Yeni iyimserlik dalgası eski ikilemleri tekrar gündeme getirebilir

Transkript

1 Türk Ekonomi Bankası Haftalık Ekonomi Bülteni Emin Öztürk (212) (1671) 31 Temmuz 2006 Yeni iyimserlik dalgası eski ikilemleri tekrar gündeme getirebilir Geçen haftadan iz bırakanlar Yabancı fon girişleriyle YTL geçen hafta boyu değer kazandı, YTL/$ kuru 1.50 düzeyinin altına indi, tahvil piyasasında faizler yüzde düzeyine geriledi ve Cuma haricinde Borsa da yükselişler görüldü Merkez Bankası hem PPK toplantısı değerlendirmelerinin özetini hem de üç aylık enflasyon raporunu yayımladı ancak söz konusu metinlerde öncekilerden farklı ve piyasa görüşünü değiştirecek nitelikte görüşler yer almadı IMF İcra Direktörleri Kurulu 3. ve 4. gözden geçirmelerin tamamlanması nedeniyle 1.85 milyar dolarlık kredi dilimini serbest bırakma kararı aldı Geçen hafta açıklanan ABD verileri büyüme konusunda karışık sinyaller verdi ancak piyasalarda Fed in faiz artışlarının sonuna geldiği görüşü ağırlık kazandı Bu haftaya bakış Orgeneral Büyükanıt ın Genel Kurmay Başkanlığı na atanmasıyla bu konudaki spekülasyonlar ve belirsizlik sona erdi Haziran dış ticaret açığı beklentilerin altında 4.2 milyar dolar olarak gerçekleşti Yurt içinde bu haftanın en önemli verisi Perşembe günü açıklanacak olan Temmuz enflasyonu; piyasa beklentisi TÜFE için yüzde 0.45, ÜFE için yüzde 1.69 ABD de Salı günü açıklanacak çekirdek pce deflatörü ile Cuma günü açıklanacak olan tarım dışı istihdam raporu piyasalar için ön plandaki veriler Her hakkı saklıdır. İzinsiz çoğaltılamaz. Bu raporda yer alan bilgi ve veriler güvenilir olduğu düşünülen kamuya açık kaynaklara dayanmaktadır. İfade edilen görüşler, tahminler ve beklentiler bu raporun yazıldığı tarih itibariyle yazarın vardığı sonuçları yansıtmaktadır. Türk Ekonomi Bankası nı bağlamaz. Ticari kararlar için veya yatırım tercihi yapmak amacıyla kullanılması durumunda Türk Ekonomi Bankası hiç bir sorumluluk üstlenmez.

