Sevinci Eksik Şiirler Çocuk Hakları Şiir Kitabı

Transkript

1

2

3 Sevinci Eksik Şiirler Çocuk Hakları Şiir Kitabı Hazırlayan Mustafa Ruhi Şirin

4 Çocuk Vakfı Yayınları: 79 I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yayın Dizisi: 4 Yayın yönetmeni : Mustafa Ruhi Şirin Kapak ve iç tasarım : Lokomotif Redaksiyon : Selim Uğurlu Son okuma : Mevlana İdris Zengin Baskı-cilt : Erkam Matbaası Baskı tarihi : Şubat 2011 Birinci baskı : 1500 adet ISBN: Bu kitap, Başbakanlık Tanıtım Fonu nun katkılarıyla yayımlanmıştır. Kapak fotoğrafı için Ara Güler e teşekkürlerimizle ÇOCUK VAKFI YAYINLARI Zafer Sokağı No Nişantaşı İstanbul Telefon : Belgegeçer : elektronik posta : bilgi@cocukvakfi.org.tr internet sitesi :

5 Sevinci Eksik Şiirler Çocuk Hakları Şiir Kitabı 9-12 Yaş Çocukları İçin İstanbul, Şubat 2011

6

7 İçindekiler Kongre'nin Sunuşu Şairler Niçin Sevinci Eksik Şiirler Yazar Çocuklara? Mustafa Ruhi Şirin Çok Özel Bölüm FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (26 Ağustos Ekim 2008 ) Gel de Anılarından Birini Anlat Çocuk Kenti Sevinci Eksik Şiirler HASAN LÂTİF SARIYÜCE (24 Mart 1929) Alfabeden Başka Kitabımız Yoktu Televizyoncu Amca İşçi Annenin Çocuğu Yoldan Geçen Kaplumbağa AYLA ÇINAROĞLU (17 Şubat 1939) Çocukluğun Değeri Doğacak Çocuğun Dileği - I Doğacak Çocuğun Dileği - II Doğacak Çocuğun Dileği - II Doğacak Çocuğun Dileği - IV SENNUR SEZER (12 Mayıs 1943) Çocuk Olmak Dinleyin Beni Karanlıkta Kalmak Kediler ve Çocuklar Yorulsam Çiçek Olsam Bir Dilim Oyun REFİK DURBAŞ (10 Şubat 1944) Benzerlik Adak Çalışan Çocuklar BİLGİN ADALI (11 Aralık 1944) Öyle Renkliydi ki Çocukluğum At Hak Kardan Adam Köpek Düş AYTÜL AKAL (17 Nisan 1952) Yaramaz Kız En Temel Hakkım Büyüklere Anlatın Adım Hakkı Hani Değil ki AHMET GÜNBAŞ (30 Ocak 1953) Solmayan Tek Şey Çocukluğum Engel/siz Çöp Çocuklar Sokağın Dişleri Kırık Pencere Küçük Boyacı MUSTAFA RUHİ ŞİRİN (2 Ocak 1955) Babamla Çekilmiş Tek Fotoğrafım da Kayıp Çiçekler Gibi Biricik Ders Daha Nasıl Anlatmalı Pişmanlık Çocukların Anlamadığı BESTAMİ YAZGAN (10 Aralık 1957) Uçurtmanın Kuyruğunda Çocuk Olmak Çocuk Olsam Öpücük Yarışı Çocuk (H)aklı mı? Sokak Çocuğunun İsteği Savaş Çocukları

8 SALİH MERCANOĞLU (6 Ocak 1959) O Çocuk Büyüdü Beslenme Berber Okul Öncesi Dilek Dedim ki GÖKHAN AKÇİÇEK (15 Mart 1961) Billur Sesli Bir Şarkıydı Çocukluğumuz Miraçhan ın Resim Defteri Miraçhan ın Rüyaları Miraçhan ın Oyunları Sevmek Zamanı Hayatta Ben En Çok Seni Sevdim ZEYNEP UZUNBAY (11 Temmuz 1961) Çocuk Zamanı Oyun Çırak Hasta Boyacı Kahraman BETÜL TARIMAN (7 Eylül 1962) Gül Ağacı Çay Bahçesi nden Hacivat Karagöz e Fadik in Türkü Diye Söylediği Zinnur un Dediğidir Burcu Kızın Şarkısıdır Ünzile Yıldızları Saymak İstiyor Fatma nın İçinden Geçirdiği Gemi MAVİSEL YENER (10 Aralık 1962) Bir Düş Yolcusu Oyun Hakkı Rüya Bayram Çorabı Beslenme Hakkı Sokak Çocuğu EŞREF KARADAĞ (22 Ağustos 1964) Dedemi Bağışladım Barış, Büyümek İstemiyorum Dünyanın Sonu Kağıttan Gemi Çırak MEVLANA İDRİS ZENGİN (15 Mart 1966) Soğuk ve Yağmurlu Olduğum Zamanlar Var Az Uz Fark Olay Market Deniz Dur Dedi ERTUĞRUL DEVECİ (20 Mart 1967) O zamanlar Çalışan Çocuk NURSEL ÇETİN (23 Kasım 1969) Kediyim Ben Yeniden İşçi Çocuk Karşıyaka Vapuru Teneffüs Dört Çeşit ÖZLEM KILINÇASLAN SÖZBİLİR (20 Ağustos 1969) Çocukluğumdan Mırıltılar Booommm Anneye Sordular Sesi Yok Sözlerimin Kedi Merdiveni Şiirler Özlem MUSTAFA BAKİ EFE (8 Nisan 1972) Herşey Hızla Gelişiyor Sessiz Kuşlar Umut Ama Neden Soru Dilek H. SALİH ZENGİN (3 Mart 1974) Uzak Çocukluk Dünya Kırık Bir Çember Herkes Olduğu Yerde Kalsın Dünyanın Yorgun Kuşları Kuşlara Bir Rica Sorular ve Cevaplar VURAL KAYA (12 Mayıs 1975) Uslu Tekin Geçen Çocukluğum Yaz Diyor Bana Çocuk Hakları Şiiri Annesi Sokaklar Olan Çocuklar Sevselerdi Bizi Ölü Çocuklar Filistin'i Bücürüklü Gülmece

