BOR KARBÜR ÖN FİZİBİLİTE ETÜDÜ

Transkript

1 ETİ HOLDİNG A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BOR KARBÜR ÖN FİZİBİLİTE ETÜDÜ PLANLAMA VE BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI Mayıs 2003 ANKARA

2 PLANLAMA VE BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI HAZIRLAYAN: BAHADDİN YESİLKAYA GÜLÇİN İBİŞOĞLU BAŞ MÜHENDİS TEKNİK UZMAN KONTROL: HİLMİ ANGIN MÜDÜR ONAYLAYAN: ALİ SAPMAZ DAİRE BAŞKANI II

3 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ... Hata! Yer işareti tanımlanmamış. 1. BOR KARBÜR Kimyasal Dayanımlar; Kullanımlar: Malzeme Özellikleri: Bor karbür Üretim Metodu DÜNYA BOR KARBÜR ÜRETİMİ, TÜKETİMİ VE TİCARETİ Kapasite: Pazar Durumu: Fiyatlar: Önemli Notlar: YURTİÇİ PİYASA VE TALEP ÖN GÖRÜLEN TESİSİN ÖN FİZİBİLETİSİ GENEL Kapasite Kuruluş Kapasitesinin Seçimi Kuruluş Yeri Projenin Teknik Yönü Hammadde Durumu Üretim Metodu Makine ve Teçhizat Teknik Yardım MALİ ANALİZLER I KABULLER YATIRIM TUTARININ HESAPLANMASI İŞLETME DÖNEMİ GELİR-GİDER TAHMİNLERİ MALİ ANALİZLER II EKONOMİK DEĞERLENDİRMELER...18 KAYNAKÇA...19 EKLER

4 ABSTRACT PROJECT NAME PROJECT STATUS PROJE JUSTIFICATION PRODUCT CAPACITY Boron Carbide Plant New Investment Export Boron Carbide 50 tons/year Investment with allowance Investment without allowance ROJECT TOTAL US$ Fixed Capital Investment Operating Capital INVESTMENT PERIOD (Year) 3 3 Economic Life (Year) INCOME AND EXPENSE STATUS Annual sales ($ US) 1,500 Million 1,500 Million Annual Operating cost ($ US) Annual Net Profit ($ US) ECONOMİC ANALYSIS Internal Rate of Return 30,4 28 Payback period 1,87 a 1,87 a Net Present Value ($ US) 2,5 Million 2,4 Million Profit / Cost Rate 1,85 1,85 2

5 YÖNETİCİ ÖZETİ PROJE ADI Bor karbür Tesisi PROJE NİTELİĞİ Yeni Yatırım PROJE GEREKÇESİ İhracat ÜRÜN Bor karbür KAPASİTE 50 ton/yıl Yatırım indirimli Yatırım indirimsiz PROJE TUTARI US$ Sabit Sermaye Yatırımı İşletme Sermayesi Yatırımı YATIRIM DÖNEMİ 3 Yıl 3 Yıl EKONOMİK ÖMÜR 20 Yıl 20 Yıl GELİR-GİDER DURUMU Yıllık Gelirler Toplamı 1,500 Milyon US$ 1,500 Milyon US$ Yıllık İşletme Giderleri US$ US$ Yıllık Net Kar US$ US$ EKONOMİK VERİLER VE RANTABİLİTE (Baz Durumda) İç Karlılık Oranı 30,4 28 Geri Ödeme Süresi 1,87yıl 1,87 Yıl Net Bugünkü Değer 2,5 Milyon US$ 2,4 Milyon US$ Fayda/Masraf Oranı 1,85 1,85 3

