ISBN:

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ISBN: 978-975-00331-0-0"

Transkript

1 ISBN: İSKENDERUN VE MERSİN KÖRFEZLERİNİN ÇEVRESİNDEKİ DAĞLIK ARAZİDE EKOLOJİK İLİŞKİLER İLE HAVA KİRLİLİĞİNİN YAYILMASI VE ETKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı*) ( )

2 İSKENDERUN VE MERSİN KÖRFEZLERİNİN ÇEVRESİNDEKİ DAĞLIK ARAZİDE EKOLOJİK İLİŞKİLER İLE HAVA KİRLİLİĞİNİN YAYILMASI VE ETKİLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı*) ÖZET İskenderun ve Mersin köfezleri ile Çukurova; Bolkar Dağları, Aladağlar, Alaylı Dağları, Dibek Dağları, Amanos Dağları arasındaki büyük çöküntü havzasını oluşturmaktadırlar. Bu çöküntü havzasını at nalı gibi çevreleyen dağlık arazi, körfezler ile Çukurova üzerinden esen yüzey rüzgârlarını önemli ölçüde etkilemektedir. Batı Akdeniz den doğu Akdeniz e doğru gelen hava kütleleri, dağlık arazi önünde yığılmakta, dağ yamaçlarında yükselmekte, yükseldikçe soğumakta, içerdikleri nem yoğuşmakta ve yağışlara dönüşmektedir. Anadolu Yaylasından derin vadiler yolu ile Akdeniz e akan soğuk ve kuru hava da dikkat çekici etkiler yapmaktadır. Ayrıca, kuzeyden yüksek atmosferden gelen soğuk hava kütleleri ile Akdeniz üzerindeki sıcak hava kütlelerinin karşılaşmasından oluşan sıcak çekirdekli siklonlar şiddetli, gök gürültülü sağanak yağışlara sebep olmaktadırlar. İklim değişikliği sürecinde artan yüzey sıcaklıkları bu tip siklonların daha sık oluşmasına ve şiddetli sağanak yağışların daha sık tekerrürüne sebep olacak gibi görünmektedir. Bu tip yağış sularının yüzeysel akışa geçip sellere dönüşmemesi için dağlık arazideki ormanların korunması, ağaçlandırılması ve yaygınlaştırılması gerekmektedir. İskenderun ve Mersin körfezlerinin çevresindeki arazide gelişmiş yerleşim alanları, sanayi tesisleri, enerji üretim tesisleri ve motorlu araçlar önemli miktarlarda havayı kirletici gazlar (özellikle NOx ile SO₂) ile buzlu cam (sera) etkisi yapıcı gazları (CO₂ ve CH₄) ve ince toz boyutundaki kimyasal bileşikleri atmosfere salmaktadırlar. Gece Körfez üzerinde ve çevresinde durgunlaşan nemli havada yoğunlaşan bu kirleticiler fotokimyasal pus (smog) oluşturmaktadırlar. Bu fotokimyasal pus soğuk dağ meltemlerinin aşağı inmesi ile tipik bir soğuk hava çökelmesi (inversion) olayına dönüşmektedir. Çökelen soğuk hava alçak arazideki tarım alanlarına ve meyva ağaçlarına zarar vermektedir. Gündüz hava ısınıp yükselmeğe başlayana kadar bu kirli ve nemli hava tabakası buzlu cam etkisi yaparak yüzey sıcaklığının artmasına sebep olmaktadır. Aynı zamanda güneş ışınları ile fotosenteze başlayan bitki yapraklarındaki klorofilin de tahrip olmasına sebep olmaktadır. Isınıp yükselen kirli hava Deniz melteminin de etkisi ile dağ yamaçlarında yukarı doğru (veya Çukurova da kuzeye doğru) hareket etmektedir. Bu defa kirli hava orman ağaçlarının ibre ve yapraklarını, çiçeklerini etkilemektedir. Hava kirliliğinin etkisi özellikle alt ve orta kızılçam kuşağında belirgindir. Orta sedir kuşağına doğru hava kirliliği seyrelmekle beraber, m yükseltilerdeki karaçamların ibrelerini de etkilemektedir. Körfezlerin çevresindeki dağlarda 1.13 milyon ha orman vardır. Bu ormanlar bölgenin % 41 ini kaplamaktadırlar. Hava kirliliğinin bu dik yamaçlardaki ormanlar üzerinde yok edici etkileri, selleri ve taşkınların da daha çok ve zararlı olmasına yol açacaktır. İklim değişikliği sürecinde ısınma ve kuraklaşma olayı havayı kirletici gazların orman ağaçları üzerindeki etkisini daha da arttırmaktadır. Ayrıca bu ormanların, kireç taşından oluşmuş sığ ve taşlı topraklarda yetişmiş olduklarını da gözden uzak tutmamak gerekir. Kurak dönemler sığ ve taşlı topraklardaki ormanları daha fazla etkilemektedirler. Sonuç olarak; İskenderun ve Mersin körfezlerinin çevresindeki dağlık arazi bölgedeki ekolojik olayları önemle etkilemektedir. Sanayileşmedeki plansızlık ve aşırılık dağlık arazideki orman alanlarını daha yoğun etkilerse, oluşacak seller ve taşkınların önüne geçmek, yapacakları zararları karşılamak mümkün olamayacaktır. ANAHTAR KELİMELER: İskenderun Körfezi, meltemler, hava kirliliği, ormanlar *) İst.Üni.Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. (E) Bahçeköy-İstanbul Tel mdkant@istanbul.edu.tr Faks:

3 AN EVALUATION OVER THE ECOLOGICAL CONDITIONS IN THE MOUNTAINOUS TERRAIN AROUND THE GULFS OF İSKEDERUN AND MERSİN AND THE SPREAD AND EFFECTS OF AIR POLLUTION Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı*) SUMMARY İskenderun and Mersin Gulfs and Çukurova make up a large sedimentary basin among Bolkar Mountains, Aladağlar, Alaylı Mountains, Dibek Mountains and Amanos Mountains. The highland surrounding this sedimentary basin in the form of a horseshoe has a considerable impact on the surface winds of the Gulfs and Çukurova. Air masses moving from West Mediterranean to the East pile up in the mountainous terrain, ascend over the slopes, and get colder while rising. As a result, the contaminated humidity condenses and saturates into liquid forms. Cold and dry air moving toward the Mediterranean through the deep valleys from Anatolian plateau also has remarkable effects. In addition, warm-core cyclones which are formed by the confrontation and interaction of cold air masses rising from the atmosphere at northern high latitudes and warm air masses above the Mediterranean cause heavy thundery showers. It seems possible that increasing surface temperatures within the climate change period will result in the formation of such cyclones and heavy thundery showers which will be experienced more frequently. In order to prevent the occurrence of floods owing to the runoff of such rainfalls; preservation, afforestation and extension of the forests on the mountainous terrain should be considered as the required steps. Developed settlement areas, industrial plants, power plants and motor vehicles abundant on the land around the Gulfs of İskenderun and Mersin have significant amounts of emissions released in the form of air pollutants (especially NOx and SO₂), greenhouse gases (CO₂ and CH₄) and chemical compounds as tiny dust particles. Those pollutants getting condensed in still and damp air around the gulf at night create photochemical smog. This smog turns into a typical inversion phenomenon on account of descended cold mountain breezes. Precipitated cold air destroys agricultural areas and fruit trees located in the shallow land. The dirty and humid air stratum causes an increase in the surface temperature by creating a ground glass effect until the air gets warmer during the day. Meanwhile, it results in blasted chlorophyll in plant leaves which have already started to photosynthesize under sunlight. Warm ascending dirty air moves above the mountain slopes (or to the north on Çukurova) under the effect of sea breeze. At this stage, polluted air damages the needles, leaves, and blossoms of forest trees. The effect of air pollution is especially observable in calabrian pine zone at lower and mid elevations. Although air pollution gets thinner at mid cedar zones, it still has an impact upon black pine needles at m. altitudes. There are 1.13 million hectares of forests on the mountains around the gulfs. The cover of forests is about 41 % of the land in the region. The devastating effects of air pollution on the forests of steep slopes will lead to occurrence of more destructive and more frequent floods and overflows. Warming and drought terms a part of climate change period stimulate the harms of air pollutants on the forests. Moreover, it needs to be taken into consideration that these forests have grown up in shallow and stony soil formed from limestone. Forests grown out of shallow and stony soil are also significantly affected during dry periods. In conclusion, the mountainous terrain around the gulfs of İskenderun and Mersin has a considerable effect on the ecological conditions of the region. It seems to be impossible to prevent the occurrence of floods and overflows and to compensate for the cost of their damages if the unplanned and excessive industrialization persists in affecting the forests on the highlands. KEY WORDS: The Gulf of Iskenderun, breezes, air pollution, forests

4 İstanbul Üniversitesi Faculty of Forestry, Department of Soil Science and Ecology (E) Tel Faks: Bahçeköy-İstanbul 1.GİRİŞ İskenderun ve Mersin körfezleri çevresinde giderek yoğunlaşan sanayi tesisleri, enerji tesisleri, yerleşim alanları ve motorlu araç kullanımı havanın kirlenmesine, buzlu cam (sera) etkisi yapan gazların artmasına sebep olmuşlardır. Konunun bir boyutu havanın kirlenmesi, öteki boyutları ise, kirliliğin yayılması (yayılma alanı, mesafesi, yayılmayı sağlayan olaylar ile hava kirliliğinin ve sera gazlarının yetişme/yaşama ortamına, özellikle bitkilere etkisidir. Hava kirliliğinin körfezler çevresinde etkili olduğu alanlar; (1) atmosferdeki kuzeyden veya Akdeniz üzerinden gelen hava kütlelerinin hareket yönüne, (2) dağlık arazinin bu hava kütlelerini yönlendirmesine, (3) durgunlaşan hava kütlelerinin nem ve kirleticilerle yüklenmesine, sonra da ısınarak yavaş yükselmesine bağlıdır. İskenderun ve Mersin körfezlerinin çevresindeki yüksek dağlık yapı ve dağların arasındaki derin vadiler, bu vadilerden akan Anadolu Yaylasının soğuk havası, Çukurova ile deniz arasındaki hava hareketleri ve deniz / dağ meltemleri yüzeyde kararlı bir hava tabakasının bulunuşuna sebep olmaktadırlar. Bölgede geç sonbahar-kış-ilkbahar aylarında alçak arazide (Çukurova) ve yalı arazisinde soğuk hava çökelmesi (don oluşum süresi), soğuk ve nemli havanın kirletici gazlar ve kimyasal bileşiklerce zenginleşmesi, tarım alanları ile meyva bahçelerini etkilemesi dikkat çekmektedir. Soğuk hava çökelmesinin başlıca sebebi gece dağlardan aşağı inen soğumuş havadır (Dağ meltemi). Deniz yüzeyindeki nemli ve ılık hava, dağdan inen nemli fakat soğuk ve daha ağır havanın yalı arazisinde durgunlaşıp kalmasını sağlamaktadır. Gündüz ısınarak yükselen ve deniz melteminin başlaması ile yamaç yukarı sürülen kirli hava orman ağaçlarını etkilemektedir.hava kirliliğinin yayılması ve etki alanlarının belirlenmesi için körfezlerin ve çevresinin ekolojik yapısının bu açıdan incelenmesi, değerlendirilmesi gerekmektedir. 1. İSKENDERUN VE MERSİN KÖRFEZLERİ ÇEVRESİNDEKİ ARAZİNİN YETİŞME ORTAMI ÖZELLİKLERİ 2.1.ARAZİNİN YAPISI İskenderun ve Mersin körfezlerini çevreleyen arazi Orta Toroslar Bölümü nün dağlık Arazisi ile Çukurova dır. Kuzeyde Bolkar Dağları (Dümbelek Düzü 2474 m), Kırkpınar Dağı 3488 m, Medetsiz Tepe 3585 m, Aladağlar da: Akdağ 2471 m, Karanfil Dağı 3095 m, Aladağ 3734 m, Demirkazık 3726 m (3900 m), Alaylı Dağ 2463 m, Ergeç Dağı 1602 m, Toklu Dağ 2300 m, ve doğuda Amanos Dağları ( Mıgır Dağı 2262 m, Akra Dağı 1739 m) 1000 m yi aşan yükseltileri ile körfezleri ve Çukurova yı çevrelemektedirler. Dağlık arazinin arazi yetenek sınıfları üzerindeki etkisi tablo 1 de görülmektedir. Arazinin % 20.5 inin I+II+III. sınıf düz ve hafif eğimli arazi olmasına karşılık, % 68.5 i dik eğimli olan VI+VII. sınıf arazidir. VIII. Sınıf arazinin payı % 4.5 olup, bunun % 82.1 i sarp, kayalık arazidir (Tablo 1) İKLİM ÖZELLİKLERİ DAĞLIK ARAZİNİN KONUMUNA BAĞLI OLARAK RÜZGÂR YÖNLERİ VE YAĞIŞLARA ETKİSİ Körfez çevresindeki dağlık arazinin Batı Akdeniz den Doğu Akdeniz e doğru esen ve

