21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYİİ SEMPOZYUMU

Transkript

1 tmmob makina mühendisleri odası 21. YÜZYILA DOĞRU DENİZLİ SANAYİİ SEMPOZYUMU EKİM 1997 BİLDİRİLER Bildiriler kitabında yer alan her türlü görüş, fikir, bilimsel sav ve alıntılar, tablo ve şekiller bildiri yazar / yolarlarına aittir. Bunlardan ötürü düzenleme kurulu sorumlu tutulamaz. Bu kitaptan yapılacak alıntılarda kaynak göstermek zorunludur. EDİTÖR Cemalettin Çağdaş Yılmaz Arslan YAPIM Deha Ajans Ltd. Şti. Tel: BASKI Deha Mat Ltd. Şti. mmo yayın no: 199 ISBN

2 DÜZENLEME KURULU YÜRÜTME KURULU ÖmerGÜLEKEN Remzi ERİŞLER Süleyman EVCİLMEN Tarık DEMİRAY Cemal GENCER Uğurcan NAZLI T.Hikmet KARAKOÇ Turhan ONGEN Hasan CEBİROĞLU DinçerMETE Metin ALBEYOĞLU Selahattin SAPMAZ Hakkı ÖZÜTOK Prof.Dr. Mehmet ATILGAN Faruk İNCEOGLU Fatih YAŞA Ö. Faruk YÜKSEL Servet TETİK Yaşar YIKICI Ahmet SİNKİL MMO Başkan Vekili MMO Bursa Şube Sekreteri MMO Antalya Şube Başkanı MMO Ankara Şube Sekreteri MMO Ankara Şube Y.K.Ü. MMO Adana Şube Y.K.Ü. MMO Eskişehir Şube Y.K.Ü. MMO İzmir Şube Y.K.Ü. MMO İstanbul Şube Bşk. Vekili MMO Edirne Şube Bşk. Vekili MMO Aydın İl Temsilcisi MMO Muğla İl Temsilcisi MMO Fethiye İlçe Temsilcisi MMO Denizli Şube Y.K.Ü. MMO Denizli; JubeY.K.U. MMO Denizli i >ube Sekreteri MMO Denizli; iube Saymanı MMO Denizli i iubey.k.ü. MMO Denizli; JubeY.K.Ü. MMO Denizli;»ube Üyesi Ufuk ABALIOĞLU M.Gülşen GÜNGÖR İsmail ÇELİK İnci İLGAZ MevlütÇELİKBİLEK Erdoğan KİRİŞ Ali DENİZ Mehmet SARICA Fatih DİLBAZ Ali Rıza YAZGAN İskender ERBİL SEMPOZYUM SEKRETERYASI Fatih YAŞA Erkin PALAMUTÇU SEMPOZYUM YERİ Çatalçeşme Oda Tiyatrosu Denizli Belediyesi Meclis Salonu DANIŞMANLAR KURULU ABALIOĞLU Ali ABALIOĞLU İsmet ACAR Mehmet ADA H. Tekin AKŞAHİN Yalçın AKŞİTProf. Dr.M.Arif AKYÜREK Faruk ALTUNTAŞ Turgay ALYANAK Prof. Dr. İbrahim ASLANOĞLU Doç.Dr. Mehmet ATICI Sait ATMACA Mehmet AYDEMİR Mehmet AYDINLI Osman BAŞÇİFTÇİ Feyzullah BAYSAL Ali BEŞTAŞ Tanju CEYLAN Yrd.Doç.Dr. Tülay CONTAY Gürol ÇELİKOK Bülent ÇETİŞLİ Prof. Dr. Halil ÇİZMECİ Hasan ÇOPUR Süleyman DEĞİRMENCİ İsmail DEMİREREN İbrahim DEVELİ Hilmi DOĞUAltan DURMAZ Prof. Dr.Ali DUYSAL Ömer DÜLGEROĞLU Prof. Dr. Ercan ECE İsmail EDEM Ali EMİR Cahit ERDUYAN Tamer EREN Prof. Dr. Aslan ERGUN Yaşar Oğuz ERHAN Ramazan ERTÜRK Necati ESEN Hasan EVRAN Vedat GERELİOĞLU İ. Hakkı GÖKALP Prof. Dr. Hüsnü Yusuf GÖKSU Yusuf Ziya GÖKŞİN Ahmet GÜLSÖZ Doç. Dr. Alper GÜN Yücel GÜNALP Sezai GÜRGÜN Ertan GÜVEN AL Ali HAZER Şeref İLGERİ Süleyman KALEMCİ Nail KARABACAK Doç. Dr. Rasim KARAMANLI A. İhsan KASAPOĞLU Kemal KATRANCI Zafer KAYA Ramazan KAYNAK Mustafa KEÇECİ Müjdat KIVANÇ Behçet KOCABAĞ Duralı KOCAMAZ Hasan KONYALIOĞLU Hilmi KÖSEOĞLU Cevdet KUTLU R. Erhan MARIMAli NİZAMOĞLU İsmail OKTİK Prof. Dr. Şener ÖNCEL