Bağ. Verdun Savaşları. Çanakkale ve. Arasındaki. Birinci Dünya Savaşı, birçok önemli ve kanlı muharebeye sahne olmuştu.

Transkript

1 Evrensel Bakış Açısı Gürbüz Evren Çanakkale ve Verdun Savaşları Arasındaki Bağ Birinci Dünya Savaşı, birçok önemli ve kanlı muharebeye sahne olmuştu. Bunların belki de en önemlilerinden biri, Fransa topraklarında, Verdun bölgesinde yaşanmıştır. 21 Şubat 1916 tarihinde başlayan Verdun Muharebesi, Fransızların I. Dünya Savaşı nda büyük bir Alman saldırısını püskürttükleri çarpışma olarak bilinir. Fransız tarihçiler, Verdun de yaşananlar için, Dünya tarihinin gördüğü en korkunç muharebe ifadesini kullanmaktadır. Fransız Kara Kuvvetleri ve ordu arşivlerinde 31

2 ise bu muharebenin başlangıcını yaklaşık 6 ay öncesinden öngören, genelkurmayı uyaran yazışmaları içeren belgeler vardır. Söz konusu uyarıların hemen hepsi de, Çanakkale Savaşı (18 Mart Ocak 1916) sonrası ile ilgilidir. Bu belgelere geçmeden önce Verdun Muharebesini özetlemekte yarar var yılının 21 Şubat sabahı, saat 7.15 de, Fransız ordusunu hazırlıksız yakalayan Alman ordusunun, Fransa nın Verdun kentindeki Caures ormanını ateş altına almasıyla muharebe başladı. Verdun, 300 gün süren ve her iki taraftan da 300 bin askerin yaşamını yitirdiği, savaş tarihin en kanlı muharebelerinden biri olarak kayıtlara geçti. Fransızlar çok ağır bir bombardımana hazırlıksız yakalanmıştı. Almanlar, saldırıdan dört gün sonra Verdun u çevreleyen kalelerden biri olan Douaumont Kalesi ni ele geçirmeyi başardı. Destek birlikleriyle gelen Fransız General Philippe Pétain in bölgeye ulaşmasıyla dengeler değişti. General Pétain in saldırı emri ile büyük kayıplar veren Fransız ordu- 32 su, buna rağmen Alman ilerleyişini durdurdu. Bölgede aylarca süren çatışmaların ardından Almanlar Verdun u Fransızlardan alamayacaklarını anlayınca geri çekildiler. Böylelikle Fransızlar yaklaşık bir yıl dayanarak daha önce kaybettikleri toprakları Almanlardan geri aldı. Verdun Savaşı olarak da anılan bu muharebenin özelliklerine de kısaca değinelim. Savaşa iki tarafın müttefikleri de katıldı. İngilizler, 19 bin 240 asker Lloyd George Anlaşılan o ki, siz Almanlarla başa çıkamayacaksınız, biz yine Fransa ya yardıma, hatta kurtarmaya gideceğiz kaybetti. Verdun, tarihte İngilizlerin Fransızlara yardım ettiği birçok savaştan biridir. İngiltere Başbakanlarından David Lloyd George un, Anlaşılan o ki, siz Almanlarla başa çıkamayacaksınız, biz yine Fransa ya yardıma, hatta kurtarmaya gideceğiz şeklindeki sözleri Fransa da kırgınlık yaratmıştır. Verdun, kamerayla çekilerek sinemalara yansıyan ilk savaş olmuştur. Taraflar savaş sırasında toplam 40 milyon top mermisi kullandı. Asker kayıplarının yüzde 70 i de topçu ateşi sonucu oluştu. Öyle ki, topçu atışları nedeniyle Fransız ve

3 Alman askerlerinin, cesetleri, kemikleri birbirine karıştı. Bu yüzden yaklaşık 170 bin Alman ve Fransız askeri toplu mezarlara gömüldü. O dönemin son teknolojisiyle üretilmiş silahlar ve gaz bombaları ilk kez bu savaşta kullanıldı. Öncelikle Almanlar, rakiplerini, büyük kitlesel kayıplar verdirerek yenebileceklerini düşündükleri için gaz silahını çoklukla kullandı. Fransızlar, ellerindeki gaz maskeleri yetmediği için İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri nden yardım talep ettiler. Ancak gaz maskeleri cepheye ulaşıncaya kadar büyük kayıplara uğradılar. Verdun ün bir özelliği de siper savaşlarına sahne olmasıdır. Aralarındaki mesafenin kimi zaman 2 metreye indiği siperler, 2 taraf arasında yiyecek, içecek, sigara, ilaç, pansuman malzemesi değişimine de sahne olmuştur. Birbirine düşman askerler arasında yakın arkadaşlıklar kurulmuştur. Verdun de görev yapan Fransız Hava Kuvvetleri yaşadığı kayıpların artması üzerine Amerikan pilotlardan yardım almak zorunda kalmıştır. Savaş öylesine şiddetli geçmişti ki, sadece Verdun değil bölgedeki 8 kent daha tamamen harabeye döndü. Şimdi gelelim, yazının başında bahsettiğimiz belgelere. İngiltere ve Fransa, Çanakkale Savaşı sırasında yaklaşık 1 yıl boyunca bölgeye önemli bir askeri güç yığmak zorunda kalmıştı. Almanya nın, Osmanlı Devleti ni 1. Dünya Savaşı nda yanına almasının önemli nedeninin de, çatışmaları daha geniş topraklara yayarak, İngiltere ve Fransa nın Avrupa cephesindeki gü- 33

