TMT TURHANLI MÜH. TAAH. TESİS VE İŞL. LTD. ŞTİ.

Transkript

1 TMT TURHANLI MÜH. TAAH. TESİS VE İŞL. LTD. ŞTİ. KARAPINAR BARAJI (GÖL HACMİ:7,29 MİLYON M 3 ), HES (8,407 MWm/ 8,071 MWe), KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ VE HAZIR BETON SANTRALİ OSMANİYE İLİ, KADİRLİ İLÇESİ, KAHRAMANMARAŞ İLİ, ANDIRIN İLÇESİ KARAPINAR DERESİ ÜZERİ AĞUSTOS 2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Adres:1330.Sokak No: 16/16 Aşağı Öveçler Posta Kodu 06460, ANKARA, TÜRKİYE Telefon Faks Mobil e-posta web : : : : aktel1@aktel1.com : Bu rapor, ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemine uygunluğu TR1210-QC lisans nolu sertifika ile TQCSI tarafından belgelendirilmiş olan AK-TEL MÜHENDİSLİK Eğt. Tur. Gd. San. Tic. Ltd. Şti. tarafından hazırlanmıştır. This report is prepared by AK-TEL ENGINEERING CO. whose ISO 9001:2000 Quality Management System is certified by TQCSI. (License no: TR1210-QC)

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJE BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE TMT TURHANLI MÜH. TAAH. TESİS VE İŞL. LTD. ŞTİ. FAİK ALİ SOKAK KILIÇÇI APT. NO:13/6 DİYARBAKIR TEL- FAKS: (412) KARAPINAR BARAJI, (GÖL HACMİ: 7,29 MİLYON M 3 ), HES (8,407 MWm/ 8,071 MWe), KIRMA-ELEME -YIKAMA TESİSİ VE BETON SANTRALİ TL OSMANİYE İLİ, KADİRLİ İLÇESİ, KAHRAMANMARAŞ İLİ, ANDIRIN İLÇESİ, KEŞİŞ ÇAYI ÜZERİ PROJE ALANI KOORDİNATLARI Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası: Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİ D.O.M. : 39 D.O.M. : Zone : 37 Ölçek Fak. : Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : GÖL ALANI BARAJ GÖVDESİ : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : :

3 CEBRİ BORU : : : : SANTRAL BİNASI : : : : : : : : SANTRAL ULAŞIM YOLU : : PAFTA NO: GAZİANTEP M36-C4, M36-D : : PROJE ETKİ ALANI KOORDİNATLARI (ORT. 150 M MESAFELİ ALAN) Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası: Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİ D.O.M. : 39 D.O.M. : Zone : 37 Ölçek Fak. : Ölçek Fak. : 6 derecelik : : : : : : : : : : : : : : : : : : ALAN: 135,34 HEKTAR : : : : : : : : : : : : : : : : : : PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADI, RAPORU HAZIRLAYAN KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON, VE FAKS NUMARALARI RAPORUN SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) ENERJİ SEKTÖRÜ, EK-2, MADDE-32 DE BELIRTILDIĞI ÜZERE, KURULU GÜCÜ 0-25 MWm ARASINDA OLAN NEHİR TİPİ SANTRALLER KAPSAMINDADIR. AK-TEL MÜH. EĞT. TRZ. GD. SAN. TİC.LTD. ŞTİ. ADRESİ : SOKAK NO: 16/16 AŞAĞI ÖVEÇLER / ANKARA TEL. : (312) FAKS : (312) AĞUSTOS 2013

4 İçindekiler Sayfası Sayfa No Proje sahibinin adı, adresi, telefonu, faks numaraları... I Projenin adı... I Proje için seçilen yerin adı, mevkii... I Raporu hazırlayan çalışma grubunun/kuruluşun adı, adresi, telefonu,faks numaraları... I Raporun hazırlanış tarihi... I Bölüm I PROJENİN TANIMI VE GAYESİ Proje konusu yatırımın tanımı, ömrü, hizmet maksatları, önem ve gerekliliği Projenin fiziksel özelliklerinin, inşaat ve işletme safhalarında kullanılacak arazi miktarı ve arazinin tanımlanması Önerilen projeden kaynaklanabilecek önemli çevresel etkilerin genel olarak açıklanması (su, hava, toprak kirliliği, gürültü, titreşim, ışık, ısı, radyasyon vb.) Yatırımcı tarafından araştırılan ana alternatiflerin bir özeti ve seçilen yerin seçiliş nedenlerinin belirtilmesi Bölüm II PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje yeri ve alternatif alanların mevkii, koordinatları, yeri tanıtıcı bilgiler Bölüm III PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ (Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin, Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (Ek-V Duyarlı Yöreler Listesi De Dikkate Alınarak) Ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri De İçerecek Şekilde Açıklanması).. 24 Bölüm IV PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER.. 34 IV.1 Önerilen projenin aşağıda belirtilen hususlardan kaynaklanması olası etkilerin tanıtımı (Bu tanım kısa, orta, uzun vadeli, sürekli, geçici ve olumlu olumsuz etkileri içermelidir) a) Proje için kullanılacak alan b) Doğal kaynakların kullanımı c) Kirleticilerin miktarı (atmosferik şartlar ile kirleticilerin etkileşimi), çevreye rahatsızlık verebilecek olası sorunların açıklanması ve atıkların minimizasyonu IV.2 Yatırımın çevreye olan etkilerinin değerlendirilmesinde kullanılacak tahmin yöntemlerinin genel tanıtımı IV.3 Çevreye olabilecek olumsuz etkilerin azaltılması için alınması düşünülen önlemlerin tanıtımı Bölüm V HALKIN KATILIMI V.1 Projeden etkilenmesi muhtemel halkın belirlenmesi ve halkın görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi çalışmasına yansıtılması için önerilen yöntemler V.2 Görüşlerine başvurulması öngörülen diğer taraflar Bölüm VI V.3 Bu konuda verebileceği diğer bilgi ve belgeler YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ Ekler Notlar ve Kaynaklar Yeterlilik Belgesi Tebliği kapsamında çevresel etki değerlendirmesi başvuru dosyası hazırlayan çalışma grubunun tanıtımı: Adı soyadı, mesleği, özgeçmişi, referansları ve rapordan sorumlu olduğunu belirten imzası.

