KLONLAMA VE BİYOETİK UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU BİYOETİK İHTİSAS KOMİTESİ KLONLAMA ÇALIŞMA ALT GRUBU UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KLONLAMA VE BİYOETİK UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU BİYOETİK İHTİSAS KOMİTESİ KLONLAMA ÇALIŞMA ALT GRUBU UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU"

Transkript

1 UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU KLONLAMA VE BİYOETİK BİYOETİK İHTİSAS KOMİTESİ KLONLAMA ÇALIŞMA ALT GRUBU RAPORU İÇERİK UNESCO TÜRKİYE MİLLİ KOMİSYONU BİYOETİK İHTİSAS KOMİTESİ KLONLAMA ÇALIŞMA ALT GRUBU RAPORU I. Giriş II. Tanımlar III. Etik sorunlar IV. Klonlama ile ilgili uluslararası belgeler V. Avrupa Birliği ne üye devletlerdeki düzenlemeler VI. Türkiye deki düzenlemeler VII. Grup görüşü ve öneriler I. GİRİŞ Ankara, 2005 Yapay yolla genetik kopya oluşturma olarak tanımlanabilen klonlama günümüzde insan klonlanması kavramı ile birlikte hem yaşam bilimleri alanında teknolojik 1

2 tartışmaların hem de etik tartışmalarının içinde yerini almıştır. Üreme amaçlı klonlama teknolojisi hayvancılık alanında tükenmekte olan soyların korunması veya ekonomik açıdan değerli türlerin elde edilmesi için kullanılmaya başlanmış olan işlemler dizisidir ve ilk olarak 1997 yılında Dolly olarak hepimizin tanıdığı klonlanmış koyun ile başarılı bir sonuç elde edilmiştir. Yaşamın temeli olan üreme ile yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesi sonucu yeni bir embriyo meydana getirilir. Yeni oluşturulan canlıda gen bilgilerinin yarısı anneden yarısı babadan aktarılmıştır ve temel amaç çeşitliliğin korunmasıdır. Üreme amaçlı klonlama teknolojisinde ise amaç çeşitlilik değil tek bir ebeveyne genetik olarak özdeş bir canlı yaratmaktır. Bu amaçla geliştirilmiş olan teknik somatik hücre çekirdek transferi (SHÇT) olarak tanımlanmaktadır. Çekirdeği çıkartılmış olan bir yumurta hücresine klonlanmak istenen kişinin vücut hücrelerinden elde edilen çekirdek yerleştirilir ve embriyonun gelişmesi taşıyıcı bir dişinin rahmine implante edilerek sağlanır. Bu embriyo sadece tek bir kişinin genetik bilgilerini taşıdığı için o kişi ile genetik açıdan özdeş (genetik kopya) sayılmaktadır. 2 İnsanlarda üreme amaçlı klonlama, etik açıdan ciddi endişeleri de ortaya çıkartmaktadır. En temel kaygı bu işlemin insan onuruna aykırı olduğu inancından kaynaklanmakta olup, bugün insan klonlama amacı taşıyan işlemlere çeşitli uluslararası bildirge ve andlaşmalar ile yasak getirilmiştir. Diğer yandan biyomedikal araştırma amacı ile SHÇT tekniğinin kullanılması rejeneratif tıp (doku ve organların yenilenmesine yönelik ) kavramını geliştirmiş ve Alzheimer, Parkinson gibi hücrelerin dejenerasyonuna bağlı olarak gelişen hastalıklar için yeni bir tedavi yaklaşımı ortaya çıkmıştır. SHÇT ile elde edilen 5-7 günlük embriyoların blastosist evresinde fetal dokuyu oluşturacak olan iç hücre kütlesi (inner cell mass) izole edilerek laboratuvar şartlarında uygun büyüme faktörleri eşliğinde çoğaltılarak pluripotent embriyonik kök hücre hatları elde edilmektedir. Bu hücreler şu anda hala araştırma evresinde olan belli faktörler aracılığı ile çeşitli dokulara farklılaşma kapasitesine sahiptirler ve hastalara transplante edilebilme potansiyaline sahip hücre kaynaklarını oluştururlar. Tedavi amaçlı klonlama olarak tanımlanan bu işlemlerin hedefi embriyonik kök hücre eldesidir. Ancak etik açıdan kaygılar embriyo oluşturma üzerine yoğunlaşmaktadır ve embriyo hakları tartışmaya açılmaktadır. SHÇT dışında embriyonik kök hücre eldesi için 3

3 ikinci bir kaynak ise yardımcı üreme teknikleri (YÜT) ile elde edilmiş ve yedek olarak dondurularak saklanmakta olan embriyolardır. Bu durumda da embriyoların farklı bir amaç için kullanılması etik bir sorun haline gelmektedir. Bu etik kaygılardan yola çıkarak embriyodan farklı kök hücre kaynakları günümüzde araştırılmaktadır. Erişkin dokularda da kök hücre ve öncül hücrelerin bulunması ile bu yönde de araştırmalar sürmekte olup bu çalışmalar kapsamında hücresel tedavi yöntemleri de geliştirilmektedir. Bu bilgiler bağlamında çeşitli ülkeler klonlama konusunda yasalar ve yönetmelikler ile iç hukuklarını düzenlemekte ve uluslararası belgeler de bu bakımdan yönlendirici veya yol gösterici bir rol oynamaktadır. Üreme amaçlı klonlama konusunda hassas davranan ve biyoetik alanında öncü çalışmalar yapmakta olan UNESCO 1997 yılında yayımlamış olduğu İnsan Genomu ve İnsan Hakları Uluslararası Bildirgesi ile insan onuruna aykırı olduğu ilkesinden yola çıkarak insan klonlanmasına yasak getirmektedir. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik Komitesi nin oluşturmuş olduğu Çalışma Grubu nun amacı klonlama konusunda çeşitli ülkelerin 4 düzenlemelerine dikkat çekerek uluslararası belgelere işaret etmek ve klonlama konusunda uzman görüşü niteliğindeki bu raporu hazırlayarak ulusal çerçeve kuralların geliştirilmesinde çeşitli kamu kuruluşlarının temel alabileceği bir kılavuz yaratmaktır. II. TANIMLAR 1. Klonlama: Bir organizma veya hücrenin genetik olarak özdeşlerinin oluşturulması işlemi. Bu işlem üreme ve tedavi amaçlı olarak iki farklı amaç için kullanılabilir. Bu iki farklı kavram çekirdek transferi ile üreme amaçlı klonlama ve çekirdek transferi ile tedavi amaçlı klonlama başlıkları altında aşağıda tanımlanmıştır. 2. Somatik hücre çekirdek transferi (SHÇT): Çekirdeği çıkartılmış bir yumurta hücresine somatik bir hücrenin çekirdeğinin aktarılması işlemi. 3. Çekirdek transferi ile üreme amaçlı klonlama: Döllenme olmadan çekirdeği çıkartılmış bir 5

4 yumurtaya klonlanması istenen embriyo, fetüs veya erişkin hücrenin çekirdeğini aktararak rahme implantasyon sonrası embriyo oluşturmak suretiyle özdeş bir organizma yaratmak. 7. Totipotent hücre: Fetusun tüm hücre tiplerini, plasentayı ve fötusun etrafını saran zarları oluşturma kapasitesine sahip fertilizasyonun 2-3 üncü günündeki özelleşmemiş embriyo hücreleri. 4. Çekirdek transferi ile tedavi amaçlı klonlama: Üreme amaçlı klonlama teknolojisi ile aynı basamaklarla başlayan, ancak embriyo gelişiminin blastosist evresinde durdurularak embriyonik kök hücrelerinin rahme implante edilmeden laboratuvar şartlarında hastaya transplant amacı ile istenilen dokuya farklılaştırılması işlemi. 5. Somatik hücre: Gamet hücreleri olarak tanımlanan sperm ve yumurta hücrelerinin dışındaki tüm vücut hücreleri. 6. Somatik kök hücre: Bir doku veya organın özelleşmiş hücreleri arasında bulunan, kendini yenileyebilen ve köken aldığı doku veya organın hücrelerine farklılaşma kapasitesi taşıyan öncül hücre tipi. 8. Pluripotent kök hücre: Mezodermal, endodermal ve ektodermal germ tabakalarının her üçünden de köken alan hücrelere farklılaşma kapasitesine sahip olan ancak embriyoyu oluşturamayan öncül hücreler. 9. Multipotent kök hücre: Özelleşmiş bir organ veya dokunun tüm farklı hücre tiplerini oluşturma kapasitesine sahip öncül hücreler. 10. Fetal kök Hücre: Fetusun somatik hücrelerini oluşturacak olan fetal dokuya özgü öncül hücreler. 11. Erişkin kök Hücre: Erişkin bir organizmanın doku veya organlarında bulunan farklılaşmamış öncül hücreler. 6 7

