Konu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

Transkript

1 .. Konu 2 Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz Hadi Yektaş Uluslararası Antalya Üniversitesi İşletme Tezsiz Yüksek Lisans Programı 1 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

2 . İçerik.1.2 Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası.3 Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası.4.5 Tavan Fiyat Taban Fiyat.6.7 Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Öğrenme Hedefleri 2 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

3 . Bu bölümde, piyasa ekonomilerini yürüten iki kuvveti, talep ve arzı, tanıtacağız. Arz ve talep analizi, rekabetçi piyasalardaki trendleri tahmin etmede kullanılır. Bunların arasında, şirketinizin ürünlerinin fiyatlarında, ikame ve tamamlayıcı malların fiyatlarında, ve girdi fiyatlarında oluşacak değişimler sayılabilir. Bu araç, yöneticilerin büyük fotoğrafı görmelerini sağlar. Yöneticiler, kendi şirket işlerinin detayları ile ilgilendikleri kadar en azından fiyat ve satışlardaki trendleri de takip etmelidirler. İleride göreceğimiz konuları anlayabilmeniz için piyasa kuvvetleri hakkında yeterli bilgi sahibi olmanız çok gereklidir. 3 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

4 . Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Diğer bütün etkenler sabit kaldığında, her bir fiyat için bir maldan ne kadar satın alınacağını gösterir. Talep Kanunu Talep eğrisinin eğimi aşağı doğrudur. Fiyat ile talep edilen miktar arasında ters ilişki vardır. Pantolonun Fiyatı Satılan Pantolon Sayısı Ortalama Tüketici Geliri Reklam Giderleri Gömleklerin Ortalama Fiyatı $0 80,000 $25,000 $50,000 $20 $5 70,000 $25,000 $50,000 $20 $10 60,000 $25,000 $50,000 $20 $15 50,000 $25,000 $50,000 $20 $20 40,000 $25,000 $50,000 $20 $25 30,000 $25,000 $50,000 $20 $30 20,000 $25,000 $50,000 $20 $35 10,000 $25,000 $50,000 $20 $40 0 $25,000 $50,000 $20 4 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

5 . Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Diğer bütün etkenler sabit kaldığında, her bir fiyat için bir maldan ne kadar satın alınacağını gösterir. Talep Kanunu Talep eğrisinin eğimi aşağı doğrudur. Fiyat ile talep edilen miktar arasında ters ilişki vardır. 5 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

6 . nin Yorumlanması Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası.1 Malın fiyatı adet başına $10 olursa tüketiciler bu maldan 4 adet almaya isteklidir/ güçleri yeter..2 Tüketiciler dördüncü mal için en fazla $10 vermek isterler / güçleri yeter. Tüketicilerin dördüncü malın tüketiminden elde edecekleri marjinal fayda $10 dır. 6 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

7 . Talep Edilen Miktarda Değişme Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası 7 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

11 . Talepte Değişme Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası 11 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

15 Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası. Talep Edilen Miktarda Değişme / Talepte Değişme 15 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

16 . Talebi Belirleyen Etkenler Talep Eğrisini Kaydıran Faktörler Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası. Talep Eğrisini Kaydıran Faktörler. Ṭalebi etkileyen, malın kendi fiyatı haricindeki, bütün değişkenler. Gelir Normal mal Inferior mal İlişkili malların fiyatları İkame malların fiyatı Tamamlayıcı malların fiyatı Reklam and tüketici beğenisi Nüfus Tüketici beklentileri 16 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

17 . Talebi Belirleyen Etkenler Tüketici Gelirleri Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Gelir arttıkça normal mallara olan talep artar. Gelir arttıkça inferior mallara olan talep azalır. 17 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

18 . Talebi Belirleyen Etkenler Tüketici Gelirleri Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Gelir arttıkça normal mallara olan talep artar. Gelir arttıkça inferior mallara olan talep azalır. 18 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

19 . Talebi Belirleyen Etkenler İlişkili malların fiyatları Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası İkame bir malın fiyatındaki bir artış talebin artmasına yol açar. Tamamlayıcı bir malın fiyatındaki bir artış talebin azalmasına yol açar. 19 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

20 . Talebi Belirleyen Etkenler İlişkili malların fiyatları Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası İkame bir malın fiyatındaki bir artış talebin artmasına yol açar. Tamamlayıcı bir malın fiyatındaki bir artış talebin azalmasına yol açar. 20 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

21 . Talebi Belirleyen Etkenler Reklam and tüketici beğenisi Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Reklamlar tüketicilerin ödeme isteğini artırır. 21 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

