Sayısal Yükseklik Modeli Kullanılarak Bazı Havza Karakteristiklerinin Saptanması ve Arazi Kullanımı

Transkript

1 197 Sayısal Yükseklik Modeli Kullanılarak Bazı Havza Karakteristiklerinin Saptanması ve Arazi Kullanımı Turgay DĠNDAROĞLU 1, Müdahir ÖZGÜL 2, Mustafa Y. CANBOLAT 2 1 Orman Bölge Müdürlüğü, Erzurum 2 Atatürk Üniversitesi Toprak Bölümü, Erzurum ÖZET: Bir su toplama havzasında ekolojinin esasları temel alınarak, toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel geliģimini sağlayacak Ģekilde doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımının planlanması ve yönetilmesi önemlidir. Coğrafi bilgi sistemleri birçok doğal kaynakla ilgili çok kullanıģlı uygulama araçları sunmaktadır. Bunlardan biride su havzalarındaki hidrolojik modellemelerdir. Bu uygulamaların temeli Sayısal Yükseklik Modelinin doğru oluģturulmasına bağlıdır. Havza alanı, alt havza alanı, drenaj ağları ve su akıģ yönleri ve buna benzer havza karakteristikleri CBS kullanılarak hassas bir Ģekilde tespit edilebilmiģtir. Bu çalıģmada Erzurum Ġli Kuzgun baraj gölü havza alanında Arcinfo/Archydro yazılımları kullanılarak bazı havza karakteristikleri belirlenmiģtir. Belirlenen havza karakteristikleri temel alınarak arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve aktüel arazi kullanımları haritalanmıģtır. Sonuçta araģtırma alanı için optimum alan kullanım haritası elde elde edilmiģtir. Elde edilen haritalar incelendiğinde iģlemeli tarım yapılan alanların yaklaģık % 6 sının tarıma elveriģli olmayan VI ve VII sınıf araziler olduğu, mera olarak kullanılan alanların yaklaģık % 8,69 u VI. Sınıf araziler olduğundan bu alanlar orman olarak kullanılması gerektiği tespit edilmiģtir. Anahtar Kelimeler: Coğrafi Bilgi Sistemleri, Sayısal Yükseklik Modeli, Havza, Hidroloji, Arazi kullanımı Determination Some Characteristics of Basin Using Digital Elevation Models and Land Use ABSTRACT: A catchment basin according to the principles of ecology, society, social, economic and cultural development to ensure sustainable use of natural resources planning and management is important. Geographic information systems for many natural resources offers a very useful application tools. One of them models of the hydrological basins of water. The basis of these applications depends on the creation of accurate Digital Elevation Model. Basin area, sub-basin area, drainage networks and water flow directions, and other similar watershed characteristics using GIS can be determined precisely. In this study, the reservoir watershed area of Erzurum Province Raven ArcInfo / Archydro some watershed characteristics were determined using the software. Determined on the basis of catchment characteristics and land use capability classes mapped on current land uses. After all the research area is obtained for the optimum land use map. Approximately 6% of the resulting maps are analyzed areas unsuitable for agriculture, farming class VI and VII, 8.69% of the fields used as pasture VI. Class use of forest lands. Keywords: Geographic Information Systems, Digital Elevation Model, Watershed, Hydrology, Land use 1.GİRİŞ Günümüzde çok sayıda ve farklı amaçlara hizmet eden Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımları mevcuttur. Bu sistemler hızlı, güvenilir ve birbirlerine kolayca entegre olabilecek esneklikteki programlardır. Elde edilen