ÇALIŞMA RAPORU 2011 EYLEM PLANI. Altyapı Komitesi İSTANBUL ULUSLARARASI FİNANS MERKEZİ PROJESİ. İstanbul Valiliği İSTANBUL.

Transkript

1 İSTANBUL ULUSLARARASI FİNANS MERKEZİ PROJESİ ALTYAPI KOMİTESİ Altyapı Komitesi ÇALIŞMA RAPORU ve 2011 EYLEM PLANI İstanbul Valiliği İSTANBUL Mart

2

3 İçerik İSTANBUL ULUSLARARASI FİNANS MERKEZİ PROJESİ ALTYAPI KOMİTESİ Ad Soyad Kurum Adem Baştürk (Başkan) Hülya Kaya (Danışman) A.Elhan Peker Orer A.Murathan Bayrı A.Murathan Aslangöz Ali Özkaraman Asım Öztürk Aşkın Alıcı Cemal Yaşar Tangül Çiğdem Pekin Ekin Fıkırkoca Ender Özgören Erdem Şentürk Erhan Yetik Haluk Doralp Hikmet Erkut İlktan Göktuğ Ehil Metin Akbaş Nesrin Ekin Onursal Polat Özgür Sümer Köylüoğlu R.Yener Birliker Serhat Keçeci Uğur İnan İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası İstanbul Altın Borsası T.C. Ziraat Bankası Sermaye Piyasası Kurulu TCK 17.Bölge Müdürlüğü Sermaye Piyasası Kurulu Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İstanbul Valiliği Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği Sermaye Piyasası Kurulu DLH Genel Müdürlüğü Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası TCK 17.Bölge Müdürlüğü T.C. Ulaştırma Bakanlığı TCDD 1. Bölge Müdürlüğü Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası İstanbul Menkul Kıymetler Borsası TCK 1.Bölge Müdürlüğü Devlet Planlama Teşkilatı İBB Şehir Planlama Müdürlüğü İÇERİK i

4

5 İçerik İSTANBUL ULUSLARARASI FİNANS MERKEZİ PROJESİ ALTYAPI KOMİTESİ ÇALIŞMA GRUPLARI KOMİTE BAŞKANI: Prof. Dr. ADEM BAŞTÜRK (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreteri ) DANIŞMAN: HÜLYA KAYA (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreterlik) İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Proje Ofisi Ulaşım, İletişim, Enerji Çalışma Grubu Finansal Kümelenme, Konut, Ofis, Konaklama Kongre Çalışma Grubu Eğitim Sağlık Çalışma Grubu Güvenlik Çalışma Grubu Doğal Afetler Çalışma Grubu Çiğdem Çakar Güldeniz Tatlıcan İBB Genel Sekreterlik İBB Genel Sekreterlik Murat Dil İBB Genel Sekreterlik Timuçin Kurt İBB Genel Sekreterlik Atilla Alkan İBB Ulaşım Planlama Müdürlüğü Hikmet Erkut TCK 17. Bölge Müdürlüğü Metin Küçükoğlu Karayolları Genel Müdürlüğü Muhammet Garip İBB Şehir Aydınlatma ve Enerji Müdürlüğü Onursal Polat Vadeli İşlemler Borsası Serkan Korkmaz Arslan İstanbul Kalkınma Ajansı Tamer Çetin Bilgi Teknolojileri Kurumu Vedat Yurt İBB Elektronik Sistemler Müdürlüğü Yalçın Eyigün İBB Raylı Sistem Müdürlüğü Çiğdem Çakar İBB Genel Sekreterlik Güldeniz Tatlıcan İBB Şehir Planlama Müdürlüğü Uğur İnan İBB Planlama Müdürlüğü A.Murathan Aslangöz T.C. Ziraat Bankası Ali Özkaraman Sermaye Piyasası Kurulu Burcu Özüpak Güleç İstanbul Kalkınma Ajansı Ekin Fıkırkoca Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği Ender Özgören Sermaye Piyasası Kurulu Erhan Yetik Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Güldeniz Tatlıcan İBB Şehir Planlama Müdürlüğü Özgür Sümer Köylüoğlu İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Timuçin Kurt İBB Şehir Planlama Müdürlüğü Mucip Kına İl Milli Eğitim Müdürlüğü Fetin Yıldız İl Sağlık Müdürlüğü Mehmet Doğan İBB Eğitim Müdürlüğü A. Murathan Bayrı İstanbul Altın Borsası Aylin Çiftçi İBB Özürlüler Müdürlüğü Çiğdem Pekin İstanbul Valiliği İbrahim Topçu İl Sağlık Müdürlüğü Metin Taşdemir İl Milli Eğitim Müdürlüğü Olcay Balaban İl Emniyet Müdürlüğü M. Necip Ertaş İBB Trafik Müdürlüğü Tamer Oktay İl Emniyet Müdürlüğü Turgay Gökdemir İBB Afet Koordinasyon Merkezi Müd. Atilla Oksay Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Bir. Ayşe Gökbayrak İBB Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü Çiğdem Pekin İstanbul Valiliği İdris Atabay İBB Kentsel Dönüşüm Müdürlüğü Mehmet Aygün İSKİ Plan Proje Dairesi Başkanlığı Osman Kılıç İBB Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü Ufuk Koşan İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü İÇERİK ii

6

7 İçerik GENEL İÇERİK FİNANS SEKTÖRÜ KÜMELENME ALANLARI... 3 OFİS KONUT ULAŞIM BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ, ENERJİ TURİZM VE KONAKLAMA KONGRE EĞİTİM SAĞLIK GÜVENLİK DOĞAL AFETLER EYLEM PLANI İÇERİK iii