5 Tablolar Listesi Sayfa No Tablo 1: Türkiye Kurulu Güç, Brüt Üretim, Arz, Net Tüketim Gelişimi... 4 Tablo 2: Türkiye Kurulu Güç-Brüt Üretiminin Yıllar İtibariyle Gelişimi... 5 Tablo 3: Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Üretici Kuruluşlara Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi... 6 Tablo 4: Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kay. Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi... 7 Tablo 5: Türkiye Yılları Arasındaki Enerji Talebi... 8 Tablo 6: Karapınar HES projesi Tahmini İş Programı Tablo 7: Proje Alanı Koordinatları Tablo 8: Proje Etki Alanı Koordinatları (Ort. 150 M Mesafeli Alan) Tablo 9: Nüfus verileri Şekiller Listesi Sayfa No Şekil-1: HES İş Akım Şeması... 9 Ekler Listesi Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6A Ek 6B Ek 7 Ek 8 Ek 9A Ek 9B Ek 10 Ek 11A Ek 11B Ek 12 Ek 13 : Yer Bulduru ve Güzergah Haritası : Topoğrafik Harita : Proje Alanı Fotoğrafları : Google Earth Görüntüsü : Korunan Alanlar Haritası : Osmaniye İli Deprem Haritası : Kahramanmaraş İli Deprem Haritası : Sızdırmaz Fosseptik Planı : Genel Jeoloji Haritası : Karapınar Barajı Gövde Yerleşim Planı : Gövde Tip Kesiti ve Dolusavak Kesiti : Santral Binası Plan ve Kesiti : Revize Fizibilite Raporu Onay Yazısı : Onaylı Revize Fizibilite Raporu (CD) : ÇED İzin Ve Denetim Genel Müdürlüğü Görüşü : Maden İşleri Genel Müdürlüğü Görüşü

6 EKLER EK 1 EK 2 EK 3 EK 4 EK 5 EK 6A EK 6B EK 7 EK 8 EK 9A EK 9B EK 10 EK 11A EK 11B EK 12 EK 13 : YER BULDURU VE GÜZERGAH HARİTASI : TOPOĞRAFİK HARİTA : PROJE ALANI FOTOĞRAFLARI : GOOGLE EARTH GÖRÜNTÜSÜ : KORUNAN ALANLAR HARİTASI : OSMANİYE İLİ DEPREM HARİTASI : KAHRAMANMARAŞ İLİ DEPREM HARİTASI : SIZDIRMAZ FOSSEPTİK PLANI : GENEL JEOLOJİ HARİTASI : KARAPINAR BARAJI GÖVDE YERLEŞİM PLANI : GÖVDE TİP KESİTİ VE DOLUSAVAK KESİTİ : SANTRAL BİNASI PLAN VE KESİTİ : REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU ONAY YAZISI : ONAYLI REVİZE FİZİBİLİTE RAPORU (CD) : ÇED İZİN VE DENETİM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ : MADEN İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GÖRÜŞÜ

7 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE GAYESİ 1.1.Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Maksatları, Önem ve Gerekliliği: Proje Konusu, Yatırımın Tanımı ve Ömrü Proje ile TMT Turhanlı Mühendislik Taahhüt Tesis ve İşl. Ltd. Sti. tarafından; Osmaniye ili, Kadirli İlçesi, Kahramanmaraş ili, Andırın İlçesi, Keşiş Çayı üzerinde, Karapınar Barajı (Göl Hacmi: 7,29 milyon m 3 ), HES (8,407 MWm/8,071 MWe) Kırma- Eleme-Yıkama Tesisi ve Beton Santrali" kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Söz konusu proje enerji üretimi amaçlı olup, sulama, taşkın koruma gibi amaçları bulunmamaktadır. Proje alanı 1/ ölçekli Gaziantep M36-c4 ve M36-d3 paftasında yer almaktadır. Karapınar Barajı ve HES Projesi, Kahramanmaraş - Osmaniye ili Andırın ve Kadirli ilçeleri sınırları içerisinde yeralmakta olup Keşiş Suyu üzerinde planlanmaktadır. Keşiş Suyu ana kolu üzerinde 384 m talveg kotunda Kil Çekirdekli Kaya Dolgu olarak planlanan Karapınar Barajı ile depolanan sular sualma yapısı ile alınarak, 135 m çift sıra cebri boru hattı ile 382 m kuyruksuyu kotunda planlanan Karapınar HES'e aktarılarak enerji üretimi yapılacaktır. Proje ünitelerinden dolusavak, baraj gölü ve gövdesinin bir kısmı Osmaniye il sınırlarında, diğer proje üniteleri (baraj gölü ve gövdesinin bir kısmı, cebri boru ve santral binası) ise Kahramanmaraş il sınırları içerisinde kalmaktadır (Bkz. Ek-2). Karapınar Barajı ve HES projesi normal işletme su seviyesi olan 430 m ile kuyruk suyu seviyesi 382 m arasındaki düşüyü değerlendirmek üzere tesis edilecektir. Proje debisi 19,50 m 3 /s, net düşü ise 47 m dir. Osmaniye-Kahramanmaraş ili sınırında kurulacak ve daha önce fizibilite raporu hazırlanmış olan Karapınar Reg. ve HES Projesi, Keşiş Suyu üzerinde 430 m. maksimum su seviyesi ile 382 m kuyruk suyu seviyesi arasındaki düşüyü değerlendirmek üzere tesis edilecektir. DSİ Genel Müdürlüğü'nce uygun bulunan Mart 2011 tarihli 2. Revize Fizibilite Raporu nda proje, 430 normal su seviyesinde ve 432 m kret kotunda kapaklı Karapınar-1 Regülatörü, 410 m kuyruksuyu kotunda 11.6 m 3 /s proje debisinde ve MWm/1.841 MWe kurulu güç ile GWh enerji, 410 normal su seviyesinde ve m kret kotunda kapaklı Karapınar-2 regülatörü, 382 m kuyruksuyu kotunda 12 m 3 /s proje debisinde ve MWm/2.642 MWe kurulu güç ile GWh enerji üretecek şekilde revize edilmiştir. DSİ Genel Müdürlüğü ne sunulan gerekçe raporu kapsamında daha önce iki regülatör ve iki HES olarak planlanan projenin m ve santral kuyruksuyu seviyesi m olacak şekilde depolamalı tesis olarak yapılması önerilmiştir. Maksimum su seviyesinin Tahta HES kuyruksuyu kotu olan 430 m olarak alınması kaydıyla iki regülatör, iki santral olan proje yerine bir baraj ve etek santrali olarak revize edilmesinin uygun olduğu belirtilmektedir. Proje yerinin mansabı ve membasında bulunan ve işletmede olan projeler ile kot etkileşimi söz konusu olmaması ve iki regülatör, iki santral olan proje yerine bir baraj ve etek santrali olarak revize edilmesinin uygunluğu belirtilmiştir. Bu sebeple önerilen bu yeni depolamalı formülasyon için söz konusu bu revize fizibilite Raporu hazırlanmıştır. Revize Fizibilite Raporu uygunluk yazısı Ek-11A'da verilmiştir. Onaylı Revize Fizibilite Raporu CD'si ise Ek-11B'de verilmiştir. 1

