynir Beyaz Peynir 01/12/16-Perşembe Üçgen Peynir Zeytin Yeşil Haşlanmış Yumurta Domates Ihlamur Çayı Poğaça Peynirli 02/12/16-Cuma Beyaz Peynir Zeytin Siyah Bal Tereyağı Süt Peynirli Tepsi Böreği 05/12/16-Pazartesi 06/12/16-Salı

Detaylı

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLK - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ EKİM SABAH BESLENME MENÜSÜ

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLK - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ EKİM SABAH BESLENME MENÜSÜ ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI İLK - ORTAÖĞRETİM BÖLÜMÜ EKİM- 2018 SABAH BESLENME MENÜSÜ 1.10.2018 2.10.2018 3.10.2018 4.10.2018 5.10.2018 SUSAMLI KANDİL SİMİTİ GÖBEK SALATA - SALATALIK VE BEYAZ PATATESLİ PARMAK

Detaylı

KASIM AYI YEMEK LİSTESİ

KASIM AYI YEMEK LİSTESİ 31/10/2016 01/11/2016 02/11/2016 03/11/2016 04/11/2016 Menemen, B.peynir, Salatalık, Ceviz, Fırında peynirli ekmek, Domates, Çiğ Fındık Avokadolu omlet, B.peynir, Kuru siyah üzüm Tereyağlı ballı ekmek,

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME

ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME ÇOCUKLARIN BÜYÜME VE GELİŞMESİNDE YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Okul Çağı Dönemde (6-12 yaş) Çocuklarda Yeterli ve Dengeli Beslenme OKUL DÖNEMİNDE BESLENME ALIŞKANLIKLARI Öğün atlama görülebilir. Özellikle

Detaylı

çorbalar 10,00 TL 5,00 TL beyran mercimek ezogelin (haşlanmış kuzu incik, haşlanmış pirinç, sarımsak, pul biber, karabiber, et suyu sosu ile)

çorbalar 10,00 TL 5,00 TL beyran mercimek ezogelin (haşlanmış kuzu incik, haşlanmış pirinç, sarımsak, pul biber, karabiber, et suyu sosu ile) www.kebapkar.com.tr Antep Fıstığı Gaziantep yemekleri, Türk mutfağında malzeme çeşitliliği, pişiriliş tarzları, göze ve damak tadına hitap eden sunuluş şekilleriyle her zaman için önemli biryer tutmaktadır.

Detaylı

Su Böreği (300), Menemen(90), Beyaz Peynir(70), Siyah Zeytin(14) Yeşil Zeytin (17), Kayısı Reçeli(63), Komposto(130), Maydanoz+Roka

Su Böreği (300), Menemen(90), Beyaz Peynir(70), Siyah Zeytin(14) Yeşil Zeytin (17), Kayısı Reçeli(63), Komposto(130), Maydanoz+Roka TED KOCAELİ KOLEJİ 2018-2019 AKADEMİK YILI EKİM AYI YEMEK MENÜSÜ PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA 1.10.2018 2.10.2018 3.10.2018 4.10.2018 5.10.2018 SABAH KAHVALTISI Cal SABAH KAHVALTISI Cal SABAH

Detaylı

Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI

Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI Uzm.Dyt. Rukiye BOZBULUT GAZİ ÜN. TIP FAK. HASTANESİ ÇOCUK ENDOKRİNOLOJİ BİLİM DALI OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARINDA BESLENME YETERLİ VE DENGELİ BESLENME Karın doyurmak yada açlık duygusunu bastırmak değildir. Sevilen

Detaylı

KARIŞIK PEYNİR ERİTMESİ

KARIŞIK PEYNİR ERİTMESİ KARIŞIK PEYNİR ERİTMESİ NELİPİDE KÖY KAHVALTISI KLASİK KAHVALTI TABAĞI MENEMEN PEYNİRLİ OMLET SUCUKLU YUMURTA KAHVALTI KLASİK KAHVALTI TABAĞI 20.00 Beyaz peynir, kaşar, burgu peyniri, ezine, tulum peyniri,