6 1. BOR KARBÜR Bor karbür, metal olmayan en önemli gruba ait olup, en sert malzemedir. Mükemmel özellikleri arasında : Ekstrem sertliği; onu ancak Elmas ve kubik Bor Nitrür (cbn) aşar. Birçok kimyasal reaksiyonlara karşı dayanımı çok yüksektir. Diğer mükemmel özelliği ise düşük yoğunluğu ile ısı dayanımıdır. İçerik bakımından yaklaşık % 80 Bor ihtiva etmesi, bileşiğin yüksek ergime noktası ve iyi kimyasal ve fiziksel kararlığından dolayı nötronların absorbe edilmesinde bor karbür daha etkin ve daha ekonomiktir. İçeriğinde yüksek bor ihtiva etmesi, Bor karbürü diğer bor bileşikleri üretmede önemli bir kaynak kılmaktadır. Örneğin; en ilginç olanlar arasında, Bor halojenleri veya borlu metaller bulunmaktadır. Bor Karbür C de, Bor oksit bileşimi ve Karbondan elde edilmektedir. Bileşimdeki sınır aralıkları (bor oranları) nispeten muhteliftir. Bor/Karbon oranı 3.8 den 10.4 e kadar; teknik Bor Karbür için aşağı yukarı değer aralıkları ise, 3,9 den 4,3 e kadar değişmektedir. (tipik bor/ Karbon oranları 4,0 4,1 dır.) 1.1. Kimyasal Dayanımlar; Sulu ortamdaki asitli Minerallere ve alkalilere karşı olan dayanımı, Organik bileşiklere karşı dayanımı, Sıvı asit/sülfürik asit ve Sıvı asit/nitrik asitler gibi bileşimlerde çok yavaş bir şekilde çözülmeleri. Reaksiyon hızı,tozun inceliği ile doğru orantılıdır C deki su buharına karşı dayanıklıdır. Sıcaklık ve tozlanma ile Oksitlenme yükselir. Boratların oluşumu esnasında, alkaliler ve asit eriyiklerin hücumuna suratlı bir şekilde maruz kalırlar. Asidik Ortamda büyük tane boyutu için, Max. Çalışma sıcaklığı C dir. İnce taneli boyut için Asidik ortam ise C ye göre hazırlanır Kullanımlar: Makine-ve Çalışma aletleri yüzeylerinin işlemesi için kullanılır (özellikle sert metallerin Lopçukları): Başta kesim plakaları olmak üzere, anaç taşlar,her türlü matriksler,soğuk çekilmiş aletler,akıcı baskı aletleri,demircilik,matkap uçları, kılavuzlık, ok dövme 4

7 keskisi,valfler,valf yatakları,piston ringleri,silindir düğmeler,silindir burçlar,silindirik yüzeyler,dişli mekanizmalar, rulman yatakları,salmastra kutuları,püskürtmeli pompalar,sertleştirilmiş oturak yüzeyleri,suni malzeme pres kalıpları,her türlü eğitim alet ve kesiciler, rendeler, frezeler, krank miller, ve differansiyaller gibi alanlarda yüzey işlenmesinde kullanılır. Seramikler ve Sert çalışma malzemelerinin İşlenmesinde (Lopçuklar ve Testereler gibi ) kullanılır. Örneğin; Oksitli olmayan Seramikler (Si 3 N 4,SiC,),Oksitli Seramikler (Al 2 O 3,ZrO 2 ), Mineraller,Quars,tabii ve sentedik taşlar,optik camlar, gibi Ultrason Delinmeler: Cam,Seramik,Silisiyum ve Minerallerin işlenmesi için gerekli delinme ortamı. Metallurji ve Ateşe dayanıklı Alanlarda: İçinde bağlayıcı olarak karbon bulunan refrakterlerde karbonun oksitlenmesini önlemek için (Antioksidant olarak) kullanılır. Bor karbür Termik Nötronların Absorbsiyonun da ve aynı zamanda Nükleer kalkan ve kontrol çubukları ve şut daldırma peletlerinde kullanılır. Yüksek randımanlı Seramikler: Mühendislik-ve Seramikli yapı parçaları imalatı için gerekli olan bir hammaddedir. Metal Matriks Kompoziteleri: NE-Metallerin Partüküllerinin güçlenmesinde kullanılır. Termik nozül: Örneğin; Kum ve alümina püskürtme Nozülleri imalatlarında kullanılır Malzemenin Özellikleri: GÖRÜNÜMÜ Birimler Siyah,parlak Toz Kimyasal Formül B 4.9 C,B 4.3 C (B4C) Molekül Ağırlığı g 54,17-58,50 (55.26) Bor İçeriğ % 77,83-79,47 (78.26) Kristal Yapısı römbedrik Özg.Ağırlık kg/m Ergime Noktası 0 C[K] 2450[2723] Kaynama Noktası 0 C[K] 3500[3773] Sertlik Mohs Skala Nmm 2 9, Knoop (0,1) Isı Geçirgenliği (25 0 C) W/MK 35 Isıdeğişme Genliği 1/0 C 6 5/10 Elektrik direnci (25 0 C)? cm 0,1-10 Mikroskobik karşılama barn 600 kesiti (termik Nötronlar) Kaynak: Wacker 5