8

9 İçerik DETAYLI İÇERİK Sayfa İFM Projesi Altyapı Komitesi Üyeleri... i İFM Projesi Altyapı Komitesi Çalışma Grupları Üyeleri... ii Genel İçerik... iii Detaylı İçerik.... iv Tablo Listesi... viii Grafik Listesi... xi Şekil Listesi... xii HaritaListesi... xii GİRİŞ FİNANS SEKTÖRÜ KÜMELENME ALANLARI MEVCUT DURUM Finans Sektörünün Mekansal Dağılımı Finans Sektörünün Yoğunlaşma Bölgeleri GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR SONUÇ VE ÖNERİLER OFİS MEVCUT DURUM Ofis Stoku Ofis Kiraları GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR Planlanan Ofis Gelişme Alanları Ofis Alanları İle İlgili Öngörüler SONUÇ VE ÖNERİLER KONUT MEVCUT DURUM Konut Alanlarının Genel Özellikleri Farklı Nitelikteki Konut Alanları Yerleşmeye Uygun Olmayan Alanlarda Yapılaşmış Konut Alanları Konut Stoku Konut Satış Fiyatları Konut Kira Fiyatları GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR Planlanan Konut Gelişme Alanları Konut İçin Tercih Edilen Bölgeler SONUÇ VE ÖNERİLER ULAŞIM BÖLGESEL VE ULUSLARARASI ULAŞIM AĞI İSTANBUL KENT İÇİ ULAŞIM SİSTEMİ Karayolu Ulaşım Sistemi Demiryolu Ulaşım Sistemi Denizyolu Ulaşım Sistemi İSTANBUL İLİ ULAŞIM YATIRIMLARI Karayolu Yatırımları iv İÇERİK

10 İçerik İÇERİK Raylı Sistem Yatırımları Havayolu Yatırımları PLANLANAN YATIRIMLARIN İSTANBUL FİNANS MERKEZİ 72 PROJESİ NDE ÖNE ÇIKAN BÖLGELERE YOLCULUK SÜRESİ AÇISINDAN ETKİLERİNİN İRDELENMESİ Karayolu Yatırımları Açısından Değerlendirme Raylı Sistem Yatırımları Açısından Değerlendirme SONUÇ VE ÖNERİLER BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ, ENERJİ BİLGİ VE İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ Mevcut Durum ve Gelişme Eğilimleri İBB Tarafından Gerçekleştirilen Çalışmalar Öneriler ENERJİ Enerji Altyapısı Mevcut Durum Elektrik Enerjisinde Mevcut Durum Doğalgaz Altyapısında Mevcut Durum Akaryakıt Altyapısında Mevcut Durum Yenilenebilir Enerji (Temiz Enerji) Mevcut Durum Çevre Dostu Yeşil Bina Teknolojilerinde Mevcut Durum Enerji Verimliliği Kanunu Kapsamı Ve Getirmiş Olduğu Yükümlülükler Aydınlatmada Mevcut Durum Mevcut Durum Hakkında Genel Değerlendirmeler Gelişme Eğilimleri ve Planlanan Yatırımlar Enerji Altyapısındaki Gelişmeler ve Planlanan Yatırımlar Aydınlatma Altyapısındaki Gelişmeler ve Planlanan Yatırımlar Sonuç ve Öneriler TURİZM VE KONAKLAMA MEVCUT DURUM Turizm Sektörüne İlişkin Genel Göstergeler İstanbul un Turizm Açısından Öncelikle Sunduğu Olanaklar Kültürel Zenginlik ve Çeşitlilik Yeme, İçme ve Eğlence Olanakları Kongre ve Etkinlik Olanakları İstanbul un Konaklama Kapasitesi GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR Planlanan Turizm Gelişme Alanları Konaklama Tesisleri İçin Tercih Edilen Bölgeler SONUÇ VE ÖNERİLER KONGRE MEVCUT DURUM İstanbul da Gerçekleştirilen Kongre ve Toplantılar Mevcut Kongre Altyapısı GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR SONUÇ VE ÖNERİLER EĞİTİM MEVCUT DURUM Resmi İlköğretim Kurumlarında Yıllara Göre Öğretmen, Öğrenci ve Derslik Sayısındaki Değişim v

11 İçerik Seçilmiş İlçeler Bazında Resmi-Özel Okul Öncesi, İlköğretim ve Orta Öğretim Kurumlarında Okul, Derslik, Şube, Öğrenci, Öğretmen, Şube ve 154 Derslik Başına Düşen Öğrenci Sayıları İstanbul daki Yabancı ve Uluslararası Okulların Kapasiteleri, Eğitim 157 Dilleri ve Diploma Türleri Uluslararası Diploma Programları Uygulayan Okullar Yetişkin Eğitimi GELİŞME EĞİLİMLERİ VE PLANLANAN YATIRIMLAR SONUÇ VE ÖNERİLER SAĞLIK MEVCUT DURUM İl Geneline İlişkin Veriler İFM Kapsamında Öne Çıkan Bölgelere İlişkin Veriler Büyükdere, Levent, Maslak Aksı Yenibosna Basın Ekspres Yolu ve Çevresi Topkapı, Maltepe, Bayrampaşa Bölgesi Ataşehir Finans Merkezi Proje Alanı Çevresi Kartal Engelli Vatandaşlara Yönelik Sağlık Hizmetleri PLANLANAN YATIRIMLAR Büyükdere, Levent, Maslak Aksı Yenibosna Basın Ekspres Yolu ve Çevresi Topkapı, Maltepe, Bayrampaşa Bölgesi Ataşehir Finans Merkezi Proje Alanı Çevresi Kartal SONUÇ VE ÖNERİLER GÜVENLİK MEVCUT DURUM Kentte İşlenen Suçlara İlişkin Veriler Kente İlişkin Güvenlik Algılamasının Tespitine Yönelik Yapılan Araştırmalar Kentte Yaşayanların Güvenlik Algılamasına Yönelik 183 Araştırmalar Kenti Ziyaret Eden Yabancıların Güvenlik Algılaması SUÇ ORANLARININ AZALTILMASINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR Modern Kent Bilgi ve Güvenlik Sistemi (MOBESE) Projesi Elektronik Denetleme Sistemi (EDS) Projesi Karayolu Trafik Kaza Kara Noktalarının Tespiti ve İyileştirilmesi Trafik Eğitim ve Toplum Bilinçlendirme Çalışmaları İstanbul Kent Güvenliği Projesi SONUÇ VE ÖNERİLER DOĞAL AFETLER MEVCUT DURUM Deprem İstanbul un Depremsellik Durumu Deprem Araştırma Çalışmaları Finans Merkezi Olarak Öne Çıkan Bölgelerin Yerleşime Uygunluk Durumları Tsunami Sel vi İÇERİK