9 Kongre nin Sunuşu Sevgili arkadaşlar, Kongre ödevimize sizi dinleyerek başladık yaşlarında 6230 arkadaşınızın görüşlerinden hareketle hazırladığımız Sesimizi Kim Duyacak! 2010 Çocuk Görüşü Raporu nu 23 Nisan 2010 tarihinde açıkladık. Sesinizi duyanlarla I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi ödevi için bir yıl boyunca çalıştık. Ve size çocuk hakları kültürü kitaplığının ilk kitaplarını sunmayı başardık. Bunların sizler için, yalnız çocuk yaşlarda değil, büyüyünce de okuyacağınız başvuru kitapları hazırladık sizler için. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, bütün aşamalarında, çocuk ve yetişkinlerin yan yana oldukları ülke ölçekli çocuk ödevi olarak gerçekleşti. Kongre nin en önemli amacı, Türkiye de çocuklara önceliğin verilmesi. Bundan böyle, çocuklarla ilgili yapılacak her işte çocuğun öncelikli yüksek yararının gözetilmesi için bireyleri, toplumu ve Devlet i göreve çağırıyoruz.

10 Artık çocukla ilgili her eksikliği izleyeceğiz ve sonuç alıncaya kadar sizlerle birlikte hareket edeceğiz. Kimlerle yola çıkacağız? Elbette önce çocuklarla. Gülümsediğinizin farkındayız! Evet, evet bundan böyle sizinle ilgili bütün karar süreçlerinde yetişkinlerin bir adım önünde olacaksınız. Türkiye nin sizi dinlemesi için gerekli düzenlemeleri yapması gerekenlere önerilerde bulunacağız. 81 il 957 ilçeden ve 30 bin köyden seçimle gelecek çocuk delegelerle Türkiye Çocuk Meclisi kurulacak. 23 Nisan muhtarı, kaymakamı, valisi, bakanı, başbakanı, meclis başkanı, cumhurbaşkanı oyununun heyecan vermediğinin siz de farkındasınız Sizin adınıza yetişkinlerin konuşma hakkı yok hiçbir yasada ve Sözleşme de. Çok yalın ifadeyle çocuk olma, çocukluğunu yaşama ve yaşadığınız çağın tanığı olarak büyümenize bütün yetişkinlerin, toplumun ve Devlet in saygı duymasını arzu ediyoruz. Arzudan da öte, bunu istiyoruz. Bundan böyle sizin değil yetişkinlerin, iletişim araçlarının ve Devlet in sınavı başlayacak. Her yıl çocuk karnesi düzenleyeceksiniz yetişkinlere, iletişim araçlarını yönetenlere ve Devlet e. Türkiye ile de sınırlı olmayacak çocuk karnesi: Çünkü, dünya çocuk karnesini düzenleme hakkı da öncelikle size ait. Siz de şimdiden, bir çocukta bütün çocukları düşünme çabası içine girerseniz, güzel bir dünyada yaşama haya-

11 limizin çok daha kısa sürede gerçekleşeceğine inanıyoruz. Siz de farkındasınız: Çocuklukla ilgili bu yeni başlangıcı yapabilmek, haklarınızı öğrenmek ve davranışa dönüştürmenizle mümkün olabilecek. Çocuk hakları kültürü, çocuklar için demokrasi okulunun ilk dersidir. Çocukların yetişkinlerle eşit haklara sahip olacağı çocuk cumhuriyeti ne de demokrasi okuluyla ulaşabileceğiz. Çocukların yalnızca sağlık, gelişme ve korunma hakları yok. Görüşlerini açıklama ve ayrımcılığa karşı korunma hakları da var. Daha da önemlisi çocukların haklarını bilme ve savunma hakları var. Unutmayacağınız önemli bir nokta ise şu: Çocuk haklarını yalnızca çocukların öğrenmesi yetmez. Sizden önce anne-babaların, öğretmenlerin, özetle bütün yetişkinlerin ve toplumun da çocuk haklarını bilmesi ve hayata geçirilmeleri için de çalışmaları gerekir. Devlet i de unutmayın. Devlet de çocuklara verdiği sözleri yerine getirmekle yükümlüdür. I. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi, yeni bir yol haritası öneriyor ülkemize: Anayasa dan başlamak üzere, bütün yasaların çocuk haklarıyla uyumlu duruma getirilmesini. Çocuk hakları temelinde çocuk politikasının hazırlanması, uygulanması ve izlenmesini... Bütün bunları kim yapacak? Çocuklar, yetişkinler, toplum ve Devlet. Bundan böyle her-