8 FEPA Standardına Göre Teslimat Programları Tane Boyutuna göre Sipariş Numaraları (1µm-20mm arası) Tane Numaraları Ana Pay F µm F µm F µm F µm Makro- F µm Taneleme F µm F µm F µm F µm F µm F ,5 µm F µm F µm Mikro- F µm Taneleme F µm F µm F µm F µm FEPA Standardı Dışındakiler 1500 yak. 5.µm ve daha ince Kaynak: Wacker Bor karbür FEPA- standardına göre hem karışık tane halinde,hem mevcut şekliyle teslimat yapılmaktadır. Tablo da görüldüğü gibi,tane boyutu aralıkları 1µm 20 mm üstü kadar büyüklüktedir. Tabloda Tipik Analiz değerleri Analiz Değerleri (Üretim ve hazırlama durumlarına bağlı) Tane karışımı Tane karışımı Tane karışımı Mikro taneleme Mikro taneleme F 240-F1200 F B min. 70 min. 70 min. 72 min. 76 min. 76 C min. 19 min. 19 min. 19 min min B 2 O 3 max.3 max. 1 max. 1 max.0,2 max.0,5 Fe max. 1,0 max.0,3 max.0,2 max. 0,2 max. 0,15 O max. 1,0 max. 1.5 max. 1,0 max. 1,0 N max. 2 max. 2 max. 2,5 max. 1,0 max.1,0 Si max.0,5 max. 0,3 max.0,2 max. 0,15 max. 0,15 Kaynak: Wacker 6

9 1.4. Bor karbür Üretim Metodu Bor karbür; Borik asit (H 3 BO 3 ) veya Bor oksiti (B 2 O 3 ), Elektrik Ark Fırınlarında uygun sıcaklık ortamında karbon ile redüklemek suretiyle üretilir. Reaksiyon Prosesi şöyledir: 2B 2 O 3 +7C---- B 4 C+ 6CO, 4H 3 BO 3 +7C---- B 4 C+ 6CO+6H 2 O Proses Reaksiyonu endotermik olup, mol başına 1812 kj veya 9.1 kwh/kg enerji gerekmektedir. Bu genellikle Elektrik Ark Fırınlarında C sıcaklık taşıması anlamına gelmektedir. Yani bir ton bor karbürün üretimi için gerekli olan enerji 9100 kwh tir. Reaksiyon sonucunda Bor karbürün Hammaddeye olan oranı: ¼ kadardır. Yani bir Birim Bor karbür elde etmek için dört birim hammadde kullanmak gerekmektedir. 2. DÜNYA BOR KARBÜR ÜRETİMİ, TÜKETİMİ VE TİCARETİ 2.1. Kapasite: 1992 yılında ABD ve Batı Avrupa da 230 ton pudra bor karbür tüketilmiştir. Ülkelerin Borkarbür ithalatları Ülke Miktar Değer Ortalama (ton) (1000 Us$) Fiyat($/kg) Almanya Fransa İngiltere ,50 Japonya ABD Toplam Kaynak: Eti Mine (USGS-Min.Yearbook 2001) 2.2. Pazar Durumu: ABD ve Batı Avrupa da 1992 yılında 230 ton pudra bor karbür tüketilmiştir. Bunun kaliteye göre dağılımı tespit edilememiştir. Fakat bunun tamamının en ucuz fiyatlı (30 US$/kg) ürün olduğu kabul edilirse sadece bu iki bölgedeki tüketim en az 7 Milyon US$ dır. Tüketimin yarısının refrakter, yarısının seramik kalite olduğu kabul edilirse bu iki bölgedeki tüketim Milyon US$ arasında olur. 7

