Kur ân-ı Kerim de Ses Yansımalı Kelimeler

Transkript

1 Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, Dergisi Cilt:4 Sayı: 8 (Aralık 2018) Kur ân-ı Kerim de Ses Yansımalı Kelimeler Numan ÇAKIR Özet: Canlı ve cansız varlıkların çıkardıkları seslere benzetilerek oluşturulan ses yansımalı kelimeler, hemen hemen bütün dillerde bulunmaktadır. Bu tür kelimeler, kulağa hoş gelen kendilerine mahsus tınıları ve anlatıma kattıkları canlılık ve renklilik sebebiyle daima kullanılagelmiş ve ilgi çekmişlerdir. Ses yansımalı kelimeler Arapçada da geniş yer tutmaktadır. Arap dilinin bütün özelliklerini ve inceliklerini taşımasının doğal sonucu olarak Kur an ı Kerîm de de birçok ses yansımalı kelime bulunmaktadır. Hatta bazıları Kur ân ı Kerîm de ses yansımalı kelimelerin bulunmasını, onun i câz vecihlerinden biri olarak saymışlardır. Biz de bu makalede Kur ân ı Kerim de geçen bazı ses yansımalı kelimeleri ele alıp onların anlamlarını nasıl yansıttığını inceleyeceğiz. Anahtar Kelimeler: Kur ân da yansıma, taklit, ses mana uyumu Onomatopoeic (Reflective) Words in the Holy Qur an Abstract Onomatopoeic words created by simulating the sounds coming from living and non living beings are found in almost all languages. Such words have always been used and attracted attention because of their special tone and expression that sounds pleasant and they add vitality and colour. Onomatopoeic words are also widely used in Arabic. As a result of the fact that it carries all the characteristics and subtleties of the Arabic language, there are many onomatopoeic words in the Holy Qur'an. Some even consider the Holy Qur an to contain onomatopoeic words as one of the proofs of its miracles. In this article, we will discuss some onomatopoeic words in the Holy Qur an and show how they reflect their meaning. Keywords: Onomatopoeia in the Qur an, imitation, sound meaning harmony Makale Türü: Araştırma Makalesi Gönderilme Tarihi: 30 Ekim 2018, Kabul Tarihi: 29 Aralık 2018 * Dr. Öğr. Üyesi, Bayburt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, numancakir@bayburt.edu.tr, orcid.org/

2 38 Numan ÇAKIR el-hasâis 2 el-hasâis 3 el-beyân ve t-tebyîn 4

3 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER lüga 7 T Tübar 12 13

4 40 Numan ÇAKIR Türk Dün- ed-delâletu s-savtiyye fi l-ti l-arabiyye 19 ed-delâletu s-savtiyye fi l--arabiyye 20 el ed-delâletu s-savtiyye fi l--arabiyye

5 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER 41 21F22 22F23 23F24 24F 25F / 26F27 27F 22 Devru l- fi l- 23 ed-delâletu s-savtiyye fi l--arabiyye 24 - el Arabiyye Erisi

6 42 Numan ÇAKIR 28F29 -Esvât 29F30 -Esvât - 30F31 31F32 32F33 3F34 29 el-hasâis 30 -Esvât 31 -Esvât - 32 Hak Dini Kur ân Dili 33 el--kur ân et- Tasviru l-fennî fi l-kur ân Kur ân:

7 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F 38F39 2. ) 39F40 B Kur ân K -Kur ân 37 el--arabiyye: Lisânu l- Arab -Kur ân 39 40

8 44 Numan ÇAKIR 41 41F F43 43F44 4F 45F Hak Dini Kur ân Dili 43 Lisânu l- Arab - el- et-tefsîru l- - el---kur ân 44 et-tasviru l-fennî fi l-kur ân -

9 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F49 49F 50F F 52F Müna- afta, 53F el- -- Lisânu l- Arab et-tasviru l-fennî fi l-kur ân et-tasviru l-fennî fi l-kur ân el---kur ân el-