12 kes çocuğun safında olacak; bireyler de, toplum da, Devlet de O halde hepimiz ebeyiz. Çocuk ödevini hatırlatmak için şöyle sesleneceğiz herkese: Elim Sende! Biz söz veriyoruz size: Hangi koşullarda olursanız olun, kulağımız hep sizde çocuklar. Aklımız da sizde. Her zaman sizden yana tarafız. Bundan böyle çocuktan yana taraf olmayanlara ise şöyle sesleneceğiz: Elimiz de gözümüz de sizde! Hepsinden önemlisi sevgili çocuklar, kalbimiz sizde!.. Mustafa Ruhi Şirin Çocuk Vakfı Başkanı Kongre Genel Yönetmeni Prof. Dr. Aydın Gülan Kongre Başkanı

13 Şairler Niçin Sevinci Eksik Şiirler Yazar Çocuklara? Anne de baba da eğildiği kadar anlar çocuğu. Sanatçılar için de geçerlidir bu. Şair nasıl ulaşır çocuğa? Çocuğun baktığı yerden bakarak ve çocuğun gördüğünü ve duyarlılığını sözcüklere yansıtarak Şairin yazdıklarını anlayabilir mi çocuk? Şiiri okuduğunda kendine yazıldığı duygusu uyandıran her şiir çocuğa göre yazılmış şiirdir.... Türkiye nin en görkemli çocuk şairi Fazıl Hüsnü Dağlarca nın çocuk kitaplarını okuyanlar serçe parmaklarını havaya kaldırsın: Ne demek istediğimi anladıklarını sezer gibiyim: Dağlarca nın şiirlerini sesli ya da sessiz okurken sizin için yazıldıkları duygusuna kapılıverirsiniz hemen. Sizce de öyle değil mi? Dağlarca şöyle açıklıyor bu durumu: Benim yazdıkla-

14 rımı okuyan çocuklar, yazdıklarımı kendilerinin yazdıklarını sanırlar. Dağlarca haklı! dediğinizi duyar gibiyim Şiir dersine Dağlarca ustamızla devam edelim: Çocuk şiirinin öbüründen ayrılması ilk yaşlarda durmasındandır. Bazı şiirler büyümemeyi seçer, ilk yaşlarda durarak var ederler kendilerini Şairler nasıl başarabiliyor küçük yaşlarda durmayı bilen bu şiirleri yazmayı? Dağlarca nın öğüdü çok kısa: Çocuklar için yazılacak şiirleri çocuğun bakış açısına göre daha ince seçmek, ilk duyarlıklar, ilk özgürlükler, ilk ölçüler içinde yazmak gereklidir Şairlere uyarısı da yerinde: Gözlerinizle görmeyiniz. Sözcüklerle görünüz, sözcükler gözleriniz olsun Yıllar önce Dağlarca yı ziyarete gittiğim bir gündü. Evinde dinleniyordu. Oku birkaç şiirini, demişti bana. Üç şiir okuduktan sonra uyarmıştı beni: Kendin bakarsan her zaman ulaşamazsın çocuğa, bir çocuğun baktığı gibi bakarak yaz şiirlerini... Dağlarca nın bu sözleri üzerinde epeyce düşündüm. Daha sonra yazdığım şiirlere çocukların ilgisinin arttığını farkettikçe de Dağlarca nın önerisi doğrultusunda şiirler yazmayı sürdürdüm.... Çocuklar için yapılan her iyi edebiyat çocuk haklarıyla ilgilidir. Bu görüş sanatın bütün türleri için de geçerlidir.

15 Çocuk Hakları Şiir Kitabı, çocuk hakları ile ilgili konularda şairlerin yazdığı bütün şiirler ilk kez bu kitapta yayımlanıyor. İlk kez siz okuyacaksınız bu şiirleri. Her birinde farklı bir çocuk gerçeği şiirle yorumlanıyor. Sorun odaklı şiirlerde çocuk dünyasında yaşananları konu edinmiş şairlerimiz. Okuyunca kolayca anlayacağınız gibi, ders veren şiir değil hiç biri. Ama sezdirici. Uyarıcı. Hepsi de duyarlılık geliştirici şiirler. Buna karşılık bu kitaptaki şiirlerde sevinç eksik. Sizden bir isteğim var: Kitabı okuduktan sonra şairlerin niçin sevinci eksik şiirler yazdığı konusu üzerinde düşünmelisiniz. Sevinci eksik kardeşlerinizin olduğunu bilmeniz açısından bu çok önemli Çocukların yaşadıkları ya da karşı karşıya oldukları olumsuzlukları tam olarak ne yazarak ne de konuşarak ifade etmek mümkündür. Çocuk sorunlarını en duyarlı yazabilecekler arasında ilk sırada şairleri sayabiliriz. Hiç kuşkusuz anneden babadan sonra çocuğa en yakın olanlar da şairlerdir. Bunun kanıtı ise elinizdeki şiir kitabı. Kitaptaki şiirler yalnızca çocuklar için mi yazıldı? Elbette hayır! Bu şiirleri yetişkinler de okuyabilir ve okumalı. Çünkü bu kitaptaki şiirler yetişkinleri uyarıyor ve biraz da eleştiriyor. Türkçe de çocuk edebiyatı alanında bir ilk Çocuk Hakları Şiir Kitabı. Çocuk edebiyatımız, kısa sürede sorun odaklı şiir örnekleri açısından seçkin örneklere kavuşmuş oldu. 22 şair çocukluklarını sizler için