Abdi ÖZDEMİR Mehmet ÖZEK Doç Dr. Ziya ÖZEKMEKÇİ Nejdet ÖZPINAR Doç. Dr. Yahya PANAYIR İlter RENDE Prof. Dr. Hikmet SALGAR Gültekin Okay SARAÇOĞLU Önder ŞENEL Yavuz SİVRİ Esat SÖZKESEN Nuri SÜZÜK Lerzan TAŞKIRAN Cihan TERZİBAŞOĞLUAli TOSUN İsmail TOKER Emin TÜRKÖZ Hüseyin ÜLKÜ Turhan ULUKAYA Halil URGANLIOĞLU Bekir USLU M. Abdulkadir YALÇIN Cengiz YAVUZ Mehmet YILDIRIM Veli YUSUMUT Şah İsmail YÜKSEL Prof. Dr. Mehmet ZEYTİNCİ Cüneyt İRTİBAT BÜROSU TMMOB MakinuMüheı hanı Ka(:2 DENİZLİ Tel ileri Odası Deni/li Şubesi -ax: O(2?8) 2fı ?'

3 GELECEĞİN PA2ARLAMA STRATEJİSİ: INTERNET "**" Selçuk Burak HAŞILOĞLU Pamukkale Üniversitesi, Denizli Meslek Yüksek Okulu Öğr. Gör. Muhammet Ensar YEŞİLYURT Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Araş. Gör. ÖZET Siberuzay, bilinen mekanlar dışında, bilgi ağlarının üzerindeki sanal ortamları anlatmak için kullanılan bir ifadedir. Siberuzay, dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir veriye ulaşma ve bu işlemi çok kısa zamanda gerçekleştirme imkanını sağlar. Internet, siberuzay için verilebilecek en büyük örnektir. Çağımızda işletmeler siberuzay ortamında pazarlama faaliyetlerini yoğun olarak kullanmaktadır. Toplam Kaliteyi benimseyen işletmeler siberuzayda en iyi pazarlama karmasını gerçekleştirerek pazarlama faaliyetlerini de kalite anlayışı içerisine dahil etmişlerdir. Siberuzayda araştırma ve ürün geliştirme faaliyetleri daha kolay gerçekleşmektedir. Bu yolla hızla alınan doğru bilgi pazar payını koruma ve artırmayı sağlar ve/veya pazar payını kaybetmeye başlamadan önce çözme imkanlarını daha belirgin sağlar ve bir kriz haline gelmesinden kurtarır. Siberuzayda işletmelerin servis ve destek faaliyetleri, görsel ya da sesli bandlar içeren verilerin, sayısal bilgi ya da servislerin ve yazılımları pazarlayan veya bunları kullanan işletmeleri daha detaylı olarak içine almaktadır. Bu tür ürünlerin Internet'e yerleştirilmesi ve tüketiciye bu yolla ulaşılmasıyla zamandan tasarruf edilmektdir. Bu sebeple Denizli Sanayisi iç ve dış pazar ilişkilerini daha da kuvvetlendirebilmesi ve rekabette güç sağlayabilmesi için siberuzayda pazarlama faaliyetlerinde bulunmalıdır. 1. GİRİŞ 20. yüzyılın son çeyreği iletişim, bilgi çağı olarak adlandırılmıştır. Gelişmiş ülkelerde bilgi üretme ve üretilen bilgiye en kısa zamanda ulaşma, nerede olursa olsun üretilen bilgiyi en kısa zamanda kullanma temel hedef olmuştur. Bilgisayar bu çağın en mükemmel aracı olarak kabul edilmiş ve kullanılagelmiştir. Bilgisayar teknolojisi o kadar hızlı gelişmiş ve gelişmesini sürdürmektedir ki, bilgi çağının gereğini yapmamış ülkeler bu değişmeyi takip etmede dahi zorlanmaktadır. Bugün bilgisayar desteği almadan çağın teknolojik ürünlerini kullanmak mümkün değildir. 