4 Verdun ün bir özelliği de siper savaşlarına sahne olmasıdır. cünü azaltmaktı. Türklerin şiddetli direnişi karşısında duraklayan ve ne pahasına olursa olsun Çanakkale yi geçmek isteyen müttefiklerin buraya sürekli daha çok asker yığması, Almanların Avrupa daki işini kolaylaştırıyordu. Bu stratejinin farkına varan İngiliz ve Fransız askeri istihbaratı, konuya ilişkin uyarılarını yetkililere yapmıştır. Fransız Deniz Albay Souchon, Savunma Bakanlığı na, Genelkurmay Başkanı General Philippe Pétain in de hazır bulunduğu bir oturumda, sözlü olarak da sunduğu, 4 Ağustos 1915 tarihli istihbarat ve değerlendirme raporunda, Çanakkale de Türklerin direnişi mütte- 34 fiklere sadece asker ve zaman kaybettirmiyor, aynı zamanda önemli bir tehlikenin de işaretlerini veriyor. Burada dikkat edilmesi gereken konu, Avrupa daki duruma ilişkindir. Alman General Eric Von Falkenhayn ın birçok kez Fransa sınırında incelemeler yapmasıdır. Görünen o ki, müttefikler Çanakkale cephesine yoğunlaştıkça, Almanların Avrupa da, özellikle Fransa sınırından saldırı planları değer kazanıyor. Alsace Lorrain bölgesinde Metz-Nancy-Verdun üçgeni büyük bir ihtimalle Alman saldırısının hedefi olacaktır demektedir. Bu rapordan 1 hafta sonra, İngiliz istihbarat subayı Albay Ownel, İngiltere Savunma Bakanlığı na, 11 Ağustos 1915 tarihini taşıyan acil kodlu yazısında, özetle Almanya nın stratejisi giderek belli oldu. Çanakkale de öne sürdükleri Türkler sayesinde müttefiklerin yaklaşık 600 bin askerini meşgul edip, Avrupa cephesinde büyük bir saldırıya hazırlanıyor. Bunu Çanakkale ye yöneldiğimiz günlerde anlayamamıştık, ancak Fransa sınırındaki Alman askeri istihbarat faaliyetlerinin hız kazanması, General Eric Von Falkenhayn ın en güvendiği adamlarını Alsace Lorrain bölgesindeki Fransız kaleleri ile savunma hattı

5 üzerinde çalışmaya yöneltmesi, büyük bir saldırının hazırlığıdır. Son 2 ayda, Metz ve Verdun de yakalanan 11 Alman casusunun üstünden çıkan haritalar, Almanya nın müttefikleri hazırlıksız ve zayıf durumda yakalama planını kanıtlamaktadır demektedir. Bu iki belgenin dışında belki Savaş kurbanı askerler de Verdun Muharebesi nin gerçek anlamda haberini veren istihbarat, Fransız Binbaşı Philippe Durant ın imzasını taşıyan raporda bulunmaktadır. Yakalanan Alman casuslardan biri olan ve Teğmen rütbesi taşıdığı çok sonra ortaya çıkan Radolph Wagner i sorgulayan Durant, Almanya bizi tuzağa düşürdü. Bize katılmak isteyen Osmanlı Devleti ni kabul etmeyerek, onları Almanya nın yanına ittik. Çanakkale deki Alman subaylar Türk askerinin hayatını hiçe saydı. Çünkü Türkler canları pahasına müttefiklerle savaşı ne kadar uzatırsa Avrupa dan Alman ordusunun saldırısı kolaylaşacak. Zayıf halka Verdun olabilir. Almanya Çanakkale üzerinden Verdun hesabı yapıyor şeklindeki değerlendirmesi ile bugün bile pek fazla bilinmeyen bir gerçeğe yani Çanakkale ile Verdun arasındaki Binbaşı Philippe Durant: Almanya bizi tuzağa düşürdü. Bize katılmak isteyen Osmanlı Devleti ni kabul etmeyerek, onları Almanya nın yanına ittik... bağa işaret etmektedir. Nitekim Çanakkale Savaşı nın bitmesinden yaklaşık 1,5 ay sonra Almanlar, Verdun e saldırmıştır. Peki, neden bu kadar süre beklediler sorusunun yanıtını da, bir başka yazıda, yine belgeler üzerinden vereceğiz. gurbuzevrenbd@gmail.com 35