5 12. Embriyonik kök hücre hatları: Embriyo kök hücrelerinin laboratuvar ortamında kültür şartlarında farklılaştırılmadan çoğaltılması sonucu elde edilen hücreler. III. ETİK SORUNLAR 13. Blastosist: Sıvı dolu bir boşluk ve içinde yer alan iç hücre kütlesini (inner cell mass) çevreleyen dış zar tabakasından oluşan, embriyo gelişiminin yaklaşık 5. gününde hücrenin oluşturduğu küremsi yapı. 14. Farklılaşma: Özelleşmemiş bir hücrenin, kas, kalp, karaciğer gibi dokulardaki özelleşmiş işlev gören hücrelerin özelliklerini kazanma süreci. 15. Embriyo: İnsanda fertilizasyondan sonra hamileliğin sekizinci haftasına kadar olan gelişim sürecindeki organizma. 16. Fetüs: İnsanda hamileliğin sekizinci haftasından doğuma kadar olan gelişim sürecindeki organizma. 8 Tedavi amaçlı klonlama teknolojisi, doku ve organların yenilenmesine yönelik rejeneratif tıp için büyük ümitler vaad etmekle birlikte günümüzde felsefi ve etik tartışmalara da yol açmaktadır. Bu yöntemle hastalara transplante edilmesi öngörülen dokular embriyo kök hücresinden farklılaştırarak elde edilmektedir. Bu amaçla kullanılan dokular : a. Yardımcı üreme teknikleri kapsamında oluşturulup kullanılmayan ve dondurularak saklanan yedek embriyolardan b. Yumurta bağışı yolu ile araştırma amaçlı oluşturulan embriyolardan elde edilir. Her iki seçeneğin kulanıldığı yöntemlerde de temel biyoetik ilkeler göz önünde bulundurulmalıdır. Bunun ilk ve vazgeçilmez aşaması aydınlatılmış onam kavramıdır. 9

6 Onam (rıza, consent) Embriyo oluşturulması için yumurta bağışında bulunan kişiden onam alınması gereklidir. Bu onam ayrıca yedek embriyolar kök hücre eldesi için kullanılacağı zaman her iki ebeveyden de alınmalıdır. Aydınlatılmış onam şu öğeleri içerir: Bilginin kişiye açıklanması, bilginin kişi tarafından anlaşılması, onamın gönüllü olarak verilmesi, kişinin onam vermeye yeterliliğinin ve yetkinliğinin olması. Ancak tüm kurallara uygun bir onamın alınmış olması bu işlemin yapılması için yeterli olmamalıdır. Embriyo üzerinde araştırma yapma, insan dokularının ticari bir meta haline getirilmemesine ilişkin araştırma etiği kapsamı içinde ayrıca ele alınmalıdır. Biyoetik kök hücre araştırmaları, embriyo araştırmaları gibi konularda yol gösterici ilkeleri ortaya koyarak ve ülkelerin hukuki düzenlemelerinde uyumlaştırma (harmonization) yapabilme kapasitelerini sağlamaktadır. gösterilmesi gereklidir. Ayrıca tedavi sırasında adalet (justice) ve yararlılık (beneficience) gibi temel etik ilkeler doğrultusunda davranılması zorunludur. Tedavi amaçlı klonlama Türk Ceza Kanunu nun (Kanun Numarası 5237, Resmi Gazete 12/10/2004 sayı 25611) insan üzerinde deneylerle ilgili düzenlemeler kapsamına da girmektedir. (bakınız Bölüm VI ). Rejeneratif tıp uygulamaları için en yüksek potansiyale sahip hücreler embriyonik kök hücreler olmakla birlikte yeni bir canlı yaratma konusundaki etik sorunlar nedeni ile araştırıcılar farklı kök hücre kaynakları aramaya devam etmektedirler. Aşağıda farklı kök hücre kaynakları özetlenmektedir: Embriyo dışında kök hücre kaynakları Erişkin kök hücreler: Laboratuvar aşaması işlemlerinden sonra hastalara tedavi amaçlı olarak farklılaştırılmış hücre ve dokuların verilmesi işleminde ise bireylerin özerklik (otonomi), mahremiyet (privacy), gizlilik (confidentiality) gibi haklarına saygı 10 Erişkinlerde sınırlı yaşam süreleri olan cilt, bağırsak, kan gibi dokularda öncül nitelikli ve multipotent kapasiteli hücreler bulunmaktadır. Kemik iliği, hem hematopoetik kök hücreler hem de stromal hücreler kapsamında başta kas, yağ, 11

7 kemik gibi farklı hücrelere farklılaşma özelliğine sahip mezenkimal kök hücreler içermektedir.ayrıca dolaşımda da sayıları çok kısıtlı olmakla birlikte hematopoetik kök hücreler bulunmaktadır. Günümüze kadar yenilenme kapasiteleri olduğu bilinmeyen sinir hücrelerinin de beyinde bulunan öncül hücrelerin farklılaşması ile tekrar oluşturulduğu gösterilmektedir. Bu hücrelerin tanımlanması, farklılaşma kapasitelerinin incelenmesi, farklılaşmamış durumda gen ifadelerinin ortaya çıkarılması gibi araştırma konuları günümüzde öncelik kazanmaktadır. Fetal doku ve organlar 1-Hamileliğin sonlandırılması ile elde edilen fetustan izole edilen pluripotent kök hücreler. Ülkelerin rahim tahliyesine ve doku nakline ilişkin düzenlemeleri ile etik ve hukuksal düzenlemeler göz önünde bulundurularak bu hücreler kullanılmalıdır. Bu hücrelerin kullanılmasının kuralarının belirlenmesinde etik tartışmalar devam etmektedir. Bu tartışmaların en önemlisi hamileliğin sonlandırılması kararının ticari bir amaca yol açacağı düşüncesidir. Bu 12 konuda etik ile ilgili kurallar oluşturulurken dikkat edilmesi gereken öngörüler belirginleşmiştir. a. gebeliği sonlandıracak kadına teşvik ya da ikna yöntemleri kullanılmayacaktır. b. düşük materyalini kullanacak olan ekibin gebeliğin sonlandırılması ile ilgili kararla ilgisi olmayacaktır. c. kadının gebeliğin sonlandırılması kararını daha önce vermiş olmasına özen gösterilecektir. 2- Doğumda elde edilen kordon kanında hematopoetik kök hücreler bulunmaktadır. Bu hücreler allojenik (genel amaçlı kullanım) veya otolog (vericinin kendisine kullanım) amaçlı olarak kullanılabilir. Kordon bankaları doku uyumu durumunda allojenik transplantasyonlar için kullanımı yaygınlaştırmak üzere düzenlemeler yapmaktadırlar. Diğer yandan çeşitli ülkelerde ticari amaçlı otolog transplantasyonlar için işlev gören bankalar da mevcuttur. Ancak bunun kullanım oranı allojenik transplantasyona kıyasla çok daha düşüktür. Kordon kanında ayrıca farklılaşma kapasitesi taşıyan kök hücrelerin bulunduğu 13

8 düşünülmektedir ancak otolog transplantasyon için bu kök hücrelerin yararı tam olarak ortaya konmuş değildir (bakınız bölüm VI). IV. ÜREME AMAÇLI KLONLAMAYA İLİŞKİN ULUSLARARASI BELGELER Yasa ve diğer düzenlemeler ile genelde insan klonlamasına izin veren ülke yoktur. Üreme amaçlı klonlamaya ilşkin olarak ulusal hukuklar aşağıdaki gibi karşımıza çıkmaktadır: a- SHÇT yöntemi ile embriyo oluşturulmasını yasaklayanlar, b- Klon embriyonun uterusa implantasyonunu yasaklayanlar, c- Yöntemden bağımsız olarak genetik olarak özdeş bir insanın yapay metodlarla oluşturulmasını yasaklayanlar. Üreme amaçlı klonlamanın yasaklandığı belli başlı uluslararası belgeler aşağıda belirtilmektedir: UNESCO İnsan Genomu ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, 1998 Bu Bildirge nin 11. maddesi üreme amaçlı klonlama gibi insan onuruna aykırı işlemlere izin verilmemekte, bu yönde uluslararası kuruluş ve devletlerin gerekli tedbirleri almalarını öngörmekte ve bildirgede yer alan biyoetik ilkelerine uygun davranılmasnı vurgulamaktadır. UNESCO bildirgeleri bağlayıcı değildir ancak UNESCO ya üye tüm devletler tarafından imzalanarak kabul edildikleri için devletlerin bildirge içeriklerine sahip çıkma sorumlulukları vardır. Avrupa Konseyi İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi (Oviedo Sözleşmesi, 1995) ile bu Sözleşmeye İlişkin İnsanlarda Klonlamanın Yasaklanması Hakkında Ek Protokol,