1 Dönyanın dört bir yanındaki yaklaşık 50 milyon kullanıcıya ve dev bir bilgi ambarına erişme imkanı tanıyan bir ortamın, çok önemli bir pazarlama fırsatı sunduğu açıktır. Internet, işletmelerin muhtemel müşterilerine marka bilinci kazandıran ve ürün ya da hizmet ile ilgili daha fazla bilgi edinebilmelerini 1 Çetişili H., Haşıloğlu S.B. "Denizli Tekstil ve Diğer Sektörlerde Bilgisayar Destekli Sistemlerin Kullanımı ve Yaygınlaştırılması" DPT Destekli Proje Raporu, Denizli, 1996, s2 179

4 sağlayan güçlü bir yöntemdir. Internet ortamı etkileşimlidir, bu nedenle izleyicinin katılımı klasik reklamlara göre çok farklı bir düzeydedir. Bu sistem kullanıcının işletmenin sunduklarını kullanarak kişisel gereksinimlerine göre kendi yolunu oluşturmasına imkan tanır. 2 Bir çok keşif ve icatlarda olduğu gibi Internet'in de ortaya çıkışı kriz anında gerçekleşmiştir yılında Amerika Bileşik Devletleri Hükümeti Savunma Bakanlığı, olası bir savaş çıkması durumunda iletişim kurmak ve bilgiye problemsiz ulaşabilmek için gereğini yapmak üzere DARPA'yı (Defence Advanced Research Project Agency) yani ileri Savunma Araştırma Projeleri Teşkilatı'nı görevlendirilmiştir. Böylelikle Internet, günümüzdeki yoğun kullanım amacı dışında ve farklı adla ortaya çıkmıştır. Bu ağın kullanım alanları 199O'lı yıllarda artmış ve günümüzde yaklaşık 50 milyon kullanıcılı siberuzay ortamı haline gelmiştir. Bu ise işletmeler için yeni bir faaliyet alanı ve çevre faktörü demektir. 2. NEDEN INTERNET? Askeri amaçlı kurulan DARPANET'in diğer ağlara göre kullanım ve teknik özellik avantajları daha fazla olduğundan ilerleyen tarihlerde kuruluş amacı dışına taşmış ve hızla yayılmaya başlamıştır. Kullanım kolaylığı ve avantajları sayesinde dünya üzerindeki birçok ağların da DARPANET'e dahil olması ile 1983 yılında uluslararası bir bilgisayar ağı ortaya çıkmıştır. Ağların ağı olarak da adlandırılan Internet'in kullanıcı sayısı arttıkça faaliyet alanı da büyümektedir. Çağın teknolojisi tarihler boyunca Dünya haricinde uzayda başka dünyalar arayan insanoğluna alternatif bir uzay sunmuştur. Bu uzay, yakın gelecekte yaşamımızı her şekilde etkilecek olan Siberuzay'dır. Günümüzde siberuzayın en önemli aracı Internet'dir. O halde işletmeler Internet üzerinde gerçekleştirebilecek pazarlama faaliyetlerinin stratejik planlamalarını en kısa zamanda yapmaları gerekmektedir. 3. INTERNET ARAÇLARI 3.1. Elektronic Mail Genellikle ya da e-posta şeklinde ifade edilmektedir. Sibersörfçülerin 3 en çok kullandıkları bir Internet hizmetidir. Çağımızın kartvizitlerinde de yeri bulunan E-posta adresi ikamet ve iş yeri adresinden sonra gelen bir adres tipidir. Abonelerin mesaj alışverişi yapmak için kullandıkları bir araçtır. Bir bilgisayarın sayısız kullanıcısı olabileceği gibi bir Internet hattının