KİMYA 7. Sınıf haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 36 ders saati

Transkript

1 KİMYA 7. Sınıf haftalık ders sayısı 2, yıllık toplam 36 ders saati GİRİŞ Kimya dersi ilköğretimin 7. sınıfında öğretilmeye başlar. Önceki sınıflarda öğretilen İnsan ve Doğa, Biyoloji ve Fizik derslerinde öğrenciler doğa ve madde hakkında birçok şeyleri öğrenmiş bulunuyor, iyi ama öğrenilmesi gereken daha çok şey var. Kimya fen bilimlerinden biridir. Denel bir bilim olarak maddenin yapısını ve yapıda meydana gelen değişmeleri, ayrıca değişmelere ait kanun ve kuralları araştırmaktadır. Besin üretimi, ilaç üretimi, tekstil üretimi, metal üretimi, yakıt üretimi, plastik madde üretimi, inşaat malzemesi üretimi ve diğer üretimlerde önemli rol oynamaktadır. Kimya biliminin gelişmesiyle diğer bilimler de gelişmiştir. Kimya, fizik, matematik, biyoloji, enformatik gibi bilimlerle sıkı bir ilişki halindedir. Madde yapısını ve doğa ile kimya laboratuvarında gerçekleştirilen olayları kavrayabilmek, anlatabilmek ve açıklayabilmek için eleştirel düşünmeyi teşvik eder ve geliştirir. UZAK HEDEFLER Bilimsel inceleme ve deneylerde elde edilen sonuçları tartışarak kimyaya ait bilgileri geliştirebilme; Denel bir bilim olan kimyanın günlük hayatımızda önemli rol oynadığını kavrayabilme; Teorik olarak bağımsız çalışabilme ve kimya laboratuvarındaki araç ve gereçleri kullanarak deney yapabilme ve çevre sorunlarına çözüm önerilerinde bulunabilme; Öğrencilerin birbiriyle; öğretmenleri, okul personeli ve yakın çevre ile işbirliği yapabilme 131

2 GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Bilgi açısından: q Maddenin (elementler, bileşikler, karışımlar; asit, baz ve tuzlar, çözeltiler, gazlar, katılar) yapı ve özelliklerini kavrayabilme; q Fiziksel özellikleri (şekil, yoğunluk, çözünürlük, kaynama noktası, ergime noktası, koku, renk) kavrayabilme; q Kimyasal özellikleri (asitlik, baziklik, aktiflik, elektrik iletkenlik) kavrayabilme; q Kimyasal değişmeleri (enerji dönüşümü) kavrayabilme; Anlama açısından: q Kimyasal reaksiyonların gerçekleştiği kanun, kural ve ilkeleri anlayabilme; q Kimyasal reaksiyonlara ait formülleri anlayabilme. Uygulama açısından: q Elementlerin periyodik cetvelini (sembol, atom numarası, atom kütlesi, grup ve periyotlar, değerlilik, metal, metaloid, ametal) kullanabilme; q Kimyasal bileşikleri İUPAC (Uluslararası Saf ve Uygulamalı Kimya Birliği) sistemine göre adlandırabilme; q Farklı yüzdelikli çözeltilerin hazırlanmasında formüllerin matematiksel ifadelerini uygulayabilme. Analiz açısından: q Fiziksel ve kimyasal özellikleri (element ve bileşiklerin kimyasal aktifliği) inceleyebilme; q Fiziksel ve kimyasal değişmeleri (reaksiyon çeşitleri, reaksiyona giren ve reaksiyondan çıkan maddeler, denklemler ve denkleştirme) inceleyebilme. Sentez açısından: q Elementleri (hidrojen, oksijen, azot v.b.) kavrayabilme; 132