9 Gerek Oviedo Sözleşmesi gerekse Ek protokol,insanlarda canlı veya ölünün özdeş kopyasının yaratılmasını yasaklamıştır (Ek Protokol Madde 1). Oviedo Sözleşmesi Avrupa Konseyi ne üye Devletler ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından imzalanmış, yeterli sayıda onay sağlandığından yürürlüğe girmiştir. Üye Devletlerin bundan böyle insan klonlaması konusunda iç hukuk düzenlerini bu çerçevede gerçekleştirmeleri beklenmektedir. V. AVRUPA BİRLİĞİ NE ÜYE DEVLETLERDEKİ DÜZENLEMELER AB üye devletlerin büyük çoğunluğunda embriyonik kök hücre araştırmalarına ilişkin düzenlemeler üye devletlerin iç hukuklarında yasa ya da yönetmeliklerle yapılmaktadır..bazı ülkelerde ise halen bu konuda özel bir yönetmelik bulunmamaktadır. Genel olarak AB ye üye devletlerde embriyonik kök hücre araştırmaları bakımından aşağıdaki yaklaşımlar gözlemlenebilir: 16 Belirli koşullar çerçevesinde yedek embriyoların kullanımına izin veren ülkeler (Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, Hollanda, İspanya, İsveç ve Birleşik Krallık). Yedek embriyo kullanımı yasak olmakla birlikte insan embriyonik kök hücre hatlarının ithaline bazı durumlarda izin veren ülkeler (Almanya, Avusturya ve İtalya). İnsan embriyonik kök hücre eldesi için yedek embriyoların kullanımına izin vermeyen ülkeler (Avusturya, İrlanda, Litvanya, Polonya, Slovak Cum.). Yasa kapsamında insan embriyolarının araştırma amaçlı oluşturulmasına izin veren ülkeler (Belçika, İngiltere). Araştırma amaçlı embriyo oluşturulmasını iç hukuk ile yasaklayan veya İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi ni (Oviedo Sözleşmesi) benimseme yoluyla klonlamayı yasaklayan ülkeler (Avusturya, 17

10 Danimarka, Finlandiya, Almanya, Yunanistan, Irlanda, Portekiz, Hollanda, İspanya, Türkiye). VI. TÜRKİYE DEKİ DÜZENLEMELER T.C Sağlık Bakanlığı ilgili düzenlemeleri ve bu düzenlemeler ile bağlantılı önerilerimiz : organ nakli hizmetleri yönetmeliği ile bağlantılı olup amaçları dışında kalan uygulamalar bakımından doku ve organ nakli yönetmeliğine başvurulması gerekliliğini belirtmektedirler. Bu nedenle kök hücre çalışmaları ile ilgili bazı önemli noktaların bu Yönetmelik kapsamında ele alınması sorunların çözümüne yardımcı olacaktır. Bu öneriler şöyle sıralanabilir: Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği (Resmi Gazete Tarih Sayı 24066, değişikllik Resmi Gazete Sayısı 25748) Yönetmelik, tedavisi doku veya organ nakli ile mümkün olan hastaların hayatiyetini sürdürmek için nakilleri gerçekleştirecek organ ve doku nakli merkezlerinin, organ ve doku kaynağı merkezlerinin ve doku tipleme ünitelerinin çalışma esaslarını belirlemektedir. Bu yönetmelik hazırlandığı zaman embriyonik kök hücreden farklılaştırılarak elde edilen doku nakli kavramı bilinmiyordu. Gelişmeler bağlamında Bakanlık kemik iliği merkezleri ve kordon kanı bankacılığı ile ilgili yönetmelikler hazırlamıştır. Ancak söz konusu yönetmelikler doku ve 18 a. Hücrelerin doku ve organların birimi olduğu bilinmekle beraber 1. maddeye hücre teriminin de eklenmesi kök hücreleri ve geliştirilmiş hücre hatlarını da kapsaması açısından bütünleyici olacaktır. b. 5. ve 8. maddelerde oluşturulması öngörülmüş olan Bilimsel Danışma Kurul üyelikleri için özellikle kök hücre ile ilgili ayrı bir çalışma grubunun kurulması, her geçen gün araştırmalar ile yenilenen bilgilerin ve uygulamadaki gelişmelerin izlenmesi bakımından yarar sağlayacaktır. c. Bu yönetmeliğin 8. maddesi kapsamına erişkin dokulardan elde edilen öncül ve kök hücreler ile stromal hücrelerin özellikle kemik iliği mezenkimal hücrelerinin 19

11 vitro şartlarda farklılaştırılarak oluşturdukları ve transplantasyon amaçlı kullanılacak hücrelerin cümlesinin de eklenmesi uygun olacaktır. d. Hastaya nakil amaçlı kök hücre ithali ile ilgili olarak biyogüvenlik konusunu da içine alacak şekilde yeni maddeye gereksinim vardır. Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği (Resmi Gazete tarih Resmi gazete Sayı 25869) Bu yönetmelik ile üremeye yardımcı amaçlı olarak dondurulmuş olan yedek embriyoların başka maksatla kullanılması yasaklanmıştır ve bu embriyoların 5 yıl süre sonunda imha edilmesi öngörülmektedir. Embriyonik kök hücre araştırmaları çok hızlı gelişim gösteren ve rejeneratif tıpta büyük ümit vaad eden bir yapı arz etmektedir. Bu yön göz önünde bulundurularak embriyonik kök hücre araştırmalarına kaynak oluşturmak için yedek embriyoların 5 yıl sonra imha edilmeyerek eşlerden onam alınmak suretiyle araştırmalarda kullanılması konusu tartışmaya açılmalıdır. Geniş bir kesimin görüşü alınarak konunun ilgili yönetmeliğin kapsamında yer alması ülkemizin de bu gelişen teknolojiyi yakalaması açısından yararlı olacaktır. Kemik İliği Nakil Merkezleri ve Kemik İliği Doku Bilgi İşlem Merkezleri Yönergesi (Resmi Gazete sayı 1832) Kemik iliği ve kemik iliği hematopoetik kök hücre nakilleri şu anda ülkemizde çeşitli kliniklerde uygulanmaktadır. Ancak yeni bilgiler doğrultusunda kemik iliği destek hücreleri (stromal hücreler) arasında bulunan öncül ve kök hücre niteliğindeki hücreler örneğin mezenkimal hücreler hastalarda kullanılamaya yönelik araştırmalar devam etmektedir. Bu işlemler in vitro deneyleri kapsadığı ve doku mühendisliği gibi alanları da içerdiği için bu tip hücrelerin kullanımının sadece kemik iliği nakil merkezleri sorumluluğu ile sınırlı kalması sakıncalı olabilir. Bu hücrelerin kullanımı Organ Ve Doku Nakli Yönetmeliği ve TCK madde 90 ile Oviedo Sözleşmesi İnsan Üzerinde Deney kapsamında ele alınmalıdır

12 Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği ( Resmi Gazete Sayı 25866) Kordon kanından elde edilen kök hücrelerin nakli kemik iliği nakli kapsamında olabilir. Ancak kordon kanından elde edilebilen ve doku mühendisliği yöntemleri ile farklı hücrelere dönüştürülebilen öncül hücrelerin kullanımı şu anda deneysel aşamadadır. Tedavi amaçlı olarak bu hücrelerin kullanımı aşamasına gelinirse bu uygulama Türk Ceza Kanunu (TCK) insan üzerinde deney ve Oviedo Sözleşmesi kapsamında yürütülmelidir. Türk Ceza Kanunu (Kanun Numarası 5237, Resmi Gazete 12/10/2004 sayı 25611) Bu kanunun 90. maddesi insan üzerinde yapılan onama bağlı bilimsel deney koşullarını; deneyin öncelikle insan dışı deney ortamında yeterli sayıda hayvan üzerinde yapılmasını, hayvanlar üzerinde yapılan deneyler sonucunda ulaşılan bilimsel verilerin amaçlanan hedefe ulaşma bakımından insanlar üzerinde de yapılmasını gerekli kılması ve deneyin insan sağlığı bakımından önceden bilinen kalıcı ve zararlı etkisinin olmaması koşullarını öngörmektedir. 22 Bu açıdan kök hücre çalışmaları deney safhasından insan üzerinde uygulamaya geçildiği zaman bu düzenlemelerin dikkate alınması gereklidir. VII. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER (UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Klonlama Alt Çalışma Grubu Klonlama Teknikleri ve Araştırmalar Hakkında Görüş) 1-İnsan onurunun korunması ve insan varlığına saygı ilkelerine aykırı olması nedeni ile üreme amaçlı klonlamanın yasaklanması, 2-Dejeneratif hastalıklarda tedavi potansiyeli göz önünde tutularak belirli bilimsel ve etik kurallar çerçevesinde kök hücre araştırmalarına destek olunması. Bu araştırmalara destek verilirken; a. Embriyonik kök hücrelerin taşıdığı etik sorunlar nedeni ile bunların dışındaki erişkin kök hücre, kordon kanı kök hücreleri gibi alternatif hücrelerinin araştırılmasına öncelik verilmesi, 23

