21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYİİ SEMPOZYUMU

Transkript

1 tmmob makina mühendisleri odası 21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYİİ SEMPOZYUMU EKİM 1997 BİLDİRİLER Bildiriler kitabında yer alan her türlü görüş, fikir, bilimsel sav ve alıntılar, tablo ve şekiller bildiri yazar / yolarlarına aittir. Bunlardan ötürü düzenleme kurulu sorumlu tutulamaz. Bu kitaptan yapılacak alıntılarda kaynak göstermek zorunludur. EDİTÖR Cemalettin Çağdaş Yılmaz Arslan YAPIM Deha Ajans Ltd. Şti. Tel: BASKI Deha Mat Ltd. Şti. rarao yayın no: 199 ISBN

2 DÜZENLEME KURULU YÜRÜTME KURULU ÖmerGÜLEKEN Remzi ERİŞLER Süleyman EVCİLMEN Tarık DEMİRAY Cemal GENCER Uğurcan NAZLI T.HikmetKARAKOÇ Turhan ONGEN Hasan CEBİROĞLU DinçerMETE Metin ALBEYOĞLU Selahattin SAPMAZ Hakkı ÖZÜTOK Prof.Dr. Mehmet ATILGAN Faruk İNCEOĞLU Fatih YAŞA Ö.Faruk YÜKSEL Servet TETİK Yaşar YIKICI Ahmet SİNKİL MMO Başkan Vekili MMO Bursa Şube Sekreteri MMO Antalya Şube Başkam MMO Ankara Şube Sekreteri MMO Ankara Şube Y.K.Ü. MMO Adana Şube Y.K.Ü. MMO Eskişehir Şube Y.K.Ü. MMO İzmir Şube Y.K.Ü. MMO İstanbul Şube Bşk. Vekili MMO Edirne Şube Bşk. Vekili MMO Aydın İl Temsilcisi MMO Muğla İl Temsilcisi MMO Fethiye İlçe Temsilcisi Şube Y.K.Ü. Şube Y.K.Ü. jube Sekreteri jube Saymanı Şube Y.K.Ü. >ube Y.K.Ü. jube Üyesi Ufuk ABALIOĞLU M.Gülşen GÜNGÖR İsmail ÇELİK İnci İLGAZ MevlütÇELİKBİLEK Erdoğan KİRİŞ Ali DENİZ Mehmet SARICA Fatih DİLBAZ Ali Rıza YAZGAN İskender ERBİL SEMPOZYUM SEKRETERYASI Fatih YAŞA Erkin PALAMUTÇU SEMPOZYUM YERİ Çatalçeşme Oda Tiyatrosu Denizli Belediyesi Meclis Salonu DANIŞMANLAR KURULU ABALIOĞLU Ali ABALIOĞLU İsmet ACAR Mehmet ADA H. Tekin AKŞAHİN Yalçın AKŞİTProf. Dr. M. Arif AKYÜREK Faruk ALTUNTAŞ Turgay ALYANAK Prof. Dr. İbrahim ASLANOĞLU Doç.Dr. Mehmet ATICI Sait ATMACA Mehmet AYDEMİR Mehmet AYDINLI Osman BAŞÇİFTÇİ Feyzullah BAYSAL Ali BEŞTAŞ Tanju CEYLAN Yrd.Doç.Dr. Tülay CONTAY Gürol ÇELİKOK Bülent ÇETİŞLİ Prof. Dr. Halil ÇİZMECİ Hasan ÇOPUR Süleyman DEĞİRMENCİ İsmail DEMİREREN İbrahim DEVELİ Hilmi DOĞUAltan DURMAZ Prof. Dr.Ali DUYSAL Ömer DÜLGEROĞLU Prof. Dr. Ercan ECE İsmail EDEM Ali EMİR Cahit ERDUYAN Tamer EREN Prof. Dr. Aslan ERGUN Yaşar Oğuz ERHAN Ramazan ERTÜRK Necati ESEN Hasan EVRAN Vedat GERELİOĞLU İ. Hakkı GÖKALP Prof. Dr. Hüsnü Yusuf GÖKSU Yusuf Ziya GÖKŞİN Ahmet GÜLSÖZ Doç. Dr. Alper GÜN Yücel GÜNALP Sezai GÜRGÜN Ertan GÜVENALAli HAZER Şeref İLGERİ Süleyman KALEMCİ Nail KARABACAK Doç. Dr. Rasim KARAMANLI A. İhsan KASAPOĞLU Kemal KATRANCI Zafer KAYA Ramazan KAYNAK Mustafa KEÇECİ Müjdat KIVANÇ Behçet KOCABAĞ Durali KOCAMAZ Hasan KONYALIOĞLU Hilmi KÖSEOĞLU Cevdet KUTLU R. Erhan MARIMAli NİZAMOĞLU İsmail OKTİK Prof. Dr. Şener ÖNCEL Abdi ÖZDEMİR Mehmet ÖZEK Doç Dr. Ziya ÖZEKMEKÇİ Nejdet ÖZPINAR Doç. Dr. Yahya PANAYIR İlter RENDE Prof. Dr. Hikmet SALGAR Gültekin Okay SARAÇOĞLU Önder ŞENEL Yavuz SİVRİ Esat SÖZKESEN Nuri SÜZÜK Lerzan TAŞKIRAN Cihan TERZİBAŞOĞLUAli TOSUN İsmail TOKER Emin TÜRKÖZ Hüseyin ÜLKÜ Turhan ULUKAYA Halil URGANLIOĞLU Bekir USLU M. Abdulkadir YALÇIN Cengiz YAVUZ Mehmet YILDIRIM Veli YUSUMUT Şah İsmail YÜKSEL Prof. Dr. Mehmet ZEYTİNCİ Cüneyt İRTİBAT BÜROSU: TMMOB Mukimi Nlülıt Aluiiirk Bulvarı SSK Mıanı Kat:2 DHNİZLİTe