3 q Basit kimyasal bileşikleri (oksitler, asitler, bazlar, tuzlar) kavrayabilme; Değerlendirme açısından: q Kimyasal maddelerin günlük yaşamdaki önemini değerlendirebilme; q Bazı maddelerin çevreye etkisini ve çevre korunumunu değerlendirebilme. PROGRAM İÇERİĞİ Kategori I. Kimyanın Temelleri Altkategori 1. Fen Bilimi Olarak Kimya Ders saati Yüzdelik % Madde ve Yapısı Kimyasal Reaksiyonlar 4. İnorganik Bileşikler ve Sınıflandırılmaları

4 Kategori Altkategori Program İçeriği Kazanımlar Dersler arası ilişki I. Kimyanın Temelleri I. 1. Fen Bilimi Olarak Kimya I Kimya, Konusu ve Önemi (Kimyanın önemi ve laboratuvar araçlarının kullanımı ve bakımı) Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Kimyanın araştırma konusunu tanımlar; 2. Laboratuvarda kullanılan araçları yapı ve görevlerine göre sınıflandırır; 3. Laboratuvar ve doğada gerçekleşen kimyasal reaksiyonları deneysel olarak gösterir. Fizik (Maddelerin fiziksel özelliklerinin tespit edilmesi; ölçme birimlerinin uygulanması). Matematik (Hesaplamalar) Biyoloji (Kimyanın hayatsal olaylarda öneminin değerlendirilmesi) Enformatik (İnternetteki bilgilerden yararlanma.) I. Kimyanın Temelleri I. 2. Madde ve Yapısı I Madde ve Enerji (Maddenin tanımı; madde ve enerji arasındaki korelasyon). I Maddenin Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Doğada her şeyin maddeden yapılmış olduğunu açıklar. 2. Doğal enerji kaynaklarını (güneş enerjisi, jeotermal enerji, hidroelektrik enerji, rüzgar Fizik (ölçme birimleri, madde özelliklerinin tespit edilmesi, havanın özellikleri, suyun özellikleri, enerji çeşitleri). Matematik 134

5 Fiziksel ve Kimyasal Değişmesi (Fiziksel ve kimyasal değişmeler arasındaki farklar) I Madde ve Sınıflandırılması (Maddeinin fiziksel ve kimyasal özellikleri; fiziksel hali.) I Çözeltiler ve Sınıflandırılmaları (Çözeltilerin yapısı, çeşitleri, homojen ve heterojen çözeltiler, saf maddelerin karışımlardan ayrılması) I Kimyasal Sembol ve Formüller (Sembol ve moleküler formüllerin kullanımı) I Hava (Hava elemanlarının enerjisi, fosil yakıt enerjisi) tespit eder. 3. Maddenin fiziksel halini tespit eder. 4. Fiziksel ve Kimyasal değişmeleri açıklar. 5. Saf maddeleri karışımlardan, elementleri bileşiklerden ayırt eder. 6. Karışımları yapı ve fiziksel hallerine göre sınıflandırır. 7. Sembol ve formüllerle element ve bileşikleri gösterir. 8. Havayı oluşturan gazları (oksijen, azot ve karbon dioksit) ve onların özelliklerini açıklar. 9. Oksijen, azot ve karbon dioksidin doğadaki döngüsünü açıklar. 10. Havadaki gazların yaşamsal önemini değerlendirir. 11. Suyun karakteristik özelliklerini ve suyun günlük yaşamda, ayrıca endüstri ve tarımdaki kullanımını açıklar. 12. Doğal suları sınıflandırır (atmosferik su, yerüstü ve (Eksponensiyal sayıların kullanımı). Biyoloji (Enerjinin hayatsal olaylardaki görevi, fotosentez ve solunum). Enformatik (İnternetten yararlanma) Kimya teknolojisi (Havadaki gazları birbirinden ayırma). Çevre korunumu (Hava ve suyu kirleten maddelerin sınıflandırılma sı ve betimlenmesi). Coğrafya (Doğal suların dağılımı) Tarım (Suyun sulamada kullanımı) Hekimlik (Fizyolojik çözeltilerin 135

