ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ"

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Ayşe KÜSTÜ ALLOGENEİK PERİFERİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA VERİCİLERE (DONÖR) EŞİT DOZDA UYGULANAN İKİ FARKLI REKOMBİNANT BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN (rhug-csf) KARŞILAŞTIRMALI ÇALIŞMASI BİYOLOJİ ANABİLİM DALI ADANA, 2008

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ALLOGENEİK PERİFERİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA VERİCİLERE (DONÖR) EŞİT DOZDA UYGULANAN İKİ FARKLI REKOMBİNANT BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN (rhug-csf) KARŞILAŞTIRMALI ÇALIŞMASI Ayşe KÜSTÜ YÜKSEK LİSANS BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Bu tez.../.../... Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir. İmza... İmza İmza.... Prof.Dr İskender EMRE Prof.Dr. Seyhan TÜKEL Doç.Dr.Hatice KORKMAZ GÜVENMEZ DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu tez Enstitümüz Biyoloji Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No : Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

3 ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ ALLOGENEİK PERİFERİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONUNDA VERİCİLERE (DONÖR) EŞİT DOZDA UYGULANAN İKİ FARKLI REKOMBİNANT BÜYÜME FAKTÖRÜNÜN (rhug-csf) KARŞILAŞTIRMALI ÇALIŞMASI Ayşe KÜSTÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Danışman : Prof. Dr. İskender EMRE Yıl : 2008 Sayfa : 47 Jüri : Prof. Dr. İskender EMRE Prof.Dr. Seyhan TÜKEL Doç.Dr. Hatice KORKMAZ GÜVENMEZ Bu çalışmada; allojeneik periferik kök hücre transplantasyonu amacıyla iki farklı rekombinant büyüme faktörü ile mobilize edilmiş toplam 16 (filgrastim;11, lenograstim; 5) donöre uygulanan 29 seans kök hücre aferezi işlemi, mobilizasyon ilişkili yan etkiler ve mobilizasyona etkili faktörler açısından değerlendirildi. Her iki grupta da, gerek mobilizasyonun 4. gününde gerekse 5. gününde periferik kan ve elde edilen kök hücre ürününde, beyaz küre (p>0,05) ve CD34 + kök hücre sayısının (p>0,05) eşit olduğu hesaplandı. Yaş, cinsiyet ve kilonun mobilizasyona olan etkisi istatistiksel olarak anlamlı değildi. Hem lenograstim hem de filgrastimin ciddi komplikasyonlara neden olmadığı, yan etkiler açısından önemsiz farklılıklar gösterdiği, ayrıca; maliyet açısından eşit oldukları bulundu. Anahtar Kelimeler: Allojeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu (AKHT), mobilizasyon teknikleri, rekombinant büyüme faktörleri (rhug-csf), granülosit koloni uyarıcı faktörler (G-CSF). I

4 ABSTRACT MSc THESIS COMPARISON OF EFFICIENCY BIOEQUIVALENT DOSES OF TWO DİFFERENT RECOMBİNANT HUMAN GRANULOCYTE COLONY STIMULATING FACTORS (rhug-csf) IN STEM CELL MOBILISATION FROM HEALTHY DONORS IN ALLOGENEIC BLOOD STEM CELL TRANSPLANTATION Ayse KUSTU DEPARTMENT OF BIOLOGY INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENSES UNIVERSITY OF CUKUROVA Supervisor : Prof. Dr. Iskender EMRE Year : 2008 Pages : 47 Juri : Prof. Dr. Iskender EMRE Prof.Dr. Seyhan TUKEL Doç.Dr. Hatıce KORKMAZ GUVENMEZ In this study, 29 stem cell apheresis procedures performed on a total of 16 donors mobilized with two different recombinant human granulocyte colony stimulating factors (filgrastim; 11, lenograstim; 5) for the purpose of allogeneic peripheral blood stem cell transplantation were evaluated with regard to complications related to growth factors and of factors that influence mobilization processes. On both of the 2 groups, it has been observed that the quantity of white blood cell (p>0,05) and CD34 + cells in peripheral blood and stem cell product are the same on the 4 th and 5 th days of the mobilization. There was no statistical difference in the effect of age, gender and weight on mobilization process. In this study, it has been shown that lenograstim and filgrastim do not cause serious complications and have inconsiderable differences in terms of side effects. Not to mention that both of the growth factors have the equivalent cost. Key Words: Allogeneic Stem Cell Transplantation (ASCT), Mobilization techniques, Recombinant Growth Factors, Granulocyte Colony- Stimulating Factors (G-CSF) II

5 TEŞEKKÜR Tezimin her basamağında bilgisi ve tecrübesinden yararlanmamı sağlayan, desteğini ve yardımlarını hiçbir zaman esirgemeyen danışman hocam, Sayın Prof. Dr. İskender EMRE ye, ayrıca sayın hocalarım Prof. Dr. Atila TANYELİ ve Doç. Dr. Birol GÜVENÇ e sonsuz saygılarımı sunarım. Tez yazımım sırasında yardımlarını esirgemeyen ve görüşlerini bildirerek gelişimime katkıda bulunan, ayrıca; hasta / yakınlarına olan özel ilgi ve alakalarından dolayı, Bio. Ferda TEKİNTURHAN ve Dr. Fatih ERBEY e teşekkür eder, şükranlarımı iletirim. Aferez işlemlerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinde emeği geçen Aferez Ünitesi çalışanlarına, hasta ve donörün bakımını yapan tüm Pediatrik KİT Ünitesi hemşire ve personellerine, Yardımlarını ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen değerli arkadaşlarıma, Sadece çalışma süresince değil, hayatımın her anında bana verdikleri destek ve güvenle kendimi iyi hissetmemi sağlayan, annem Hatice KÜSTÜ ve kardeşlerime, Ayrıca; çalışkanlığını ve sabrını her zaman örnek aldığım, sevgisi ve desteği ile bu günlere gelmemi sağlayan, rahmetli babam A. Kenan KÜSTÜ ye sonsuz sevgi ve teşekkürlerimi sunarım. III

6 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ... I ABSTRACT... II TEŞEKKÜR... III İÇİNDEKİLER... IV ÇİZELGELER DİZİNİ... VI ŞEKİLLER DİZİNİ... VII FORMÜLLER DİZİNİ. SİMGELER VE KISALTMALAR.. VII IX 1.GİRİŞ Kök Hücrenin Tanımı Kök Hücre Tipleri Embriyonik Kök Hücreler (EKH) Erişkin Tip Kök Hücreler Hematopoez Hematopoezin Kontrolü Sitokinler Hematopoietik Büyüme Faktörleri (1). G-CSF (Granulocyte-Colony Stimulating Factor) Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyonu (HKHT) Tarihçesi Tanımı Tipleri Otolog Kök Hücre Transplantasyonu Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu Mobilizasyon Teknikleri Rekombinant Hematopoietik Büyüme Faktörleri (1). Lenograstim (Glikolize - rhug-csf) (2). Filgrastim (non-glikolize-rhug-csf) Kök Hücre Toplanması. 14 IV

7 Toplama Zamanı Toplanacak Ürün Miktarı Yan Etkiler ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOD Materyal Filgrastim (non-glikolize-rhug-csf) Lenograstim (Glikolize rhug-csf) Donör Karakteri Metod Mobilizasyon Kök Hücre Toplanması Kalite-Kontrol TMNH Sayısının Hesaplanması CD34 + Hücre Miktarının Hesaplanması Kök Hücre İnfüzyonu Analiz BULGULAR VE TARTIŞMA Bulgular Tartışma Sonuçlar ve Öneriler 40 KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ V

8 ÇİZELGELER DİZİNİ SAYFA Çizelge 1.1. HKHT Endikasyon Kategorisi...11 Çizelge 3.1 Filgrastim Ürün İçeriği...20 Çizelge 3.2 Lenograstim Ürün İçeriği...21 Çizelge 4.1 Donör Karakterleri ve İşlem Bilgileri...28 Çizelge 4.2. İkinci Gün Kök Hücre Ürün Değerleri Çizelge 4.3. Yaş Dağılımına Göre Periferik Kan Sonuçları...33 Çizelge 4.4. Cinsiyet Dağılımına Göre Periferik Kan Sonuçları...33 VI

9 ŞEKİLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 1.1. Hematopoietik Kök Hücre Farklılaşması.5 Şekil 1.2. Kök ve Progenitör Hücrelere Etkili Sitokinler; Lokal ve Humoral Faktorlerin Etkinlikleri...6 Şekil 1.3. İnsan G-CSF inin Moleküler Yapısı....8 Şekil 4.1. Kök Hücre Aferezinin I. Gününde Periferik Kan Değerleri.. 29 Şekil 4.2. I. Gün Kök Hücre Ürün Değerleri..31 Şekil 4.3. Filgrastim ve Lenograstim Grubunda I. ve II. Gün Ürün Değerleri..32 Şekil 4.4. Mobilizasyona Bağlı Karşılaşılan Yan Etkiler ve Görülme Sıklıkları...34 VII

10 FORMÜLLER DİZİNİ SAYFA Formül 3.1. Periferik Kandaki TMNH Sayısının Hesaplanması Formül 3.2. Periferik Kandaki CD34 + Kök Hücre Sayısının Hesaplanması 24 Formül 3.3. TMNH (10 8 / Kg) Sayısının Hesaplanması...26 Formül 3.4. CD34 + Kök Hücre (10 6 /Kg) Miktarının Hesaplanması.26 VIII

11 SİMGELER ve KISALTMALAR AA ACD-A AKHT ALL APKHT BK CD CFU CHO Cys DNA EKH EPO ETKH G-CSF GM-CSF GVHH HBF Hct HKH HKHT HLA HPH ICM IL İCa KİT LT-CIC : aplastik anemi : asit sitrat dekstroz formül A : allojeneik kök hücre transplantasyonu : akut lenfoblastik lösemi : allojeneik periferik kök hücre transplantasyonu : beyaz küre sayısı : cluster designation : colony forming unit (koloni oluşturan ünite) : chinese hamster ovary : sistein aminoasiti : deoksiribonükleik asit : embriyonik kök hücre : eritropoietin : erişkin tip kök hücre : granlocyte colony stimulating factor (granulosit koloni uyarıcı faktör) : granulocyte macrophage colony stimulating factor (granulositmakrofaj koloni uyarıcı faktör) : graft versus host hastalığı : hematopoietik büyüme faktörü : hematokrit (kırmızı kan yüzdesi) : hematopoietik kök hücre : hematopoietik kök hücre transplantasyonu : human leucocyte antigen (insan lökosit antijeni) : hematopoietik progenitör hücre : ınner cell mass (iç hücre tabakası) : interlökin : iyonize kalsiyum : kemik iliği transplantasyonu : long term culture initiating cell (uzun zamanlı kültür başlatıcı hücre) IX

12 M-CSF :megacaryocyte colony stimulating factor (megakaryosit koloni uyarıcı faktör) MEPH : multipotent erişkin progenitör hücre MKH : mezenkimal kök hücre MNH : mononükleer hücre sayısı MNS : mutlak nötrofil sayısı NHL : non-hodgin lenfoma OKHT : otolog kök hücre transplantasyonu OPKHT : otolog periferik kök hücre transplantasyonu PKHT : periferik kök hücre transplantasyonu rhug-csf :recombinant human granulocyte colony stimulating factor (rekombinant insan granulosit koloni uyarıcı faktör) SCF : stem cell factor (kök hücre faktörü) Thr : treonin aminoasiti TKH : toplam kan hacmi TM : talasemi major TMNH : toplam mononükleer hücre sayısı TPO : trombopoietin X

13 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ 1. GİRİŞ 1.1 Kök Hücrenin Tanımı Canlılarda kendini yenileyebilme, farklılaşabilme kabiliyeti bulunan hücrelere kök hücre denir. Bu hücrelerin; dokuya has özellikleri yoktur, spesifik değillerdir ve uygun bir sinyalle karşılaşmadıkları sürece farklılaşmazlar. Kök hücreler; Uygun bir çevreye yerleşme, Çoğalma, Kendini yenileme ve idame ettirme, Hasarlanmış dokuyu yeniden oluşturma özelliklerine sahiptir. 1.2 Kök Hücre Tipleri Kök hücreler başlıca Embriyonik Kök Hücre (EKH) ve Erişkin Tip Kök Hücre (ETKH) olarak iki gruba ayrılırken, farklılaşma kapasitelerine göre de üç sınıf altında toplanırlar. Bunlar; Totipotent Kök Hücre; vücuttaki tüm hücrelere dönüşebilecek potansiyele sahip, ilk embriyonel hücredir. Erken embriyonel dönemde 4 hücreden 8 hücreye kadar olan blastomerleri içerir, Pluripotent Kök Hücre; tüm germ dizisine (endoderm-ektoderm-mezoderm) ait dokuları oluşturabilme kapasitesinde olan hücrelerdir. Multipotent Kök Hücre; daha sınırlı farklılaşma kapasitesine sahip hücrelerdir Embriyonik Kök Hücreler Blastokistin (1 haftalık embriyo) Inner Cell Mass (ICM) olarak adlandırılan iç hücre tabakasından elde edilerek kültür ortamında üretilen hücrelerdir. Ancak, kültür ortamında embriyonun normal gelişimindeki gibi hareket etmezler. Pluripotent özellikte olan bu hücreler; ektoderm, endoderm ve mezodermden oluşan yaklaşık 1