5 Nemli ve ılık rüzgârlara karşı konumu yağışların miktarını etkilemektedir. Bolkar Dağları nın Güneybatıdan kuzeydoğuya uzanan ekseni Akdeniz rüzgârlarına karşı değildir. Amanos Dağları kuzeyden güneye uzanan ekseni ile Akdeniz rüzgârlarını cepheden almaktadır. Bu iki Farklı konumdan dolayı yağış, Bolkar Dağları nın yamaçlarında ve eteklerinde daha az, Amanos Dağları nın yamaçlarında ve eteklerinde daha fazladır (Tablo 2, 3, 4, 5 ve şekil 1) YAĞIŞIN YÜKSELTİYE BAĞLI OLARAK DEĞİŞİMİ Kıyı kuşağından itibaren yükseldikçe yağışlar önce artmakta, daha yukarılarda (yüksek dağlık arazide) azalmaktadır. Bu artma ve azalmanın sebebi; kıyıdan itibaren yükselen nemli ve ılık (veya sıcak) hava kütlesinin soğuyup, içerdiği nemi yağış olarak bıraktıktan sonra yükselmeğe devam etmesidir. Daha yukarı yükselen nispeten kuru, ama bu yükselti şartlarına göre ılık olan hava tekrar soğumakta fakat daha az yağış bırakmaktadır. Şekil 2 de yıllık yağış miktarlarındaki değişimin yükselti artışı/sıcaklık azalmasına bağlı olarak geliştiği görülmektedir. Akarsu vadilerinden kuzeybatı-güneydoğu yönünde olanlar Akdeniz üzerinden gelen nemli rüzgârlara kapalıdırlar. Bu vadiler daha az yağış almaktadırlar (Şekil 1, Ermenek, Göksu, Mut yörelerinin yağışları). Körfezlerin çevresindeki arazinin özelliklerine bağlı olarak yükselti/iklim kuşakları oluşmuştur. Yükselti/iklim kuşaklarındaki ortalama sıcaklık değerleri ile yağış miktarları tablo 2 de verilmiştir SICAKLIK VE YAĞIŞ DEĞERLERİ İLE İKLİMDEKİ DEĞİŞİMLER İskenderun ve Mersin körfezlerinin çevresindeki meteoroloji istasyonlarının sıcaklık değerleri karşılaştırıldığında ilginç bir dönemsel azalma ve artma eğilimleri fark edilmektedir (Şekil 2.1., 2.2., 2.3., 2.4., 2.5.). Sıcaklık ölçmeleri , , dönemlerinde incelendiğinde : (1) Mersin de dönemine göre döneminde yıllık ortalama sıcaklığın 1.5 C⁰, ocak ayındaki ortalama sıcaklığın 1.6 C⁰, temmuz ayındaki ortalama sıcaklığın 0.9 C⁰ arttığı görülmektedir. (2) Aynı dönemlerde; yıllık ortalama sıcaklık, Adana da 0.5 C⁰, Yumurtalık ta 0,4 C⁰, İskenderun da 0.2 C⁰, Karaisalı da 0.3 C⁰, ocak ayındaki ortalama sıcaklık C⁰, temmuz ayındaki ortalama sıcaklık C⁰ artmıştır (Şekil 2.1., 2.2.,2.3.,2.4., 2.5.) (3) Mersin deki sıcaklık artışı çok dikkat çekicidir. Benzer sıcaklık artışlarına başka yerlerde de Lüleburgaz da Konya Ereğlisi nde ve başka yerlerde de rastlanmıştır (Kantarcı, M. D ve 2007). Mersin deki sıcaklık artışı arasında doğrusal bir fonksiyon çizmektedir. (Şekil 2.1.). Adana da da sıcaklığın artışı Mersin e benzemektedir (Şekil 2.2.). Ancak Yumurtalık ta, İskenderun da ve Karaisalı da yıllık ortalama sıcaklık değerleri 1982 döneminde azalmakta, döneminde artmaktadır (Şekil 2.3., 2.4., 2.5.). Diğer istasyonlarda da buna benzer durum görülmektedir (Üç istasyon örnek olarak verilmiştir.). İskenderun v Mersin körfezlerinin çevresindeki üç meteoroloji istasyonunun yağışları örnek olarak tablo 3, 4, ve 5 te incelenmiştir. Yağışlardaki değişim de ilginçtir: (1)Bölgede en az yağış alan kıyı istasyonlarından biri olan Mersin de yıllık ortalama yağış döneminde bir miktar artış eğilimi göstermiştir. Yağış miktarlarının döneminde doğrusal bir fonksiyon çizdiği, döneminde ise azalma eğilimi gösterdiği görülmektedir (Tablo 3 teki şekil). (2) Mersin deki aylık yağışlar incelendiğinde; döneminde IV., XI. ve XII. Aylarda yağışların arttığı görülmektedir. Bu aylar (özellikle XI. ve XII. aylar) Seyhan Havzasında sel ve taşkın olaylarının yaşandığı aylardır (Tablo 7 ile karşılaştırınız). Diğer

6 bir deyimle sağanak yağışlar döneminde artış göstermiştir (Silifke Irmağı taşkını 2004, tablo 7). (3) Bölgede alçak arazide olup ta en fazla yağış alan yerlerden biri de Dörtyol dur (28 m). Dörtyol da döneminde ortalama yağış miktarı mm/yıl iken, döneminde mm/yıl, döneminde mm/yıl miktarlarına gerilemiştir (Tablo 4). (4) Konumundan dolayı daha az yağış alan İskenderun da da benzer bir durum vardır (Tablo 5). Sıcaklık değerleri ile yağış miktarlarının ilişkisi ve değişimi belirli bir ölçüde ısınmaya ve Yağış azalmasına bağlı bir kuraklaşmayı işaret etmektedir. Deniz üzerinden nemli rüzgârları alan bir arazide daha fazla ısınma ve kuraklaşma beklemek için vakit henüz erkendir. Isınma Farklı meteoroloji istasyonlarının ölçmelerine göre C⁰ arasında hesaplanmaktadır. Ancak Mersin de hesapladığımız 1.5 C⁰/yıl değerindeki ısınma sadece iklim değişikliğinin etkisi olarak yorumlanamaz. Mersin de belirgin bir soğuk hava çökelmesine bağlı fotokimyasal pus oluşumu, ve bu sisli/puslu hava tabakasının buzlu cam (sera) etkisi yaptığı göz önüne alınmalıdır. Sıcaklık artışları bu sisli/puslu hava tabakasının yaptığı buzlu cam etkisine bağlıdır (Şekil 3) DENİZ VE DAĞ / KARA MELTEMLERİ İskenderun Körfezi ile Çukurova arasında belirgin bir deniz meltemi (gündüz) ile kara meltemi (gece) hareketi vardır. Deniz meltemleri Çukurova kuzeyindeki araziye kadar ulaşmakta ve etki yapmaktadırlar (Tablo 2 ve şekil 1 Çukurova Kuzeyi Yöresi yağış/ sıcaklık ilişkileri). Deniz ile dağlık arazi arasındaki meltem hareketi kendine özgü bir sis kuşağı oluşumunu da sağlamaktadır. Gündüz ısınıp yükselen ve deniz meltemi etkisi ile dağ yamaçlarında yukarı doğru hareket eden hava kütleleri (meltem esintisi sürecinde hızla yükselmez ve çabuk soğumaz) belirli bir yükseltide serinledikleri için içerdikleri nem yoğuşmakta ve sise dönüşmektedir. Sis kuşağı, Orta Kızılçam Kuşağı nda mevsimine göre m yükseltiler arasındadır. Sis kuşağına kadar yükselip, orada tekrar yoğunlaşan kirletici gazlar ve özellikle SO₂ kızılçam ağaçlarının ibrelerinde belirgin ve yoğun sarı yanık lekeleri oluşturmaktadır. Dağ meltemleri ise; yüksek dağ yamaçlarında gece ile birlikte soğuyan ve içerdiği nem yoğuştuğu için ağırlaşan havanın yalı arazisine inmesine ve burada soğuk hava çökelmesi ne (inversion) sebep olmaktadırlar. Durgun havanın oluştuğu Mersin-Tarsus kıyı kuşağında dağ meltemlerinin etkisi ile oluşan soğuk hava çökelmesi dikkat çekici ve etkileyici bir örnektir (Şekil 3 ve 4). Mersin Meteoroloji istasyonunun ortalama düşük sıcaklıklar ölçmeleri de bu soğuk hava çökelmesini işaret etmektedir. Şekil 4 te; Mersin, Adana, Ceyhan, Dörtyol ve Antakya da erken ve geç donların kasım ayının ortalarından, mart ayının sonuna kadar oluşması da dağ meltemlerinin etkisini göstermektedir YÜKSELTİ/İKLİM KUŞAKLARI VE YETİŞME ORTAMI YÖRELERİ Yetişme ortamı bölgesel ve yöresel sınıflandırmasında yükselti/iklim kuşaklarının ayırt edilmesi çok önemlidir. Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesi nde ayırt edilmiş olan yükselti/iklim kuşakları ve bunların içinde ayırt edilmiş olan yetişme ortamı yöreleri ile alt yöreleri tablo 1 ile şekil 1 de verilmiştir (Fazla bilgi için bkz. Kantarcı, M. D. 1984/90 ve 2005/1). Yükselti/iklim kuşaklarında ve yetişme ortamı yörelerindeki iklim özellikleri ağaç ve çalı türlerinin yayılışını, dolayısı ile ormanların tür bileşimini ve artımını da etkilemektedirler. Bu sebeple sınıflandırmada ağaç ve çalı türleri de kullanılmaktadır. Kirli havanın yayılması,

7 durgunlaşması ve ormanlar ile meyva bahçelerine, tarım alanlarına zarar verecek ölçüde etki yapması yükselti/iklim kuşakları ile yetişme ortamı yörelerindeki iklim özellikleri ile yakından ilişkilidir (Tablo 1 ve şekil 1 deki iklim özellikleri bu yönde değerlendirilebilir). Yetişme ortamı yörelerinin toprak özellikleri de toprağın su kapasitesini etkilemekte ve bitkilerin kullanabileceği toprak suyunun miktarını belirlemektedir. Bölgede yaygın olan kireç taşlarından oluşmuş topraklar sığ veya orta derin ve taşlı topraklardır. Bu toprakların su kapasiteleri de düşüktür (Kuru yetişme ortamları). Toprağın su tutma kapasitesinin düşük olması, buna karşılık yağışın fazla olması, yağış sularının yüzeysel akışa geçen bölümünün armasına sebep olur. Ama yetişme ortamını kuru niteliğini değiştirmez. Bu sebeple yetişme ortamı yörelerindeki iklim özellikleri değerlendirilirken, toprak özelliklerinin ve su kapasitesinin de göz önüne alınması gerekmektedir (Kirleticilerin etkilemesi bakımından da durum böyledir). 2. HAVA KİRLETİCİ GAZLAR İLE BUZLU CAM (SERA) ETKİSİ YAPAN GAZLARIN DAĞILIMI VE ETKİLERİ İskenderun Körfezi ile Mersin Körfezi yoğunlaşan sanayi kuruluşları vd. tesisler önemli miktarda SO₂, NH₄, NOx vd. hava kirletici gazlar ile ince toz çapındaki kimyasal bileşikleri (kurum dahil) ve CO₂ ile CH₄ ü havaya salmaktadırlar. Ayrıca kış aylarında ısınmak için evlerde ve seralarda, soğuk hava çökelmelerinde don olayını önlemek için meyva bahçelerinde yakılan kömür, lastik, saman vd. maddeler de önemli hava kirliliği yapmakta ve CO₂ salmaktadırlar. Artan motorlu araç kullanımı da hava kirliliğine küçümsenmeyecek bir katkı yapmaktadır. Bütün bunların sayılıp sınıflandırılması başka bir konudur. Burada dikkat çekilmek istenen konu, bölgenin, yetişme ortamı birimleri olarak sınıflandırılmış olan doğal yapısının hava kirliliğinin kümelenmesine ve yayılmasına olan etkisidir. Çünkü çökelen veya yayılan kirli hava ile sera gazları, alçak arazideki tarım alanları ile meyva bahçelerine, dağlık arazide ise ormanlara zararlı etkiler yapmaktadır (Tablo 6 ile şekil 3, 4 ve 5 i değerlendiriniz.). 3. BÖLGEDEKİ ORMAN VARLIĞI VE HAVA KİRLİLİĞİNİN ORMANLARA ETKİSİ 3.1. BÖLGEDEKİ ORMAN VARLIĞI Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesi Doğu Akdeniz (coğrafya) bölümünün deniz etkisine açık olan arazisini kapsamaktadır. Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesi nin alanı ha olup, bu alanın % 40.9 u ( ha) orman alanıdır (Tablo 6). Tablo 1 deki arazi envanterinde verilen orman alanı ( ha) ile çalılaşmış orman alanı ( ha) toplamı ha dır. Bu orman alanı bölgedeki üç il in (İçel, Adana, Hatay) alanındaki miktar olup,denz etkisini almayan Akdeniz ardı arazideki orman alanını da kapsamaktadır (Üç il in toplam alanı ha dır. Tablo 1). Ayrıca Toprak Su Gnl.Md lüğünün arazi envanteri yapımında orman ve çalılaştırılmış orman alanları ayırımı ile Orman Gnl. Md lüğünün orman sınıflandırmaları farklı değerlendirmelere göre yapılmıştır. İskenderun ve Mersin körfezlerini çevreleyen dağlık arazideki ormanların sık ve verimli olan bölümü, kapalılığı % ve >% 70 arasında olanlardır. Bu verimli ormanlar, İskenderun Körfezine göre; batı bölümünde (5 orman işletmesi) % 15.5 (%5.5 + % 10), kuzey bölümünde (5 orman işletmesi) % 28.5 (% % 16.6), doğu bölümünde (3 orman işletmesi) % 31.0 (% % 8.1) oranındadır (Tablo 6). Toplam orman alanı içinde verimli orman alanı % 22.9 (% % 13.8) oranında olup toplam alanı ha dır. Buna karşılık ağaçlandırılması gereken çok bozuk orman alanının toplamı ha (% 42.3), gençleştirilmesi veya kapalılığının arttırılması gereken orman alanı ha (% 22.4), gençleştirilmek için tıraşlanmış orman alanı ha (% 0.7) kadardır (Tablo 6).