3 DENİZLİ SANAYİ HAREKETİNDE YAŞANAN SORUNLAR İÇİN YAPILAN ANKET ÇALIŞMASI SONUÇLARI -? Mak. Müh. Fatih YAŞA - Mak. Müh. Erkin PALAMUTÇU Sanayileşmenin sosyal ve ekonomik gelişmede bir araç olarak önem kazanması nedeniyle büyük kentlerde yoğunlaşan sanayi faaliyetlerinin ülke geneline yayılması çalışmaları yapılmaktadır. Son yıllarda sanayi merkezlerinden birisini oluşturan Denizli'de görülen gelişmeler dikkat çekicidir yılından itibaren gözlenen gelişme her kesimin ilgisini çekmiş, insanları bu gelişmenin nasıl olduğuna ilişkin araştırma çalışmaları yapmaya itmiştir. Bu çalışmalardan biri Aralık 1997'de Ankara'da yapılacak Sanayi Kongresinin ilk adımını oluşturacak bu sempozyumdur. Burada düşünülen amaç, Denizli'de sanayi hareketinin incelenmesi ve bu incelemenin sonucunda ortaya çıkacak bir modelin diğer illerde uygulanabilirliğini araştırmaktır. İyi gelişmelerin yanında yaşanan sorunları da ülkemiz insanlarına, özellikle sorunları çözebilecek insanlara duyurmak için bu platformlar en kuvvetli yollardan birisidir. Bu amaçla çıktığımız yolda yaşadığımız sorunların tespiti için Makina Mühendisleri Odasının organize ettiği bir anket çalışmasının yapılmasına karar verilmiştir. Yapılacak anket şimdiye kadar yapılan anketlerden biraz farklı olmalı diye düşünerek yola çıktık. Çeşitli katılımcılar, Sempozyum Yürütme Kurulu ve Makina Mühendisleri Odası üyesi kişilerden oluşan ekipler ile beyin fırtınası toplantıları yaparak, yaşanılan durumu, sorunları ve bu sorunlara çözümlerin neler olabileceğini tespit etmeye çalışarak anketin sorularını ve şıklarını oluşturduk. Tüm bu çalışmaların sonuçlarını 22 şubat 1997'de yapılan Sempozyum Danışmanlar Kurulu toplantısında, Danışmanlar Kurulunun fikrini almak için sunduk ve burada yapılan konuşmalar yapılacak bu anketi biçimlendirmemize yardım etti. Anketin durumu, uygulanması ve sonuçların değerlendirilmesi konusunda sempozyumu destekleyen kuruluşlardan, Devlet istatistik Enstitüsü Denizli Bölge Müdürlüğünden gerekli yardımları aldık. Denizli Sanayi Odası'na kayıtlı işyerlerinin listesi alınmış, bunların içinden çalışan eleman sayısına göre gruplama oluşturulmuş ve her gruptan rasgele firma seçimi yapılarak Denizli Sanayi Odası'na kayıtlı firmaların %25'ine bu anket uygulanmıştır. Bu anket çalışmasıyla aşağıdaki sorular sorulmuş ve cevaplar alınmıştır. A.Sizce Denizli Sanayinde çözülmesi gereken en önemli sorunlar önem sırasına göre nedir? 1. Küçük işletmeden büyüğe geçişte problemler %16 2.Teknolojide dışarıya bağlı kalmak %15 3.Enerji %14 4.Arıtma ve çevre sorunu %12 5.Yönetenlerin sanayinin gerisinde kalması %12 ö.altyapı problemi %11 7.Alternatif ürün bulamama _ %10 8.Su Sertliği %09 47