14 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ 250 çeşit hücreyi oluşturabilirler. Farklılaşma ve kendini yenileme kapasitesine sahiptirler. Kültür ortamlarında, farklılaşmadan 1-2 yıl üremelerini sürdürebilirler (Herzog ve ark., 2003) Erişkin Tip Kök Hücreler Erişkinde farklılaşmış bir dokuda bulunan farklılaşmamış hücre grubudur. Kendilerini yenileme potansiyeli olan bu hücreler, kaynaklandıkları dokunun özelleşmiş hücre tiplerini oluşturdukları gibi başka dokuların da hücrelerine dönüşebilirler. Çizgili kas, beyin, karaciğer ve kemik iliği gibi birçok dokuda bulunmaktadır. ETKH nin en iyi tanımlanmış örneği Hematopoietik Kök Hücrelerdir (HKH). Oldukça heterojen bir grup olarak kabul edilen HKH ler; kemik iliğinden, umbilikal kord kanından ve büyüme faktörleri ile mobilize edilmiş periferik kandan izole edilebilirler. Bu hücreler, ın-vivo engraft olabilme (yamalanma) özelliğine sahiptir. Multipotent özellik taşıyan HKH ler, kemik iliğinde 1 / bin, periferik kanda 1 / 10 5 oranında bulunurlar. En önemli özellikleri; Lineage belirteçlerinin olmaması (Lin - ) ve hücre yüzey antijeni olarak CD34 +, CD38 - ve CD33 - olmalarıdır. Hematopoietik potansiyelli kök hücrelerin saflaştırılmasında kullanılan diğer önemli belirteçler VEGFR-2, CD90, CD117, CD164, CXC-Kemokin Reseptör 4, p- glikoprotein, Sca-1, AA4, CD133 ve CD45 dir. Ayrıca, HLA-DR (Human Leukocyte Antigen) ekspresyonu zayıf (+) veya negatiftir (Watt, 2003). HKH ler, progressif olarak, daha olgunlaşmış hematopoietik progenitör hücreleri (HPH) oluştururlar. Kök hücreler, genellikle hücre siklusunun G 0 (dinlenme) fazında bulunurken, progenitörler siklusa girmiş, proliferasyon ve diferansiyasyon kapasiteleri daha sınırlı hücrelerdir. Lineage dizileri belirlenmiş (Lin + ) bu hücreler, sınırlı sayıda sitokinlere yanıt verirler. HPH nin matürasyonu ile olgun kan ve immün sistem hücreleri ve endotel hücreleri meydana gelir. Bu hücreler morfolojik olarak normal görünümlü lenfositlere benzerler ve onlardan ayırt edilemezler (Quesenberry ve Colvin, 2001). 2

15 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Hematopoietik organlardan elde edilen HKH ler; kemik, kıkırdak, nöral hücreler, pnömositler, kas, deri, endotel, epitel hücreleri ve hepatositler gibi hücreleri oluşturma kapasitesine sahiptirler (Lakshmipathy ve Verfaillie, 2005). HKH lerin yanında, hematopoietik organlarda farklı progenitör/kök hücre tipleri de bulunur ve Mezenkimal Kök Hücreler (MKH), Multipotent Erişkin Progenitör Hücresi (MEPH) ile Hemanjioblast olarak sınıflandırılır. MKH ler; kemik iliği kökenli hücrelerdir. Osteoblastik, adipositik ve kondrositik seriye farklılaşabilirler. İnsanda HLA-A,B,C ekspresyonu gösterirken HLA-DR ekspresyonu göstermezler, bu nedenle hipo-immünojenik veya non-immünojenik olarak nitelendirilirler. Doku mühendisliğinde kemik, kıkırdak, kemik iliği stroması, kas, yağ ve tendon rejenerasyonunda, gen tedavisinde, vasküler destek ve nöronal çevre temininde önemlidirler. MEPH; besin desteği fakir kültür ortamında çok yavaş büyüme gösterir. MHC- Klas1 antijeni içermezler, aktif telomerlerini korudukları için yaşlılık işareti göstermeden çoğalırlar. Osteoblast, kondroblast, adipoblast, iskelet, miyoendotel seri ve hepatosite farklılaşırlar. Hemanjioblastlar; hematopoezde (kan yapımı) ve damar endotelinin yapımında görev alırlar (Reyes ve ark., 2002 ). 1.3 Hematopoez (Kan Yapımı) Kan dokusu; yaşam süreleri birkaç saatten (nötrofiller) birkaç yıla kadar (hafıza hücreleri) değişen, 8 farklı hücre grubundan oluşmaktadır. Bunlar; T-lenfositler, B-lenfositler, Monosit / Makrofajlar, Nötrofiller, Eozinofiller, Bazofiller, Eritrositler ve Trombositler olarak adlandırılmaktadır (Hampson ve ark., 1996). Tüm bu kan hücrelerinin hayat boyu çoğalması, farklılaşması ve olgunlaşması hematopoietik sistem tarafından gerçekleştirilir. İlk 6 haftalık dönemde embriyonik yolk kesesinde (ilk hematopoietik organ), daha sonra, fetal karaciğer ve dalakta (6-28 hafta), son olarak da, hayat boyu devam edecek şekilde kemik iliğinde gerçekleşen hematopoez; pluripotent kök hücreler, kemik iliği mikroçevresi ve büyüme faktörleri/düzenleyici proteinler arasında 3

16 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ gerçekleşen interaksiyon ve denge ile sağlanır. Kemik iliği mikroçevresi; HKH ler, fibroblast, endotelyal hücreler, makrofajlar ve adiposit/yağ hücrelerini içeren stromal hücrelerden oluşur (Liffick, 1997). Tüm kan hücreleri, kemik iliğinde bulunan pluripotent kök hücrelerden oluşur. Bu orijinal, tanımlanabilen prekürsör hücreler, tüm lenfositlerin oluştuğu lenfoid kök hücrelere ve diğer tüm kan hücrelerinin öncüsü myeloid kök hücrelere dönüşür. Lenfositler, olgunlaşmasını kemik iliği ve lenf bezlerinde tamamladıktan sonra dalak, lenf bezleri ve diğer lenfoid organlara giderler ve gerekli durumlarda salınırlar. Diğer tüm kan hücreleri ise kemik iliğinde olgunlaşır ve buradan salınırlar (Haen, 1995 ). Hematopoez sırasında, kök hücreler progenitör hücrelere dönüşür. Progenitörler, kemik iliği aspiratlarında morfolojik olarak tanımlanabilen prekürsör hücreleri oluşturur ve son olarak da matürasyon ile olgun kan hücreleri meydana gelir (Şekil 1.1.). Bu dönüşüm sırasında, ilkel hücrelerden olgunlara gidildikçe proliferatif kapasite azalmakta, diferansiyasyon artmaktadır (Williams, 2000). 4

17 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Şekil 1.1. Hematopoietik Kök Hücre Farklılaşması (Williams, 2000) Kİ; Kemik iliği, CFU; Colony-Forming Unit, S; spleen; GEMM; Granulosit, Eritrosit, Monosit, Megakaryosit; BFU; Burst-Forming-Unit, GM; Granulosit- Monosit, EOS; Eozinofil, BASO; Bazofil, MEG; Megakaryosit. 5

18 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Hematopoezin Kontrolü Hematopoietik sistem; kanama ve infeksiyon gibi fizyolojik streslere karşı doğru ve hızlı cevap verebilmek için, iki düzenleyici sistemden oluşan, esnek bir kontrol mekanizmasına sahiptir. Bunlardan ilki, birçok hücre tarafından sentezlenerek dolaşıma verilen sitokinler ve büyüme faktörleri gibi düzenleyiciler tarafından gerçekleştirilen humoral kontrol mekanizmasıdır. İkinci bir kontrol sistemi ise, kemik iliği mikroçevresinde stromal ve hematopoietik hücreler arasında hücre-hücre etkileşimi ile gerçekleşen lokal kontrol mekanizmasıdır. Hematopoez; başlangıçta lokal, olgunlaşma ilerledikçe humoral kontrol mekanizmalarının etkisi ile farklı büyüme faktörlerinin ve/veya sitokinlerin rol aldığı bir feedback mekanizması ile yönetilir (Şekil 1.2.) (Teseta ve Dexter, 1999). Şekil 1.2. Kök ve Progenitör Hücrelere Etkili Sitokinler; Lokal ve Humoral Faktorlerin Etkinlikleri (Teseta ve Dexter, 1999) SCF = Stem Cell Factor; LIF = Leukemia Inhibitory Factor; IL= Interlökinler; Epo=Eritropoetin 6

19 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Sitokinler Günümüzde, hematopoietik gelişimin düzenlenmesinde görev alan büyüme faktörü ve sitokinlerin, 20 den fazla çeşidi tanımlanmış, dizi analizi yapılmış ve klonlanabilmiştir. Tüm sitokinler, hücre spesifik membran reseptörlerini bağlayarak bir veya daha fazla intraselülar sinyal iletim sistemini aktive ederler. Birçoğu, kd moleküler ağırlığa sahip küçük proteinlerdir ve genellikle glikolize formdadır. Glikolizasyon, sitokinlerin plazma yarı ömrü, çözünürlüğü ve protein yapısı üzerinde önemli rol oynar. Ayrıca sitokinler, hücrelerin diziye spesifikleşmesinden çok çoğalmasını ve progenitör hücrelerin yaşam sürelerinin sürdürülmesini sağlarlar. Farklı sitokinler, progenitör hücre gelişiminin farklı basamaklarında görev alır. Örneğin, EPO (Eritropoietin), TPO (Trombopoietin) ve M-CSF (Macrophage-colony stimulating factor); eritroid, megakaryosit ve makrofaj progenitörlerinin maturasyonu üzerinde etkinken, IL-3 (Interleukin-3), GM-CSF (Granulocytemacrophage colony stimulating factor), G-CSF (Granulocyte-colony stimulating factor) ve IL-4 (Interleukin-4); hücre siklusunun G 0 fazında etkinliğini göstererek hücrelerin çoğalmasında rol oynar (Ogawa, 1993) Hematopoietik Büyüme Faktörleri Hematopoietik büyüme faktörleri (HBF), glikoproteinlerin kompleks bir ailesidir. Pluripotent kök hücrelerin farklılaşıp çoğalmasını +/- yönde düzenlerken, spesifik reseptörleri aracılığıyla, olgun kan hücrelerinin fonksiyonlarını da regüle eder (Groopman ve ark., 1989). Reseptörler, plazma membranındaki sinyal proteinleri ve stoplazmik protein kinazların yanında, hücredeki gen aktivasyonunu da sağlarlar (Taniguchi, 1995). HBF ler, genellikle tek bir seriye ait hücrelere farklılaşmayı sağlamazken G-CSF ve GM-CSF gibi daha spesifik olanları da bulunmaktadır (Groopman ve ark., 1989). 7

20 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ (1). G-CSF (Granulocyte-Colony Stimulating Factor) İnsan G-CSF geni, 17. kromozomun q11-q22 bölgesinde kodlanır. 174 aminoasit içeren (Demetri ve Griffin, 1991) ve 20 kd luk moleküler ağırlıkta (Groopman ve ark., 1989), Sistein (Cys) 36 ve 42 ile 64 ve 74 arasında bulunan iki adet disülfid bağa sahip, Treonin 133 (Thr133) den glikolizasyona uğramış bir glikoproteindir (Şekil 1.3.) (Asano, 1991). Şekil 1.3. İnsan G-CSF inin Moleküler Yapısı (Asano, 1991) Gal: D-galaktoz, GalNAc:N-asetilgalaktozamin, NeuAc: N-asetilnöraminikasit G-CSF; granülosit seriye ait progenitör hücrelerin çoğalmasını, farklılaşmasını ve aktivasyonlarını arttıran büyüme faktörüdür. Kemik iliğinin uyarılması ile prekürsör ve olgun nötrofilik granülositlerin üretilmesi ve fonksiyonlarının düzenlenmesini sağlar. Endotelyum, makrofajlar ve diğer immun sistem hücreleri tarafından üretilir. Normalde, G-CSF üretimi çok düşük bir miktarda gerçekleştirilir ve nötrofil sayısına bağlı olarak feed-back mekanizması ile kontrol edilir (Demetri ve Griffin, 1991). Moleküler kontrol cyclin-d1 in aktivasyonu ile sağlanır. cyclin-d1, hücre döngüsü sırasında G 0 /G 1 fazını kısaltarak S fazına geçişi hızlandırır. Ayrıca, hücre 8

21 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ olgunlaşmasını indükleyerek olgun granülositlerin aktivasyonlarını arttırır, apoptozisi engelleyerek granülositik hematopoietik hücrelerin canlılığını sağlar (Metcalf, 1996). G-CSF, etkisini spesifik reseptörleri aracılığıyla göstermektedir. Bu reseptörler, aminoasit içeren tek zincirli polipeptidlerdir, intrinsik tirozin kinaz aktivitesi yoktur ve G-CSF ye yüksek affinite ile bağlanırlar (Demetri ve Griffin, 1991). G-CSF; Nötrofil koloni hücrelerinin farklılaşmasını ve çoğalmasını, Megakaryositik ve granülosit-makrofaj koloni büyüme faktörlerinin (M-CSF, GM-CSF) uyarılmasını, Myelositlerin kısa süreli çoğalıp gelişmesini, HKH lerin sayısının arttırılmasını, Nötrofillerin olgunlaşma süresinin kısalması, kana geçmelerinin tetiklenmesi, yaşam süreleri ve aktivitelerinin arttırılmasını sağlar (Adachi ve ark., 1994). 1.4 Hematopoietik Kök Hücre Transplantasyonu Tarihçesi Dünyada ilk olarak 1960 lı yıllarda başlamış ve 1980 lı yıllarda yaygınlaşmış olan kemik iliği transplantasyonu (KİT), Türkiye de 1980 lı yıllarda bir tedavi olarak klinik uygulamalara girmiştir. Ülkemizde, ilk KİT merkezi, 1984 yılında Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) nde TUBİTAK Projesi ile kurulmuştur. Tıp literatürüne geçmiş olan kayıtlı ilk Otolog KİT, 1984 yılında GATA da solid tümörlü, erişkin bir hastaya yapılmıştır. Yine aynı merkezde, 1985 yılında Akut Lenfoblastik Lösemili (ALL) erişkin bir hastaya, doku grubu kısmen uygun bir akrabasından Allojeneik KİT uygulanmıştır. İlk pediatrik nakil ise, Talasemi Majör (TM) tanısı ile takip edilen bir hastaya aynı merkezde, 1988 yılında yapılmıştır. Farklı HKH kaynaklarının bulunması, hazırlama rejimlerindeki yeni uygulamalar, monoklonal antikorların kullanımı ve non-myeloablatif hazırlama rejimlerinin uygulanması ile KİT, yerini periferik kök hücre transplantasyonu (PKHT) na bırakmıştır lı yıllardan sonra bu alanda önemli gelişmeler 9

