T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK EKNOLOJİSİ GSM TELEFON KONTROLÜ ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ CİHAZ KALİTE KONTROLÜ Tüm Fonksiyonların Testi Teknik Elemanın Kontrolü Diğer Bir Elemanın Kontrolü Arıza Kayıt Formu Güncelleme Arıza ve Kullanım Hatası Hakkında Bilgi Verme...20 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...23 UYGULAMA FAALİYETİ...24 ÖĞRENME FAALİYETİ İŞLEMİN FİYATLANDIRILMASI Malzeme İşçilik...27 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...29 UYGULAMA FAALİYETİ...30 MODÜL DEĞERLENDİRME...31 CEVAP ANAHTARLARI...32 KAYNAKÇA...33 i

4 KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 523EO0139 Elektrik Elektronik Teknolojisi Haberleşme Sistemleri GSM Telefon Kontrolü Her marka ve model mobil telefonda, cihazın tüm fonksiyonlarını test etmek ve yapılan işlemin fiyatını tespit etmek için gerekli bilgi ve becerilerin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. SÜRE 40/16 ÖN KOŞUL Ön koşul yoktur. YETERLİK GSM telefonun kalite kontrolünü yapmak. Genel Amaç MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME AÇIKLAMALAR Bu modül ile her marka ve model mobil telefon için tüketiciyi koruma kanununu esas alarak, meslek odalarının belirlemiş olduğu fiyat listesine göre yaptığınız işlemin fiyatını tespit edebileceksiniz. Amaçlar 1. Her marka ve model mobil telefon için cihazın tüm fonksiyonlarını test ederek kullanıcıya teslim edebileceksiniz. 2. Her marka ve model mobil telefon için tüketiciyi koruma kanununu esas alarak meslek odalarının belirlemiş olduğu fiyat listesine göre onarım fiyatı belirleyebileceksiniz. Arıza kayıt formu, malzeme fiyat listesi Her faaliyet sonrasında o faaliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. ii

5 GİRİŞ Sevgili Öğrenci, GİRİŞ Mobil telefon onarım prosedürünün en son aşaması, telefonu test ederek tüm fonksiyonlarının kontrol edilmesidir. Yaptığınız onarımlar sonrasında bazı telefonlar tekrar arıza yapabilir veya sağlıklı çalışmayabilir. Arızanın giderildiğinden emin olmak için telefonu gerektiği kadar test etmeli ve arızası giderilmemiş bir telefonu onarılmış etiketi ile sahibine teslim etmemelisiniz. Siz müşteri olarak böyle bir durumla karşılaşsanız tepkiniz nasıl olur? Bu modül sonunda, en az onarım prosedürünün diğer aşamaları kadar önemli olan test aşamasında neler yapmanız gerektiğini öğreneceksiniz. Onarımı yapılan ve gerekli testlerden geçirilen bir mobil telefonun fiyatlandırmasına geçilir. Garanti kapsamı dahilinde bulunan bir telefondan elbette ücret alınmaz. Ancak mobil telefonlar evimizdeki televizyon ve çamaşır makinesi gibi bir kenarda durmayan, sürekli yanımızda taşıdığımız cihazlardır. Bu nedenle diğer elektronik cihazlara oranla, cihazların arızalanmasında kullanıcı kusuru (telefonun düşürülmesi ile aldığı hasar veya üzerine dökülen bir sıvı ile oluşan hasar gibi) önemli bir etken durumundadır. Fiyatlandırma aşamasında sadece malzeme ve işçilik tespit etmek değil, tüketici kanununu esas alarak fiyatlandırma yapabilmekte önemlidir. Bu modül sonunda her marka ve model mobil telefon için tüketici koruma kanununu esas alarak, onarım fiyatını tespit edebileceksiniz. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Her marka ve model mobil telefon için cihazın tüm fonksiyonlarını test ederek kullanıcıya teslim edebileceksiniz ARAŞTIRMA Çevrenizdeki kişilerin mobil telefonlarının menülerine bakarak fonksiyonlarını inceleyiniz. Fonksiyonlarını incelediğiniz telefonların internet sitelerine giderek RF özelliklerini araştırınız. 1. CİHAZ KALİTE KONTROLÜ 1.1. Tüm Fonksiyonların Testi Mobil telefon onarım prosedürünün en son aşaması telefonun test edilerek fonksiyonlarının kontrol edilmesidir. Test, teknik eleman tarafından telefona SIM kart takılarak veya test ekipmanları ile yapılabilir. Mobil telefon onarımı sonrasında öncelikle arızanın giderilip giderilmediği kontrol edilmeli, daha sonra tüm fonksiyonlar test edilmelidir. Yapılan onarımın en önemli iki unsuru, arızanın tamamen giderilmesi ve ekonomiklik olmalıdır. Mobil telefon onarım teknisyeninin, onarımın ekonomik olmasına katkısı ise zamanı verimli kullanması ile gerçekleşir. Onarım ne kadar sağlıklı olursa olsun, tamir süresinin çok fazla uzaması müşteri memnuniyetini engeller. Ancak burada önemli olan zamanı verimli kullanmak adına test aşamasının kısa kesilmemesidir. Telefonun test edilmesi, arızanın tespit edilmesi ve giderilmesi kadar önemli bir aşamadır. Onarım türüne göre telefon gerektiği kadar teste tabi tutulur. Mobil telefon fonksiyonlarının kontrolü aşağıdaki şekilde gruplandırılabilir; Tablo 1.1: Mobil telefon test yöntemleri 3