4 Burada en büyük oran işletmelerin küçük işletmeden büyük işletmeye geçişte yeni duruma adaptasyon problemleri olarak belirtildi. Sanayimiz gelişmekte ama teknolojide dışarıya bağlı kalmaktadır. Ayrıca diğer ülkelere göre ülkemizde oldukça pahalı olan elektrik enerjisi firmalarımıza mali yük getirmekte, diğer yandan elektrik şebekelerinde meydana gelen voltaj düşüklükleri ve elektrik kesintileri, ayrıca gelecekteki enerji ihtiyacı için devletin yeni yatırımlarda yavaş kalması, en önemli sorunlar arasında yer almaktadır. B.Denizli Sanayisinin Denizli'y e sağladığı avantajlar nelerdir? 1.Denizli'nin öne çıkması %26 2. Gelir seviyesinin yüksekliği %2 3 3-İş durumu %22 4.Büyük şehir haline gelmek %l6 5.Sosyal,kültürel, eğitsel aktivitelerin artması %13 ö.istihdam artışı Denizli'deki bu gelişmelerden Denizli'nin diğer illerden öne çıkması sağladığı avantajların başında geliyor. Yarattığı iş durumuyla insanlarda gelir seviyesini yükselttiği ve çok fazla iş pozisyonu açtığı görülmektedir. C.Teknolojik yenilemeye etki eden faktörleri önem sırasına göre sıralayınız? 1.Müşteri talebini karşılama %20 2.Maliyet düşürme %18 3.Ürün çeşitlemesine gitme %17 4.Kaliteyi artırma %l6 5.Kapasiteyi artırma %15 6.Rakiplerin durumu %14 Sanayicilerimiz yeni yatırımlara ve teknoloji yenilemeye gitmektedir. Bunun sonucu ilimizde Organize Sanayi ve çevresinde fabrika inşaatları devam etmektir. Burada bunu oluşturan en önemli etken, müşteri talebini karşılama, maliyeti düşürme ve ürün çeşitlemesine gitme olmuştur. D.Teknolojik yenilikte tercih ettiğiniz finansal kaynakları önem sırasına göre sıralayınız? l.öz kaynaklar %38 2.Banka kredisi %25 3.Leasing 4.Yurt içi şirketle birleşme %09 5.Kobi kredileri %08 ö.factoring %05 7.Yurt dışı şirketle birleşme %04 Yatırımlarda öz kaynak kullanımı ilk sıralarda yer almaktadır. Bunu banka kredisi, leasing, kobi kredileri izlemektedir. 48