16 deneme türünde kaleme aldı. Bir yanda şairlerin çocuklukları diğer yanda bugün yaşanan çocukluğun şiire yansımaları. Kitap ayrıca şairlerin çocukluk fotoğraflarıyla da çocuk albümü gibi. Çocuk Hakları Şiir Kitabı, içinizdeki şiir duygusunu uyandırırsa, şairlere çifte armağan olacak bu... Mustafa Ruhi Şirin 5 Aralık 2010, Tarabya

17 Çok Özel Bölüm Fazıl Hüsnü Dağlarca

18

19 Fazýl Hüsnü Daðlarca

20 Gel de Anılarından Birini Anlat Nerdesin? Sapsarı beş kardeşinin Kara Yılan dediği çocuk. Kimse görmeden yatak odasına sızdın mı yine? Ablalarının yastıklarını, geceliklerini birbiriyle değiştirdin mi? Komşudaki tavuğun civcivini yakalayan. Onu kanarya yapmak için boyayan. Ayağına sicim takarak omzunda gezdiren. Akşam olunca duvarın bir kerpicini çıkarıp içine saklayan. Ertesi gün ölmüş bulan. Kentin bütün çeşmelerini gezdin mi? Hangisi daha tatlı düşüncesiyle hepsinden birer yudum su içtin mi? En koyu karanlık inerken uyanan. Gece lambasının yanma çalışmasını izleyen. Annesi babası ölmüş mü yaşıyor mu diye kapılarına giderek içerisini dinleyen. Soluklarını duyar duymaz sevinen. Anneleri babaları yanlarında yokken mutlu mutlu uyumalarına şaşıp kalan. Nerdesin? Gel. Gel de anılarından birini anlat. 18 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

21 ÇOCUK KENTİ Küçücüktüm Konya büyük mü büyük Okul mokul yoktu daha Benimdi sokaklar ağaçlar köpekler Mevlana ya komşuydu evimiz Mevlana büyük mü büyük Oralardan geçerken Gülmezdi gülümsemezdi kimse Erkekler fesini düzeltirdi biraz Kadınlar peçesini Sanki bayramıydı Konya nın Yazın da kışın da yemyeşildi çayırları Alaattin Tepesi büyük mü büyük Giderdik üç beş yaramaz Tükürüklerdik altını Minimini yassı taşların Yapıştırırdık camisinin duvarlarına: Düşerse olmayacak istediğimiz Düşmezse olacak Sevinci Eksik Şiirler 19

22

23 Sevinci Eksik Şiirler

24

25 Hasan Lâtif Sarýyüce

26 Alfabeden Başka Kitabımız Yoktu Sungurlu ilçesinin Evci adlı bir dağ köyünde doğdum. Belde olan köy şimdi Boğazkale ilçesine bağlıdır. Çocukluğumu bu köyde yaşadım. Köyümüz kentlere çok uzaktı, yeryüzünde olup bitenleri en geç biz öğreniyorduk. Dünyaya uzaktık ama doğaya çok yakındık. Çünkü onun içinde yaşıyorduk. Sabahları keklik sesleriyle uyanıyor, evden dışarıya adımımızı attığımızda kendimizi tarlaların, kırların içinde buluyorduk. Adım başına kuş sürüleri fırlıyor, gece köyü ziyarete gelip de bir iş çıkaramayan tilkiler uzaklara kaçışıyorlardı. Top oynamak, top koşturmak gibi bir âdetimiz yoktu. Topun ne olduğunu bile bilmiyorduk. Ama kendi yarattığımız öyle güzel oyunlar vardı ki sayısı belki yüzün üstündeydi. Köy kıyısındaki harman yerleri oyun alanımızdı. Güz ve kış avareliğinde doya doya oynardık. Köyde beyaz badanalı, kırmızı kiremitli, tek dershaneli bir okul vardı. Köy halkı yapmıştı okulu. Birkaç yıl çocuklar burada okumuşlardı. Sonra kapısı 24 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