8 Görsel kontrol: Onarım sonrasında mobil telefonun değiştirilen mekanik parçalarında ve kapaklar, cam, batarya konnektörü gibi görünür kısımlarında arıza kayıt formunda yazmayan bir leke, çizik veya hasar olmadığının gözle kontrol edilmesidir. Cihazın onarım sırasında bir zarar görmemesi için, onarım öncesinde cam ve diğer hassas parçalar streç film ile kaplanarak önlem alınmalıdır. Resim 1.1: Görsel kontrolün yapılması SIM kart takarak basit kontrol: Düşük seviyeli onarımlar sonrasında, görsel kontrolün yeterli olmadığı durumda telefona SIM kart takılarak bazı fonksiyonların kontrol edilmesidir. 4

9 Resim 1.2: SIM kart takılarak teste hazırlama Mikrofon ve kulaklık testi: Mikrofon veya kulaklık değişimi sonrasında, sesin gelip gitmediği görsel kontrol ile anlaşılamaz. SIM kart takarak veya görüşme testi ile kontrol etmek gerekir. Resim 1.3: Mikrofon ve kulaklık testi 5

10 Zil ve titreşim motoru testi: Bazı mobil telefonlarda self test amacı ile özel menüler bulunur. Bu menüler zil, ekran ve titreşim testini de içerir. Ancak tüm mobil telefon markalarında bu özellik bulunmaz. Bu özelliğin bulunmadığı mobil telefonlarda titreşim ve zil fonksiyonlarının kontrolü için SIM kart takılarak telefon menüsünden yararlanılır. Resim 1.4: Telefon menüsünü kullanarak zil ve titreşimin test edilmesi Kamera testi: Kamera modülünün değişimi sonrasında veya onarım sırasında kamera modülü sökülüp tekrar takıldı ise gerek duyulur. Telefon ile fotoğraf çekilir ve çekilen fotoğraf kontrol edilir. Bluetooth testi: Bluetooth ile ilgili onarımlar sonrasında gerek duyulur. Bir başka bluetooth cihazına daha ihtiyaç vardır. Bluetooth başka bir cihaz ile aktif edilir. Cihazların arasındaki mesafe 5 metreden fazla olmamalıdır. İnfrared testi: İnfrared ile ilgili onarımlar sonrasında gerek duyulur. Bir başka infrared cihazına daha ihtiyaç vardır. Cihazların Infrared pencereleri birbirlerini doğrudan görmelidir ve aralarındaki mesafe yaklaşık 15 olmalıdır.alıcı cihazın infrared özelliği test yapılmadan önce aktif hale getirilmelidir. Resim 1.5: Infrared bağlantı testi 6