10 2.3. Fiyatlar: Seramik kalite bor karbürün ve % 99 luk pudra bor karbürün 1992 yılı fiyatları ise sırasıyla US $/kg ve 2150 US $/kg' tır. Refrakter kalite bor-karbürün 2001 yılı fiyatı 30 US $/kg civarındadır Ülkelerin Bor Karbür Ticareti ve Üretici Firmalar ABD nin son beş yılın İthalat ve İhracat Miktarları (ton) ITHALAT İHRACAT ,7 28,6 32,4 Kaynak: USGS ABD nin son beş yılın İthalat ve İhracat Rakamları (Mil.$) ITHALAT 5,8 6,3 7,60 6,97 6,87 İHRACAT 1,1 0,98 0,562 0,481 0,685 Kaynak: USGS ABD Bor karbür ithalatını genellikle şu beş ülkeden yapmaktadır. Bu ülkeler başta Almanya,Çin ve Japonya ön sıralarda yer almaktadır. İhracatını ise 18 Ülkeye yapmaktadır. 8

11 Bazı Üreticiler ve Üretim Kapasiteleri Ülke ABD Avrupa Firmalar American Elements Corp. Credyne İnc. Cercom İnc. Eagle-Picher Technologie Elektro Abrasives Exolon Washington Mills Elektro Co. Wacer Ceramics;almanya A.C.Starck Group,Almanya Sintee Keramic +UK Asya Boron Carbide, Hindistan Harwest Trading,Çin Mudanjiang Abrasives,Çin Kaynak: Eti Mine (USGS-Min.Yearbook 2001) 2.5. Önemli Bilgiler Alüminyum bor karbür sert (aşındırıcı) diskler yüksek hızlı uygulamalarda kullanılır. Dow Chemical firması 1997 yılında ayda adet disk üretmeyi 1998 yılında ise ayda adet disk üretmeyi planlamıştır yılında ise bu pazarda meydana gelecek yıllık %20 oranındaki gelişmeyi karşılayabilmek için başka bir tesis kurmayı planlamıştır. 3. YURTİÇİ PİYASA VE TALEP Üretimi düşünülen bor karbür ürünün yurt içi tüketimi hakkında devlet İstatistik Enstitüsünün verileri ve/veya bilgileri elde bulunmaktadır. Aşağıda tablo halinde, yılları arasında yurt içi bor karbür ithalatı- İhracatı ve ticari hacmi hakkında genel bir bilgi vermektedir. Yurt içinde Üretim yapılmamaktadır. Baz alınacak tüm datalar tamamen tahmine dayanarak kabul edilmiştir. Ön görülen üretim kapasitesi, ürünün tamamı veya büyük bir bölümü yurt dışına satılacak şekilde tasarlanması hedeflenmiştir. 9

12 Türkiye Bor Karbür İthalatı İhracatı ve Parasal Değer Yıllar İTHALAT İHRACAT kg/yıl $/yıl kg/yıl $/yıl , Kaynak: DİE (AÜ) 4. ÖN GÖRÜLEN TESİSİN ÖN FİZİBİLETİSİ 4.1 GENEL Kapasite Tesis kapasitesi 24 saat/ gün,330 gün / yıl, Üç vardiyalı çalışma düzeni ile 200 ton /yıl hammadde sarfiyatı ve 50 ton B 4 C / yıl üretilecek bir şekilde olacaktır. Elektrik Arc Fırını, Seçilen kapasiteye göre dizayn ve tasarımı yapılacaktır Kuruluş Kapasitesinin Seçimi Bu kapasite,gerek yurt içi gerekse yurt dışı Bor Karbür tüketimini esas kabul edilerek öngörülmüştür. Amaç, Ülke ekonomisine maximum düzeyde döviz girdisini sağlamak ve katma değer açısından bir imkan yaratmaktır Kuruluş Yeri Muhtemelen, Eti Holding A.Ş. Genel Müdürlüğüne Bağlı, Eti Bor A.Ş. Genel Müdürlüğü uhdesindeki uygun bir alanda kurulması öngörülecektir Projenin Teknik Yönü Proseste Hammadde olarak, Bor Oksit veya Borik Asit ile Kok Kömürün oranları ölçüsünde karışım gerçekleştirilerek, sağlanır Hammadde Durumu Bor Karbür Üretimi için gerekli olan Hammadde,Bandırma Bor Türevleri tesislerin üretilen Borik Asit, -ve Bor Oksit ve Kok Kömür ise, yurt dışından satın alma yoluyla, temin cihetine gidilecektir Üretim Metodu Bor Karbür Üretim Metodu,Elektrik Ark Fırınlarında Proses Girdileri olan susuz borik asidin kok kömürü ile Redüklenmesi sonucunda üretim gerçekleştirilecektir. 10

