Azadirachtinin Galleria mellonella Larvalarýnda Total Glikojen Miktarýna Etkisi

Transkript

1 Ekoloji 20, 81, (2011) doi: /ekoloji Azadirachtinin Galleria mellonella Larvalarýnda Total Glikojen Miktarýna Etkisi Özet Böceklere karþý kullanýlan tetratriterponoid yapýdaki azadirachtin, böceklerde uzaklaþtýrýcý (repellent), beslenmeyi engelleyici, doðurganlýðý azaltýcý, kýsýrlaþtýrýcý, yumurta býrakmayý önleyici, geliþme ve büyümeyi engelleyici etkileri vardýr. Sunulan çalýþmada Melia azedarach ve Azadirachta indica'nýn olgun meyve, tohum, yaprak, gövde ve çiçeklerinden elde edilen azadirachtin ekstraktýnýn Galleria mellonella larvalarýnda total glikojen miktarýna etkileri araþtýrýldý. Azadirachtinin 1,00, 2,00, 4,00 ve 6,00 ml/100 g konsantrasyonlarýný içeren besin ile beslenen G. mellonella'nýn 3. Evredeki larvalarýnýn son larval döneme geldiklerinde sentezledikleri total glikojen miktarlarý ölçüldü. Birey baþýna düþen total glikojen miktarý tüm konsantrasyonlarda azalma meydana getirmiþ, bu azalma kontrole göre, 1.00 ml azadirachtin içeren besin ile beslenen bireylerde önemli bir fark göstermezken, 2,00, 4,00 ve 6,00 ml/100 g konsantrasyonlarýný içeren besin ile beslenen bireylerde glikojen miktarýnda sýrasýyla %33, %42 ve %50 oranlarýnda gözlenmiþtir. Anahtar Kelimeler: Azadirachta indica, azadirachtin, Galleria mellonella, glikojen miktarý, Melia azedarach. The Effects of Azadirachtin on the Percentage of Glycogen Contents in Larvae of Galleria mellonella Abstract The most active ingredient against insects, azadirachtin, a tetranortriterpenoid, manifests antifeedant, growth regulatory and fecundity-reducing properties in insects. Effects of azadirachtin extracts obtained from ripe fruits, seeds, trunk and flower of Melia azedarach and Azadirachta indica on total glycogen amount of Galleria mellonella was studied. Total glycogen synthesized were measured when the larvae reached their last larval stage after feeding them during 3 rd stage with 1.00, 2.00, 4.00 and 6.00 ml/100 g azadirachtin compared with control insects while 33%, 42% and 50% decrease were observed in individual fed with 2.00, 4.00 and 6.00 ml/100 g azadirachtin containing feed respectively. Keywords: Azadirachta indica, azadirachtin, Galleria mellonella, glycogen content, Melia azedarach. Sezer B, Ozalp P (2011) The Effects of Azadirachtin on the Percentage of Glycogen Contents in Larvae of Galleria mellonella. Ekoloji 20 (81): GÝRÝÞ Günümüzde sentetik insektisitlerin bilinçsizce kullanýmý sonucu zararlýlarda oluþan dayanýklýlýk, insan saðlýðý ve çevreye toksisitesi gibi olumsuz etkileri, bilimsel çalýþmalarla kanýtlanmýþ ve zararlýlarla savaþta eðilim biyolojik savaþ ve doðal organik insektisitlerin kullanýlmasý yönünde artmýþtýr (Miller ve Uetz 1998). Uzun yýllar, böceklerde sentetik insektisitlere karþý geliþen dayanýklýlýðýn dölden döle aktarýlmasý da bu olumsuz etkiyi arttýrmýþ ve insektisit direncinin evrimiyle birlikte zararlý böcek popülasyonlarýnýn kontrolü açýsýndan önemli bir sorun oluþturmuþtur. Ýnsektisitlerin farklý konsantrasyonlarý ile yapýlan çalýþmalarda, böceklerin gerek davranýþsal gerekse biyokimyasal aktiviteleri üzerine de olumsuz etkileri olduðu bulunmuþtur (Uçkan ve Sak 2010, Çetin ve ark. 2010). Bilim adamlarý bütün bu olumsuz geliþmeler ýþýðýnda, biyolojik kontrole yönelmiþtir. Böceklerle mücadele teknikleri; yumurtlamayý ARAÞTIRMA NOTU Benay SEZER, Pýnar OZALP* Cukurova University, Faculty of Literature and Science, Department of Biology, Adana- TURKIYE *Corresponding author: pozalp@cu.edu.tr önleyici feromonlarýn kullanýmý, kýsýr böceklerin salýnýmý ve hormonal