Bİ LGİ SAYARDA, JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MESLEKİ TERİ MLERİ SÖ ZLÜĞ Ü

Transkript

1 Bİ LGİ SAYARDA, JEODEZİ VE FOTOGRAMETRİ MESLEKİ TERİ MLERİ SÖ ZLÜĞ Ü İ.Bülent GÜNDOĞ DU Yabancı bir dilde oluşturulmuş yayınları mümkün olduğ unca incelemek ve içeriğ i hakkında bilgi sahibi olmak, çok zaman karşılaşılan bir gereksinimdir. Ö zellikle akademik çalışmalara yeni başlayanlar ve öğrenciler için, bu iş bazen bir probleme dö nüşmektedir. Bir yabancı kelimenin farklı bilim dallarında, farklı anlamlar alması, ö zel mesleki terimlerin biraraya getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu programla ö zellikle tercüme çalışmalarında karşılaşılan sorunlara hızlı ve kalıcı çö züm yolları bulunmaya çalışılmıştır. 1. Gİ RİŞ Yabancı yayınların güncel olarak takip edilmesi, çağ ın gereklerindendir. Dünyada yapılan ilgili diğ er yayınlar (internet siteleri, makaleler, kitaplar, ilanlar vb.) sürekli takip edilmelidir. Bu incelemeler için yeterli yabancı dil bilgisinin yanında yeterli kelime bilgisi gerektirir. Ancak yapılan araştırmalarda bu iş ile ilgilenen kişilerin çoğ unluğ unda kelime bilgisi noksanlığ ı ve ezberleme problemleri olduğ u görülmektedir. Anlam birlikteliğ ini sağ lamak ve istenen kelimeye hızlı ulaşabilmek, zamandan tasarruf ile, daha çok bilgiyi daha iyi anlamaya yardımcı olacaktır. Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliğ i için de, bugüne kadar hazırlanmış bu amaçlı, yayınlar yok denecek kadar azdır. Yapılan bu çalışmada çok çeşitli kaynaklardan elde edilmiş kelimeler ö zgün olarak hazırlanan bir bilgisayar programı içerisinde toplanmıştır. Kelimelerin seçiminde, ö zellikle genel haritacılık terimlerinin yanında modern haritacılık konuları ö zenle seçilerek mesleki kelimeler biraraya getirilmiştir. Burada amaç kelimelerin bir bilgisayar ortamında etkin ve faydalı bir şekilde kullanılmasını sağ lamaktır. Bilgisayarlar, artık hemen herkesin günlük vazgeçilmez donanımlarındandır. Basılmış bir makalenin bile, basılmış bir sö zlük ile incelenmesinden çok, daha hızlı erişim sağ layan, bilgisayar ortamındaki sö zlüklerin kullanımı daha popülerdir. Akademik çalışmaların başlangıcında olan öğrenciler veya araştırma gö revlilerinden başlayarak herkes, ö zellikle elektronik ortam bilgilerindeki kelimelerin karşılığ ını bir-iki klavye veya mouse hareketi ile bulmak istemektedir. Bu programın diğ erlerinden (benzer sözlük programlarından) ayrı ve ö zgün tarafı, ö zellikle akademik çalışmalar için kelime ezberleme, kelime hatırlatma, bir ingilizce metnin, mouse veya imleç hareketleriyle hızlı bir şekilde gözden geçirilmesi (scimming/scanning), hatırlanmakta sürekli problem yaşanan mesleki terimlerin ayrıca