6 sınıflandırılması) I Su (Doğal su çeşitleri, su yapısı ve özellikleri, su döngüsü) I Atom Yapısı, Bağıl Atom ve Molekül Kütlesi (Atomun yapısı ve elektron yörüngeleri, atom çekirdeği ) I Elementlerin Periyodik Sistemi (Tarihçesi, periyotlar, gruplar, elementlerin metal, metaloid ve ametallere sınıflandırılması); I Kimyasal Bağlar (İyonlar, iyonik ve kovalent bağ) yeraltı sular). 13. Elektroliz yöntemiyle suyun bileşimini inceler. 14. Suyun yaşam, temizlik, evcilik, endüstri ve tarım için önemini değerlendirir. 15. Atomu küçük parçacık olarak tanımlar. 16. Atom parçacıklarını büyüklük ve yüklerine göre ayırt eder. 17. Atom numarası ve atom kütlesi yardımıyla elementleri tespit eder. 18. Elementlerin peryodik cedvelinde grup ve peryotları tespit eder. 19. Elementlerin özelliklerini açıklar ve periyodik sistemdeki yerini tespit eder. 20. Periyodik cetvelde metal, metalloid ve ametalleri ayırt eder. 21. Elementlerin bağıl atom kütleleri yardımıyla bileşiklerin bağıl molekül kütlelerini hesaplar. 22. Moleküllerin iki ya da fazla kullanımı) Eczacılık (Ilaçların hazırlanması) 136

7 I Elementlerin Değeri - Valansı (Değerliliğin tanımı ve basit örneklerde tespiti); I Çözeltiler ve Çözünürlük (Kavramlar-çözme, çözelti, çözücü, çözünen; Yüzdelikli çözeltilerde kütle katılımı) atomdan oluştuklarını açıklar. 23. Atomları katyon ve anyonlardan ayırt eder. 24. İyonik bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özelliklerini açıklar. 25. İyonik bağ meydana getiren elementleri inceler. 26. Kovalent bağ kuran elementleri tespit eder. 27. Kovalent ve iyonik bağ arasındaki farkları açıklar. 28. Basit örneklerde basit, ikiz ve üçüz bağları açıklar. 29. Hidrojen, su, klor, oksijen, hidrojen klörür ve azot yapısını açıklar. 30. Basit formüllerle elementlerin değerini hesaplar. 31. Bazı maddelerin sudaki erirliğini gösterir. 32. Çözeltileri, doymuşluklarına göre sınıflandırır. 33. Yüzdelikli çözeltilerde kütle katılımını hesaplar. 34. Çözeltilerin hayatsal olaylardaki önemini değerlendirir. 137

8 I. Kimyanın Temelleri I. 3. Kimyasal Reaksiyonlar I Kimyasal Reaksiyon Çeşitleri (Ayrışma ve birleşme, reaksiyonları, egzoterm ve endoterm reaksiyonlar); I Kimyasal Reaksiyonların Denklemleri (Kimyasal reaksiyonların yazılması ve denkleştirilmesi); I Kimya Yasaları (Kütle Korunumu Yasası ve Sabit Oranlar Yasası, açıklanması ve uygulanması); Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Ayrışma, birleşme, yer değiştirme ve nötürleşme reaksiyonlarını birbirlerinden ayırt eder. 2. Katsayıları, reaksiyona giren ve reaksiyondan çıkan maddelerin fiziksel halini tespit eder; kimyasal reaksiyonları denkleştirir. 3. Endoterm ve ekzoterm reaksiyonları ayırt eder. 4. Kimyasal reaksiyonları denkleştirmede kütle korunumu yasasını uygular. 5. Basit örneklerde Sabit Oranlar Yasası nı açıklar. 6. Basit örneklerde reaksiyona giren ve reaksiyondan çıkan maddelerin kütlelerini hesaplar. 7. Bağıl atom kütleleri yardımıyla bileşiklerin bağıl molekül kütlelerini hesaplar. Biyoloji (Canlılarda kimyasal reaksiyonlar). Fizik (Madde özelliklerinin ve fiziksel halinin tespiti, SI sistemine göre ölçü birimlerinin kullanımı); Enformatik (Kimyasal reaksiyonlara ait bilgilerin internetten alınması). 138