22 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ kaydedilmiş, böylelikle, HKHT na bağlı komplikasyonlar ve ölüm oranları ciddi derecede azalmıştır. Ülkemizde, ilk Otolog Periferik Kök Hücre Transplantasonu (OPKHT), Ankara Ünv., Tıp Fakültesi, İbn-i Sina Hastanesi nde, Non-Hodgin Lenfoma lı (NHL) bir hastaya 1992 yılında uygulanmıştır. İlk Allojeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu (APKHT) ise, aynı merkezde, doku uygunluğu tam, kardeş vericiden Aplastik Anemili (AA) bir hastaya 1993 yılında yapılmıştır (Arpacı, 2006) Tanımı HKHT, bir çok hematolojik hastalığın tedavisinde başvurulan son yöntem olarak geliştirilmiştir (Çizelge 1.1.) (EBMT, 2000) ve HKH lerin kullanımı ile tüm hematopoietik sistemin yeniden yapılandırılması amaçlanmıştır (Duncombe, 1997). Özellikle, standart doz kemoterapiye yanıt vermeyen (refrakter) ya da yeterli cevabın alınamadığı hastalarda, yüksek doz kemoterapi uygulaması ile mevcut hastalığı yok etmek, tümör yükünü azaltmak, immunsupresyon sağlamak ve kemik iliğinde yeterli boşluk oluşturmak hedeflenir (Appelbaum, 2000). Kemik iliğinden, mobilize periferik kandan ve/veya umbilikal kordon kanından toplanan kök hücreler, yüksek doz kemoterapi sonrasında hastaya infüze edilir. Bu hücreler, hastanın kemik iliğine göç eder ve yerleşir (Srour ve ark., 2001). Uygun mikroçevre sağlandığında, 7-10 gün içerisinde kemik iliğini tekrar yapılandırmaya ve olgun kan hücrelerini oluşturmaya (engrafman) başlar. Engrafmanın uygun sürede sağlanması, kemoterapi sonrası derin pansitopenideki hastanın hayatta kalabilmesi için, klinik açıdan son derece önemlidir (To ve ark., 1997). 10

23 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Çizelge 1.1. HKHT Endikasyon Kategorisi (EBMT, 2000) Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu Otolog Kök Hücre Transplantasyonu Ciddi aplastik anemi (AA) Talasemi majör (TM) Orak hücreli anemi (OHA) Kronik myeloid lösemi (KML) Akut myeloid lösemi (AML- I. ve II. tam remisyon) Akut lenfoblastik lösemi (ALL- I. ve II. tam remisyon) Ciddi immün yetmezlik Multiple myeloma (MM) Metabolik hastalıklar Hodgin ve non-hodgin lenfoma (HL-NHL) Akut lenfoblastik lösemi Hodgin Lenfoma (II. tam remisyon) Multiple Myeloma Solid tümörler (meme, rahim, nöroblastoma) Otoimmün hastalıklar Kronik lenfositik lösemi Kronik myeloid lösemi Akut myeloid lösemi Hodgin ve non-hodgin lenfoma (I. tam remisyon) Tipleri HKHT; Otolog Kök Hücre Transplantasyonu (OKHT) ve Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu (AKHT) olarak iki ana başlık altında incelenmektedir; Otolog Kök Hücre Transplantasyonu Yüksek doz kemoterapi sonrasında pansitopeniye girmiş (eritrosit, trombosit ve beyaz küre yapımı baskılanmış) hastaların kemik iliğini desteklemek amacıyla, daha önce hastadan elde edilmiş, mobilize periferik kan veya kemik iliği kaynaklı kök hücrelerin, hastanın kendisine verilmesidir. OKHT de amaç kür değil, hastalıksız sağ kalım süresini uzatmak ve yaşam kalitesini arttırmaktır. 11

24 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Allojeneik Kök Hücre Transplantasyonu Hematolojik malignansilerde, kemik iliği yetmezliklerinde ve doğuştan immün yetmezliklerde sıklıkla kullanılan bir tedavi yöntemidir. HLA uyumlu vericiden toplanan kemik iliği, mobilize periferik kan ve/veya kordon kanı kaynaklı kök hücrelerin, hazırlama rejimi ile myeloablatif (kemik iliği baskılanmış) hale getirilmiş hastaya verilmesi ve hastada vericinin hemato-immünopoietik sisteminin yapılandırılmasıdır (Lanier ve ark., 1997). HLA sistemi; insanlarda 6. kromozomun kısa kolunda bulunan ve HLA-loci olarak adlandırılan 12 genetik bölgeden oluşmaktadır. HLA allelleri Klas-I (HLA- A,B,C) ve Klas-II (HLA-DR, DQ, DP) antijenlerini kodlamaktadır. Klas-I antijenleri vücuttaki tüm çekirdekli hücre yüzeylerinde, Klas-II antijenleri ise monositler, B-lenfositler, T-lenfositler ve dendritik hücre gibi savunma hücrelerinin yüzeylerinde kodlanmaktadır. HLA molekülleri antijenik peptidleri bağlayarak spesifik immün cevabın oluşmasını sağlarlar (Benichou ve ark., 1997). Kemik iliği, B ve T lenfositler ile makrofajları da içerir. Bundan dolayı, AKHT da hasta ile donör arasındaki HLA doku uygunluğunun tam veya neredeyse tam olması tercih edilmekte, böylelikle transplantasyona bağlı komplikasyonlar büyük oranda önlenerek transplantasyonun başarısını arttırmak hedeflenmektedir. HLA uygunsuz AKHT yapıldığında ise hem donörün hem de hastanın T-hücreleri harekete geçecek, sonuçta oldukça fatal seyreden, şiddetli ve akut graft rejeksiyonu ile GVHH (Graft Versus Host Hastalığı) gözlenecektir (Lanier ve ark., 1997). AKHT sonrası, ilk 3-12 ayda hastada derin immün yetmezlik gözlenir. T-hücre düzeyleri azalmıştır. Hastanın kan grubu yaklaşık 60 gün içerisinde vericinin kan grubuna değişir (Schmitz ve ark., 1996) Mobilizasyon Teknikleri Normalde periferik kanda dolaşan kök hücre sayısı, transplantasyon için yetersiz miktardadır (1 / 10 5 ). Kemoterapi ve/veya rekombinant insan büyüme faktörlerinin (rhug-csf) kullanılması; kök-progenitör hücrelerin kemik iliğinden 12

25 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ mobilizasyonunu sağlar ve periferik kandaki miktarlarını yaklaşık 100 kat arttırır. Kemoterapi, OKHT planlanan hastalarda tek başına da bir mobilizan ajan olarak kullanılabilmektedir. Ancak, sağlıklı vericilerde sadece büyüme faktörleri kullanılmalıdır (Kessinger ve Armitage, 1987). Büyüme faktörleri ve sitokinler kullanılarak; granülosit seriye ait kök-progenitör hücrelerin periferik kana mobilizasyonu, çoğalması, farklılaşması, aktivasyonu, apoptozisin engellenmesi ile hücrelerin yaşam süresinin uzatılması sağlanabilmektedir. Ek olarak, PKHT sonrası derin nötropenide olan hastaların kemik iliğinin hareketlenmesi, olgunlaşma süresinin kısaltılması (7 günden 1,5 güne kadar) ve olgun nötrofillerin kemotaksis ile fagositoz yeteneklerinin arttırılması mümkün olabilmektedir (Lieschke ve Burgess, 1992). G-CSF ve GM-CSF; mobilizasyonda en sık kullanılan büyüme faktörleridir. Görülen yan etkiler ve mobilizasyon etkinliği açısından G-CSF, GM-CSF e göre daha avantajlı bulunduğundan G-CSF kullanımı daha yaygındır (Kröger ve ark., 2000). Bunların dışında kullanılan diğer sitokinler ise; TPO, FLT 3 Ligand (FLT- 3L), Stem Cell Factor (SCF) ve IL-8 dir (Filshie, 2002). Günümüzde, klinik kullanımda yaygın olarak uygulanmakta olan iki çeşit rhug- CSF bulunmaktadır Rekombinant Hematopoietik Büyüme Faktörleri (1). Lenograstim (Glikolize - rhug-csf) Yapı ve konformasyonu, normal insan G-CSF sinin aynısı olarak oluşturulmuş, rekombinant formdur (Kubota ve ark., 1990). Tek polipeptid zincirden oluşmuş, 174 aminoasit içeren, 20 kd ağırlığa sahip bir glikoproteindir. Cys36 ve Cys42 ile Cys64 ve Cys74 arasında oluşan iki adet disülfid köprüye sahiptir. Serbest bir sisteini (Cys 17) ile Thr133 e bağlı bir karbonhidrat zinciri bulunmaktadır. Bu karbonhidrat yapı, moleküler ağırlığın yaklaşık olarak % 4 ünü oluşturmakta ve D-galaktoz (Gal), N-asetilgalaktozamin (GalNAc) ve N-asetilnöraminikasit (NeuAc) içermektedir. İnsan hücre dizisinden mrna nın ayrıştırılması ve cdna laboratuarlarında bir 13

26 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ vektör aracılığıyla memeliye (CHO-Chinese hamster ovary) verilmesi ile üretilmektedir. Yapısında bulunan karbonhidrat zincir, stabilite, farmakokinetik, reseptör affinitesi, antijenite ve glikoproteinlerin biyolojik aktivitesi için önemli rol oynamaktadır. Değişik sıcaklık ve ph değerlerinde etkinliğini kaybetmez, proteolizlere karşı dayanıklıdır. Böylelikle oda sıcaklığında birkaç yıl saklanabilir. Ayrıca, granülositlerin süperoksit üretimini de düzenlemektedir (Lenograstim Product Monograph) (2). Filgrastim (non-glikolize-rhug-csf) Escherichia coli (E. coli) ye insan G-CSF geninin yerleştirilmesi sonucu, rekombinant DNA teknolojisi ile kültür ortamında üretilmiştir. 175 aminoasit içeren 18,8 kd ağırlığında, insan DNA dizi analizine göre düzenlenmiş, N-terminal ucuna metionin (met) eklenmiş, non-glikolize formda bir proteindir. Bakterilerin protein üretimi, memelilerinkine oranla tam gelişmemiş olduğundan, Filgrastim, doğal molekül ile yapısal olarak tam özdeş değildir. Normal insan G-CSF si etkisini diziye spesifik gösterirken, Filgrastim; doza bağlı olarak nötrofilde, alkalen fosfataz seviyesinde ve kemik iliğinde myeloid:eritroid oranında artış gösterir (Filgrastim Product Monograph) Kök Hücre Toplanması HKHT amacıyla kemik iliğinin elde edilmesi, ameliyathane koşullarında ve genel anestezi ile mümkündür. Kemik iliği, pelvis kemiğinden aspirasyon yöntemi ile elde edilir (hasta/donörün toplam kan hacminin en fazla %10 u oranında) ve steril koşullarda heparin ile antikoagüle edilir. İçerdiği artefakt, eritrosit ve yağ hücrelerini uzaklaştırmak amacıyla, laboratuar koşullarında saflaştırıldıktan sonra hastaya infüze edilir yılında, insan periferik kanında kök/progenitör hücrelerin görülmesi, daha sonrasında aferez cihazlarının kullanıma girmesi ve büyüme faktörleri ile mobilize 14

27 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ edilmiş periferik kandan yüksek miktarda kök hücre toplanabildiğinin gösterilmesi ile yıllarından sonra PKHT kullanımının önemi artmıştır. Günümüzde, OKHT nın neredeyse tamamı, AKHT nın ise büyük bir bölümü periferik kan kök hücreleri ile yapılmaktadır. Bunun en önemli nedenleri; Kemik iliği toplama işleminin genel anestezi altında gerçekleştirilmesi, Toplama (aspirasyon) işlemine bağlı uzun süreli ağrı ve infeksiyon tehlikesi, Ürünün işlenmesi sırasında meydana gelen kök hücre kayıpları, Otolog transplantlarda, rezidüel tümörlerden kaynaklanan metastaz/relaps görülme olasılığı, Periferik kandan toplanan üründe daha fazla CD34 + hücre bulunması ve buna bağlı olarak trombosit ile nötrofil engrafman süresinin daha kısa olmasıdır. Ayrıca, PKHT de daha yüksek oranda akut ve kronik GVHH görülmesine rağmen, birçok çalışmada transplanta bağlı mortalite, relaps oranı ve yaşam süresi üzerinde önemli farklılıklar olmadığı gösterilmiştir. Periferik kandan kök hücre toplama işlemlerinde kullanılan çeşitli aferez cihazları bulunmasına rağmen, tüm cihazlar, antikoagüle edilen kanın santrifüj yöntemi kullanılarak komponentlerine ayrılması prensibi ile çalışmaktadır. Hasta/donörden alınan tam kan, antikoagüle edilir ve cihazın santrifüj sistemine gönderilir. Santrifugasyon ile tam kan; plazma, trombosit, lenfosit-monositgranülosit (Buffy coat) ve eritrosit tabakası olarak, spesifik gravitelerine göre, farklı katmanlara ayrılır. Kök/progenitör hücrelerin morfolojik olarak lenfositlere benzediği düşünüldüğünden, toplama işlemlerinde trombosit ile granülositlerin arasındaki tabaka toplanır. Toplanan ürünün Hematokrit düzeyi (Hct) %2-3 arasında olmalıdır. Burada amaç, dondurularak saklanan ve daha sonra eritilen ürünlerin infüzyonunda hemolizi ve hemolize bağlı gelişen böbrek fonksiyon bozukluğunu önlemektir. Ayrıca Hct yükseldikçe ürünün granülosit içeriği artmakta ve lenfosit içeriği azalmaktadır. Bu da, aferez tekniğiyle elde edilen ürünün CD34 + hücre miktarında düşüşe neden olmaktadır. Üründe trombosit içeriği de düşük tutulmalıdır. Böylece, hasta/donörün trombositopeniye girmesi ve üründe agregasyon/ pıhtılaşma olasılığı engellenmiş olmaktadır (Ramakrishna, 2005). 15