11 Görüşme testi: Özelikle RF katlarında yapılan onarımlar sonrasında telefonun bir test cihazı ile kontrol edilmesidir. Test cihazları görüşme esnasında antenden yayılan ve antenin topladığı sinyallerin seviyesini ölçer. Ayrıca görüşme testi sırasında tuşlar, gelen ve giden ses, zil sesi ve titreşim gibi fonksiyonlarda kontrol edilir. Resim 1.6: Örnek mobil telefon test cihazları Resim 1.7 de mobil telefonların test edildiği ortam gösterilmektedir. Telefon güç kaynağına bağlı özel bir batarya ile çalıştırılır. Bu batarya telefonun test programının ihtiyaç duyduğu anlarda, telefonun kapatılıp tekrar açılmasını sağlar. Anten tablası ise test cihazından gönderilen sinyalleri telefona, telefondan gelen sinyalleri test cihazına iletir. Anten tablasının kullanılma nedeni, alıcı ve verici sinyallerinde minimum kayıba neden olarak, test sonucunun mümkün olduğunca doğru olmasını sağlamaktır. Anten konnektörü bulunan mobil telefonlarda, bir ucu test cihazına diğer ucu anten tablasına bağlı koaksiyel kablo doğrudan mobil telefona bağlanabilir. Bu durumda alınan ve verilen sinyallerde hiç kayıp olmayacağı gibi testte %100 doğrulukla sonuçlanır. Resim 1.6 test cihazlarının her iki bağlantı şeklini de göstermektedir. Test cihazı test programının ihtiyaç duyduğu tüm sinyalleri üreterek anten tablası üzerinden mobil telefona gönderir, ayrıca telefonun yaydığı sinyalleri anten tablası ile toplayarak ölçümünü yapar. Test programları genellikle test cihazlarına özgüdür. Yani test cihazını üreten firma tarafından hazırlanmıştır. Ancak bazı mobil telefon firmaları test aşamasında kendi yazılımlarının kullanılmasını istemektedir. Test aşamasında mutlaka bilgisayara kurulmuş bir program gerekli değildir. Çoğu test cihazı 7

12 üzerindeki fonksiyonlarla telefonu bilgisayar olmadan aynı testlerden geçirebilir. Resim 1.7: Mobil telefon test ortamı Görüşme testi için telefona test bataryası takılır ve tablaya yerleştirilir. Telefonun çalıştığı voltaj değeri güç kaynağından ayarlanarak test bataryasına verilir. Resim 1.8: Güç kaynağının ayarlanması 8

13 Test programı çalıştırıldığında telefonu açmanızı ister. Resim 1.9: Test programının başlaması Telefon açılarak OK yazısına tıklanır. Resim 1.10: Testin başlaması Test cihazı telefonu algıladığında, program telefonu algıladığını bildirerek pin kodunu girmenizi isteyecektir. Test cihazları ile genellikle özel test 9

14 SIM kartları da verilir. Bu kartlar hiçbir cep telefonu operatörünü kullanmayıp, test cihazını kendi operatörü gibi algılar. Ancak bu özel kartlardan elimizde mevcut değil ise, herhangi bir operatörün SIM kartını da kullanabiliriz. Bu durumda ek bir işlem ile, pin kodunu girdikten sonra telefon menüsünden şebeke ayarını seçip operatör olarak telefona test cihazını tanıtmamız gerekir. Resim 1.11: Pin kodunun girilmesi ve onaylanması Test cihazı telefonu test etmeye başladığında, önce Resim 1.12 de görülen numarayı aramamızı ister. Numara çevrildikten sonra test cihazı telefonu her band için 3 ayrı kanalda test edecektir. RF seviyeleri ölçüldükten sonra bizden telefona konuşmamız istenecektir. Ses çevrim testi de diyebileceğimiz bu kısımda konuştuklarımızı kısa bir müddet sonra kulaklıktan duyarız. Böylece mikrofon ve kulaklık da testten geçirilmiş olacaktır. 10

15 Resim 1.12: Programın istediği numaranın aranması Test tamamlandığında ekranda telefonun testten problemsiz geçip geçmediğine dair bir yazı belirir. Ayrıca test sonucunu kaydetmek istiyorsak bizden bir referans numara isteyecektir. Bu numara rastgele seçilebileceği gibi, telefonun imei numarasını kullanmak daha sonra kolay bulunabilmesi açısından daha kullanışlıdır. Resim 1.13: Problemsiz tamamlanan testin ekranda görünüşü Mobil telefon herhangi bir testten geçmedi ise, Resim 1.13 de gösterilen telefon testinin sorunsuz tamamlandığını belirten yeşil ekran yerine, kırmızı bir yazı ile nerede sorun olduğunu belirten hata mesajı görüntülenir (Resim 1.14). 11

16 Resim 1.14: Çıkan problemin ekranda görünüşü Resim 1.15 ve Resim 1.16 yazıcıdan alınmış örnek test raporlarıdır. Her test cihazı kendisine özgü bir formatta rapor sunar. Resim 1.15 testten geçmeyen bir telefona ait rapor, Resim 1.16 ise testten geçen bir mobil telefonun raporudur. Resim 1.15 deki raporda telefonun hangi testlerden geçmediği * işareti ile gösterilmiş, ayrıca gerçek değerinin ne olması gerektiği yanında parantez içerisinde açıklanmıştır. dbm değerlerinin belli bir aralıkta verilmesinin nedeni anten tablası ile telefon arasındaki boşluktan kaynaklanabilecek hatalar için bir pay bırakılmasıdır. Eğer test, mobil telefonun anten konnektörü üzerinden yapılıyor ise aralığın tam ortasındaki değer referans alınmalı ve sonuçlar buna göre değerlendirilmelidir. 12