kontrol ile geliþimin engellenmesi gibi yöntemleri kapsamaktadýr (Haynes 1988). Böceklerle entegre mücadele, onlarý öldürmek amacýyla deðil, populasyonlarýný belli seviyelere düþürmek amacýyla yapýlmaktadýr. Bu mücadele yöntemlerinin baþýnda da biyoinsektisitler gelmektedir. Biyoinsektisitler, çevreye zarar vermemelerinden, çabuk bozulmalarýndan, insanlara karþý düþük toksik etkilerinden ve düþük dozlarda kullanýlmalarýndan dolayý geniþ spektrumlu pestisitlere nazaran daha güvenli bir alternatif olarak göz önünde tutulmaktadýr (Chauhan ve ark. 2011). Bugün, bitkisel kökenli doðal insektisitler dünya insektisit pazarýnýn %1'ini oluþturmakta ve organik tarýma yönelimin artmasý nedeniyle yýllýk satýþlar her sene yaklaþýk %10-15 oranýnda artýþ göstermektedir. Söz konusu doðal insektisitlerden en önemlisi ve en çok kullanýlaný Neem aðacý olarak bilinen Geliþ: / Kabul: No: 81,

2 Ekoloji Azadirachta indica Juss.(Meliaceae)'dan elde edilen azadirachtin etkili maddesidir. Azadirachtin, ilk olarak Butterworth ve Morgan (1971) tarafýndan izole edilmiþ doðal bir insektisittir. Geçmiþ 20 yýl boyunca birçok bitki çeþidi arasýnda yapýlan çalýþmalarda azadirachtin tüm dünyada entomolojistlerin ve bitki kimyacýlarýnýn ilgisini çekmiþtir (Schmutterer 1990). Meliaceae familyasýna ait Melia azedarach ve Azadirachta indica türlerinden izole edilen kimyasallar, son zamanlarda entomolojistler tarafýndan böceklerle mücadelede etkili olduklarýndan dolayý dikkatle incelenmektedir (Lin-Er ve ark. 2008). Bitkilerden elde edilen biyopestisitlerin en önemli özelliklerinden biri böceklerde beslenmeyi önleyici ve uzaklaþtýrýcý etkisinin olmasýdýr (Isman 2006). Martinez ve Van Emden (1999)' in yapmýþ olduklarý çalýþmada sentetik besine eklenen sublethal dozlardaki azadirachtinin, Spodoptera littoralis'e uygulandýktan sonra besin alýmýnda ve geliþmede azalma tespit etmiþler ve bu etkilerin larvalarýn normal besine alýnmasýndan sonrada devam ettiðini gözlemiþlerdir. Ayrýca, Carpinella ve ark. (2003)'larý tarafýndan yapýlan çalýþmada ise, Melia azedarach'ýn yapýsýnda bulunan limonoidlerin böceklerle mücadele için, beslenmeyi önleyici etkisi araþtýrýlmýþ, 16 tür ile yapýlan çalýþmada ekstrakt ile muamele edildiðinde besin alýmýnýn azaldýðý tespit edilmiþtir. Yapýlan bu çalýþmalar ýþýðýnda, doðal insektisitler öldürücü olmayan ama bunun yaný sýra, verimliliði azaltan veya arttýran etkilere sahiptir (Takada ve ark. 2001). Ayrýca geliþim oraný (Willrich ve Boethel 2001), cinsiyet oranýnda deðiþiklik, diyapoz ve parazitoidlerle birlikte morfolojide direkt ve konak fizyolojisine dolaylý olarak etki göstermektedir (Croft 1990). Lepidoptera takýmý, diðer organizmalar arasýnda neem aðacý ekstraktlarýna karþý en çok hassas olan grubu oluþturur (Schmutterer ve Singh 1996). Blaney ve ark. (2004), azadirachtin, azadirachtin türevlerinin ve limonoidlerin Lepidoptera ordosuna ait Spodoptera littoralis, S. frugiperda, Heliothis virescens ve H. armigera türleri ile yaptýðý çalýþmada azadirachtinin, beslenmeyi önleyici etkisine bakýlmýþ, S. littoralis ve S. frugiperda türlerinin bileþiklerden daha çok etkilendiði sonucuna varýlmýþtýr. Neemden elde edilebilen birçok aktif biyolojik bileþikler, triterpenoidleri, fenolik bileþikleri, karotenoidleri, steroidleri ve ketonlarý içermektedir. Azadirachtin, steroid özelliðinde bir tetranortriterpenoidtir (limonoid). Tetratriterpenoid azadirachtin neem tohumlarýnda oldukça fazla bulunmasýndan dolayý en etkili pestisit olarak kabul edilmiþtir. Sezer ve Ozalp Böcekler ya da konak bitkiler azadirachtin veya neemin alkoloid ekstraktlarý ile muamele edildiðinde 30 türde ovipozisyonu