TEMA 3:GEMĠLER ve GEMĠ AKSAMLARI

Transkript

1 TEMA 3:GEMĠLER ve GEMĠ AKSAMLARI G SINIFI FIRKATEYN Geminin Genel Tanımı: Suyun kaldırma kuvvetinden faydalanarak su üzerinde yüzebilen, hareket ve manevra kabiliyeti olan; yükü, yolcuyu ve personeli mümkün olduğu kadar emniyetli, hızlı ve ekonomik şekilde taşımak amacıyla yapılmış, tonajı ve işlevi denizcilik kural ve tüzüklerine uygun olarak belirlenmiş deniz aracıdır.

2 SavaĢ Gemisi: Askeri amaçlı yapılmış, saldırı ve savunma araçlarıyla donatılmış gemilere denir. Sancak: Bir geminin güvertesine çıkıp, yüzümüzü geminin baş tarafına döndüğümüzde omurga hattından sağ tarafta kalan kısımdır. Ġskele: Bir geminin güvertesine çıkıp, yüzümüzü geminin baş tarafına döndüğümüzde omurga hattından sol tarafta kalan kısımdır. BaĢ: Genel olarak bir geminin ön ve ileri kısmına denir.(bir gemiyi boylamasına üç parçaya ayırdığımızda ön kısmına denir.) BaĢüstü: Geminin üst güvertesinin baş taraf kısmına denir. Vasat: Gemi ve deniz araçlarında en geniş kemerenin bulunduğu orta kısımlar ve civarına denir. Kıç: Teknelerin kıç omuzlukları gerisinde kalan kısımlarına denir. Kıç üstü: Kıç tarafta kalan üst güverte kısmına denir. Geminin baş, vasat ve kıç tarafları, sancakta kalanlar, sancak baş üstü, sancak vasat ve sancak kıç üstü, iskele taraftakiler ise, iskele baş üstü, iskele vasat ve iskele kıç üstü tabirleri kullanılarak ifade edilebilir. Borda: Gemilerin veya teknelerin dış tarafta ve su kesiminden yukarıda kalan yan kısımlarına denir. Sancak tarafa sancak borda, iskele tarafa iskele borda adı verilir. En yukarıda bulunan devamlı su geçirmez güverte ile su hattı arasında kalan ve tekne ortasında ölçülen mesafeye Fribord denir. Teknenin herhangi bir yerinde omurga hizasından su hattına kadar olan düşey mesafeye Draft denir. Alabanda: Gemi ve deniz araçlarının su kesiminden yukarıda kalan iç kısımlarına denir. Karina: Gemilerin su kesimi altında bulunan dış yüzeylerine denir. Sintine: Geminin su kesimi altında, gemi içinden sızan sularla, makine, kazan dairelerinden akan yağ artıklarının toplandığı iç kısmına denir.

3 Pruva: Bir geminin ön tarafının ileri kısmına denir. Pupa: Bir gemi veya deniz aracının kıç kısmına denir. Omurga: Gemi postalarının alt uçlarının üzerinde birleştiği pruvadan, pupaya kadar uzanan çelik veya sağlam ağaçtan yapılmış olan geminin en sağlam kısmıdır. Bodoslama: Gemilerde çok değişik tip baş bodoslama şekillerine rastlamak mümkündür. Aşağıdakiler en fazla rastlanan baş bodoslama tipleridir. Güverte: Bir gemide baştan kıça kadar uzanan platformlardır. Ġskele: Gemilerde güverteler arasındaki irtibatı sağlayan merdivenlere ve geminin sahil ile irtibatını sağlayan merdiven ve köprülere denir.

4 Borda Ġskelesi: Gemilere girip çıkmak için gemi bordalarına asılan, seyir halindeyken kaldırılan iskelelerdir. Bir borda iskelesi, alt tava, iskele, üst tava, askı terazi donanımı olmak üzere dört ana parçadan meydana gelir. Alay Sancağı: Resmi günlerde gemilerin işaret sancaklarını belli bir sıra üzerinden dizerek baştan direk cundası ve kıça kadar bir savlo üzerine çekilen sancaklardır. Çapa: Gemi demirine denir. Duba: Yük taşımak, köprülere ayaklık yapmak gibi genel hizmetlerde kullanılan ağaç veya saçtan yapılmış araçlardır. Kamara: Gemide, personelin iskân yerlerinden olup, tekli, ikili gibi içindeki yatak adedine göre isimlendirilen odalardır. Savlo: Genellikle sancak çekmekte ve işaret kaldırmakta kullanılan ince halatlara denir.