17 Resim 1.15: Testten geçmeyen mobil telefon. Problem gözlenen kısımlar * ile gösterilmiş. Resim 1.16: Testten problemsiz geçen mobil telefon Batarya testi: Telefon bataryasının performansı, kısa sürede ölçüm yapan batarya test edici ekipmanlar ile kontrol edilir. 13

18 Resim 1.17: Örnek batarya test cihazları SIM kart takarak uzun süreli kontrol; Rastgele zamanlarda ortaya çıkan, telefonun kendi kendine kapanması ve kilitlenmesi gibi arızaların tamamen giderildiğini sadece telefon fonksiyonlarını kontrol ederek veya telefonu görüşme testine tabi tutarak anlamak zordur. Bu tür arızaların giderildiğine emin olmak için SIM kart takarak telefonu bir süre kullanmak gereklidir Teknik Elemanın Kontrolü Teknik eleman telefon yazılımının güncellendiği, LCD ve kapaklar gibi parçalar üzerinde mekanik işlem yapıldığı veya mekanik parçaların değiştirildiği düşük seviyeli onarımlar sonrasında görsel kontrol yapar. Mikrofon, kulaklık, kamera, zil ve titreşim motoru gibi mekanik parçaların değiştirildiği, yazılım yüklenerek telefon fonksiyonlarında oluşan sorunların giderildiği, infrared ve bluetooth gibi özel fonksiyonların kontrol edilmesi gerektiği durumlarda sadece görsel kontrol yeterli olmaz. Teknik eleman görsel kontrol ile birlikte, telefona SIM kart takarak problemli fonksiyonun düzeldiğini kontrol eder. Bu fonksiyonlardan bazıları görüşme testi ile de kontrol edilebilir. PCB üzerinde yapılan lehimleme gibi orta seviyeli onarımlar sonrasında teknik elemanın görsel kontrol ve SIM kart ile basit kontrol yapması yeterlidir. Ancak onarım RF katında yapıldı ise görsel kontrol ile beraber telefon mutlaka görüşme testinden geçirilir. Telefon aynı arızadan ikinci kez onarıma gelmiş ise 14

19 görüşme testinden sonra SIM kart ile bir süre kullanılarak arızanın tekrarlamayacağından emin olunmalıdır. Entegrelerin ve diğer elektronik elemanların değiştirildiği üst seviyeli onarımlar sonrasında teknik eleman görsel kontrol ve görüşme testi yapar. Telefon aynı arızadan ikinci defa onarıma gelmiş ise veya yapılan işçiliğin zor olduğu durumlarda teknik eleman problemin giderildiğine yeterince kanaat getiremiyor ise telefonu SIM kart ile bir süre kullanmalıdır. Batarya çabuk bitiyor arızası ile gelen mobil telefonlarda sorunun telefondan kaynaklanmadığı anlaşıldığında batarya test cihazı ile kontrol edilmelidir. Sorunun telefondan kaynaklandığı anlaşılsa dahi teknik eleman gerekli gördüğü durumlarda bataryayı da test eder. Sıvı teması veya aldığı darbe sonucu arızalanmış mobil telefonlarda, sorun giderilse bile tekrarlama riski veya ileride başka arızaların nüksetme olasılığı vardır. Bu tür onarımlarda arıza nedeni ve yapılan işlem ne olursa olsun görsel kontrol yanında görüşme testi de yapılır. Bu tür cihazlar üzerinde yüksek seviyeli onarımlar yapıldığında SIM kart ile bir süre kullanmak da telefonun geri gelme olasılığını azaltabilir Diğer Bir Elemanın Kontrolü Teknik eleman onarım sonrasında telefon üzerinde yaptığı testleri bir diğer elemana kontrol ettirerek tekrarlatabilir. Tüm görüşme testleri bu işten sorumlu bir başka teknik eleman tarafından yapılabilir. Onarılan tüm telefonlar gerekli testlerden geçtikten sonra bir başka teknik eleman tarafından görsel ve SIM kart takarak basit kontrole tabi tutulabilir Arıza Kayıt Formu Güncelleme Sanayi mallarının satış sonrası hizmetleri hakkındaki yönetmelik uyarınca servis istasyonları tarafından hazırlanacak servis fişleri aşağıdaki bilgileri içermek zorundadır; Yetkili servisin unvan, adres, telefon, telefaks ve diğer erişim bilgileri Malın servis istasyonuna teslim veya mala ilişkin arızanın bildirim tarihi Malın tüketiciye teslim tarihi 15