8 Karapınar Barajı ve HES Projesi kapsamında planlanmakta olan projenin membasında Keşiş derenin yan kollarından Tahta Suyu üzerinde planlanan Tahta Regülatörü ve HES Projesi bulunmaktadır. Osmaniye ile Kahramanmaraş il sınırlarında içerisinde yer alan proje, Tahta Suyu üzerindeki 710 m 430 m kotları arasındaki düşüyüdeğerlendirmek amacıyla tesis edilmiştir. Tahta Regülatörü ve HES Projesi nin toplam kurulu gücü 12.3 MW olup, tesis Mayıs 2007 tarihinden bu yana işletme halindedir. Ayrıca yine proje membasında Keşiş Çayı üzerinde m m talveg kotlarında 18 m 23 m seddelerle depolama oluşturulacak Andırın Bendi bulunmaktadır. Andırın HES ten çıkan sular, aynı firma tarafından Karapınar Reg. ve HES projesi mansabında bulunan ve 382 m normal su seviyesine ve 369 m talveg kotuna sahip Kargılık HES e iletilecektir. Bu proje işletme halindedir. Kargılık HES in mansabında ise Bulgurkaya HES, sulama amaçlı Alameşe (Keşiş) Regülatörü ve fizibilite aşamasındaki Tayfun HES bulunmaktadır. Kargılık HES ve Tahta HES projelerinin işletme kotları dikkate alındığında ve yukarıda belirtilen mevcut memba-mansap şartları söz konusu olduğunda, 430 m normal su seviyesi ile 382 m kuyruk seviyesi arasındaki düşüyü değerlendirmek amacıyla tesis edilecek olan Karapınar Reg. ve HES projesinin bu yeni formülasyonunda kot etkileşimi söz konusu değildir. Karapınar Barajı ve HES projesi için ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü nün görüşü (Bkz. Ek-12) doğrultusunda) ÇED Başvuru Dosyası hazırlanmıştır. Projenin fizibilite raporu DSİ Genel Müdürlüğü nce onaylanmıştır. Proje kapsamındaki tüm işlemlerde DSİ tarafından onaylanmış olan Fizibilite Raporuna uygun olarak hareket edilecektir. Projenin yer bulduru ve güzergah haritası Ek-1 de, 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de verilmiştir. Proje alanının işaretlendiği uydu görüntüsü Ek-4 te, proje alaanı fotoğrafları ise Ek-3 te verilmiştir. Ömrü, hizmet amaçları, pazar veya hizmet alanları ve bu alan içerisinde ekonomik ve sosyal yönden ülke, bölge ve/veya il ölçeğinde önem ve gereklilikleri Projenin uygulamaya konulacağı bölgede, yatırımın bölge ekonomisine bir hareket getireceği beklenmektedir. Proje yerleri ve 430 m maksimum su seviyesine sahip rezervuar alanı içerisinde orman alanları ve yaklaşık 75 dönüm şahıs arazisi bulunduğu tespit edilmiştir. Baraj gölü altında kalacak yerleşim yerleri söz konusu değildir. Kesin arazi miktarları kati proje aşamasında belirlenecektir. Orman arazisi kullanımı için ilgili Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacakıtr. Faaliyet ünitelerinin şahıs arazilerinde kalan kısımları olması durumunda ise hak sahipleriyle anlaşma yoluna gidilerek araziler satın alınacaktır. Hazine arazileri kullanımı için de ilgili kurumlardan gerekli izinler alınacaktır. Karapınar Barajı ve HES projesi inşaatına meri mevzuat kapsamında gerekli izinler alındıktan sonra hemen başlanılacaktır. Karapınar Barajı ve HES Projesi Yatırım Programı Şekil-1 de verilen iş programı esas alınarak belirlenmiştir. Düşünülen formulasyon için öncelikle toplamda 6 aylık bir sürece yayılan inşaat öncesi işlerin tamamlanması gerekmektedir. İş programında da detaylı olarak görüldüğü gibi inşaat öncesi işler; lisans alınması, kati proje çalışmaları, ÇED raporu alınması, kamulaştırma çalışmaları ve kredi alınması şeklinde sıralanmaktadır. 2

9 İnşaat öncesi işlerin tamamlanmasını takiben şantiye tesisleri (2 ay) ve derivasyon yapıları (2 ay) inşaasına başlanacaktır. Buna göre inşaat işleri toplam süresi 2 yıl olarak belirlenmiştir. Karapınar Barajı ve HES Elektromekanik Techizat İşleri ise ihale süreci haricinde 15 ay içerisinde bitirilecektir. Elektromekanik techizat için yapılacak 3 aylık işletme çalışmasının ardından santral yapısı kullanıma hazır hale getirilecektir. Karapınar Barajı ve HES tahmini iş programı Tablo-6 da verilmiştir. Tesisin ekonomik ömrü ise 50 yıl olarak planlanmaktadır. Projenin inşaat aşamasında 40 kişinin, işletme aşamasında ise teknik elemanlar ve bekçi olarak 24 saat boyunca azami (vardiyalı) 10 kişinin çalışması planlanmaktadır. Ayrıca söz konusu proje, inşaat döneminde yöre halkı için istihdam yaratacaktır. Karapınar Barajı ve HES işletmeye geçtiğinde, toplam 8,407 MWm/8,071 MWe kurulu güç ile yılda GWh enerji üretimi gerçekleştirecektir. Ülkemiz hızla sosyal ve ekonomik gelişim göstermekte ve bu gelişmeye paralel olarak ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisini kesintisiz, kaliteli, güvenilir ve ekonomik olarak çevreyi en az etkileyecek şekilde üretmek durumundadır. Bu nedenle öncelikle yerli enerji kaynaklarından yararlanılarak projeler geliştirilmeli ve gerekli yatırımlar yapılmalıdır. Yenilenebilir enerji kapsamındaki hidroelektrik santrallerin yapılarak mevcut hidroelektrik potansiyelin değerlendirilmesi ülkemiz açısından büyük önem taşımaktadır. Sanayi elektrik ücreti olarak Avrupa genelinde en yüksek ikinci ücretlendirme sistemine sahip olan ülkemizde, ekonomik yapı gereği, sanayinin önemli girdilerinden biri olan elektrik enerjisini üreten tesislerin artması gerekmektedir. Bu artışta hammadde maliyeti olmayan hidroelektrik enerji kritik rol oynamaktadır. Enerji tüketimleri günün belli saatlerinde artma ve azalma göstermektedir. Pik talepleri karşılayabilme ve gereğinde kolaylıkla devreden çıkabilme özelliğine sahip enerji üretim tesislerinin başında, hidroelektrik enerji santralleri gelmektedir. Bunun yanısıra bir ülkede fert başına enerji tüketimi, o ülkenin kalkınma ve yaşam standardının bir göstergesi olarak kabul edilmektedir ve Türkiye bu yönden pekçok ülkenin gerisinde yer almaktadır. Türkiye'deki yılları arasındaki kurulu güç, brüt üretim, arz ve net tüketim gelişimi Tablo-1 ve Tablo-2'de, üretici kuruluşlar itibariyle gelişim ise Tablo-3'te, birincil enerji kaynaklarına göre üretimler ise Tablo-4'teverilmiştir.Türkiye yılları arası enerji talep tahmini Tablo-5'te verilmiştir. Tablolardan görüldüğü gibi ülkemizde enerji tüketim artışı yüksektir ve enerji ithalatı ekonomide yük oluşturmaktadır. Bunun en kısa sürede aşılması için hidroelektrik gibi yerli ve yenilenebilir enerji tesislerinin bir an önce işletmeye alınması gereklidir. 3

10 Tablo-1. Türkiye Kurulu Güç, Brüt Üretim, Arz, Net Tüketim Gelişimi Kaynak: Onaylı Revize Fizibilite Raporu 4

11 Tablo-2. Türkiye Kurulu Güç-Brüt Üretiminin Yıllar İtibariyle Gelişimi Kaynak: Onaylı Revize Fizibilite Raporu 5

12 Tablo-3. Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Üretici Kuruluşlara Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi Kaynak: Onaylı Revize Fizibilite Raporu 6