haritalarla görsel veri elde etmek mümkün olduğundan coğrafi bilgi sistemleri özellikle karar verme aģamasında önemli kolaylıklar sağlamaktadır. CBS havza ölçekli çalıģmalarda da hassas bir çalıģma platformu sunmaktadır. OluĢturulan modellerde havza sınırları ve alt havza ayrımları yapılabilmektedir. Parametreleri ölçülebilen modeller, havzadaki süreçler ve bunların fiziksel anlamları ile kurulup, bilinen havza özelliklerinden hareket ederek tahmin edilebilen parametreleri kullanmaktadır. Ancak, model uygulamasının kapsamı ve ölçeği arttıkça, model karmaģıklığı da artabilmekte ve buna bağlı olarak gereken parametre sayısı da artmaktadır. *Sorumlu Yazar: Turgay DĠNDAROĞLU, turgaydinaroglu@ksu.edu.tr Belirsizlik parametrelerinin çoğalması, fiziksel bazlı modellerin havza ölçeğinde uygulanmasını kısıtlamaktadır. Böylece, havza ölçeğinde parametreleri ölçülebilen modellerin uygulanmasını zorlaģtırmaktadır (Al-Abed ve Whiteley 2002). Havza modellemede Namnam Havzası nın sınırlarının belirlenmesi ve karakterizasyonunda basins uygulaması (Baloch ve Tanık 2009) CBS ortamında yapılmıģtır. Bursa Karacabey Ġnkaya Göleti Havzasında cbs kullanarak sayısal yükseklik modelini kullanarak havza sınırlarını belirlenmiģtir (Akkaya ve ark. 2004). Sayısal yükseklik modelleri, su kaynakları ile ilgili çalıģmalarda eğim ve yön(bakı) haritalarının, vadi tabanları ve sırtlarının, drenaj ağlarının ve drenaj ağlarının büyüklük, uzunluk, eğim gibi özelliklerinin, havza ve alt havza özelliklerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır (Garbrecht ve Martz 1999). Havza ve alt havza sınırlarının belirlenmesi aģamasında yapılan iģlemler, yüzeysel akıģ-akarsu ağının belirlenmesi, havza dıģ sınırlarının belirlenmesi ve elde edilen havza bütününün alt havzalara bölünmesidir (Tong

2 198 ve Chen 2002). Sayısal yükseklik modelleri (DEM) arazi yüzey morfolojileri (U.S. Geological Survey 1987) hakkında detaylı bilgi elde etmek için kullanılabilir. Geleneksel olarak raster iģleme sistemleri ve algoritmaları, eğim, bakı ve yükselti (Klingebiel ve ark. 1998) gibi yüzey analizlerini (Peucker ve Douglas 1975) hesaplamak için kullanılır. ABD deki havza analizi modellemesine yönelik birçok uygulamaya yapılmıģ ve havza karakteristikleri belirlenmiģtir (Carrubba 2000, Bergman ve ark. 2002, Endreny 2003, Uchrin 2007). Havzadaki araziler, toprak iģlemeye karģı gösterdikleri sınırlayıcı özelliklerine göre, hiçbir sorunu bulunmayan I. sınıf araziler ile hiçbir bitkisel üretime olanak vermeyen VIII. sınıf arasında, sorunların yoğunluğu I. sınıftan VIII. sınıfa doğru gittikçe artmaktadır. Bu sekiz arazi sınıfından ilk dördü toprak iģlemeye uygun, son dördü ise orman, mera gibi devamlı bitki örtüsü altında bulundurulmak zorundadır. Ülkemiz nüfusunun az olduğu dönemlerde, kurala uygun olarak I-IV. sınıf araziler iģlenmekte iken, özellikle Ġkinci Dünya SavaĢından sonra artan mekanizasyon olanakları ile özellikle mera ve ormanlardan açılan araziler de iģlenmeye baģlanmıģtır yılında hektar alan tarım arazisi, 1955'te %100 artıģ ile hektara çıkmıģ ve o yıllarda ülkemiz dünyada 4. buğday dıģ satımcısı ülke durumuna yükselmiģtir. Tarım arazilerindeki alan artıģı günümüze dek sürmüģ ve son 25 yılda hektarlık bir artıģ ile hektara yükselmiģtir. Bu dönem içinde 1934 yılında hektar olan çayır-mera arazisi, 1955'te hektar, 1980'de ise hektara inmiģtir. Diğer yandan verimli tarım arazileri de konut, sanayi, turistik tesis gibi alanlara dönüģtürülmüģtür. Bunun sonucu olarak Ģehir çevrelerindeki tarım arazilerine doğru yayılmalar baģlamıģtır. ġehirlerin etrafındaki bağ, bahçe ve tarla arazileri büyük bir hızla yeni yerleģim bölgelerine dönüģmüģtür (DPT 1997). 