önleyici ve 70'in üzerinde türde büyümeyi ve üremeyi kýsýtlayýcý etkisi olduðu görülmüþtür. Azadirachtin, laboratuvar koþullarýnda belirlenen en önemli böcek büyüme düzenleyicilerinden (IGR) biridir (Schmutterer 1997). Böcek büyüme düzenleyicileri, böceklerin büyüme ve geliþmesi için etkili olan sistemlerin düzenlenmesini önleyerek etkiler. Büyüme düzenleyici etkisi olan insektisitler, biyokimyasal yollarla büyüme ve geliþme için gerekli olan sistemleri düzenleyerek veya önleyerek böceklerde etkili olurlar. Bu maddeler geliþimde etkili olan hormonlarýn çalýþmasýna etki ederek böcekleri öldürürler (Tunaz ve Uygun 2003). Ayrýca azadirachtin bir ektizon (deri deðiþtirme hormonu) antagonistidir. Böceklerin gömlek deðiþtirme mekanizmasýnýn bozulmasýna yol açar. Ektisteroid hormonu ve ektizuyarýcý hormon deri deðiþtirme hazýrlýðý ve deri deðiþtirme zamanýný düzenlemektedir. Bir evreden diðerine geçiþte deri deðiþimi görülür. Beyin içi salgý bezlerinden salgýlanan aktivasyon hormonu tarafýndan harekete geçirilen metamorfoz evreleri, diðer iki bezden salgýlanan juvenil hormonu ve ektizon hormonlarýnýn denetimi altýnda devam eder (Malczewska ve ark. 1988). Azadirachtinin geliþim, deri deðiþtirme ve üreme gibi fizyolojik etkileri birçok türde benzerlik gösterir (Mordue ve Blackwell 1993). Böceklerde yapýlan bazý çalýþmalarda, sinir ve endokrin sisteme etki ederek juvenil hormonun sentezini engellediði de ortaya çýkmýþtýr (Sayan ve ark. 1998). Malczewska ve ark. (1988) azadirachtinin, geliþmede juvenil hormon ve ektisteroid oranlarýnýn Galleria mellonella L. larvalarýna etkisi üzerine çalýþmýþ, bu bitkisel insektisitin larvalarýn son evresinde, düþük sýcaklýðýn sebep olduðu hýzlý deri deðiþtirmeye etkili olduðunu gözlemlenmiþtir. Azadirachtin ayrýca birçok böcek türünde metamorfozu deðiþikliðe uðratarak larvada morfolojik bozukluklar ve pupa evresinde ölümlere neden olmaktadýr. (Schmutterer 1997, Tang ve ark. 2002). Adel ve Sehnal (2000)'in yaptýðý çalýþmada ise, azadirachtinin ektisteroid hormonuyla benzer özellikleri olan RH-2485 pestisit türünün, S. littarolis'de 2. ve 4. larval evrede farklý konsantrasyonlarda RH-2485 besine eklendiðinde, deri deðiþtirme sýrasýnda ölümlerin meydana geldiði, 10 kez düþük dozda ise larvalarýn görünüþünde anormallik olmamasýna raðmen geliþmenin durduðu ve gereðinden fazla deri deðiþtirme meydana geldiði gözlenmiþtir. Ayrýca çýkan erginlerde verimliliðin azalmasýna neden olmuþtur. Suneem yaðý ile RH- 68 No: 81, 2011

3 Azadirachtinin Galleria mellonella Larvalarýnda Total Glikojen... Ekoloji 2485 birlikte verildiði zaman larva döneminde 3 kere fazla deri deðiþtirme meydana gelmiþtir. Ostriana furnacolis Guence üzerinde yapýlan çalýþmada ise, azadirachtinin toksik etki yaparak büyümeyi durdurduðu pupa oluþturma süresini geciktirerek, birçok anormal larva, pupa ve ergin böceklerin geliþtiði görülmüþtür (Huang ve ark. 2005). Bazý sentetik kimyasal insektistler, bitkisel insektisitler ve biyopestisitler böceklerde lipid, karbohidrat ve protein seviyelerini etkilemektedir (Badhiya ve Hazarika 1996, Barwal ve Karla 2001, Seyoum ve ark 2002, Vijayaraghauon ve Chitra 2002, Wang ve ark 2005). Nath (2002) yapmýþ olduðu bir çalýþmada, Bombyx mori'nin yað dokudaki glikojen miktarýna, fenitrothion ve ethionun toksik etkisine bakmýþ, 5. larval evrede organofosforlu insektistlere maruz býrakýlan Bombyx mori' nin yað dokusundaki glikojen miktarýnda azalma tespit etmiþtir. Abdul Razak ve Sivasubramanian (2007), Cheilomenes sexmaculata Fabricus ve Chrysoperla caernea Stephens ile yaptýklarý deneyde üç bitkisel insektisitin bu iki türün karbohidrat