13 Makine ve Teçhizat Tesiste kullanılacak tüm makine ekipmanları ve Teçhizat bir liste halinde yurt içinden veya yurt dışından temin edilecek bir biçimde tanzim edilecektir Teknik Yardım Gerek geçmişte olsun gerekse günümüzde, halen Ülkemizde Bor Karbür üretimi yapılmadığından,ürün ile ilgili tüm teknik veri için gerek görülmesi halinde,bu alanda yurt dışında hizmet veren firmalarla temasa geçilerek teknik yardım talebinde bulunup, temin edilmesi yoluna gidilecektir. 11

14 4.2. MALİ ANALİZLER I KABULLER Bor Karbür Fiyat tespiti (30 $/kg); tamamen yurt dışı satış değerleri dikkate alınarak konulmuştur. Fırın Kapasite seçimi (50 ton/yıl) ;yurt içi ve yurt dışı tüketim değerleri ( ton/yıl ve pazar hedefi % 10) esas alınmıştır. Fırın ve fırın donanım fiyatının seçimi;yurt içindeki değişik ferro alaşımları üretimi alanında aynı özellikte ve aynı sistemle çalışan fırın tiplerinden esinlenerek,yaklaşık bir değer konulmuştur. Diğer tüm yardımcı ekipmanlar yaklaşık piyasa değerlerine göre fiyat konulmuştur. Yer seçimi; genel hammadde ve ulaşım dikkate alınarak Balıkesir/Bandırma bölgesi tercih edilmiştir. Yatırım indirimli ve yatırım indirimsiz uygulama incelenmiştir. Yatırım indirimi % 40 dır. Sonuçlar % 100 Kapasitede değerlendirilmiştir. 12

15 Proje Genel Özellikleri: Proje Kapasitesi : 50 ton/yıl Bor Karbür, Yatırım Süresi : 3 Yıl ( ) Projenin Ekonomik Ömrü: 20 Yıl ( ) 50 ton/yıl kapasiteli tesis Sabit Yatırım Tutarı : ABD $ Toplam Yatırım Tutarı : ABD $ Kara Geçiş Noktası : % 166 Geri Ödeme Süresi : 1.87 yıl YATIRIM TUTARININ HESAPLANMASI Yatırım Tutarı Tablosu HARCAMALAR TUTAR (Bin ABD $) 1. Etüt proje Know-how 45 2.Arsa bedeli Arazinin düzenlenmesi 8,4 5. İnşaat işleri Ulaştırma yatırımları 8,4 7. Ana fabrika makine donanımı Yard. İşletmeler makine donanımı Taşıma, sigorta ve gümrük giderleri Montaj giderleri Genel giderler 69,4 12. Taşıt araçları İşletmeye alma giderleri 9 ARA TOPLAM Beklenmeyen giderler 118 SABİT YATIRIM İşletme sermayesi 25 İLK YATIRIM TOPLAMI

16 Etüt ve Proje Giderleri Fabrika makine donanımının %8 i alınmıştır: ABD$ Know-How: Know-how için fabrika makine donanımının %5 alınmıştır: ABD $ Arsa Bedeli: Tesis ana binası, yardımcı tesisler, depolama ve idari binaları için m 2 (2.500 m 2 si kapalı, m 2 si açık alan olmak üzere) alan gerekmektedir. m 2 si TL den arsa bedeli 125 milyardan (1$= TL) ABD $ öngörülmüştür. Arazinin Düzenlenmesi: Arsa bedelinin % 10 u alınmıştır ABD $ İnşaat İşleri: Fabrika makine donanımının %10 u alınmıştır: ABD$ Ulaştırma Yatırımları: Arsa bedelinin % 10 u alınmıştır ABD $ Ana Fabrika Makine Donanımı: Ayrıntısı tabloda verilen ana fabrika makine donanımı için ABD$ öngörülmüştür. Makine Ekipman Listesi Tablosu MAKİNA EKİPMAN LİSTESİ Tutarı (Bin $) Hammadde dozajlama, harmanlama ünitesi 50 Fırın ve ekipmanları, otomasyon 450 Öğütme, ayrışma, sinterleme ve paketleme 150 Diğer * 150 YARDIMCI EKİPMAN 100 TOPLAM MAKİNA EKİPMAN

