T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAT TEKNOLOJİSİ DENİZLİK

Transkript

1 T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAT TEKNOLOJİSİ DENİZLİK ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ DENİZLİK YAPMA Denizlik Tanımı Amacı Denizlik Yapma Kuralları Denizlik Yapmada İş Sırası Kullanılan Malzemeye Göre Denizlikler Kullanılan Malzemeye Göre Denizlik Konstrüksiyon Şekilleri Denizlik Yapma Yöntemleri Denizlik Yapılması Mermer Hazır Denizlik Yapımı Dökme Betonlu (Mozaik) Hazır Denizlik Yapma Yerinde Dökme Betonlu (Mozaik) Denizlik Yapma...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...28 ÖĞRENME FAALİYETİ DENİZLİK MONTE ETME Hazır Denizlik Tanımı Çeşitleri Kullanılan Malzemeye Göre Denizlikler Denizlik Monte Etme Kuralları Denizlik Monte Etmede İş Sırası Denizlik Monte Etme Mermer Denizlik Monte Etme...31 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...38 MODÜL DEĞERLENDİRME...40 CEVAP ANAHTARLARI...41 KAYNAKÇA...42 i

4 AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 582YIM115 İnşaat Teknolojisi Sıvacılık Denizlik Sıvacılık alanında, imalat ve montajı ile ilgili bilgi ve becerilerinin kazandırıldığı öğrenme materyalidir. 40/32 (+40/32 Uygulama tekrarı yapılmalı) Mozaik modülünü başarmak Denizlik modülü ile, denizlik yapma ve montaj etme yeterlikleri kazanmak. Genel Amaç Sıvacılık alanında imalat ve montaj ile ilgili yeterlilikleri kazandırma amaçlandırılmaktadır. Amaçlar 1. Denizliği kuralına uygun yapabileceksiniz. 2. Denizliği kuralına uygun monte edebileceksiniz. Ortam: Denizlik üretip monte edebileceği araç ve gereçler ile öğrencinin kendi kendine veya gurupla çalışabileceği tüm ortamlar. Donanım: VCD, DVD, tepegöz, projeksiyon, donanımları ve öğrenme materyalleri. bilgisayar Derslik: Teknik resim çizim masaları ve çizim araçgereçleriyle donatılmış yeterince aydınlatılmış sınıflar. Modülde yer alan her bir öğrenme faaliyetini tamamladıktan sonra kazandığınız bilgi, beceri ve uygulamalarınızı değerlendirebileceksiniz. Modül sonunda kazandığınız bilgi ve beceriler, öğretmeniniz tarafından hazırlanacak ölçme aracı ile değerlendirecektir. ii

5 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Denizlik, yapıların vazgeçilmez elemanlarındandır. Yapı elemanları doğrama ve duvarların yağmur ve kar sularından en az etkilenmesini sağlarlar. Bunun dışında bina cephelerine estetik açıdan bir zenginlik kazandırırlar. Günün inşaat alanındaki teknolojik gelişmeleri ile birlikte denizliklerde kullanılan malzeme ve yapım teknikleri yönünden değişiklikler yaşamıştır. Denizlik yapım tekniği, kullanılan malzeme ve şekilleri yapının karakteristik özelliğine göre seçilmelidir. Aksi halde denizlik yapım amacına hizmet edemeyip koruma görevini yerine getiremeyecektir. Seçilen denizlik şeklinin de yapı formuna uygun olması gerekir. Her denizlik her yapıda estetik durmayabilir. Yalnız başına güzel olan nesneler bir araya geldiklerinde her zaman güzelliği oluşturamazlar. Bir araya gelen güzeller arasında bir ahenk olmalıdır. Denizlik malzemesi ve şekli seçiminde yukarıdaki kıstaslar hatırdan çıkarılmamalıdır. Bu modül; denizlik tanıtımı, denizlik yapımı ve hazır denizlik montajı hakkında bilgi sahibi olmak için değerli bir kaynak niteliği taşımaktadır. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Gerekli ortam sağlandığında denizliği öğrenip kuralına uygun denizlik üretebileceksiniz. ARAŞTIRMA Evinizde ve çevrenizde bulunan denizlikleri inceleyerek şekil, çeşit, yapım teknikleri ve kullanılan malzemeler hakkında araştırma yapınız. Denizlik üretmek ile ilgili bilgi ve kaynaklar ile elde ettiğiniz sonuçları sınıfta arkadaşlarınıza sununuz Denizlik 1. DENİZLİK YAPMA Tanımı Pencere doğraması altı iç ve dış kenarlarında bulunan, pencere yüzeyinden akan yağmur sularının duvar içerisine sızmasını engelleyip duvar dışına atılmasını sağlayan yapı elemanına denizlik denir Amacı Pencere boşluklarında biriken yağmur suları duvar içerisine ve duvar yüzeyine akarak yapı elemanlarının bozulmasına neden olmaktadır. Pencere ve benzeri boşluklarda suların duvar içerisine sızmasını ve bu suların duvar yüzeyinden 3,5 4 cm ileriye damlaması amacı ile denizlik uygulaması yapılır. Denizlik ile ilgili bazı önemli bilgileri giriş bölümünde de bulabilirsiniz Denizlik Yapma Kuralları Denizlikler; Yağmur ve kar sularının duvar içerisine sızmasını engeller nitelikte olmalıdır. Yağmur ve kar sularının denizlik yüzeyinde birikmesini engeller nitelikte olmalıdır. Yağmur ve kar sularının duvar yüzeyine akmasını engeller nitelikte olmalıdır 3