8 4.2. ORMANLARIN SEL VE TAŞKIN OLAYLARINI ÖNLEMESİ Doğu Akdeniz Yetişme Ortamı Bölgesindeki orman alanları eğimi fazla olan dağlık arazide yer almaktadırlar. Yağış sularının (özellikle sağanak yağışların) yüzeysel akışa geçip sellere dönüşmelerinin önlenmesi, suyun toprağa sızdırılması gerekmektedir. Ormanın sıklığı, kapalılığı ve orman altındaki ölü örtünün varlığı, kalınlığı yağış sularının toprağa sızdırılması için önemli özelliklerdir. Seyhan Havzası ndaki sel ve taşkın olaylarını konu edinen bir çalışmanın özeti, son önemli taşkın olayları da eklenerek tablo 7 de derlenmiştir. Çok mal ve can kaybına sebep olan sel ve taşkın olaylarının Seyhan Barajı yapıldıktan sonra bir süre önlendiği tablo 7 nin incelenmesinden anlaşılmaktadır. Ancak Seyhan Barajı daha sonraki sel ve taşkınları önlemekte yetersiz kalmıştır. Son olaylarda barajın patlamasını önlemek için kapaklar açımlı ve Adana şehri ile çevresi defalarca sel altında kalmıştır (Tablo 7). Çünkü, siyasal baskılarla yaptırılan tıraşlama kesimler, tahripler, 2-B uygulamaları, yangınlar sonucunda sıklığı ve kapalılığı bozulan orman alanlarında yağış suları sellere dönüşmüştür. Bu olumsuz gelişmenin tipik örneği Çakıt Deresi Havzası dır. Çakıt Havzasında 1982 ilkbaharında gelen selden sonra yapılan havza islâhı ve ağaçlandırma çalışmaları sel oluşumunu önlemiştir. Bölgede termal siklonlar (aşırı ısınıp hızla yükselen hava kütlelerini), ve sıcak çekirdekli siklonlar (kuzeyden gelen soğuk hava ile yüzeydeki sıcak havanın karşılaşması sonucunda oluşan) şiddetli sağanaklara ve sellere sebep olmaktadırlar. Tablo 7 de; Fırtına merkezi Adana ile Feke arasındadır. İfadesi bu siklonları işaret etmektedir. Siklonların oluşma sıklığı ve sağanak yağışlarla bırakacakları su miktarı iklim değişikliği (ısınma) sürecinde daha da artacak gibi görünmektedir. Sağanak yağışlarla gelen suyun sellere dönüşmesinin tek önleyicisi sık ve kapalı orman ile orman altındaki ölü örtü tabakasıdır. 4.3.ORMAN AĞAÇLARININ HAVA KİRLİLİĞİNDEN ETKİLENMELERİ VE SONUÇLARI Deniz meltemleri oldukça yavaş yükselen hava kütlelerinden oluşmaktadır. Deniz meltemleri ile yükselen hava mevsimine göre m arasında serinlemekte, içerdiği nem yoğuşarak sis oluşturmaktadır. Yalı arazisinde ve Çukurova da soğuk hava çökelmesi ile oluşan gece sisi hava kirleticilerle yoğun olarak yüklenmektedir (fotokimyasal pus=smog oluşumu). Bu kirli ve nemli hava kütlesinin gündüz ısınıp yükselmesi ormanların da kirli hava etkisinde kalmalarına sebep olmaktadır. Arazi incelemelerimizde; Alt Kızılçam Kuşağı ile Orta Kızılçam Kuşağı ndaki kızılçam ağaçlarının ibrelerinde belirgin ve yoğun sarı renkli SO₂ yanıkları görülmüştür. SO₂ etkisi m ye kadar ulaşmakta ve sedir kuşağında özellikle karaçam ağaçlarının ibrelerinde sarı yanık lekeleri ile belirlenmektedir (Tablo 1 ile şekil 3 ve 5 i değerlendiriniz.). Hava kirliliğinin ormanlara yaptığı zararları iki başlık altında özetleyebiliriz: (1)Yoğunluğu nispeten düşük olan SO₂ ve NOx etkisi altında kalan orman ağaçlarının ibrelerinde veya yapraklarındaki klorofilin bir bölümü tahrip edilmektedir. Klorofil kaybı CO₂ özümlemesini ve karbonhidrat sentezini azaltmaktadır. Dolayısı ile ağacın artımı (odun verimi) de azalmaktadır (Daha dar yıllık halka geliştirmek). Ayrıca tohum verimi de azalmaktadır. (2) Havada SO₂ ve NOx in fazlalığı ve ozon (O₃) oluşumu ile birlikte etki, ağaçların ibre ve yapraklarındaki klorofilin önemli bölümünün veya tamamının tahribine sebep olmaktadır. Bu durumda solunumu için dahi yeterli karbonhidrat üretimi yapamayan ağaç kurumaktadır.

9 Bölgede toprakların sığ veya orta derin ve taşlı oluşları da hava kirliliğinin düşük yoğunluklarda dahi ağaçlara zarar verebilmesinin diğer bir sebebidir. Sığ ve taşlı toprakların su tutma kapasiteleri düşük olduğu için, bunlar kuru yetişme ortamlarıdır. İklim değişikliğindeki ısınma süreci kuru yetişme ortamlarının daha da kuraklaşmasına yol açmaktadır. Bu gelişme hava kirliliğinin de ormanlar üzerindeki etkisini arttıracaktır. 4. SONUÇ İskenderun ve Mersin körfezleri ile Çukurova nı çevresindeki dağlık arazi bölgeye özgü rüzgârlar ile hava hareketlerine sebep olmaktadır. Hava kirliliğine sebep olan gazlar ile buzlu cam (sera) etkisi yapan gazların geceleri yalı arazisinde ve diğer alçak alanlarda çökelen soğuk hava tabakasında yoğunlaşmaları, gündüzleri de ısınıp, dağ yamaçlarında yukarı doğru yükselmeleri, Çukurova da ise kuzeye doğru hareketleri bölgedeki tarım alanlarına, meyva bahçelerine ve ormanlara olumsuz etkiler yapmaktadır. Sanayileşmenin doğal ekosistemler üzerine şüphesiz bazı olumsuz etkileri olacaktır. Ancak bu olumsuz etkilerin doğal ekosistemler ile insan ekosistemlerinin dengelerini bozacak, bunlarda yaşayan canlılara zarar verecek sınırları aşmaması gerekmektedir. Meyva bahçelerinde ve ormanlarda meyvaya veya tohuma dönüşecek olan dişi çiçeğin yumurtalık girişinin SO₂ gazı etkisi ile kuruması döllenmeyi engeller ve tohum/meyva verimini azaltır. Ağaçların yapraklarında veya ibrelerindeki klorofilin kısmen de olsa tahribi, ormanların artımını ve odun verimini azaltır. Sanayileşmede yapılan planlamaların bu tür ekolojik maliyetleri de hesaba dahil etmeleri gerekmektedir. Hava kirliliğinin ormanların kurumasına veya seyrelmesine sebep olması, sellerin ve taşkın olaylarının artması anlamına gelmektedir. İskenderun ve Mersin körfezleri ile Çukurova da kısa süreli bir sanayileşme geliri, çevredeki dağlık arazide ormanların tahribi ile oluşacak uzun süreli ve çok kapsamlı zararları karşılayamaz. KAYNAKLAR Aydın,S. 1981, Seyhan Havzası taşkınları ve ekonomisi 1.Ulusal Meteoroloji Kongresi cilt 2 ( ), İstanbul Teknik Üniversitesi Temel Bilimler Fakültesi Ayasağa / İstanbul. Devlet Meteoroloji İşleri Gnl.Md lüğü 1974, Ortalama ve ekstrem kıymetler meteoroloji bülteni T.B.nu.448 Başbakanlık Basımevi Ankara Devlet Meteoroloji İşleri Gnl.Md lüğü 2006, Ortalama ve ekstrem kıymetler meteoroloji verileri (CD) Kantarcı,M.D. 1990, Akdeniz Bölgesinin Yetişme Ortamı Bölgesel Sınıflandırması Orman Genel Md. lüğü sıra nu. 668, seri nu. 64 (VIII harita) OGM Basımevi-Ankara (TÜBİTAK-Tarım ve Ormancılık Araştırma Grubu, Proje nu. TOAG-516 (VIII+142) 1984-Ankara) Kantarcı, M.D. 2005/1, Türkiye nin yetişme ortamı bölgesel sınıflandırması ve bu birimlerdeki orman varlığı ile devamlılığının önemi. İst.Üni. yay.nu.4558, Orman Fakültesi yay.nu.484,isbn nu (XXXII+321) İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Müdürlüğü-İstanbul Kantarcı,M.D. 2005/2, Orman Ekosistemleri Bilgisi İst.Üni.yay.nu.4594, Orman Fakültesi yay.nu. 488,ISBN nu (XXXVI+379),İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Md. lüğü-istanbul Kantarcı,M.D.2006, Effects of Climate Change and Aridity on Ergene River Basin Water Productivity Internationale Conference on Climate Change and the Middle East,Present and Future İstanbul Technical University Department of Meteorological Engineering Turkey Edit.: Y.Ünal, C.Kâhya, D. Demirhan Barı PROCEEDINGS ( ) Kantarcı,M.D.2007, İklim değişikliği sürecinde Çatalca ve Kocaeli yarımadalarındaki sıcaklık artışının İzmit İşletmesi ormanlarında çam kese böceği zararları ile ilişkisi üzerine araştırmalar (Researches on the relation of the Harms of the Thaumotopea pityocampa in the Forests of İzmit enterprise and the Increase of the Temperature in Çatalca and Kocaeli Peninsula in the Climate Change Process) Türkiye İklim Değişikliği Kongresi-TİKDEK-2007, İTÜ Maslak-İst. (CD olarak yayınlanmıştır.) Toprak Su Gnl.Md lüğü 1978, Türkiye nin Arazi Varlığı Toprak Etüdleri ve Haritalama Dairesi Başkanlığı - Ankara