22 . Talebi Belirleyen Etkenler Reklam and tüketici beğenisi Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Tüketicilerin ödeme isteği hava durumu gibi diğer başka etkenlere de bağlı olabilir. 22 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

23 . Talebi Belirleyen Etkenler Nüfus Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Bir mala olan talep, toplumun büyüklüğündeki ve kompozisyonundaki değişimlerden etkilenir. Doğumlar Nüfus Artışı Göç Alma Tabii değişimler TOPLAM NÜFUS Göçsel değişimler Ölümler Nüfus Azalışı Göç Verme 23 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

24 . Talebi Belirleyen Etkenler Tüketici beklentileri Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Eğer tüketiciler birden gelecek sene otomobil fiyatlarında gözle görünür bir artış olacağını beklerlerse, otomobile olan talep bu sene artar. Bir başka bakış acısıyla, bir dayanıklı malı bugün almak ile gelecek sene almak ikame mallar statüsündedir. Tüketicilerin, kendi gelirleri ile alakalı beklentileri de talebi etkileyebilir. 24 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

25 . Talep Fonksiyonu Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Talep üzerinde etkisi olan bütün faktörler bir talep fonksiyonu içerisinde özetlenebilir: Q d x = f (P x, P y, M, H) Q d x = X malından talep edilen miktar. P x = X malının fiyatı. P y = İlişkili malların, Y, fiyatı. İkame mal. Tamamlayıcı mal. M = Gelir. Normal mal. İnferior mal. H = Talebi etkileyen diğer bütün değişkenler. Talep fonksiyonu, tüketilen bir malın miktarının, o malın fiyatına ve talep eğrisini kaydıran diğer etkenlere bağlı olduğunu açıkça göstermektedir. 25 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

26 . Talep Fonksiyonu Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Q d x, eğer, fiyatlar, gelir, ve talebi etkileyen diğer değişkenlere göre lineer (doğrusal) bir fonksiyon ise lineer bir talep olarak adlandırılır. Q d x = α 0 + α x P x + α y P y + α M M + α H H Yukarıdaki fonksiyondaki α i ler sabit sayılardır ve yönetici bunları şirketin araştırma bölümü veya ekonomi danışmanları aracılığı ile temin eder. α x < 0: Talep kanunu α y < 0: Y ve X tamamlayıcı mallardır. α y > 0 : Y ve X ikame mallardır. α M < 0: X inferior bir maldır. α M > 0: X normal bir maldır. 26 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

27 . Talep Fonksiyonu Örnek Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Farzedin ki, ekonomi danışmanları şirketinizin ürettiği mala olan talebin fonksiyonunu şu şekilde tahmin etmektedir: Q d x = 12, 000 3P x + 4P y M + 2A x Burada A x reklam giderlerinin miktarını göstermektedir. Soru: Bu fonksiyondaki katsayıların ne anlama geldiğini açıklayınız. Buna ek olarak P y = $15, M = $10, 000 ve A x = $2, 000 değerlerinin verildiğini farzedin. Bu durumda, Q d x = 12, 000 3P x + 4(15) (10, 000) + 2(2, 000) Q d x = 6, 060 3P x Yani, P y, M ve A x değişkenlerinin değeri verildiğinde, talep eğrisini çizebiliriz. 27 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

28 . Ters Talep Fonksiyonu Örneğe Devam Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası. Ters Talep Fonksiyonu. Ḅir malın fiyatını o mala olan talep miktarı cinsinden ifade eden fonksiyon. Talep Fonksiyonu Q d x = 6, 060 3P x Ters Talep Fonksiyonu: 3P x = 6, 060 Q d x P x = 2, Qd x 28 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

29 . Tüketici Fazlası Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası. Tüketici Fazlası. Ṭüketicilerin bir maldan edindiği ama karşılığını ödemediği değer. Bu kavram özellikle pazarlama ve değer fiyatlama ve fiyat farklılaştırması gibi stratejileri vurgulayan disiplinlerde de kullanılır. Yöneticiler, tüketici fazlası kavramını, tüketicilerin bir ürün paketi için en fazla toplam ne kadar ödeyebileceklerini tespit etmek için kullanabilirler. Bir başka ifadeyle, bu kavram bir yöneticinin tüketiciler üzerinden potansiyel olarak daha ne kadar fazla kazanabileceğini belirler. 29 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

30 . Kelepire kondum! Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Ödediğim paranın karşılığını fazlasıyla aldım! Toplam değer, fiyatı fazlasıyla aşıyor. Tüketici fazlası büyük! 30 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