2.MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. Materyaller AraĢtırma, Erzurum Ġli Aziziye (Ilıca) Ġlçesinin 60 km kuzey batısında bulunan ve Yukarı Fırat havzası sınırları içerisinde kalan Kuzgun Baraj Gölü çevresinde yürütülmüģtür. ÇalıĢma alanı sınırları içerisinde Kızılkale, Toprakkale, Arapköy, Ahırcık, Kabaktepe, BaĢovacık, BaĢkent, Bingöze, Karakale, Ovacık, Çatak, Sırlı, Çamlıca ve Aynalıkale köyleri bulunmaktadır (ġekil 1). Kuzgun Barajı su toplama alanı jeolojik olarak Alt Kretase yaģlı kireçtaģları üzerinde bulunmaktadır. Havzanın yarısına yakını Üst Miosen formasyonlarıyla kaplıdır. AraĢtırma alanı engebeli bir yapıya sahip olup içerisinde toplam 104 adet tepe bulunmaktadır. Bunların en küçüğü 2184 metre yükseltiyle Tıkızlar Tepesi, en yükseği ise 3116 metre ile YolbaĢı Tepesidir. Havzanın kuzey doğusuna doğru andezit, spilit ve profit in bulunduğu alanlar yayılmaktadır. Bu alanların hemen alt kısmında alüvyal materyaller üzerinde oluģmuģ toprakların yayılım gösterdiği eğimi düģük çayır alanları mevcuttur. Yörede kıģ sıcaklıkları düģük, yaz sıcaklıkları ise yüksektir. ÇalıĢma alanı ve yakın çevresi yıllık ortalama sıcaklığı 5.3 o C dir. Yıllık yağıģ ortalaması 409 mm dir. Mayıs ayı en yağıģlı aydır. En düģük ortalama sıcaklık o C ile Ocak ayında en yüksek ortalama sıcaklık ise 27.6 o C ile Ağustos ayında yaģanmaktadır. ÇalıĢmanın yapıldığı bölgede karasal iklim koģullarının egemen olması nedeniyle alçak alanlarda yaz baģlarından itibaren kuruyan ot toplulukları ile yüksek yerlerde sarı çamlardan ibaret olan orman toplulukları yer almaktadır. AraĢtırma alanında orman örtüsünün bulunduğu alanlar, sarıçam (Pinus sylvestris) ve titrek orman kavağı (Populus tremula) ile saf veya karıģık meģcere Ģeklinde kaplıdır. Şekil 1. AraĢtırma alanının topoğrafik haritası

3 199 Mera ve çayır örtüsünün bulunduğu alanlar, Caltha ssp., Alchemilla ssp., Dactylorhiza ssp., Viburnum ssp., Taraxacum ssp., Muscari ssp., Acantholimon ssp., Hippophae ssp., Padus ssp., Lonicera ssp., Malus ssp., Tulipa ssp., Thymııs ssp., Papaver ssp., Verbascum ssp., Festuca ovina, Artemisia ssp., Bromssp., ve Bromus ssp. vb. türleri ile kaplıdır. 2.2.Yöntem Havza ve Alt Havza Sınırları ve Drenaj Ağlarının Tespiti: Öncelikler bölgeninin Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) hazırlanmıģtır. Havzada yer alan akarsuların su akıģ yönü ArcHydro Tool programı ile tespit edilmiģtir (Maidment ve ark. 2002). Havza alanının modellenmesinde D8 yöntemi kullanılmıģtır (Jenson ve Domingue 1988). D8 yöntemi, Archydro programında sayısal yükseklik modeli üzerinde su akıģ yönleri hesaplanmıģ ve buna bağlı olarak havza sınırları tespit edilmiģtir (ġekil 2). Son olarak akarsu ağının modellenmesi yapılmıģtır. Havzadaki yüzeylerin hidrolojik özelliklerinin belirlenmesinde Flow Direction fonksiyonu kullanılmıģ ve raster olarak her hücreden akıģ yönü belirlenmiģtir. Bu fonksiyonun kullanımında bir yüzey verisi girilmiģ ve her Şekil 2. Sayısal yükseklik modeli ile havza alanının belirlenmesi hücrenin akım