17 Not: * Hammadde mamul madde stoklama dahildir. Yardımcı İşletmeler: Fırın soğutma ünitesi, demineralize su ünitesi için ABD $ öngörülmüştür. Taşıma, Sigorta ve Gümrük Giderleri: Fabrika makine donanımının %10 u alınmıştır: ABD$ Montaj Giderleri: Fabrika makine donanımının %10 u alınmıştır: ABD$ Genel Giderler: Bu kaleme kadar olan harcamalar toplamının %5 i alınmıştır ABD$ Taşıt Araçları: Araçlar için ABD $ öngörülmüştür. İşletmeye Alma Giderleri: Fabrika makine donanımı ve yardımcı işletmeler toplamının %1 i alınmıştır: ABD$ Beklenmeyen Giderler: Bu kaleme kadar olan harcamalar toplamının %8 i alınmıştır ABD$ İşletme Sermayesi: Değişken değerler göz önüne alınarak bir aylık stok, işletme sermayesi olarak hesaplanmıştır ABD$ 15

18 İŞLETME DÖNEMİ GELİR-GİDER TAHMİNLERİ 1. PROSES GİRDİLERİ: Hammadde ve Yardımcı Maddeler Miktar Birim Fiyat Tutar yıl ton/yıl $ /ton $ B2O C Toplam İşçilik (Üç Vardiya ) Brüt /yıl (*1000 T.L.) Personel Kişi $/yıl Tutar/yıl(Brüt) Mühendis Memur V.İşçi Düz İşçi Toplam İşletme Girdi Maddeleri Miktar Birim Fiyat toplam Girdiler m 3 $/ton $/yıl Soğutma suyu (m 3 ) ,2 $/ton Elektrik (kwh) cent/kwh Toplam Amortisman: Amortisman hesaplamaları için aşağıdaki oranlar kullanılmıştır: Tablo Amortisman Giderleri Harcama Türü Gider Miktarı Amortisman Yıllık Toplam ABD$ Oranı (%) Amortisman Miktarı (ABD$) Etüd proje İnşaat işleri Ana Fabrika Makine Donanımı Yardımcı İşletmeler Taşıma ve sigorta giderleri, dış alım Ve gümrük giderleri Montaj giderleri toplamı Genel giderler İşletmeye alma giderleri Beklenmeyen Giderler TOPLAM

19 Amortisman Toplam Gider Miktarı : ABD $ Yıllık Toplam Amortisman Miktarı : ABD $ Amortisman Süresi : : / =11,17 yıl İlk 11 yıl amortisman ABD $ 12. yıl ABD $ 4.4. Bakım ve Onarım Giderleri: Sabit Sermaye yatırımının %3 ü alınmıştır x0.03 = ABD $ 4.5. Genel Üretim ve İdari Giderler: Sabit yatırım tutarının %2 si alınmıştır = ABD$ 4.6. Satış Giderleri: Net satış gelirinin %1 i alınmıştır. 50 x = ABD$ %1 i : ABD$ dır Diğer Giderler: Amortisman hariç değişken giderler, sabit giderler, genel üretim ve idari giderler, bakım onarım giderleri ve satış giderleri toplamının %1 i alınmıştır ABD $ Yıllık İşletme Giderleri Tablosu %15 %80 % Değişken Üretim Giderleri Toplamı Sabit Üretim Giderleri Toplamı TOPLAM YILLIK İŞLETME GİDERLERİ YILLIK SATIŞ GELİRLERİNİN HESAPLANMASI: $/ton x 50 ton/yıl bor karbür = $/yıl 17