27 kapandı. İçindeki sıraları alıp bucak merkezine götürdüler. Okumak isteğiyle yanıp tutuşuyordum. Ama okul açılmıyordu. On yaşına kadar öğretmen bekledim yılının aralık ayı sonunda liseden takıntılı bir genç vekil öğretmen olarak geldi. Elli öğrenciyle okula başladık. Okuldan içeri girdik ki ne sıra, ne de öğretmenin oturacağı bir sandalye var... Çaresiz yerlere oturduk. Öğretmen hep dikili kaldı. Biz öğretmene bakıyoruz, öğretmen bize. Yanımızda ne kitap var, ne de defter. Ne kara tahta var, ne de tebeşir. Genç öğretmen bakmaktan usanmış olmalı ki Size Onuncu Yıl Marşı nı öğreteyim dedi. Öğretti de. Bir iki hafta sonra alfabelerimiz geldi. Nereden, nasıl geldi, şimdi hatırlayamıyorum. Kalem ve defter de edindik. Deli Musa diye biri vardı. O da bize sıralar yaptı. Hem de elli öğrencinin oturacağı sıraları bir gün içinde yapıp tamamladı. Sıralarımızın ayakları kerpiçtendi. Bu ayakların üzerine kağnıların köp adı verilen kaba saba, yamru yumru, daracık tahtaları konuldu. Sıralar öyle yüksekti ki içimizde on beş yaşındaki arkadaşımızın bile ayakları yere erişmiyordu. Daracık tahtalar sık sık altımızdan kayıyor, bizler de yerlere yuvarlanıyorduk. Alfabeden başka kitabımız yoktu. İki ay içinde alfabemle öyle senli benli olmuştum ki yapraklarında hayır kalmamıştı. Yaz tatili başlamıştı. Komşu köyden bir çocuk geldi. O da birinci sınıftan ikinci sınıfa geçmişti. Biz alfabeden başka okuma ki- Sevinci Eksik Şiirler 25

28 tabı da okuduk dedi. Okuma kitabı nasıl bir kitaptı ki? Bu kitabı bulup ben de okumalıydım. Ertesi gün çocuk köyüne dönerken ben de yanındaydım. Yürüyerek bir saat çekiyordu komşu köy. 25 kuruş vererek okuma kitabını aldım. Yaz tatilinde kırlarda hayvanlarımızı otlatırken o kitap hep yanımda oldu. İkinci sınıfta bir sınıf arkadaşımızın elinde Kerem ile Aslı diye bir kitap gördüm. Ondan alıp gece gaz kandilinin kör ışığında sabaha kadar okuyup bitirdim kitabı. Ağlamaktan gözlerim şiş şiş olmuştu. Bu kitap bana okuma alışkanlığı kazandırdı. Başka kitaplar aramaya başladım. İlçe merkezinde kitap satan bir dükkân yoktu. Yüzlerce kilometre uzaklıktan, ta Malatya nın Darende ilçesinden çerçiler gelirdi. Bunların bir elinde kat kat açılan küçük esans kutuları, omuzlarında da bir heybe bulunurdu. Yaya dolaşırlardı. Esans ve kitap satarlardı. Çerçilerden kitap almaya başladım. Beni kitapla tanıştıran bu yoksul çerçilere ben kutsal çerçiler derim hep. İlkokul beşince sınıfa geldiğimde yüzden fazla kitabım olmuştu. Bunları defalarca okudum Bunlar Kerem ile Aslı, Ferhat İle Şirin, Arzu ile Kamber gibi halk kitaplarıydı. Okuduklarımdan etkilenerek Bekir ile Selvi adında bir kitap da ben yazdım. Bir defteri doldurmuştu. İçinde çokça şiir de vardı. Onları da ben yazmıştım. Eserimi tamamlamıştım ama kimseye okuyamıyordum. Bağ bozumunda evimize komşu köyden kadınlar gelmişti. Onlar aralarında masal anlattılar. 26 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

29 Cesarete geldim. Size bir hikâye okuyayım mı? dedim. Oku oku! diye çığrıştılar. Okudum. Okudukça bazı kadınların beyaz baş örtüleriyle göz yaşlarını kuruladıklarını gördüm yılında ilkokulu bitirdim. İlçe merkezi Sungurlu da ortaokul yoktu. Okumak istiyordum. Ama nasıl? Okulu bitireli iki yıl geçmişti. Boyum bosum uzamıştı. Annem beni evlendirmek için kız aramaya başlamıştı. Köy Enstitüleri beş altı yıl önce açıldığı halde hiç haberimiz olmamıştı. Sanırım bayan öğretmenimizin de bu konuda bilgisi yoktu. Nasıl olduysa ancak iki yıl sonra Milli Eğitim memurluğu okula Köy Enstitüleri için başvuru belgesi göndermiş. Öğretmenimiz Nazife Ökten Hanım bir arkadaşımla beni çağırdı. Belgeyi doldurduk. Eylül ayında gönderilen belgelere cevap ancak yedi ay sonra, Mart sonunda geldi. Bizi Hasanoğlan Köy Enstitüsü ne çağırıyorlardı. Gittik. Beş yıl orada okudum. Bilgileri iş içinde öğreten bir eğitim uygulanıyordu okulda. Her gün bir saat kitap okumaya ayrılmıştı. Okuma alışkanlığım vardı. Kitap okumakta hiç sıkıntı çekmedim. İki yıl sonra şiirlerim dergilerde çıkmaya başlamıştı. Çocuklar için yazdığım ilk şiir 1949 yılında Ankara da yayınlanan Çocuk adlı gazetede yayımlandı. Küçük boy, on iki sayfalık şirin bir dergiydi bu yılında ilkokul öğretmeni olarak mezun oldum. Doğduğum köyün hemen yanı başındaki Boğazkale Bucağı İlkokulu nda bir yıl öğretmenlik yap- Sevinci Eksik Şiirler 27