yönünü gösteren bir raster çıktı elde edilmiģtir. ÇıkıĢ Drop raster seçeneği seçilerek elde edilen raster ve hücrelerin merkezleri arasındaki mesafe için akıģ yönü boyunca her hücreden yükseklik maksimum değiģim oranı gösterilerek yüzde olarak ifade edilmiģtir. Hücrede akıģ, yükseklik değeri kendi değerinden düģük olan komģu hücrelere doğru olmaktadır. AkıĢlarda sekiz komģu hücreye doğru çıkıģ yönleri elde edilmiģtir (ESRI 2006), (ġekil 3 ve 4). Drenaj ağlarının oluģturulmasında, su ve diğer maddelerin toplanma alanı drenaj havzası, suyun bir bölgenin dıģına dökülme noktasıda akma noktası olarak ifade edilmiģtir. Şekil 4. Sayısal Yükseklik Modeli ile drenaj ağlarının belirlenmesi Şekil 3. AkıĢ yönü algoritması Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları ve Aktif Alan Kullanım Durumu Tespiti: Yapılan çalıģmada analog ortamdaki 1/ ölçeğindeki Erzurum Ġli arazi varlığı haritaları (KHGM 2000) üzerinde yer alan her poligon sayısallaģtırılarak belirlenen kontrol noktaları ile UTM koordinat sistemine dönüģümü yapılmıģtır. Poligonların öznitelik değerlerinden birisi olan büyük toprak grupları, arazi kullanım kabiliyet sınıf (AKKS) değerleri ve aktif arazi kullanım durumu bilgileri veri tabanına girilmiģtir. Sonuçta sayısal yükseklik modeli kullanılarak elde edilen havza sınırları kullanılarak optimum arazi kullanım haritası oluģturulmuģtur.

4 Araştırma Bulguları AraĢtırma alanında havza sınırlarının belirlenmesinde temel olarak Sayısal Yükseklik Modelinden (SYM) yararlanılmıģ (ġekil 5) ve bu model üzerinde D8 yaklaģımıyla su akıģ yönleri bu modelden faydalanılarak akıģ toplanma modeli oluģturulmuģtur. Kullanılacak topografik verilerin SYM ızgara (raster) biçiminde olmaları gerekmektedir. Izgara verileri, yanyana ve düzenli yerleģtirilmiģ hücreler olarak tanımlanan bu hücreler tipik olarak kare biçiminde ve x-y yönlerinde sıralı olarak yerleģtirilmiģtir. SYM raster veri setinde her hücrenin bir yükselti özniteliği bulunmaktadır (Bolstad 2003, Jenson ve Trautwein 1987). SYM modeli oluģturulurken eģit yükseklikli üç köģenin oluģturduğu düz üçgenler belli yükseklik ve koordinat bilgisi bulunan ilave ara noktalarla düzeltilmiģ, böylece daha yumuģak yapılı bir model oluģmuģtur. AkıĢ yönlerinin belirlenmesinde ızgaradaki her hücredeki akım yönü bir araya getirilerek arazideki drenaj yönleri belirlenmiģtir (ġekil 6). D8 algoritması herhangi bir hücredeki akımın aralarında eğim en fazla olan düģük kottaki komģusuna doğru olduğunu kabul eden tek akım yönlü bir algoritmadır (O'Callaghan ve Mark 1984). Bu algoritmada kenardakiler dıģındaki her hücrenin sekiz komģusu vardır ve bunlar 1- Doğu, 2- Kuzeydoğu, 3- Kuzey, 4- Kuzeybatı, 5- Batı, 6- Güneybatı, 7- Güney, 8- Güneydoğu olarak kodlanmıģtır. Alternatif olarak kullanılabilecek Dinf yaklaģımında (Tarboton 1997) ise, üçgen petekler dikkate alınarak en fazla eğim olan yönde akıģ olduğu kabul edilmiģtir. Akarsu ağının mevcut olduğu durumlarda ise, akım yönleri bir shape dosyası ile belirlenebilmektedir. Hesaplanan grid değerlerine göre her bir grid hücresi 0 dan baģlayıp ye kadar çıkan değerler almıģtır. Şekil 5. Sayısal Yükseklik Modeli haritası Şekil 6. AkıĢ yönleri haritası