bileþenlerine etkisini araþtýrmýþtýr. C. sexmaculata'nýn ergin erkeklerinde %3'lük neem yaðý, karbohidrat bileþenlerinde %24,62'lik azalmaya neden olmuþ ve kontrolle karþýlaþtýrýldýðýnda diðer bütün bitkisel yaðlarda artýþ gözlenmiþtir. Son larval evrede ise bütün bitkisel yaðlar karbohidrat seviyesini azaltmýþtýr. En çok azalma %44,31-%59,31 neem yaðýnda tespit edilmiþtir. C. carnea'nýn diþilerinde ise, bütün bitkisel yaðlar kontrole göre %8,64'lük azalma göstermiþtir. Rhabbe ve ark. (2008), Plodia interpunctella ile yaptýðý çalýþmada ise azadirachtinin geliþime, enerji rezervlerine ve -amilaz aktivitesine etkisini incelemiþtir. Yapýlan biyokimyasal çalýþmalarda azadirachtinin protein, glikojen ve lipid miktarlarýnda azalmaya neden olduðu tespit edilmiþtir. Yapýlan bu çalýþmalar göz önünde tutularak, G. mellonella larvalarýnýn azadirachtinin farklý konsantrasyonlarda hazýrlanan besinlerle beslenerek, larvalarýn sentezlediði, total glikojen miktarýna etkileri araþtýrýlmýþtýr. MATERYAL VE METOT Çalýþmada, diðer organizmalar arasýnda neem aðacýnýn ekstraktlarýna karþý daha hassas olan Lepidoptera takýmýna ait, laboratuvar þartlarýnda kolayca kültüre alýnabilen ve birçok parazitoid türü için konak görevi gören bir tür olan G. mellonella kullanýldý. G. mellonella larvalarý 28±2ºC sýcaklýk ve %70±5 baðýl neme sahip laboratuvar koþullarýnda, Bronksil (1961) tarafýndan belirlenmiþ olan yarý sentetik besin kültüründe yetiþtirildi. Diþi ergin yaþadýðý müddetçe ortalama 280 adet yumurta býrakýr. Yumurtalarýn açýlýmý 25 ºC'de 5-9 gün arasýndadýr. Larvalar 8 evrede geliþimini tamamlar ve son evrede beslenmeden kesilir, önce prepupa daha sonra da pupa haline dönüþür. Erginleri kahverengi oldukça büyüktür ve hava koþullarýna baðlý olarak ortalama 2-6 hafta yaþar. G. mellonella, tüm dünyada arýcýlarýn sýkýntýya düþtükleri önemli bir zararlý olarak görülmektedir (Akyol ve ark. 2009). Büyük bal mumu güvesinin ergin, pupa ve yumurta evresindeki bireyleri peteklerde tahribata neden olmazken, larvalarý önemli ölçüde zararlý olmaktadýr. Peteklerin iç kýsýmlarýnda tüneller açarak peteðe zarar vermekte ve tekrar kullanýlma ihtimalini yok etmektedir (Akyol ve ark. 2009). Hazýrlanan besin biri kontrol olacak þekilde beþ kaba ayrýlarak içerisine suda çözünmüþ %10'luk azadirachtin (NeemAzal T/S ticari formu), besine 1,00, 2,00, 4,00 ve 6,00 ml/100 g oranlarýnda eklendi. Ýkinci veya 3. evredeki G. mellonella larvalarýndan 10'ar adet konuldu. Yaklaþýk günlük yaþam süresi sonunda geliþim evrelerini deney besinlerinde tamamlayan larvalar prepup evresindeyken (7. evre), içerisinde besin ortamý bulunan kaplardan 4'er tane alýnarak, yaþ aðýrlýklarý saptandý. Daha sonra larvalar 5 ml %10'luk TCA (triklorasetik asit) çözeltisi içeren deney tüplerine aktarýlarak aðýzlarý kapatýlýp homojenizasyon iþlemine kadar +4ºC'de buzdolabýnda muhafaza edildi. Glikojen özütlerinin hazýrlanmasýnda Roe ve ark. (1961) tarafýndan belirtilen yöntemler kullanýldý. Deneyler deðiþik zamanlarda üç defa tekrar edildi. Deneylerden elde edilen verilerin istatistiki analizleri, SPSS paket programý kullanýlarak Student-Newman Keul's (SNK) testinin uygulanmasýyla yapýldý. Ortalamalar arasýndaki fark 0.05 olasýlýk seviyesinde "F" deðerinden büyük olduðu zaman önemli kabul edildi. BULGULAR Denenen 1,00, 2,00, 4,00 ve 6,00 ml/100 g konsantrasyonlarýndaki azadirachtinin Galleria mellonella larvalarýnýn total glikojen miktarýna etkileri Tablo, þekil 1' de verilmiþtir. Birey baþýna düþen total glikojen miktarýnda denenen tüm konsantrasyonlarda kontrol grubunda gözlenen maximum deðere göre azalma meydana gelmiþtir. En yüksek konsantrasyon olan 6,00 ml azadirachtin içeren besinde, total glikojen miktarý 0,012 mg olan kontrole göre yaklaþýk %50 azalarak 0,006 olarak tespit edilmiþtir. Farklý azadirachtin oranlarý kendi aralarýnda karþýlaþtýrýldýðýnda istatistiki olarak önemli bulunmuþtur. 4,00 ve 6,00 ml azadirachtin içeren deney gruplarýndaki azalma No: 81,