12 İçerik İstanbul un Sel Durumu Finans Merkezi Olarak Öne Çıkan Bölgelerde Sel Riskine Yönelik Çalışmalar AFETLERE YÖNELİK HAZIRLIK, MÜDAHALE, RİSK ÖNLEME ZARAR AZALTMA ÇALIŞMALARI Tamamlanmış Çalışmalar Devam Eden ve Planlanan Çalışmalar SONUÇ VE ÖNERİLER SONUÇ YARARLANILAN KAYNAKLAR Ek YILI EYLEM PLANI İÇERİK vii

13 İçerik TABLO LİSTESİ Sayfa Tablo 2.1. A ve B Tipi Ofis Yapılarını Sınıflandırma Kriterleri. 16 Tablo 2.2. İstanbul 2009 Yılı Ofis Stoku 17 Tablo ve 2010 Yılları Araştırmaları na Göre Ofis Stoku Hesabı 17 Tablo 2.4. İstanbul Ofis Piyasası Doluluk-Boşluk Oranları (Mart 2010 Oranları). 21 Tablo Döneminde Ofis Boşluk Oranları 24 Tablo 2.6. Yıllara Göre Ortalama Ofis Kiraları.. 27 Tablo 2.7. Ofis Maliyetlerinin Dünya Kentleri ile Karşılaştırılması Tablo 2.8. İşyeri Yatırımı Açısından İstanbul un Avrupa Kentleri ile Karşılaştırılması 28 Tablo 2.9. MİA Bölgesinde Potansiyel Ofis Yatırımları. 30 Tablo 3.1. İstanbul da Konut Alanları ile İlgili Genel Değerler. 37 Tablo 3.2. Niteliklerine Göre Konut Alanlarının Dağılımı. 38 Tablo 3.3. İstanbul da Toplam Konut İhtiyacı Öngörüleri. 43 Tablo 3.4. Bazı Rezidans Projeleri Satış Fiyatları Tablo 3.5. Lüks Apartman Dairelerinin Satış ve Kira Fiyatlarının Karşılaştırılması.. 47 Tablo 3.6. İstanbul İli nde Doğal ve Yasal Eşiklere Göre Gelişme Potansiyeli. 49 Tablo 3.7. Avrupa Yakası A ve B Sınıfı Konut Projeleri 53 Tablo 3.8. Anadolu Yakası A ve B Sınıfı Konut Projeleri.. 54 Tablo 3.9. MİA Bölgesi nde Potansiyel Rezidans Alanları Tablo 4.1. Ulaşım İle İlgili Temel İstatistikler (2009 Yılı). 59 Tablo 4.2. Mevcut Raylı Sistem Altyapısı.. 63 Tablo 4.3. Türlerine Göre Denizyolu Ulaşımı Yolculuk Dağılımı (2010 Yılı).. 64 Tablo 4.4. Dönemlere Göre Planlanan Karayolu Projeleri Yol Uzunlukları.. 64 Tablo 4.5. Eklenmesi Planlanan Hat Uzunlukları (km).. 66 Tablo 4.6. Eklenmesi Planlanan Hat Uzunlukları (km).. 68 Tablo 4.7. Finans Merkezlerinde Raylı Sistem Uzunlukları Tablo 4.8. İstanbul Havalimanları Kapasite ve Yolculuk Değerleri (2009 Yılı) 70 Tablo 4.9. Havaalanlarında Yıllara Göre Yolcu Trafiği. 70 Tablo Finans Merkezlerinde Uluslararası Yolcu Trafiği Tablo Ulaşım Ana Planı Sosyo-Ekonomik Çerçeve.. 72 Tablo Yılı İFM Projesi nde Öne Çıkan Bölgeler ve Havaalanları Arasındaki Sabah Zirve Saatleri Karayolu Yolculuk Süreleri (dk.) 73 Tablo Planlanan Yatırımlar Gerçekleştirilmediğinde, 2023 Yılında İFM Projesi nde Öne Çıkan Bölgeler ve Havaalanları Arasındaki Sabah Zirve 73 Saatleri Karayolu Yolculuk Süreleri (dk.)... Tablo Planlanan Yatırımlar Gerçekleştirildiğinde, 2023 Yılında İFM Projesi nde Öne Çıkan Bölgeler ve Havaalanları Arasındaki Sabah Zirve 74 Saatleri Karayolu Yolculuk Süreleri (dk.)... Tablo İFM Projesi nde Öne Çıkan Bölgeler ile Havaalanları Arasındaki Raylı Sistem Yolculuk Süreleri (dk.). 75 Tablo Kartal Bölgesi İçin Yolculuk Sürelerindeki Faydalar.. 76 Tablo Yenibosna Basın Ekspres Yolu İçin Yolculuk Sürelerindeki Faydalar Tablo Topkapı, Maltepe, Bayrampaşa Bölgesi İçin Yolculuk Sürelerindeki Faydalar 77 Tablo Büyükdere, Levent, Maslak Bölgesi İçin Yolculuk Sürelerindeki Faydalar 77 Tablo Ataşehir (Ümraniye) Bölgesi İçin Yolculuk Sürelerindeki Faydalar viii İÇERİK