20 4.3. MALİ ANALİZLER II EKONOMİK DEĞERLENDİRMELER 1. KARA GEÇİŞ NOKTASI KGN 1 =Yıllık Sabit Üretim Giderleri/(Yıllık Satış Geliri-Yıllık Değişken Giderler) KGN 1 =2.000/( ) KGN 1 =%166 2.PROJENİN GERİ ÖDEME SÜRESİ (GÖS) PGÖS = Toplam Yatırım / (Kar + Amortismanlar) PGÖS = / ( ) = 1,87 Yıl 2. PROJE PROFORMA GELİR VE NET NAKİT AKIMLARI Tesisin üretime başlayacağı 2004 yılından itibaren 20 yıllık ömrü boyunca kar-zarar durumu Net Nakit Akımları tablolarında verilmiştir. 3.PROJE RANTABİLİTESİ İndirgeme oranı %10 alındığında, Yatırım indirimli tesiste (%40) Net Bugünkü Değer (NBD) : ABD$ Projenin İç Karlılık Oranı (İKO) : %30,4 Yatırım indirimsiz tesiste Net Bugünkü Değer (NBD) : ABD$ Projenin İç Karlılık Oranı (İKO) : %28 4.FAYDA MASRAF ORANI: Fayda/ Masraf = 738/399 = 1,85 18

21 KAYNAKÇA 1)Wacker 2)Eti Mine 3)USGs 4)USGS (year Book 2001) 5)DİE (AÜ) EKLER Bor Karbür Tesisi Projesi Nakit Akım Tablosu (Yatırım İndirimsiz) 19

22 MALİYET - BOR KARBÜR BORKARBÜR BİRİM TÜKETİM FİYAT SABİT DEĞİŞKEN SABİT DEĞİŞKEN % % Bin US$ US$ /ton Bor oksit ton/ton 2,5 US$/ton 2.000, US$/ton 0, ,0 Karbon ton/ton 1,5 US$/ton 125, US$/ton 0,0 187,5 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 kg/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 ton/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 Enerji kwh/ton 9.400,0 USc/kwh 8, US$/ton 0,0 752,0 Su ton/ton 200,0 US$/ton 0, US$/ton 0,0 32,0 işçilik yev./ton 0,780 US$/yev 45, US$/ton 1,8 0,0 yev./ton US$/yev 0 US$/ton 0,0 0,0 1, ,5 ton/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 ton/ton US$/ton US$/ton 0,0 0,0 20

23 PROJE Gİ RDİ LERİ PROJE ÖMRÜ Y ıl 20 YATIRIM DÖNEMİ Y ıl 3 KAPASİ TE Ton/Yıl 50 Ton/Yıl Ton/Yıl SATIŞ Fİ YATI US$/Ton ,0 US$/Ton TOPLAM SABİ T Gİ DERLER 1,8 B İ R İ M DEĞİŞKEN Gİ DERLER US$/Ton 5.971,5 US$/Ton 0,0 GENEL ÜRETİ M VE İ DARİ G İ DERLER % 2,0 BAKIM ONARIM % 3,0 SATIŞ G İ DERLERİ % 1,0 D İĞ ER Gİ DERLER % 1,0 F İ NANSMAN MALİ YETİ %/Yıl-U S$ 15 İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI 25 Iş letm e Serm ayesi İ htiyacı Ay 1 SABİ T YATIRIM AMORTİ SM AN Y ıl Y ıl Y ıl YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER Y atır ım İ ndirimi (0-40% ) 0 Kurum lar Vergisi % 40 Fon O ranı (K V ) % G elir V ergisi Stopajı % Fon O ranı (G V ) % 21

24 PROJE ÇIKTILARI İndirgeme Oranı %/Yıl 10,0 İKK (Proje) %/Yıl 28,0 NBD (Proje) 2,4 BORKARBÜR TESİSİ PROJESİ NAKİT AKIMI (Yatırım indirimsiz) PROJE ÖMRÜ Yıl 20 YATIRIM DÖNEMİ Yıl 3 KAPASİTE Ton/Yıl 50 SABİT YATIRIM İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI 25 TOPLAM SABİT YATIRIM SATIŞ FİYATI US$/Ton ,0 TOPLAM SABİT GİDERLER 1,8 BİRİM DEĞİŞKEN GİDERLER US$/Ton 5.971,5 İNDİRGEME ORANI %/Yıl 10,0 NBD (Proje) 2,4 İKK (Proje) %/Yıl 28,0 22