2 Piyasadaki son dalga yüksek yurt içi faizlerle yurt dışındaki iyimser havanın bir sonucu. Geçen haftaki bültenimizde görünür gelecekte yurt içi faizlerin hem nominal hem de reel olarak yüksek kalacağı öngörüsünü ana fikir olarak sunmuştuk. Bu öngörünün arkasındaki gerekçelerden bir tanesi, ABD de faiz artışlarının Ağustos ayından itibaren sona ermesi durumunda bile en azından bu yılın kalanında yüzde 5 ya da üzerinde bir faiz düzeyinin muhafaza edileceği düşüncesiydi. Buna bağlı olarak, yani referans olarak kullanılan ( riskfree ) ABD doları faizinin en az yüzde 5 olduğu bir durumda, YTL cinsinden reel faizlerin hızla aşağı inmesinin zor olacağı sonucuna varmıştık. Yurt içinde ise Merkez Bankası nın Haziran ayının ilk haftasında başlattığı faiz artış sürecini daha da devam ettirebileceği yönündeki sinyallerine bakarak kısa vadeli faizlerin yüksek olmasının orta ve uzun vadeli faizlerin uzun boylu aşağı gitmesine engel olacağını söylemiştik. Ayrıca, piyasaların bir müddet istikrarlı gitmesi ve enflasyon verilerinin olumlu çıkması durumunda bile Merkez Bankası nın Nisan ayı enflasyonu açıklanmadan önce yapılan faiz indirimine benzer bir mahcubiyetle karşılaşmamak için faiz indirimlerinde ayak sürüyeceğini tahmin etmek zor değildir. Yurt içinde faiz cephesindeki bu görünüm ile enflasyon konusundaki tereddütlere karşılık yurt dışında geçen hafta yeni bir iyimserlik dalgası başlamış bulunmaktadır. Bu dalganın görünürdeki nedeni ise geçen hafta açıklanan ABD verilerinin Fed faiz artışlarında artık sona gelindiği algılamasına yol açmış olmasıdır. Aslında geçen hafta ABD de açıklanan verilere yakından bakıldığında büyümenin temposu konusundaki sinyallerin karışık olduğu söylenebilir. Örneğin, Salı günü açıklanan tüketici güveni verileri ile Perşembe günü açıklanan dayanıklı mal siparişleri ve yeni ev satışı verileri beklendiğinden daha güçlü çıkmıştır. Buna karşılık, Çarşamba günü açıklanan Beige Book raporu ile Cuma günü açıklanan milli gelir verileri ise ABD ekonomisinde yavaşlamaya işaret etmektedir. Ancak, global piyasaların yukarıda anılan verilerden ikinci grupta olanlarına daha fazla ağırlık verdiği ve ABD ekonomisinin hızla yavaşladığı sonucuna vardığı görülmektedir. Dolayısıyla, önceki haftalarda oluşan kanaatin aksine, global piyasalar 8 Ağustos tarihli Fed toplantısında faiz artırımı olmayacağını fiyatlamaya başlamış bulunmaktadır. Geçen Cuma günü itibariyle 10 yıllık ABD tahvili faizinin yüzde 5 düzeyine inmiş olması bunun en belirgin sonucudur. ABD deki faiz artışının sonuna gelindiği düşüncesi ister istemez uluslararası piyasalardaki havayı iyimserleştirmekte ve risk alma iştahını arttırmaktadır. Bu durumun bir sonucu olarak geçen hafta yabancı yatırımcıların döviz satıp YTL alarak piyasaya girdikleri ve ilk etapta kısa vadeli para piyasası araçlarına ve bir ölçüde de Hazine kağıtlarına yatırım yaptıkları görülmüştür. Bir başka deyişle, yurt dışında iyimserliğin arttığı bir ortamda Türkiye deki faiz düzeyini cazibesi daha da artmıştır. Söz konusu girişler sonucunda geçen hafta Perşembe ve Cuma günleri YTL/$ kuru 1.50 seviyesinin altına, gösterge tahvilin getirisi ise yüzde civarına kadar inmiştir. Aynı iyimserlik dalgasının bir yansıması olarak Türkiye Eurobond fiyatlarının ve Borsa nın da yükseldiği not edilmelidir. Geçen hafta başlayan olumlu havanın devamı açısından kritik tarihler 3 ve 8 Ağustos. Mayıs ve Haziran aylarındaki aşağı yönlü sert hareketlerden sonra piyasaların Temmuz ayının son haftasında olumlu bir hava içine girmeleri ilk olarak bu durumun ne kadar kalıcı olabileceği sorusunu akla getirmektedir. Kanımızca bu sorunun cevabını belirleyecek etkenlerden en önemli iki tanesi 3 Ağustos Perşembe günü ve 8 Ağustos Salı günleri netleşecektir. İlk olarak, 3 Ağustos Perşembe günü açıklanacak olan Temmuz ayı enflasyon verileri son derece önemlidir. Piyasadaki ortalama beklenti TÜFE enflasyonunun yüzde 0.45 civarında çıkması yönünde olmakla birlikte, işlenmemiş gıda ve giyim fiyatlarındaki mevsimsel düşüşlerin beklenenden daha sert olma ihtimali oldukça yüksektir. Bu tür bir durumda Temmuz TÜFE enflasyonunun piyasa beklentisinden çok daha düşük hatta eksi çıkması ihtimali vardır. Bu ise Merkez Bankası nın gelecek aylarda faiz arttırması ihtimalini azaltacak, Mayıs-Haziran dönemindeki türbülansın enflasyon üzerindeki etkisinin sınırlı olacağını düşündürecek ve böylece geçen haftaya kadar yatırımcılara hakim olan toz duman dağılana kadar siperde kalma içgüdüsü zayıflayacaktır.