13 Tablo-4. Türkiye Elektrik Enerjisi Üretiminin Birincil Enerji Kay. Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi Kaynak: Onaylı Revize Fizibilite Raporu 7

14 Tablo-5. Türkiye Yılları Arasındaki Enerji Talebi Kaynak: Onaylı Revize Fizibilite Raporu Fizibilite raporu ile olabildiğince ayrıntılı olarak incelenmiş ve ekonomik olarak yapılırlığı belirlenmiş olan Karapınar HES projesinin devreye girmesi ile yerli ve yenilenebilir bir kaynak olan hidrolik potansiyelimizin bir parçası daha elektrik enerjisi üretimine ve ülke ekonomisine kazandırılmış olacaktır. Karapınar Barajı ve HES Tesisleri nin işletilmesi, Türkiye ekonomisine ve enerji pazarına katkıda bulunacağı gibi, yörede enerji imkanları yaratacak, ekonomiye ve istihdama, inşaat döneminde yeni imkanlar getirecektir. Bunun yanı sıra Türkiye nin ürettiği yeşil enerji miktarına katkıda bulunacak, KYOTO Konferansı kararlarına göre, hali hazırda enerjinin en az %22 sini yeşil enerji olarak tüketmeleri gereken Avrupa ülkelerine enerji ihracatı imkanına da katkı sağlayacaktır. Proje iş akım şeması Şekil-1 de, tahmini iş programı ise Tablo-6 da verilmiştir. 8

15 ÇED OLUMLU BELGESİNİN ALINMASI KATİ PROJELERİN HAZIRLANMASI, ONAYLATILMASI, İLGİLİ TÜM KURUMLARDAN GEREKLİ İZİNLERİN ALINMASI ORMAN İZİNLERİNİN ALINMASI,HAZİNE ARAZİLERİ VE ÖZEL MÜLKİYET ALANLARININ KAMULAŞTIRILMASI PROJE ÜNİTELERİ İNŞAATI ULUSAL ŞEBEKEYE BAĞLANTI YAPILMASI İŞLETMEYE ALMA ÇALIŞMALARI SAHA DÜZENLEMELERİ KARAPINAR BARAJI VASITASIYLA SU TUTULMASI SUYUN CEBRİ BORU İLE TAŞINARAK SANTRALE DÜŞÜRÜLMESİ KARAPINAR HES TE ELEKTRİK ÜRETİMİ ULUSAL ŞEBEKEYE AKTARIMI Şekil-1. HES İş Akım Şeması 9

16 Tablo-6. Karapınar HES projesi Tahmini İş Programı 10

17 1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması: Karapınar Barajı ve HES Projesi, Akdeniz Bölgesi Kahramanmaraş - Osmaniye ili Andırın ve Kadirli ilçesi, Keşiş çayı üzerinde planlanmaktadır. Keşiş Suyu ana kolu üzerinde 384 m talveg kotunda planlanan Karapınar Barajı ile depolanan sular sualma yapısı ile alınarak, cebri boru hattı ile aktarılıp 382 m kuyruksuyu kotunda planlanan Karapınar Barajı ve HES santral tesisinde enerji üretimi sağlanacaktır. Proje ünitelerinden dolusavak, baraj gölü ve gövdesinin bir kısmı Osmaniye il sınırlarında, diğer proje üniteleri (baraj gölü ve gövdesinin bir kısmı, cebri boru ve santral binası) ise Kahramanmaraş il sınırları içerisinde kalmaktadır (Bkz. Ek-2). Normal Su Seviyesinde baraj göl alanı 0,56 km 2 'dir. Proje alanı 1/ ölçekli Gaziantep M36-c4 ve M36-d3 paftasında yer almaktadır Proje güzergâhının işaretlendiği 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2 de, proje alanı koordinatları ise Tablo-2 de verilmiştir. Proje yerleri ve 430 m maksimum su seviyesine sahip rezervuar alanı içerisinde orman alanları ve yaklaşık 75 dönüm şahıs arazisi bulunduğu tespit edilmiştir. Baraj gölü altında kalacak yerleşim yerleri söz konusu değildir. Kesin arazi miktarları kati proje aşamasında belirlenecektir. Orman arazisi kullanımı için ilgili Orman Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacakıtr. Faaliyet ünitelerinin şahıs arazilerinde kalan kısımları olması durumunda ise hak sahipleriyle anlaşma yoluna gidilerek araziler satın alınacaktır. Hazine arazileri kullanımı için de ilgili kurumlardan gerekli izinler alınacaktır. Karapınar Barajı ve HES Projesi kapsamındaki yapılar ve enerji üretimleri ile ilgili karakteristikler aşağıda detaylı olarak verilmiştir. Karapınar Barajı gövde yerleşim planı Ek-9A'da, gövde tip kesiti ve dolusavak kesiti ise Ek-9B'de verilmiştir. Hidroloji Toplam Drenaj Alanı : 323,80 km 2 Yıllık Ortalama Akım : hm 3 Yıllık Ortalama Debi : m 3 /s Karapınar Barajı Baraj Gövdesi Gövde Tipi : Kil Çekirdekli Kaya Dolgu Normal Su Aeviyesi : 430 m. Maksimum Su Seviyesi (Q 100 ) : 430 m. Talveg Kotu : 384 m. Kret Kotu : 432 m Kret Genişliği : 300 m Baraj Gölü Toplam hacim : 8.07 hm 3 Etken hacim : 7.29 hm 3 Ölü hacim : 0.78 hm 3 NSS de göl alanı : 0.56 km 2 Dolusavak Tipi Kapak Boyutları Yeri 11 : Karşıdan Alışlı, Radyal Kapaklı : 5 adet x 6 x 6 m : Sağ sahil

18 Dipsavak Kondüvisi Giriş Kotu Tipi Uzunluğu : 385 m : Dairesel : 385 m Su Alma Yapısı Tipi Yeri Giriş Kotu : Karşıdan alışlı :Sol sahil :400 m Cebri Boru Çapı Boyu Et kalınlığı : 2 m (çift sıra) : 135 m : 16 mm Santral Binası ve Şalt Sahası Karapınar Reg. ve HES, Keşiş Suyu üzerinde m kuyruksuyu kotunda planlanmış olup santral kurulu gücü MWm; MWe olarak belirlenmiştir. Brüt düşü ve proje debisi dikkate alınarak Düşey Eksen Françis tipi türbin seçilmiştir. Santral yeri çevre düzenleme kotu m dir. Santral içinde kapalı şalt tesisi bulunmakta olup buradan alınan enerjinin, 2.5 km mesafedeki Tahta HES Şaltına iletilmesi planlanmıştır. Santral binası plan ve kesiti Ek-10'da verilmiştir. Santral Proje Debisi :19.5 m 3 /s Kuyruksuyu Kotu : 382 m Brüt Düşü : 48 m Santral Tipi: : Yer üstü Net Düşü : 47 m (proje debisinde) Türbin Tipi : Düşey Eksenli Françis Ünite Sayısı : 2 Kurulu Güç : MWm, MWe Türbin Verimi : 0.92 Üretilen Enerji Firm Enerji Sekonder Enerji Toplam Enerji : GWh : GWh : GWh Jeneratör Sayısı : 2 Adet Spesifik Hız : 1000 dev/dk Kutup Sayısı : 6 adet Devir Sayısı : 500 dev/dk Jeneratör Verimi : 0.97 Gücü : 5000 kva Tipi : 3 Fazlı senkron generatör Güç Faktörü : 0.90 Frekansı : 50 Hz 12