8 Bu nedenle denizlikler su geçirmeyen malzemelerden, suyun dışarı atılması için dışaşağı eğimli, kenarları kalkık, suyun denizlik altından duvara ulaşmaması için damlalıklı yapılırlar Denizlik Yapmada İş Sırası Denizlikler kullanılan malzemeye göre değişik işlem ve yöntemler kullanılarak yapılır. Buna bağlı olarak ta denizlik yapımında işlem sırası da değişiklik göstermektedir. Denizlik yapmada iş sırası teki uygulamalarda işlem basamakları halinde verilmiştir Kullanılan Malzemeye Göre Denizlikler Denizlik yapımında; kullanılan malzeme çeşidine göre değişik yöntemler kullanılmaktadır. Aşağıda değişik malzemelerden yapılan denizlikler örnek olarak verilmiştir Resim 1: Betondan (mozaik) yapılan denizlik Resim 2: Taştan yapılan denizlik Resim 3: Mermerden yapılan denizlik Resim 4: Ahşaptan yapılan denizlik 4

9 Ahşap, plastik ve alüminyum gibi denizlikler ağırlıkta doğrama imalatı yapılırken, taş ve tuğla denizlikler ise genelde duvar örülürken pencere boşluğu altına uygulanır Kullanılan Malzemeye Göre Denizlik Konstrüksiyon Şekilleri a b Şekil 1.a,b: Beton (mozaik) dökme denizlik şekilleri Şekil 2: Tek parça mermer denizlik Şekil 3: Çift parça mermer denizlik Şekil 4: Dış mermer, iç ahşap denizlik Şekil 5: Çift taraflı ahşap denizlik 5

10 Denizlik Yapma Yöntemleri Denizlik uygulamaları zamanın gereklerine ve teknolojilerine uygun olarak malzeme ve yöntemlerde farklılıklar görülmektedir. Geçmişte denizlik yapımında ahşap, taş ve beton gibi malzemeler sıkça kullanılmakta iken günümüzde bunun yerini hazır denizlik dediğimiz farklı malzemelerden yapılan profiller almıştır. Klasik denizlik yapma yöntemlerinin zorluğu, işçilik maliyetinin çokluğu, uygulama zamanının uzunluğu gibi nedenlerle yerini kolay uygulana bilen fabrikasyon malzemeler almıştır. Geçmişte en çok kullanılan beton (Mozaik karışımlı) denizlik uygulamalarının yerinde yapılması, her pencere ve ölçü için ayrı kalıpların yapılması, kalıplara dökme ve sökme, perdah etme gibi işlemler zaman almakta, kullanımda temizliğin zor olması zamanla çatlaması bu uygulamanın az tercih edilmesine neden olmaktadır. Günümüzde mermerden yapılan denizlikler sıkça kullanılmakta hazır söve malzemeleri ile görüntü zenginliği kazandırılmaktadır Denizlik Yapılması Resim 5: Mermer denizlik ve söve kombinasyonu Bu bölümde üç ayrı teknikte denizlik yapılmasını ele aldık. Bunlar: Mermer hazır denizlik yapma Dökme betonlu (mozaik) hazır denizlik yapma Yerinde dökme betonlu (mozaik) denizlik yapma Mermer Hazır Denizlik Yapımı İşlem basamakları, Kişisel güvenlik araçlarınızı temin ediniz. Daha önceden renk ve özellikleri belirlenmiş mermer plakayı denizlik ölçüsünü de dikkate alarak seçiniz. 6

11 Resim 6: Kişisel korunma araçları Resim 7: Değişik renk ve desende mermerler Ağır ve büyük ebatlı mermerleri uygun nakil vasıtalarıyla iş güvenliği kurallarını dikkate alarak kesim makinesine getiriniz. Makine siperini denizlik genişliği kadar ayarlayınız. Resim 8: Mermer taşıma aparatı Plakanın ölçülerini de dikkate alarak mermer plakayı sipere dayayarak tablaya yatırınız. Testere yüksekliğini; testere diş ucu tabla yüzeyinden ortalama 0,5cm aşağıya inecek şekilde ayarlayınız. Kesim için testere makinesi şalteri ve su vanasını açınız. Kesim sırasında testere lamasının ve mermerin ısınıp zarar görmemesi için kesim sırasında soğutma amacıyla su kullanınız Testere makinesi tablasını yavaşça iterek mermer üzerinde kesim ağzı oluşturunuz. Tablayı geri çekerek genişlik ölçüsü kontrolünü yapınız. 7