4 Ekoloji Sezer ve Ozalp istatistiki açýdan önemli bulunmamýþtýr. TARTIÞMA Sunulan çalýþmada farklý azadirachtin konsantrasyonlarýnýn G. mellonella (L.) larvalarýndaki total glikojen miktarýna etkileri araþtýrýlmýþtýr. Günümüzde pestisidlerin ortaya çýkardýðý bazý önemli sorunlar nedeniyle bunlara alternatif oluþturabilecek çözümler aranmakta, çalýþmada kullanýlan azadirachtin zararlýlarla mücadelede doðal ve bitkisel özelliklerinden dolayý tercih edilen alternatifler arasýnda yer almaktadýr. Toksik maddelerin hayvanlarda, hücresel ve sistemik iþlevsel bozukluklara neden olduðu ve birçok biyokimyasal deðiþiklikleri uyardýðý bilinmektedir (Orr ve Downer 1982, Bhosale ve Kallapur 1985). Yapýlan benzer çalýþmalarda azadirachtinin toksik etkisinden dolayý Plodia interpunctella'da sindirim epitel hücreleri, emilimi gerçekleþtiremeyip beslenme eksikliðine sebep olurken, total glikojen ve protein miktarlarýnda azalma meydana gelmiþtir (Rharrabe ve ark. 2008). Azadirachtin, bazý böcek türleri için beslenmeyi önleyici, birçok böcek türü ve bazý arthropodalar için ise büyümeyi durdurucu özellik göstermekte (Morgan 2009), ayrýca bunlara ek olarak 5. larval evredeki S. litura ile yapýlan çalýþmada duyarsýzlaþmaya da neden olduðu bilinmektedir (Bomford ve Isman 1996). Azadirachtinin birçok böcek türünde beslenmeyi engelleyici ve uzaklaþtýrýcý etkisi araþtýrýlmýþ, Thaumetopoea pityocompa (Schiff.) larvalarýnda beslenme aktivitesini azalttýðý (Unal ve Akkuzu 2009), ayrýca S. littoalis'in sentetik besinine eklenen azadirachtinin besin alýmýnda azalmalar meydana geldiði, hatta larvalarýn normal besine alýndýktan sonra bile bu etkinin devam ettiði gözlenmiþtir (Martinez ve Van Emden 1999). Diabrotica speciosa (Genn.) üzerinde Melia azedarach'ýn meyve, çiçek ve yaprak ekstraktarýnýn beslenmeyi caydýrýcý etkisinin olduðu, en çok etkinin ise meyve ekstraktýnda görüldüðü tespit edilmiþtir (Ventura ve Ito 1999). Azadirachtinin meydana getirdiði bu durum, G. mellonella larvalarýnda da dýþarýdan enerji gereksinimini karþýlayacak besin alýmýný gerçekleþtiremediði için larva evresinde depolanan glikojen bileþenlerini kullanma gereksinimine yol açmýþ olabilir. Ayrýca kontrol grubuna göre kýyaslandýðýnda 6,00 ml konsantrasyonunda azadirachtin içeren grupta yaþ aðýrlýðýnda meydana gelen yaklaþýk %50 oranýndaki azalmanýn nedeni azadirachtinin beslenmeyi önleyici etkisi olabilir. Larval geliþmedeki bu olumsuzluklar, azadirachtinin, böceklerde geliþmeyi düzenleyen endokrin ve neuroendokrin sistem etkisine baðlý olabilir. Çünkü böceklerde hormonlarýn salgýlanmasýnýn kontrolü, 70 Tablo 1. Farklý azadirachtin oranlarýnýn G. mellonella larvalarýnýn total glikojen miktarýna etkileri. *: SNK: a, b, c harfleri konsantrasyonlar arasýndaki farký belirlemek amacýyla kullanýlmýþtýr. Ayný harfi içeren veriler arasýnda P<0.05 düzeyinde istatistik ayýrým yoktur. X ± sx: Aritmetik ortalama ± Standart hata **: Kontrol Þekil 1. Azadirachtinin 0,00, 1,00, 2.00, 4,00 ve 6,00 ml içeren besinin G. mellonella larvalarýnda birey baþýna düþen total glikojen miktarýna etkileri. dýþarýdan gelen çevresel uyarýlarýn sinir sistemi ve endokrin sistemi üzerindeki etkileri ile gerçekleþmektedir. Böceklerde deri deðiþtirme ve baþkalaþým, juvenil hormon ve ekdizon hormonu ile kontrol edilmektedir (Riddiford 