5 E.İthal edilen makinaların alındığı ülkeleri öncelik sırasına göre sıralayınız? 1.Almanya %33 2.1talya %25 3Japonya %13 4.Türkiye %12 5.isviçre %12 6.ingiltere - %03 7.U.S.A %02 Sanayimizde ithal edilen makinaların kaynağını ilk sırada Almanya, italya, Japonya, isviçre, Türkiye almıştır. F.Teknolojik yenileme yaptıysanız teknolojik yenilemeler aşağıdakilerden hangileridir? 1.Makina-techizat yenileme _ %40 2.Yeni ürün üretmek %27 3.Proses yenileme %12 4. Örgüt ve yönetimde yenileme %11 5.Mühendis kadrosu oluşturma %10 Firmalarımız yaptıkları teknolojik yenilemenin büyük bir kısmını makina-techizat yenilemede ve yeni ürün üretmekte kullanmaktadır. G.Ithal edilen makinalarda karşılaşılan sorunları önem sırasına göre sıralayınız? l.yedek parça _ %37 2.Servis %29 3.Nitelikli eleman bulamama %28 4.Teknoloji yetersizliği %06 Burada çeşitli ülkelerden alınan bu makinalarda öncelikli olarak yedek parça sorunu, servis sorunu ve bunları kullanacak nitelikli elemanı bulamama karşılaşılan sorunlar olarak karşımıza çıkmıştır. H.Yerli alınan makinalarda karşılaşılan sorunları önem sırasına göre sıralayınız? 1.Teknoloji yetersizliği %64 2.Servis %17 3.Eleman %13 4.Yedek parça %06 Yerli alınan makinalarda karşılaşılan en önemli sorun olarak teknolojik yetersizlik ve servis yetersizliği büyük bir oranı temsil etmektedir. 49

6 J.Sizce sanayi hareketini yaratan toplumsal dinamiklerin en önemli ilk beşi hangisidir? 1.Kişisel girişimcilik %38 2.Her şeyi devletten beklememek %25 3.Aile şirketleri,aile yapısı, duygusal teşvik %18 4.Çalışmaya alışkanlık %11 5.Coğrafi yapı, tarihsel birikim %08 6.Çalışma kültürü ve bilgisi 7.ileriye yönelik çalışma 8.Altyapının hazır olması 9.Yenileyerek pazar bulma dürtüsü 10.Zengin olma dürtüsü Anketimizin toplumsal dinamiklerin tespiti için sorulan sorusunda Denizli'yi öne çıkaran sanayi hareketinin kişisel girişimcilik ile oluştuğu, bunu her şeyi devletten beklememe, aile şirketleri, aile yapısı, duygusal teşvik gibi konuların izlediği görülmüştür. Anket yapılırken anketi cevaplayanlar birçok neden belirttiler. Genelde bu sıraladığımız etkenlerin birbirlerini tamamlayıcı özellikleri olduğunu zaman ilerledikçe diğer nedenlerin ön plana çıktığı belirtilmiştir. K.Sanayileşmede sosyal yaşamı geliştirmek için neler yapılabilir? 1. Eğitimler %36 2.Prim vermek %34 3.Çeşitli yemekler, eğlenceler düzenlemek %20 4. Günlük geziler düzenlemek % Hepsi Sanayileşme ile sosyal yaşamı da göz ardı etmemek gereklidir. Yaptığımız ankette sosyal yaşamın geliştirilmesinin gerekliliği belirtilmiş ve bunu geliştirmek için öncelikle eğitimlerin verilmesi gerektiği, bu çalışmalar için prim verilmesinin, yemek ve eğlencelerin düzenlenmesinin iyi olacağı vurgulanmıştır. L. Ürün teslim sürelerini etkileyen aşağıdaki maddeleri önem sırasına göre sıralayınız? 1.Nitelikli işgücü yetersizliği %25 2.Hammadde temininde güçlük %23 3.Finansman yetersizliği %15 4.Yarı mamul girdisi sağlayan firmalarla ilişki ağı yetersizliği %14 5.Ulaşım %13 ö.bürokratik engeller %10 Firmalarımızda ürün teslim sürelerini etkileyen faktörler olarak, nitelikli iş gücü yetersizliği, hammadde temininde güçlük, finansman yetersizliği büyük oran oluşturmuştur. 50