10 TARIM MER'A ORMAN Ç.ORMAN BATAKLIK YERLEŞİM IRMAK KUMUL KAYALIK ORAN % ORAN % TABLO 1. DOĞU AKDENİZ YETİŞME ORTAMI BÖLGESİ'NDE ARAZİ YETENEK SINIFLARI İLE ARAZİ KULLANIMI (İÇEL, ADANA VE HATAY İLLERİ) ARAZİ YETENEK SINIFLARI ÇALILAŞMIŞ SAZLIK VE YERLEŞME IRMAK TOPLAM ORMAN SINIF DOĞU ORAN AKDENİZ % YETİŞME ORTAMI BÖLGESİNDEKİ ARAZİ YETENEK TARIM ÇAYIR MER'A ORMAN ORMAN BATAKLIK YERİ YATAKLARI KUMULLAR KAYALIKLAR ARAZİ TOPLAMI I SINIFLARININ 9 ORANSAL (%) DAĞILIMI ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha ha 70 II 5,5 I III 6 59,0 II IV 6,5 III V 0,07 TOPLAM I+II+III VI 9,5 ORAN % 56,7 100,0 2,3 0,3 0,9 44,1 20,5 0,4 20 VII 59 ORAN % 96,2 0,02 1 0,6 0,5 1, ,1 VIII 9,0 5,5 4,5 6,0 6,5 0,07 9,5 10 IV ,5 0 ORAN % 0,1 0,3 2,0 2,6 7,5 6,5 2,1 ARAZİ YETENEK ORAN % 76,6 6,2 11,7 4,5 0,9 100,0 16,2 SINIFLARI V VI DOĞU AKDENİZ YETİŞME ORTAMI BÖLGESİNDE ARAZİ VII TARIM 34,8 KULLANIMININ ORANSAL (%) DAĞILIMI 45 TOPLAM V+VI+VII MER'A 34,8 9,3 39,5 40 ORAN % 29,0 0,0 93,4 97,8 96,5 100,0 8,9 68,5 97,5 ORMAN 39,5 35 ORAN % 14,7 12,6 56,3 16,2 0,1 0,1 100,0 72,5 Ç.ORMAN 30 11,5 VIII BATAKLIK 25 0,04 ORAN % 39,4 100,0 100,0 100,0 4,5 YERLEŞİM 20 0,8 11,5 ORAN % 6,9 3,5 7,6 82,1 100,0 IRMAK 15 9,30,2 TOPLAM KUMUL 10 0,3 0,04 0,8 0,2 0,3 3,7 5 ORAN % 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 KAYALIK 3,7 0 ORAN % 34,8 0,00 9,3 39,5 11,5 0,04 0,8 0,2 0,3 3,7 100,0 51,0 KAYNAK : Toprak Su Genel Müdürlüğü 1978 verilerinden düzenlenmiştir (M.D.Kantarcı 1984 / 1990) M. DOĞAN KANTARCI

11 TABLO 2. DOĞU AKDENİZ YETİŞME ORTAMI BÖLGESİ'NDE YÜKSELTİ / İKLİM KUŞAKLARI VE İKLİM ÖZELLİKLERİ KESİT YILLIK DEĞERLER DÖRT YAZ AYI DEĞERLERİ OCAK AYI DEĞERLERİ ORTALAMA ORTALAMA KARLA GÜNLÜK İKLİM ORTALAMA ORTALAMA NEM ORTALAMA ORTALAMA NEM YÜKSELTİ m SICAKLIK YAĞIŞ KAPLI EN YÜKSEK TİPİ SICAKLIK YAĞIŞ ORANI SICAKLIK YAĞIŞ ORANI C⁰ mm GÜN YAĞIŞ C⁰ mm SAAT C⁰ mm SAAT YÜKSEK KIR (ALP) KUŞAĞI > 2500 > 2500 YÜKSEK KIR (ALP) KUŞAĞI ORMAN ÜSTÜ KIR KUŞAĞI ORMAN ÜSTÜ KIR KUŞAĞI SAYISI VE AY % % 1900 SEDİR ÜST KUŞAĞI GÖKSU YUKARI HAVZASI YÖRESİ SEDİR ÜST KUŞAĞI BOLKAR DAĞLARI YÖRESİ ALADAĞ-ALAYLI DAĞLARI YÖRESİ TAŞELİ YAYLASI (GÜNEY BAKI) YÖRESİ ÜST SİS KUŞAĞI SEDİR ORTA KUŞAĞI ERMENEK YÖRESİ SEDİR ORTA KUŞAĞI ASLANKÖY YÖRESİ 10,4 814,0 52,0 XI. / 56 N 19,3 98,0 46,0 0,0 117,0 71, ALADAĞ-ALAYLI DAĞLARI YÖRESİ GÖKBELEN YÖRESİ 10,0 1000, SEDİR ALT KUŞAĞI GÖKDERE-ERMENEK YÖRESİ (1) GÖKTEPE-KAZANCI ALT YÖRESİ 11, ÇN , KIZILÇAM- SEDİR KUŞAĞI (2) ERMENEK ALT YÖRESİ 11,6 565,0 18,0 XI. / 71 YK 20,8 39,0 31,0 3,0 111,0 74, m SEDİR ALT KUŞAĞI DAĞPAZARI YÖRESİ 11,3 907,0 20,0 XII. / 108 ÇN 35,0 2,5 212, m KIZILÇAM ÜST KUŞAĞI KIROBASI-GÜZELOLUK YÖRESİ 11,6-11, N ,3-1, SAİMBEYLİ-DOĞANBEYLİ YÖRESİ 11,9-12, ,0 III. / 31 YN - N ,3-1, KIZILÇAM ÜST KUŞAĞI ANDIRIN-HATAY YÖRESİ 14,0-15, ÇN ,6-6, GÜLNAR YÖRESİ 13,7 935,0 2,5 N 18,0 6,7 231, GÖKSU VADİSİ - SARIKAVAK YÖRESİ 14,3 488,0 YK 24,0 3,3 112, AKARCA - ÇAMLIYAYLA YÖRESİ 14,5-15, ,0 I. / 68 N ,5-6, KIZILÇAM ORTA KUŞAĞI ÇUKUROVA KUZEYİ YÖRESİ 800 (1) GÜLEK-KARSANTI ALT YÖRESİ 13,8-15, ,0 II/88-XII/184 N 22,1-24, ,1-5, KIZILÇAM ORTA KUŞAĞI (2) POZANTI-MANSURLU-YARDİBİ ALT YÖ. 13,5-13, ,4 XI. / 35 YN - N 22, ,0 2,8-3, , BAHÇE - BELEN - ŞENKÖY YÖRESİ ORTA SİS KUŞAĞI (1) BAHÇE - YARPUZ ALT YÖRESİ 11,3-13, ,0 N - ÇN 20, ,0 2,7-4, ,0 600 (2) MODUK-SEYDİHAN YAYLASI ALT YÖRESİ 15, III. /82-86 ÇN ,1-6, (3) SOĞUKOLUK - BELEN ALT YÖRESİ 16,2-17, IV/94-VIII/114 - ÇN ,9-9, ,0 N 500 (4) BEZGE - ŞENKÖY ALT YÖRESİ 15,2-16,7 1102,0 N 80,0 5,1-8,4 231,0 400 KIZILÇAM ALT KUŞAĞI ANAMUR - TAŞUCU KUZEYİ YÖRESİ KIZILÇAM ALT KUŞAĞI SİLİFKE - ERDEMLİ KUZEYİ YÖRESİ MUT - GÖKSU VADİSİ YÖRESİ 17,3 419,0 YK 27,0 27,0 32,0 6,3 84,0 60,0 (1) GÖKSU VADİSİ KUZEYİ ALT YÖRESİ 200 (2) GÖKSU VADİSİ GÜNEYİ ALT YÖRESİ VI-XI-XII YUKARI ÇUKUROVA YÖRESİ 18,0-19, YN-N 26,1-27, ,9-10, KIYI KABALIN - DÖRTYOL YÖRESİ 17,7-19, IX./ N ,8-10, ALT KUŞAĞI İSKENDERUN-ARSUZ KUZEYİ YÖRESİ 18,2 877,0 IV. / 103 N 89,0 9,9 112,0 SİS KUŞAĞI / KİRLİ VE SOĞUK HAVA ÇÖKELMESİ SAMANDAĞ - YAYLADAĞ YÖRESİ 17,4 1180,0 N 54,0 9,3 224, DEDE DAĞ (ÇUKUROVA) YÖRESİ (KAYNAK: M.D.KANTARCI 1984 / 1990) ANAMUR - TAŞUCU YÖRESİ 19,0-19, YN 8,0 54,0 11,7 207,0 64,0 < 100 m KIYI KUŞAĞI SİLİFKE - ERDEMLİ YÖRESİ 18,4-19, XI. / 246 YN 26,1-26,7 19, ,2-10, MERSİN - ADANA YÖRESİ 18, XI-XII/ YN 26,3-26, ,3-9, KARATAŞ - YUMURTALIK YÖRESİ 18,7-18, V-XII/ YN 26,3-26, ,3-10, CEYHAN YÖRESİ 18,3-19, XII/ YN 26, ,0 8,6-10, , DÖRTYOL - SAMANDAĞ YÖRESİ (1) DÖRTYOL ALT YÖRESİ 19,3-19, XI. / 207 N 26, ,0 10,4-11,1 125,0 53,0 (2) İSKENDERUN - ARSUZ 19,6-20, II/101-XII/155 YN 26,8-27, ,5-11, ALT YÖRESİ (3) SAMANDAĞ ALT YÖRESİ 19,6 1009,0 XII. / 130 N 25,9 82,0 73,0 9,1 185,0 68, ANTAKYA YÖRESİ 18,2 1173,0 V. / 236 N 26,2 82,0 67,0 8,1 222,0 76,0 M. DOĞAN KANTARCI

12 YAĞIŞ mm ŞEKİL 1. DOĞU AKDENİZ YETİŞME ORTAMI BÖLGESİNDE YÜKSELTİ / İKLİM KUŞAKLARINDAKİ YETİŞME ORTAMI YÖRELERİ İLE ALT YÖRELERİNİN YILLIK ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIŞ İLİŞKİLERİ YÜKSELTİ YÜKSELTİ / İKLİM KUŞAKLARI YÖRELER VE ALT YÖRELER YILLIK YILLIK KARLA m ORTALAMA ORTALAMA ⁰ KAPLI > 2500 > 2500 YÜKSEK KIR (ALP) KUŞAĞI SICAKLIK YAĞIŞ GÜN SAYISI 2500 C mm >2000 ORMAN ÜSTÜ KIR KUŞAĞI 1600,0 1550,0 1500,0 1450,0 DOĞU AKDENİZ YETİŞME ORTAMI BÖLGESİNDE YÖRE VE ALT YÖRELERİN YILLIK ORTALAMA SICAKLIK VE YILLIK ORTALAMA YAĞIŞ İLİŞKİLERİ Andırın-Hatay Y. y = -8,178x ,95x ,8 R² = 0, , GÖKSU YUKARI HAVZASI YÖRESİ Soğukoluk-Belen A.Y SEDİR ÜST KUŞAĞI BOLKAR DAĞLARI YÖRESİ 1350, ALADAĞ-ALAYLI DAĞLARI YÖRESİ 1283 Moduk-Seydihan Alt Yr. 1300, Akarca-Çamlıyayla Alt Yr. 1250, TAŞELİ YAYLASI (GÜNEY BAKI) YÖRESİ SEDİR ORTA KUŞAĞI ERMENEK YÖRESİ 1200, Samandağ-Yayladağ Y Antakya Y ASLANKÖY YÖRESİ 10, Kabalın-Dörtyol Y. 1150, ALADAĞ-ALAYLI DAĞLARI YÖRESİ 1125 Gülek-Karsantı Alt Yr , Bahçe-Yarpuz Y Bezge-Şenköy Alt Yr Dörtyol Alt Y GÖKBELEN YÖRESİ , Anamur-Taşucu Y GÖKDERE-ERMENEK YÖRESİ 1000 Gökbelen Y Samandağ Alt Yr. 1000,0 (1) GÖKTEPE-KAZANCI ALT YÖRESİ 11, ,0 1000, KIZILÇAM- SEDİR KUŞAĞI (2) ERMENEK ALT YÖRESİ 11, ,4 814,0 939Pozantı-Mansurlu Alt Yr. 950,0 943 Göktepe-Kazancı Alt Yr. 930 Yukarı Çukurova Y m SEDİR ALT KUŞAĞI DAĞPAZARI YÖRESİ 11, ,3 907,0 907 Dağpazarı Y. 935 Gülnar Y Karataş-Yumurtalık Y m KIZILÇAM ÜST KUŞAĞI KIROBASI-GÜZELOLUK YÖRESİ 11,6-11, ,0 11,6 943,0 870 Kırobası-Güzeloluk Y. 877 İskenderun-Arsuz kuzeyi Y SAİMBEYLİ-DOĞANBEYLİ YÖRESİ 11,9-12, ,0 11,6 565, Saimbeyli-Doğanbeyli Mersin-Adana Y ANDIRIN-HATAY YÖRESİ 14,0-15, ,9 800,0 870,0 814 Aslanköy Y. 12,5 858,0 785İskenderun-Arsuz Alt Yr. 735 Ceyhan Y GÜLNAR YÖRESİ 13, ,5 750,0 13,7 935, GÖKSU VADİSİ - SARIKAVAK YÖRESİ 14, ,0 13,8 939,0 731 Silifke-Erdemli Y AKARCA - ÇAMLIYAYLA YÖRESİ 14,5-15, ,8 1088, KIZILÇAM ORTA KUŞAĞI ÇUKUROVA KUZEYİ YÖRESİ 650,0 14,3 488,0 800 (1) GÜLEK-KARSANTI ALT YÖRESİ 13,8-15, ,0 15,0 1508,0 (2) POZANTI-MANSURLU-YARDİBİ ALT YÖ. 13,5-13, ,4 15,0 1283,0 565 Ermenek Alt Yr. 550, BAHÇE - BELEN - ŞENKÖY YÖRESİ 15,6 1125,0 (1) BAHÇE - YARPUZ ALT YÖRESİ 11,3-13, ,0 15,7 1262,0 488 Göksu Vadisi-Sarıkavak Y. 600 (2) MODUK-SEYDİHAN YAYLASI ALT YÖRESİ ,0 16,7 1102,0 (3) SOĞUKOLUK - BELEN ALT YÖRESİ 16,2-17, ,2 1371,0 419 Mut-Göksu Vadisi Y. 500 (4) BEZGE - ŞENKÖY ALT YÖRESİ 15,2-16, ,0 17,3 419,0 350,0 17,4 1180, ANAMUR - TAŞUCU KUZEYİ YÖRESİ 18,2 877,0 300, KIZILÇAM ALT KUŞAĞI SİLİFKE - ERDEMLİ KUZEYİ YÖRESİ 18,2 1173, MUT - GÖKSU VADİSİ YÖRESİ 17, ,0 18,5 841,0 (1) GÖKSU VADİSİ KUZEYİ ALT YÖRESİ 18,9 890,0 200,0 200 (2) GÖKSU VADİSİ GÜNEYİ ALT YÖRESİ 19,0 731, YUKARI ÇUKUROVA YÖRESİ 18,0-19, ,0 19,0 735, KABALIN - DÖRTYOL YÖRESİ 17,7-19, ,0 19,3 930,0 < 100 m KIYI KUŞAĞI İSKENDERUN-ARSUZ KUZEYİ YÖRESİ 18, ,3 1159, SAMANDAĞ - YAYLADAĞI YÖRESİ 17, ,0 19,6 1033, DEDE DAĞ (ÇUKUROVA) YÖRESİ 19,6 0,0 1009,0 19,8 0,01083,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0 11,0 12,0 13,0 14,0 15,0 16,0 17,0 18,0 19,0 20,0 21,0 22,0 23,0 24,0 25, ANAMUR - TAŞUCU YÖRESİ 19,0-19, ,2 SICAKLIK 785,0 C⁰ SİLİFKE - ERDEMLİ YÖRESİ 18,4-19, MERSİN - ADANA YÖRESİ 18, KARATAŞ - YUMURTALIK YÖRESİ 18,7-18, CEYHAN YÖRESİ 18,3-19, DÖRTYOL - SAMANDAĞI YÖRESİ (1) DÖRTYOL ALT YÖRESİ 19,3-19, (2) İSKENDERUN - ARSUZ ALT YÖRESİ 19,6-20, (3) SAMANDAĞI ALT YÖRESİ 19, ANTAKYA YÖRESİ 18, M. DOĞAN KANTARCI