3 İkinci olarak, 8 Ağustos tarihinde Fed in 25 baz puanlık yeni bir artış yapıp yapmayacağı özellikle global piyasalar açısından son derece önemlidir. Geçen hafta itibariyle piyasalara hakim olan beklentiye paralel olarak Fed in faiz artışı yapmaması durumunda yurt dışındaki iyimserlik dozunun hem artacağı hem de daha uzun bir süreye yayılacağı tahmin edilebilir. Olumlu hava biraz daha sürerse eski para politikası ikilemleri tekrar gündeme gelecek. 20 Temmuz tarihinde yapılan ve kısa vadeli faizlerde 25 baz puanlık bir artışla sonuçlanan PPK toplantısından sonra yapılan açıklamada, söz konusu toplantının özet değerlendirmelerinde ve 28 Temmuz tarihinde yayımlanan Enflasyon Raporu nda Merkez Bankası sürekli olarak daha fazla sıkılaştırma yapılabileceği mesajını vermiş bulunmaktadır. Gerek faiz artışları gerekse daha fazla faiz artış olabileceğine ilişkin sinyallerin amacı bir yandan enflasyonu diğer yandan da enflasyon bekleyişlerini hedeflere uyumlu bir düzeye getirmektir. Ancak, yurt dışındaki iyimser havanın devam etmesi, Temmuz ayı enflasyonunun düşük çıkması ve Fed in faiz artışı yapmaması gibi etkenlere bağlı olarak para girişlerinin sürmesi halinde YTL/$ kurunun daha da aşağılara gitmesi ve 1.40 düzeyini de zorlaması beklenebilir. Böyle bir durumda Merkez Bankası nın tekrar döviz alım ihalelerine başlaması hatta doğrudan müdahale etmesi olasılığı ortaya çıkacaktır. Ancak, Merkez Bankası nı bu yöndeki eylemleri piyasaya YTL likiditesi verilmesi anlamına gelecektir. Oysa Haziran ayının ilk haftasından beri hızla faiz arttırıldığı ve yoğun bir şekilde piyasadan likidite çekildiği düşünülürse, olumlu havanın devam etmesi ve döviz girişinin sürmesi Merkez Bankası nı faizlerin ve kurların düzeyi ile likidite yönetimi konularında tekrar ikilem içine sokacaktır. Yukarıda sözünü ettiğimiz olumlu senaryonun gerçekleşmesi durumunda, tıpkı Nisan ayında yapılan ve daha sonra çok fazla eleştiri konusu olan faiz indirimine benzer şekilde Temmuz ayında yapılan faiz artışının da yoğun bir şekilde eleştirilmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Bir başka deyişle, piyasaların gerisinde kaldığı imajını kırmak amacıyla çok ta gerekli olmayan bir faiz artışını gerçekleştiren Merkez Bankası dışarıda havanın olumluya dönmesiyle ironik bir şekilde kendisini yeniden piyasaların bulunduğu noktanın gerisinde kalmış (İngilizce deyimiyle behind the curve ) bulabilir. Daha genel bir makro çerçevede bakılacak olursa, geçen hafta global piyasalarda kuvvetlenen olumlu rüzgarın gelecek aylara da yayılması durumunda ekonomide olması beklenen yavaşlama eğiliminin korkulduğundan çok daha az olacağını, buna karşılık cari işlemler açığının da ümit edildiği kadar düşmeyeceğini öngörmek mümkündür. Bu ise döneminde görülen genel eğilimlerin bu yılın Mayıs-Haziran dönemindeki türbülanstan sonra devam etmesi anlamına gelecektir. Şüphesiz buradaki önemli fark, reel ve nominal faiz düzeyinin daha yüksek bir platoya oturması ile enflasyon açısından 2006 yılının kaybedilmiş bir yıl olması olacaktır. Bütün bunları dikkate aldığımızda, Temmuz ayı enflasyonun çok düşük ya da eksi çıkması ve yurt dışından para girişlerinin devam etmesi arzu edilir bir durum mudur sorusuna çok net bir cevap verememekteyiz.