25 KAPASİTE KULLANIMI (%) ÜRETİM (Ton) SATIŞ (Ton) TOPLAM NET SATIŞ GELİRİ TOPLAM NAKİT GİDERLER Toplam Sabit Giderler Toplam Değişken Giderler Genel Üretim ve İdari Giderler Bakım-Onarım Satış Giderleri Diğer Giderler Faiz İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI SABİT SERMAYE YATIRIMI AMORTİSMAN Etüd+Proje+İnşaa t Makina Ekipman Diğer VERGİ ÖNCESİ KAZANÇ TOPLAM YASAL YÜKÜMLÜLÜK Geçmiş Yıl Zararları Vergiye Tabi Kazanç Kümülatif Vergiye Tabi Kazanç Yatırım İndirimi Kurumlar Vergisi Matrahı 0 Gelir Vergisi Stopajı Matrahı Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi Fonu Gelir Vergisi Stopajı Gelir Vergisi Stopajı Fonu VERGİ SONRASI KAZANÇ NET PROJE KAZANCI ÖZKAYNAK BORÇ STOĞU BORÇ GERİ ÖDEMESİ PROJE NAKİT AKIMI İNDİRGENMİŞ PROJE NA TOP LAM

26 PROJE GİRDİLERİ PROJE ÖMRÜ Yıl 20 YATIRIM DÖNEMİ Yıl 3 KAPASİTE Ton/Yıl 50 Ton/Yıl Ton/Yıl SATIŞ FİYATI US$/Ton ,0 US$/Ton TOPLAM SABİT GİDERLER 1,8 BİRİM DEĞİŞKEN GİDERLER US$/Ton 5.971,5 US$/Ton 0,0 GENEL ÜRETİM VE İDARİ GİDERLER % 2,0 BAKIM ONARIM % 3,0 SATIŞ GİDERLERİ % 1,0 DİĞER GİDERLER % 1,0 FİNANSMAN MALİYETİ %/Yıl-US$ 15 İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI 25 Işletme Sermayesi İhtiyacı Ay 1 SABİT YATIRIM AMORTİSMAN Yıl Yıl Yıl YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER Yatırım İndirimi (0-40%) 40 Kurumlar Vergisi % 40 Fon Oranı (KV) % Gelir Vergisi Stopajı % Fon Oranı (GV) % 24

27 PROJE ÇIKTILARI İndirgeme Oranı %/Yıl 10,0 İKK (Proje) %/Yıl 30,4 NBD (Proje) 2,5 BORKARBÜR TESİSİ PROJESİ NAKİT AKIMI (Yatırım indirimsiz) PROJE ÖMRÜ Yıl 20 YATIRIM DÖNEMİ Yıl 3 KAPASİTE Ton/Yıl 50 SABİT YATIRIM İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI 25 TOPLAM SABİT YATIRIM SATIŞ FİYATI US$/Ton ,0 TOPLAM SABİT GİDERLER 1,8 BİRİM DEĞİŞKEN GİDERLER US$/Ton 5.971,5 İNDİRGEME ORANI %/Yıl 10,0 NBD (Proje) 2,5 İKK (Proje) %/Yıl 30,4 25

28 Nakit Akımı TOPLAM KAPASİTE KULLANIMI (%) ÜRETİM (Ton) SATIŞ (Ton) TOPLAM NET SATIŞ GELİRİ TOPLAM NAKİT GİDERLER Toplam Sabit Giderler Toplam Değişken Giderler Genel Üretim ve İdari Giderler Bakım-Onarım Satış Giderleri Diğer Giderler Faiz İŞLETME SERMAYESİ YATIRIMI SABİT SERMAYE YATIRIMI AMORTİSMAN Etüd+Proje+İnşaat Makina Ekipman Diğer VERGİ ÖNCESİ KAZANÇ TOPLAM YASAL YÜKÜMLÜLÜK Geçmiş Yıl Zararları Vergiye Tabi Kazanç Kümülatif Vergiye Tabi Kazanç Yatırım İndirimi Kurumlar Vergisi Matrahı Gelir Vergisi Stopajı Matrahı Kurumlar Vergisi Kurumlar Vergisi Fonu Gelir Vergisi Stopajı Gelir Vergisi Stopajı Fonu VERGİ SONRASI KAZANÇ NET PROJE KAZANCI ÖZKAYNAK BORÇ STOĞU BORÇ GERİ ÖDEMESİ PROJE NAKİT AKIMI İNDİRGENMİŞ PROJE NA