2 bir dosyada (daha sonra kullanılabilecek şekilde) kayıt edilmesi veya yazdırılması, incelenen her ingilizce metin için, sadece istenilen kelimelerin kayıt edilmesi ve bunların da istenildiği zaman tekrar kullanılması veya yazdırılabilmesidir. Bunlar aşağ ıda şekiller üzerinde gö sterilmiştir. 2. PROGRAMDAN BEKLENENLER VE Ö ZELLİ KLERİ Yukarıda belirtilen problemlerin çö zümüne yö nelik bu program başarıyla gö revini yerine getirmektedir. Bu şekilde bir çalışmanın avantajları şu şekilde sıralanabilir: 1. Hızlı bilgi erşimi 2. Sürekli hatırlanamayan kelimelerin daha kolay belirlenerek, ayrıca çalışılması 3. Kayıtlar üzerinde düzeltmenin olanaklılığ ı ve sonsuz veri girişi 4. İki farklı eksersiz ile kelime tekrarı 5. Metin üzerinde kolay hareketlerle hızlı anlama olanağ ı 6. İstenen kelime veya metin gruplarının, daha sonra çalışmak amacıyla saklanması, tekrar çağ ırılması veya basılması 7. Ekran koruyucu nitelikli kelime hatırlatma olanağ ı 8. Küçük boyut, hızlı ve kolay kullanım 9. Herkese açık olması Sö zü edilen avantajlar ve programın ö zelliklerinden dolayı, bu çalışma şu an genel amaçlı kullanılan bilgisayar ortamındaki sö zlüklerden farklılıklar gö sterir. Girilmiş bulunan bilgilerle de ö zel amaçlı ve mesleğ imize yö nelik hizmet verecek gruptaki kelimelerdir. 3. PROGRAMIN TANITIMI Bu program Delphi gö rsel programlama dili ile yazılmış olup, yaklaşık 1600 satırdan oluşmuştur. 7 adet farklı form(kullanıcı arayüzü) yani unit den oluşmaktadır. En hızlı kullanım için, Paradox 7 dosyalama sistemi seçilmiş ve program ile soz.db adlı veri tabanı ilişkilendirilmiştir. Gö rselliğ in ve kullanım kolaylığ ının sağ lanması için yaklaşık 100 adet sadece görsel komponent de programda kullanılmıştır. Veri tabanı delphi database ile oluşturulmuş, taramalarda ise SQL sorgulama dili kullanılmıştır. Program Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliğ ine ait İngilizce Türkçe yaklaşık 2500 kelimeye sahip olup gelişmeye açıktır. Bu kelime sayısı genel sö zlük kelimeleriyle birleştirilerek 9000 den fazla sozcük bulunan bir veri tabanı hazırlanmıştır. Normal kelime arama işlemi harf harf sorgu esasına gö re geliştirilmiş, kelime aranırken, aranan kelimenin harflerinin her yazımında arama otomatik olarak yapılabilmektedir. Programı çalıştırdıktan sonra Şekil 1 deki gibi bir gö rüntü ortaya çıkar. Burada; 1, Türkçe sö zlük modülüne girişi 2, İngilizce sö zlük modülüne girişi 3, Kelime kayıt, düzeltme, silme modülüne girişi 4, Kelime ezberleme ve alıştırma yapma modülüne girişi 5, Diger formlara geçiş yapılabilecek menüleri gö stermektedir.

3 Şekil 1 Programın genel giriş modülü Şekil 2 de iki farklı dildeki kelime arama formları gö rülmektedir. Bu formların normal sö zlüklerden farklı yanı, istenilen veya sık tekrar edildiğ i halde akılda kalmayan, bazı kelimelerin farklı bir dosyaya kayıt edilebilmesi ve daha sonra da kullanılabilmesidir. Şekil 2a,b İki dil için farklı arama formları ve daha sonra tekrarlanmak istenen kelimelerin işaretleme/kayıt/çağ ırma/yazdırma modülü

4 a ile ifade edilen kısım, daha ö nce açıklanan, sürekli hatırlanamayan kelimelerin seç-ekle butonu ile gruplandırılması, b ise, ilgili kelimelerin tekrar çağ ırılması/kayıt veya yazdırılmasını gö stermektedir. Şekil 3 de veri tabanına bilgi girişi, kayıtlı kelime adet bilgisi, güncelleme, silme işlemlerinin yapıldığ ı modül gö rülmektedir. Şekil 3 Kayıt formu Şekil 1 de 4 numaralı butonla girilen kelime egzersizi modülü Şekil 4 de gö rülmektedir. Toplam kaydın içerisinden, her seferinde random (tesadüfi olarak) seçilen 8 adet kelime diğ er dildeki karşılığ ı ile butonlara yerleştirilmektedir. Burada kayıtlardan 8 adet Türkçe 8 adet karşılığ ı ile birlikte, kelimelerin 16 adet butona yerleştirilmesi, karşılığ ı bulununca bu botonların kaybolması esasıyla çalışan bir kelime ezberleme eksersizi yapılmıştır.