14 İçerik İÇERİK Tablo 5.1. İstanbul Fiber Altyapı ve Kablo Tesis Tablosu. 94 Tablo 5.2. İstanbul da Abone Gruplarına Göre Net Elektrik Tüketimi Tablo 5.3. Elektrik Enerjisi Tüketiminin Dünya Kentleri İle Karşılaştırılması Tablo 5.4. Dağıtım Şirketleri 2009 Yılı Kayıp-Kaçak Elektrik Miktarları. 103 Tablo 5.5. Ülke Bazında Ortalama Elektrik Kesintisi Süreleri Sıralaması (2005) Tablo 5.6. TEDAŞ Elektrik Dağıtım Şirketleri 2009 Yılı Arıza ve Kesinti Bilgileri. 105 Tablo 5.7. Kullanıcı Başına Yıllık Maksimum Kesinti Süresi Hedefleri 105 Tablo 5.8. Kullanıcı Başına Yıllık Maksimum Kesinti Sayısı Hedefleri 105 Tablo 5.9. Rüzgar Enerjisi Üretim Kapasitesi En Yüksek İlk Yirmi Ülke. 107 Tablo İstanbul da 2010 Yılı Rüzgar Elektrik Santral Projeleri Tablo İstanbul Genelindeki Sertifikalı Binaların Listesi 110 Tablo 6.1. Türkiye ve İstanbul Turist Girişleri Tablo 6.2. Dünyada En Fazla Ziyaretçi Çeken Kentler Tablo 6.3. Yerli ve Yabancı Ziyaretçilerin Yıllara Göre Geceleme Sayısı. 118 Tablo 6.4. İstanbul da Bazı Müzelerin Ziyaretçi Sayısı ve Gelirleri Tablo 6.5. İstanbul un Kültür,Sanat Olanakları Açısından Dünya Kentleri ile Karşılaştırılması. 122 Tablo 6.6. Kültür ve Turizm Bakanlığı İşletme Belgeli Tesisler 122 Tablo 6.7. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım Belgeli Tesisler Tablo Döneminde Konaklama Tesislerinin Gelişimi 124 Tablo 6.9. Kültür ve Turizm Bakanlığı İşletme Belgeli Tesisler 125 Tablo Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım Belgeli Tesisler Tablo İstanbul Ortalama Kalış Süreleri ve Doluluk Oranları (2007) 127 Tablo ve 5 Yıldızlı Otel Göstergeleri (2007 Yılı) Tablo Döneminde Oda Başına Otel Değerleri Sıralaması Tablo İstanbul un Konaklama Açısından Karşılaştırılması (2008 Yılı) 129 Tablo MİA Bölgesi nde 5 Yıldızlı Otel Projeleri Tablo Basın Ekspres Yolu ve Çevresinde 5 ve 4 Yıldızlı Otel Projeleri Tablo Bağcılar Bölgesi nde 5 ve 4 Yıldızlı Otel Projeleri. 133 Tablo Avrupa Yakası ndaki Diğer 5 ve 4 Yıldızlı Otel Projeleri Tablo Anadolu Yakası ndaki 5 Yıldızlı Otel Projeleri Tablo 7.1. Dünyada En Fazla Kongre Düzenlenen Kentler 141 Tablo 7.2. Kongre Katılımcısı En Fazla Olan Kentler 142 Tablo 7.3. İstanbul da Kongre Düzenlenen Kongre Merkezleri ve Kapasiteleri 145 Tablo 7.4. Kongre Hizmeti Veren Beş ve Dört Yıldızlı Oteller ve Kapasiteleri 146 Tablo 7.5. Toplam Kongre Kapasitesi Kişi ve Üzeri Olan Oteller Tablo 7.6. İstanbul un Kongre ve Toplantı Altyapısı Açısından Karşılaştırılması 149 Tablo 8.1. Resmi İlköğretim Kurumlarında Yıllara Göre Öğretmen, Öğrenci ve Derslik Değişimi 153 Tablo 8.2. İFM Çalışmalarında Öne Çıkan Bölgeleri Kapsayan Resmi-Özel Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Ait Veriler Tablo 8.3. İFM Çalışmalarında Öne Çıkan Bölgeleri Kapsayan Resmi-Özel İlköğretim Kurumlarına Ait Veriler Tablo 8.4. İFM Çalışmalarında Öne Çıkan Bölgeleri Kapsayan Resmi-Özel 156 Ortaöğretim Kurumlarına Ait Veriler. Tablo 8.5. İstanbul daki Yabancı Okullar ve Kapasiteleri Tablo 8.6. İstanbul daki Uluslararası Okullar ve Kapasiteleri 158 Tablo 8.7. Uluslararası Bakalorya Diploma Programının Uygulandığı Okullar. 159 Tablo 8.8. Seçilmiş Bazı OECD Ülkelerinde Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Yaygın Eğitime Katılım... ix 160