19 Ünite Trafosu Sayısı : 2 Adet Trafo Verimi : Gücü : 5000 kva + 2 x 2.5 % kva Tipi : 3 fazlı Frekansı : 50 Hz Yardımcı Servis Trafosu Sayısı Gücü Tipi Frekansı : 2 Adet : 400 kva : 3 fazlı : 50 Hz Enerji İletimi Karapınar Barajı ve HES şalt çıkışı 2.5 km lik bir hatla, Tahta HES şaltına 34.5 kv lik iletim sistemine bağlanacaktır. Söz konusu konusu enerji iletim hattı için ayrıca Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı değişiklik) ÇED Yönetmeliği gereğince başvuru yapılarak, gerekli izin ve görüşler alınacaktır. ÇED görüşü alınmadan enerji nakil hattı inşaatına başlanılmayacaktır. Ulaşım Yolları Proje sahasına Kadirli-Andırın Karayolunun Emirzeler mevkiine kadar karayolu ile oradan Karapınar köyüne kadar sathi kaplama yol ile ulaşmak mümkündür. Proje uygulanırken iletim kanallarını takip eden ek yollar da projelendirilmiş olup baraj kretine ve santrale ulaşım bu şekilde sağlanacaktır. Doğal Yapı Malzemesi Proje ünitelerinin inşaatında beton yapımı için gerekli malzeme, kazı esnasında çıkacak kaya malzemesi ve hafriyatın uygun özellikte olan kısmının, inşaat aşaması boyunca baraj gövdesi yakınlarında kurulacak kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santralinde işlenmesi ile elde edilecektir. Konuyla ilgili detaylı bilgi ÇED Raporu nda verilecektir. Mobil Beton Santrali ve Eleme Tesisi Proje kapsamında inşaat aşamasında geçici olarak baraj gövdesi yakınlarında kırma-eleme-yıkama tesisi ve beton santrali kurulacaktır. Konuyla ilgili detaylı bilgi ve koordinatlar ÇED Raporu nda verilecektir. Hafriyat ve Bitkisel Toprak Depo Sahası Proje kapsamında hafriyat esnasında sıyrılacak bitkisel toprak ve hafriyat malzemesi, ayrı ayrı olarak baraj göl alanı içerisinde depolanacaktır. 13

20 Şantiye Sahası Projenin inşaat aşamasında, baraj gövdesi yakınlarında uygun bir alanda, bir adet prefabrik şantiye binası kurulacaktır. Kurulacak şantiyede çalışan personelin gereksinimlerini karşılayacak mutfak, yatakhane, tuvalet, banyo gibi yapılar tesis edilecektir. Çalışanların tüm temel ve sosyal ihtiyaçları buralardan karşılanacaktır. Şantiye sahası yeri ÇED Raporu aşamasında belirlenecektir Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon ve benzeri) Karapınar Barajı ve HES projesi kapsamındaki faaliyetlerden kaynaklanacak önemli çevresel etkiler inşaat ve işletme aşamalarında genel olarak ayrı ayrı açıklanmıştır. İnşaat Aşaması: Karapınar Barajı ve HES projesi için, baraj gövdesi yakınlarında prefabrik yapıda şantiye binası kurulacak olup, proje kapsamında çalışanların ihtiyaçları (yemek, konaklama, tuvalet, duş vb,) burada karşılanacaktır. Proje ile birlikte, arazinin hazırlanması, inşaat aşamasında; kazı ve hafriyatlardan kaynaklı toz oluşumu, iş makinelerinde kullanılan yakıt sonrasında emisyon oluşumu, gürültü oluşumu, işçilerden kaynaklı atıksu ve katı atık oluşumu v.b. söz konusu olacaktır. Proje alanının iklim koşulları da gözönüne alınarak Karapınar Barajı ve HES projesinde inşaat ve montaj işlerinin 2 yılda tamamlanacağı öngörülmüştür. İşletme aşamasında ise HES binası ve trafo santralinin çalışması esnasında gürültü, santral binası içerisindeki ekipmanların bakım onarımı esnasında oluşacak atık yağlar ve değişen parçalar söz konusu olacaktır. Bununla birlikte çalışanlardan kaynaklı atıksu ve katı atık oluşacaktır. Proje kapsamında, tesislerin arazi hazırlığı ve inşaat aşamasında, 40 kişi istihdam edilecektir. Projenin inşaatı aşamasında oluşacak kirlilik yükü 40 kişiden kaynaklı olacaktır. Çalışacak Personelden Kaynaklı Atıklar: Çalışacak personelin ihtiyaçları kurulacak olan sosyal tesisten karşılanacaktır. Kişi başı katı atık oluşumu 1,15 kg/kişi-gün olarak alınmıştır. (Kaynak: Katı atık hizmeti verilen belediye sayısı, nüfusu, yaz ve kış mevsimine göre toplanan ortalama katı atık miktarı, yılı 2008) Çalışan personelden kaynaklanacak evsel nitelikli katı atıklar; 1,15 kg/kişi-gün x 40 kişi = 46 kg/gün olarak hesaplanmıştır. Projenin inşaat aşamasında çalışan personelden kaynaklanan organik kökenli evsel nitelikli katı atıkların yönetimi Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre yapılacaktır. Oluşacak katı atıklar, yönetmelik gereğince işletmenin sağladığı araçla toplanıp; en yakın belediyenin katı atık depolalama sahasına taşınarak bertaraf edilecektir. Konuyla ilgili olarak Andırın ve Kadirli Belediyesi ile protokol yapılacaktır. 14