da sayısız e-posta kutusu ( adresi) olabir. E-postanın işletmelerdeki kullanım alanları incelendiğinde; O Gönderilen mesajın anında ve emniyetle adresine ulaştırmada, O Diğer telekominikasyan sistemlerine göre daha ucuz haberleşmede, O Gelen ya da gönderilen postalan bilgisayar arşivinde tutmada ve kullanmada, O Tek mesajdan sayısız adrese gönderebilmede, O Sipariş ya da rezervasyon hizmetlerinde, O Tebrik ya da davetiye dağıtımında, O Ürünün tanıtımında, O Ar-ge faaliyetlerinde avantajları vardır Iistserv ve Usenet Listsevr, ortak konuyla ilgili bireylerin grup oluşturarak birbirleri ile iletişimlerini sağlayan, tartışma gruplarını oluşturan bir ortamdır. Usenet ise herhangi bir konuyla ilgili bireylerin grup oluşturmadan, sayısız tartışma gruplarına erişilerek gerçekleştirilen iletişim ortamıdır. Her iki ortamda da pazarlama faaliyeti olarak doğrudan doğruya reklamı kullanmak sakıncalıdır. Çünkü bu ortamların amacı ortaya çıkan 2 "Internetleşen İşler!", Internet Work Dergisi, Haziran 1997, Sayı 3, s64 3 Siberuzayda gezinti yapan. Internet kullanıcılara verilen ad

5 bir fikri ya da problemi paylaşmaktır. Listserv ve usenetin işletmelerdeki kullanım alanları incelendiğinde; O Araştırılan konu hakkında vakit kaybetmeden uzman kişileri bulmada, O İşletmelerin oluşturduğu tedarikçi ve müşteri grubu ile haberleşmede, O Odalar Birliği'nin üyeleri ile iletişiminde, O Yayın şirketlerin abonelerine doküman dağıtımında, O Hukuki olan eylemlere katılmada, O Tebrik ya da davetiye dağıtımında, O Ürünün tanıtımında, O Ar-ge faaliyetlerinde, O Beyin Fyrtynasy'nı gerçekleştirmede, O Karar verme ve problem çözmede avantajları görülmüştür Gopher ve Word Wibe Web (WWW) Gopher ve WW Internet'te var olan çeşitli araçları kullanarak, kullanıcıya çok çeşitli bilgiye ulaştırmada basit, tutarlı bir arabirim sağlar. Kullanıcı yalnız diğer menü seçeneklerine ve dokümanlara geçişi sağlayan bir menü veya doküman görür. 4 Kısacası bu yazılımlar Internet üzerinde herhangi bir bilgiye ulaşmak için adrese ulaşıldığında karşılaşılan ekrandaki görüntü ve uygulamalardır. Ulaşılan bilgi yalnızca bir ekran boyutu kapasitesinde olamayacağından doküman-metin sitelerinde (gopher) menüyü seçerek, resim-grafik sitelerinde (WWW) ise ikona tıklayarak diğer sayfalara geçiş yapılır. Bu arabirimlerle gerçekleştirilen reklam faaliyetlerinin en önemli özelliği ise tanıtımı muhtemel gerçek müşteriye yapmaktır. Çünkü işletmenin web sitesini ziyaret eden sibersörfçü, o ürün ya da hizmet hakkında bilgi almak için bulunmaktadır. Gopher ve WWW arabirimlerinin işletmelerdeki kullanım alanları incelendiğinde; O Tedarik, sipariş ve rezervasyon hizmetlerinde, O Ürün ya da hizmet tanıtımında, O Alışverişlerde, O Müşteri eğitiminde, O Ar-ge faaliyetlerinde, O Yarışaların yapılmasında, O İlan ve duyuruların yapılmasında, O Hukuki olan eylemlere katılmada, O Muhtemel gerçek müşteriyi tanımada, O Hava yolları, turizm şirketleri, finansman şirketleri, marketler, lokantalar gibi her türlü iş alanlarının pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmede avantaj sağladığı görülmüştür. 