5 201 Siyah ile gösterilen alanlardaki grid değeri sıfır, grid değeri büyüdükçe hücrelerin aldığı renk daha açıktır. En yüksek gridin ulaģtığı değer olup bu noktalar en fazla akıģın toplandığı yerlerdir (ġekil 7). Elde edilen bu akıģ toplanma modeli üzerinde alt sınır değeri, aktif değer olan sıfır üzeri alınarak, proje alanına yönelik drenaj ağı göstermektedir. Grid değerinin aldığı en yüksek nokta, oluģturulan model içinde en çok suyun toplandığı ve çıkıģ yaptığı noktadır. Drenaj yoğunluğu (Dy); havza içerisindeki toplam drenaj yolları uzunluğu (473,8 km), havza alanına (236,33km2) bölünerek (2,00 km/km2) bulunmuģtur. AraĢtırma alanında 146 adet sulu dere, 437 adet kuru dere tespit edilmiģtir. Toplam olarak 583 adet drenaj yolu mevcuttur (ġekil 8). Alanın drenaj sıklığı 2,4 olarak bulunmuģtur. Drenaj yoğunluğunun fazla olmasının nedeni eğim, toprak ve ana kaya özelliklerine bağlı olarak suyun yüzeysel akıģa geçmesinden kaynaklanmaktadır. Havzanın aģırı engebeli arazi niteliğinde olması, vejetasyon örtüsünün tahrip edilmesi, üst toprağın yer yer tamamen taģınmıģ olması, alt toprağın dayanıksız ve geçirgenliğinin az olması drenaj yoğunluğunun yüksek çıkmasının baģlıca nedenleridir (Tarboton 1997). AraĢtırma alanı içersinde kaba dendritik drenaj ağı sistemi daha yaygın olarak tespit edilmiģtir. Maksimum akıģ toplanma noktasını besleyen drenaj ağı ve alanı bu noktaların aldığı değerlere göre belirlenmiģtir. Bu alan aynı zamanda havza alanını da oluģturmaktadır (ġekil 9). Havza bölümlerinin belirlenmesinde akarsu ağı belirlendikten sonra her akarsu bölümü için alt havzalar veya drenaj alanları belirlenmiģtir (ġekil 10). AraĢtırma alanı havza sınırları dahilinde büyük toprak grupları bakımından değerlendirildiğinde, % 50,00 oranında CE ( Kestane rengi), % 14,71 K (Kolüvyal), % 35,29 X (Bazaltik) (Çizelge 1) toprak grupları alanda mevcuttur (ġekil 11). Şekil 7. AkıĢ toplanma değerleri haritası Şekil 8. AraĢtırma alanının drenaj ağı haritası

6 202 Şekil 9. AraĢtırma alanının havza sınır haritası Şekil 10. Alt havza sınırları haritası Şekil 11. AraĢtırma alanı büyük toprak grupları haritası

7 203 Çizelge 1. Büyük toprak grupları ve kapladıkları alanlar BTG Alan (Ha) Oran (%) CE( Kestane rengi) 11249,249 50,00 K (Kolüvyal) 3310,019 14,71 X (Bazaltik) 7940, ,29 TOPLAM 22500,16 100,00 Havza topraklarının AKKS alansal olarak değerlendirildiğinde, %1.20 I.sınıf arazi, %7.58 II.sınıf arazi, %0.94 III.sınıf arazi, %21.60 IV.sınıf arazi, %13.89 VI.sınıf arazi, %54.79 VII.sınıf arazi olarak belirlenmiģtir (Çizelge 2). Sürdürülebilir arazi kullanımı için toprakların kabiliyetlerine göre kullanılması gerekmektedir. AraĢtırma alanındaki arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve aktüel alan kullanımları beraber incelendiğinde (ġekil 12) iģlemeli tarım yapılan alanların yaklaģık % 6 sının tarıma elveriģli olmayan VI ve VII sınıf araziler olduğu görülmektedir (Çizelge 3). Böylece tarımsal amaçla kullanılan 1375 ha alan diğer kullanımlara tahsis edilmelidir. Mera olarak kullanılan alanların yaklaģık % 8,69 u olan 1954 ha alan VI. Sınıf araziler olduğundan bu alanlar orman olarak kullanılmalıdır. Bu nedenle iģlemeli tarım için uygun olmayan alanların diğer kullanımlara dönüģtürülmesi önerilmiģtir. Bu amaçla havza alanı için optimum arazi kullanım haritası oluģturulmuģ ve VI sınıf araziler orman, VII sınıf arazilerin mera olarak kullanılması, VIII sınıf alanların ise doğal hayata terk edilmesi planlanmıģtır (ġekil 13). Şekil 12. AraĢtırma alanı arazi kabiliyet sınıfları ve aktüel alan kullanımı haritası Çizelge 2. Arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve kapladıkları alanlar AKK Alan (Ha) Oran (%) I 269,30 1,20 II 1704,55 7,58 III 212,55 0,94 IV 4859,45 21,60 V 0,00 0,00 VI 3124,78 13,89 VII 12328,92 54,79 VIII 0,62 0,00 TOPLAM 22500,16 100,00