28 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Toplama Zamanı Toplama işlemlerinde temel amaç, az sayıda aferez işlemi ile yeterli miktarda CD34 + hücre toplanmasını sağlamaktır. Bundan dolayı, uygun toplama zamanına karar vermek çok önemlidir. OPKHT ile ilgili yapılan çok merkezli çalışmalar; günlük 5-10 µg/kg G-CSF enjeksiyonunu takiben ve hasta nötropeniden çıkarken, beyaz küre (BK) sayısı 1.0X10 9 /L ve CD34 + kök hücre sayısı 20/µL olduğunda afereze başlamanın gerektiğini ortaya koymuştur. APKHT da ise, donöre 10µg/Kg/gün den 5 gün G-CSF verildiğinde ve 5-6. günlerde toplama işlemi yapıldığında, tek seansta yeterli miktarda (4-5X10 6 /Kg) CD34 + hücre toplanabileceği gösterilmiştir (Ramakrishna, 2005) Toplanacak Ürün Miktarı Başarılı bir engrafmanın sağlanabilmesi için, uygun sayıda ve canlı kök hücrenin infüze edilmesi gereklidir. Kök hücre miktarını ölçmek amacıyla mononükleer hücre (MNH), CD34 + hücre tayini, koloni sayımı (CFU; colony forming unit), LT-CIC (Long term-culture initiating cells) ve viabilite (canlılık) testleri gibi farklı yöntemler kullanılmaktadır. CFU ve LT-CIC sonuçlarının tanımlanabilmesi zaman gerektirdiği için klinikte kullanılmamaktadır. Engrafmanın sağlanması, mutlak nötrofil sayısı (MNS) 0.5X10 9 /L ve trombosit sayısı 20 X10 9 /L olması ile tanımlanmaktadır. Bir çok merkezde bu değerlerin sağlanabilmesi için hastanın kilosu başına minimum X 10 6 / Kg CD34 + hücre ve 2-6 X 10 6 / Kg MNH toplanmasının gerekliliği vurgulanmıştır. Bir çalışmada ise HLA uygun vericiden yapılan APKHT sonrası 8.3 X 10 6 / kg CD34 + hücre verilmesinin kronik GVHH riskini arttırdığı bildirilmiştir (Jansen ve ark., 2002). 16

29 1. GİRİŞ Ayşe KÜSTÜ Yan Etkiler APKHT da donörde görülebilecek yan etkiler mobilizasyona bağlı olabileceği gibi aferez işlemine de bağlı olabilir. Mobilizasyonda kullanılan, G-CSF e bağlı olarak gelişebilecek yan etkiler sıklıkla omurga, kalça ve leğen kemiğinde oluşabilen kemik ağrısı, baş ağrısı, kas ağrısı, mide bulantısı-kusma, halsizlik, uyku hali ve injeksiyon yerinde kızarıklıktır. Ayrıca serum LDH, ALP ve BUN değerlerinde artış olabilir. BK ve MNH deki artışlar ile trombosit miktarındaki düşüş doza bağlı oluşabileceğinden, G-CSF dozu düşürülerek komplikasyon riski önlenebilir. Aferez işlemleri sırasında ise, iğne giriş yerlerinde kızarıklık, şişlik ve hafif kanama olabilir. İşlemlerde genellikle antikoagülan olarak Asit-Sitrat-Dekstrozformül-A (ACD-A) kullanılır. ACD-A; etkinliğini, bileşiminde bulunan sitratın kandaki iyonize kalsiyumu (İ.Ca) bağlaması sonucu, koagülasyon kaskadını bozarak gösterir. Bundan dolayı, aferez işlemleri sırasında, kandaki İ.Ca seviyesi düşeceğinden, donörlerde hipokalsemi gözlenebilir. Hipokalsemi sonucunda, bulantıkusma, kas krampları, hipotansiyon da gelişebilir. Bu tarz durumlarda, damar içine ve/veya oral alım ile kalsiyum desteği yapılması önerilmektedir. Donörün total kan hacmine bağlı olarak, ekstrakorporeal dolaşımdaki kan miktarının yüksek olması da hipotansiyon riskini arttırır. Ayrıca, toplanan aferez ürününün hacmine, içeriğine ve kullanılan aferez cihazının ekstrakorporeal hacmine bağlı olarak, geçici bir süre için, Hct ve trombosit sayısı da azalabilir (Anderlini ve ark., 1996) Bu çalışmada, günümüzde başta hematolojik malignansiler olmak üzere birçok hastalıkta tedavi seçeneği olarak kullanılan APKHT de elde edilen kök hücre ürününün daha kaliteli olmasını, böylelikle transplantın daha başarılı sonuçlanabilmesini ve donörlerin minimal etkilenmesini sağlamak için kullanılan iki farklı büyüme faktörünün (Lenograstim&Filgrastim) etkinliğini değerlendirmek ve varsa olası farklılıkları belirlemek amaçlanmıştır. 17

30 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KÜSTÜ 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR De Arrıba ve ark. (1997), akciğer kanseri (Evre-II,III,IV) tanısı ile takip edilen, yaş ortalaması 43 (31-57) olan toplam 30 hastaya eşit dozda glikolize ve nonglikolize rhug-csf uygulamış ve uygulamanın 3. gününde kök hücre toplama işlemine başlamıştır. Aynı miktarda CD34 + hücre toplandığı zaman sonuçları değerlendirdiklerinde, ne toplanan ürünün içeriğinde ne de mobilizasyon ve toplama işlemlerinin maliyetlerinde bir farklılık olmadığını gözlemlemişlerdir. Hoglund ve ark. (1997), yaş ortalaması 27 (19-44) olan, 32 sağlıklı, erkek vericinin sonuçlarını değerlendirdikleri çalışmada, 5 gün boyunca 10 µg/kg/gün, filgrastim ve lenograstim kullanımında karşılaşılan yan etkilerde önemli bir farklılık olmadığını kaydetmişlerdir. Ayrıca, her iki ajanın da CD34 + hücre mobilizasyonunda aynı kinetiğe aynı zaman diliminde ulaştığını göstermişlerdir. Chaisiripoomkere ve ark. (2001), yaşları olan, 26 sağlıklı vericinin sonuçlarını analiz etmiştir. Buna göre; beyaz küre, granülosit, lenfosit, monosit, CD34 + hücre ve CFU-GM miktarları mobilizasyonun 5. gününde maksimuma ulaşmakta, fakat kırmızı küre, hematokrit ve trombosit sayısı 0. güne göre daha düşük olarak tespit edilmektedir. Sonuçta; kök hücre toplanması için en uygun zamanın mobilizasyonun 5. günü olduğunu belirtmişlerdir. Shimizu ve ark. (2002), 49 vericinin sonuçları üzerinde yapmış oldukları çalışmada; 45 yaş altındaki vericilerden, 45 yaş üstü olanlara göre çok daha fazla miktarda CD34 + hücre toplandığı sonucuna varmıştır. Fischer ve ark. (2005), donör karakterleri ve mobilizasyon tekniği arasında farklılık olmayan, 191 kadın, 409 erkek donörü değerlendirdikleri ve 18 yaş üstünü erişkin olarak kabul ettikleri bir çalışma sonucunda; yaş, boy ve kilonun mobilizasyon üzerine etkili olmadığını, fakat cinsiyetin çok önemli bir faktör olduğunu belirtmiş ve özellikle lenograstim alan erkek grubunda, kadınlara oranla daha fazla sayıda periferik CD34 + kök hücre bulunduğunu vurgulamıştır. Hüttmann ve ark. (2005), farklı tanılarla takip edilen ve yüksek doz kemoterapi sonrasında otolog kök hücre transplantasyonu olan 261 hastanın sonuçlarını değerlendirdikleri çalışmada; G-CSF tedavisi, lökosit engrafmanı ve hastanede kalış 18

31 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Ayşe KÜSTÜ süresi ile işlemlerin toksisitelerini karşılaştırmışlardır. Sonuç olarak; lenograstim ve filgrastim gruplarında farklılık olmadığını, klinik kullanımda eşit olduklarını sunmuşlardır. Martino ve ark. (2005), yaş ortalamaları 42 (16-63), vücut ağırlıklarının ortalaması ise 72 Kg (47-113) olan 101 sağlıklı vericiye yapılan 230 seans kök hücre aferezi işleminin sonuçlarına ilişkin yapmış oldukları değerlendirmede, Lenograstim (n=46) ve Filgrastim (n=55) in periferik CD34 + hücre sayısını ve toplanan CFU-GM miktarını eşit etkilediğini göstermiştir. Ayrıca; vericiler üzerindeki yan etkilerin (kemik ağrısı, başağrısı, mide bulantısı, ateş, splenomegali) aynı oranda geliştiğini vurgulamışlardır. Ings ve ark. (2006), yapmış oldukları karşılaştırmalı çalışmada, Lenograstim ile Filgrastim in, 400 sağlıklı verici üzerindeki etkisini değerlendirmiştir. Sonuçta; yaş, cinsiyet ve ağırlığın mobilizasyona minimal etki yaptığını, toplanan CD34 + hücre miktarının önemsiz derecede farklı olduğunu, buna karşılık yalnız Lenograstim kullanıldığında, daha fazla miktarda CFU-GM toplandığını gözlemlemişlerdir. 19

32 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ 3. MATERYAL VE METOD 3.1. Materyal Filgrastim (non glikolize rhug-csf) Ticari adı Neupogen (Amgen, Thousand Oaks, CA, USA) dir. Spesifik aktivitesi IU/µg dır. Tek kullanımlık, 1 ml veya 1.6 ml lik şırıngalarda, 300 µg veya 480 µg aktif madde içeren formlarda bulunmaktadır. Filgrastim ürün içeriği Çizelge 3.1. de özetlenmiştir (Filgrastim Product Monograph). Çizelge 3.1. Filgrastim Ürün İçeriği 300 µg / 1.0 ml vial 480 µg / 1.6 ml vial Filgrastim 300 µg 480 µg Asetat 0.59 mg 0.94 mg Sorbitol 50.0 mg 80.0 mg Tween mg mg Sodyum mg mg 300 µg / 0.5 ml şırınga 300 µg mg 25.0 mg 0.02 mg mg 480 µg / 0.8 ml şırınga 480 µg mg 40.0 mg mg mg Lenograstim (Glikolize rhug-csf) Ticari adı Granocyte (Aventis Pharma, Maisons Aalfort Cedex, France) dır. Daha önceleri formülünde insan albumini bulunan Granocyte, patojenlerle kontaminasyonu engellemek amacı ile yeniden formüle edilmiştir. 1.4 ml steril su içeren viallerde 368 µg bulunur, final konsantrasyonu 263 µg/ml dir. Spesifik aktivitesi IU/µg dır. Ürün içeriği Çizelge 3.2. de özetlenmiştir. Tek kullanımlık şırıngalarda bulunmakla birlikte iki farklı dozda pazarlanmaktadır (Lenograstim Product Monograph). 20

33 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ Çizelge 3.2. Lenograstim Ürün İçeriği Granocyte 13 Granocyte 34 Lenograstim D-mannitol L-arjinin L-fenilalanin L-metionin Tween 20 Hidroklorikasit 105 µg 25 mg 10 mg 10 mg 1 mg 0.1 mg ph µg 25 mg 10 mg 10 mg 1 mg 0.1 mg ph Donör Karakteri AKHT de; kök hücre toplanacak, uygun donörün belirlenmesindeki en önemli parametre; HLA doku grubu uygunluğudur. Bundan sonra ise, klinik hekimi tarafından yapılan fizik muayene sonucunda donörün, gerek mobilizasyon gerekse aferez işlemi için uygun bulunmasıdır. Bu çalışmaya; 9 u kadın, 7 si erkek olmak üzere 16 donörde yapılan 29 allojeneik periferik kök hücre toplama işlemi dahil edildi. Donörlerin; 6 sı erişkin, 10 u ise pediatrikti. Yaş ortalamaları 19.1 (8-35), ortalama vücut ağırlıkları ise 53.1 Kg ( ) dı. HLA doku uygunluğu tüm donörler için %100 dü (HLA fullmatch). Yapılan fiziksel muayenede donörlerin mobilizasyon rejimi uygulanarak kök hücre toplanması için uygun olduğuna karar verildi. Mobilizasyona başlamadan önce tüm donörlerin viral profilleri (HbSAg, anti-hbs, anti-hcv, anti-hiv-1,2, anti- CMV) araştırıldı, hepsi negatif olarak tespit edildi. Alıcı ile vericiler arasında, majör kan grubu antijenleri, minör eritrosit antijenleri ve Rh subgrupları açısından uygunluk testleri yapıldı. Sadece 2 donörde majör uygunsuzluk belirlendi. Uygunsuzluk tespit edilenlerde, sırasıyla: Donör; A Rh (+), AB Rh (+), hasta ise; 0 Rh (+), B Rh (+) idi. 21