1994, Hiruma ve ark. 1999). Azadirachtinin yapýlan çalýþmalarda, böceklerde deri deðiþtirmeyi engelleyerek anormal bireylerin oluþmasýna neden olduðu ve böylece juvenil hormon etkisi gösterdiði anlaþýlmýþtýr (Dorn ve ark. 1986). Juvenil hormon ve juvenil hormon analoglarý ektisteroidlerin sentezini düzenlemektedir. Yapýlan çalýþmalar göz önünde tutalacak olursa, G. mellonella larvalarýndaki total glikojen miktarýndaki azalmaya, juvenil hormon analogu olarak da etki gösterebilen azadirachtinin yol açtýðý söylenebilir. Azadirachtin, carpus allatumdan salýnan juvenil hormonun azalmasýna sebep olmaktadýr (Rembold ve ark. 1987). Bu da larval periyodun uzamasýna yol açacaðý için gereðinden fazla deri deðiþtirme meydana gelecek ve sonuç olarak fazla enerji harcanmasýna neden olacaktýr. Örneðin, Manduca sexta'da yüksek dozlarda azadirachtin gereðinden fazla deri deðiþtirmeye (Schlüter ve ark. 1985), Oncopeltus fasciatus'da orta dozdaki azadirachtin deri deðiþtirmeyi No: 81, 2011

5 Azadirachtinin Galleria mellonella Larvalarýnda Total Glikojen... Ekoloji durdurarak larva halinde kalmasýna neden olmakta, yüksek dozlarda ise yetiþkin böceðin deri deðiþtirmesini durdurmakta, düþük dozlarda ise deri deðiþtirmeyi sadece geciktirmekte (Dorn ve ark. 1986), Tenebrio molitor'da ise geliþmeyi aksatarak yetiþkin böceðin deri deðiþtirmesini önlemektedir (Pascual ve ark. 1990). Carausius morosus ile yapýlan çalýþmalarda juvenil hormonun salgýlandýðý Carpus allatumun aþýlanmasý ile oksijen harcanmasý yükselmiþtir. Buna baðlý olarak mitokondrilerin faaliyeti artmýþtýr. Juvenil hormonun bazý doku ve organlara etki ederek metabolizmayý etkilediði de bilinmektedir (Kýsmalý 1980). Bu çalýþmalar da göz önünde tutularak, yaptýðýmýz deneyde juvenil hormon analogu olan azadirachtinin de mitokondrilerin faaliyetini arttýrarak enerji kaybýna neden olduðu söylenebilir. Çalýþmalarýmýz sonunda elde edilen verilere göre, azadirachtinin, G. mellonella larvalarýnýn total glikojen miktarlarýnda meydana gelen bu azalmalar diðer çalýþmalara paralellik göstermektedir. Azadirachtinin böceklerde büyüme ve deri deðiþtirmede görevli hormonlarý inhibe etmesi, G. mellonella'nýn doðadaki yaþam süresini azaltacaktýr. Ayrýca, insan, hayvan ve çevre açýsýndan son derece güvenilir bir madde olmasý nedeniyle organik tarým ve entegre mücadelede doðaya zararlý olmayan bitkisel insektisitlerin kullanýmýna olanak saðlamýþ olacaktýr. KAYNAKLAR Abdul Razak T, Sivasubramanian P (2007) Effect of Three Botanical Oils on Carbohydrate Content in Cheilomenes sexmaculata Fabricius and Chrysoperla carnea Stephens. Asian Journal of Biochemistry 2 (2): Adel MM, Sehnal F (2000) Azadirachtin Potentiates the Action of Ecdysteroid Agonist RH-2485 in Spodoptera littoralis. Journal of Insect Physiology 46 (3): Akyol E, Yeninar H, Þahinler N, Ceylan DA (2009) Büyük Balmumu Güvesi Galleria mellonella L.'nýn (Lepidoptera:Pyralidae) Kontrolünde Karbondioksitin (CO2) Kullanýmý. Uludað Arýcýlýk Dergisi 9 (1): Badhiya RL, Hazaraki LK (1996) Effect of Methoprene and Diflubenzuron on Water, Lipid and Chitin content of Dicladispa armigera. Entomon 21: Barwal RN, Karla RL (2001) Changes in the Lipid of Rust-Red Flour Beetle, Tribolium castaneum Herbst. On Theie Exposure to Dieldrin. Journal of Applied Zoology Research 12: Bhosale SH, Kallapur VL (1985) Changes in the Metabolic Fuel Reserves of the 5th Instar, Bombyx mori, Following Endosulfan Treatment. Entomon 10: 281. Blaney WM, Simmonds MSJ, Ley SV, Anderson JC Toogood PL (2004) Antifeedant Effects of Azadirachtin and Structurally Related Compounds on Lepidopterous Larvae. Entomologia