20 Malın arızası ve yapılan işlemler (açık olarak yazılacaktır) Varsa ücreti Servis yetkilisinin imzası Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde yer alan, servis istasyonlarının sorumluluklarını gösterir hususlar Telefon test aşamasından geçtikten sonra arıza kayıt formunda yazan bilgiler güncellenir. Arıza kayıt formunda yazan bilgiler yukarıdaki hususları da içerecek şekilde güncellendikten sonra çıktısı alınarak yönetmelik uyarınca bir nüshası telefon ile beraber tüketiciye verilir. Yapılan onarım sonrasında arıza kayıt formunda güncellenecek tüm bilgiler aşağıda açıklanmıştır. Yapılan işçilik: Mekanik işlem, mekanik parça değişimi, parça değiştirmeden yapılan lehimleme, elektronik malzeme değişimi, batarya değişimi, yazılım güncellenmesi, kalibrasyon gibi yapılan işçilik ayrıntılı olarak belirtilir. Resim 1.18: Yapılan işçiliğin arıza kayıt formuna işlenmesi Değişen malzeme: Eğer malzeme değişimi yapıldı ise değişen malzemenin adı müşterinin anlayabileceği şekilde arıza kayıt formuna işlenir. Resim 1.19: Değişen malzemenin arıza kayıt formuna işlenmesi Garanti kapsamı: Garanti, alınan telefon ile ilgili bir sorun çıktığında müşteriye, ekonomik çıkarlarını korumaya yönelik ek haklar sağlar. Garanti 16

21 süresi telefonun müşteri tarafından teslim alındığı süreden itibaren başlar ve 2 yıldır. Garanti kapsamındaki telefonların, garanti süresi içerisinde gerek malzeme ve işçilik, gerekse montaj hataları nedeniyle arızalanması halinde işçilik masrafı, değiştirilen parça bedeli ya da başka herhangi bir isim altında hiçbir ücret talep edilmeden tamiri yapılır. Yapılan onarım sonrasında telefonun garanti kapsamında onarıldığı arıza kayıt formuna işlenir. Resim 1.20: Garantili cihazın arıza kayıt formunda gösterilişi Resim 1.21: Garanti kapsamı dışındaki cihazın arıza kayıt formunda gösterilişi Kullanıcı kusuru (Kullanım hatası): Telefonun arızasının garanti süresi içerisinde olmasına rağmen garanti kapsamına girmediği durumlar vardır. Yapılan onarım sonrasında telefonun garanti kapsamı dışında kalma nedeni ayrıntılı şekilde arıza kayıt formuna işlenir. Resim 1.22: Kullanıcı kusurunun arıza kayıt formuna işlenmesi 17

22 Telefon özelliklerinin yanlış anlaşılması: Kullanım kılavuzunda yazan bir fonksiyonun veya telefonun özelliklerinden birinin (örnek, bataryanın bitme süresi) son kullanıcı tarafından yanlış anlaşıldığı durumlarda telefonda arıza olmadığı, yanlış anlamanın nedeni, gerçekte nasıl olduğu detaylı olarak arıza kayıt formuna işlenmelidir. Resim 1.23: Son kullanıcının yaptığı hatanın arıza kayıt formuna işlenmesi Onarım sonrasında tekrarlayabilecek sorunlar: Telefon sıvı teması veya aldığı darbe sonucu arızalanmış ise onarım sonrasında %100 sağlıklı çalışması beklenemez. Bu tür cihazlarda onarım sonrasında devam edebilecek sorunlar ile ilgili uyarılar arıza kayıt formuna işlenmeli, cihaz sahibi konu hakkında bilgi sahibi yapılmalıdır. Resim 1.24: Uyarıların arıza kayıt formuna işlenmesi Cihazın çıkış tarihi: Telefon ile ilgili tüm işlemlerin tamamlandığı ve teslim edilmeye hazır hale geldiği tarih forma işlenir. Tüketiciyi koruma kanununa göre telefon arızasının 15 gün içerisinde giderilemediği durumlarda, müşterinin kullanımına benzer özelliklere sahip başka bir telefon tahsis edilmesi zorunluluğu vardır. Ayrıca onarım süresinin azami süre olan 30 iş gününü 18