30 tım. Sonra sınavlarını kazandığım Gazi Eğitim Enstitüsü edebiyat bölümünde okuyarak Türkçe öğretmeni oldum. Çeşitli ortaokul ve liselerde öğretmen ve yönetici olarak çalıştım seçimlerinde Çorum dan milletvekili seçildim. Dönem sonunda gene öğretmenliğe dönerek 1970 yılında emekli oldum. Evliyim. Tıp doçenti bir oğlum, biri Orta Doğu Üniversitesi işletme bölümü, öbürü iç mimarlık öğretimi mezunu iki kızım ve üç torunum var. İzmir de yaşıyorum yılından bu yana çocuklar için yazıyorum. Yüzden fazla çocuk kitabım basıldı. Ayrıca yirmi kadar da ders kitabı, kaynak kitabı yazdım. Çok sayıda ödül kazandım. Bazı kitaplarım Farsça ya, Urducu ya ve Almanca ya çevrildi. 28 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

31 TELEVİZYONCU AMCA Ne olur Kan kusan Silahları gösterme O çelikten yaratıklar Bırak Kendi yıldızlarında yaşasın İndirme yeryüzüne Su içen keklikleri Ürkek tavşanları korkutuyorlar Annemin kucağında bebeğimiz Sığınacak yer arıyor seyrederken Gösterecek şey mi yok Çiçekler göster güneş yüzlü Kuşlar göster deniz kanatlı Ceylanlar göster kuzusunu emziren Tarlalar göster altın başaklı Dünya da şaşıp kalsın Ne kadar güzel olduğuna Sevinci Eksik Şiirler 29

32 İŞÇİ ANNENİN ÇOCUĞU Anneciğim sabah erken Çalışmaya gidiyorsun Çıkamıyorum dışarıya Seni çok özlüyorum Oyuncaklarım artık Eğlendirmiyor beni Bebeğim Fatoş küs bana Ona elbise almamışım Otomobilimin tekerleği kırık Hiçbir yere gidemem diyor Ayım Tontoş ne dese beğenirsin Sıkıldım burada Dağlara gitmek istiyorum ben Anneciğim Çabuk büyüsem de Birlikte gitsek işe Hiç ayrılmasak Birbirimizden 30 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

33 YOLDAN GEÇEN KAPLUMBAĞA Yapma kaplumbağacık Dikkatli ol birazcık Baksana Hiç durmadan Arabalar kamyonlar Vızır vızır geçiyorlar Sen de tutturmuş Geçmek istiyorsun karşıya Hiç olur mu Eziverirler sonra Senin de bizler gibi Bir dünyalı olduğunu Geçiş hakkın bulunduğunu Anlamaz onlar O korkunç tırlar Çirkin kamyonlar Sevinci Eksik Şiirler 31

34 32 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

35 Ayla Çýnaroðlu

36 Çocukluğun Değeri Annem İstanbullu, babam Balıkesirli. Ben Ankara da doğmuşum ama doğaldır ki ilk çocukluk yıllarımda, onların birbirinden çok da farklı olmayan kültür birikimleriyle beslenmişim. Ankara nın yöresel aksanını, geleneksel davranışlarını edinmemiş olsam da övünçle Ankaralıyım derim. İlkokulu ve sonra beş yıllık Sanat Enstitüsü nü orada bitirdim, bütün çocukluğum çok sevdiğim Ankara da geçti. 50 li yılların ortalarında İstanbul a göç ettik. O günden bugüne değin içinde yaşadığım bu muhteşem kent, beni çok kısa zamanda bütün benliğimle içine alıverdi. Tüm sanat dallarına olan sevgi ve ilgim, beni Güzel Sanatlar Akademisi ne yöneltti. Beş yıllık eğitim sürecinden sonra Desinatörlük ve Grafikerlik bölümlerini bitirdim. Sonra yıllarca grafiker olarak çalıştım yılında ilk çocuğum dünyaya gelince, çağdaş eğitimin vazgeçilmezi olduğuna inandığım ço- 34 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

37 cuk edebiyatı ile ilgilenmeye başladım. O yıllarda ülkemde bu konuda büyük bir eksiklik olduğu bir gerçekti ve ben yazmayı seviyordum. Üstelik grafiker olduğum için resimli kitaplar da yapabilirdim, yapmalıydım çocuklar için. İyi yetişmiş, her açıdan donanımlı çocukların, ülkemin ve dünyanın yarınlarını daha güzel yapacaklarına inandım hep. Çocuklara güzel kitaplar hazırlayabilmenin çok ciddi bir iş olduğuna inandım. Bu konuda başarılı olabilmek için çok çalışmak gerektiğini, dahası yaşamını bu konuya adamak gerektiğini biliyordum. İşte böylece başladım yazmaya. Bu nedenle, yaşım ilerlemiş olsa da, bugün de çalışıyor, yeni şeyler öğrenmeye ve yazmayı sürdürmeye çalışıyorum. Okullara gittiğimde hep sorar çocuklar, en sevdiğiniz kitabınız hangisi diye. Bu soruyu yanıtlamak çok güç. Birini ayırıp söylemem mümkün değil. Ama çocukluğumun anılarını öyküleştirdiğim Mavi Boya adlı kitabım, her elime alışımda beni eskilere, taa çocukluğuma götürüyor. Zaten hep içimde olan çocukluğumun duygularını yeniden yaşatıyor bana. Bir daha asla ele geçmeyecek, bir daha yaşanmayacak çocukluğun değerini yeniden anımsatıyor. Sevinci Eksik Şiirler 35