9 I. Kimyanın Temelleri I. 4. İnorganik Bileşikler ve Sınıflandırılmaları I Oksitler, Asitler, Bazlar ve Tuzlar (oksit, asit, baz ve tuz çeşitleri; asit ve baz arasındaki reaksiyonları); I İnorganik Bileşiklerin Adlandırılması (oksit, asit, baz ve tuzları adlandırma kuralları). Bu konuları başarıyla tamamlayan her öğrenci: 1. Inorganik bileşikleri yapı ve özelliklerine göre ayırt eder. 2. Oksitleri su ile reaksiyonlar sonucunda oluşturdukaları bileşiklere göre sınıflandırır. 3. Arrhenius teorisine göre asit, baz ve tuzları birbirlerinden ayırt eder. 4. Endikatör (turnusol kağıdı, metil-oranj, fenilftalein) kullanarak asit ve baz reaksiyonları yapar. 5. Asitleri, metal ile değiştirebilen H + iyonlarına (H 3 O + ) göre sınıflandırır. 6. Bazları asit kökü ile değiştirebilen OH - iyonlarına göre ayırt eder. 7. Asetik, bazik ve nötür tuzların meydana gelmesini örneklerle gösterir. 8. Elektrolit olan çözeltileri belirler. 9. IUPAC sistemine göre inorganik bileşikleri adlandırır. Biyoloji (Canlılar için önemli bileşikler). Fizik (Inorganik bileşiklerin fiziksel özellikleri). Tarım (Inorganik bileşiklerin tarım için önemi). Hekimlik (Fizyolojik çözeltilerin kullanımı). Çevre Korunumu (Çevre kirliliğinin sınıflandırılması ve betimlenmesi). Enformatik (Inorganik bileşiklere ait bilgilerin internetten alınması). 139

10 METODOLOJİK YÖNERGE Kimya dersi plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için çalışmalarda değişik yöntem ve tekniklerin (bilgi edinme, tekrarlama, pekiştirme, alıştırma, ödev yapma, proje yapma, pratik çalışma, ayrıca çizim, diyagram, model, grafik, laboratuvar araçları, ölçme araçları gibi teknik araç ve gereçleri kullanma, internet kullanma) uygulanması gerekir. Kimya derslerinde uygulanacak olan yöntem ve teknikler öğretmenin seçimine bırakılmıştır. Yöntem ve teknik seçerken öğrencilerin istem ve ihtiyaçları, konuların içeriği, didaktik kurallar, öğrencilerin bilgi seviyesi vb. gözönünde bulundurulmalıdır. Öğrencilerle çalışmada uygulanabilecek yöntem ve teknikler öğrenim çeşitleri kadar çoktur. Öğretim yöntem ve teknikleri program içeriklerinin kolay öğrenilmesini sağlayabileceği gibi bilgi ve alışkanlıkların, yetenek, tutum ve değerlerin, özellikle günlük problemlerin çözümü için gereken bilgilerin de uygulanmasını sağlamalıdır. Öğretimde uygulanabilecek bazı yöntem ve teknikler aşağıda verilmiştir: Doğrudan öğretim (anlatma, açıklama, alıştırma, örnek verme); Dolaylı öğretim (inceleme, keşfetme, problem çözme); Sorularla öğretim (öğrencilere soru sorma); Tartışma ve işbirliğiyle öğretim (küçük ve büyük gruplarla, bütün sınıfla çalışma); Düşünme ile öğretim (eleştirel düşünme, yapıcı düşünme, problemleri bilgisayar aracılığı ile çözme); Proje yapmakla öğretim; Gösteri ve deney yapmakla öğretim; Multimedyal araçlarla, özellikle bilgisayar aracılığı ile öğretim; Bağımsız inceleme ile öğretim; Doğa ve endüstri objelerinde öğretim. Sözü geçen yöntem ve tekniklerin uygun didaktik araç ve gereçlerle birlikte uygulanması gerekir, aksi takdirde beklenen sonuçlara ulaşılamaz. 140