Experimentalis et Applicata 55 (2): Bomford MK, Isman MB (1996) Desensitization of Fifth Instar Spodoptera litura of Azadirachtin an Neem. Entomologia Experimentalis et Applicata 81: Bronskill J (1961) A Cage to Simplify the Rearing of the Greater Wax Moth, Galleria mellonella (Pyralidae). Journal of Lepidopterists Society 15 (2): Butterwort JH, Morgan ED (1971) Investigation of the Locust Feeding Inhibition of the Seeds of the Neem Tree, Azadirachta indica. Journal of Insect Physiology 17 (7): Carpinella MC, Defago MT, Valladares, G, Palacios SM (2003) Antifeedant and Insecticide Properties of a Limonoid from Melia azedarach (Meliaceae) with Potential Use for Pest Management. Journal of Agriultural Food Chemistry 51 (2): Croft BA (1990) Arthropod Biological Control Agents and Pesticide. Wiley, New York. Cetin H, Demir E, Kocaoglu S, Kaya B (2010) Insecticidal Activity of Some Synthetic Pyrethroids with Different Rates of Piperonyl Butoxide (PBO) Combinations on Drosophila melanogaster (Diptera: Drosophilidae). Ekoloji 19 (75): Chauhan P, Shivakumar MS, Muthusony R, Kumar D (2011) Larvicidal Activity of Solvent Leaf Extracts of Cassia fistula (Linn) and Clerodendron inenme (Gaertn) on the Spodoptera litura (Insecta: Noctuidae): A potential botonical Alternative. Journal of Ecobiotechnology 3 (7): 1-4. Davis PH (1975) Flora of Turkey and the East Aegean Islands. Edinburgh University Press, Edinburg. Dorn A, Rademacher JM, Sehn E (1986) Effects of Azadirachtin on the Moulting Cycle, Endocrine System and Ovaries in Last-Instar Larvae of the Milkweed Bug, Oncopeltus fasciatus. Journal of Insect Physiology 32 (3): Haynes KF (1988) Sublethal Effects of Neurotoxic Insecticides on Insect Behavior. Annual Review of Entomology 33 (1): Huang Z, Wei H, Daij Du J (2005) Effect of Azadirachtin on the Bioactivities and Protein Expression in Asian Corn Borer (Ostrinia furnacalis Guenée). Chinese Journal of Applied and Environmental Biology 11: Isman MB (2006) Botanical insecticides, Deterrents and Repellents in Modern Agriculture and an Increasingly Regulated World. Annual Review of Entomology 51: Kismali Þ (1980) Böceklerde Juvenil Hormonun Etkileri. Türkiye Bitki Koruma Dergisi 4 (4): Lin-Er L, Van Loon JJA, Schoonhoven LM (2008) Behavioural and Sensory Responses to Some Neem Compounds by Pieris brassicae Larvae. Physiological Entomology 20: No: 81,

6 Ekoloji Sezer ve Ozalp Martinez SS, Van Emden HF (1999) Sublethal Concentrations of Azadirachtin Affect Food Intake, Conversion Efficiency and Feeding Behaviour of Spodoptera littoralis (Lepidoptera: Noctuidae). Bulletin of Entomological Research 89: Malczewska M, Gelman DB, Cymborowski B (1988) Effect of Azadirachtin on Development, Juvenile Hormone and Ecdysteroid Titres in Chilled Galleria mellonella Larvae. Journal of Insect Physiology 34 (7): Miller F, Uetz S (1998) Evaluating Biorational Pesticides for Controlling Arthropod Pests and Their Phytotoxic Effects on Greenhouse Crops. HortTechnology 8 (2): Mordue AJ, Blackwell A (1993) Azadirachtin: an Update. Journal of Insect Physiology 39: Morgan ED (2009) Azadirachtin, a Scientific Gold Mine. Bioorganic and Medicinal Chemistry 17 (12): Nath BS (2002) Shifts in Glycogen Metabolism in Hemolymph and Fat Body of the Silkworm, Bombyx mori (Lepidoptera:Bombycidae) in Response to Organophosphorus Insecticides Toxicity. Pesticide Biochemistry and Physiology 74 (2): Orr GL, Downer RGH (1982) Effect of Lindane (r-hexachlorocyclohexane) on Carbohydrate and Lipid Reserves in the American Cockroach, Periplaneta americana. Pesticide Biochemistry and Physiology 17: Pascual N, Marco MP, Belles