13 b. Deneysel amaçlı embriyonik kök hücre hatları oluşturulacağı zaman, YÜT ile elde edilmiş ve yedek olarak saklanan embriyoların kullanılması (Bakınız Bölüm VI. Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Yönetmeliği için öneriler), ancak deneysel amaçlı embriyo oluşturulmasına izin verilmemesi, c.embriyo veya fetal hücrelerin kök hücre hattı elde etmek için kullanıldığında ticari bir amaç ve maddi kazanç kaynağı olmamaları için gerekli özenin gösterilmesi ve önlemlerin alınması, d.sağlık Bakanlığı nezdinde klonlama ve kök hücre grubu kurulması veya ilgili yönetmeliklere ekler aracılığı ile bu noktaların gerektiği şekilde ele alınması (bakınız madde VI öneriler ), 4-Dünyada hızla ilerlemekte olan özellikle tedavi amaçlı klonlama teknolojisinin takip edilmesi, ortaya çıkacak olan olası etik ve hukuksal sorunların tartışılması, bu araştırmalarda danışmanlık rolü oynamak gibi misyonları olan çok disiplinli (hukuk, etik, tıp,biyoloji, biyoteknoloji, teoloji vb) bir Danışma Kurulu nun kurulması ve bu Kurulda ilgili tüm Bakanlıklar, Üniversiteler, TÜBİTAK, TÜBA, Araştırma Merkezleri, Ulusal Etik Komiteleri, hasta dernekleri gibi kuruluşların temsilcilerinin bulunması. Klonlama ve kök hücre teknolojilerinin hızla ilerlemesi ve değişime uğraması nedeni ile bu rapor final bir rapor niteliği taşımamaktadır. Bu konudaki bilimsel gelişmelere bağlı olarak raporun güncelleştirilmesi öngörülmektedir. 3-Embriyonik kök hücre, fetal kök hücre gibi hücrelerin hastalara tedavi amaçlı olarak verilmesinde TCK insan üzerinde deney kurallarına tam uygunluğun sağlanması, 24 25

14 İlgili internet adresleri: htm s/en/index.htm UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral ÖZGÜÇ Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı UNESCO Uluslararası Biyoetik Komitesi üyesi UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Başkanı Doç. Dr. Kumru ARAPKİRLİOĞLU Bilkent Üniversitesi Güzel Sanatlar Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Kentsel Tasarım ve Peyzaj Mimarisi Bölümü Prof. Dr. Oğuz GÜÇ Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Uygar TAZEBAY Bilkent Üniversitesi Fen Fakültesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Raportörü 26 27

15 UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Klonlama Çalışma Alt Grubu Prof. Dr.(Emeritus). Ergun ÖZSUNAY İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Biyoetik İhtisas Komitesi Danışmanı Doç. Dr. Nurten AKARSU Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatri ve Tıbbi Genetik Anabilim Dalı Tıbbi Genetik Derneği Doç. Dr. Nüket Örnek BÜKEN Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Deontoloji-Tıp Etiği ve Tarihi Anabilim Dalı Türkiye Biyoetik Derneği İkinci Başkanı Doç. Dr. Aykut ÇOBAN Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Prof. Dr. Emin KANSU Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) / Hematoloji Derneği Dr. Gülay ÖZTÜRK Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı 28 29

Biyoetik ve Sinema Dönem I Seçmeli Ders Kurulu II. Arş.Gör.Dr.Mustafa Hayırlıdağ

Biyoetik ve Sinema Dönem I Seçmeli Ders Kurulu II. Arş.Gör.Dr.Mustafa Hayırlıdağ Biyoetik ve Sinema Dönem I Seçmeli Ders Kurulu II Arş.Gör.Dr.Mustafa Hayırlıdağ Never Let Me Go (Beni Asla Bırakma) Yapım 2010, ABD Yönetmen: Mark Romanek Süre: 103 dakika Tür: Bilim Kurgu, Drama Filmde

Detaylı

Sadece araştırma amaçlarıyla insan embriyonlarının yaratılması yasaktır. (IVF sonrası artık embryo konusunu bunun dışında bırakıyor).

Sadece araştırma amaçlarıyla insan embriyonlarının yaratılması yasaktır. (IVF sonrası artık embryo konusunu bunun dışında bırakıyor). Embryonik Kök Hücre Eldesi ve Embriyonik Kök Hücre Araştırmaları Konusunda Ülkemizde Durum Prof. Dr. Nüket Örnek Büken HÜTF Tıp Tarihi ve Etiği AD Başkanı HÜ Biyoetik Merkezi Müdürü UNESCO Biyoetik İhtisas

Detaylı

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç

Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç Biyoetik İhtisas Komitesi Prof. Dr. Meral Özgüç UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi, Temel Bilimler ve Biyoetik Komiteleri Başkanı Komite Başkanı: Prof. Dr. Meral ÖZGÜÇ Temel Bilimler ve

Detaylı

Nivîskar SamoCan THURSDAY, 17 FEBRUARY :17 - Nûkirina dawîyê THURSDAY, 17 FEBRUARY :27

Nivîskar SamoCan THURSDAY, 17 FEBRUARY :17 - Nûkirina dawîyê THURSDAY, 17 FEBRUARY :27 There are no translations available. Kök hücre tedavileri, dejeneratif hastalıklar CD34-pozitif hücreler CD34 ile, hematopoietik kök hücrelerin üst yüzeyinde bulunabilecek özel bir molekül yapısına atıfta

Detaylı

Kök Hücre Biyolojisi. Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK

Kök Hücre Biyolojisi. Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Kök Hücre Biyolojisi Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Kök hücre nedir? Kök hücreler organizmanın tüm dokularını ve organlarını oluşturan ana hücrelerdir. Henüz farklılaşmamış olan bu hücreler

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Kök Hücre Biyolojisi Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan Öğretim(

Detaylı

Geçmişten Günümüze Türkiye de Böbrek Transplantasyonu

Geçmişten Günümüze Türkiye de Böbrek Transplantasyonu Geçmişten Günümüze Türkiye de Böbrek Transplantasyonu Prof. Dr. Mehmet HABERAL, MD, FACS (Hon), FICS (Hon), FASA (Hon) Genel Cerrahi Profesörü Başkent Üniversitesi Kurucusu ve Kurucu Rektörü 22-26 Ekim

Detaylı

KLİNİK ARAŞTIRMALAR ve HUKUKİ TEMELLERİ

KLİNİK ARAŞTIRMALAR ve HUKUKİ TEMELLERİ KLİNİK ARAŞTIRMALAR ve HUKUKİ TEMELLERİ Av. Bilge Aydın KLİNİK ARAŞTIRMALAR Tanımı Önemi Temel İlkeler Uygunluk Şartları Yasal Düzenlemeler Nedir? Tanımı Temel İlkeler Bireye Saygı Zarar Vermeme Yararlılık

Detaylı

Kök Hücre Çalýþmalarý ve Hukuki Boyutu

Kök Hücre Çalýþmalarý ve Hukuki Boyutu Kök Hücre Çalýþmalarý ve Hukuki Boyutu KÖK HÜCRE ÇALIÞžMALARI VE HUKUKÝ BOYUTU Hakan Hakeri ÖZET Kök hücre çalä±åÿmalarä± tä±p alanä±nda yeni uygulamalardan biri olarak görülmektedir. Her ne kadar bu çalä±åÿmalar

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR

ADIM ADIM YGS LYS. 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR ADIM ADIM YGS LYS 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR GEN KLONLAMA Seçilmiş bir genin plazmit ya da bir virüs içerisine yerleştirilerek bir bakteriye aktarılması ve bakteri aracılığı ile birçok

Detaylı

Embriyonik Kök Hücre. Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. fertilised. egg. 8-cell.

Embriyonik Kök Hücre. Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. fertilised. egg. 8-cell. Embriyonik Kök Hücre Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. Inner cell mass egg fertilised egg 2-cell 8-cell blastocyst Day 0 Day 1 Day 2 Day 3

Detaylı

ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR

ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR Prof. Dr. İhsan Karadoğan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Kök Hücre Nedir? Kendileri için uygun olan bir çevre içinde

Detaylı

YARDIMCI ÜREME TEKNİKLERİ VE ETİK SORUNLAR 12/11/2009

YARDIMCI ÜREME TEKNİKLERİ VE ETİK SORUNLAR 12/11/2009 YARDIMCI ÜREME TEKNİKLERİ VE ETİK SORUNLAR 1 12/11/2009 Yardımcı üreme teknikleri bir açıdan kadının infertilite problemine ışık tutarken diğer yandan birçok riski ve problemi beraberinde getirmektedir.