12 Resim 9: Kesim ağzı oluşturma Tekrar uygun hızda tablayı hareket ettirerek testere ile mermerin kesilmesini sağlayıp mermer denizlik genişliğini ölçüsüne getiriniz Resim 10: Denizlik genişliğinin ölçüsüne getirilmesi Kesme hızını testere tipi ile kesilen mermerin cinsini dikkate alarak ayarlayınız Denizlik boylarını tepsi testere makinesi tabla siperine dayayarak yukarıdaki gibi kesiniz. Resim 11: Denizlik boyunun ölçüsüne getirilmesi 8

13 Denizlik genişliğini dikkate alarak damlalık kinişi (kanalı) kenardan 1,5-2cm içeride olacak şekilde tabla siperini ayarlayınız. Damlalık kinişi (kanalı) ortalama 0,6cm derinlikte olacak şekilde tepsi testere yüksekliğini ayarlayınız. Denizlik mermerini kontrol ederek temiz yüzü altta kalacak şekilde sipere dayayarak tablaya yatırınız. Kesim makinesini yukarıdaki gibi çalıştırınız. Tablayı tepsiye doğru iterek kesim ağzı oluşturunuz. Damlalık kanal derinliği ile kenardan uzaklığını kontrol ediniz. Resim.12: Denizlik damlalığı kesim ağzı oluşturma Uygun hızla tablayı iterek damlalık kanalını açınız. Resim 13: Denizlik damlalığı kanalı açma Resim 14: Damlalık kanalı açılmış denizlik Denizlik mermeri yüzünü düzeltip parlatmak için perdah makinesi ağzına malzeme özelliğine ve aşındırma gerekliliğine göre uygun silme taşını takınız. 9

14 Resim 15: Silme (Perdah) taşları Damlalık kanalı aşağıda kalacak şekilde mermer denizliği perdah makinesi tablasına yatırınız. Perdah makinesi şalteri ve su vanasını açarak sistemi çalıştırınız. İstenilen düzgünlüğe ve parlaklığa gelinceye dek yüzeyde perdah işlemine devam ediniz. Resim 16: Denizlik yüzeyinin perdah edilmesi Mermer denizlik iç ve dış kenar üst köşelerine pah kırmak ve cumbalar (kenar) ile pahları parlatmak için gerekli araç gereçlerini çalışma alanına getiriniz. Resim 17: Spiral ve perdah gereçleri 10

15 Takoz zımpara taşını spiral makinesine tekniğine uygun takınız. Mermer denizlik iç ve dış kenar üst köşelerine kuralına uygun yeterli miktarda pahı kırınız. a Resim 8.a,b: Spiral makinesi ile pah kırma b Spiral makinesine cumba ve pahı parlatmak için malzeme tipine uygun incelikteki zımparayı destek flaşı ile birlikte takınız. Mermer denizliği cumbası ve pahını denizlik yüzey kalitesi oranında parlatınız. a b Resim 19.a,b: Spiral makinesi pah ve kenar (cumba) perdah etme Denizlik iç ve dış kenar alt köşeleri ile denizlik başlarındaki köşelere keskinliği almak için zımpara ile dar yüzeyli pahlar kırınız. Resim 20: Denizlik çevresindeki köşe keskinliğinin pahlandırılarak giderilmesi 11

16 İşlemleri biten mermer denizlikleri montaj yerine taşınırken birbirini çizmemesi için denizlik aralarına karton, battaniye, havalı ambalaj naylonu gibi gereçler koyunuz. Resim 21: Özel olarak kesilmiş mermer aralarına yerleştirilen battaniye parçaları Dökme Betonlu (Mozaik) Hazır Denizlik Yapma Fabrika veya küçük işletmelerde, çeşitli malzemelerle oluşturulan beton harçlarının hazırlanan kalıplara dökülmesi ile elde edilen denizliklerdir. Değişik şekil, boy ve genişlikte yapılabilir. Uygun genişlik ve şekillerdeki denizlikler seçilip boyları gerektiği kadar spiral ile kesilerek kullanılır Aşağıda bu tip bir denizliğin yapımı verilmiştir Hazır Denizlik Kalıbı Yapma ve Denizlik Harcı İle Doldurma İşlem Basamakları, İstenen denizlik modeline göre denizlik kalıbını yapınız Kalıp iç yüzeyinin pürüzsüz istenilen denizlik ölçü ve şekillerinde olmasına özen gösteriniz Resim 22: Kenarları pahlı hazırlanmış denizlik kalıbı 12

17 Kalıbın üst ölçülerinin alt ölçülerinden 1-2 mm geniş olmalıdır. Denizlik kalıbı hazırlanırken denizlik yüzeyini kalıp tabanı oluşturacağı unutulmamalıdır Hazırlanan kalıbı, donatı ve damlalık çıtalarını çalışma alanına getiriniz. Kalıbı düzgün ve sağlam bir zemine terazisinde yerleştiriniz. Resim 23: Denizlik kalıbı ve donatıları Mozaik karışımlı denizlik harcını kuralına uygun hazırlayınız. Mozaik modülünde mozaik harcının hazırlanmasını öğrenmiştiniz a b c Resim 24.a,b,c: Mozaik karışımlı dökme denizlik harcı hazırlama Kalıp derinliğinin yarısına kadar harç koyup harcı kalıba iyice oturtup yayınız Denizlik yüzeyinin düzgün ve pürüzsüz olması için harç ve kalıp arasında hava kabarcığı kalmamalıdır. 13