34 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ 3.2. Metod Retrospektif olarak tasarlanan bu çalışmada, iki farklı rekombinant büyüme faktörü (glikolize rhug-csf ve non-glikolize rhug-csf) ile mobilize edilerek allojeneik periferik kök hücre toplanan sağlıklı donörler değerlendirildi. G-CSF in uygulanma şekli ve dozu, klinik doktoru tarafından, daha önce yapılan çalışmaların sonuçlarına göre belirlendi. Bu çalışmada değerlendirilen işlemler; Çukurova Üniversitesi Balcalı Hastanesi Pediatrik KİT Ünitesi ve Terapötik Aferez, Kök Hücre ve Kriyoprezervasyon Ünitesi nin işbirliği ile gerçekleştirildi. Yapılan çalışmada amaç; sağlıklı vericilere eşit dozda uygulanan lenograstim ve filgrastimin, allojeneik periferik kök hücre mobilizasyonunda; 1. Periferik kanda ve toplanan üründeki CD34 + hücre miktarında, 2. Elde edilen üründeki mononükleer hücre (MNH) sayısında, 3. Hedef doza ulaşmak için gerekli aferez işlem sayısında ve 4. Büyüme faktörü uygulamasına bağlı yan etkilerde, etkinliğini ve varsa farklılığını araştırmak, 5. Aynı zamanda mobilizasyona etkili diğer faktörleri (Yaş, cinsiyet, vb.) değerlendirmektir. Tüm donörler, G-CSF mobilizasyonunun yan etkileri ve olası riskler hakkında bilgilendirildi. Yasal olarak, 18 yaş üstü donörlerin kendisinden, 18 yaşından küçük olanların ise yasal vasisinden, mobilizasyon protokolü için onay formu alındı. Periferik kök hücre aferezi işlemi için ayrıca hasta ve/veya velisinden yazılı/bilgilendirilmiş onay formu temin edilerek dosyalandı. Ek olarak, retrospektif olarak tasarlanan bu çalışma için, Ç.Ü Tıp Fakültesi Etik Kurulu nun yazılı onayı alındı Mobilizasyon Filgrastim veya lenograstim alacak donörler random seçildi. Hastaya (Alıcı) kök hücre naklinin yapılacağı gün (yüksek doz kemoterapinin bitiminden 24 saat sonra), 22

35 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ donörün (verici) periferik kök hücre aferezi işlemine alındığı ilk veya ikinci gün olarak ayarlandı ve buna göre mobilizasyona başlandı. Tüm donörlere; günlük 10 µg/kg/gün, tek doz ve subkutan olarak G-CSF enjeksiyonu yapıldı. Günlük G-CSF uygulamasına, kök hücre toplama işlemi bitene kadar devam edildi. Donör, bu süre boyunca, olası komplikasyonlara karşı hastanede gözlem altında tutuldu Kök hücre toplanması G-CSF uygulamasının 4. gününden başlayarak, donör periferik kanındaki MNH ve CD34 + hücre miktarı belirlendi. Bu amaçla; her sabah, G-CSF enjeksiyonundan tam 2 saat sonra alınan ve EDTA içeren tüplere konulan, 1-2 ml lik periferik kan örnekleri kullanıldı. Kan sayımı ve CD34 + hücre düzey ölçümü, Ç.Ü. Balcalı Hastanesi Merkez Laboratuarı nda yapıldı. CD34 + hücre düzey ölçümü, akım sitometrik (FACSCalibur, Becton Dickinson, Germany, EPICS XL-MCL, Fa Beckman Coulter, Germany) yöntemle tayin edildi. Alınan sonuçlara göre periferik kök hücre miktarı hesaplandı. Periferde yeterli miktarda CD34 + kök hücre ( 20/µL) bulunduğu gün, toplama işlemine başlandı. Periferik kandaki CD34 + kök hücre miktarını belirlemek için, öncelikle periferde bulunan, toplam mononükleer hücre (TMNH ) sayısı (tam kan sayımında belirtilen, BK alt gruplarından mononükleer hücrelerin toplamı) bulundu (Formül 3.1.). Formül 3.1. Periferik Kandaki TMNH Sayısının Hesaplanması TMNH (10 3 / µl) = Lenfosit (Lym) (10 3 / µl) + Monosit (Mono) (10 3 / µl) Bu sonuçla birlikte, akım sitometrik analizde belirlenen, TMNH içerisindeki CD34 + kök hücre yüzdesinin değerlendirilmesi ile CD34 + kök hücre sayısı hesaplandı (Formül 3.2.) 23

36 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ Formül 3.2. Periferik Kandaki CD34 + Kök Hücre Sayısının Hesaplanması CD34 + kök hücre sayısı / µl = MNH (10 3 / µl) x (%) CD34 + hücre Tüm işlemlerden önce ve sonra, donörden, tam kan sayımı (Hemogram) yapıldı. Koagülasyon parametreleri (PTZ, INR, aptt, Fibrinojen) ve böbrek ile karaciğer fonksiyon testlerini de içeren bazı biyokimyasal testler (BUN, Kreatinin, AST, ALT, Sodyum, Potasyum, Total/İyonize Kalsiyum (T/İ.Ca)) çalıştırıldı. Hiçbir donörün laboratuar testlerinde anormal bir sonuç gözlenmedi. Aferez işlemi için, donörlerin periferik venleri kontrol edildi ve uygun bulunanlara 16-18G (gauge) intraket kullanılarak damar yolu açıldı. Periferik venleri uygun olmayanlara ise, çift lümenli 9-12 F (French) hemodiyaliz kateteri takıldı. İşlemler; sürekli akım tekniği ile çalışan hücre ayırım cihazları (CS-3000 Plus, Baxter, Germany, AS.TEC 204, Fresenius, Germany) kullanılarak yapıldı. Cihazlarda yapılan işlem ayarları; donörün giriş BK, Hct ve trombosit değerine göre hesaplandı. Ayrıca, cihazın tam kan alış hızı, donörün toplam kan hacmi (TKH) ve damar yolunun yeterli çalışmasına göre ayarlandı. Her işlemde, ortalama 7.0 L ( L) kan işlendi ve donörlere 1-3 seans işlem yapıldı. Aferez işlemleri sırasında, antikoagülan olarak ACD-A kullanıldı. ACD-A : kan oranı 1:10-13 arasında tutuldu. Böylelikle hem üründe agregat oluşması engellendi, hem de yeterli antikoagülasyon sağlanmış oldu. Fazla miktarda ACD-A kullanıldığından, donörlerin hipokalsemiye girmesini engellemek amacı ile donörün kilosuna oranla kalsiyum infüzyonu yapıldı. İki işlem dışında donör TKH sinin 2-3 katı işlendi. Bu işlemlerde, hasta ile donörün vücut ağırlıkları göz önüne alınarak yapılan hesaplamalara göre, TKH nin 1.5 ve 3.7 katı işlendi. TKH leri; cinsiyet ve boy:kilo oranına bağlı olarak vücut yağ kitle indeksinin değerlendirildiği, Gilcher in 5 ler Kuralına (Gilcher, 1996 ) göre hesaplandı. İşlemlere, kök hücrelerin periferde en fazla sayıda bulunduğu zaman olarak düşünülen, G-CSF verilmesinden 3 saat sonra başlandı. Ortalama 3-4 saat süren 24

37 3. MATERYAL VE METOD Ayşe KÜSTÜ işlemler boyunca, donörler, kardiyolojik olarak monitörize edildi ve her 30 dakikada bir vital bulguları takip edilerek kaydedildi. İşlem sonlarında, ortalama 169 ml ( ml) kök hücre ürünü toplandı. Ürün hacimleri, kullanılan aferez sistemine ve işlenen kan hacmine bağlı olarak farklılık gösterdi. Toplanan ürünün etkinliğini değerlendirmek amacı ile 1 ml lik örnekler alındı. Örnek alma sırasında, bakteri kontaminasyonunu engellemek amacıyla, steril yöntemler kullanıldı. Alınan örnekler, tam kan sayımı yapılabilmesi için, yoğunluklarına göre 1:5-1:10 oranında dilüe edildi. Dilüsyon, serum fizyolojik veya sistemlerin özel solüsyonları kullanılarak yapıldı. Tam kan sayımı sonucuna göre, ürün; CD34 + hücre miktarı ölçümünün sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için, BK / µl olacak şekilde PBS (Phospate Buffer Saline) ile dilüe edildi. Alınan sonuçlara göre, üründen, hastanın her bir kilosu için toplanan TMNH (10 8 / Kg) ve CD34 + kök hücre (10 6 / Kg) miktarı hesaplandı. Ç.Ü. Balcalı Hastanesi Pediatrik KİT Merkezi nin ön gördüğü yeterli doz miktarı; 4 X 10 8 TMNH / Kg ve 5 X 10 6 CD34 + kök hücre / Kg dır. Bu miktardan az ürün toplandığı durumlarda, hastada uygun zamanda engrafman sağlanamayacağı düşünüldüğünden, aferez işlemleri tekrarlanarak yeterli doz tamamlandı Kalite ve Kontrol TMNH (10 8 /Kg) Sayısının Hesaplanması Kök hücre ürünü içerisindeki toplam mononükleer hücre miktarı, üründen alınan tam kan sayımı sonucunda elde edilen değerlere göre hesaplanır. Bu amaçla, beyaz küre alt gruplarının da (Lenfosit, monosit, granülosit, bazofil ve eozinofil) analiz edilebildiği, parametre çalışabilen, modern cihazlar (Becton Dickinson, Germany) tercih edildi. Hastanın her bir kilosu için toplanan TMNH miktarı Formül 3.3. e göre hesaplandı. 25

ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR

ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR ALLOJENİK KORDON KANI BANKACILIĞINDA UMUTLAR Prof. Dr. İhsan Karadoğan Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Kök Hücre Nedir? Kendileri için uygun olan bir çevre içinde

Detaylı

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya

Kuramsal: 28 saat. 4 saat-histoloji. Uygulama: 28 saat. 14 saat-fizyoloji 10 saat-biyokimya HEMATOPOETİK SİSTEM Hematopoetik Sistem * Periferik kan * Hematopoezle ilgili dokular * Hemopoetik hücrelerin fonksiyon gösterdikleri doku ve organlardan meydana gelmiştir Kuramsal: 28 saat 14 saat-fizyoloji

Detaylı

HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE NAKLİNDE KAN ÜRÜNLERİ KULLANIMI DOÇ.DR.BETÜL TAVİL HÜTF PEDİATRİK HEMATOLOJİ/KİT ÜNİTESİ

HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE NAKLİNDE KAN ÜRÜNLERİ KULLANIMI DOÇ.DR.BETÜL TAVİL HÜTF PEDİATRİK HEMATOLOJİ/KİT ÜNİTESİ HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE NAKLİNDE KAN ÜRÜNLERİ KULLANIMI DOÇ.DR.BETÜL TAVİL HÜTF PEDİATRİK HEMATOLOJİ/KİT ÜNİTESİ *Transfüzyonlar HKHT sürecinin en önemli ve sürekli uygulamalarındandır. *Transfüzyon Tıbbı,

Detaylı

Hematopoetic Kök Hücre ve Hematopoez. Dr. Mustafa ÇETİN 2013-2014

Hematopoetic Kök Hücre ve Hematopoez. Dr. Mustafa ÇETİN 2013-2014 Hematopoetic Kök Hücre ve Hematopoez Dr. Mustafa ÇETİN 2013-2014 Konunun Başlıkları 1. Hematopoetik sistem 2. Hematopoez 3. Hematopoetik kök hücre Karekteristiği Klinik kullanımı Hematopoetik Sistem Hemato

Detaylı

TRANSPLANT ÖNCESİ HASTA DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK AŞAMASI

TRANSPLANT ÖNCESİ HASTA DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK AŞAMASI TRANSPLANT ÖNCESİ HASTA DEĞERLENDİRME VE HAZIRLIK AŞAMASI Prof. Dr. Mualla Çetin Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji YAPILACAKLAR KİT kararının verilmesi Donör seçimi Transplant öncesi

Detaylı

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE UYGULAMALARI Doç. Dr. Mustafa ÇETİN

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE UYGULAMALARI Doç. Dr. Mustafa ÇETİN HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE UYGULAMALARI Doç. Dr. Mustafa ÇETİN Standart Endikasyonlar 50 yıldan daha uzun süredir, Hematopoetik Kök Hücre (HKH) olarak isimlendirilen ve kan dokusunu yeniden yapılandırabilen

Detaylı

DONÖR LENFOSİT İNFÜZYONU(DLI) Hülya Baraklıoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Terapötik Aferez Merkezi

DONÖR LENFOSİT İNFÜZYONU(DLI) Hülya Baraklıoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Terapötik Aferez Merkezi DONÖR LENFOSİT İNFÜZYONU(DLI) Hülya Baraklıoğlu Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Terapötik Aferez Merkezi KÖK HÜCRE NAKLİ Kök hücre nedir? Çoğalma,kendini yenileyebilme, farklılaşmış dokulara özgü hücreleri

Detaylı

HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ

HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ HEMAToLOJİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ NAKLİ MERKEZİ BAYINDIR SÖĞÜTÖZÜ HASTANESİ KEMİK İLİĞİ (KÖK HÜCRE) NAKLİ MERKEZİ Sağlıkta referans merkezi olma vizyonuyla faaliyetlerini sürdüren Bayındır

Detaylı

Graft Yetersizliğinin Tanı ve Tedavisi. Dr Şahika Zeynep Akı Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Bahçelievler Medical Park Hastanesi

Graft Yetersizliğinin Tanı ve Tedavisi. Dr Şahika Zeynep Akı Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Bahçelievler Medical Park Hastanesi Graft Yetersizliğinin Tanı ve Tedavisi Dr Şahika Zeynep Akı Bahçeşehir Üniversitesi Tıp Fakültesi Bahçelievler Medical Park Hastanesi Engrafman- Tanım Mutlak nötrofil sayısının > 0.5 x 10 9 /L olduğu ardışık