21 Ambalaj Atıkları: Evsel nitelikli katı atıkların (kağıt, karton, cam, plastik vb.) değerlendirilebilir sınıfına girenleri tekrar kullanılabilirlikleri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı toplanacak, biriktirilecek ve lisanslı firmalarca geri kazanımı sağlanacaktır. Ayrıca inşaat aşamasında kullanılacak malzemelerin değerlendirilebilir sınıfına giren paket, karton, kağıt, cam vb. atıkları, bu atıkların kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak, ayrı ayrı toplanıp biriktirilerek lisanslı firmalar tarafından geri kazanımı sağlanacaktır. Konuyla ilgili olarak Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. Tıbbi Atıklar İnşaat aşamasında personelden kaynaklanması muhtemel tıbbi atık miktarı 1 gr/gün-kişi olarak alınmıştır. (Kaynak: Patrick, 1981, Chzm, 1992) 40 kişi-gün x 1 gr/gün-kişi = 40 gr/gün = 0,04 kg/gün olarak hesaplanmıştır. Proje kapsamında bir revir kurulmayacaktır. Herhangi bir acil durumda yakında bulunan sağlık ocaklarından ve hastanelerden yararlanılacaktır. Tıbbi atıklar diğer atıklardan ayrı olarak toplanacaktır. Tıbbi atıklar delinmeye ve taşınmaya dayanıklı 150 mikron kalınlığında kırmızı plastik torbalara konulacaktır. Tıbbi atıklar kırmızı torbalarda toplandıktan sonra proje alanında ayrı bir yerde biriktirilerek, lisanslı firmalar verilerek bertaraf edilecektir. Projede, Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı) Resmi Gazete 'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Sıvı atıklar Projenin inşaat aşamasında toplam 40 kişi çalıştırılması planlanmaktadır. Kullanılacak içme ve kullanma suyu, ücreti karşılığında piyasadan satın alınarak proje alanına damacana ve tankerlerle getirilecektir. Bu aşamada günlük kişi başına düşen su tüketimi 200 lt ve tüm atık suyun %100 geri döndüğü tahmini ve kabulü ile oluşacak atık suyun özellikleri aşağıdaki gibidir. (Bir kişinin günlük su kullanımı Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik hükümlerince 200 lt olarak alınmıştır.) Çalışacak kişi sayısı : 40 Kişi başına düşen günlük kullanım : 200 lt/gün Oluşan atık su : 8 m 3 /gün Ayrıca inşaat aşamasında çalışma faaliyetleri sırasında tozumayı önlemek için yapılan sulama için günlük 10 m 3 su kullanımı söz konusu olacaktır. Proje kapsamında inşaat aşamasında kurulması planlanan Kırma-Eleme-Yıkama Tesisi ve Beton santralinde kullanılacak su ve oluşacak atık su hesabı ÇED Raporu'nda detaylı olarak verilecektir. İnşaat esnasında evsel nitelikli sıvı ve fekal atıkların bertarafı, Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanan "Lağım Mecrası İnşası Mümkün Olmayan Yerlerde Yapılacak Çukurlara Ait Yönetmelik" hükümlerince belirlenmiş sızdırmasız fosseptik çukurunda depolanacaktır. 15

22 Periyodik olarak faaliyet sahibince Andırın ve Kadirli Belediyesi vidanjörleri kiralanarak, 2872 Sayılı Çevre Kanunu ve Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Madde-32 de belirtilen hükümlere uyularak bertaraf edilecektir. Fosseptik projesi taslağı ekte sunulmuştur (Bkz Ek-8). Bu hususta ilgili belediyeler ile protokol yapılacaktır. İnşaat ve işletme esnasında, Keşiş Çayı ve Karapınar Deresi'ne katı veya sıvı hiçbir atık atılmayacaktır. Atık Yağlar ve Tehlikeli Atıklar Söz konusu projenin inşaat aşamasında, iş makinelerinden kaynaklı atık yağ haricinde herhangi bir tehlikeli atık oluşumu beklenmemektedir. Sahada kullanılacak araçların bakım, onarım, yağ ve filtre değişimleri anlaşmalı yetkili firma tarafından proje alanında yapılacaktır. Yerinde bakım onarım esnasında oluşacak atık yağlar ve değişen parçalar, anlaşmalı yetkili firma tarafından Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre bertaraf edilecektir. İnşaat döneminde ekipmanlardan kaynaklanacak atık yağlarının ve yakıtların insan sağlığı ve çevreye yönelik zararlı etkisini Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Atık yağların Kontrolü Yönetmeliği" ve atık yağların yönetimi konusunda çıkartılacak mevzuat hükümlerine uygun olarak en aza düşürecek atık yönetimi sağlanacaktır. Gaz Atıklar Arazinin hazırlanmasından başlayarak ünitelerin açılmasına kadar inşaat aşamasında iş makinelerinde akaryakıt kullanımından kaynaklı gaz emisyonları oluşumu söz konusu olacaktır. İş makinelerinde yakıt olarak dizel yakıt kullanımdan kaynaklı başlıca NO, CO ve PM emisyonları meydana gelecektir. İnşaat aşamasında iş makinelerinden kaynaklanan emisyonun kontrol edilmesi için yeni ve bakımlı araçlar kullanılacak, ayrıca Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Arazinin hazırlanması, inşaat dönemlerinde; Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete de yayınlanarak Yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı ( Tarih ve sayı ile değişiklik) Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır.. İnşaat Atıkları ve Atık Yağlar İnşaat aşamasında kullanılacak makinelerin bakımları, yakıt ikmalleri ve yağ değişimleri; kurulacak şantiye/şantiyelerde oluşturulacak makine parkının ilgili biriminde yapılacaktır. Bu işlemlerin şantiyede yapılması durumunda araçların bakımından oluşacak; atık maddeler, atık yağlar ve benzeri petrol ürünleri kesinlikle alanda açıkta bırakılmayacaktır. Bunlardan değerlendirilebilir atıklar sınıfına giren (akü, makine parçaları, metal aksamlar vb.) atıklar Çevre ve Şehircilik Bakanlığından lisans almış firmalara verilecektir. 16

23 Araçlar ve iş makineleri için bakım ve yakıt ikmallerinin yapılmasında Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı değişiklik) Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve Tarih ve Sayılı ( Tarih ve sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Projenin inşaat aşamasında inşaat demiri, demir boru, çelik, sac, profil, plastik, beton, ambalaj malzemesi gibi atıklar oluşacaktır. Yapılacak inşaat işlemleri esnasında yeniden değerlendirilmesi mümkün olan atıklar hurda deposunda toplanarak, değerlendirilme yoluna gidilecektir. Geri kazanımı mümkün olmayan ambalaj atığı hariç diğer atıklar; belediye imkanları dâhilinde bertaraf edilecektir. Proje kapsamında oluşacak tehlikeli atıklar Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayılı değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine; uygun olarak bertaraf edilecektir. Hava kalitesine etkiler İnşaat faaliyetlerinden kaynaklanan toz ve gaz emisyonlarının tahmin edilmesi için hava kalitesi modelleme programları kullanılacaktır. Oluşan toz, yakın yerleşimlerde yaşayanlar, civardaki flora ve fauna türleri üzerinde olumsuz etki yaratabilir. İnşaat aşamasında meydana gelecek emisyon kaynakları; malzemenin yüklenmesi, taşınması, boşaltılması ve depolanması, patlama aşamalarında olup bu hususlar detaylı olarak ÇED raporunda açıklanacaktır. Su kalitesine etkiler Temel kazılması, çevre yollarının inşaatı, agregaların işlenmesi ve beton işleri gibi inşaat faaliyetleri derelerin akış aşağısında bulanıklığa, sediman artışına ve suyun alkaliliğini değişmesine neden olmaması için, personelden kaynaklı herhangi bir atık su deşarjı yapılmayacaktır. Baraj inşaatı sırasında çalışma alanını kuruda tutabilmek için önce derivasyon tüneli inşa edilerek su derive edilecek ve baraj inşaatının bir bölümü tamamlanacaktır. Bu esnada, mansapta kısa süreli bulanıklık olacak olup, bu kalıcı bir durum değildir. Derivasyon yapısı aynı zamanda balıkların baraj şantiyesi mansabına geçişine olanak sağlayacaktır. Keşiş Çayı akımlarının tamamı derive edileceği için inşaat alanının membaında ve mansabında canlı hayata olumsuz etkisi olmayacaktır. Toprak kalitesine etkiler, erozyon ve zemin emniyeti İnşaat faaliyetleri, özellikle kazı ve dolgu çalışmaları, üst toprağın sıyrılması ve kayaç kazısı arazinin erozyon etkilerine hassasiyetini arttırır. Benzer şekilde çıplak ya da bozulmuş arazilerdeki inşaat trafiği erozyonu ve sediman taşınımını hızlandırmaktadır. İnşaat işleri ve özellikle kazı dolgu alanlarında, yüksek şev eğimleriyle çalışılan alanlarda ve patlatma kullanılan durumlarda zemin eğimi ve inşa edilen ünitelerde yapılardaki duyarlılık mevcut jeolojik özellikler risk sınıfları ve proje tasarım ve inşaat kriterlerinin uygunluğu açısından ÇED raporunda detaylı olarak incelenecektir. 17