18 a b Resim 25.a,b: Kalıba denizlik harcı dökme Donatıyı harç üzerine yatırıp mala ile harç içerisine oturtunuz Resim 26: Denizlik donatısının harç içerisine yerleştirilmesi Donatı üzerine harç koyarak kalıbı doldurunuz. Küçük darbelerle harcın iyice oturmasını sağlayıp harç yüzeyini mala ile düzeltiniz. a b Resim 27.a,b: Kalıbı denizlik harcı ile doldurma yüzey düzgünlüğünü sağlama 14

19 Önceden hazırlanan damlalık yeri hazırlama çıtalarını kenara paralel 1,5 2 cm içeriden harç üzerine yatırınız Diğer kenarda aynı işlemi tekrarlayınız. Kalıba mozaik dökülmeden önce kalıp temiz yağ ile yağlanmalıdır.damlalık çıtalarının üst kenarları,alt kenarlarından azda olsa rahat çıksın denizliği kırmasın diye geniş olmalıdır. Mala ile bastırarak çıtaları harç yüzeyiyle aynı yükseklikte olacak şekilde harç içine yerleştiriniz. Resim 28: Damlalık yeri çıtalarını yerleştirme ve mala ile düzeltme Kalıptaki harcı kurumaya bırakınız. Kuruma sırasında denizlik betonunun yanmaması için betonu su ile soğutunuz. İyice kurumadan kalıptan çıkarmayınız Dökme Hazır Denizliği Kalıptan Çıkarma ve Tesviye Etme İşlem Basamakları, Kurumuş beton denizliği damlalık çıtalarını yerinden çıkarınız 15

20 Resim 30: Damlalık çıtalarının sökülmesi Denizlik kalıbını ters çevirerek beton denizliği kalıptan çıkarınız. Denizliği kalıptan çıkarırken denizliğe hasar vermemek için dikkatli olunuz. a b c Resim 31.a,b,c: Dökme hazır denizliğin kalıptan çıkarılması Denizliği perdah etmek için spiral makinesine 40 numaralı zımparayı tekniğine uygun takınız. Resim 32: Spiral makinesine zımpara takılması 16

21 Spiral makinesi ile denizlik yüzey formunu bozmadan yüzeyini, cumba ve pahını perdah ediniz. Spiral makinesi ile perdah işleminde çevre ve kişisel güvenlik önlemleri alınmalı. Toz maskesiz ve gözlüksüz çalışılmamalıdır. a b c Resim 33.a,b,c: Dökme beton hazır denizlik yüzeyi perdah etme Yerinde Dökme Betonlu (Mozaik) Denizlik Yapma Denizlik boşluğu bırakılarak takılmış pencere altına pencere genişliğinden 6-8cm daha uzun olacak şekilde denizlik kalıpları yapılarak pencere altı iç ve dış tarafına bağlanıp içine beton doldurmak suretiyle yapılan denizliklerdir. Uygulama işçiliği zor ve zaman alıcıdır. Bu nedenle kullanım sıklığını yitirmiştir. Aşağıda bu tür bir denizliğe ait uygulamayı göreceksiniz Denizlik Kalıbı Yapma Ve Yerine Bağlama İşlem Basamakları Pencere boşluğunu ölçerek yapılacak denizlik kalıp ölçüsü ve şeklini belirleyiniz. Resim 34: Dökme beton denizlik yapılacak pencere 17

22 Belirlediğiniz ölçü ve şekildeki denizlik kalıbı tekniğine uygun yapınız. Denizlik kalıbını, donatılarını, bağlama kancasını, metreyi, teraziyi, malayı ve keseri çalışma alanına getiriniz. Resim 35: Farklı şekillerdeki denizlik kalıpları Resim 36: Kalıp ve bağlama gereçleri Denizlik kalıbını uygun yükseklikte ve pencereyi sağdan soldan ortalayarak duvarın iki yüzüne kanca yardımıyla tutturunuz. a b Resim 37.a,b: Kalıbın demir kancalarla yerine bağlanması İç ve dıştaki denizlik kalıplarının her iki ucundan ölçerek uygun kod a getiriniz. İç ve dıştaki denizlik kalıplarını pencerenin sağ ve solundan ölçerek ortalayınız. 18

23 a b Resim 38.a,b: Kalıp kodunun (yüksekliğinin) ölçülerek belirlenmesi Su terazisi kullanarak denizlik kalıbının yere paralel olmasını sağlayınız Resim 39: Kalıp yataylığının ayarlanması Duvar üstündeki toz ve atıkları su ile temizleyiniz. Resim 40: Duvar üstünün sulanması 19

24 Su ile temizleme aynı zamanda denizlik betonu ile duvarın birbirine kaynaşmasını sağlar Denizlik Kalıbına Donatılarını Koyup Denizlik Harcı İle Doldurma İşlem Basamakları; Denizlik dökme harcını tekniğine uygun ve yeterli miktarda hazırlayınız. Harcı dökmeden önce kalıbın iç yüzeylerini temiz yağ ile yağlayınız. Mala ile denizlik kalıbının yarısına kadar harç doldurup harcı sıkıştırınız. a b Resim 41.a,b: Denizlik alanına denizlik harcının dökülmesi Denizlik betonu donatılarını harcın üzerine yerleştirip harç takviyesi yapınız. Resim 42: Denizlik donatıları yerleştirme Resim 43: Harç takviyesi yapma İçteki denizlik yüzeyini düz, dışarıdaki denizlik yüzeyi dışa meyilli olacak şekilde harç yüzeyini mala ile düzeltiniz. 20