Detaylı

KLONLAMA. Prof. Dr. Fatma Savran Oğuz

KLONLAMA. Prof. Dr. Fatma Savran Oğuz KLONLAMA Prof. Dr. Fatma Savran Oğuz Tek yumurta ikizleri doğal klonlardır. Araştırıcılar ilk önceleri bu doğal olayı taklit ederek klonlama çalışmalarına başlamışlardır. Tek yumurta ikizlerinde embriyo

Detaylı

Klinik ve Araştırmada Etik. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN

Klinik ve Araştırmada Etik. Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Klinik ve Araştırmada Etik Prof. Dr. Sibel ERKAL İLHAN Klinik Etik Klinik etik tıbbi uygulamaların içsel bir yönüdür. Her klinik vakada etik boyut vardır. Etik Karar Verme Karar alırken bilimsel ve teknik

Detaylı

YENİ TIBBİ YÖNTEMLERİN HUKUKA UYGUNLUĞU

YENİ TIBBİ YÖNTEMLERİN HUKUKA UYGUNLUĞU Dr. MEHMET EMİN ÖZGÜL Pamukkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Hukuk Bilimleri Anabilim Dalı Öğretim Elemanı YENİ TIBBİ YÖNTEMLERİN HUKUKA UYGUNLUĞU

Detaylı

İNSANLARDA BİYOLOJİK MATERYAL İLE YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLAR

İNSANLARDA BİYOLOJİK MATERYAL İLE YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLAR İNSANLARDA BİYOLOJİK MATERYAL İLE YAPILAN ARAŞTIRMALARDA ETİK KURALLAR Nurten A. Akarsu, Tıp ve Bilim Doktoru Hacettepe Universitesi Tıp Fakültesi Gen Haritalama Fasilitesi nakarsu@hacettepe.edu.tr 312-305

Detaylı

Türkiye Doku ve Organ Nakli Koordinasyon Sistemi. Dilek Okutur BaĢkent Üniversitesi Ġstanbul AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Hastanesi

Türkiye Doku ve Organ Nakli Koordinasyon Sistemi. Dilek Okutur BaĢkent Üniversitesi Ġstanbul AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Hastanesi Türkiye Doku ve Organ Nakli Koordinasyon Sistemi Dilek Okutur BaĢkent Üniversitesi Ġstanbul AraĢtırma ve Uygulama Merkezi Hastanesi Neden Sistem? O Organ yetmezliği dil, din, ırk, cinsiyet, millet, zenginlik

Detaylı

Biyomühendiliğin temel alanları

Biyomühendiliğin temel alanları Biyomühendiliğin temel alanları Genetik mühendisliği: Sentetik biyoloji, gen transferi Hücre ve doku mühendisliği: Doku kültürü, hücre biyolojisi, metabolik mühendislik Biyoproses mühendisliği: Biyoproses

Detaylı

ANKARA NUMUNE HASTANESİ DR.BARI ÖZTÜRK

ANKARA NUMUNE HASTANESİ DR.BARI ÖZTÜRK ANKARA NUMUNE HASTANESİ DR.BARI ÖZTÜRK Amaç Biyomedikal etiğin dört temel ilkesi Araştırma etiğinin gelişimi Ülkemizde klinik ilaç araştırmalarında yasal düzenlemeler Hasta hakları yönetmeliği Hekimin

Detaylı

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA

KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA KALITIM #12 MODERN GENETİK UYGULAMALARI (BİYOTEKNOLOJİ) SELİN HOCA BİYOTEKNOLOJİ Canlılara temel bilimlerin ve mühendislik ilkelerinin uygulanmasıdır. Gen mühendisliği, genetik madde lan DNA üzerinde yapılan

Detaylı

UNESCO Raporu. İnsanın Savunmasızlığı ve Kişisel Bütünlüğüne Saygı İlkesi. Prof. Dr. Meral Özgüç

UNESCO Raporu. İnsanın Savunmasızlığı ve Kişisel Bütünlüğüne Saygı İlkesi. Prof. Dr. Meral Özgüç UNESCO Raporu İnsanın Savunmasızlığı ve Kişisel Bütünlüğüne Saygı İlkesi Prof. Dr. Meral Özgüç H.Ü.T. F. Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Mart 2015 Birleşmiş Milletler Eğitim

Detaylı

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ 1 Genetik mühendisliği canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim dalıdır. Genetik mühendisleri

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1

ADIM ADIM YGS LYS. 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 ADIM ADIM YGS LYS 73. Adım ÜREME BÜYÜME GELİŞME EMBRİYONİK ZARLAR İNSAN EMBRİYOSUNUN GELİŞİMİ-1 EMBRİYONUN DIŞINDA YER ALAN ZARLAR Zigotun gelişmesi ardından oluşan embriyo; sürüngen, kuş ve memelilerde

Detaylı

Yard. Doç. Dr. SEVTAP METİN İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi BİYO-TIP ETİĞİ VE HUKUK

Yard. Doç. Dr. SEVTAP METİN İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi BİYO-TIP ETİĞİ VE HUKUK Yard. Doç. Dr. SEVTAP METİN İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi BİYO-TIP ETİĞİ VE HUKUK İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...vii İÇİNDEKİLER...ix GİRİŞ...1 A. Temel Kavramlar: Biyo-Etik, Biyo-Tıp Etiği...1

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI 12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların genlerine

Detaylı

ÜYE DEVLET HÜKÜMETLERİ TEMSİLCİLERİ KONFERANSI. Brüksel, 25 Ekim 2004 CIG 87/1/04 EK 2 REV 1. Konu :

ÜYE DEVLET HÜKÜMETLERİ TEMSİLCİLERİ KONFERANSI. Brüksel, 25 Ekim 2004 CIG 87/1/04 EK 2 REV 1. Konu : ÜYE DEVLET HÜKÜMETLERİ TEMSİLCİLERİ KONFERANSI Brüksel, 25 Ekim 2004 CIG 87/1/04 EK 2 REV 1 Konu : Hükümetlerarası Konferans Nihâi Senedi ne ek Bildirgeler ve Nihâî Senet NİHÂÎ SENET NS / Anayasa 1 30

Detaylı

Prenatal Tanının Etik ve Hukuk Yönleri

Prenatal Tanının Etik ve Hukuk Yönleri Prenatal Tanının Etik ve Hukuk Yönleri Dr. İsmail Dölen Türkiye Maternal Fetal Tıp ve Perinataloji Derneği IX. Ulusal Kongresi 24-27 Eylül 2014, İstanbul Prenatal Test Çeşitli metotlarla embrio/fetusun

Detaylı

Proje Destek Programı. Başvuru Rehberi

Proje Destek Programı. Başvuru Rehberi Proje Destek Programı 2018 Başvuru Rehberi 2 2018 MALİ DESTEK PROGRAMLARI İçindekiler Yasal Çerçeve... 4 Anadolu Hafta Sonu Okulları Proje Destek Programı Nedir?... 5 Programın İçeriği... 5 Proje Destek

Detaylı

KİŞİLİK HAKKI İHLALİ KAPSAMINDA İNSAN ÜZERİNDE YAPILAN DENEYLER VE HUKUKİ SONUÇLARI

KİŞİLİK HAKKI İHLALİ KAPSAMINDA İNSAN ÜZERİNDE YAPILAN DENEYLER VE HUKUKİ SONUÇLARI Hilal YÜKSEL İstanbul Ticaret Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Medeni Hukuk Araştırma Görevlisi KİŞİLİK HAKKI İHLALİ KAPSAMINDA İNSAN ÜZERİNDE YAPILAN DENEYLER VE HUKUKİ SONUÇLARI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER...

Detaylı

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ Prof. Dr. A. Eser ELÇİN 1 İÇERİK 1. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELER 2. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN TANIMLANMASI 3. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN HÜCRE YÜZEY MARKERLARI 4. MEZENKİMAL KÖK

Detaylı

Bu nedenle çevre ve kalkınma konuları birlikte, dengeli ve sürdürülebilir bir şekilde ele alınmalıdır.

Bu nedenle çevre ve kalkınma konuları birlikte, dengeli ve sürdürülebilir bir şekilde ele alınmalıdır. 1992 yılına gelindiğinde çevresel endişelerin sürmekte olduğu ve daha geniş kapsamlı bir çalışma gereği ortaya çıkmıştır. En önemli tespit; Çevreye rağmen kalkınmanın sağlanamayacağı, kalkınmanın ihmal

Detaylı

Gen Klonlama ve Uygulamaları. Fatma Savran Oğuz İstanbul Tı Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı

Gen Klonlama ve Uygulamaları. Fatma Savran Oğuz İstanbul Tı Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Gen Klonlama ve Uygulamaları Fatma Savran Oğuz İstanbul Tı Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Klonlama Gen klonlaması : DNA segmentleri veya bir genin kopyalarının Reproduktif klonlama : Bir canlının

Detaylı

DOKU ORGAN BAĞIŞI. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

DOKU ORGAN BAĞIŞI. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı DOKU ORGAN BAĞIŞI Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Sunumları 2015 Bu sunum Arş. Gör. Dr. Can Keskin ve Arş. Gör. Dr. Güven Gökgöz tarafından Prof.