23 geçtiği durumlarda müşteri cihazın değişimini talep edebilir. Onarım sonrasında telefonun serviste beklediği süreler telefonun garanti süresine eklenir. Resim 1.25: Çıkış tarihinin arıza kayıt formuna işlenmesi Değişen cihaz bilgileri: Telefon garanti süresi içinde kalmak kaydıyla, bir yıl içerisinde aynı arızayı ikiden fazla tekrarlaması veya farklı arızaları dörtten fazla tekrarlaması, garanti süresi içerisinde farklı arızaların 6 dan fazla olması sonucu üründen yararlanamamanın süreklilik kazanması, tamiri için gereken azami süre 30 iş gününün aşılması, servis istasyonu tarafından arızanın tamirinin mümkün olmadığının belirlenmesi durumlarında son kullanıcı telefonun ücretsiz olarak değiştirilmesini, telefon bedelinin iade edilmesini isteyebilir. Mobil telefon başka bir telefon ile değiştirildiğinde yeni telefonun imei numarası ve gerekli diğer bilgiler forma işlenmelidir. Resim 1.26: Değişim sonrası yeni cihaz bilgilerinin arıza kayıt formunda gösterilişi Fiyat bilgisi: Mobil telefonun garanti süresi bitti ise veya kullanıcı kusuru nedeni ile garanti kapsamı dışında kaldıysa yapılan onarım fiyatlandırılır. Fiyat 19

24 bilgisi içerisinde değişen malzemelerin ücretleri ve alınan işçilik ücreti arıza kayıt formunda tek tek gösterilmelidir. Servis istasyonları tarafından verilen montaj, bakım ve onarım hizmetiyle ilgili olarak, bir yıl içerisinde aynı arızanın tekrarı halinde herhangi bir servis ücreti alınmaz. Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan hususlara aykırı kullanmasından kaynaklanan arızalar bu madde kapsamı dışındadır. Malın garanti süresi dışında, garanti belgesi ile satılması zorunlu olmayan bir parçasının servis istasyonu tarafından değiştirilmesi ve/veya satılması durumunda, değişen parça için altı aydan aşağı olmamak üzere bir garanti süresi verilir. Resim 1.27: Ücretli onarım sonrasında fiyat bilgisinin arıza kayıt formunda gösterilişi 1.3. Arıza ve Kullanım Hatası Hakkında Bilgi Verme Telefonun arıza yapma nedeni, varsa kullanım hatası arıza kayıt formuna işlenmeli ve cihaz teslim edilirken son kullanıcıya açıklanmalıdır. Fabrikasyon arızaların açıklanması: Üretim esnasında oluşan malzeme, işçilik ve montaj hataları fabrikasyon arızalar olarak adlandırılır. Telefonda, fabrikasyon arıza oluştuğunda garanti kapsamı içerisinde onarımı yapılır ve müşteriden ücret talep edilmez. Fabrikasyon arızalara karşı garanti süresi Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından minimum iki yıl olarak belirlenmiştir. Onarım sonrasında arızanın nedeni ve yapılan işlem müşteriye açıklanmalıdır. 20

25 Resim 1.28: Arıza nedeninin ve yapılan işlemin forma işlenmesi Telefon özelliklerinin açıklanması: Üretici firma kataloglarında telefon özellikleri açıklanırken bazı fonksiyonlar maksimum sürelerle ifade edilir ve bu şekilde yazılır. Örneğin batarya süresi kullanma kılavuzunda 10 gün olarak verilen bir mobil telefon, hiç görüşme yapılmadan bu süreyi tamamlayabilir. Yapılan görüşmeler arttıkça bu süre 1 güne bile düşebilir. Kullanıcı kusurunun açıklanması: Telefonun kullanma kılavuzunda yer alan hususlara aykırı kullanılması sonucu oluşan arızalar kullanıcı kusuru olarak adlandırılır ve telefon garanti kapsamı içinde işlem görmez. Aşağıda kullanıcı kusuru kapsamında değerlendirilen arızalar açıklanmıştır; Telefonun kötü ve dikkatsiz kullanılması Yetkili servis dışında başka bir servis veya kişi tarafından telefon üzerinde daha önceden bakım ve onarım yapılması Telefonun rutubetli ortamda bulundurulması ve içerisine sıvı kaçırılması Düşürülmesi veya bir yere çarpması Üretici firmanın onayı olmayan aksesuarlarla ( örneğin, şarj cihazı ve batarya ) kullanılarak telefonun zarar görmesi Telefon üzerinde kullanıcı kusurunun belirlendiği durumlarda, garanti kapsamındaki bir telefon müşteri hatasından dolayı garanti kapsamı dışında kalıyor ise, tüketici koruma kanununa göre servise başvuru tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde müşteriye bir rapor ile bildirilmelidir. Müşteri raporu kabul ediyor ise onarıma geçilir. Cihaz sahibi raporu kabul etmez ise Tüketici Sorunları Hakem Heyetine başvurarak durumun tespit edilmesini isteyebilir. Cihaz onay alınarak onarıldıktan sonra veya onay verilmeyerek geri alınsa bile kullanıcı kusurunun nasıl tespit edildiği ve verdiği hasar detaylı olarak müşteriye açıklanmalıdır. Resim 1.29 da onarımdan önce müşteriye imzalatılan örnek bir boş onay formu gösterilmiştir. 21