25 a b Resim 44.a,b: Denizlik harç yüzeyinin mala ile düzeltilmesi Kalıba dökülmüş olan betonu kurumaya bırakınız. Kuruma süresince betonun yanmaması için sulayarak soğutunuz. Kullandığınız araç ve gerecin bakımını yaparak yerine kaldırınız. Çalışma alanını temizleyiniz. Resim 45: Denizlik betonu dökülmüş pencere Denizlik Kalıbı Sökme, Denizlik Tesviyesi Yapma İşlem Basamakları, Çevre güvenliğini alınız. Kalıp yada herhangi bir malzeme aşağı düşerek başkalarına zarar verebilir Kalıbı tutan kancaları kendinize ve çevreye zarar vermeden yerinden çıkarınız. 21

26 İyice kurumadan sökmeyiniz. Resim 46: Kalıp bağlama kancalarının sökülmesi Denizliğe ve kalıba zarar vermeden çekiçle denizlik kalıbına hafif darbeler uygulayarak dış taraftaki kalıbı yerinden çıkarınız. a b Resim 47.a,b,c: Denizlik kalıbının sökülmesi Resim 48: Damlalığı, kalıp içine çıta konularak yapılmış denizlik 22 c

27 İç taraftaki kalıbı dış kalıp sökmede olduğu gibi sökünüz. a b c Resim 49.a,b,c: Denizlik kalıbının sökülmesi Resim 50: Damlalığı aşağı sarkık yapılmış denizlik Denizlik yüzey formunu bozmadan tüm yüzeyleri spiral makinesi kullanarak perdah ediniz. a b 23

28 c d Resim 51.a,b,c,d: Denizlik yüzeylerini perdah etme Denizlik alt köşesine keskinliği yok etme amacı ile pah kırıp denizlik tepelerini perdah ediniz. Resim 52: Denizlik alt köşesine pah kırma Resim 53: Denizlik tepelerini perdah etme İçteki denizliği de aynı şekilde perdah ediniz. Resim 54: İçteki denizliğin perdah edilmesi Resim 55: Denizliği perdah edilmiş pencere 24

29 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ MERMER HAZIR DENİZLİK YAPIMI Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızla yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet veya Hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin Yapıda sıvalar Adı Amaç Denizlik yapabilme becerisini ölçmek Konu Denizlik Yapabilme Değerlendirme Ölçütleri 1. İşin niteliğine ve ölçüsüne uygun mermeri seçtiniz mi? 2. Kişisel güvenlik önlemlerini aldınız mı? 3. Mermerin genişliğini ve boyunu tekniğine uygun testere makinesinde kestiniz mi? 4. Damlalık kanalını tekniğine uygun açtınız mı? 5. Perdah makinesinde mermer yüzünü perdah ettiniz mi? Takoz zımpara taşı ile denizlik üst kenarlarına tekniğine uygun pahı kırdınız mı? Denizlik kenar ve pahını ince zımpara kullanarak tekniğine uygun perdah ettiniz mi? 8. Denizlik kenarı alt köşelerine dar yüzeyli pahı kırdınız mı? 9. İşi biten araç ve gereçlerin bakımlarını yaparak yerlerine kaldırdınız mı? 25 Evet Hayır

30 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ DÖKME BETONLU (MOZAİK) HAZIR DENİZLİK YAPMA Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızla yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet veya Hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin Adı Yapıda Sıvalar Amaç Denizlik yapabilme becerisini ölçmek Konu Denizlik yapabilme Değerlendirme Ölçütleri 1. Tekniğine uygun ve ölçüsünde denizlik kalıbını yaptınız mı? 2. Denizlik donatılarını ve damlalık çıtalarını hazırladınız mı? 3. Uygun oranda mozaik karışımlı dökme harcını tekniğine uygun hazırladınız mı? 4. Denizlik kalıbını terazisinde düzgün bir yere yerleştirdiniz mi? Denizlik harcı ve donatısını kalıp içerisine tekniğine uygun yerleştirdiniz mi? Damlalık çıtalarını tekniğine uygun denizlik harcına yerleştirip harç yüzeyini mala ile düzelttiniz mi? Denizlik betonu kuruma süresince gerekli işlemleri tekniğine uygun yaptınız mı? Beton denizliği tekniğine uygun ve kırmadan kalıptan çıkardınız mı? Kuruyan denizliğin perdahını tekniğine uygun yaptınız mı? 26 Evet Hayır