X (1990) Azadirachtin induced imaginal moult deficiencies in Tenebrio molitor L. (Coleoptera: Tenebrionidae). Journal of Stored Products Research 26 (1): Rembold H, Uhl M, Muller T (1987) Effects of Azadirachtin A on Hormone Tires During the Gonadotrophic cycle of Locusta migratoria. In: H. Schmutterer H, Ascher KRS (eds), Proceedings of the 3 rd International Neem Conference July, GTZ Eschborn, Riddiford LM (1994) Cellular and Molecular actions of Juvenile Hormone. I. General considerations and premetamorphic actions. Advances in Insect Physiology 24: Rharrabe K, Amri H, Bouayad N, Sayah F (2008) Effects of Azadirachtin on Post-Embryonic Development, Energy Reserves and -amylase Activity of Plodia interpunctella Hübner (Lepidoptera: Pyralidae). Journal of Stored Products Research 44 (3): Roe HJ, Batley JM, Gray RR, Robinson JN (1961) Complete Removal of Glycogen from Tissues by Extraction with Cold Trichloroasetic Acid Solution. Journal of Biological Chemistry 236: Sayah F, Idaomar M, Soranzo L, Karlinsky A (1998) Endocrine and Nevroendocrine effects of Azadirachtin in adult females of the earwig Labidura riparia. Tissue and Cell 30 (1): Schluter U, Bidmon HJ, Grewe S (1985) Azadirachtin Affetcs Growth and Endocrine Events in Larvae of the Tobacco Hornworm, Manduca sexta. Journal of Insect Physiology 31 (10): Schmutterer H, Singh RP (1995) List of Insect Pests Susceptible to Neem Products. In: Schmutterer H (eds), The neem Tree Azadirachta indica A. Juss. and Other meliaceous Plants, VCH, Weinheim, Schmutterer H (1990) Properties and Potential of Natural Pesticides from the Neem Tree, Azadirachta indica. Annual Review of Entomology 32: Schmutterer H (1997) Side-effects of Neem (Azadirachta indica) Products on Insect Pathogens and Natural Enemies of Spider Mites and Insects. Journal of Applied Entomology 121: Seyoum E, Bateman RP, Charnley AK (2002) The effect of Metarhizium anisopliae var aerdium on Haemolymph Energy Reserves and Flight Capability in the Desert Locust, Schistocerca gregaria. Journal of Applied Entomology 126: Takada YS, Kawamura Tanaka T (2001) Effects of Various Insectcides on the Development of the Egg Parasitoid Trichogramma dendrolimi (Hymenoptera:Trichogramatidae). Journal of Economical Entomology 94: Tang YQ, Weathersbee IIIAA, Mayer RT (2002) Effects of Neem Seed Extract on the Brown Citrus Aphid (Homoptera: Aphiididae). Environmental Entomology 31 (1): Tunaz H, Uygun N (2003) Insect Growth Regulators for Insect Pest Control. Turkish Journal of Agricultural 28: Uckan F, Sak O (2010) Cytotoxic Effect of Cypermethrin on Pimpla turionellae (Hymenoptera: Ichneumonidae) Larval Hemocytes. Ekoloji 19 (75): Unal S, Akkuzu E (2009) Larvaecidal Effects of Azadirachtin on the Pine Processionary Moth. African Journal of Biotechnology 8 (19): Ventura MU, Ito M (1999) Antifeedant Activity of Melia azedarach (L.) Extracts to Diabrotica speciosa (Genn.) (Coleoptera: Chrysomelidae) Beetles. Brazilian Archives of Biology and Technology 43 (2): Vijayaraghauon C, Chitra KC (2002) Total Protein and Free Amino Acid Content of Spodoptera litura (Fab.) due to Botanicals and Conventional Insecticides. Indian Journal of Entomology 64: Wang AH, Wu JC, Yu YS, Liu JL, Yue JF, Wang MY (2005) Selective Insecticde-Induced Stimulation on Fecundity and Biochemical Changes in Tryporyza incertulas (Lepidoptera: Pyrelidae). Journal of Economic Entomology 98: Willrich MM, Boethel DJ (2001) Effects of Diflubenzuron on Pseudoplusia includens (Lepidoptera: Neoctuidae)and its Parasitoid Copidosomafloridanum (Hymenoptera: Encyrtidae). Environmental Entomology 30: No: 81, 2011