Detaylı

HEMATOPOIETIK KÖK HÜCRE

HEMATOPOIETIK KÖK HÜCRE KÖK HÜCRE AFEREZİ HEMATOPOİESİS Kandaki sellüler bileşenleri üretim süreci Erişkinlerde, kemik iliği içeren pelvis, sternum, vertebral ve kafatasında kemik iliği mikroçevresinde üretilir HEMATOPOIETIK

Detaylı

KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYONU

KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYONU DÖNEM DERS NOTLARI Dönem Adı : 4.dönem 2014-2015 Dilim Adı Ders Adı :İç Hastalıkları Hematoloji Bilim Dalı :Kemik İliği Transplantasyonu Sorumlu Öğretim Üyesi : Sorumlu Öğretim Üyesi ABD, BD :Prof Dr Sevgi

Detaylı

Hematopoe(k Kök Hücre

Hematopoe(k Kök Hücre Hematopoe(k Kök Hücre Hematopoez Hemato...= Kan...poisesis/poie(c= üre+m Sitemi oluşturan çok sayıda (10 dan fazla) olgun kan hücresinin özgün fonksiyonu; 1- Dokulara oksijen taşınması 2- İmmün sistemin

Detaylı

Kök Hücre Nakli Hastalarında TRANSFÜZYON

Kök Hücre Nakli Hastalarında TRANSFÜZYON Kök Hücre Nakli Hastalarında TRANSFÜZYON Prof. Dr. İhsan KARADOĞAN IV. ULUSAL KAN MERKEZLERİ VE TRANSFÜZYON TIBBI KONGRESİ 14-18 Aralık 2011, Maritim Pine Beach Resort Otel BELEK, ANTALYA Olgu 32 y kadın

Detaylı

Kan Kanserleri (Lösemiler)

Kan Kanserleri (Lösemiler) Lösemi Nedir? Lösemi bir kanser türüdür. Kanser, sayısı 100'den fazla olan bir hastalık grubunun ortak adıdır. Kanserde iki önemli özellik bulunur. İlk önce bedendeki bazı hücreler anormalleşir. İkinci

Detaylı

Hazırlık Rejimi GVHD Profilaksisi Kök Hücre Kaynakları. Doç. Dr. Barış Kuşkonmaz Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik KİTÜ

Hazırlık Rejimi GVHD Profilaksisi Kök Hücre Kaynakları. Doç. Dr. Barış Kuşkonmaz Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik KİTÜ Hazırlık Rejimi GVHD Profilaksisi Kök Hücre Kaynakları Doç. Dr. Barış Kuşkonmaz Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik KİTÜ Hazırlık rejimi Hastayı transplanta hazırlamak için veriliyor Donör HKH

Detaylı

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler:

LÖKOSİT. WBC; White Blood Cell,; Akyuvar. Lökosit için normal değer : Lökosit sayısını arttıran sebepler: Lökosit sayısını azaltan sebepler: LÖKOSİT WBC; White Blood Cell,; Akyuvar Lökositler kanın beyaz hücreleridir ve vücudun savunmasında görev alırlar. Lökositler kemik iliğinde yapılır ve kan yoluyla bütün dokulara ulaşır vücudumuzu mikrop

Detaylı

Kan Bankacılığı ve Transfüzyon Tıbbında HLA Sisteminin Önemi

Kan Bankacılığı ve Transfüzyon Tıbbında HLA Sisteminin Önemi Kan Bankacılığı ve Transfüzyon Tıbbında HLA Sisteminin Önemi 1 HLA TAŞIYAN HÜCRELER VE TRANSFÜZYONDA ÖNEMİ Dr. İshak Özel TEKİN Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi İmmünoloji A.D. 2 3 Baruj Benacerraf

Detaylı

KÖK HÜCRE NAKLİ. Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK GATA Tıbbi Onkoloji BD.

KÖK HÜCRE NAKLİ. Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK GATA Tıbbi Onkoloji BD. KÖK HÜCRE NAKLİ Doç. Dr. Mustafa ÖZTÜRK GATA Tıbbi Onkoloji BD. Kök hücre nedir? Bazı dokularda bulunan ve gereksinim halinde pek çok hücreyi oluşturarak yaşamın devamını sağlayan, farklı dokulara dönüşebilme

Detaylı

I- Doğal-doğuştan (innate)var olan bağışıklık

I- Doğal-doğuştan (innate)var olan bağışıklık I- Doğal-doğuştan (innate)var olan bağışıklık Fagositik hücreler (makrofajlar, mast hücreleri) Kompleman sistemi(direkt bakteri hücre membranı parçalayarak diğer immün sistem hücrelerin bunlara atak yapmasına

Detaylı

Tam Kan Analizi. Yrd.Doç.Dr.Filiz BAKAR ATEŞ

Tam Kan Analizi. Yrd.Doç.Dr.Filiz BAKAR ATEŞ Tam Kan Analizi Yrd.Doç.Dr.Filiz BAKAR ATEŞ Tam Kan Analizi Tam kan analizi, en sık kullanılan kan testlerinden biridir. Kandaki 3 major hücreyi analiz eder: 1. Eritrositler 2. Lökositler 3. Plateletler

Detaylı

(ZORUNLU) MOLEKÜLER İMMÜNOLOJİ I (TBG 607 TEORİK 3, 3 KREDİ)

(ZORUNLU) MOLEKÜLER İMMÜNOLOJİ I (TBG 607 TEORİK 3, 3 KREDİ) T. C. İSTANBUL BİLİM ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ VE GENETİK ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS İÇERİKLERİ I. YARIYIL (ZORUNLU) MOLEKÜLER

Detaylı

EDİNSEL APLASTİK ANEMİDE

EDİNSEL APLASTİK ANEMİDE ANKARA ÜN NİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HAS 1945 ASTALIKLARI EDİNSEL APLASTİK ANEMİDE HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji

Detaylı

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler

Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler EGZERSİZ VE KAN Kanın fonksiyonel olarak üstlendiği görevler Akciğerden dokulara O2 taşınımı, Dokudan akciğere CO2 taşınımı, Sindirim organlarından hücrelere besin maddeleri taşınımı, Hücreden atık maddelerin

Detaylı

TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ

TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ 1945 ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı Tam Kan Sayımı

Detaylı

KEMİK İLİĞİİĞİ BASKILANMIŞ HASTALARDA TRANSFÜZYON

KEMİK İLİĞİİĞİ BASKILANMIŞ HASTALARDA TRANSFÜZYON KEMİK İLİĞİİĞİ BASKILANMIŞ HASTALARDA TRANSFÜZYON Dr. Fevzi Altuntaş Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı ve Kök Hücre Nakli Ünitesi Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği, Ulusal kongresi

Detaylı

Kök Hücre Nakli: Temel prensipler

Kök Hücre Nakli: Temel prensipler Kök Hücre Nakli: Temel prensipler Doç. Dr. Fevzi ALTUNTAŞ Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kök Hücre Nakli Merkezi KÖK HÜCRE Farklı hücre tiplerine dönüşebilme ve kendisini yenileyebilme gücüne

Detaylı

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TOPLAMA PERİFERİK KÖK HÜCRE KORD KANI

HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TOPLAMA PERİFERİK KÖK HÜCRE KORD KANI HEMATOPOETİK KÖK HÜCRE TOPLAMA PERİFERİK KÖK HÜCRE KORD KANI Şerife Koçubaba Dr. A.Y.Ankara Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kök Hücre Nakli Ünitesi SUNUM KAPSAMI KÖK HÜCRE MOBİLİZASYON KORDON KANI

Detaylı

MULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ. Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D.

MULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ. Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D. MULTİPL MYELOM VE BÖBREK YETMEZLİĞİ Dr. Mehmet Gündüz Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji B.D. Multipl Myeloma Nedir? Vücuda bakteri veya virusler girdiğinde bazı B-lenfositler plazma hücrelerine

Detaylı

KÖK HÜCRE NAKLİNE GENEL BAKIŞ

KÖK HÜCRE NAKLİNE GENEL BAKIŞ KÖK HÜCRE NAKLİNE GENEL BAKIŞ (AKİT,OKİT,HAPLOİDENTİK, T CELL DEPLESYONU) FİLİZ KIZILKAYA ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ŞAHİNUR DEDEMAN KEMİK İLİĞİ VE KÖK HÜCRE NAKLİ HASTANESİ KÖK HÜCRE NAKLİ İlk kök hücre nakli

Detaylı

LENFOMA VE MULTİPL MYELOM TANILI HASTALARDA MOBİLİZASYON BAŞARISIZLIĞI VE BAŞARISIZLIK ÜZERİNE ETKİLİ FAKTÖRLER

LENFOMA VE MULTİPL MYELOM TANILI HASTALARDA MOBİLİZASYON BAŞARISIZLIĞI VE BAŞARISIZLIK ÜZERİNE ETKİLİ FAKTÖRLER T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI LENFOMA VE MULTİPL MYELOM TANILI HASTALARDA MOBİLİZASYON BAŞARISIZLIĞI VE BAŞARISIZLIK ÜZERİNE ETKİLİ FAKTÖRLER UZMANLIK TEZİ DR.

Detaylı

PEDİATRİK KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYON HEMŞİRELERİNİN EĞİTİM GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN ANKET

PEDİATRİK KEMİK İLİĞİ TRANSPLANTASYON HEMŞİRELERİNİN EĞİTİM GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN ANKET Pediatrik kemik iliği transplantasyon hemşirelerinin eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi amacıyla tasarlanan Anket Alanına hoş geldiniz. Anketi tamamlamak ve ekibimize değerli geri bildiriminizi iletmek

Detaylı

Flow Sitometrinin Malign Hematolojide Kullanımı. Dr. Alphan Küpesiz Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji/Onkoloji BD Antalya

Flow Sitometrinin Malign Hematolojide Kullanımı. Dr. Alphan Küpesiz Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji/Onkoloji BD Antalya Flow Sitometrinin Malign Hematolojide Kullanımı Dr. Alphan Küpesiz Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Hematoloji/Onkoloji BD Antalya Neyi ölçer? Hücre çapı, hacmi, yüzey alanı ve granülaritesini

Detaylı

III. BÖLÜM EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

III. BÖLÜM EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ III. BÖLÜM TANI VE TEDAVİ KILAVUZU EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU EDİNSEL SAF ERİTROİD DİZİ APLAZİSİ TANI VE

Detaylı

KÖK HÜCRE NAKİL ÜRÜNLERİNDE KALİTE KONTROL TESTLERİ

KÖK HÜCRE NAKİL ÜRÜNLERİNDE KALİTE KONTROL TESTLERİ KÖK HÜCRE NAKİL ÜRÜNLERİNDE KALİTE KONTROL TESTLERİ Bio.Utku SEYİS Kalite Kontrol Sorumlusu Acıbadem Labcell Hücre Laboratuvarı ve Kordon Kanı Bankası 2014 İnsan sağlığı için üretimi yapılan her ürünün,

Detaylı

KÖK HÜCRE NAKLİ SONRASI KAN TRANSFÜZYONLARI

KÖK HÜCRE NAKLİ SONRASI KAN TRANSFÜZYONLARI KÖK HÜCRE NAKLİ SONRASI KAN TRANSFÜZYONLARI HÜMEYRA DENİZ Erciyes Üniversitesi Şahinur Dedeman Kemik İliği ve Kök Hücre Nakli Hastanesi NEDEN KAN VE KAN ÜRÜNÜ TRANSFÜZYONU YAPILIR? Kan hacmini sağlamak

Detaylı

KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU VE ENDİKASYONLARI

KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU VE ENDİKASYONLARI KÖK HÜCRE TRANSPLANTASYONU VE ENDİKASYONLARI Dr. Tunç FIŞGIN Medical Park Samsun Hastanesi Çocuk Kan Hastalıkları Bölümü Samsun 1. PUADER Kongresi, 23-27.04.2012, Antalya SAĞLIK HASTALIK TEDAVİ Ebers Papirüsü,

Detaylı

TRANSPLANTASYONDA İNDÜKSİYON TEDAVİSİ. Dr Sevgi Şahin Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi

TRANSPLANTASYONDA İNDÜKSİYON TEDAVİSİ. Dr Sevgi Şahin Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi TRANSPLANTASYONDA İNDÜKSİYON TEDAVİSİ Dr Sevgi Şahin Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi TRANSPLANTASYONDA İMMUNSUPRESİF TEDAVİ İndüksiyon İdame Kurtarma Am J Surg 2009 Transplantation 2006 İndüksiyon tedavilerinin

Detaylı

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri

DOKU. Dicle Aras. Doku ve doku türleri DOKU Dicle Aras Doku ve doku türleri Doku Bazı özel görevler üstlenmiş hücre topluluklarıdır. Bir doku aynı yönde özelleşmiş hücre ve hücreler arası maddelerin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. İntrauterin

Detaylı

Kemik İliği Nakli Merkezi Kemik İliği (Kök Hücre) Nakli Merkezi

Kemik İliği Nakli Merkezi Kemik İliği (Kök Hücre) Nakli Merkezi Kemik İliği Nakli Merkezi Kemik İliği (Kök Hücre) Nakli Merkezi +90 216 BR.HLİ.103 World Hospital Standarts Approved by JCI Acreditation Certificate K-Q TSE-ISO-EN 9000 Saray Mah. Siteyolu Cad. No:7 34768

Detaylı

Mobilizasyon başar. Doç. Dr. Fevzi Altuntaş. Ankara Onkoloji Eğitim E Hematoloji Kliniği i ve Aferez Ünitesi

Mobilizasyon başar. Doç. Dr. Fevzi Altuntaş. Ankara Onkoloji Eğitim E Hematoloji Kliniği i ve Aferez Ünitesi Periferik Kök K k Hücre H Aferezi: Mobilizasyon başar arısızlığı Doç. Dr. Fevzi Altuntaş Ankara Onkoloji Eğitim E ve Araştırma rma Hastanesi Hematoloji Kliniği i ve Aferez Ünitesi Hemaferez Derneği IV.