31 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ YERİNDE DÖKME BETONLU (MOZAİK) DENİZLİK YAPMA Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızla yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet veya Hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin Yapıda Sıvalar Adı Amaç Denizlik yapabilme becerisini ölçmek Konu Denizlik Yapabilme Değerlendirme Ölçütleri Tekniğine uygun ve ölçüsünde denizlik kalıbını yaptınız mı? Denizlik donatılarını ve kalıp bağlama kancasını hazırladınız mı? Uygun oranda mozaik karışımlı dökme harcını tekniğine uygun hazırladınız mı? Denizlik kalıbını terazisinde ve uygun yükseklikte pencereye ortalayarak yerine kanca ile bağladınız mı? Denizlik harcı ve donatısını kalıp içerisine tekniğine uygun yerleştirdiniz mi? İçteki denizlik yüzeyini düz, dıştaki denizlik yüzeyini dışa eğimli olarak harç yüzeyini düzelttiniz mi? Denizlik betonu kuruma süresince gerekli işlemleri tekniğine uygun yaptınız mı? 8. İç ve dış denizlik kalıbını tekniğine uygun söktünüz mü? 9. Kuruyan denizliğin perdahını tekniğine uygun yaptınız mı? 27 Evet Hayır

32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında cevaplandırarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları Pencere doğraması alt, iç ve dış kenarlarında bulunan, pencere yüzeyinden akan yağmur sularının duvar içerisine sızmasını engelleyen yapı elemanına ne denir? A) Küpeşte B) Damlalık C) Denizlik D) Hepsi 2. Aşağıdakilerden hangisi denizliklerde olması gereken niteliklerden biridir? A) Yağmur ve kar sularının duvar içerisine sızmasını engeller nitelikte olmalıdır. B) Yağmur ve kar sularının denizlik yüzeyinde birikmesini engeller nitelikte olmalıdır. C) Yağmur ve kar sularının duvar yüzeyine akmasını engeller nitelikte olmalıdır D) Hepsi 3. Aşağıdakilerden hangisi kullanılan malzemeye göre denizlik çeşitlerinden değildir? A) Ahşap denizlik B) Dökme denizlik C) Taş denizlik D) Mermer denizlik 4. Yağmur sularının duvar yüzeyine akmasını engellemek için denizliklerde uygulanan konstrüksiyon aşağıdakilerden hangisinde daha doğru olarak verilmiştir? A) Damlalık yapmak B) Denizliği duvar dışına taşırmak C) Denizliği dış-aşağı eğimli yapmak D) Su birikme kanalı yapmak 28

33 Damlalık çıtası yerleştirme Kalıp yapma Donatı koyma Zemin harcı koyma Yüzey düzeltme Kalıbı harçla doldurma Yukarıda verilen dökme betonlu hazır denizlik uygulaması işlem basamakları aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak sıralanmıştır? A) B) C) D) Mozaik dökme denizlik perdah etmede kullanılan zımpara kâğıdın numarası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) B) C) D) Yerinde dökme denizlik kalıbı bağlamada kod alma için kullanılan aşağıdaki aletlerden hangisi doğru olarak verilmiştir? A) Su terazisi B) Gönye C) Şakul D) Metre DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. 29

34 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Gerekli ortam hazırlandığında önceden hazırlanmış denizlikleri yerlerine kurallarına uygun olarak monte edebileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizde denizlik üreten veya montaj işleri yapan iş yerlerini gezerek hazır denizlik çeşitlerine göre montaj teknikleri hakkında bilgi toplayıp bu bilgileri sınıf ortamında arkadaşlarınıza sununuz. 2. DENİZLİK MONTE ETME 2.1. Hazır Denizlik Tanımı Yerinde yapılması dışında kalan, fabrika veya küçük işletmelerde çeşitli malzemelerden montaja hazır halde üretilmiş denizliklere hazır denizlik denir Çeşitleri Kullanılan Malzemeye Göre Denizlikler Beton denizlikler Doğal taş denizlikler Tuğla denizlikler Ahşap denizlikler Metal denizlikler PVC denizlikler Poliüretan denizlikler Denizlikler kullanıldığı binanın yapı özelliğine göre değişik malzemelerden ve değişik şekillerde yapılır. Denizlik çeşitleri ile ilgili resimleri faaliyet-1 de vermiştik. Hatırlamak için dönüp bakabilirsiniz. 30

35 2.2. Denizlik Monte Etme Kuralları Denizlik monte etmeden çevre güvenliği sağlanmalıdır. Denizliklere taşınması ve montajı sırasında zarar verilmemelidir. Denizlik kenarı duvar yüzeyine paralel olmalıdır. Denizlik, yağmur sularını duvar dışına atacak açıda dış-aşağı eğimli monte edilmelidir Denizliğin iki ucu aynı kotta olacak şekilde monte edilmelidir. Denizlik uygun bağlayıcılarla yerine monte edilmelidir. Denizlik-Duvar, Denizlik-Doğrama arası boşluklar suyun geçmesini engelleyecek şekilde izole edilmelidir Denizlik Monte Etmede İş Sırası Denizlik, denizlik monte etme araç gereçlerini çalışma alanına getirilmesi Denizlik yerinin hazırlanması Denizliğin yerine konarak kontrolü Yapıştırma harcını hazırlama Yapıştırma harcını koyma Denizliğin yerine yerleştirilmesi Yapıştırıcı harcı fazlalıklarının alınması Boşlukların harçla kapatılması İnce sıva ve macunlarla tesviye yapma 2.4. Denizlik Monte Etme Mermer Denizlik Monte Etme İşlem Basamakları, Çevre güvenliğini sağlayınız. Mermer denizliği çalışma alanına getiriniz. Mermer denizlikleri taşırken ve istiflerken kırılmaması için dik pozisyonda olmasına dikkat ediniz. Resim 57: Mermer denizliğin taşınması Resim 58: Mermer denizlik istifleme 31