7 M.Yaşanılan çevre sorunları nelerdir? l.hava kirliliği %32 2.Su kirliliği %25 3.Tarım alanlarının yok olması %23 4.Gürültü %20 "Sanayileşme ile birlikte çevre bilinci de oturmalıdır" fikriyle çıktığımız yolda yaşanılan çevre sorunları nedir.sorumuza anketimizi cevaplayanlar hava kirliliği,su kirliliği, tarım alanlarının yok olması ve gürültü olarak cevap vermişlerdir. N.Çevreye bıraktığınız ne tür atıklarınız var? l.baca gazı %30 2.Yıkama suyu %26 3.Katı atık %23 4.Diğer Firmalarımız çevreye bıraktıkları çeşitli atıklarının olduğunu belirtmişlerdir. Denizli'de sanayii kuruluşlarının çevre sorunu oluşturduğu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. O.Çevrenin korunması için neler yapılabilir? 1.insanlara eğitim verilebilir %33 2.Yatırımlarda bulunulabilir %25 3.Yatınm yapanlara teşvik verilebilir %22 4.Çevreyi koruma örgütleri kurulabilir _. %20 Çevreyi koruma bilincinin geliştirilmesi için insanlara bu konuda eğitimler vermek, yatırımlarda bulunmak ve yatırım yapanlara teşvik verilmesi büyük oran olarak ortaya çıkmıştır. Yapılan anket çalışması sonucunda ortaya çıkan durum, Denizli'yi diğer illerden öne çıkaran bir sanayi hareketinin varlığı ve Denizli'deki hareketin Denizli insanının girişimciliği ile olduğunu, ayrıca insanların bunları iyi bir şekilde kullandığı görülmüştür, şehrimizde Organize Sanayi'den sonra Çardak'ta Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi ile gelişmenin büyük bir hızla devam ettiği, bunu oluşturan etkenler olarak müşteri talebini karşılamak, ürün çeşidine gitme, kapasiteyi artırma isteği gösterilebilir. Burada kullanılan kaynak çoğunlukla öz kaynak olmaktadır. Makina alımlarında firmalarımız tek bir ülke ve şirkete bağlı kalınmamakta, çeşitli ülke ve firmalardan temin yoluna gidilmektedir. Ancak Denizli'de bu firmaların yedek parça ve servis hizmetleri vermek için yeteri kadar makina olmadığından, bu hizmetlerden yararlanılamamaktır. Toplu makina alımları ile fiyat ve serviste pazarlığın daha çok olabileceği sanayicilerimiz tarafından göz ardı edilmemelidir. Anketimizin değerlendirilmesi için yapılan Danışmanlar Kurulu toplantısında Denizli'ye dışarıdan göçün çok büyük olduğunu ve gelen bu insanların yerleşim yerleri için belediyenin altyapı görevlerini bir an önce yerine getirmesinin önemi vurgulanmış, ayrıca sanayi yerleşim yerlerindeki belediyelerce yapılması gereken altyapının tamamlanması talep edilmiştir. işgücü yokluğu büyük sorun olmakta ve Denizli'nin ilçelerden çalışmak için işçiler getirilmektedir. Artık bunun da fayda etmediği görülmektedir. Az iş gücünün kullanıldığı sektörlere doğru kaymanın Denizli Sanayisi için gerekli olduğu ortaya çıkmıştır. 51

8 Denizli Sanayisinin büyük bölümünü oluşturan tekstilde havlu, bornoz yatırımlarının bir doygunluk noktasına ulaştığı belirtilmiş bunun sonucunda Denizli tekstil sektörünün başka pazarlara kayması ve yeni ürün bulunması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Gelişmeler devam etmekle birlikte yaşadığımız çevrenin korunmasında bir an önce hükümetin kesin kararlar alması ve bu kararlara uyulmasında hepimize büyük görevler düşmektedir. Avrupa'da çevreyi kirleten etkenlerin ortadan kaldırılması ve geri dönüşüm için büyük yatırımlar yapıldığı bilinmektedir. Belediyenin çöplerden geri dönüşüm konusunda çalışmasının olduğu bilinmektedir. Bu çalışmaların hızlanması ve yaygınlaştırılması en büyük dileğimizdir. 52