8 204 Çizelge 3. Arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve aktif arazi kullanımlarının kapladıkları alanlar AKK Aktif alan kullanımı Alanı (Ha) Oran (%) I YerleĢim 124,73 0,55 I Çayır 144,57 0,64 II Çayır 1292,76 5,75 II Tarım 411,79 1,83 III Tarım 212,55 0,94 IV Tarım 3436,45 15,27 IV Mera 1423,00 6,32 VI Tarım 1170,57 5,20 VI Mera 1954,22 8,69 VII Orman 796,48 3,54 VII Tarım 204,00 0,91 VII Mera 11328,44 50,35 VIII Mera 0,62 0,00 TOPLAM 22500,16 100,00 Şekil 13. AraĢtırma alanı optimum arazi kullanımı haritası 4. SONUÇLAR Bu çalıģmada sayısal yükseklik modeli kullanılarak bir havzanın gösteriminde, önemli rolü olan su akıģ yönleri ve drenaj ağlarının haritalanması gerçekleģtirilmiģtir. Her bir akarsu bölümünün fiziksel karakteristikleri, alt havzaların ve arazi kullanımının belirlenmesinde pilot bir havzada CBS ortamında yürütülen çalıģma ile belirlenmiģtir. Archydro kullanılarak oluģturulan model yapısı, CBS programının ileri düzeydeki becerileri sayesinde havza alanı fiziksel anlamda oldukça iyi temsil edilebilmiģtir. Sonuç olarak, ArcGIS in veri iģleme, havza sınırlarının belirlenmesi, havza karakterizasyonu, model kurulması, model öniģlemleri ve havzanın fiziksel özelliklerinin görselleģtirilmesi amaçlarıyla kullanılan kuvvetli bir araçlar grubu olduğu, Türkiye deki havzalarda da uygulanabileceği ortaya konulmuģ ve ihtiyaç duyulan girdiler üretilebilmiģtir. Belirlenen havza karakteristikleri havzadaki toprak ve arazi özellikleriyle entegre edilerek havzayı değerlendirmek için daha güçlü ve anlamlı bir veri ortaya

9 205 konulmuģtur. Bu amaçla arazi kullanım planları yapılarak tarıma elveriģli olmayan (VI ve VII. Sınıf) araziler orman ve meraya terk edilmelidir. Bu alanda ormanlaģtırma çalıģmaları su üretimine yönelik yapılmalıdır. AraĢtırma alanındaki meralar orman rejimi altında bulunan orman içi ya da orman kenarı mera konumundadır. Bu bölgede ülkemizin diğer bölgelerinde olduğu gibi herhangi bir otlatma sistemi uygulanmayıp geleneksel otlatma Ģekli yürümektedir. Otlatma hayvan besinlerinin bulunduğu alanlara göre hayvanların dolaģtırılması Ģeklinde yapılmaktadır. Özellikle gençlik çağındaki biyolojik bağımsızlığını kurtaramamıģ bölgelerde otlatma yapılırken orman vejetasyonu yemlik yaprak olarak yararlanılmasıyla tahrip edilmektedir. Orman bütünlüğünün korunması biyolojik çeģitliliğinde korunması anlamına geldiğinden orman içi meralarda otlatma ve mera ıslah çalıģmaları orman yönetim planlarının gereklerine uyularak yapılmalıdır. Türkiye'de çevre yönetimindeki baģarısızlığın temel nedeni ilgili politikaların yetersizliğinden ziyade, hazırlanan plan ve politikaların uygulamaya aktarılamamasıdır. Bu baģarısızlığın nedenlerinden biriside yönetsel yapıdaki karmaģa ve bütüncül bir arazi kullanım politikasının olmamasıdır (Dindaroğlu 2011). Bu nedenle yanlıģ arazi kullanımları tespit edilerek kullanım dönüģümlerinin yapılabilmesi için gerekli yasal düzenlemelere gidilmelidir. KAYNAKLAR Al-Abed, N.A., Whiteley, H.R Calibration of the Hydrological Simulation Program Fortran (HSPF) model using automatic calibration and geographical information systems, Hydrological processes, 16: Baloch M.A., Tanık A Havza modelleme: Namnam Havzası'nın sınırlarının belirlenmesi ve karakterizasyonunda BASINS uygulaması. ĠTÜ dergisi/e. Su kirlenmesi kontrolü 19(1-2): Akkaya A., Gündoğdu K.S., A. Osman, D www20.uludag.edu.tr/~tys/havzasym.pdf Tarih Saat 11:17 Garbrecht, J. And Martz, L.W Digital Elavetion Model Issues In Water Resources Modelling. 