31 . İyi kazık yedim! Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Şu esnafla güçlü pazarlık yapılmıyor. Almaktan nerdeyse vazgeçiyordum! Bu adam beni iyi sağdı! Toplam ödenen fiyat toplam değere çok yakın. Tüketici fazlası küçük! 31 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

32 . Tüketici Fazlası: Kesintili Durum Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası Tüketici Fazlası: Edinilen ama karşılığı ödenmeyen değer. 32 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

40 . Tüketici Fazlası: Sürekli Durum Talep Eğrisinin Yorumlanması Talebi Belirleyen Etkenler Talep Fonksiyonu Tüketici Fazlası 40 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

54 . Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Arz eğrisi, farklı fiyatlar için bir maldan ne kadar üretileceğini gösterir. Arz Kanunu Arz eğrisinin eğimi yukarı doğrudur. Malın fiyatı ve arz edilen miktar arasında doğru ilişki vardır. 54 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

55 . nin Yorumlanması Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası.1 Malın fiyatı adet başına $10 iken üreticiler bu maldan 5 adet üretmeye isteklidirler / güçleri yeter..2 Üreticiler beşinci mal için en az $10 almak isterler / güçleri yeter. Üreticilerin 5. malı üretirkenki marjinal maliyetleri $10 dır. 55 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

56 . Arz Edilen Miktarda Değişme Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası 56 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

60 . Arzda Değişme Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası 60 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

68 Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası. Arz Edilen Miktarda Değişme / Arzda Değişme 68 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

69 . Arzı Belirleyen Etkenler Arz Eğrisini Kaydıran Faktörler Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Girdi fiyatları Teknoloji ve regülasyonlar Piyasada faaliyet gösteren şirket sayısı Piyasaya girişler Piyasadan çıkışlar Üretimde ikame Vergiler Satış vergisi satılan/satın alınan her adet için sabit vergi Değer vergisi kazanılan/harcanan her bir liradan sabit oranda alınan vergi Üretici beklentileri 69 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

70 . Arzı Belirleyen Etkenler Girdi Fiyatları Üretim faktörleri:.1 Toprak Sadece gayrımenkul değil... Maden, bitki ve hayvan benzeri bütün tabii kaynaklar. Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası.2 Emek Sadece fiziksel güç değil... Zihinsel becerileri de dahil bütün insani gayretler..3 Sermaye Sadece para değil... İnsanların ürettiği bütün varlıklar. Taksicilik yapan birisi için otomobili... Girdi fiyatları artarsa, arz azalır. 70 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

71 . Arzı Belirleyen Etkenler Teknoloji ve Regülasyonlar Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası. Teknoloji ve regülasyonlar marjinal maliyeti ve dolayısıyla arzı etkileyebilir.. Örneğin, (gaz) emisyon standartları üretim milyetini artırır ve arzı azartır. 71 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

72 . Arzı Belirleyen Etkenler Teknoloji ve Regülasyonlar Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası. Teknoloji ve regülasyonlar marjinal maliyeti ve dolayısıyla arzı etkileyebilir.. Örneğin, (gaz) emisyon standartları üretim milyetini artırır ve arzı azartır. 72 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

73 . Arzı Belirleyen Etkenler Piyasada Faaliyet Gösteren Şirket Sayısı Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası.. Piyasaya yeni şirketler girerse arz artar. 73 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

74 . Arzı Belirleyen Etkenler Üretimde İkame Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Pek çok şirketin teknolojisi birden fazla mamül üretmeye adapte edilebilir. Otomobil fiyatları artarsa, otomotiv şirketleri kamyonet ürettikleri üretim bantlarının bir kısmını otomobil üretimi için tahsis edip otomobil arzını artırabilirler. 74 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

75 . Arzı Belirleyen Etkenler Satış Vergisi ve Değer Vergisi Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası 75 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

76 . Arzı Belirleyen Etkenler Üretici Beklentileri Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Dayanıklı mallar için, bir malı bugün satmak ve aynı malı yarın satmak üretimde ikame mallar statüsündedir. Şirketler birden gelecekte fiyat artışı olacağı beklentisine girerse ve bu mal dayanıksız değilse, üreticiler arzı bugün durdurur ki ileride daha yüksek fiyata satabilsinler. 76 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

77 . Arz Fonksiyonu Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Arz üzerinde etkisi olan bütün faktörler bir arz fonksiyonu içerisinde özetlenebilir: Q s x = g(p x, P r, W, H) Qx s = X malından arz edilen miktar. P x = X malının fiyatı. P r = Üretimde ikame malların fiyatları. W = Girdi fiyatları (örneğin maaşlar). H = Arzı etkileyen diğer bütün değişkenler. Arz fonksiyonu, üretilen malın miktarının, o malın fiyatına ve arz eğrisini kaydıran diğer etkenlere bağlı olduğunu açıkça göstermektedir. 77 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