13 YAĞIŞ mm TABLO 3. MERSİN'DE AYLIK VE YILLIK ORTALAMA YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMLERE GÖRE DEĞİŞİMİ MERSİN İst. Nu AYLIK YAĞIŞ mm ENLEM : 36⁰ 49' K YILLIK YAĞIŞ MİKTARLARI (mm) YÜKSEKLİK : 5 m BOYLAM : 34⁰ 36' D YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK YIL YAĞIŞ ,9 95,8 86,5 1,0 27,4 0,0 50,2 0,0 1,1 45,8 104,4 26,8 509, , ,6 63,6 21,9 110,4 0,7 2,3 0,1 15,9 0,0 49,9 57,2 83,5 439, , ,6 91,5 38,1 54,0 34,4 46,0 18,8 0,0 2,1 45,0 21,7 124,4 508, , ,3 28,0 22,0 12,5 0,9 11,7 39,5 0,0 0,0 8,9 57,2 69,8 278, , ,7 45,4 127,8 13,3 1,8 0,0 0,0 9,3 8,4 21,5 22,8 201,3 484, , ,9 88,6 30,3 107,5 22,1 3,0 0,0 0,0 0,0 0,0 91,7 98,6 567, , ,1 63,2 25,2 57,3 41,8 0,8 12,1 0,2 33,9 98,6 155,7 137,6 747, , ,2 34,4 58,5 87,8 0,3 0,3 1,0 0,0 0,9 15,7 6,6 169,7 458, , ,3 81,0 57,4 53,5 0,0 5,1 0,0 0,0 0,0 85,3 10,0 160,9 649, , ,4 52,5 49,0 21,7 11,3 13,8 0,0 0,0 0,0 78,1 166,5 132,1 592, , ,8 119,2 116,2 41,5 6,5 0,0 0,0 0,0 0,4 26,9 62,0 72,3 607, , ,4 153,6 39,0 10,0 32,2 28,5 0,0 14,2 3,2 16,5 42,5 199,0 912, ,1 ORTALAMA 110,7 76,4 56,0 47,5 15,0 9,3 10,1 3,3 4,2 41,0 66,5 123,0 563, , , ,5 13,8 61,4 17,0 1,8 5,2 2,9 12,2 0,2 43,6 13,2 87,8 301, , ,1 96,7 71,2 16,3 46,7 0,0 0,0 0,0 0,0 5,2 112,7 111,6 536, , ,1 93,0 15,7 70,8 0,4 3,5 1,3 8,4 0,0 8,8 90,7 77,2 565, , ,0 120,7 71,2 55,0 38,1 0,7 0,0 10,2 16,8 124,9 168,4 76,2 831, , ,9 101,7 13,0 1,5 57,8 5,7 0,0 0,0 0,9 11,7 52,3 128,0 509, , ,0 55,2 184,4 14,4 25,1 2,1 0,8 0,9 0,0 27,4 55,1 130,6 590, , ,3 107,9 117,3 42,3 44,4 26,2 1,0 0,0 0,0 105,8 90,9 148,4 716, , ,9 6,1 31,5 39,2 0,5 9,3 0,0 0,0 0,2 75,6 96,1 57,8 421, , ,6 134,7 67,9 11,0 11,6 2,0 44,8 0,3 75,6 31,2 19,2 55,0 496, , ,8 82,7 24,3 60,4 4,9 0,0 1,6 3,4 0,4 43,7 60,4 312,5 659, , ,1 50,7 22,2 3,5 69,9 41,3 32,2 0,0 7,9 0,2 96,7 200,1 527, , ,4 58,0 64,6 19,7 68,4 13,6 0,0 0,0 0,0 0,1 34,9 66,8 368, ,7 ORTALAMA 82,1 76,8 62,1 29,3 30,8 9,1 7,1 3,0 8,5 39,9 74,2 121,0 543, , , ,3 95,0 46,0 16,6 13,6 1,0 0,0 0,0 1,0 35,3 185,5 141,3 695, , ,7 134,9 43,3 36,0 19,4 1,1 24,0 0,1 40,8 55,9 203,4 73,1 743, , ,6 78,7 105,9 58,2 19,6 13,9 0,0 6,0 1,3 34,8 18,6 236,7 791, , ,5 54,7 19,3 62,8 15,1 6,2 22,1 9,8 14,0 165,2 157,4 106,1 671, , ,7 3,6 105,3 20,8 13,1 0,0 58,9 0,0 1,1 57,1 80,8 259,3 674, , ,0 81,2 21,1 38,9 0,0 34,2 0,0 0,5 0,4 19,2 0,7 70,7 350, , ,3 99,8 21,0 81,7 28,7 27,9 0,0 0,0 3,3 22,1 116,5 40,3 620, , ,6 61,6 19,3 31,9 8,4 0,0 0,0 21,6 1,1 30,9 117,2 677,4 994, , ,3 75,3 15,9 101,7 68,5 6,1 0,3 61,2 0,5 7,6 36,9 70,2 525, , ,1 115,9 94,6 46,2 2,4 15,8 9,5 0,0 3,6 4,8 35,5 90,3 456, ,9 71,2 5,1 40,3 3,2 0,4 0,0 0,2 0,0 28,9 84,0 24,8 535,0 AYLIK ORTALAMA YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMLERE GÖRE DEĞİŞİMİ ,6 65,3 17,3 56,2 14,0 6,3 0,0 0,0 2,1 23,4 86,1 59,4 383,7 AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,9 58,5 31,3 11,1 3,0 24,1 4,4 0,2 21,9 97,1 164,0 136,8 599, ,9 96,9 56,2 35,7 22,8 9,9 7,3 5,0 9,7 39,0 81,4 127,6 ORTALAMA 106,7 76,6 42,0 46,3 16,1 10,5 9,2 7,7 7,0 44,8 99,0 152,8 618, ,7 76,4 56,0 47,5 15,0 9,3 10,1 3,3 4,2 41,0 66,5 123, ,1 76,8 62,1 29,3 30,8 9,1 7,1 3,0 8,5 39,9 74,2 121, ,7 76,6 42,0 46,3 16,1 10,5 9,2 7,7 7,0 44,8 99,0 152,8 ORTALAMA 125,9 96,9 56,2 35,7 22,8 9,9 7,3 5,0 9,7 39,0 81,4 127,6 617,5 KAYNAK: DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1974 VE 2006 DEĞERLERİNDEN DÜZENLENMİŞTİR MERSİN YILLIK YAĞIŞ MİKTARLARI mm 1050,0 1000,0 950,0 900,0 850,0 800,0 750,0 700,0 650,0 600,0 550,0 500,0 450,0 400,0 350,0 300,0 250,0 200,0 150,0 100,0 50,0 0,0 170,0 160,0 150,0 140,0 130,0 120,0 110,0 100,0 90,0 80,0 70,0 60,0 50,0 40,0 30,0 20,0 10,0 0,0 AYLAR ORTALAMA YILLIK YAĞIŞ 617,5 mm MERSİN'DE AYLIK ORTALAMA YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMLERE GÖRE DEĞİŞİMİ y = -0,3757x ,9x - 1E+06 R² = 0, M.DOĞAN KANTARCI