10 46 Numan ÇAKIR 7. erse, 54F 5F 56F 57F 58F -Kur ân

11 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F 60F 9. 61F 62F 63F Lisânu l- Arab-Kur ân -beyân an te vîli âyi l-kur ân Esbâbu n- Zâdu l- -tefsîr Lisânu l- Arab el- -- -

12 48 Numan ÇAKIR 65F 6F F a- 68F 69F70 - Lisânu l- Arab-Kur ân -Kur ân el- 70 Lisânu l- Arab el- et-tefsîru l-kebîr

13 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER 49 70F Haydi gel dedi 71F (e- a- 72F F Kur ân

14 50 Numan ÇAKIR 74F ( ) 75F 76F77 7F 18. y- 78F79 79F Lisânu l- Arab -Beyân an te vîli âyi l-kur ân el---kur ân Lisânu l- Arab Envâru t--te vîl

15 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F 81F F F 84F 23. k- Lisânu l- Arabel-Envâru t-te vîl

16 52 Numan ÇAKIR 85F 86F 87F 88F 24. a- 89F F91 Lisânu l- Arab-Kur ân es- -lügavî fi l-kur ân -- - Envâru t--te vîl es- -lügavî fi l-kur ân et-tasviru l-fennî fi l-kur ân 91 el- -Kur ân dirâsât es- -lügavî fi l-kur ân el-beyân fî -Kur ân

17 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER /142) F et-tasviru l-fennî fi l-kur ân 93

18 54 Numan ÇAKIR 93F94 94F e- 95F 96F97 94 el---kur ân el---kur ân 97 et-tasvîru l-fennî fi l-kur ân

19 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F 32. s- 98F F100 10F F102 el-hasâis Lisânu l- Arab el- el- -- Kur ân 101 et-tefsîru l-kebîr 102 -Da veti l-kur âniyye

20 56 Numan ÇAKIR 34. (et- (es- 102F F F 105F 106F F 108F F110 10F111 1F F113 13F el- Zâdu l- Envâru t- 107 et-tefsîru l-kebîr Hak Dini Kur ân Dili et-tefsîru l-kebîr Hak Dini Kur ân Dili 109 el- -Kur ân 110 et-tasvîru l-fennî fi l-kur ân Kur ân 113 Zübdetü l-irfân 114 Kur an ve Dil - - -

21 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER F 15F Sonuç - -Arabiyye - -Kur ân el- -Beyân

22 58 Numan ÇAKIR Kaynakça Abduttevvâb, Ramazan, Buhûs ve makâlât fi l-lüğa, Kahire: Mektebetu l Hancî, Aydın, Hayati, Kur ân da Anlamı Güçlü Kılan Üç Unsur: Teşhis İntak, Ses Anlam Uyumu, İstiâre, Akademik Araştırmalar Dergisi, 2003, sayı: 16, ss Beydâvî, Kâdî Ebû Said Nâsıruddîn Abdullah b. Ömer b. Muhammed, Envâru t-tenzîl ve esrâru t-te vîl, Beyrût: Dâru İhyâi t türâsi l Arabî, ts. Çağıl, Necdet, Kur ân Belâgati ve Fonetiği Yönünden Kıraatler, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum Çağıl, Necdet, Kur ân Kıraatinde Musiki Ses Uyumu, Ezgilendirme/Teganni ve Kıraatlerde Fonoloji Ses Anlam İlişkisi, Uluslararası Kıraat Sempozyumu (16-18 Kasım 2012), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., 2015, ss Fâhirî, Salih Selim Abdülkadir, ed-delâletu s-savtiyye fi l-lüğati l-arabiyye, İskenderiye: el Mektebu l Arabiyyi l hadîs, ts. Hassan, Temmam, el-beyân fî ravai i l-kur ân, Kahire: Âlemü l kütüb, İbn Âşûr, Muhammed Tahir, Tefsîru t-tahrîr ve t-tenvîr, Tunus: Dâru t Tunusiyye li n neşr, İbn Cinnî, Ebu l Feth Osman, el-hasâis, tahk. Muhammed Ali Neccâr, Beyrut: el Mektebetu l ilmiyye, ts. İbn Manzûr, Ebu l Fadl Cemalüddin Muhammed b. Mükerrem Ifrıkî Mısrî, Lisânu l-arab, tahk. Âmir Ahmed Haydar, Beyrût: Dâru Sâdır, ts. İbnü l Cevzî, Ebu l Ferec Cemalüddin Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu l-mesîr fî ilmi t-tefsîr, Beyrût: el Mektebü l İslâmî, 3. bs., İsfahânî, Râgıb, Müfredâtu elfâzi l-kur ân, tahk. Safvan Adnan Davudî, Dımaşk: Dâru l Kalem, Kılıç, Sadık, Kur ân: Dildeki Sonsuz Mucize, İstanbul: Gelenek Yay., Kınar, Kadir, Arap Dilinde Seslerin Anlamı Yansıtması, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2015, sayı: 20, ss Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir, el-câmi li- Ahkâmi l-kur ân, tahk. Abdullah b. Abdulmuhsin Türkî, Beyrût: Müessesetü r Risâle, 2006.