36 Denizlik yerini hazırlayınız Sıvadan sonra konulan denizliklerde pencere kenarından 4cm çıkıntılı olması, söve konulacaksa söve genişliğini karşılaması amacıyla mermer girecek şekilde yan duvarlar gerekli ölçüde kırılır. Bu uygulama sonucunda suyun duvar içine girmesi de engellenmiş olur. Resim 59: Hazır denizlik konacak pencere Resim 60: Pencere kenarlarının kırılması Denizlik boyunda fazlalık var ise denizlik boyunu ölçerek markalayınız. Denizlik fazlalığını spiral makinesi ile iş güvenliği kurallarına uygun kesiniz. Mermer denizliği 2 3 hamlede her seferinde biraz daha derinlemesine dalınarak kesilmesi gerekir. Aksi halde denizliğe, spiral makinesi ile kesicisine daha önemlisi çalışana ve çevreye zarar verilebilir a b c Resim 61.a,b,c: Mermer denizlik boyunun markalanıp spiral ile kesilmesi Denizliği yerine koyarak montaj için gerekli kontrolleri yapınız. 32

37 Resim 62: Mermer denizlik montaj öncesi kontrolü Yapıştırma harcını zengin karışımlı tekniğine uygun hazırlayınız. a b Resim 63.a,b,c: Mermer denizlik yapıştırma harcı hazırlama c Denizlik monte edilecek yüzeyi düzeltip temizleyiniz. Yapıştırma harcının sağlamca tutması ve yüzeyi tozlardan temizlemek için montaj yüzeyini su ile yıkayınız. Resim 64: Denizlik montaj yüzeyinin sulanması 33

38 Denizlik montaj yüzeyine yeterli miktarda harcı mala ile tekniğine uygun seriniz. Yapıştırma harcı denizlik zeminini doldurup düzeltmek, denizliği istenilen yataylılıkta ayarlamak ve zamanla yapıştırma harcının kırılıp dökülmesini önlemek için 3-4cm kalınlığında serilmesi gerekir. a b Resim 65.a,b: Yapıştırma harcı serme Serilen yapıştırma harcı üzerine yapışma gücünü artırmak için biraz çimento sepeleyiniz. Çimento kuru kalmış ise su sepeleyerek ıslatınız. a b Resim 66.a,b: Yapıştırma harcı üzerine çimento ve su sepeleme Denizliği damlalık altta kalacak şekilde ortalayarak yerine koyunuz. Dış ve iç taşma payı ile duvar içine girme payını istenilen değerlere getiriniz. Denizlik kenarı ile duvar yüzeyi doğrultuları birbirine paralel olmalı 34

39 Resim 67: Mermer denizliği yapıştırma harcı üzerine yerleştirme Denizliği boy yönünde yere paralel, genişlik yönünde 3 5 derece dışa meyilli olacak şekilde hafif darbelerle yerine oturmasını sağlayınız. a b Resim 68.a,b: Denizliği terazi kullanarak istenilen eğimde yerine yerleştirilmesi Taşan yapıştırma harcını mala ile düzeltip fazla harcı alarak yüzeyi tesviye ediniz. Denizlik uçları ile duvar arası boşlukları da harçla doldurup yüzeyi tesviye ediniz. Resim 69: Fazla harçların alınması Resim 70: Kenar boşlukların doldurulması 35

40 İnce sıva ve alçı ile bozulan sıva tadilatlarını yapınız. a b Resim 71.a,b: İçte alçı ile montaj tadilatı yapılmış pencere Yere dökülmüş olan yapıştırma harcı fazlalıkları ile diğer atıkları çalışma alanından kaldırınız. Araç ve gereçleri toparlayıp gerekli bakımını yapınız. Denizlik yapıştırma harcı kuruyana dek hiçbir şekilde denizliğe darbe uygulamayınız. Kuruma süresi içinde denizlik yapıştırma harcını ve tadilat sıvalarını sulayınız. Resim 72: Dışta, ince sıva ile montaj tadilatı yapılmış pencere Diğer hazır denizlikler malzeme tipinden kaynaklanan bağlama faklılığı dışında işlem basamakları aşağı yukarı aynıdır. 36

41 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre kendiniz ya da arkadaşınızla yaptığınız çalışmayı değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre Evet veya Hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin Yapıda sıvalar Adı Öğrencinin Amaç Denizlik montajı yapabilme becerisini ölçmek Adı Soyadı Konu Denizlik montajı yapabilme Sınıf Nu Değerlendirme Ölçütleri 1. Denizlik, Denizlik monte etme araç gereçlerini çalışma alanına getirdiniz mi? 2. Denizlik yerini hazırladınız mı? 3. Denizliği yerine koyarak kontrolünü yaptınız mı? 4. Yapıştırma harcını hazırladınız mı? 5. Yapıştırma harcını koydunuz mu? 6. Denizliği tekniğine uygun olarak yerine yerleştirdiniz mi? 7. Yapıştırıcı harcı fazlalıklarının alıp tesviye ettiniz mi? 8. Kalan boşlukları harçla kapattınız mı? 9. İnce sıva ve macunlarla yüzey tadilatını yaptınız mı? 10. Çalışma alanını temizlediniz mi? 11. Araç ve gereçlerin bakımını yaparak kaldırdınız mı? 37 Evet Hayır