11 DEĞERLENDİRME Bireylere verilen eğitim sonunda, istenen yönde bazı davranışların oluşması beklenir. Bu davranışların oluşup oluşmadığını, oluştu ise ne derecede oluştuğunu saptamak için değerlendirmeye; değerlendirmenin yapılabilmesi için de ölçmeye ihtiyaç vardır. Öğretimde uygulanan değerlendirmenin birkaç türü vardır: Yapıcı değerlendirme; Tehşis edici değerlendirme; Toplam değerlendirme; Teşvik edici değerlendirme. Değişik konuların işlenmesinden sonra yapılan her değerlendirme iyi sonuçlar vermektedir. Bu tür değerlendirmeler gerek öğrencilerde gözlenen davranışlar, gerekse eğitim sistemi hakkında önemli bilgiler verir. Son değerlendirme öğrencilerin tüm aktivitelerini (sözlü cevaplar, projeler, seminerler, gruptaki davranışlar, deneyler sırasında edinilen yetiler, ev ödevleri, test sonuçları, sınavlar vb.) içine almaktadır. Öğretim sürecinde öğrencilere kazandırılacak olan davranışlar üç alanda toplanabilir: Bilişsel alan; Duyuşsal alan; Devinimsel alan. Öğretmen, program içeriklerini değerlendirirken çeşitli araç ve teknikler uygular. Program içerikleri (bir konu, bir bölüm, bir sömestre ya da yarıyıl ve ders yılı sonu) gerçekleştirildikten sonra öğrenciler notlarla değerlendirilir. Değerlendirme sonuçları öğrenci, veli ve eğitim yöneticileri için açık olmalıdır. Değerlendirme sonuçları değişik amaçların gerçekleştirilmesinde yararlı olur. Örneğin: 1. Öğrenci başarılarının saptanması; 2. Öğrencilere derslerle ilgili bilgilerin saptanması; 3. Öğrencilerin teşvik edilmesi; 141

12 4. Öğrenci gelişmelerinin sağlanması; 5. Güncel becerilerinin saptanması; 6. Öğrenci becerilerinin saptanması; 7. Kendini ve diğerlerini değerlendirme esasında öğretim kalitesinin düzeltilmesi. KAYNAKÇA VE DERS ARAÇ İLE GEREÇLERİ Kimya dersi öğretim plan ve programının gerçekleştirilebilmesi için öğretmen ve öğrenciler aşağıdaki kaynakça ve ders araç ile gereçlerinden yararlanabilir: KAYNAKÇA: 1. H. Çağırgan, M. Ay: Fen Bilgisi 8, MEB Ankara, C. Yetkin, I Gülbay: Kimya, lise1, MEB Ankara, G. Kızıldağ, I. Gülbay: Kimya, lise2, MEB Ankara, Y. Koroliya: Kimya 7, Priştine, Y. Koroliya: Kimya 8, Priştine, DERS ARAÇ VE GEREÇLERİ: 1) Kimya laboratuvarı ya da mobil laboratuvar; 2) Kimya kitapları, elkitapları, praktikumlar, iş defterleri; 3) Mesleki ve bilimsel dergiler, sözlükler, ansiklopediler; 4) Elementlerin periyodik cetveli, fotograflar, modeller, şemalar, diyagramlar, maketler, mineraller koleksiyonu; 5) Multimedyal araçlar (bilgisayar programları, internet, CD); 6) Videorekorderli TV araç, grafoskop, fotoslaydlar, videokasetler. Kaynak ve ders araç ile gereçlerin seçimini Kimya öğretmeni, okuldaki koşulları ve kimya dersi genel ve özel amaçlarını gözönünde bulundurarak yapar. Aynı imkanlar öğrencilere de tanınmalıdır. 142