5 Şekil 4 Kelime karşılığ ı bulma egzersizi Şekil 5 de yine bir ö nceki amaç doğ rultusunda, bilgisayarda belirli bir süre çalışma yapılmadığ ı takdirde, ekran koruyucu olarak çalışan, hareketli, random (kayıtlardan tesadüfi) olarak seçilmiş, bir kelime ve karşılığ ı gö rülmektedir. Bu pencere çalışmaya ara verildikten 60sn. sonra otomatik olarak aktif hale gelir.

6 Şekil 5 Otomatik kelime hatırlatrıcı b a c Şekil 6 Hızlı metin tarama/kelime seçme/kayıt/yazdırma

7 Şekil 6 de bir metni hızlı gözden geçirmeye yardımcı olan bir form görülmektedir. Windows kısa yolları kullanılarak yapıştırılabilecek bir metin üzerinde a, seçilen kelime ile b de karşılığ ı görülmektedir. c de ise yine istenen ö zel kelimeler listelenip ö nceki işlemlerde olduğ u gibi, kayıt veya yazdırma işlemi yapılabilmektedir. Ö zellikle Şekil 6 da verilen pencere ile daha ö nce kayıtlı bir text dosyası veya scanner ile taranmış bir metin çok hızlı bir şekilde gö zden geçirilebilir. Ç ok sayıda yazılı metin ile uğ raşan kişiler için sö zlüğ e bakma için harcanan zaman kaybı ortadan kaldırılmıştır. Her yayın ile ilgili bilinmeyen kelimeler yine ayrı ayrı kayıt edilerek daha sonra tekrarlanma olanağ ı sunulmuş olmaktadır. Burada, metin penceresine yazılan veya kes/yapıştır işlemleri ile aktarılan metnin, mouse veya imleç ile seçilen her harfi için otomatik olarak arama yine aynı veri tabanından anında yapılır bu arama, kelimenin seçilen harf adedince tekrarlanır. Eğ er bu kelimelerin bazılarında da, kullanıcı tarafından sürekli hatırlama problemi yaşanıyorsa yine bir alt pencere açılarak daha sonra kullanmak üzere ilgili kelimeler kaydedilebilir ( c ). 4. SONUÇ Bu çalışmada mesleki terimlerin bir araya getirilmesinin gerekleri ve avantajları açıklanmaya çalışılmıştır. İlgili amaçlar doğ rultusunda, çeşitli sözlüklerden internet sitelerinden veya ilgililerden toplanan mesleki kelimeler ve karşılıkları girilmiştir. Burada sadece 2500 civarında mesleki kelime girilmiş olmasına rağ men programın veri adedi kullanıcılar tarafından daha da artırılabilir. Böylece daha sonra da toplanacak kelimelerin ileride girilmesi ve bunların daha aktif ve yaygın kullanımına bir altlık oluşturulması hedeflenmiştir. Program, ek uygulamalarla, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliğ ine ait kelimelerle daha iç içe olmayı, mesleki terimlere daha aşina olunabilecek çalışmaları tekrarlatmayı ve kolay akılda kalmasını amaçlamıştır. Ö zellikle son basamak olan belge modülü en çok kullanılması gereken modüldür. Bu çalışma ile büyük ihtiyaç duyulan Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliğ i kelime karşılıkları hem bir araya getirilmiş, hem de bilgisayar ortamında hızlı kullanılabilir bir şekilde kullanıcılara sunulmuştur. Kullanılış şekli standart windows menuleri ile aynı olduğ undan daha fazla ayrıntı burada verilmemiştir. Program demo versiyonu olarak sunulmuş olup yeni bilgi girişine açık değ ildir ancak veri tabanının açılmış hali ve kelimelerin tamamının bulunduğ u dosya daha sonra verilecektir.