Detaylı

İmmünyetmezlikli Konakta Viral Enfeksiyonlar

İmmünyetmezlikli Konakta Viral Enfeksiyonlar İmmünyetmezlikli Konakta Viral Enfeksiyonlar Dr. Dilek Çolak 10 y, erkek hasta Olgu 1 Sistinozis Böbrek transplantasyonu Canlı akraba verici HLA 2 antijen uyumsuz 2 Olgu 1 Transplantasyon öncesi viral

Detaylı

Kronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir.

Kronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir. Kimler Böbrek Naklinden Yarar Sağlayabilir? Böbrek nakli kimlere yapılabilir? Kronik böbrek yetmezliğine sahip olan her hasta böbrek nakli için aday olabilmektedir. İlerlemiş böbrek yetmezliğinin en sık

Detaylı

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II. KAN-DOLAŞIM ve SOLUNUM DERS KURULU

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II. KAN-DOLAŞIM ve SOLUNUM DERS KURULU DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II KAN-DOLAŞIM ve SOLUNUM DERS KURULU Doç.Dr. Engin DEVECİ İMMÜN SİSTEM TİPLERİ I- Doğal-doğuştan (innate)var olan bağışıklık Fagositik hücreler (makrofajlar, mast

Detaylı

Türkiye de Çocuklarda Kemik İliği Nakli. Prof.Dr.M.Akif Yeşilipek

Türkiye de Çocuklarda Kemik İliği Nakli. Prof.Dr.M.Akif Yeşilipek Türkiye de Çocuklarda Kemik İliği Nakli Prof.Dr.M.Akif Yeşilipek Kemik İliği Transplantasyonu Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu Kök Hücre Kaynakları * Kemik İliği * Periferik kan * Kordon Kanı Transplantasyon

Detaylı

Selime Aydoğdu 1, Ceyhun Bozkurt 2, Başak Adaklı 1, Zeynep Karakaş 3, Yıldız Yıldırmak 4, Tiraje Celkan 5, Tunç Fışgın 6.

Selime Aydoğdu 1, Ceyhun Bozkurt 2, Başak Adaklı 1, Zeynep Karakaş 3, Yıldız Yıldırmak 4, Tiraje Celkan 5, Tunç Fışgın 6. Selime Aydoğdu 1, Ceyhun Bozkurt 2, Başak Adaklı 1, Zeynep Karakaş 3, Yıldız Yıldırmak 4, Tiraje Celkan 5, Tunç Fışgın 6. 1 Bahçelievler Medical Park Hastanesi Çocuk Kemik İliği Nakil Ünitesi 2 İstinye

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM. (1 Mayıs Haziran 2017 )

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM. (1 Mayıs Haziran 2017 ) Dekan V. Baş Koordinatör Dönem I Koordinatörü Dönem I Koordinatör Yardımcısı Dönem I Koordinatör Yardımcısı Kurulun amacı: 2016 2017 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN

Detaylı

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ MEZENKİMAL KÖK HÜCRE BİYOLOJİSİ Prof. Dr. A. Eser ELÇİN 1 İÇERİK 1. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELER 2. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN TANIMLANMASI 3. MEZENKİMAL KÖK HÜCRELERİN HÜCRE YÜZEY MARKERLARI 4. MEZENKİMAL KÖK

Detaylı

TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRMESİ

TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRMESİ TAM KAN SAYIMININ DEĞERLENDİRMESİ 60. Türkiye Milli Pediatri Kongresi 9-13 Kasım 2016; Antalya Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı Tam Kan Sayımı Konuşmanın

Detaylı

(İlk iki harfleri - TR)

(İlk iki harfleri - TR) VET-A Kayıt Tarihi:. /. /.. THD Veritabanları Kemik İliği Yetmezliği Veritabanı Hasta Kayıt Formu VET-A HEKİM BİLGİLERİ 1. Merkez 2. Hekim HASTA BİLGİLERİ 3. Hasta Kodu Sistem tarafından otomatik olarak

Detaylı

Bölünme Kapasitelerine Göre Hücre Çeşitleri

Bölünme Kapasitelerine Göre Hücre Çeşitleri Ye#şkin Kök Hücre Bölünme Kapasitelerine Göre Hücre Çeşitleri 1. Değişken hücreler (Labile cells) - Sürekli bir kayıp ve yenilenme vardır. - Skuamöz ve salgı bezi hücreleri - Kemik iliğindeki hematopoe>k

Detaylı

Fanconi Anemisinde Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu

Fanconi Anemisinde Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu 1945 K SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI UANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOC Fanconi Anemisinde Hematopoetik Kök Hücre Transplantasyonu Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji

Detaylı

Tam Kan; Hemogram; CBC; Complete blood count

Tam Kan; Hemogram; CBC; Complete blood count TAM KAN SAYIMI Tam Kan; Hemogram; CBC; Complete blood count Tam kan sayımı kanı oluşturan hücrelerin sayılmasıdır, bir çok hastalık için çok değerli bilgiler sunar. Test venöz kandan yapılır. Günümüzde

Detaylı

Kök Hücre Biyolojisi. Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK

Kök Hücre Biyolojisi. Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Kök Hücre Biyolojisi Prof. Dr. Gönül KANIGÜR Prof. Dr. Melek ÖZTÜRK Kök hücre nedir? Kök hücreler organizmanın tüm dokularını ve organlarını oluşturan ana hücrelerdir. Henüz farklılaşmamış olan bu hücreler

Detaylı

SOLİD ORGAN TRANSPLANTASYONLARINDA İMMÜN MONİTORİZASYON

SOLİD ORGAN TRANSPLANTASYONLARINDA İMMÜN MONİTORİZASYON SOLİD ORGAN TRANSPLANTASYONLARINDA İMMÜN MONİTORİZASYON Ali ŞENGÜL MEDICALPARK ANTALYA HASTANE KOMPLEKSİ İMMÜNOLOJİ BÖLÜMÜ Organ nakli umudu Beklenen Başarılı Operasyonlar Hayaller ve Komplikasyonlar?

Detaylı

b. Amaç: Bakterilerin patojenitesine karşı konakçının nasıl cevap verdiği ve savunma mekanizmaları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır.

b. Amaç: Bakterilerin patojenitesine karşı konakçının nasıl cevap verdiği ve savunma mekanizmaları ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır. İMMÜNOLOJİİ I-DERS TANIMLARI 1- Tanım: Konakçı savunma mekanizmalarının öğretilmesi. b. Amaç: Bakterilerin patojenitesine karşı konakçının nasıl cevap verdiği ve savunma mekanizmaları ile ilgili genel

Detaylı

Mezenkimal Kök Hücrelerin Klinik Uygulamaları

Mezenkimal Kök Hücrelerin Klinik Uygulamaları Mezenkimal Kök Hücrelerin Klinik Uygulamaları Prof. Dr. A. Eser Elçin 9.hafta Prof. Dr. A. Eser ELÇİN-AÜ Kök Hücre Enstitüsü-56903017 1 Dünyada ve Türkiye de Kemik İliği Nakli ve Tarihçesi Prof. Dr. A.

Detaylı

HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU

HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU 1 HEMATOPOİETİK KÖK HÜCRE MOBİLİZASYONU Hemş.Gülseren YILDIZ Erciyes Üniversitesi Ş.D.Kemik İliği ve Kök Hücre Tedavi Merkezi KİT-1 Sorumlu Hemşiresi gulcer23@hotmail.com 28 Ekim 2017 12. AFEREZ KONGRESİ

Detaylı

Embriyonik Kök Hücre. Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. fertilised. egg. 8-cell.

Embriyonik Kök Hücre. Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. fertilised. egg. 8-cell. Embriyonik Kök Hücre Blastosist adı verilen hücre kümesinden alınan hücrelerin her birine embriyonik kök hücre denir. Inner cell mass egg fertilised egg 2-cell 8-cell blastocyst Day 0 Day 1 Day 2 Day 3

Detaylı

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011

IX. BÖLÜM KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 ULUSAL TEDAVİ KILAVUZU 2011 KRONİK HASTALIK ANEMİSİ IX. BÖLÜM TANI VE TEDAVİ KILAVUZU KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU KRONİK HASTALIK ANEMİSİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU GİRİŞ VE TANIM Kronik

Detaylı

5.) Aşağıdakilerden hangisi, kan transfüzyonunda kullanılan kan ürünlerinden DEĞİLDİR?

5.) Aşağıdakilerden hangisi, kan transfüzyonunda kullanılan kan ürünlerinden DEĞİLDİR? DERS : KONU : MESLEK ESASLARI VE TEKNİĞİ KAN VE KAN ÜRÜNLERİ TRANSFÜZYONU 1.) Kanın en önemli görevini yazın : 2.) Kan transfüzyonunu tanımlayın : 3.) Kanın içinde dolaştığı damar çeşitlerini yazın : 4.)

Detaylı

HİPERKALSEMİ. Meral BAKAR Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji Gündüz Tedavi Ünitesi

HİPERKALSEMİ. Meral BAKAR Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji Gündüz Tedavi Ünitesi HİPERKALSEMİ Meral BAKAR Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıbbi Onkoloji Gündüz Tedavi Ünitesi Tanım: Hiperkalsemi serum kalsiyum düzeyinin normalden (9-11 mg/dl) yüksek olduğunda meydana gelen

Detaylı

6 ay önce kadavradan kalp nakli olan 66 yaşındaki kadın hastada inguinal bölgede 3X3 cm da lenf düğümü saptandı. Lenf düğümü cerrahi olarak eksize

6 ay önce kadavradan kalp nakli olan 66 yaşındaki kadın hastada inguinal bölgede 3X3 cm da lenf düğümü saptandı. Lenf düğümü cerrahi olarak eksize 6 ay önce kadavradan kalp nakli olan 66 yaşındaki kadın hastada inguinal bölgede 3X3 cm da lenf düğümü saptandı. Lenf düğümü cerrahi olarak eksize edildi. CD20 CD10 Bcl-6 Bcl-2 Ki-67 MUM-1

Detaylı

HANDAN TUNCEL. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı

HANDAN TUNCEL. İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı HÜCRENİN ÇOĞALMASI VE FARKLILAŞIMININ BİYOFİZİĞİ HANDAN TUNCEL İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Biyofizik Anabilim Dalı hntuncel@istanbul.edu.tr G1; presentetik, S; DNA sentez fazı G2;

Detaylı

SİSTİNOZİS KAYIT SİSTEMİ VERİ ALANLARI (*) ile belirtilen alanların doldurulması zorunludur. Hasta Demografik Bilgileri

SİSTİNOZİS KAYIT SİSTEMİ VERİ ALANLARI (*) ile belirtilen alanların doldurulması zorunludur. Hasta Demografik Bilgileri SİSTİNOZİS KAYIT SİSTEMİ VERİ ALANLARI (*) ile belirtilen alanların doldurulması zorunludur. Hasta Demografik Bilgileri Adı Soyadı*... Hastanızın ad, ikinci ad (varsa) ve soyadının baş harflerini giriniz

Detaylı

T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM

T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I Dekan Baş Koordinatör Dönem I Koordinatörü Dönem I Koordinatör Yardımcısı Dönem I Koordinatör Yardımcısı Kurulun

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Prof. Dr. Filiz AYDIN Tüm çok hücreli organizmaların kökeninde döllenmiş bir yumurta hücresi- zigot- vardır. Embriyonal gelişimin tüm ayrıntıları zigottaki DNA

Detaylı

BİO. REYHAN PATLAR DESTEK SORUMLUSU

BİO. REYHAN PATLAR DESTEK SORUMLUSU BAĞIŞ AFEREZİ ACIBADEM HASTANESİ BİO. REYHAN PATLAR TIBBI SERVİSLER DESTEK SORUMLUSU 1 Aferez; kanın hasta ya da bağışçıdan alınması, hücre ayırıcı cihaz ile tam kanın bileşenlerine ayrılması, ayrılan

Detaylı

LENFOİD SİSTEM DR GÖKSAL KESKİN ARALIK-2014

LENFOİD SİSTEM DR GÖKSAL KESKİN ARALIK-2014 LENFOİD SİSTEM DR GÖKSAL KESKİN ARALIK-2014 Lenfoid Sistem Lenfositlerin, mononükleer fagositlerin ve diğer yardımcı rol oynayan hücrelerin bulunduğu, yabancı antijenlerin taşınıp yoğunlaştırıldığı, Antijenin

Detaylı

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017-2018 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I DOKU BİYOLOJİSİ I. DERS KURULU ( 18 EYLÜL 2017 27 EKİM 2017) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

KANSER AŞILARI. Prof. Dr. Tezer Kutluk Hacettepe Üniversitesi

KANSER AŞILARI. Prof. Dr. Tezer Kutluk Hacettepe Üniversitesi KANSER AŞILARI Prof. Dr. Tezer Kutluk Hacettepe Üniversitesi Bir Halk Sağlığı Sorunu Şu an dünyada 24.600.000 kanserli vardır. Her yıl 10.9 milyon kişi kansere yakalanmaktadır. 2020 yılında bu rakam %50

Detaylı

KRONİK AMR TEDAVİ EDİLMELİ Mİ? EVET DR. ÜLKEM ÇAKIR ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

KRONİK AMR TEDAVİ EDİLMELİ Mİ? EVET DR. ÜLKEM ÇAKIR ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ + KRONİK AMR TEDAVİ EDİLMELİ Mİ? EVET DR. ÜLKEM ÇAKIR ACIBADEM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ + RENAL ALLOGREFTİN UZUN DÖNEM SAĞKALIMI 1 yıllık sağkalım %95 5 yıllık sağkalım %80 10 yıllık sağkalım %50 USRDS,

Detaylı

BÖBREK NAKİLLİ ÇOCUKLARDA GEÇ DÖNEM AKUT REJEKSİYONUN GREFT SAĞKALIMI ÜZERİNE ETKİLERİ. Başkent Üniversitesi Çocuk Nefroloji Dr.