14 YAĞIŞ mm YAĞIŞ mm TABLO 4. DÖRTYOL'DA AYLIK VE YILLIK YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ DÖRTYOL İst. Nu AYLIK YAĞIŞ mm ENLEM : 36⁰ 53' K YÜKSELTİ : 28 m BOYLAM : 36⁰ 10' D YIL I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII YILLIK YIL YAĞIŞ y = -0,1864x ,84x DÖRTYOL'DA YILLIK YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ,7 142,4 98,0 7,7 24,7 21,9 39,5 11,3 20,8 136,7 178,2 122,0 846, ,9 R² = 0, , ,7 77,1 170,6 98,6 0,5 61,5 42,3 51,5 0,2 45,7 69,8 56,4 701, ,9 1350,0 1300, ,5 43,2 94,1 85,3 124,7 98,6 31,1 13,5 169,8 61,2 51,1 1,3 790, ,4 1250,0 1200, ,7 56,4 75,9 172,5 55,3 54,0 14,4 7,7 6,9 92,9 46,5 228,3 857, ,5 1150, ,9 38,3 74,0 185,5 37,8 2,6 0,0 114,6 41,2 53,8 16,4 180,4 840, ,5 1100,0 1050, ,7 82,5 68,5 99,3 48,0 11,8 1,3 8,9 8,9 14,7 93,5 99,2 631, ,3 1000,0 950, ,7 68,4 40,4 173,2 127,6 11,0 6,3 73,8 132,2 95,2 90,9 146,3 1220, ,0 900,0 850, ,1 62,8 179,7 121,8 95,4 28,8 0,1 1,8 45,6 26,2 108,6 138,1 858, ,0 800,0 750, ,3 248,4 154,6 39,1 1,2 30,4 0,5 0,6 75,2 123,2 0,4 142,6 1012, ,5 700,0 650, ,1 139,8 23,8 59,1 53,5 32,1 7,4 38,0 16,7 176,4 139,8 78,7 926, ,4 600,0 550, ,4 87,2 208,1 163,6 81,1 1,1 6,9 77,8 45,6 120,0 37,2 113,3 1117, ,3 500, DÖNEMİNDE 450, ,9 129,7 142,1 58,2 95,7 47,9 23,6 80,2 91,8 50,3 126,0 231,6 1280, ,0 YILLIK ORTALAMA YAĞIŞ 400,0 350,0 1021,8 mm ORTALAMA 113,7 98,0 110,8 105,3 62,1 33,5 14,5 40,0 54,6 83,0 79,9 128,2 923, ,5 300,0 250, ,5 200,0 150, ,5 48,4 101,4 66,5 72,8 11,5 9,2 9,3 43,7 174,0 20,7 66,5 719, ,0 100,0 50, ,6 103,5 127,6 93,9 54,7 59,6 4,7 17,0 71,0 75,3 285,3 90,3 1016, ,9 0, ,7 106,9 150,4 215,2 18,2 4,2 42,0 42,0 0,5 72,3 110,7 28,9 894, ,9 YILLAR ,8 122,2 85,8 41,1 23,0 126,5 5,7 2,3 23,3 222,0 71,3 46,9 849, , ,8 83,3 26,8 38,3 126,0 44,3 13,1 6,4 16,3 156,1 105,7 124,8 885, , ,8 131,4 190,7 61,2 30,7 11,4 56,1 0,5 3,3 37,6 114,1 118,5 1011, ,1 DÖRTYOL'DA AYLIK ORTALAMA YAĞIŞLARIN DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ,1 154,7 227,5 98,1 182,3 27,5 6,6 26,0 10,6 227,0 159,4 138,0 1305, ,6 140, ,8 9,8 91,4 15,8 119,6 10,7 0,4 23,8 5,1 225,7 154,5 83,5 756, ,4 130, ,7 202,8 5,8 41,8 47,0 45,4 16,3 6,7 11,2 58,5 152,9 30,5 679, ,9 120, ,1 82,0 63,6 133,3 33,9 37,7 47,6 72,5 87,4 147,1 165,2 283,0 1221, ,0 110, ,7 110,8 29,9 52,4 116,8 125,4 39,5 1,6 3,7 5,4 93,9 83,8 690, ,6 100, ,9 43,2 120,8 64,2 144,6 10,9 5,0 46,3 0,3 36,6 49,1 64,1 620, ,8 90,0 ORTALAMA 80,6 99,9 101,8 76,8 80,8 42,9 20,5 21,2 23,0 119,8 123,6 96,6 887, ,2 80, ,0 70, ,1 191,4 93,2 28,7 61,2 78,7 43,7 1,4 7,1 75,8 100,6 116,7 917, ,6 60, ,9 38,9 144,9 68,3 128,2 24,2 49,7 77,5 190,8 44,5 230,6 28,3 1200, ,6 50, ,2 53,2 197,4 120,2 6,5 119,5 5,8 4,3 108,4 169,0 19,0 138,7 1028, ,0 40, ,3 149,4 86,9 173,5 56,3 47,4 7,7 48,8 78,4 75,3 76,0 152,0 984, ,7 30, ,3 143,9 157,9 77,6 103,6 23,8 11,9 1,2 34,7 34,9 265,0 150,8 1050, ,4 20, ,9 86,1 106,9 86,6 15,1 86,4 26,3 55,4 167,0 74,8 3,2 114,9 861, ,1 10, ,5 110,1 85,2 92,6 27,6 28,2 1,5 15,4 72,3 42,7 18,2 37,7 662, ,8 0, ,0 175,7 76,2 101,9 98,0 7,8 4,9 24,7 140,8 58,4 88,8 197,5 996, , ,3 65,9 78,4 155,3 74,1 24,5 80,8 52,5 79,6 93,4 102,4 64,2 1036, ,8 AYLAR ,9 166,1 148,4 112,2 84,6 55,1 11,0 0,1 118,8 94,6 80,8 130,5 1086, ,9 109,2 17,7 105,4 16,4 0,5 0,0 3,3 2,4 44,6 149,9 24,5 676,8 AYLIK ORTALAMA YAĞIŞ MİKTARLARININ (mm) DÖNEMSEL DEĞİŞİMİ ,2 74,4 78,7 79,2 22,8 64,9 98,0 73,8 80,0 238,4 53,0 110,5 1030,9 AYLAR I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ,0 166,3 118,2 121,3 2,5 46,9 41,2 7,7 81,2 196,4 147,9 110,2 1136, ,7 129,3 110,6 104,6 74,5 48,7 25,1 37, ,7 83,7 123,4 ORTALAMA 96,6 117,7 106,9 101,8 53,6 46,8 29,4 28,2 89,3 95,6 102,7 105,9 974, ,7 98,0 110,8 105,3 62,1 33,5 14,5 40,0 54,6 83,0 79,9 128, ,625 99, , , ,8 42,925 20, ,2 23, ,8 123, , ,6 117,7 106,9 101,8 53,6 46,8 29,4 28,2 89,3 95,6 102,7 105,9 ORT. 124,7 129,3 110,6 104,6 74,5 48,7 25,1 37,5 63,0 96,7 83,7 123,4 1021,8 KAYNAK : DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 1974 VE 2006 DEĞERLERİNDEN DÜZENLENMİŞTİR M. DOĞAN KANTARCI

M. Doğan KANTARCI (*) İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Bahçeköy/İstanbul

M. Doğan KANTARCI (*) İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Bahçeköy/İstanbul Hava Kirliliği ve Kontrolü Ulusal Sempozyumu 2008, 22 25 Ekim 2008, HATAY İSKENDERUN VE MERSİN KÖRFEZLERİNİN ÇEVRESİNDEKİ DAĞLIK ARAZİDE EKOLOJİK İLİŞKİLER İLE HAVA KİRLİLİĞİNİN YAYILMASI VE ETKİLERİ ÜZERİNE

Detaylı

YUKARI HAVZA ISLAHI VE ÇAKIT HAVZASI ÖRNEĞİ. Prof.Dr. Doğan Kantarcı İ.Ü.Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd.

YUKARI HAVZA ISLAHI VE ÇAKIT HAVZASI ÖRNEĞİ. Prof.Dr. Doğan Kantarcı İ.Ü.Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. YUKARI HAVZA ISLAHI VE ÇAKIT HAVZASI ÖRNEĞİ Prof.Dr. Doğan Kantarcı İ.Ü.Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. HARİTA 1. İSKENDERUN KÖRFEZİ VE YAKIN ÇEVRESİ VE HAVA KÜTLELERİNİN DOLAŞIMI DENİZ VE

Detaylı

M. Doğan KANTARCI 1(*), Orhan ŞEN 2. Bahçeköy/İstanbul

M. Doğan KANTARCI 1(*), Orhan ŞEN 2. Bahçeköy/İstanbul Hava Kirliliği ve Kontrolü Ulusal Sempozyumu 2008, 22 25 Ekim 2008, HATAY İSKENDERUN VE MERSİN KÖRFEZLERİ İLE ÇEVRESİNDE HAVA KÜTLELERİNİN HAREKETLERİ VE SOĞUK HAVA ÇÖKELMESİ İLE KİRLİ HAVA YAYILMASI OLAYLARI

Detaylı

HAMİTABAT TERMİK SANTRALI NIN ÇEVRESİNE ETKİLERİ KONUSUNDA BİR DEĞERLENDİRME. M. Doğan Kantarcı

HAMİTABAT TERMİK SANTRALI NIN ÇEVRESİNE ETKİLERİ KONUSUNDA BİR DEĞERLENDİRME. M. Doğan Kantarcı HAMİTABAT TERMİK SANTRALI NIN ÇEVRESİNE ETKİLERİ KONUSUNDA BİR DEĞERLENDİRME M. Doğan Kantarcı HAMİTABAT TERMİK SANTRALI VE ÇEVRESİ HAMİTABAT TERMİK SANTRALI ŞEKİL 1. HAMİTABAT TERMİK SANTRALI, BACA GAZLARI

Detaylı

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ)

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOJİ) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 YEREL RÜZGARLAR MELTEMLER Bu rüzgarlar güneşli bir günde veya açık bir gecede, Isınma farklılıklarından kaynaklanan

Detaylı

ĠÇ ANADOLU DA ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ. Prof. Dr. M.

ĠÇ ANADOLU DA ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ. Prof. Dr. M. ĠÇ ANADOLU DA ORTALAMA SICAKLIK VE YAĞIġ DEĞERLERĠNDEKĠ DÖNEMSEL DEĞĠġĠMLERĠN EKOLOJĠK DEĞERLENDĠRMESĠ Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı İst. Üni. Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd. (EM) - Bahçeköy/İstanbul

Detaylı

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak

Detaylı

Türkiye de iklim değişikliği ve olası etkileri

Türkiye de iklim değişikliği ve olası etkileri Türkiye de iklim değişikliği ve olası etkileri Ömer Lütfi Şen Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi Mercator-İPM Araştırma Programı & Katkıda bulunanlar: Ozan Mert Göktürk Deniz Bozkurt Berna

Detaylı

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR

B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR B A S I N Ç ve RÜZGARLAR Havadaki su buharı ve gazların, cisimler üzerine uyguladığı ağırlığa basınç denir. Basıncı ölçen alet barometredir. Normal hava basıncı 1013 milibardır.

Detaylı

Hava Durumu İKLİM İklim Değişiyor Peki Siz Bunun Farkında mısınız? Sera Etkisi Ve İklim Değişikliği En önemli sera gazları Karbon dioksit (CO2) Metan (CH4) Diazot monoksit(n2o) İklim Değişikliğine Sebep

Detaylı

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Bölge yurdumuzun güneyinde, Akdeniz boyunca bir şerit halinde uzanır. Komşuları Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgeleri, Suriye, Kıbrıs

Detaylı

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi V. ULUSLARARASI KUM VE TOZ FIRTINASI ÇALIŞTAYI ORTA DOĞU TOZ KAYNAKLARI VE ETKİLERİ 23-25 EKİM 2017, İSTANBUL (Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki

Detaylı

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA

TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA Ülkemizde Tarımsal Ormancılık Çalışmaları Ülkemizde tarımsal ormancılık çalışmalarını anlayabilmek için ülkemiz topraklarının yetişme ortamı özellikleri

Detaylı

B- Türkiye de iklim elemanları

B- Türkiye de iklim elemanları B- Türkiye de iklim elemanları Sıcaklık Basınç ve Rüzgarlar Nem ve Yağış Sıcaklık Türkiye de yıllık ortalama sıcaklıklar 4 ile 20 derece arasında değişmektedir. Güneyden kuzeye gidildikçe enlem, batıdan

Detaylı

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma

Meteoroloji. IX. Hafta: Buharlaşma Meteoroloji IX. Hafta: Buharlaşma Hidrolojik döngünün önemli bir unsurunu oluşturan buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde farklı şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik faktörlerin etkisiyle

Detaylı

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla

Detaylı

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler : TÜRKİYE NİN İKLİMİ İklim nedir? Geniş bir bölgede uzun yıllar boyunca görülen atmosfer olaylarının ortalaması olarak ifade edilir. Bir yerde meydana gelen meteorolojik olayların toplamının ortalamasıdır.

Detaylı

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701 Türkiye de Arazi Kullanımı Türkiye yüzey şekilleri bakımından çok farklı özelliklere sahiptir. Ülkemizde oluşum özellikleri birbirinden farklı

Detaylı

Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu

Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Hidroloji: u Üretim/Koruma Fonksiyonu Ormanların yağışlardan yararlanmayı artırma, su ekonomisini düzenleme ve sürekliliğini sağlama, su taşkınlarını önleme, dere, nehir, bent, baraj, su kanalı ve benzeri

Detaylı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı

LAND DEGRADATİON. Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı ARAZİ BOZULUMU LAND DEGRADATİON Hanifi AVCI AGM Genel Müdür Yardımcısı LAND DEGRADATİON ( ARAZİ BOZULUMU) SOİL DEGRADATİON (TOPRAK BOZULUMU) DESERTİFİCATİON (ÇÖLLEŞME) Arazi Bozulumu Nedir - Su ve rüzgar

Detaylı

Ormanların havza bazında bütünleşik yaklaşımla çok amaçlı planlanması

Ormanların havza bazında bütünleşik yaklaşımla çok amaçlı planlanması Ormanların havza bazında bütünleşik yaklaşımla çok amaçlı planlanması Prof. Dr. Emin Zeki BAŞKENT Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, TRABZON Sunuş 1.Ormanların havza bazında ekosistem tabanlı

Detaylı

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK

İKLİM ELEMANLARI SICAKLIK İKLİM ELEMANLARI Bir yerin iklimini oluşturan sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem ve yağış gibi olayların tümüne iklim elemanları denir. Bu elemanların yeryüzüne dağılışını etkileyen enlem, yer şekilleri, yükselti,

Detaylı

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma

DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma DERS VI-VII Nüfus Artışı Küresel Isınma Demografi (nüfus bilimi), sınırları belli olan bir coğrafyanın nüfus yapısını, özelliklerini ve değişimlerini incelemektedir. Doğum, ölümün yanı sıra göç gibi dinamikleri

Detaylı

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI METEOROLOJI METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 133 Mart 2017 Aylık Bülten www.mgm.gov.tr METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 133 Mart 2017 YAĞIŞ

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-3 COĞRAFYA-1 TESTİ 26 HAZİRAN 2016 PAZAR Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir kısmının

Detaylı

MARMARA BÖLGESi. IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132

MARMARA BÖLGESi. IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132 MARMARA BÖLGESi IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132 COĞRAFİ KONUMU Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır. Ülke yüz ölçümünün %8,5'i ile altıncı büyük bölgemizdir. Yaklaşık olarak

Detaylı

İklim---S I C A K L I K

İklim---S I C A K L I K İklim---S I C A K L I K En önemli iklim elemanıdır. Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık etkilidir. Güneşten dünyamıza gelen enerji sabittir. SICAKLIK TERSELMESİ (INVERSİON) Kışın soğuk ve durgun

Detaylı

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY)

JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY) JAA ATPL Eğitimi (METEOROLOGY) Hazırlayan: Ibrahim CAMALAN Meteoroloji Mühendisi 2012 TROPİKAL OLAYLAR Ekvatoral Trof (ITCZ) Her iki yarım kürede subtropikal yüksek basınçtan nispeten alçak basınca doğru

Detaylı

Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1

Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Endüstriyel Ağaçlandırma Alanlarının Seçimi Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 3 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 4 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 5 Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Detaylı

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce

DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce İNGİLTERE DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce DİNİ: Hıristiyanlık PARA BİRİMİ: Sterlin 1.