15 İçerik Tablo 8.9. AB Ülkelerinde Çalışma Statülerine Göre Yaygın Eğitime Katılım Oranı Tablo Seçilen İlçelerdeki Kurs Merkezleri 164 Tablo 9.1. İstanbul Temel Sağlık Göstergeleri ( Yılı) Tablo 9.2. İstanbul Sağlık Kurum ve Kuruluşu Sayıları ( Yılı). 166 Tablo 9.3. İstanbul Sağlık Personeli Sayıları ( Yılı) Tablo 9.4. Büyükdere-Levent-Maslak Aksı Hastane Verileri. 168 Tablo 9.5. Yenibosna Basın Ekspres Yolu ve Çevresi Hastane Verileri 169 Tablo 9.6. Topkapı, Maltepe, Bayrampaşa Bölgesi Hastane Verileri. 169 Tablo 9.7. Ataşehir Finans Merkezi Proje Alanı Çevresi Hastane Verileri 170 Tablo 9.8. Kartal Çevresi Hastane Verileri. 171 Tablo İstanbul da Döneminde İşlenen Suçlar Tablo İstanbul Finans Merkezi Yapılanmasında Öne Çıkan Bölgeleri Kapsayan İlçelerde Döneminde İşlenen Suçlar Tablo Sokak Çocuklarının Karıştığı Olaylar ( ) 179 Tablo Son 1 ve 5 Yıl İçinde Gerçekleşen Suçlardan Kaynaklanan Mağduriyet Oranları 180 Tablo Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS) ile Yılları Arasında Tespit Edilen Trafik Suçu Sayısı. 182 Tablo İstanbul ve Dünya Kentlerinde Polis Başına Düşen Kişi Sayıları Tablo ve 2004 Yıllarında Yapılan Araştırmaların Sonuçları 183 Tablo ve 2006 Yıllarında Yapılan Araştırmaların Sonuçları 184 Tablo Vatandaşların En Yüksek Düzeyde Suç Korkusu 186 Tablo Vatandaşların Güvenlik Algısı Tablo Güvenlik Tedbirleri Tablo İstanbul u Ziyaret Eden Yabancıların Kente İlişkin Güvenlik Algılaması 188 Tablo İstanbul da Olası Hasar Durumu Tablo Yerleşime Uygunluk Haritalarına Göre Alanların Yerleşime Uygunluk Oranları 204 Tablo Topkapı-Maltepe-Bayrampaşa Bölgesi Yerleşime Uygunluk Durumu Tablo Yenibosna Basın Ekspres Yolu ve Çevresi Yerleşime Uygunluk Durumu. 207 Tablo Ataşehir Bölgesi Yerleşime Uygunluk Durumu Tablo Kartal Bölgesi Yerleşime Uygunluk Durumu Tablo İstanbul a ait Meteorolojik İstatistiki Veriler Tablo Şehirlerin İtfaiye Teşkilat Durumu Tablo İstanbul da İlk Etapta Güçlendirilecek/Yıkılıp Yeniden Yapılacak Kamu Bina Sayıları İÇERİK x

16 İçerik İÇERİK xi GRAFİK LİSTESİ Sayfa Grafik 2.1. Bölgelere Göre A Sınıfı Ofis Stokunun Dağılımı 12 Grafik 2.2. A Sınıfı Ofis Kullanıcıları Sektörel Dağılımı.. 19 Grafik 2.3. Bölgelere Göre A Sınıfı Ofis Stoku Büyüme Oranları 20 Grafik 2.4. Ofis Binalarında Boşluk Oranları 2010 Yılı 3.Çeyrek. 21 Grafik 2.5. Bölgelere Göre Ofis Binalarında Boşluk Oranları 2010 Yılı 3.Çeyrek 22 Grafik 2.6. A Sınıfı Binalarındaki Boşluk Oranları 2010 Yılı 3.Çeyrek. 22 Grafik 2.7. B Sınıfı Binalarındaki Boşluk Oranları 2010 Yılı 3.Çeyrek. 23 Grafik 2.8. Genel Kira Ortalamaları 2010 Yılı 3.Çeyrek 24 Grafik 2.9. Bölgelere Göre Genel Kira Ortalamaları 2010 Yılı 3.Çeyrek Grafik A Sınıfı Binalardaki Kira Ortalama Değişimi 25 Grafik B Sınıfı Binalardaki Kira Ortalama Değişimi 26 Grafik Bölgelere Göre Talep Edilen En Yüksek Ortalama Kira Bedelleri Grafik 3.1. İstanbul da Farklı Nitelikteki Konut Alanlarının Dağılımı. 37 Grafik 3.2. İl Bazında Konut Satış Fiyatlarındaki Dönemsel Değişim.. 44 Grafik 3.3. Rezidans Ortalama Birim Satış Değeri (USD/m 2 ) Grafik 3.4. İl Bazında Konut Kira Fiyatlarındaki Dönemsel Değişim Grafik Döneminde İstanbul da Konut Kiraları. 46 Grafik 3.6. Gelişmesi Beklenen Konut Bölgeleri Grafik 5.1. GSYH nın Tarihsel Gelişimi ve Telekomünikasyon Yatırımları, OECD Toplamı, Grafik 5.2. Sabit Telefon Abone Sayısı ve Penetrasyon Grafik 5.3. Genişbant İnternet Abone Sayısı Grafik 5.4. Mobil Abone Sayısı ve Penetrasyon Grafik 5.5. Yıllara Göre Türkiye ve AB Ülkeleri Mobil Penetrasyon Oranları (%).. 88 Grafik 5.6. Genişbant İşletmeci Bazında Dağılım.. 88 Grafik 5.7. Türkiye ve AB Ülkeleri Hanehalkına Göre Sabit Genişbant Penetrasyon Oranları (%). 89 Grafik 5.8. Türkiye ve AB Ülkeleri Nüfusa Göre Sabit Genişbant Penetrasyon Oranları (%). 89 Grafik 5.9. Teknoloji Türüne göre OECD Abone Penetrasyonu 90 Grafik Genişbant Ortalama Aylık Üyelik Fiyatı USD.. 91 Grafik Speedtest.net Verileri. 92 Grafik yılı Türkiye Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Dağılımı 98 Grafik Yılları Arasındaki Elektrik Enerjisi Brüt Talep Değişimi. 98 Grafik Türkiye Enerji İthalatı ve İhracatının Yıllara Göre Değişimi 99 Grafik İstanbul da Üretilen Elektrik Enerjisinin Üretim Noktalarına Göre Dağılımı.. 99 Grafik yılları arasında İstanbul un Toplam Elektrik Tüketim Değişimi (Son 2 Ay Hariç) 100 Grafik yılında Aylara göre İstanbul un Toplam Elektrik Tüketim Değişimi (Son 2 Ay Hariç) 100 Grafik Anadolu Yakası ndaki Hatların Gerilim Seviyelerine Göre Dağılımları Grafik Anadolu Yakası ndaki Hatların Güzergah Durumlarına Göre Dağılımları. 102 Grafik Avrupa Yakası ndaki Hatların Gerilim Seviyelerine Göre Dağılımları. 103 Grafik Avrupa Yakası ndaki Hatların Güzergah Durumlarına Göre Dağılımları. 103