5 Lumbar Ağzı: İskelelerden gemiye giriş çıkış yapmak üzere küpeşte kenarlarına açılmış yerlere denir. Lumbuz: Gemi iç kısımlarına hava ve ışık girmesini sağlamak için borda ve alabandalara açılmış olan genellikle yuvarlak pencerelerdir. Köprü Üstü: Geminin seyir ve kumanda mevkiidir. Manga: Savaş gemilerinde eratın yattığı koğuşlardır. Puntel: Tehlike sınırlarını belirtmek maksadı ile küpeşteler hizasına ve diğer yerlere konulan dikmelerdir. Baba: Gemilerde veya rıhtımlarda halat kasalarını geçirmek veya halatları üzerine volta etmek için bulunduğu mevkiye kuvvetli bağlanmış, silindir şeklinde ağaç veya madeni malzemelerdir. Kolona: Rıhtım ve iskelelerde gemilerin bağlandıkları taş, ağaç veya demir babalardır. Kurtağzı: İçerisinden halatların verildiği, küpeşteler üzerine açılmış özel yuvalardır, Loça: Gemilerin baş bodoslamalarının her iki tarafında demir zincirlerinin geçmesi ve demir bedenlerine yataklık etmesi için açılmış deliklere, ağızlara, yollara geçirilmiş olan demir silindir kanallardır. Gemilerin yedeklenmesinde kullanılan ve diğer loçalardan biraz daha büyük olan geminin baş ve kıçında ki loçalara da manda gözü (Dana Burnu) denir. Irgat: Demirli gemilerin demirlerini almada, sahile verilmiş halatların boşunu almada kullanılan stim, elektrik veya elle çalışan makinelerdir. Kampana: Gemilerde uyarı için, gerektiğinde, kurallara uygun çalınan çanlar.

6 DÜMEN Normal koşullar altında bir geminin döndürülmesi dümen ile sağlanır. Gemiyi rotasında tutmak için gereken kuvvet miktarı onu rotasından çıkarmaya çalışan rüzgâr ve akıntı gibi kuvvetlerin şiddetine bağlıdır. Dümen yüksek hızda daha iyi kontrol edilebilir. Düşük süratle seyrederken dümen etkisi azdır. Bir geminin rotasının dümeni ile kontrol edilebildiği veya sadece dümen kontrolüyle sabit bir rotada seyrettirilebildiği en düşük sürate asgari dümen dinleme sürati denir. Tornistan (geminin geriye gitmesi) manevralarda gemi özelliklerine bağlı olarak geminin kıç tarafının istenilen yönde hareket ettirilebilmesi mümkündür. Özellikle tek pervaneli gemilerde dümenin kullanımı, geminin kıç tarafının istenen doğrultuda hareket ettirilebilmesi için etkinlikle uygulanabilecek bir yöntemdir. Çift pervaneli gemilerde ise geminin kıç tarafının istenilen yönde hareket ettirilmesi maksadıyla dümene ilave olarak makinelerden de istifade edilebilir. SEYĠR FENERLERĠ Tekneler seyir fenerlerini güneşin batımından doğuşuna kadar geçen süre içinde yakmak zorundadır. Ayrıca çok sisli, aşırı yağmurlu ve her türlü kısıtlı görüşlerde yakacaklardır. 1.SĠLYON FENERĠ: Teknenin baş-kıç orta hattı üzerine konulan, 225 derecelik bir ufuk yayı üzerinde kesiksiz bir ışık gösteren beyaz bir fener anlamına gelir. 2.BORDA FENERĠ: Her biri 112,5 derecelik bir ufuk yayı üzerinde, tam pruvadan kendi tarafındaki kemerenin 22,5 derece gerisine kadar kesiksiz bir ışık gösterecek surette yerleştirilmiş sancak tarafında yeşil, iskele tarafında kırmızı fener anlamına gelecektir. Boyu 20 metreden kısa teknelerde, borda fenerleri teknenin baş-kıç orta hattı üzerinde bulunan bir fanus içinde birleşik olarak taşınabilir. 3.PUPA FENERĠ: Olanağı kadar teknenin kıç tarafına yakın bir yere konulan, ufkun 135 derecelik bir yayı üzerinde kesiksiz beyaz bir ışık gösteren, tam kıçtan itibaren geminin her iki bordasında 67,5 derecelik bir ışık göstermek üzere yerleştirilmiş beyaz ışık veren bir fener anlamına gelir. 4.YEDEKLEME FENERĠ: Görünme açısı bakımından pupa feneri ile aynı nitelikte olan (ufkun 135 derecelik bir yayı üzerinde kesiksiz) sarı ışık veren bir fener anlamına gelecektir. 5.HER TARAFTAN GÖRÜNÜR FENER: Ufkun 360 derecelik yayı üzerinde kesiksiz ışık gösteren bir fener anlamına gelecektir. 6.ÇAKAR FENER: Düzenli aralıklarla dakikada 120 veya daha fazla çakan bir fener anlamına gelecektir.