23 KUR ÂN I KERİM DE SES YANSIMALI KELİMELER 59 Müftüoğlu, Ömer, Kur ân ın Sesleri, Ankara: Otto Yayınları, Râzî, Fahreddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyin, et-tefsîru l-kebîr: Mefâtihu l-ğayb, 2. bs, Beyrût: Dâru l kütübi l ilmiyye, Sağîr, Muhammed Hüseyin Ali, es-savtu l-lügavî fi l-kur ân, Beyrût: Dâru l Müverrihi l Arabî, Sa lebî, Ebû İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, el-keşf ve l-beyân, tahk. Ebû Muhammed b. Âşûr, Beyrût: Dâru İhyâi t türâsi l Arabî, Sâlih, Subhî, Dirâsât fi fıkhi l-lüga, Beyrût: Dâru l ilm li l melâyîn, 16. bs., Se âlibî, Ebû Mansûr Abdulmelik b. Muhammed, Fıkhu l-lüga ve sırru l- Arabiyye, Kâhire: Müessesetü l Muhtâr, Seyyid Kutub, Meşâhidu l-kıyâme fi l-kur ân, Kâhire: Dâru ş şurûk, 16. bs., Seyyid Kutub, et-tasvîru l-fennî fi l-kur ân, Kâhire: Dâru ş şurûk, 16. bs., Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman, el-itkân fi ulûmi l-kur ân, Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 5. bs., Suyûtî, Celalüddin Abdurrahman, el-muzhir fi ulûmi l-lüğati ve envâihâ, tahk. Muhammed Ahmed Câdu l Mevlâ Bek, Muhammed Ebu l Fadl İbrahim, Ali Muhammed Becâvî, Kâhire: Mektebetü Dâri t türas, 3. bs., ts. Sülün, Murat, Kur ân Kılavuzu, İstanbul: Ensar Neşriyat, Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu l-beyân an te vîli âyi l-kur ân, tahk. Abdullah b. Abdülmuhsin Türkî, Kâhire: Dâru Hicr, Tetik, Necati, Ses ve Anlam İlişkisi Bakımından Kur ân ve Kıraat, Kur ân ve Dil -Dilbilim ve Hermenötik- Sempozyumu (17-18 Mayıs 2001 Van), Erzurum: Bakanlar Matbaası, 2001, ss Yıldırım, Mustafa, Kur ân Sanatı ve Estetiği Üzerine, İstem (İslam San at, Tarih, Edebiyat ve Musikisi Dergisi), 2010, sayı: 16, ss Zebîdî, Muhammed Murtaza Hüseynî, Tâcu l-arûs, Kuveyt: et Turâsü l Arabî, Zemahşerî, Ebu l Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer, el-keşşâf, Beyrût: Dâru l kütübi l ilmiyye, Zevbaî, Tâlib Muhammed İsmail, el-belağatu l-arabiyye: İlmu l-maânî beyne belâğati l-kudâmâ ve üslûbiyyeti l-muhdesîn, Bingazi: Câmiatu Karyunus, 1997.

24 60 Numan ÇAKIR Zevbaî, Tâlib Muhammed İsmail, min Esâlibi l-kur ân, Beyrût: Daru nnahdati l Arabiyye, Zülfikar, Hamza, Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay., 1995.