17 İçerik Grafik İGDAŞ A.Ş. Abone Sayılarının Bölgelere Göre Dağılımları 106 Grafik 6.1. Türkiye ve İstanbul a Gelen Yabancı Ziyaretçi Sayısı ve Oranları. 116 Grafik 6.2. Yabancı Ziyaretçilerin Milliyetlerine Göre Dağılımı (İlk 10 Ülke). 117 Grafik 6.3. Ziyaretçi Sayısının Aylara Göre Dağılımı ve Değişim Oranı Grafik 6.4. Döviz Girdileri. 119 Grafik Döneminde İstanbul daki 5 Yıldızlı Otellerin Performansı Grafik Döneminde İstanbul da Düzenlenen Uluslararası Toplantılar Grafik Yılları Arasında Düzenlenen Uluslararası Toplantı Sayısı Bakımından İstanbul un Dünyadaki Konumu. 141 Grafik Yılları Arasında İstanbul da Düzenlenen Uluslararası Toplantı Sayılarının Katılımcı Sayısı Açısından Gelişimi. 142 Grafik Yılları Arasında Uluslar arası Toplantı Katılımcı Sayısı Bakımından İstanbul un Dünyadaki Konumu. 143 Grafik 8.1. Resmi İlköğretim Kurumlarında Yıllara Göre Öğretmen, Öğrenci ve Derslik Değişimi Grafik İstanbul da Döneminde İşlenen Suçlar 177 Grafik Dünya Ülkesi Ve Bu Ülkelerin Önemli Şehirlerinin, On Farklı Suç Türünde Bir Yıl (2003/2004) İçerisinde Gerçekleşen Mağduriyet Oranı Grafik Vatandaşların Şehirlerinde Kendini Güvende Hissetme Oranları Grafik İstanbul da Yaşayanların Suç Konusundaki Endişeleri. 187 ŞEKİL LİSTESİ Sayfa Şekil 1.1. İstanbul Çevre Düzeni Planı Makroform Yaklaşımı... 7 Şekil 1.2. Kanat Çekim Merkezleri ve Komşu Yerleşimler Arası İşlevsel İlişkiler... 8 Şekil İstanbul Kent Güvenliği Projesi Yöntemi. 192 Şekil Olasılıksal Tsunami Dalga Yüksekliği ile Olası Dalga Hareketleri İÇERİK HARİTA LİSTESİ Sayfa Harita 1.1. Finans Sektörünün Mekansal Dağılımı 4 Harita 1.2. Finans Sektörü Yoğunlaşma Bölgeleri. 5 Harita 1.3. Finans Sektörünün Firmalardan Aldıkları Hizmet Türleri... 6 Harita 1.4. İFM Yapılanmasında Öne Çıkan Bölgeler... 9 Harita 1.5. Anadolu Yakası nda Planlanan Kanat Çekim Merkezleri Harita 1.6. Avrupa Yakası nda Planlanan Kanat Çekim Merkezleri Harita 2.1. İstanbul Ofis Bölgeleri. 15 Harita 2.2. A Sınıfı Ofislerin Yoğunlaştığı Bölgeler.. 18 Harita 2.3. İstanbul Çevre Düzeni Planı - Merkez Kararları.. 29 Harita 3.1. İstanbul un Genel Yapılaşma Deseni Harita 3.2. İstanbul da İlçelere Göre Yasal ve Yasal Olmayan Konut Dağılımı Harita 3.3. Jeolojik Açıdan Sakıncalı Alanlarda Düzensiz Konut Alanları Harita 3.4. Jeolojik Açıdan Sakıncalı Alanlarda Yüksek Yoğ. Konut Alanları. 41 Harita 3.5. Doğal Eşikler Üzerinde Yapılaşmış Mevcut ve Düzensiz Konut Alanları.. 42 Harita 3.6. Anadolu Yakası nda Önerilen Gelişme Alanları.. 48 Harita 3.7. Avrupa Yakası nda Önerilen Gelişme Alanları xii