19th ESRI Tong, S.T.Y. ve Chen, W Modeling the relationship between land use and surface water quality, Journal of Environmental Management, 66: U.S. Geological Survey, Digital Elevation Models: U.S. Geological Survey Data User's Guide 5, 38 p. Klingebiel, A.A., Horvath, E.H., Reybold, W.U., Moore, D.G., Fosnight, E.A., Loveland, T.R A Guide for the Use of Digital Elevation Model Data for Making Soil Surveys: U.S. Geological Survey Open- File Report , 18 p. Peucker, T.K., Douglas, D.H Detection of surfacespecific points by local parallel processing of discrete terrain elevation data: Computer Graphics and Image Processing, Vol. 4, pp Carrubba, L Hydrologic modeling at the watershed scale using NPSM, Journal of the American Water Resources Association, 36, 6, GIS for Water Resources. Eds. Maidment, D. R. Redlands, California: ESRI Press. pp 203. Bergman, M.J., Green, W. Donnangelo, L.J Calibration of storm loads in the South Prong Watershed, Florida, using BASINS/HSPF, Journal of the American Water Resources Association, 38(5): Endreny, T.A., Somerlot, C. ve Hassett, J.M Hydrograph sensitivity to estimates of map impervious cover: A Winhspf Basins case study, Hydrological processes, 17, International User Conference, Environmental Systems Research Institute, San Diego, California, Uchrin, C.G Modeling the hydrology and water quality using BASINS/HSPF for the upper Maurice River Watershed, New Jersey, Journal of Environmental Science and Health, Part A, 42(3): DPT, Ulusal Çevre Eylem Planı Raporu. Arazi kullanımı ve kıyıların yönetimi. ISBN , 60. Ankara Maidment, D.R., Morehouse S., Grise S., 2002: Arc Hydro framework. In: Arc Hydro: Jenson, S.K., Domingue, J.O Extracting topographic structure from digital elevation data for geographical information system analysis. Photogrametric Engng Remote Sensing 54, ESRI, Gis and mapping software. (Environmental Systems Research Institute) ArcInfo Desktop, Version 8.3. Redlands, CA. KHGM, Erzurum Ġli Arazi Varlığı. T.C. BaĢbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ġl Rapor No:25, Ankara Bolstad, P GIS fundamentals: A first text on Geographic Information Systems, Eider Press White Bear Lake, Minnesota. Jenson, S. K., and C. M. Trautwein, Methods and applications in surface depression analysis: Proceedings of Auto-Carto 8, Baltimore, Maryland, pp O'Callaghan, J.F. ve Mark, D.M., (1984). The extraction of drainage networks from digital elevation data, Computer Vision, Graphics And Image Processing, 28: Tarboton, D.G., (1997). A New method for the determination of flow directions and contributing areas in grid digital elevation models, Water Resources Research, 33(2): Dindaroğlu T, Kuzgun Baraj Gölü ve Çevresinde Doğal Kaynak Envanterinin Tespiti Ġle Toprak ve Su Kalitesi Yönünden Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Bilimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum 2011.