24 Biyolojik Çevre Üzerine Etkiler İnşaat aşamasında üst toprak tabakasının sıyrılmasından, kazı ve dolgu faaliyetlerinden ve inşaat trafiğinden dolayı bitki örtüsü ve habitat kaybolmaktadır. Buna ek olarak, artan insan faaliyeti ve özellikle inşaat çalışmalarından kaynaklanan gürültü yakın çevredeki vahşi yaşamı rahatsız edecektir. Ayrıca, emisyonlar ve su kirliliği gibi nedenlerle çevredeki vahşi yaşam ortamları olumsuz etkilenebilecektir. Biyolojik kaynaklar üzerindeki en önemli etki, genelde arazinin su altında kalmasından kaynaklı olarak alan kullanımındaki değişiklik sonucu açığa çıkan ve bir kısmı geri döndürülemez nitelikteki etkilerdir. Bu etkilerle ilgili daha ayrıntılı bilgiler barajda su tutulması safhasının etkileriyle birleştirilerek işletme aşamasının etkileri başlığı altında incelenmiştir. Tesisin inşaat aşamasında biyolojik çevre üzerine etkiler ve alınacak tedbirler ÇED raporunda detaylı olarak incelenecektir. Sosyo ekonomik Çevre Üzerine Etkiler İnşaat aşamasında 40 kişinin çalışması planlanmaktadır. Teknik personel dışında çalışacak olan kişiler yöre halkından oluşacağı düşünülmektedir. Dolayısıyla iş imkanı sağlaması açısından projenin inşaat aşaması da bölgeye fayda sağlayacaktır. Gürültü İnşaat aşamasında mobil inşaat makinelerinin (yükleyiciler, kazıcılar, deliciler, kamyonlar, pompalar, vantilatörler v.s.) kullanımı, yükleme, taşıma ve boşaltma gibi faaliyetler de dahil olmak üzere açık alanda yürütülen inşaat faaliyetlerinden kaynaklanan gürültü kaynakları mevcuttur. Söz konusu bu gürültü kaynaklarına ait hesaplamalar ÇED raporunda detaylı olarak yapılacaktır. Su Tutulması ve İşletme Aşamasındaki Önemli Çevresel Etkiler: Projenin işletme aşamasında kaynaklanacak önemli çevresel etkiler aşağıdaki başlıklarda açıklanmıştır. Çalışacak Personelden Kaynaklı Atıklar: İşletme aşamasında, teknik elemanlar ve bekçi olarak 24 saat boyunca azami (vardiyalı) 10 kişinin çalışması planlanmaktadır. Ayrıca bakım ve kontrol için, ihtiyaç duyulduğu zaman teknik ve idari kişiler olacaktır. İnşaat aşamasında kullanılan bazı (duş, dinlenme, wc vb.) şantiye binaları, işletme aşamasında kullanılmak üzere yine değerlendirilecektir. Bu kapsamda, işletme aşamasında çalışacak 10 personelden kaynaklı katı, sıvı ve tıbbi atıkların etkisi minimum seviyede olup, herhangi bir hesaplama yapılmamıştır. Ancak yine mer i mevuzat kapsamında gerekli yasal mevzuata uyulacaktır. Atık yağlar ve Tehlikeli Atıklar; İşletme aşamasında atık yağ oluşumu ekipmanların bakımından kaynaklanacaktır. Ekipmanların yerinde bakım onarım esnasında oluşacak atık yağlar ve değişen parçalar, anlaşmalı yetkili firma tarafından Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine göre bertaraf edilecektir. PCB ler (Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfeniller) yüksek orandaki izolasyon kapasitesi, aşırı ısınmaya ve ateşe karşı dayanıklı yapısı sebebiyle, özellikle elektrik üretimi ve iletiminde transformatör ve kapasitör gibi ekipmanlar içerisinde, elektriksel devrelerde kullanılmaktadır. 18

25 İzolasyon yağının ömrü yaklaşık yıl arasındadır. Ömrünü tamamlamış izolasyon yağlarının Tarih ve Sayılı( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 2. Bölüm Madde 9 da belirtildiği üzere, bertarafı, lisanslı bertaraf tesislerine verilecektir. Atıklar lisanslı araçlar ile bertaraf tesislerine taşınacaktır. Lisanslı bertaraf tesislerine aktarılıncaya kadar Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği 4. ve 5. bölümlerde atık yağların taşınması ve depolanması ile ilgili öngörülen şartlar sağlanacaktır. İşletme içinde Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen standartlara uygun geçici depolarda biriktirilecektir. Daha sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış firmalara satılarak değerlendirilecektir. Ayrıca izolasyon yağlarının depolanması, taşınması ve bertarafı için Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Poliklorlu Bifenil(PCB) ve Poliklorlu Terfenil (PCT) lerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik e ve Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. Tesisin işletme aşamasında PCB ve atık trafo yağlarının geçici deplanması ve bertarafı Tarih ve Sayılı ( Tarih ve Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik Madde 4.c hükümlerine göre yapılacaktır. PCB li atıkların Tarih ve Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik Ek 6 da belirtilen Biyolojik işlemler (D8), Fiziksel/kimyasal işlemler (Örnek: Buharlaştırma, kurutma, kalsinasyon, vs.) (D9), Sürekli depolama (bir madende konteynerların yerleştirilmesi vs.) (D12) bertaraf yöntemlerinden biri veya bir kaçı ile zararsız hâle getirilmesi sağlanacaktır. Proje kapsamında, kullanılan teknoloji ve malzemelerden kaynaklanabilecek ve insan sağlığı için olabilecek riskleri ortadan kaldırmak ve en aza indirmek için gerekli tüm yasal ve teknik tedbirler alınacak ve titizlikle uyulacaktır. Ayrıca çevre ve toplum sağlığını olumsuz etkileyecek hususlar ile yangın vb. olaylara karşı gerekli tedbirler alınacaktır. Su kullanımı ve Yüzey ve yeraltı sularına etkiler Karapınar Barajı ile düzenlenecek sular, etek santrali niteliğindeki Karapınar HES'te türbinlendikten sonra tekrar aynı dereye bırakılacağından, enerji amaçlı bu proje herhangi bir su hakkı sorunu oluşturmamaktadır. Özellikle su tutma ve işletme aşamalarında, akış aşağısına bırakılan debi, rezervuar işletme tipine bağlı olarak önemli oranda değişebilir. Akış aşağısı alana olabilecek etkiler nehir yatağının derinleşmesi, akış aşağı tatlı su habitatlarının kuruması ya da alterasyonu ve akış aşağıda gelişebilecek taşkın gibi parametreler göz önünde bulundurularak, söz konusu etkiler detaylı olarak ÇED raporunda açıklanacaktır. Hava kalitesi ve iklime etkiler Büyük kapasiteli barajların çalıştırılması mikro iklim şartlarında değişikliklere (buharlaşma sonucunda nem oranlarındaki değişim, yerel sis oluşumu, rüzgar hızının artması gibi) neden olabilir. Ancak proje kapsamında yer alan barajın etkisinin bu yönde herhangi bir olumsuz etkisi beklenmemektedir. Buna ek olarak, su altında kalacak ve yüksek organik bozunmanın beklendiği alanlar için sera gazı emisyonu da beklenmemektedir. 19