Detaylı

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA

III.BÖLÜM A - KARADENİZ BÖLGESİ HAKKINDA III.BÖLÜM Bu bölümde ağırlıklı olarak Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanan ve Kastamonu yu içine alan Batı Karadeniz Bölümü, Kastamonu ili, Araç

Detaylı

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ

ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ Mehmet Sakınç*, Aliye Aras**, Cenk Yaltırak*** *İTÜ, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, Maslak/İstanbul **İ.Ü. Fen Fakültesi, Biyoloji

Detaylı

1. İklim Değişikliği Nedir?

1. İklim Değişikliği Nedir? 1. İklim Değişikliği Nedir? İklim, en basit ifadeyle, yeryüzünün herhangi bir yerinde uzun yıllar boyunca yaşanan ya da gözlenen tüm hava koşullarının ortalama durumu olarak tanımlanabilir. Yerküre mizin

Detaylı

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi.

Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi. Yavuz KAYMAKÇIOĞLU- Keşan İlhami Ertem Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi yvzkymkc@gmail.com 2 Atmosferi hangi coğrafya dalı inceler? Klimatoloji 4 Asal Gazlar 0,96% Oksijen 20,95% Azot 78,07% ASAL GAZLAR

Detaylı

TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR. Vegetation period and rainfalls during in this time in Trakya (Thrace)

TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR. Vegetation period and rainfalls during in this time in Trakya (Thrace) Ocak 2010 Cilt:18 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi 227-232 TRAKYA DA VEJETASYON DEVRESİ VE BU DEVREDEKİ YAĞIŞLAR Özet Duran AYDINÖZÜ Kastamonu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, Kastamonu

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi,

Detaylı

RÜZGARLAR. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır.

RÜZGARLAR. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır. RÜZGARLAR Yüksek basınçtan alçak basınca doğru olan hava hareketidir. Birbirine yakın iki merkezde sıcaklık farkı oluşması durumunda görülecek ilk olay rüzgarın esmeye başlamasıdır. Rüzgarın Hızında Etkili

Detaylı

ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA. ( Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR. 2.Hafta ( )

ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA. ( Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR. 2.Hafta ( ) 2.Hafta (16-20.02.2015) ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA (2014-2015 Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR Ders İçeriği Planlama Sistemleri Envanter Uzaktan Algılama (UA) Uzaktan Algılamanın Tanımı ve Tarihsel

Detaylı

TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME

TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME Trakya'da Sanayileşme ve Çevre Sempozyumu II 127 T.C. ORMAN BAKANLIĞI O.G.M.. Çanakkale Bölge Müdürlüğü Çalışma Programı TRAKYA ORMAN ALANLARİ İLE ORMANLARIN AĞAÇ SERVETİ DEĞİŞİMİ ÜZERİNE BİR İNCELENME

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar 10. SINIF KONU ANLATIMI 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tatlı su ve tuzlu su biyomları

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA CEVAP 1: (TOPLAM 10 PUAN) 1.1: 165 150 = 15 meridyen fark vardır. (1 puan) 15 x 4 = 60 dakika = 1 saat fark vardır. (1 puan) 12 + 1 = 13 saat 13:00 olur. (1 puan) 1.2:

Detaylı

İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler. Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar

İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler. Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar 1/36 İklim ve İklim değişikliğinin belirtileri, Dünya da ve Türkiye de gözlemler IPCC Senaryoları ve değerlendirmeler Bölgesel İklim Modeli ve Projeksiyonlar Uluslararası Kuruluşlar, Aktiviteler için Sektörler

Detaylı

KONYA'DA HAVA KİRLİLİĞİ. (Air Pollution in Konya)

KONYA'DA HAVA KİRLİLİĞİ. (Air Pollution in Konya) KONYA'DA HAVA KİRLİLİĞİ (Air Pollution in Konya) Arş.Grv. Dr.Recep BOZYlĞİT* ÖZET Konya Şehri, Konya Ovası'nın kuzeydoğusunda yer alır. Konya şehrinde hava kirliliğinin oluşmasında doğal faktörler ile

Detaylı

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA SUCUL BİYOMLAR Sucul biyomlar, biyosferin en büyük kısmını oluşturur. Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre tuzlu su ve tatlı su biyomları olmak üzere iki kısımda incelenir.

Detaylı

Dünyanın ısısı düzenli olarak artıyor. Küresel ortalama yüzey ısısı şu anda15 santigrat derece civarında. Jeolojik ve diğer bilimsel kanıtlar,

Dünyanın ısısı düzenli olarak artıyor. Küresel ortalama yüzey ısısı şu anda15 santigrat derece civarında. Jeolojik ve diğer bilimsel kanıtlar, Dünyanın ısısı düzenli olarak artıyor. Küresel ortalama yüzey ısısı şu anda15 santigrat derece civarında. Jeolojik ve diğer bilimsel kanıtlar, geçmişte yüzey ısısının en yüksek 27 santigrat,en düşük de

Detaylı

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM Rehber Öğretmen : Şule Yıldız Hazırlayanlar : Bartu Çetin Burak Demiral Nilüfer İduğ Esra Tuncer Ege Uludağ Meriç Tekin 2000-2001 İZMİR TEŞEKKÜR Bize bu projede yardımda bulunan başta

Detaylı

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI

KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI KONU MOTORLARIN ÇEVREYE OLUMSUZ ETKĠLERĠ VE BU ETKĠLERĠN AZALTILMASI HAVA Etrafımızı saran gaz karışımıdır ( Atmosfer). Kuru Temiz hava içerisinde yaklaģık olarak ; - %78 Azot - %21 Oksijen - %0,03 Karbondioksit

Detaylı

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER

Fonksiyonlar. Fonksiyon tanımı. Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER. Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyonlar Fonksiyon tanımı Fonksiyon belirlemede kullanılan ÖLÇÜTLER Fonksiyon belirlemede kullanılan GÖSTERGELER Fonksiyona uygulanacak Silvikültürel MÜDAHALELER 2) ETÇAP Planlarının Düzenlenmesine

Detaylı

AMANOS DAĞLARININ ORTA KESİMİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ * ÖZET

AMANOS DAĞLARININ ORTA KESİMİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ * ÖZET - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, p. 251-289, ANKARA-TURKEY AMANOS DAĞLARININ ORTA KESİMİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN İKLİM ÖZELLİKLERİ * Ahmet Serdar AYTAÇ

Detaylı

METEOROLOJİ SOARING. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi

METEOROLOJİ SOARING. İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi METEOROLOJİ SOARING İbrahim ÇAMALAN Meteoroloji Mühendisi Soaring Soaring yaygın olarak Konvektif sınır tabaka (Baundary layer) içerisinde termal konveksiyon sonucu yükselen hava parsellerinden faydalanılarak

Detaylı

KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ

KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ KUTUPLARDAKİ OZON İNCELMESİ Bilim adamlarınca, geçtiğimiz yıllarda insan faaliyetlerindeki artışa paralel olarak, küresel ölçekte çevre değişiminde ve problemlerde artış olduğu ifade edilmiştir. En belirgin

Detaylı

TÜRKİYE DE TAŞKIN GERÇEĞİ VE METEOROLOJİK ERKEN UYARI SİSTEMLERİ

TÜRKİYE DE TAŞKIN GERÇEĞİ VE METEOROLOJİK ERKEN UYARI SİSTEMLERİ TÜRKİYE DE TAŞKIN GERÇEĞİ VE METEOROLOJİK ERKEN UYARI SİSTEMLERİ YALÇIN ÜN Meteoroloji Mühendisi Meteoroloji Genel Müdürlüğü Araştırma Dairesi Başkanlığı Çevre Şube Müdür V. Nisan 2013 - İstanbul SUNUM

Detaylı

GROWTH RELATIONSHIPS OF PINUS SILVESTRIS FOR AFFORESTATIONS OF DERBENT (MOR BEL)- HASAN MOUNTAIN (YENIPINAR)

GROWTH RELATIONSHIPS OF PINUS SILVESTRIS FOR AFFORESTATIONS OF DERBENT (MOR BEL)- HASAN MOUNTAIN (YENIPINAR) [ DERBENT (MOR BEL) VE HASAN DAĞI (YENĠPINAR) AĞAÇLANDIRMALARINDA SARIÇAMIN BÜYÜME ĠLĠġKĠLERĠ M. Doğan Kantarcı M. BarıĢ Uzun Bayram Kaçar İst. Üni. Orman Fakültesi Toprak İlmi ve Ekoloji Abd (EM). E.Mail

Detaylı

2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?

2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir? KPSS Coğrafya Kısa Bilgiler 1-Bitki çeşitliğinin en fazla olduğu bölgemiz hangisidir? -Marmara Bölgesi 2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir? -Doğu

Detaylı

KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2)-2004 60 KSU. Journal of Science and Engineering 7(2)-2004

KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2)-2004 60 KSU. Journal of Science and Engineering 7(2)-2004 KSÜ. Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2)-2004 60 KSU. Journal of Science and Engineering 7(2)-2004 Kahramanmaraş Yöresinde Kızılçamlarda (Pinus brutia Ten.) Çam Keseböceği, Thaumetopoea pityocampa (Schiff.)

Detaylı

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini

Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon Tahmini DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA ve BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI ARAŞTIRMA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ Kentsel Hava Kirliliği Riski için Enverziyon i 2008-2009 Kış Dönemi (Ekim, Kasım, Aralık,

Detaylı

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL

1.10.2015. Kömür ve Doğalgaz. Öğr. Gör. Onur BATTAL Kömür ve Doğalgaz Öğr. Gör. Onur BATTAL 1 2 Kömür yanabilen sedimanter organik bir kayadır. Kömür başlıca karbon, hidrojen ve oksijen gibi elementlerin bileşiminden oluşmuş, diğer kaya tabakalarının arasında

Detaylı

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý

Doðal Unsurlar I - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar II - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Ödev Tarihi :... Ödev Kontrol Tarihi :... Kontrol Eden :... LYS COĞRAFYA Ödev Kitapçığı 1 (TM-TS) Doðal Unsurlar - Ýklimin Etkisi Doðal Unsurlar - Yerþekillerinin Etkisi Dünya'nýn Þekli ve Sonuçlarý Adý

Detaylı

Normal (%) 74 59 78 73 60. Bozuk (%) 26 41 22 27 40. Toplam (Ha) 889.817 192.163 354.526 1.436.506 17.260.592. Normal (%) - - - - 29

Normal (%) 74 59 78 73 60. Bozuk (%) 26 41 22 27 40. Toplam (Ha) 889.817 192.163 354.526 1.436.506 17.260.592. Normal (%) - - - - 29 1.1. Orman ve Ormancılık Türkiye yaklaşık olarak 80 milyon hektar (ha) yüzölçümüyle dağlık ve eko-coğrafya bakımından zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu ekolojik zenginliğe paralel olarak ormanlar da

Detaylı

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri Okyanuslar ve denizler dışında kalan ve karaların üzerinde hem yüzeyde hem de yüzey altında bulunan su kaynaklarıdır. Doğal Su Ekosistemleri Akarsular Göller Yer altı su kaynakları Bataklıklar Buzullar

Detaylı

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi

2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi 2016 Yılı Buharlaşma Değerlendirmesi GİRİŞ Tabiatta suyun hidrolojik çevriminin önemli bir unsurunu teşkil eden buharlaşma, yeryüzünde sıvı ve katı halde değişik şekil ve şartlarda bulunan suyun meteorolojik

Detaylı

Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı 1

Prof. Dr. M. Doğan Kantarcı 1 ĠÇ ANADOLU DA - KONYA HAVZASINDA ARAZĠ KULLANIMI SINIFLANDIRMALARININ KARġILAġTIRILMASI VE YÜKSELTĠ / ĠKLĠM KUġAKLARINA GÖRE ORMAN / OTLAK / TARIM ALANLARI ĠLĠġKĠSĠ ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Prof. Dr.