26 Resim 1.29: Örnek onay formu 22

27 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME SORULARI 1. Mobil telefon onarımı sonrasında test aşaması her zaman kısa tutulmalıdır. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 2. Mobil telefona Infrared testi yapabilmek için başka bir mobil telefona daha ihtiyaç duyulur. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 3. Onarım gören tüm mobil telefonları SIM kart ile uzun süre test etmek gereklidir. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 4. RF katlarında yapılan onarım sonrasında test cihazları ile görüşme testi yapılmalıdır. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 5. Düşük seviyeli onarımlar sonrasında sadece görsel kontrol yapmak yeterlidir. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 6. Garanti süresi telefonun müşteri tarafından teslim alındığı süreden itibaren başlar ve bir yıldır. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 7. Tüketiciyi koruma kanununa göre telefon arızasının giderilemediği durumlarda, müşterinin kullanımı için 20 gün içerisinde benzer özelliklere sahip başka bir telefon tahsis edilmesi zorunluluğu vardır. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 8. Bir yıl içerisinde aynı arızanın tekrarı halinde kullanıcıdan tekrar servis ücreti alınmaz. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 9. Kullanıcı kusuru nedeni ile garanti kapsamındaki bir telefon garanti kapsamı dışında kalıyor ise, en geç 7 gün içinde bu durum müşteriye bildirilmelidir. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) 10. Kullanıcı kusuru tespit edilen telefonlar onarılmadan müşteriye iade edilir. DOĞRU( ) YANLIŞ ( ) DEĞERLENDİRME Sorulara verdiğiniz cevaplar ile cevap anahtarını karşılaştırınız, cevaplarınız doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz. Yanlış cevap verdiyseniz öğrenme faaliyetinin ilgili bölümüne dönerek konuyu tekrar ediniz. 23

28 UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Onarım sonrasında değiştirilen mekanik parçaları ve gözle görünür kısımları kontrol ediniz. Mobil telefona SİM kartı takarak ses kontrolü, zil, titreşim, kamera, bluetooth ve infrared özelliklerini kontrol ediniz. Görüşme testi yaparak antenden yayılan ve antenin topladığı sinyal seviyelerini ölçünüz. Batarya test edici ekipmanlar aracılığıyla telefon bataryasının performansını kontrol ediniz. Rasgele zamanlarda ortaya çıkan bazı arızaların giderildiğinin anlaşılması için telefonu uzun süre teste tabi tutunuz. Öneriler Arıza kayıt formunda yazmayan bir leke çizik veya hasar olmamasına dikkat ediniz. Test cihazını kullanım kılavuzunu inceleyiniz. 24

29 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Her marka ve mobil telefon için tüketiciyi koruma kanununu esas alarak meslek odalarının belirlemiş olduğu fiyat listesine göre onarım fiyatı belirleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Tüketiciyi Koruma Kanununu okuyunuz Malzeme 2. İŞLEMİN FİYATLANDIRILMASI Mobil telefonu oluşturan parçalar mekanik parçalar, elektronik parçalar ve aksesuarlar olarak üç grupta toplanabilir. Mekanik parçalar: LCD ve kapaklar gibi PCB nin haricindeki telefonu oluşturan tüm elemanlardır. Resim 2.1: Mekanik malzeme örnekleri Elektronik parçalar: PCB üzerinde yer alan lehimli tüm elemanlardır. 25