38 DOĞACAK ÇOCUĞUN DİLEĞİ - I Güçsüz çıplak yapayalnız Geliyorum dünyanıza Gelmemek elimde değil Korkuyorum Biraz güç verin bana Yüreklendirin Deyin ki Burası korktuğun gibi değil Herkes anlayışlı herkes adil Doğa en yakın dostumuz Akıl can yoldaşımız Barış sevgi dolu dünyamız Burada biz birbirimize Kendimiz gibi bakarız Her şey çok güzel burda Gel korkma 36 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

39 DOĞACAK ÇOCUĞUN DİLEĞİ-II Güçsüz çıplak yapayalnız Geliyorum dünyanıza Gelmemek elimde değil Tek bildiğim ilk hakkım ilk dileğim Annemi yanımda görmeliyim Ama yoksul ama zengin Anne diyebilmeliyim birine yürekten Beni çok sevdiğini bilmeliyim Bu benim ilk ve en büyük hakkım İlk dileğim Sevinci Eksik Şiirler 37

40 DOĞACAK ÇOCUĞUN DİLEĞİ III Güçsüz çıplak yapayalnız Geliyorum dünyanıza Güneşi havayı suyu toprağı Dünyanızı paylaşmaya geliyorum Renkleri kokuları duyguları Elimde değil gelmemek kınamayın Ne varsa artık az ya da çok İyi ya da kötü ne kalmışsa çağlardan bu yana Paylaşırız dünyayı umuyorum Yetinirim hakkıma düşen neyse Ne kadarsa payım Yeter ki beni yok saymayın. 38 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

41 DOĞACAK ÇOCUĞUN DİLEĞİ IV Güçsüz çıplak yapayalnız Geliyorum dünyanıza Gelmemek elimde değil Dünyanız benim de dünyam olacak Deneyimsizim beni eğitin İyi şeyler öğretin bana Doğru şeyler öğretin Değer verin bana Değerimi bilin Sonuçta dünyayı güzel yapacak olan Sizsiniz Benim Sevinci Eksik Şiirler 39

42 40 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

43 Sennur Sezer

44 Çocuk Olmak Bozkırın güneşinde gölgesi bol bir akasyaydı çocukluğum. Küçük bir kilimdi. Annemin benim için günlerce uğraşıp yaptığı bebekti, boyuma yakındı boyu... Kucakladığımda bilirdim ki annem beni de seviyor. Dallarına kuşlar konar mıydı akasyanın bilmiyorum. Kara, düz saçlarımın, sıska bacaklarımın, hep asık yüzümün güleç, sarışın, tombul kardeşime karşı Bu da pek uslu, pek akıllı diye savunulmasıydı. Kime söylerlerdi o sözü bilmem. Akıl kıvırcık saçların yerini tutmazdı ki... Çocuktum ama övgülerin altında yatan iki yüzlülüğü anlardım. Evden okula giderken kaç ray dizisi geçerdim bilmiyorum. Yol vagon dizileriyle kapalı olurdu. Vagonların yanlarında öte yana geçmek için merdivenlerin olduğu bölümler vardı. Tren hareket ettiğinde korkmamam söylenmişti. Bir yere gitmezdi bu vagonlar. Biraz sonra dururdu: Manevra. Tren vagonlarının merdivenlerini tırmanırdım. Tırmanırken korkardım. Neyse hiç rastlamadım manevraya. Okul 42 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

45 yolunun başlangıcında kartopu ağacından kendime bir çiçek koparırdım. Annemin sofraya koyduğu yemeklere kattığı özendi sevgi. Yokluk yıllarının kulak çorbaları, erişteleri, patates köfteleri, fırında pancarları... Et pahalılığından evin arka odasına kurulmuş tuzakla avlanan güvercinler. Çocuklar etsiz kalmasın. Bayramlara hazırlıklar sevgi sınavıydı. Annem sandıktan çıkarttığı ipek bir elbisenin pelerininden yaptığı entariyle süsleyecekti seni. Kardeşine ne giyse yakışır nasılsa. Bütün gençliğiydi sana diktiği. Bütün çocuklar birbirine benzer. Hepsi sevgiye açtır. Çocukluk kıskançlıktır. Sevginin paylaşılmazlığını bilmektir, annenin kokusu hep kalır akılda nedense. Yalnız sana anlatılmış bir masalın bir sözcüğü gibi. Sevinci Eksik Şiirler 43

46 DİNLEYİN BENİ Amcalarım, teyzelerim, Lütfen beni dinleyin. Tartışalım, Çocuğuz ama insanız, Sorun lütfen ne istediğimizi. Biz de anlarız güzelden, İyiyi biliriz. Hoş görürüz yokluğu, Utanmayın. Belediye amca bana sor, Sokağı kazacaksan, Park istemiştim unuttun, Spor alanı, tekerlekli sandalye için önlem, Hepsi yarım duruyor. Teyzelerim, amcalarım, Ablalarım, ağabeylerim, Bir şarkı dinler gibi, Sözümü kesmeden, Dinleyin beni Çocuk Hakları Şiir Kitabı