4. DOMAIN REGISTRATION "Domain" kavramı İngilizce olup, kelime anlamı "mülkiyef'dir. Bu kavram sayesinde yakın gelecekte büyük problemlerin ortaya çıkacağı tahmin edilmektedir. Problemin ana sebebi ise Internet'te adres mülkiyeti, yani domain kaydıdır. Internet üzerinde faaliyet gösteren bir işletmeye ulaşabilmek için o işletmenin Internet adresinin bilinmesi gerekmektedir. İşletmeler Internet adreslerini belirlerken genellikle kendi şirketlerinin adını ya da markalarını kullanılmakta ve böylelikle müşteri işletmenin domain adresini bilmese dahi tahmin edebilme imkanı olduğu bir gerçektir. Domain kaydı Internet omurgası üzerindeki servis sağlayıcı kurumlar tarafından gerçekleştirilebilir. Yapılacak olan domain kaydı uluslararası bir kayıt olduğundan, aynı ismi taşıyan başka bir Internet adresi 4 Pitter K., Amato S., Callahan J., Kerr N. Tilton E., Herkes için Internet Rehberi, McGraw- Hill & Literatür Yayıncılık, istanbul,

6 ile karşılaşma riski büyüktür. Yakın gelecekte birçok işletmenin siberuzayda pazarlama faaliyetlerini gerçekleştirmesi ve böylelikle domain adresi almayı talep etmesi durumunda doğabilecek problemlere karşı şimdiden önlem alınmalıdır YAKIN GELECEKTEN BEKLENTİLER İnsanoğlunun her ne kadar geleceği görme gibi bir sıfatı olmasa da; günün şartlarını incelemesi durumunda gelecek hakkında tahminler yürütmesi ve bu tahminlerin doğruluk yüzdesinin yüksek olaması da bir gerçektir. Internet'in 1983'den günümüze kadar geçen zamanda katettiği mesafe küçünsenmeyecek düzeyde olup, yakın geelcekte Internet ile ilgili beklentiler şunlardır: O İletişim maliyeti düşecek, şehiriçi telefon görüşmesi ile milletlerarası telefon görüşmesi maliyeti aynı olacak. O Günümüzde iletişim amaçlı, en çok kullanılan ve her yeri saran telefonun yerine Internet gelecek. Sokaklar Inernet salonları ve kulübeleri ile dolacak. O İş gezileri azalacak. Fuar, konferans, kongre, seminer hizmetler Internet'te gerçekleşecek. O Ev ya da işyerlerine giren tek kablo veya uydu ile televizyon, radyo, telefon, faks, gazete, dergi, sinema gibi hizmetler Internet ile gerçekleşecek. O Çift taraflı televizyonlar ortaya çıkacak. TV izleyicileri de yayınlara katılabilecek. O Siberbankalar çok daha yaygınlaşacak, O Bilgi bankaları gelecek, O Alışverişlerde paranın kullanımı minumum seviyeye düşecek. O Bir firmanın satın aldığı mal veya hizmetin bedelini kendi ürettiği mal veya hizmetle ödemesi anlamına gelen "barter" sistemi ile ticaret siberuzay sayesinde maksimum seviyeye çıkacak. O Ülkelerin bilgi gericiliği kalmayacak. O İstenilen habere istenilen zamanda ulaşılacak. O Sibereğitim artacak. Üniversiteler öğrenciye gelecek. O Kağıda basılı gazete, dergi, kitap gibi yayınlar lüks tüketim malzemesi olacak. Internet çevre dostu olacak. O Internet hayatımızla iç içe olacak. Sohbetlerde en çok kullanılan sözcük olacak. 