18 İçerik İÇERİK Harita 3.8. İstanbu Konut Piyasasında Öne Çıkan Bölgeler.. 50 Harita 3.9. Yenibosna Basın Aksı Çevresinde A ve B Sınıfı Konut Projeleri Harita Kartal ve Çevresinde A ve B Sınıfı Konut Projeleri.. 52 Harita Ataşehir ve Çevresinde A ve B Sınıfı Konut Projeleri Harita 4.1. Mevcut Karayolu Ağı Harita 4.2. İlçelere Göre Karayolu Şebekesinin Yoğunluk Dağılımı (m/ha). 61 Harita 4.3. Sanayi ve Ticaret Alanları ile Ulaşım İlişkisi.. 61 Harita 4.4. Mevcut Raylı Sistem Hatları 62 Harita 4.5. Mevcut Denizyolu Hatları 63 Harita 4.6. Dönemlere Göre Karayolu Yatırımları. 65 Harita 4.7. İFM Kapsamında Öne Çıkan Bölgeler ile Karayolu Yatırımları İlişkisi. 66 Harita 4.8. Planlanan Raylı Sistem Yatırımları.. 67 Harita 4.9. İFM Kapsamında Öne Çıkan Bölgeler ile Raylı Sistem Yatırımları İlişkisi 69 Harita Mevcut Havaalanları ile Silivri de Önerilen Havaalanı. 71 Harita 5.1. İstanbul Fiber Altyapı Network Haritası.. 94 Harita 5.2. Ülke Bazında Ortalama Elektrik Kesintisi Süreleri Dağılımı (Gün) 104 Harita 5.3. Rüzgar Enerjisi Santrali Kurulabilecek Alanlar Harita 5.4. İstanbul Toplam Güneş Radyasyonu Haritası Harita 6.1. İstanbul da Kültür ve Sanat Olanakları 120 Harita 6.2. İstanbul da Eğlence Olanakları 123 Harita 6.3. Otellerin Türlerine Göre Yığılma Gösterdikleri Alanlar Harita 6.4. İstanbul Çevre Düzeni Planı nın Turizme Yönelik Kararları Harita 7.1. İstanbul da Kongre Düzenlenen Mekanların Yoğunlaşma Bölgeleri Harita Fay Segmentasyon (Çizgisellik) Modelleri 201 Harita Marmara Bölgesinde Tarihsel ve Aletsel Dönemde Oluşmuş ve Büyüklüğü 6.0 ve Daha Büyük Depremlerin Episantr Haritası. 201 Harita Mikro Bölgeleme Çalışma Alanları ile Potansiyel Finans Merkezi Aln 204 Harita Topkapı-Maltepe-Bayrampaşa Bölgesi Yerleşime Uygunluk Haritası Harita Yenibosna Basın Ekspres Yolu ve Çevresi Yerleşime Uygunluk Haritası 206 Harita Ataşehir Finans Merkezi Proje Alanı Yerleşime Uygunluk Haritası. 207 Harita Kartal Yerleşime Uygunluk Haritası Harita Şişli-Büyükdere-Levent-Maslak Bölgesi nde Yer Alan Dereler Harita Topkapı-Maltepe-Bayrampaşa Bölgesi nde Yer Alan Dereler Harita Ayamama Deresi Harita Ataşehir Bölgesi nde Yer Alan Dereler Harita Yunus Çavuşoğlu Deresi / Kartal xiii

19 Giriş GİRİŞ tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Strateji Belgesi çerçevesinde, İstanbul un fiziksel ve teknolojik altyapısının güçlendirilmesine yönelik öncelik ve eylemler belirlenmiş ve söz konusu çalışmaları gerçekleştirmek üzere İstanbul Finans Merkezi (İFM) organizasyon yapısı içerisinde, Altyapı Komitesi oluşturulmuştur. Altyapı Komitesi nin görevlerinin belirtildiği söz konusu Eylem Planı nda Fiziksel Altyapının İyileştirilmesi başlığı altında yer verilen (16) sıra numaralı öncelikte; İstanbul da yaşam kalitesi, güvenlik ve ulaşım imkânları artırılacak, finansal kuruluşların altyapı ihtiyaçlarını karşılayacak fiziksel koşullar sağlanacaktır. ifadesine yer verilerek devamında; İFM Projesi çerçevesinde belirli bir bölgeye odaklanılmayacaktır. Öte yandan, yaşam alanları, güvenlik ve ulaşım imkânları ile teknoloji alanında kalite ve standartların yükseltilmesi için İstanbul genelinde yapılacak tüm çalışmalar İFM Projesini de destekleyecektir. Gerekli ofis ve konut stokunun oluşturulmasına yönelik olarak finansal kuruluşların kümeleneceği ve çalışanlarının ikamet edeceği bölgelerde deprem ve güvenlik risklerini minimize edecek yapı teknolojileri kullanılacak, yeni teknolojileri kapsayan gayrimenkul yatırımları oluşturularak şehrin yaşam kalitesi yükseltilecektir. En az beş yıllık bir ulaştırma master planı çerçevesinde İstanbul un yurtiçi ve yurtdışı bağlantıları etkin ve hızlı bir ulaşıma imkan sağlayacak şekilde yapılandırılacak, şehir içi ulaşım (hava-deniz-kara-raylı sistem) projeleri tamamlanarak, özellikle havaalanıkent merkezleri bağlantıları farklı ulaşım sistemleriyle entegre edilecektir. İstanbul un, yabancılara da hizmet verebilecek şekilde sağlık, eğitim, eğlence, konaklama ve barınma imkânlarının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır şeklinde detay bazda yapılması gereken çalışmaların önceliği belirlenmiştir. Bu ana görevin yanı sıra, söz konusu Eylem Planı nda Öncelik 21: Nitelikli İşgücünün İstanbul a Çekilmesi Sağlanacaktır kapsamında yer alan İstanbul Valiliği nin sorumluluğundaki Eylem No 63 te İnsan kaynağının sosyal yaşam kalitesinin artırılması konusunda da İstanbul Büyükşehir Belediyesi ilgili kuruluş olarak tanımlanmıştır. Tanımlanan bu alan çerçevesinde gerekli plan ve projelerin yapılması adına Altyapı Komitesi 30 Eylül 2010 tarihinde komite üyelerinin katılımı ile ilk toplantısını gerçekleştirmiştir. Toplantıda, finans sektörü temsilcileri ile görüşülmesi, sektörün İFM projesinden beklentilerinin objektif olarak ortaya konulması ve 2011 Eylem Planı nın hazırlanması amacıyla 7 adet Alt Çalışma Grubu (ulaşım, konut/ofis, sağlık, eğitim, turizm, enerji/bilişim, kümelenme) kurulmasına ve bu konularda ilgili kurum ve kuruluş temsilcilerinin dinlenmesine karar verilmiştir. Ekim ve Kasım aylarında gerçekleştirilen toplantılar neticesinde çalışma grupları tarafından hazırlanan Altyapı Komitesi Çalışma Raporu nun, Komite tarafından değerlendirildiği tarihli toplantı neticesinde; Komite nin sorumluluk alanına GİRİŞ 1