30 Resim 2.2: Elektronik malzeme örnekleri Aksesuarlar: Batarya, şarj cihazı ve harici kulaklık gibi telefona dışarıdan bağlanan cihazlardır. Resim 2.3: Basit araç kiti Servis istasyonları, "Yedek Parça Fiyat Listesi" ni, tüketicilerin görebileceği bir yere asmak veya katalog halinde ya da bilgi işlem ortamında ise tüketiciye göstermek zorundadır. Mekanik ve elektronik parçaların değişimi sonrasında, değişen malzemelerin fiyatları arıza kayıt formuna ayrı ayrı işlenir. Malzeme fiyatları çoğunlukla döviz cinsinden belirlenmiştir. Bu nedenle fiyat da döviz cinsinden verilir. Cihaz müşteri tarafından teslim alınırken döviz cinsinden fiyat, merkez bankası kurları kullanılarak YTL cinsinden hesaplanır. Değiştirilen malzeme için yapılan işçiliğin ücreti de eklenerek toplam onarım fiyatı belirlenir. Müşteriye çıkarılan onarım fiyatı belli bir toplamın üzerinde ise, müşteriden onarımdan önce onay alınmış olması gerekir. Onaysız maksimum onarım ücreti, malzeme ve işçilik dahil toplam ücret olup cihazın teslimatı sırasında müşteriye bildirilir. Müşteri onaysız onarım için farklı bir limit belirlemek isterse, bu miktar cihaz kaydı sırasında müşteri tarafından bildirilmeli ve arıza kayıt formuna işlenmelidir. Bu fiyatın altındaki onarımlar onay alınmadan yapılır. Garantili cihazlarda da cihazda değiştirilen malzeme ve yapılan işçilik detaylı olarak arıza kayıt formuna işlenir. Çünkü garantili cihazların onarım ücreti müşteriden değil, üretici firmadan tahsil edilir. Aksesuar arızalarında telefon üzerinde herhangi bir işlem yapılmadı ise işçilik ücreti talep edilmez. Sadece yeni aksesuarın ücreti alınır. 26

31 Servis istasyonu görevlileri, bakım ve onarımını yaptıkları mallara ait değiştirilen yedek parçaları, garanti süresi içerisinde tüketiciye göstermek, garanti süresi dışında ise iade etmek zorundadır İşçilik Mobil telefonun onarımı sonrasında değiştirilen malzemeye göre işçilik ücreti alınır. İşçilik ücretleri yedek parça fiyat listesi gibi tüketicilerin görebileceği bir yere asılır veya katalog halinde ya da bilgi işlem ortamında ise tüketiciye gösterilir. İşçilik ücreti garanti kapsamı dışında olsa da, aynı yıl içerisinde aynı arızadan servise gelmiş ve daha önce ücret alınmış cihazlardan talep edilmez. Tüketicinin malı kullanım kılavuzunda yer alan hususlara aykırı kullanmasından kaynaklanan arızalar bu kapsama girmez. Mobil telefon işçilik ücretleri aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir; Elektronik malzeme değiştirildiğinde alınan işçilik ücreti: PCB üzerinde yer alan lehimli entegre ve diğer elemanların değişimi için alınır. Bazı servisler tarafından bu işlem için yeni nesil ve eski nesil cihazlara göre ayrı ayrı fiyatlandırma yapılır. Resim 2.4: Elektronik malzeme değişimi Lehimleme için alınan işçilik ücreti: PCB üzerinde yer alan elemanlar değiştirilmeden sadece lehimleme ile onarım yapıldığında alınır. Resim 2.5: Elektronik malzeme lehimlenmesi 27

32 Mekanik işlem için alınan işçilik ücreti: Telefon üzerindeki mekanik parçalar değiştirildiğinde veya bu parçalar üzerinde eleman değiştirmeden sadece mekanik işlem yapıldığında alınır. Resim 2.6: Mekanik malzeme değişimi Yazılım yenilenmesi için alınan işçilik ücreti: Garanti kapsamı dışındaki telefonların üzerinde mekanik veya elektronik bir işlem yapılmadan, müşteri isteği ile yazılım yüklendiğinde alınır. Bazı servisler tarafından Symbian ürünler ve diğer telefonlar için farklı fiyatlandırma yapılır. Resim 2.7: GSM telefona yazılım yüklenmesi Türkçeleştirme ücreti: Yurt dışından satın alınan cep telefonlarının içerisinde Türkçe dil paketi bulunmayabilir. Bu durumdaki telefonların içerisindeki Türkçe dil paketi içeren yazılım silinerek yerine Türkçe dil paketi içeren yazılım yüklendiğinde alınan ücrettir. 28