4 Ekonomi gündemi 31 Temmuz Pazartesi Türkiye: Dış ticaret (Haziran 2006) Türkiye: Hazine'nin aylık borçlanma programı (Ağustos 2006) ABD: Chicago PMI anketi (Temmuz 2006) AB: Euro-bölgesi ekonomik durum anketleri (Temmuz 2006) Almanya: Perakende satışlar (Haziran 2006) 1 Ağustos Salı ABD: PCE ve çekirdek PCE deflatörü (Haziran 2006) ABD: Kişisel gelir ve harcamalar (Haziran 2006) ABD: ISM imalat endeksi (Temmuz 2006) ABD: Motorlu araç satışları (Temmuz 2006) AB: Euro-bölgesi PMI imalat anketi (Temmuz 2006) AB: Euro-bölgesi işsizlik oranı (Haziran 2006) Almanya: ILO işsizlik oranı (Haziran 2006) 2 Ağustos Çarşamba AB: Euro-bölgesi ÜFE (Haziran 2006) 3 Ağustos Perşembe Türkiye: TÜFE ve ÜFE enflasyonları (Temmuz 2006) ABD: Fabrikalardan siparişler (Haziran 2006) ABD: Yeni işsizlik başvuruları (29 Temmuz 2006) ABD: Devam eden işsizlik başvuruları (22 Temmuz 2006) ABD: ISM hizmetler endeksi (Temmuz 2006) AB: Euro-bölgesi PMI hizmetler anketi (Temmuz 2006) AB: Avrupa Merkez Bankası (ECB) faiz kararı İngiltere: İngiltere Merkez Bankası (BoE) faiz kararı 4 Ağustos Cuma Türkiye: TCMB reel efektif döviz kuru endeksleri (Temmuz 2006) ABD: Tarım dışı istihdam (Temmuz 2006) ABD: İşsizlik oranı (Temmuz 2006) ABD: Ortalama haftalık kazanç (Temmuz 2006) Almanya: Fabrikalardan siparişler (Haziran 2006) Mali araçların getirileri % Yılbaşından Haftalık beri Yıllık İMKB-100 (dolar bazında) İMKB-100 (YTL bazında) Dolar kuru (YTL/ABD$) Kur sepeti (0.5ABD$+0.5Euro) DİBS performans endeksi (15 ay) Eurobond (03/15) Makroekonomik veriler Cari Fiyatlarla ve Dolar Bazında Milli Gelir Cari fiyatlarla GSMH Dolar bazında GSMH (Milyar YTL) (% değişim) (Milyar USD) (% değişim) 2003 toplam I II III IV toplam I II III IV toplam I

5 Üretim Yöntemine Göre Milli Gelir ve Sektörel Büyüme Hızları Yıllık % reel değişim I II III IV I II III IV I Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma ve haberleşme Mali kuruluşlar İthalat vergisi Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Gayri Safi Milli Hasıla ,3 6,6 20,6 7,0 6,8 0,7 8,7 6,6 7,5 8,2 3,9 25,4 5,0 4,7 0,3 8,8 5,5 4,7 7,5 5,7 25,6 7,5 8,0-0,5 14,7 7,7 8,0-0,1 10,1 14,8 9,9 15,2-1,2 16,2 9,5 10,2 5,6 6,5 21,5 7,4 8,8-0,2 12,2 7,4 7, Milli Gelir Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları Yıllık % reel değişim I II III IV I II III IV I Özel tüketim harcaması Devlet tüketim harcaması Brüt özel yatırımlar Brüt devlet yatırımları Mal ve hizmet ihracatı Mal ve hizmet ithalatı (-) Bütçe Performansı Özeti Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Haziran Haziran Değişim İlk 6 ay İlk 6 ay Değişim Maliye Bakanlığı Tanımı Gelirler Faiz dışı harcamalar Faiz dışı denge Hazine'nin Nakit Akımları Aksi belirtilmedikçe milyar YTL Haziran Haziran Değişim İlk 6 ay İlk 6 ay Değişim Gelirler Faiz dışı harcamalar Faiz dışı denge Dış Ticaret Verileri Aksi belirtilmedikçe milyar USD Haziran Haziran Değişim Ocak-Haziran Ocak-Haziran Değişim İhracat İthalat Ticaret dengesi

6 Yakıt İthalatı ve diğer ithalat Aksi belirtilmedikçe milyar USD Haziran Haziran Değişim Ocak-Haziran Ocak-Haziran Değişim Yakıt ithalatı Ara malı ithalatı Toplam ithalat Yakıt hariç ara malı ithalatı Yakıt hariç ithalat İthalatın Ana Mal Gruplarına Göre Dağılımı Aksi belirtilmedikçe milyar USD Haziran Haziran Değişim Pay Ocak-Haziran Ocak-Haziran Değişim Pay (%) (%) (%) (%) Yatırım malları Ara mallar Tüketim malları Enflasyon Verileri % Aylık Kümülatif Yıllık (Haziran) (İlk 6 ay) (Son 12 ay) Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ( A) ( B) ( C) ( D) ( E) (F) ( G) Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün hariç (E) ve fiyatı yönetilen ürünler (F) ve (B) Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) Tarım İmalat sanayii Petrol ürünleri Petrol ürünleri hariç ÜFE TÜFE Ana Kalemleri % Aylık Kümülatif Yıllık (Haziran) (İlk 6 ay) (Son 12 ay) Gıda ve alkolsüz içecekler Alkollü içecekler ve tütün Giyim ve ayakkabı Konut ve kira Ev eşyası Sağlık Ulaştırma Haberleşme Eğlence ve kültür Eğitim Lokanta ve oteller Diğer mal ve hizmetler