7

8 GEMĠ DEMĠRLERĠ Bir gemiyi derinliği uygun bir yerde tutmak için zincirler veya halatlar vasıtasıyla deniz dibine bırakılan dövme demirden yapılmış ( T ) biçimindeki donanım parçalarına DEMİR denir. Demirler, gemiler için çok önemli bir donanımı oluşturmaktadır. Her hangi bir arıza veya ihtiyaç halinde uygun bağlama iskelesi / şamandıra bulunmayan her yerde uzun süre için tutunabileceği tek donanımı geminin demiridir. Özellikle rüzgârın etkili olduğu yerlerde bir iskeleye yanaşma veya iskeleden ayrılma esnasında geminin baş tarafının kontrolü için ne kadar gereklidir. Kullanıldığı geminin tonaj, özellik ve maksadına göre değişik tip, boyut ve ağırlıkta olan gemi demirleri, yine gemi ve demirin özelliklerine bağlı olarak uygun uzunluktaki zincirler ile gemiye irtibatlıdırlar. Demirler, şiddetli kuvvetlere karşı koyacak ölçüde deniz dibinde derin olarak gömülecek ve eğer dip tabiatı demir tırnaklarının gömülmesine imkân vermeyecek kadar sert ise uygun herhangi bir çıkıntıyı yakalayarak gemiyi tutacak şekilde tasarlanmışlardır.

9 MÜZE OBJELERĠ YEDEKLEME FENERĠ-Yedek çeken gemi tarafından dikey bir hat üzerinde taşınan iki ya da üç beyaz ışıklı fenerdir.-bakır (Lodos Salonu 1075) BORDA FENERĠ-En az 2 mil mesafeden görülebilen, geminin sancak ya da iskele tarafını belirtmek üzere yeşil ya da kırmızı renkte olan fenerlerdir.- Tersane-i Amire Yapımı-Bakır. (Lodos Salonu 0274) FĠġEK, ATIġ ROKETĠ VE MERMĠLER-Deniz Piyade Birlikleri tarafından kullanılmıştır.-20.yy ın II. Yarısı-pirinç, kurşun, alüminyum. (Fenerler Odası- M0279)

10 GEMĠ TOPU-Demir (Müze Alt Kat 2757) USKUNCA VE TOMAR-Gemilerde ağızdan dolma topların içini temizlemekte kullanılmıştır.-ahşap (Fenerler Odası-0407) PERĠSKOP-Kepez Feneri önünde karaya oturarak 19 Nisan 1915 günü batırılan İngiliz E-15 Denizaltısı na aittir. (Poyraz Salonu-0429) KAMPANA (ÇAN)-TCG Yavuz Gemisi nin başüstü kampanası.- (Yavuz Kruvazörü Odası 2619)

11 BOGATA-Yelken devrinde armaları istenilen gerginlikte tutmak için kullanılan makara. (Tarihi Kayıklar Galerisi-1381) GEMĠ ĠSĠM LEVHASI-Ertuğrul Yatı na aittir.- Taşkızak Tersanesi Yapımı-Ahşap 20.yy. (Tarihi Kayıklar Galerisi-2099) aittir.-abd yapımı 20.yy (Lodos Salonu-4241) DÜRBÜN-TCG Anıttepe Gemisi ne SĠMUS TĠPĠ DEMĠR-TCG Hamidiye Zırhlı Kruvazörü ne aittir.4 ton ağırlığındadır. (Bahçe-2679)

12 GEMĠ BAġ FĠGÜRÜ-Asar-ı Tevfik Zırhlı Korveti ne aittir.-ahşap 19.yy. (Tarihi Kayıklar Galerisi-4306) TEST 3: 1-Gemi nedir? Boşluklara yazınız... 2-Savaş Gemisi nedir? Boşluklara yazınız... 3-Güverte nedir? Boşluklara yazınız... 4-Sancak, İskele nedir? Boşluklara yazınız... 5-Dümen nedir? Boşluklara yazınız... 6-Loça nedir? Boşluklara yazınız...

13 ÖĞRENCĠ ETKĠNLĠK ÖNERĠLERĠ ETKĠNLĠK 8: Boyama çalışması (Gezi Sonrası Etkinlik) Gerekli Malzemeler: Renkli boya kalemleri. YapılıĢı: Çizgilerin arasında kalan boşlukları boyayınız.