47 KARANLIKTA KALMAK Lütfen ışıkları yakmayın, Kaldırın başınızı gökyüzüne, Benim yıldızım bu kıyıdaki. Hani silik, Maviye karışmış hani, Ben doğduğumda düşmüş geceye, Ebem söyledi. Benim yıldızım zayıf amca, Benim yıldızım güçsüz. Ama düşlerim ışıl ışıl, Bakın gözlerime görürsünüz. İlk düşüm okul benim, Sonra bütün kitapları okumak. Bir yol arıyorum bulamıyorum, Yıldızım gibi okul, uzak. Lütfen ışıkları yakmayın, Bir dakika beni düşünün. Ak umutlarımı karartmayın, Okumak bana hak. Sevinci Eksik Şiirler 45

48 KEDİLER VE ÇOCUKLAR Beş yavru kedi var bahçede, Arkadaşlarımla paylaştık: Sarman, tekir, beyaz, kara, benekli. Annesi hiç ayırmıyor, Hepsini emziriyor, Yalıyor hepsini. Benim kedimin rengi sarı, Kuyruğu kopuk. Sevmesem olur mu hiç? Üstelik kulağı yırtık. Benim de engelim var koşup oynamaya, Arkadaşlarım umursamaz. Ama dudak büker anneleri, Babaları selamlamaz. Öğretmenim insanlar, Kediler gibi sevemez mi, Çocukları? 46 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

49 YOKSULSAM, ÇİÇEK OLSAM Bir çiçek olsaydım, Mavi küçük bir çiçek, Koksaydım bulut gibi. Bilirim bulut kokmaz, Ama bakmak istersin, Kuşla, gemiyle... Bakar mıydın ben çiçek olsam, Bana da sevgiyle? Ben çiçek olsam, Mavi küçük bir çiçek, Yine iteler miydin beni? Küçük diye sakınmaz mıydın, Üstelik rengi mavi... Sevinci Eksik Şiirler 47

50 BİR DİLİM OYUN Oyun payımı ayırın. Dönünce oynayacağım, Sanayiden, tekstilden, tarladan. Oyun payımı ayırın, Sakınmadan. İş dönüşü dolapta soğumuş börek, Mercimekli köfte. Oyun olsun ne olur, bir dilim de. Acıkırsam bir dilim ekmek isterim komşudan, Bulunur sıcak bir tabak yemek, Ama kim koruyacak oyun payımı, Pusuda bekliyor büyümek. Ellerim küçük, adımlarım yavaş, Oyuna bir türlü yetişemiyorum. Bana bir dilim oyun verin, Bekliyorum. 48 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

51 Refik Durbaþ

52 BENZERLİK Ne kadar çok benziyorsun çocukluğumdaki fotoğrafıma Çocukluğun ne kadar çok benziyor çocukluğuma Çocuk Hakları Şiir Kitabı

53 ADAK Ölüm yüklü füzelere kalbim hedeftir Gazze de Kara karanlık gecede candır eksilen bedenden? Ay aydınlık pencerede ecel yine mi nöbette? Çocukluğum ölüme değil Filistin e adaktır anne Sevinci Eksik Şiirler 51

54 ÇALIŞAN ÇOCUKLAR Tarlada çalışan çocuk ekin biçerken ne görüyorsun? -Buğdayın bereketini Değirmene giden çocuk taş buğdayı ezerken ne görüyorsun? -Bereketin alınterini Tornada çalışan çocuk Bıçkının dönüşünde ne görüyorsun? -Alınterinin ateşini Çöp toplayan çocuk çöp tenekelerinde ne görüyorsun? -Ateşin fakirliğini Mendil satan çocuk mendilin beyazında ne görüyorsun -Fakirliğin şiddetini 52 Çocuk Hakları Şiir Kitabı

55 Bilgin Adalý

56 Öyle Renkliydi ki Çocukluğum Öyle renkliydi ki çocukluğum, hangi çocukluğumu anlatsam diye düşünmeye koyuldum. Antalya nın Kaleiçi mahallesinde, o tarihsel dokunun orta yerinde geçen okul öncesi çocukluğumu mu, Antalya da Hayriye Öğretmen imle başlayıp Mersin de Dursun Dereli Öğretmen imle biten ilkokul çağı çocukluğumu mu, yoksa artık ergenlik dönemine girdiğim ortaokul çağı çocukluğumu mu? Öncelikle şunu söylemeliyim: Hepsi de çok renkliydi. Bahçe içindeki evlerde, başta yaseminler olmak üzere, türlü türlü çiçekler arasında geçti. Kedilerim, köpeklerim oldu. Yüksek Orman Mühendisiydi babacığım. Görevi gereği gittiğimiz her il ve ilçede tavlalarda atlar bulunurdu. O atlardan dostlar edinirdim kendime. Küçük yaşta öğrenmiştim ata binmeyi, en sevdiğim ata biner dolaşmaya çıkardım. Kuru üzümle, yeşil yapraklarla, mevsimi geldiğinde olgun dutlarla beslerdim onları. Trafik sorunu yoktu, rahatça top oynardık sokaklarda. Körebe, saklambaç, elim sende oynardık keyifle. 54 Çocuk Hakları Şiir Kitabı