6. SONUÇ Günümüzde Interent gitgide daha da küreselleşmekte, üzerindeki bilgi kaynakları katlanarak çoğalmakta, onbinlerce sistemi birbirine bağlamaktadır. 21. yüzyılın ilk yıllarında kullanıcı sayısının 100 Milyonu bulması tahmin edilmektedir. Bu bağlamda işletmelerin Internet'e girmeleri zorunluluğunu tekrar dile getirmektense, işletmelerin Internet üzerinde gerçekleştirecekleri pazarlama stratejilerin vermeyi yeğliyorum. Craig Settles'e göre siberpazarlama stratejisinin 7 ilkesi şunlardır^ : 6.1. Marka Bilinci ve Bağlılığı Firmalar, marka bilinci ve bağımlılını oluşturmak için reklam, promasyon, sponsorluk ve ticaret gibi geleneksel pazarlama aktiviteleriyle ilgili olarak tipik bir şekilde milyonlarca dolar harcarlar. Oysa ağ üzerinde çok daha az maliyetle aynı sonuçlara ulaşılabilir. Bu strateji yalnızca müşteri için değil sibersörfçüleri de bilinçlendirmeyle gerçekleşir. İşletmeler, kendileri hakkında bilgi dağıtacak listsevrlar ile ilişkide olmalıdır. 5 Özeren T., "Firmalara Son Çağrı", PC Magazin Dergisi, Kasım, 1996, Sayı 36, s60 6 Settles C, Siberpazarlama, Sistem Yayıncılık, Çeviri: Şahin H., Editör: Öztürk Ö. istanbul, 1996, s

7 6.2. Doğrudan Yanıt Promosyonu Gelecekte ağdaki işletme sayısının artacağı düşünüldüğünde siberpazarlamanm artan gürültü seviyesinin üzerine çıkmak için bu tür promosyonlara gereksinim vardır. Amaç, kısa döneme karşı uzun vadede düşünmektir. Geleneksel pazarlamada kullanılan birçok doğrudan yanıt taktiği ağ üzerinde de uygulanabilir Pazar Eğitimi Genellikle bir çok insan tam ularak nasıl çalıştığını bildiği bir ürünü ve/veya firmayı tercih etmektedir. Ürün, tasarımda veya uygulamada karmaşıksa veya bu karmaşıklığı anlatmak ve çözmek satış hızını artırmaya yardım ediyorsa pazar eğitimi taktikleri yararlı olacaktır. Bunun için müşterilere ürünün tanıtımı ve eğitimi amaçlı web siteleri oluşturulabilir 6.4. Ürün Gösterimi ve Dağıtımı Bu kısım görsel ya da sesli bandlar içeren verilerin, sayısal bilgi ya da servislerin ve yazılımların pazalamasını yapan işletmeleri daha detaylı olarak içine almaktadır. Bu tür ürünlerin Internet'e yerleştirilmesi ve tüketicilere sunulması diğer bir çok yöntemlere göre daha idealdir Basın- Halkla İlişkiler Halkla ilişkiler çalışmaları, kamunun firmayı ve ürünlerini nasıl göstereceğini şekillendiren yazıların yazıldığını sağlamak için