20 Giriş GİRİŞ giren konularda daha detaylı araştırmaların yapılması ve 2011 Yılı Eylem Planı nın bu çalışmaların neticesinde oluşturulması kararı alınmıştır. Alınan karar doğrultusunda; İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Strateji Belgesi 16 sıra numaralı öncelikte tanımlanan konular, Altyapı Komitesi 2010 Yılı Çalışma Raporu ile bu süreçte görüş ve önerileri alınan kurum ve kuruluşlarca gündeme getirilen konular göz önünde bulundurularak Altyapı Komitesi bünyesinde yeni bir yapılanmaya gidilmiştir. Bu doğrultuda, aşağıda belirtilen konularda, konuyla ilgili kurum ve kuruluşların da dâhil edildiği 5 adet çalışma grubu oluşturulmuştur. Ulaşım, Bilgi İletişim Teknolojileri ve Enerji Konut, Ofis, Konaklama ve Kongre Eğitim, Sağlık Güvenlik Doğal Afetler Her bir çalışma grubunun kendi uzmanlık alanı çerçevesinde yaptığı değerlendirmeler; İstanbul Finans Merkezi Proje Ofisi tarafından, tüm alt gruplar ile yapılan toplantı ve çalışmalar neticesinde bütüncül bir çalışmaya dönüştürülmüştür. İstanbul Finans Merkezi Proje Ofisi çalışanlarımızın koordinasyonunda Çalışma Grubu üyelerinin katkıları ile bu rapor ortaya çıkmıştır. Rapor akademik bir çalışmadan ziyade; İstanbul Finans Merkezi (İFM) Koordinatörü olarak görevlendirilen DPT Müsteşarlığı nı, Altyapı Komitesi üyelerini ve diğer çalışma komitelerini bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. İstanbul un ulaşım, iletişim, enerji, ofis, konut, turizm ve konaklama, kongre, eğitim, sağlık, güvenlik ve doğal afetler konularındaki mevcut durumunun, gelişme eğilimleri ile planlanan yatırımların ve bu alanlarda yapılması gereken çalışmaların açıklandığı Altyapı Komitesi Çalışma Raporu 11 bölümden oluşmaktadır. Rapor un ilk bölümünde İstanbul daki mevcut ve planlanan finansal kümelenme alanlarına ilişkin bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde İstanbul daki mevcut ofis stoku, özellikleri ile ofis yatırımında öne çıkan bölgeler değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde İstanbul daki mevcut konut stoku, özellikleri ile konut yatırımında öne çıkan bölgeler açıklanmaktadır. Rapor un dördüncü ve beşinci bölümlerinde, İstanbul un finans merkezi olarak geliştirilmesine yönelik yapılan yerli ve yabancı araştırmalarda en fazla öne çıkarılan ulaşım, bilgi/iletişim teknolojileri ile enerji konularında İstanbul un mevcut durumu ve planlanan yatırımlara ait değerlendirmeler yer almaktadır. Raporun altıncı ve yedinci bölümlerinde sırasıyla İstanbul un finans merkezi olarak gelişimini destekleyici konulardan olan turizm/konaklama ve kongre altyapısı alanında İstanbul un mevcut durumu, planlanan yatırımlar ve öne çıkan yatırım bölgelerine ilişkin değerlendirmelere yer verilmiştir. Rapor un sekizinci, dokuzuncu ve onuncu bölümleri; yaşam kalitesinin en önemli göstergelerinden olan eğitim, sağlık ve güvenlik konularında İstanbul un mevcut durumu, yapılan çalışmalar ve yapılması gereken çalışmalar konusuna ayrılmıştır. Rapor un on birinci bölümünde ise gerek daha önce yapılmış çalışmalarda gerekse çalışma sürecinde sektör çalışanları ile yapılan görüşmelerde ulaşımdan sonra en fazla vurgulanan doğal afet riskleri konusunda İstanbul un mevcut durumu, yapılan çalışmalar ve planlanan yatırımlar yer almaktadır. Altyapı Komitesi Çalışma Raporu nun ekinde, Altyapı Komitesi nin 2011 yılında yapmayı planladığı eylemleri belirten 2011 Eylem Programı yer almaktadır. 2