Detaylı

İELEV 2017 ARALIK AYI MENÜSÜ CUMA KAHVALTI SİMİT BEYAZ PEYNİR TEREYAĞ BAL DOMATES/SALATALIK SÜT

İELEV 2017 ARALIK AYI MENÜSÜ CUMA KAHVALTI SİMİT BEYAZ PEYNİR TEREYAĞ BAL DOMATES/SALATALIK SÜT 01.12.2017 CUMA KAHVALTI SİMİT BEYAZ PEYNİR TEREYAĞ BAL DOMATES/SALATALIK SÜT ÖĞLE YEMEĞİ DOMATES ÇORBA MANTI SEBZE BUKETİ MEVSİM MEYVESİ MERCİMEK KÖFTE KARIŞIK SALATA HAVUÇ SALATA İKİNDİ KAHVALTISI MANDALİNA/KURUYEMİŞ

Detaylı

İçindekiler. http://d-nb.info/1033563838

İçindekiler. http://d-nb.info/1033563838 İçindekiler Bu Kitap kimin için yazıldı? 11 Önsöz 12 Diyabet üzerine bilmeniz gereken konular 15 Glukagon nedir? 17 Tip-1 -Diyabet 23 Kan şekerinin aşırı düşmesi neden olur? (Hipoglisemi) 25 Kan şekerinin

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU FR-HYE

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU FR-HYE FR-HYE-04-719-17 ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK KURULUŞLARI BESLENME ve DİYET BİRİMİ PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA BESLENME KILAVUZU Hazırlayan AD/BD/Birim(ler): Beslenme ve Diyet Birimi Sayfa 1 / 7 İlk yayın

Detaylı

2015 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL SEV AMERİKAN KOLEJİ EKİM AYI YEMEK LİSTESİ 01 EKİM 2015 02 EKİM 2015 PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA

2015 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI ÖZEL SEV AMERİKAN KOLEJİ EKİM AYI YEMEK LİSTESİ 01 EKİM 2015 02 EKİM 2015 PAZARTESİ SALI ÇARŞAMBA PERŞEMBE CUMA 2015 2016 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 01 EKİM 2015 02 EKİM 2015 MERCİMEK ÇORBA 125 YAYLA ÇORBA 125 ETLİ KURU FASULYE 300 IZGARA KÖFTE/PATATES 300 PİRİNÇ PİLAVI 225 SOSLU MAKARNA 225 MEYVE / REVANİ 75 / MEYVE /

Detaylı

1 MART SALI 2 MART ÇARŞAMBA 3 MART PERŞEMBE 4 MART CUMA. 150 kcal EV TİPİ POĞAÇA DOMATES ÇORBA 1,5,6 1,3,5 SERPME TÜRK KAHVALTISI/ YUMURTA 1,2

1 MART SALI 2 MART ÇARŞAMBA 3 MART PERŞEMBE 4 MART CUMA. 150 kcal EV TİPİ POĞAÇA DOMATES ÇORBA 1,5,6 1,3,5 SERPME TÜRK KAHVALTISI/ YUMURTA 1,2 Tarih / 206 Sabah Kahvaltısı Alerjen Öğle Yemeği,,6 DOMATES ÇORBA 0 kcal EV TİPİ POĞAÇA,, MART BALIK PANE RÖŞTİ HELVA,2 6 20 kcal 280 kcal.6 EZOGELİN ÇORBA 20 kcal PEKMEZLİ KEK,, 2 MART KURU FASULYE 20

Detaylı

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI ANAOKULU BÖLÜMÜ ARALIK KAHVALTI - ÖĞLE YEMEK VE İKİNDİ MENÜSÜ KAHVALTI ÖĞLE YEMEK İKİNDİ

ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI ANAOKULU BÖLÜMÜ ARALIK KAHVALTI - ÖĞLE YEMEK VE İKİNDİ MENÜSÜ KAHVALTI ÖĞLE YEMEK İKİNDİ ÖZEL KÜÇÜK PRENS OKULLARI ANAOKULU BÖLÜMÜ ARALIK - 2018 - VE MENÜSÜ 3.12.2018 4.12.2018 5.12.2018 6.12.2018 7.12.2018 KAŞAR PEYNİRİ BEYAZ PEYNİR KREM PEYNİR - MAYDANOZ BEYAZ PEYNİR KARPER PEYNİR - HAVUÇ

Detaylı

Ramazan İftar Menüsü - 1

Ramazan İftar Menüsü - 1 Ramazan İftar Menüsü - 1 Medine Hurması, Naturel Kayısı, Kalamata Zeytin, Reçel, Bal, Beyaz peynir, Çoban salata, Süzme yoğurt, Patlıcan salatası, Yaprak sarma Ezogelin Çorbası Paçanga Böreği Et veya Tavuk

Detaylı