basınla kurulan ilişkilerdir; aynı zamanda firma imajinı şekillendiren basın yazıları elde etmek için kamuya yönelik doğrudan çalışmaları da kapsar Araştırma ve Ürün Geliştirme Siberuzayda araştırma ve ürün gelişitirme faaliyetleri daha kolay gerçekleşmektedir. Duruma göre listsevr ya da usenet ile gerçekleştirilen ar-ge faaliyetleri hızla alınan doğru bilgiler sonvıcunda pazar payını kaybetmeye başlamadan önce çözme imkanlarynı daha belirgin sağlar ve bir kriz haline gelmesinden kurtarır Servis ve Destek Bu kısım da yine 4. ilkeye benzer olarak, görsel ya da sesli bandlar içeren verilerin, sayısal bilgi ya da servislerin ve yazılımların pazalamasını yapan işletmeleri daha detaylı olarak içine almaktadır. Bu tür ürünlerin Internet'e yerleştirilmesi ve tüketiciye bu yolla ulaşılmasıyala zamandan tasarruf etmek kaçınılmazdır. Müşteriyle telefon ve mektuptan daha kullanışlı olan Internet ile haberleşme yapılarak danışmanlık ve destek hizmetleri verilebilir. 183

8 KAYNAKLAR Çağıltay K., Herkes İçin Internet, Türkiye Internet Proje Grubu Yayınları, Ankara, 1994 Çetişili H., Haşıloğlu S.B., "Denizli Tekstil ve Diğer Sektörlerde Bilgisayar Destekli Sistemlerin Kullanımı ve Yaygınlaştırılması", DPT Destekli Proje Raporu, Denizli, 1996 Haşıloğlu, S.B., "Yükseköğretime Bilgisayar Destekli Öneriler".Bursa 4. Bilgisayar- Haberleşme Sempozyumu, Aralık 1996 "Internetleşen işler!". Internet Work Dergisi, Haziran 1997, Sayı 3 Koksal A.T., Internet, Pusula Yayıncılık, istanbul, 1996 Özeren T., "Firmalara Son Çağrı", PC Magazin Dergisi, Kasım, 1996, Sayı 36 Pitter K., Amato S., Callahan J., Kerr N., Tilton E., Herkes için Internet Rehberi, McGraw-Hill & Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1995 Sarıhan T.D., Internet, Sistem Yayıncılık, istanbul, 1996 Settles C, Siberpazarlama, Çeviri: şahin H., Editör: Öztürk Ö., Sistem Yayıncılık, İstanbu"l, 1996 Uysal M., Tunç M., Internet, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1996 * Ögr.Gör., Pamukkale Üniversitesi, Denizli Meslek Yüksek Okulu ** Ar_.Gör., Pamukkale Üniversitesi, İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi 1 Çetijli H., Haşıloğlu S.B., "Denizli Tekstil ve Diğer Sektörlerde Bilgisayar Destekli Sistemlerin Kullanımı ve Yaygınlaştırılması", DPT Destekli Proje Raporu, Denizli, 1996, s.2 2 "Internetleşen işler!". Internet Work Dergisi, Haziran 1997, Sayy 3, s.64 3 Siberuzayda gezinti yapan. Internet kullanıcılara verilen ad. 4 Pitter K., Amato S., Callahan J., Kerr N., Tilton E., Herkes için Internet Rehberi, McGraw-Hill & Literatür Yayıncılık, Ystanbul, Özeren T., "Firmalara Son Çağrı", PC Magazin Dergisi, Kasym, 1996, Şayy 36, s.60 6 Settles C, Siberpazarlama, Sistem Yayıncılık, ÇevirhŞahin H., Editör: Öztürk Ö., Ystanbul, 1996, s