BÖBREK NAKİLLİ ÇOCUKLARDA GEÇ DÖNEM AKUT REJEKSİYONUN GREFT SAĞKALIMI ÜZERİNE ETKİLERİ. Başkent Üniversitesi Çocuk Nefroloji Dr. BÖBREK NAKİLLİ ÇOCUKLARDA GEÇ DÖNEM AKUT REJEKSİYONUN GREFT SAĞKALIMI ÜZERİNE ETKİLERİ Başkent Üniversitesi Çocuk Nefroloji Dr. Aslı KANTAR Akut rejeksiyon (AR), greft disfonksiyonu gelişmesinde major

Detaylı

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ

SANKO ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 102: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ 05-06 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DERS KURULU 0: HÜCRE VE DOKU SİSTEMLERİ Ders Kurulu Başkanı: / Başkan Yardımcıları: / Histoloji Embriyoloji Yrd. Doç. Dr. Bahadır Murat Demirel / Üyeler: / Tıbbi / Dersin AKTS

Detaylı

Hayatımızın her alanında olduğu gibi Terapötik Aferezde de matematiği ve bazı hesaplamalara ihtiyaç duymaktayız.

Hayatımızın her alanında olduğu gibi Terapötik Aferezde de matematiği ve bazı hesaplamalara ihtiyaç duymaktayız. Hayatımızın her alanında olduğu gibi Terapötik Aferezde de matematiği ve bazı hesaplamalara ihtiyaç duymaktayız. Terapötik aferezde hesaplamalar; basit matematiksel işlemlerle çözebileceğimiz hesaplamalardır.

Detaylı

Canlı vericiden yapılan böbrek nakli mi kadavra vericiden yapılan böbrek nakli mi daha başarılıdır?

Canlı vericiden yapılan böbrek nakli mi kadavra vericiden yapılan böbrek nakli mi daha başarılıdır? BÖBREK NAKLİ Prof. Dr. Tekin AKPOLAT Böbrek nakli modern tıbbın en büyük başarılarından birisidir ve böbrek yetmezliği olan hastalarda tercih edilen tedavi şeklidir. Hastalar böbrek nakli olsa bile yaşamlarının

Detaylı

LİSTEYE EKLENENLER DEĞİŞİKLİK YAPILANLAR

LİSTEYE EKLENENLER DEĞİŞİKLİK YAPILANLAR 01.05.2013-14.11.2013 TARİHLERİ ARASINDA SAĞLIK BAKANLIĞI EK ONAYI ALINMADAN KULLANILABİLECEK ENDİKASYON DIŞI HEMATOLOJİ-ONKOLOJİ İLAÇLARI LİSTESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER LİSTEYE EKLENENLER SIRA NO İLAÇLAR

Detaylı

T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM

T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I V. KURUL DERS PROGRAMI HEMOPOETİK VE İMMÜN SİSTEM T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I Dekan Baş Koordinatör Dönem I Koordinatörü Dönem I Koordinatör Yardımcısı Dönem I Koordinatör Yardımcısı Kurulun

Detaylı

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı

Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi. Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı Yüksekte Çalışması İçin Onay Verilecek Çalışanın İç Hastalıkları Açısından Değerlendirilmesi Dr.Emel Bayrak İç Hastalıkları Uzmanı Çalışan açısından, yüksekte güvenle çalışabilirliği belirleyen etkenler:

Detaylı

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM -ÖĞRETİM YILI DÖNEM I / DERS KURULU VI KAN ve LENF SİSTEMİ (29 Nisan Haziran 2019)

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM -ÖĞRETİM YILI DÖNEM I / DERS KURULU VI KAN ve LENF SİSTEMİ (29 Nisan Haziran 2019) AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2017-2018 EĞİTİM -ÖĞRETİM YILI DÖNEM I / DERS KURULU VI KAN ve LENF SİSTEMİ (29 Nisan 2019 03 Haziran 2019) VI. DERS KURULU: KAN ve LENF SİSTEMİ Süre: Yöntem: Ölçme

Detaylı

Hematolog Gözüyle Fungal İnfeksiyonlara Yaklaşım. Dr Mehmet Ali Özcan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı İzmir-2012

Hematolog Gözüyle Fungal İnfeksiyonlara Yaklaşım. Dr Mehmet Ali Özcan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı İzmir-2012 Hematolog Gözüyle Fungal İnfeksiyonlara Yaklaşım Dr Mehmet Ali Özcan Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hematoloji Bilim Dalı İzmir-2012 Nötropenik hastalarda fungal infeksiyonlar Nötropeni invaziv

Detaylı

Acil Karaciğer Transplantasyonu

Acil Karaciğer Transplantasyonu Acil Karaciğer Transplantasyonu A.E. (24,K) Şikayeti: Aralıklı bulantı-kusma, sarılık Hikayesi: 6 gündür mevcutmuş. Başka bir hastanede ayaktan izlenmiş. Özgeçmiş: Özellik yok. Muayene: Şuur açık, aktif,

Detaylı

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2015-2016 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I I DOKU BİYOLOJİSİ I. DERS KURULU ( 28 EYLÜL 2015 06 KASIM 2015) DERS PROGRAMI DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM II KOORDİNATÖRÜ

Detaylı

YENİDOĞAN BEBEĞİN KORDON KANI SAKLANMALI MI?

YENİDOĞAN BEBEĞİN KORDON KANI SAKLANMALI MI? 1945 ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI YENİDOĞAN BEBEĞİN KORDON KANI SAKLANMALI MI? Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı Tempo

Detaylı

MİYELODİSPLASTİK SENDROM

MİYELODİSPLASTİK SENDROM MİYELODİSPLASTİK SENDROM Türk Hematoloji Derneği Tanı ve Tedavi Kılavuzu 2013 30.01.2014 İnt. Dr. Ertunç ÖKSÜZOĞLU Miyelodisplastik sendrom (MDS) yetersiz eritropoez ve sitopenilerin varlığı ile ortaya

Detaylı

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE GENKÖK - MKH

MEZENKİMAL KÖK HÜCRE GENKÖK - MKH MEZENKİMAL KÖK HÜCRE GENKÖK - MKH LABORATUVARDAN HASTAYA www.genkok.com GENKÖK - MKH LABORATUVARDAN HASTAYA Mezenkimal Kök Hücre (MKH), kendisini yenileme ve farklılaşma (kas, kemik, kıkırdak, yağ) kapasitesine

Detaylı

Otolog kök hücre nakli sonrası nüks etmiş Hodgkin lenfoma olgularında nonmiyeloablatif. Doç.Dr. Mustafa ÖZTÜRK

Otolog kök hücre nakli sonrası nüks etmiş Hodgkin lenfoma olgularında nonmiyeloablatif. Doç.Dr. Mustafa ÖZTÜRK Otolog kök hücre nakli sonrası nüks etmiş Hodgkin lenfoma olgularında nonmiyeloablatif allogeneik nakil Doç.Dr. Mustafa ÖZTÜRK GİRİŞ Hodgkin lenfoma iyi prognostik özellikteki vakaların %90 ı ileri evre

Detaylı

ALLOJENİK KÖK HÜCRE NAKLİ VERİCİLERİNDE MOBİLİZASYON BAŞARISINA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI

ALLOJENİK KÖK HÜCRE NAKLİ VERİCİLERİNDE MOBİLİZASYON BAŞARISINA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI ANABİLİM DALI ALLOJENİK KÖK HÜCRE NAKLİ VERİCİLERİNDE MOBİLİZASYON BAŞARISINA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERİN ARAŞTIRILMASI UZMANLIK TEZİ Dr. LEYLA BATMAZ TEZ

Detaylı

Allogeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu

Allogeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu Van Tıp Dergisi: 5 (3): 183-187, 1998 Allogeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu Allogeneik Periferik Kök Hücre Transplantasyonu İmdat Dilek*, Önder Arslan**, Günhan Gürman** Özet: Kemik iliği transplantasyonu

Detaylı

Paroksismal Nokturnal Hemoglobinürinin Flow Sitometrik Tanısı

Paroksismal Nokturnal Hemoglobinürinin Flow Sitometrik Tanısı Paroksismal Nokturnal Hemoglobinürinin Flow Sitometrik Tanısı Prof. Dr. Nihal Mete Gökmen Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları AD, Alerji ve Klinik İmmünoloji BD enihalmete@yahoo.com.tr 2 Genel

Detaylı

EDİNSEL KANAMA BOZUKLUKLARI VE KALITSAL TROMBOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU I. BÖLÜM TROMBOTİK TROMBOSİTOPENİK PURPURA TANI VE TEDAVİ KILAVUZU...

EDİNSEL KANAMA BOZUKLUKLARI VE KALITSAL TROMBOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU I. BÖLÜM TROMBOTİK TROMBOSİTOPENİK PURPURA TANI VE TEDAVİ KILAVUZU... EDİNSEL KANAMA BOZUKLUKLARI VE KALITSAL TROMBOFİLİ TANI VE TEDAVİ KILAVUZU İÇİNDEKİLER Önsöz...iii Ulusal Tanı ve Tedavi Kılavuzu Çalışma Grupları... iv Kısaltmalar... vii Tablolar Listesi... xv Şekiller

Detaylı

Akut Myeloid Lösemide Prognostik Faktörler ve Tedavi

Akut Myeloid Lösemide Prognostik Faktörler ve Tedavi 1945 ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI Akut Myeloid Lösemide Prognostik Faktörler ve Tedavi Dr. Mehmet ERTEM Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji Bilim Dalı

Detaylı

YAŞLILIK VE KANSER. Prof.Dr.A.Önder BERK

YAŞLILIK VE KANSER. Prof.Dr.A.Önder BERK YAŞLILIK VE KANSER Prof.Dr.A.Önder BERK Kanser ve diğer hastalıkların yaşla değişen sıklığı (%) YAŞ HASTALIKLAR 45 45-59 60-74 75+ Kanser 3,8 8,3 14,0 16,0 Kalp Hastalıkları 0,4 14,0 14,0 20,0 Periferik

Detaylı

Çocuklarda Terapötik Aferez

Çocuklarda Terapötik Aferez Çocuklarda Terapötik Aferez Aferez Aferez; uzaklaştırma İki amaçla uygulanabilir Donör aferezi; Kandaki bir komponentin hastaya verilmek üzere ayrıştırılması Terapötik aferez; Hastada kandan selektif olarak

Detaylı

Kardiyovasküler Hastalıklarda Çekirdekli Kırmızı Kan Hücrelerinin Tanısal Değeri

Kardiyovasküler Hastalıklarda Çekirdekli Kırmızı Kan Hücrelerinin Tanısal Değeri Kardiyovasküler Hastalıklarda Çekirdekli Kırmızı Kan Hücrelerinin Tanısal Değeri Doç. Dr. Meral Yüksel Marmara Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Programı meralyuksel@gmail.com

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI

ADIM ADIM YGS LYS Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI ADIM ADIM YGS LYS 177. Adım DOLAŞIM SİSTEMİ 5 İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI İNSANDA BAĞIŞIKLIK VE VÜCUDUN SAVUNULMASI Hastalık yapıcı organizmalara karşı vücudun gösterdiği dirence bağışıklık

Detaylı

çocuk hastanesi

çocuk hastanesi KEMİK İLİĞİ YETMEZLİKLERİNDE TROMBOSİT TRANSFÜZYONU çocuk hastanesi Dr. Yeşim Aydınok Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Pediatrik Hematoloji B.D. yesim.aydinok@ege.edu.tr Sunum Akış Planı Trombosit suspansiyonunun

Detaylı

Prenatal ve postnatal hemopoez

Prenatal ve postnatal hemopoez Prenatal ve postnatal hemopoez Doç. Dr. Sinan Özkavukcu Histoloji-Embriyoloji AD Öğretim Üyesi Üremeye Yardımcı Tedavi ve Eğitim Merkezi Laboratuvar Sorumlusu sinozk@gmail.com Hemapoez (Hematopoez) Hematopoietik

Detaylı

Böbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır?

Böbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır? Böbrek nakli hastalarında akut rejeksiyon gelişiminde CTLA-4 tek gen polimorfizmlerinin ve soluble CTLA-4 düzeylerinin rolü varmıdır? Çağlar Ruhi 1, Nilgün Sallakçı 2, Fevzi Ersoy 1, Olcay Yeğin 2, Gültekin

Detaylı

Kanın Bileşenleri. Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08. Plazma :%55 Hücreler : %45. Plazmanın %90 su

Kanın Bileşenleri. Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08. Plazma :%55 Hücreler : %45. Plazmanın %90 su KAN DOKUSU Kanın Bileşenleri Total kan Miktarı: Vücut Ağırlığı x0.08 Plazma :%55 Hücreler : %45 Plazmanın %90 su Kan Hücreleri Eritrosit Lökosit Trombosit Agranulosit Lenfosit Monosit Granulosit Nötrofil

Detaylı

Hücre Farklılaşması. Prof.Dr. Gönül Kanıgür

Hücre Farklılaşması. Prof.Dr. Gönül Kanıgür Hücre Farklılaşması Prof.Dr. Gönül Kanıgür Diploid canlılar yaşam süreçlerinde eşeyli çoğalma gereği tek hücreli bir evreden(döllenmiş yumurta hüc) geçerler Döllenmiş yumurta hücresinin on üzeri on-on

Detaylı