26 Biyolojik Çevre Üzerine Etkiler Projenin gerçekleşmesi durumunda alanda bir ekosistem dönüşümü yaşanacaktır. Bölgedeki akarsu ekosistemi büyük oranda durgunsu ekosistemine dönüşecektir. Barajda su tutulmasıyla birlikte akarsu boyunca normal akış engellenecek ve bir rezervuar alanı oluşacaktır. Akarsu ekosisteminde yaşayan canlılar kıyıya yakın kesimlerde ya da baraj rezervuarı dışındaki alanlarda yaşamlarını sürdürebileceklerdir. Bununla birlikte baraj göl alanında balıkların üremek için uygun ortamı bulması ile balıkçılık potansiyelinde gelişme olması muhtemeldir. Baraj gölleri işlevlerini tamamladıktan sonra çeşitli amaçlar için kullanılabilmektedir. Öncelikli olarak baraj ömrünün uzatılarak sürekli kullanımı yoluna gidilecektir. Baraj alanının dolması ve kullanım ömrünü tamamlaması durumunda ise çeşitli amaçlarda kullanılabilecektir. Baraj alanı içme suyu havzası olarak kullanılabilecektir. Diğer bir kullanım alanı ise proje kapsamındaki baraj gölleri ömrünü tamamladıktan sonra da boşaltılmayıp yapay bir göl olarak halkın rekreasyon amaçlı kullanımına açılabilecektir. Mevcut sucul habitatların özelliklerindeki değişiklikler HES projeleri için kaçınılmazdır. Projenin biyoçeşitlilik ve hassas habitatlara olumsuz etkisi olacaktır. Proje kapsamında Ekosistem Değerlendirme Raporu ve Su Hakları Raporu hazırlatılacaktır. Proje kapsamında bırakılacak can suyu miktarı, Ekosistem Değerlendirme Raporunun, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilmesi sonucunda belirlenecektir. Nehirde akımın son 10 yıllık ortalamanın %10 undan az olması halinde suyun tamamı bırakılacaktır. Belirlenecek cansuyu miktarına regülatör ile HES arasındaki teessüs etmiş diğer su hakları ilave edilecek ve kesin proje çalışmaları belirlenen bu toplam miktar dikkate alınarak yapılacaktır. Kati proje aşamasında proje, cansuyu ölçümü yapılabilmesi için AGİ kurulmasına uygun olarak dizayn edilecektir. AGİ kurulması aşamasında ilgili DSİ Bölge Müdürlüğü ne müracaat edilecektir. Proje kapsamında balık geçiti inşa edilecektir. Balık geçidi planı ÇED Raporu nda verilecektir. Biyolojik çevre üzerine etkiler ve alınacak önlemler, ÇED Raporunda detaylı olarak incelenecektir. Gürültü Tesisin işletilmesi sırasında türbinlerin ve jeneratörlerin çalışması sırasında gürültü oluşacaktır. Ancak bu ekipmanlar HES binası içerisinde, kapalı ortamda bulunacağı için çevresel gürültü yaratmayacaktır. HES binasının dış kaplaması gürültüyü azaltıcı izolasyon malzemesi ile kaplanacaktır. HES binası içinde türbinlerin kullanıldığı bölüme girildiğinde kullanılmak üzere çalışanlara gürültüyü azaltıcı kulaklıklar verilecektir. Tarihi ve kültürel varlıklar üzerine etkiler Proje alanı ve yakın çevresinde, olası tarihi ve kültürel alanlar hakkında ÇED Raporu'nda detaylı bilgi verilecektir. 20

27 İşletme Kapandıktan Sonra Olası Etkiler Tesis işletmeye kapandıktan sonra; baraj kapakları iptal edilecek ve santral yerinden kaldırılacak olup, dere normal akışına devam edecektir. Bu nedenle tesis işletmeye kapandıktan sonra mevcut su kaynaklarına olumsuz bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca tesislerin kaldırılması sırasında, meydana gelecek atıklar ve malzemeler, dere yataklarına ve bölgeye bırakılmayacak olup, tamamen toplanacaktır. Alandan çıkarılacak üniteler (türbin, vb.) başka tesislerde kullanılma imkanı varsa kullanılacak, kullanılma imkanı yoksa hurdacılara satılarak değerlendirilecektir. Proje ömrünün bitmesi veya barajın devre dışı bırakılması, durumundaki değişiklikleri ve su kullanımının planlanması bakımından, barajın bir kısmı sökülmeden bırakılacak ve yeni su planları yapılacaktır. Kapanış faaliyetleri sırasında çevre üzerinde oluşan olumsuz etkiler geçicidir ve inşaat aşamasında karşılaşılan etkilere benzer olacaktır Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi: Karapınar Reg. ve HES projesi enerji amaçlı olarak planlanmış bir projedir. Fizibilite raporu içerisinde anlatılan proje formülasyonu haricinde, başka bir alternatif düşünülmemiştir. BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje yeri ve alternatif alanların mevkii, koordinatları, yeri tanıtıcı bilgiler: Karapınar Barajı ve HES Projesi, Kahramanmaraş - Osmaniye ili Andırın ve Kadirli ilçeleri sınırları içerisinde yeralmakta olup Keşiş Suyu üzerinde planlanmaktadır. Proje alanı Gaziantep M36-c4 ve M36-d3 paftasında yer almaktadır. Keşiş Suyu ana kolu üzerinde 384 m talveg kotunda Kil Çekirdekli Kaya Dolgu olarak planlanan Karapınar Barajı ile depolanan sular sualma yapısı ile alınarak, 135 m çift sıra cebri boru hattı ile 382 m kuyruksuyu kotunda planlanan Karapınar Barajı ve HES' e aktarılarak enerji üretimi yapılacaktır. Projenin yer bulduru ve güzergah haritası Ek-1 de, 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-2'de, google earth görüntüsü Ek-4 te, proje alanı fotoğrafları ise Ek- 3 te verilmiştir. Proje alanı ve 150 m. mesafeli proje etki alanı koordinatları Tablo-7 ve Tablo-8'de verilmiştir. 21