Detaylı

ORGAN NAKLİ. Uzm Hem. NURŞEN ALTUĞ ORGAN NAKLİ UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ

ORGAN NAKLİ. Uzm Hem. NURŞEN ALTUĞ ORGAN NAKLİ UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ ORGAN NAKLİ Uzm Hem. NURŞEN ALTUĞ ORGAN NAKLİ UYGULAMA ve ARAŞTIRMA MERKEZİ RENAL PRELASMAN TEDAVİSİ UYGULANAN HASTA SAYILARI 80000 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 Turk Neph Dial Transpl 2015;24(1):10-16

Detaylı

Transgenik Hayvan Üretimi. Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi

Transgenik Hayvan Üretimi. Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi Transgenik Hayvan Üretimi Hayvancılıkta biyoteknoloji dersi TRANSGENİK HAYVAN TEKNOLOJİSİ Transgenik hayvanlar gen transferi yoluyla hücrelerinde yabancı genleri taşıyan hayvanlardır. Çiftlik hayvanlarına

Detaylı

İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ KEMİK İLİĞİ BANKASI

İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ KEMİK İLİĞİ BANKASI İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ KEMİK İLİĞİ BANKASI GÜNCEL ÇALIŞMA SİSTEMİ VE HİZMET SUNUMU İTF Kemik İliği Bankası 1999 yılında, hiçbir kar amacı gütmeyen bağımsız bir organizasyon olarak kurulmuştur ve çalışma

Detaylı

2. KÖK HÜCRE GELİŞİMİNİN TARİHÇESİ

2. KÖK HÜCRE GELİŞİMİNİN TARİHÇESİ KÖK HÜCRE 1. KÖK HÜCRE NEDİR? Kök hücreler vücudumuzda bütün doku ve organları oluşturan ana hücrelerdir. Henüz farklılaşmamış olan bu hücreler sınırsız bölünebilme ve kendini yenileme, organ ve dokulara

Detaylı

Rekombinant DNA Teknolojisi, Klonlama ve Kullanım Alanları

Rekombinant DNA Teknolojisi, Klonlama ve Kullanım Alanları Rekombinant DNA Teknolojisi, Klonlama ve Kullanım Alanları 2014201074 ÖZLEM YAVAŞ 2014201101 DUYGU ŞEN 2015201014 CANAN BAŞTÜRK 2015201094 MERVE ŞİMŞEK DNA taşıdığı REPLİKASYONU bilgi sayesinde hücrenin

Detaylı

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME Canlıların kendine benzer yavrular oluşturmasına üreme denir. Üreme tüm canlılar için ortak özellik olup canlının neslinin devamlılığını sağlar. Canlılar neslini devam

Detaylı

GİRİŞİMSEL OLMAYAN KLİNİK ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU

GİRİŞİMSEL OLMAYAN KLİNİK ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU GİRİŞİMSEL OLMAYAN KLİNİK ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU Nurten Akarsu, Tıp Doktoru, Bilim Doktoru Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi nakarsu@hacettepe.edu.tr İlaç ve Biyolojik Ürünlerin Klinik Araştırmaları

Detaylı

Kemik İliği Nakli Merkezleri Ve Kemik İliği Nakli Doku Bilgi İşlem Merkezleri Yönergesi

Kemik İliği Nakli Merkezleri Ve Kemik İliği Nakli Doku Bilgi İşlem Merkezleri Yönergesi Kemik İliği Nakli Merkezleri Ve Kemik İliği Nakli Doku Bilgi İşlem Merkezleri Yönergesi [if!supportemptyparas] [endif] (26.02.2001 tarih ve 1832 sayılı Bakan oluru ile yürürlüğe girmiştir. ) BİRİNCİ BÖLÜM

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI Hazırlayan: Ömer Faruk Altıntaş Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Daire Başkanı ANKARA 5 Nisan 2007 Birincil Kurucu Antlaşmalar Yazılı kaynaklar

Detaylı

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇALIŞMA ESASLARI YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,,Tanımlar

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇALIŞMA ESASLARI YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,,Tanımlar HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM, UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ÇALIŞMA ESASLARI YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,,Tanımlar AMAÇ MADDE 1- (1) Bu yönerge, Hacettepe Üniversitesinin

Detaylı

Vücudumuzdaki kas, karaciğer, cilt hücreleri gibi hücrelerin hedefleri bellidir ve bu hücreler bölündükleri zaman kendileri gibi hücre oluştururlar.

Vücudumuzdaki kas, karaciğer, cilt hücreleri gibi hücrelerin hedefleri bellidir ve bu hücreler bölündükleri zaman kendileri gibi hücre oluştururlar. 1. KÖK HÜCRE NEDİR? Kök hücreler vücudumuzda bütün doku ve organları oluşturan ana hücrelerdir. Henüz farklılaşmamış olan bu hücreler sınırsız bölünebilme ve kendini yenileme, organ ve dokulara dönüşebilme

Detaylı

YATIRIMLAR Yatırımların Sektörel Dağılımı a) Mevcut Durum

YATIRIMLAR Yatırımların Sektörel Dağılımı a) Mevcut Durum 1.2.2. YATIRIMLAR 1.2.2.1. Yatırımların Sektörel Dağılımı a) Mevcut Durum Kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarının 2018 yılında reel olarak yüzde 1,4 oranında artması beklenmektedir. Bu dönemde, kamu kesimi

Detaylı

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi nde. Lisans Düzeyinde Etik Eğitimi

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi nde. Lisans Düzeyinde Etik Eğitimi Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi nde Lisans Düzeyinde Etik Eğitimi Öğr. Gör. Dr. Aslıhan Akpınar; Öğr. Gör. Dr. Müge Demir Prof. Dr. Nüket Örnek Büken Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi

Detaylı

Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey

Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller. Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey Göç ve Serbest Dolaşım Eğilimler ve Engeller Ayşegül Yeşildağlar 16.09.2010 Ankara, Turkey Türkiye den AB ne Göç 1961 den itibaren göçün değişen doğası 60 lar : Batı Avrupa da niteliksiz işgücü ihtiyacı

Detaylı

KLONLAMA (the cloning)

KLONLAMA (the cloning) KLONLAMA (the cloning) Klonlama Nedir? Moleküler biyoloji teknikleri kullanarak bir DNA dizisine eş DNA üretmek veya bir hücreden yola çıkarak hücre bölünmesi ile genetik olarak birbirine eş hücre grubunun

Detaylı

DAHİLDE İŞLEME REJİMİ HAKKINDA GENELGE (2005/2) TELAFİ EDİCİ VERGİ UYGULAMASI

DAHİLDE İŞLEME REJİMİ HAKKINDA GENELGE (2005/2) TELAFİ EDİCİ VERGİ UYGULAMASI ifade eder. DAHİLDE İŞLEME REJİMİ HAKKINDA GENELGE (2005/2) 1- Bu Genelge de geçen kısaltmalardan; TELAFİ EDİCİ VERGİ UYGULAMASI - AKÇT: Avrupa Kömür Çelik Topluluğu nu, - AT: Avrupa Topluluğu nu, - DİİB:

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2013/2014 Şubat)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2013/2014 Şubat) Rapor No: 1/ Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (13/1 Şubat) Şubat 1 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB (7) ve EFTA ülkelerinde otomobil pazarı 13 yılı Şubat ayında

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2012/2013 Ağustos)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2012/2013 Ağustos) Rapor No: 213/18 Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (212/213 Ağustos) Ağustos 213 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB () ve EFTA ülkelerinde otomobil pazarı 212 yılı

Detaylı

EMBRİYOLOJİ VE GENETİK DERSİNE GİRİŞ ARŞ. GÖR. KEVSER İLÇİOĞLU

EMBRİYOLOJİ VE GENETİK DERSİNE GİRİŞ ARŞ. GÖR. KEVSER İLÇİOĞLU EMBRİYOLOJİ VE GENETİK 1 DERSİNE GİRİŞ ARŞ. GÖR. KEVSER İLÇİOĞLU 2/16 EMBRİYOLOJİ NEDİR? Embriyoloji; zigottan, hücreler, dokular, organlar ile tüm vücudun oluşmasına kadar geçen ve doğuma kadar devam

Detaylı

AVRUPA OTOMOTİV PAZARI 2014 YILI OCAK AYINDA %5 ARTTI.