Detaylı

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ

YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 91 Eylül 2013 YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ 2013 YILI AĞUSTOS AYI YAĞIŞ RAPORU GENEL DURUM : Yağışlar genel olarak normalinden ve geçen yıl Ağustos

Detaylı

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi

T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-4 COĞRAFYA-2 TESTİ 18 HAZİRAN 2016 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir

Detaylı

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI Hydrau-Tech Inc. 33 W. Drake Road, Suite 40 Fort Collins, CO, 80526 tarafından hazırlanmıştır

Detaylı

MEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ,

MEVSİMLERİN OLUŞUMU. Halil KOZANHAN EKSEN EĞİKLİĞİ DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, MEVSİMLERİN OLUŞUMU DÜNYA NIN KENDİ EKSENİ ETRAFINDAKİ HAREKETİYLE GECE-GÜNDÜZ, GÜNEŞ ETRAFINDAKİ HAREKETİ SONUCU İSE MEVSİMLER OLUŞUR. DÜNYANIN EKSEN EĞİKLİĞİ (23 27 ) SONUCU GÜNEŞ IŞINLARINI DİK OLARAK

Detaylı

Doğu Akdeniz Bölgesinde Endüstriyel Plantasyonlar İçin Mekânsal Uygunluk Analizi

Doğu Akdeniz Bölgesinde Endüstriyel Plantasyonlar İçin Mekânsal Uygunluk Analizi Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 6 (Özel Sayı ): -7, 0 Araştırma Makalesi Doğu Akdeniz Bölgesinde Endüstriyel Plantasyonlar İçin Mekânsal Uygunluk Analizi Celalettin DURAN * *Kastamonu Üniversitesi, Fen

Detaylı

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? 1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir? a. Ova b. Vadi c. Plato d. Delta 2- Coğrafi bölgelerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? a. Coğrafi özellikleri

Detaylı

ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ

ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ TÜRKĠYE NĠN BĠRLEġMĠġ MĠLLETLER ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ÇERÇEVE SÖZLEġMESĠ NE ĠLĠġKĠN ĠKĠNCĠ ULUSAL BĠLDĠRĠMĠNĠN HAZIRLANMASI FAALĠYETLERĠNĠN DESTEKLENMESĠ PROJESĠ ĠKLĠM DEĞĠġĠKLĠĞĠ ve TARIM VE GIDA GÜVENCESĠ

Detaylı

HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ

HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü HAVZA SEÇİMİ YÖNTEM VE KRİTERLERİ Toprak Muhafaza ve Havza Islahı Dairesi Başkanı Havza? Hidrolojik olarak; Bir akarsu tarafından parçalanan, kendine

Detaylı

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale (*)Türkeş, M. ve Koç, T. 2007. Kazdağı Yöresi ve dağlık alan (dağ sistemi) kavramları üzerine düşünceler. Troy Çanakkale 29:18-19. KAZ DAĞI YÖRESİ VE DAĞLIK ALAN (DAĞ SİSTEMİ) KAVRAMLARI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

Detaylı

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır. 2017 Dünya Su Günü Bildirisi 2016 yılı, ilk kayıtların tutulduğu 1880 yılından bu yana en sıcak yıl olarak kayda geçti. 2 yüzyıl, dünya ortalama

Detaylı

Adana Kentinin Mekânsal Gelişimi ve Tarım Toprakları Üzerine Etkisi

Adana Kentinin Mekânsal Gelişimi ve Tarım Toprakları Üzerine Etkisi Adana Kentinin Mekânsal Gelişimi ve Tarım Toprakları Üzerine Etkisi Nuriye PEKER SAY, Muzaffer YÜCEL, Sinem ÖZYURT ÖKTEN Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Adana ÖZET: Çukurova

Detaylı

DOĞAL PEYZAJ ÖZELLİKLERİNİN KIRSAL YERLEŞİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: BARTIN ÖRNEĞİ

DOĞAL PEYZAJ ÖZELLİKLERİNİN KIRSAL YERLEŞİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: BARTIN ÖRNEĞİ DOĞAL PEYZAJ ÖZELLİKLERİNİN KIRSAL YERLEŞİMLER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: BARTIN ÖRNEĞİ Bülent YILMAZ *, Gonca ATİK ** * ZKU Bartın Orman Fakültesi, BARTIN, ** Peyzaj Yüksek Mimarı, BARTIN ÖZET Bir alanın sahip

Detaylı

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç

Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Ağır Ama Hissedemediğimiz Yük: Basınç Atmosfer çeşitli gazlardan oluşmuştur ve bu gazların belirli bir ağırlığı vardır. Havada bulunan bu gazların ağırlıkları oranında yeryüzüne yaptığı etkiye atmosfer

Detaylı

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ

I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ I.6. METEOROLOJİ VE HAVA KİRLİLİĞİ Meteorolojik şartlar, hava kirliliğinin sadece can sıkıcı bir durum veya insan sağlığı için ciddi bir tehdit olduğunu belirler. Fotokimyasal dumanın negatif etkileri

Detaylı

KARAMAN ve KARAPINAR IN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TRENDLERİ

KARAMAN ve KARAPINAR IN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TRENDLERİ KARAMAN ve KARAPINAR IN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ TRENDLERİ Serhat Sensoy 1, Mustafa Coşkun 1, Utku M. Sumer 1, Mesut Demircan 1, Hüdaverdi Gürkan 1, Osman Eskioğlu 1, Başak Yazıcı 1, Necla Türkoğlu 2, İhsan Çiçek

Detaylı

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2. Özel Konum 1. Türkiye nin Matematik (Mutlak) Konumu Türkiye nin Ekvatora ve başlangıç

Detaylı

Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü

Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Doç. Dr. Murat Türkeş Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü 17020, Terzioğlu Yerleşkesi - ÇANAKKALE ÖZET Başta fosil yakıtların yakılması olmak üzere, çeşitli insan etkinlikleri

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

ÇIĞLARIN OLUŞUM NEDENLERİ:

ÇIĞLARIN OLUŞUM NEDENLERİ: ÇIĞ Genellikle boylu bitki örtüsü (orman) çok seyrek veya bulunmayan engebeli, dağlık ve eğimli arazilerde tabakalar halinde birikmiş olan kar kütlesinin iç ve dış kuvvetler etkisi ile başlayan bir ilk

Detaylı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı İstanbul un geleceğini etkileyecek üç proje olan 3. Köprü, 3. Havalimanı ve Kanal İstanbul un hayata geçirilmesi halinde meydana gelebilecek etkiler TEMA

Detaylı

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI

PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI PROJE TABANLI DENEY UYGULAMASI DERSĐN SORUMLUSU:Prof.Dr.Đnci MORGĐL HAZIRLAYAN:S.Erman SEVDĐ DENEYĐN ADI:FOTOVOLTAĐK PĐL YAPIMI;GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK ÜRETĐMĐ DENEYĐN AMACI:GÜNEŞ ENERJĐSĐNDEN ELEKTRĐK

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 20142012 YILI ALANSAL YILI YAĞIŞ YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ MAYIS 2015-ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2014

Detaylı

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler Nüfusun Dağılışında Etkili Faktörler Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler 1-Doğal Faktörler: 1.İklim : Çok sıcak ve çok soğuk iklimler seyrek nüfusludur.

Detaylı

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin

Akdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin Akdeniz iklimi / Roma Okyanusal iklim / Arjantin Savan iklimi/ Meksika Savan iklimi/ Brezilya Okyanusal iklim / Londra Muson iklimi/ Calcutta-Hindistan 3 3 Kutup iklimi/ Grönland - - - - - - -3-4 -4 -

Detaylı

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ

ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ ENERJİ AKIŞI VE MADDE DÖNGÜSÜ Ekosistem, birbiriyle ilişkili canlı ve cansız unsurlardan oluşur. Ekosistem, bu unsurlar arasındaki madde ve enerji dolaşımı ile kendini besler ve yeniler. Madde döngüsü

Detaylı

SU YILI ALANSAL YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ

SU YILI ALANSAL YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ 2015-2016 SU YILI ALANSAL YAĞIŞ DEĞERLENDİRMESİ Kasım 2016 ANKARA T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 1 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Meteoroloji Genel Müdürlüğü 2015-2016

Detaylı

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM

Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR Hava Kirliliği Meteorolojisi Prof.Dr.Abdurrahman BAYRAM Meteoroloji Meteoroloji, içinde yaşadığımız atmosfer tabakasının

Detaylı

Sera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı

Sera Etkisi. Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte. Cam tarafından tutulan ısı Sera Etkisi Bir miktarda ısı arz dan kaçmakta Gelen güneş ışınlarının bir kısmı bulutlar tarafında bloke edilmekte CO2 tarafından tutulan Isının bir kısmı tekrar atmosfere kaçabilir. Cam tarafından tutulan

Detaylı

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 Sera nedir? Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin

Detaylı

İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denmektedir.

İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denmektedir. Küresel Isınma İnsanlar tarafından atmosfere salınan gazların sera etkisi yaratması sonucunda dünya yüzeyinde sıcaklığın artmasına küresel ısınma denmektedir. fosil yakıtların yakılması, ormansızlaşma,hızlı

Detaylı

Grafik 16 - Yıllara Göre Çevre ve Çevresel Harcamaların GSYH deki Payları (%)

Grafik 16 - Yıllara Göre Çevre ve Çevresel Harcamaların GSYH deki Payları (%) ÇEVRE Çevreye ayrılan harcamaların payı giderek artmaktadır. Grafik 16 da sunulan 2008-2010 yılları arasındaki göstergelere göre yapılan çevre ve çevresel harcamaların GSYH içindeki payının 2008 de %1,09

Detaylı

DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN

DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN DOĞU KARADENĠZ BÖLGESĠNDE HEYELAN Heyelan ya da toprak kayması, zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru

Detaylı

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ

KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ KADIKÖY BELEDİYESİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ÇEVRE NEDİR? İçinde bulunduğumuz canlı, cansız tüm varlıkların birbirleri ile ilişkilerini içine alan ortam. Çevrenin doğal yapısını ve bileşiminin bozulmasını,

Detaylı

(2010)(Soykan, A., Sönmez, S., Cürebal, İ. ile birlikte). Edremit in Anıtsal ve Korunmaya Değer Ağaçları. Karakutu Yayınları. ISBN: 978-6051-200-06-4

(2010)(Soykan, A., Sönmez, S., Cürebal, İ. ile birlikte). Edremit in Anıtsal ve Korunmaya Değer Ağaçları. Karakutu Yayınları. ISBN: 978-6051-200-06-4 (2010) Biyocoğrafya (2.Basım). MKM Yayıncılık, ISBN 978-605 5911-21-8 Bitki ve Hayvanların yeryüzünde dağılışı ve bu dağılışa etki eden coğrafi faktörlerle birlikte alan bir çalışmadır. Canlıların ekosistem

Detaylı

TÜRKÇE ÖRNEK-1 KARAALİ KÖYÜ NÜN MONOGRAFYASI ÖZET

TÜRKÇE ÖRNEK-1 KARAALİ KÖYÜ NÜN MONOGRAFYASI ÖZET TÜRKÇE ÖRNEK-1 KARAALİ KÖYÜ NÜN MONOGRAFYASI ÖZET Bu çalışmada, Karaali Köyü nün fiziki, beşeri, ekonomik coğrafya özellikleri ve coğrafi yapısının orada yaşayan insanlarla olan etkileşimi incelenmiştir.

Detaylı

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA

BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran

Detaylı

Dünyanın sağlığı bozuldu; İklim Değişikliği

Dünyanın sağlığı bozuldu; İklim Değişikliği Dünyanın sağlığı bozuldu; İklim Değişikliği Dr. Hüseyin Toros (İTÜ Meteoroloji Mühendisliği) huseyintoros@yahoo.com (İnsan ve Hayat Dergisi Kasım 2011) İklim değişiklikleri, seller ve aşırı sıcaklar gündemden

Detaylı

ATAŞEHİR İLÇESİ HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ DEĞERLENDİRMESİ

ATAŞEHİR İLÇESİ HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ DEĞERLENDİRMESİ ATAŞEHİR İLÇESİ HAVA KALİTESİ ÖLÇÜMLERİ DEĞERLENDİRMESİ Ekim 2018 Prof. Dr. Mikdat KADIOĞLU Prof. Dr. Hüseyin TOROS İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü ÖNSÖZ Hepimiz sağlıklı,

Detaylı