42 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Bu faaliyet kapsamında cevaplandırarak belirleyiniz. 1. hangi bilgileri kazandığınızı aşağıdaki soruları Yapıştırma harcı üzerine mermer konmadan çimento serpelenmesindeki amaç aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Sulu yapıştırma harcını koyulaştırmak B) Yapıştırma harcı yüzey düzgünlüğü sağlamak C) Yapıştırma harcı bağlayıcılığını artırmak D) Hepsi 2. Aşağıdakilerden hangisi yapım şekillerine göre hazır denizlik gurubundan sayılmaz? A) Yerinde dökme denizlik B) Kalıpla hazırlanan dökme denizlik C) Mermer denizlik D) Tuğladan yapılan denizlikler 3. Aşağıdakilerden hangisi denizlik monte etme kurallarından değildir? A) Denizlik monte etmeden çevre güvenliği sağlanmalı B) Denizlik kenarı duvar yüzeyine paralel olmalı C) Denizliğin iki ucu suyun birikmemesi için farklı kotta olmalı D) Denizliğin iki ucu aynı kotta olacak şekilde monte edilmeli Yapıştırma harcını hazırlama Denizliğin yerine konarak kontrolü Denizlik yerinin hazırlanması Denizliğin yerine yerleştirilmesi Yapıştırıcı harcı fazlalıklarının alınması Yapıştırma harcını koyma Yukarıda karışık verilen hazır denizlik montajı işlem sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru sıralı verilmiştir? A) B) C) D)

43 5. Hazır denizlik montajı yaparken denizlik yüzeyinin dış-aşağı eğimli olarak yapılma nedenleri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Suyun duvar dışına atılması B) Suyun doğramadan uzaklaştırılması C) Suyun birikmesini engellemek D) Hepsi 6. Sıvası yapılmış binalarda denizlik girecek şekilde yan duvarların kırılır. Bu gerekçe aşağıdakilerden hangisinde daha doğru olarak verilmiştir? A) Pencere kenarından denizliği uzatarak taşırmak B) Estetik görüntü sağlamak C) Denizliği yerine sağlamca tutturmak D) Hepsi DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete dönerek tekrar inceleyiniz. 39

44 MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Soru: Mozaik karışımlı betondan hazır denizlik yaparak bu denizliği yerine monte ediniz. PERFORMANS TESTİ Dersin Adı Öğrencinin Yapıda sıvalar Amaç Denizlik imalatı ve montajı yapabilme becerisini ölçmek. Konu Denizlik imalatı ve montajı yapabilme Adı Soyadı Sınıf No Değerlendirme Ölçütleri 1. Tekniğine uygun ve ölçüsünde denizlik kalıbını yaptı mı? 2. Denizlik donatılarını ve damlalık çıtalarını hazırladı mı? 3. Uygun oranda mozaik karışımlı dökme harcını tekniğine uygun hazırladı mı? 4. Denizlik kalıbını terazisinde düzgün bir yere yerleştirdi mi? Denizlik harcı ve donatısını kalıp içerisine tekniğine uygun yerleştirdi mi? Damlalık çıtalarını tekniğine uygun denizlik harcına yerleştirip harç yüzeyini mala ile düzeltti mi? Denizlik betonu kuruma süresince gerekli işlemleri tekniğine uygun yaptı mı? 8. Beton denizliği tekniğine uygun kalıptan çıkardı mı? 9. Kuruyan denizliğin perdahını tekniğine uygun yaptı mı? 10. Pencere boşluğunda denizlik yerini tekniğine uygun hazırladı mı? 11. Denizliği yerine koyarak gerekli kontrolleri yaptı mı? 12. Yapıştırma harcını tekniğine uygun hazırladı mı? 13. Yapıştırma harcını tekniğine uygun duvar üzerine serdi mi? 14. Beton denizliği tekniğine uygun yerine yerleştirdi mi? 15. Kenar boşluklarını doldurup tesviyesini yaptı mı? 16. İşi biten araç gereçlerin bakımını yapıp yerine kaldırdı mı? 40 Evet Hayır

45 CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ 1 İN CEVAP ANAHTARI C D B A C B D ÖĞRENME FAALİYETİ 2 NİN CEVAP ANAHTARI C A C B D A 41

46 KAYNAKÇA KAYNAKÇA KOÇ, Abdullah, Denizlik Yapımı Araştırma Notları, Antalya, 2007 KOÇ, Abdullah, Denizlik Şekilleri Detay Çizimleri, Antalya, 2007 KOÇ, Abdullah, Denizlik Yapma Ve Montaj Uygulama Resimleri, Antalya,