AVRUPA OTOMOTİV PAZARI 2014 YILI OCAK AYINDA %5 ARTTI. 28 Şubat 2014 BASIN BÜLTENİ AVRUPA OTOMOTİV PAZARI 2014 YILI OCAK AYINDA %5 ARTTI. AB (28) ve EFTA ülkeleri toplamına göre otomotiv pazarı 2014 yılı Ocak ayında 2013 yılı aynı ayına göre %5 büyüdü ve toplam

Detaylı

Prof. Dr. Semih ÖZ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi

Prof. Dr. Semih ÖZ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu hizmetleri Konu 4: Kamu Hizmetleri Prof. Dr. Semih ÖZ Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi 2 Ocak 2018; NKARA 1 Anayasa BKK / KHK Anayasa Mahkemesi 2Kamu hizmetleri Güçler ayrılığı kuramı

Detaylı

a. Segmentasyon Gelişimin başlangıcında hızlı ve birbirini takip eden mitoz bölünmeler gerçekleşir. Bu bölünmelere segmentasyon denir.

a. Segmentasyon Gelişimin başlangıcında hızlı ve birbirini takip eden mitoz bölünmeler gerçekleşir. Bu bölünmelere segmentasyon denir. BÜYÜME VE GELİŞME Zigot ile başlayıp yeni bir birey oluşması ile sonlanan olayların tamamına gelişme denir. Embriyonun gelişimi sırasında, segmentasyon (bölünme), gastrula (hücre göçü),farklılaşma ve organogenez

Detaylı

HASTANIN KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI

HASTANIN KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI Yard. Doç. Dr. Hamide TACİR Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi HASTANIN KENDİ GELECEĞİNİ BELİRLEME HAKKI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... vii İÇİNDEKİLER...xi GİRİŞ...1 Birinci Bölüm HASTANIN KENDİ

Detaylı

Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için

Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için Tüp Bebek Merkezi her şey bebek için Yeni bir hayata dair minik bir ses, kocaman bir umut. Medicana International İstanbul Hastanesi Tüp Bebek Merkezi deneyimli uzman kadrosu ve son teknoloji ürünü tıbbi

Detaylı

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2011/2012 Ekim)

Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (2011/2012 Ekim) Rapor No: 212/23 Avrupa Ve Türkiye Araç Pazarı Değerlendirmesi (211/212 Ekim) Kasım 212 OSD OICA Üyesidir OSD is a Member of OICA 1. Otomobil Pazarı AB (27) ve EFTA Ülkeleri nde otomobil pazarı 211 yılı

Detaylı

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ Ders Tanıtım Formu Dersin Adı Öğretim Dili Preimplantasyon ve Genetik Tanı Türkçe Dersin Verildiği Düzey Ön Lisans () Lisans (X) Yüksek Lisans( ) Doktora( ) Eğitim Öğretim Sistemi Örgün Öğretim (X) Uzaktan

Detaylı

GENETİK HASTALIKLAR. Dr.Taner DURAK. Tıbbi Genetik Uzmanı. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Fikir Bahçesi Konferansı 06.03.2014

GENETİK HASTALIKLAR. Dr.Taner DURAK. Tıbbi Genetik Uzmanı. Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Fikir Bahçesi Konferansı 06.03.2014 GENETİK HASTALIKLAR Dr.Taner DURAK Tıbbi Genetik Uzmanı Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Fikir Bahçesi Konferansı 06.03.2014 Dr. Taner DURAK özgeçmişi 1966 Artvin Şavşat doğumlu 1983-1989, Bursa, Uludağ Üniv,Tıp

Detaylı

HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ

HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ (KÖK HÜCRE) NAKLİ MERKEZİ Sağlıkta referans merkezi olma vizyonuyla faaliyetlerini sürdüren Bayındır

Detaylı

ETİK.

ETİK. ETİK Etik nedir? Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı, iyi ile kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek, doğru, haklı, iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır. sokrates(ks).pps Etik, neyin

Detaylı

HANDAN TUNCEL. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı

HANDAN TUNCEL. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı HÜCRENİN ÇOĞALMASI VE FARKLILAŞIMININ BİYOFİZİĞİ HANDAN TUNCEL İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı hntuncel@istanbul.edu.tr G1; presentetik, S; DNA sentez fazı G2;

Detaylı

Enerji Verimliliği: Yüzde 50 Çözüm

Enerji Verimliliği: Yüzde 50 Çözüm Enerji Verimliliği: Yüzde 50 Çözüm Almanya nın Büyümesi 4,000,000 3,500,000 3,000,000 2,500,000 2,000,000 Enerji Kullanımı Energy Use GSYH GDP 1,500,000 1,000,000 500,000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Detaylı

Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi 2014 Mali Verileri

Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi 2014 Mali Verileri Büyükdere Cad. No. 141 34394 Esentepe - İstanbul AçıkDeniz Telefon Bankacılığı: 444 0 800 www.denizbank.com Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi 2014 Mali Verileri DenizBank bir Sberbank

Detaylı

Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi

Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi Büyükdere Cad. No. 106 34394 Esentepe - İstanbul AçıkDeniz Telefon Bankacılığı: 444 0 800 www.denizbank.com Avrupa Birliği ve Türkiye Yerel Yönetimler Analizi 2013 Mali Verileri DenizBank bir Sberbank

Detaylı

UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU. TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu

UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU. TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLAR KILAVUZU TTB-UDEK- Etik Çalışma Grubu 31 Ekim 2009 TTB-UDEK Etik Çalışma Grubu UZMANLIK DERNEKLERİ ETİK KURULLARI GENEL OLARAK ETİK KURULLAR Etik Kurullar: Tanım Etik

Detaylı

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ

T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ Komşular SUNAR T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ ÇALIŞMA EKONOMİSİ VE ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ BÖLÜMÜ Asgari Ücretin Tanımı Çalışan bir kişinin en azından temel ihtiyaçlarını

Detaylı

26 Mart 2010 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : KANUNU BİYOGÜVENLİK KANUNU BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam ve Tanımlar MADDE 1 - BİYOGÜVENLİK

26 Mart 2010 CUMA. Resmî Gazete. Sayı : KANUNU BİYOGÜVENLİK KANUNU BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam ve Tanımlar MADDE 1 - BİYOGÜVENLİK 26 Mart 2010 CUMA Resmî Gazete Sayı : 27533 KANUN BİYOGÜVENLİK KANUNU Kanun No. 5977 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1-1 / 17 (2) Bu Kanun; genetik (3) Veteriner tıbbî ürün

Detaylı

Doku Mühendisliği, Kök Hücre Teknolojileri

Doku Mühendisliği, Kök Hücre Teknolojileri KİM 458 Biyoteknolojinin Temelleri Doku Mühendisliği, Kök Hücre Teknolojileri Prof. Dr. Y. Murat ELÇİN Doku Mühendisliği kavramı ilk olarak 1993 yılında Langer ve Vacanti tarafından bir iskele ile veya

Detaylı

Yrd.Doç.Dr. Zülfü ARIKANOĞLU

Yrd.Doç.Dr. Zülfü ARIKANOĞLU Yrd.Doç.Dr. Zülfü ARIKANOĞLU ORGAN NAKLİ NEDİR? Vücutta görevini yerine getiremeyen bir organın yerine, canlı vericiden veya ölüden alınan yeni ve sağlam bir organın cerrahi yöntemlerle nakledilmesi işlemidir.

Detaylı

2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme)

2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme) 2236 Uluslararası Deneyimli Araştırmacı Dolaşım Destek Programı (CO-FUNDED Brain Circulation Scheme) Bilim İnsanı Destekleme Daire Başkanlığı (BİDEB) Sunum Planı I. Bölüm Program Hakkında Genel Tanıtım

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN Tüm çok hücreli organizmaların kökeninde döllenmiş bir yumurta hücresi- zigot- vardır. Embriyonal gelişimin tüm ayrıntıları zigottaki DNA

Detaylı

KÖK HÜCREDEN BÖBREK YAPMAK MÜMKÜN OLACAK MI? Doç Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı

KÖK HÜCREDEN BÖBREK YAPMAK MÜMKÜN OLACAK MI? Doç Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı KÖK HÜCREDEN BÖBREK YAPMAK MÜMKÜN OLACAK MI? Doç Dr Serhan Tuğlular MÜTF Nefroloji Bilim Dalı Lösemilerde kemik iliği nakli Kordon kanından Kök hücre nakli Kök Hücreler BLASTOSİSTTEN EMBRİYONİK KÖK HÜCREYE

Detaylı

KÖK HÜCRELERI ve KLONLAMA

KÖK HÜCRELERI ve KLONLAMA AVRASYA DOSYASI 41 KÖK HÜCRELERI ve KLONLAMA Emin KANSU* This article deals with stem cells and the process of cloning. The author first presents definitions of stem cells and then ways of producing embrionic

Detaylı

ORGAN NAKLİNDE ETİK HAYDARPAŞA NUMUNE E.A.HASTANESİ ORGAN NAKLİ KOORDİNATÖRÜ NİLGÜN DAŞKIN

ORGAN NAKLİNDE ETİK HAYDARPAŞA NUMUNE E.A.HASTANESİ ORGAN NAKLİ KOORDİNATÖRÜ NİLGÜN DAŞKIN ORGAN NAKLİNDE ETİK HAYDARPAŞA NUMUNE E.A.HASTANESİ ORGAN NAKLİ KOORDİNATÖRÜ NİLGÜN DAŞKIN ETİK İnsanların kurduğu bireysel ve toplumsal ilişkilerin temelini oluşturan değerleri, normları, kuralları doğru-yanlış

Detaylı

YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI. ( tarihi İtibariyle) Yayımlandığı Resmi Gazete

YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI. ( tarihi İtibariyle) Yayımlandığı Resmi Gazete YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI (21.01.2016 tarihi İtibariyle) Taraf Devlet Anlaşmanın İmza Edildiği Tarih Yayımlandığı Resmi Gazete Tarih No Yürürlük Tarihi Vergiler Açısından

Detaylı

ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ

ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ ÇOK HÜCRELİ ORGANİZMALARIN GELİŞİMİ Seçici gen ifadesi embriyonun gelişmesini sağlayan 4 temel işlevi denetler: 1. Hücre çoğalması 2. Hücre farklılaşması 3. Hücre etkileşimleri 4. Hücre hareketi HÜCRE

Detaylı

UTERUS TRANSPLANTASYONU Etik ve Yasal Zorluklar. Celalettin GÖÇKEN

UTERUS TRANSPLANTASYONU Etik ve Yasal Zorluklar. Celalettin GÖÇKEN UTERUS TRANSPLANTASYONU Etik ve Yasal Zorluklar Celalettin GÖÇKEN Uterus Transplantasyonu Bağışlayanlar Açısından Risk Alıcılar Açısından Risk Doğacak Çocuklar Mevzuata Dair Zorluklar SONUÇ Uterus Transplantasyonu

Detaylı

DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ 7.4.2012-15.9.2012 FAALİYETLERİ F. CAHİT TANYEL

DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ 7.4.2012-15.9.2012 FAALİYETLERİ F. CAHİT TANYEL DOKU VE ORGAN NAKLİ EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜ 7.4.2012-15.9.2012 FAALİYETLERİ F. CAHİT TANYEL Yönetmeliği 1. 12. 2002 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Amacı,

Detaylı

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA HEMŞİRENİN ROLÜ. Nevin Çetin Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİT Ünitesi

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA HEMŞİRENİN ROLÜ. Nevin Çetin Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİT Ünitesi HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA HEMŞİRENİN ROLÜ Nevin Çetin Hacettepe Üniversitesi Pediatrik KİT Ünitesi Hematopoetik kök hücre transplantasyonu hematoloji-onkoloji alanında özel bir daldır

Detaylı

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü

Detaylı

Başkent Üniversitesi. Biyomedikal Mühendisliği Bölümü. Tıbbi Biyoloji Sunum Raporu

Başkent Üniversitesi. Biyomedikal Mühendisliği Bölümü. Tıbbi Biyoloji Sunum Raporu Başkent Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Bölümü Tıbbi Biyoloji Sunum Raporu Ad-soyad: Y.Alparslan AYDIN Öğrenci no: 20493224 Konu: Kök Hücre İçindekiler : 1-Kök Hücre Nedir? 2-Kaç Çeşit Kök Hücre

Detaylı

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı Adalet Meslek Etiği Dersleri

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO. Adalet Programı Adalet Meslek Etiği Dersleri Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Adalet MYO Adalet Programı Adalet Meslek Etiği Dersleri ÜNİTE III GENEL-EVRENSEL ETİK KAVRAMI VE DÜZENLEMELERİ 1. Genel-Evrensel Etik Kavramı: Genel-evrensel etik kavramı

Detaylı

TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF

TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF TÜBİTAK BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ, MATEMATİK- PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYI LİSE3 (Çalıştay 2013) BİYOLOJİ GRUP TUHAF PROJE ÖNERİSİ ADI TUHAF MATERYALLERDEN İZOLE EDİLEN DNA

Detaylı

TÜRKİYE HAZIR BETON SEKTÖRÜ İSTATİSTİKLERİ 2016

TÜRKİYE HAZIR BETON SEKTÖRÜ İSTATİSTİKLERİ 2016 TÜRKİYE HAZIR BETON SEKTÖRÜ İSTATİSTİKLERİ 2016 www.thbb.org THBB; ERMCO ve Beton Sürdürülebilirlik Konseyi (The Concrete Sustainability Council) Üyesi; Beton Sürdürülebilirlik Konseyi "Bölgesel Sistem

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ

10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ 10. SINIF KONU ANLATIMI 12 EŞEYLİ VE EŞEYSİZ ÜREME SORU ÇÖZÜMÜ Eşeysiz Üreme ile ilgili, I. Canlının yararlı özelliklerinin korunmasını sağlar. II. Canlının değişen ortam koşullarına uyumunu artırır. III.

Detaylı

AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma

AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma AB de Sosyal Güvenlik Politikası Oluşturma AB Eşleştirme Projesi, Ankara Kursun 6. Haftası Carin Lindqvist-Virtanen Genel Müdür Yardımcısı Sigorta Bölümü AB Sosyal Politikası Sınırlı Yetkinlik Serbest

Detaylı

Türkiye de Sivil Toplumu Geliştirme ve Sivil Toplum-Kamu Sektörü Diyaloğunu Güçlendirme Projesi

Türkiye de Sivil Toplumu Geliştirme ve Sivil Toplum-Kamu Sektörü Diyaloğunu Güçlendirme Projesi Türkiye de Sivil Toplumu Geliştirme ve Sivil Toplum-Kamu Sektörü Diyaloğunu Güçlendirme Projesi Uluslararası Konferans Sivil Toplum-Kamu Sektörü İşbirliği 25-26 Nisan 2013, İstanbul 2 nci Genel Oturum

Detaylı

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İLAÇ VE TIBBİ CİHAZ DIŞI ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU YÖNERGESİ

KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İLAÇ VE TIBBİ CİHAZ DIŞI ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU YÖNERGESİ KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İLAÇ VE TIBBİ CİHAZ DIŞI ARAŞTIRMALAR ETİK KURULU YÖNERGESİ AMAÇ Madde 1 (1) Bu yönergenin amacı KTO Karatay Üniversitesi Tıp Fakültesinde ve Sağlık Bilimleri Alanında

Detaylı

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ

EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ EĞİTİMİN EKONOMİK TEMELLERİ Eğitimin Ekonomik Temelleri Ekonomi kökeni Yunanca da ki oikia (ev) ve nomos (kural) kelimelerine dayanır. Ev yönetimi anlamına gelir. Ekonomi yerine, Arapça dan gelen iktisat

Detaylı

HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE

HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE HÜCRE KÜLTÜRÜNDEN DOKU MÜHENDİSLİĞİNE A.Kayataş,B.Çetin,D. Ahras,İ. Sarıbıyık,İ.Okşak,O.Kaplan Prof.Dr. Ali Barutçu Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Yara

Detaylı

T. C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

T. C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ T. C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017 2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I ( 4. ) DERS KURULU (26 Mart 2018-17 Mayıs 2018) DERS PROGRAMI 1 T. C. MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

Detaylı

Erasmus+ Programı Avrupa Birliğinin yılları arasında eğitim, gençlik ve spor alanlarında uyguladığı hibe destek programıdır.

Erasmus+ Programı Avrupa Birliğinin yılları arasında eğitim, gençlik ve spor alanlarında uyguladığı hibe destek programıdır. Erasmus+ Programı Avrupa Birliğinin 2014-2020 yılları arasında eğitim, gençlik ve spor alanlarında uyguladığı hibe destek programıdır. İZÜ ve Erasmus+ Yükseköğretim Hareketlilik KA-103 Projesi Personel

Detaylı

Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ

Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ Dünya Bankası tarafından yayınlanan İş Yapma Kolaylığı (Doing Business) 2017 yılı raporuna göre Belarus, iş yapma kolaylığı açısından 190

Detaylı

İndüklenmiş Pluripotent Kök Hücre

İndüklenmiş Pluripotent Kök Hücre İndüklenmiş Pluripotent Kök Hücre Kök Hücre Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. İç Hücre Kitlesi Bu hücreler pluripotensi özelliklerini koruyarak

Detaylı

AVRUPA FARMAKOPESĐ GELĐŞTĐRĐLMESĐNE DAĐR SÖZLEŞME

AVRUPA FARMAKOPESĐ GELĐŞTĐRĐLMESĐNE DAĐR SÖZLEŞME AVRUPA FARMAKOPESĐ GELĐŞTĐRĐLMESĐNE DAĐR SÖZLEŞME Kanun No: 19461 Bakanlar Kurulu Kararı: 06.09.1993 (Resmi Gazete Yayım Tarihi: 10.10.1993 Sayı: 21724) Belçika Krallığı, Fransa Cumhuriyeti, Almanya Federal

Detaylı

Nebile ÖZDEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi

Nebile ÖZDEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi Nebile ÖZDEMİR Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Organ Nakli Merkezi TÜRKİYEDE BÖBREK NAKLİ 1975 yılında canlı 1978 yılında kadavra E.Ü.T.F Hastanesi Organ Nakli Uygulama ve Araştırma Merkezi 1988

Detaylı

İLAÇ DIŞI KLİNİK ARAŞTIRMALARI BAŞVURU FORMU

İLAÇ DIŞI KLİNİK ARAŞTIRMALARI BAŞVURU FORMU A. BAŞVURUNUN YAPILDIĞI YER Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ve Etik Kurula yapılacak olan başvurular için aynı form kullanılmalı ve ilgili kutu işaretlenmelidir. A.1. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu

Detaylı