78 . Arz Fonksiyonu Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Q s x, eğer, malın kendi fiyatına, girdi fiyatlarına ve arzı etkileyen diğer değişkenlere göre lineer (doğrusal) bir fonksiyon ise lineer bir arz olarak adlandırılır. Q s x = β 0 + β x P x + β r P r + β W W + β H H Yukarıdaki fonksiyondaki β i ler sabit sayılardır ve yönetici bunları şirketin araştırma bölümü veya ekonomi danışmanları aracılığı ile temin eder. β x > 0 arz kanunu 78 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

79 . Arz Fonksiyonu Örnek Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası Farzedin ki, ekonomi danışmanları şirketinizin ürettiği malın arz fonksiyonunu şu şekilde tahmin etmektedir: Q s x = 2, P x 4P r P w Soru: Bu fonksiyondaki katsayıların ne anlama geldiğini açıklayınız. Buna ek olarak P r = $100 ve P w = $2, 000 değerlerinin verildiğini farzedin. Bu durumda, Q s x = 2, P x 4(100) (2, 000) Q s x = 3P x 400 Yani, P r ve P w değişkenlerinin değeri verildiğinde, arz eğrisini çizebiliriz. 79 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

80 . Ters Arz Fonksiyonu Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası. Ters Arz Fonksiyonu. Ḅir malın fiyatını toplam arz miktarı cinsinden ifade eden fonksiyon. Arz Fonksiyonu: Q s x = 3P x 400 Ters Arz Fonksiyonu: 3P x = Q s x P x = Qs x 80 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

81 . Üretici Fazlası Arz Eğrisinin Yorumlanması Arzı Belirleyen Etkenler Arz Fonksiyonu Üretici Fazlası.Üretici Fazlası. Bir üreticinin, bir malın satışı sonunda aldığı ücret ile onu bu malın üretimine. sevketmeye yetecek ücret arasındaki fark. Üretici fazlası, bir yöneticinin tedarikçisi ile pazarlık yaparken hedefleyebileceği en yüksek indirimdir. 81 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

82 . Rekebetçi bir piyasada, denge fiyatı alıcılar (piyasa talebi) ve satıcılar (piyasa arzı) arasındaki etkileşim sonucunda ortaya çıkar. Dengede, mevcut fiyattan bu malı almak isteyen / gücü yeten bütün tüketicilere yetecek kadar üretim gerçekleşir. Bu nedenle, denge fiyatında (P e ) şu eşitlik sağlanır: Q s x = Q d x Şimdi, dengede bir kıtlık veya fazlalığın söz konusu olamayacağını göstereceğiz / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

83 . Fiyat çok düşükse... Eğer P fiyatında bir kıtlık (yani Q s < Q d ) söz konusu ise, fiyat artmaya meyillidir. Bu meyil, satıcıları daha fazla üretmeye, alıcıları da daha az tüketmeye sevkeder. Nihayetinde, Q s ve Q d birbirine yakınsar. 83 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

84 . Fiyat çok düşükse / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

94 . Fiyat çok yüksekse... Eğer P fiyatında bir fazlalık (yani Q d < Q d ) söz konusu ise, fiyat azalmaya meyillidir. Bu meyil, satıcıları daha az üretmeye, alıcıları da daha fazla tüketmeye sevkeder. Nihayetinde, Q s and Q d birbirine yakınsar. 94 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

95 . Fiyat çok yüksekse / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

107 . Cebir Talep ve arz eğrilerini kaydıran faktörler sabit kabul edilirse, talep edilen miktarı ve arz edilen miktarı P nin birer fonksiyonları olarak Q d (P) ve Q s (P) şeklinde gösterebiliriz. Dolayısı ile, piyasa dengesinde, eşitliği sağlanır. Q d (P e ) = Q s (P e ) Q d (P e ) = Q s (P e ) denge miktarı olarak tanımlanır. 107 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

108 . Tavan Fiyat Taban Fiyat Tavan Fiyat Uygulanabilecek en yüksek yasal fiyat. Örnekler: ABD de 1970lerdeki benzin fiyatları. New York City deki ev kiraları. Bankaların bazı hizmetleri için alabileceği ücretler. Taban Fiyat Uygulanabilecek en düşük yasal fiyat. Örnekler: Asgari ücret. Devletin desteklediği bazı tarım ürünlerinin fiyatları 108 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

109 . Fiyat Kısıtlarını Doğuran Nedenler Kıtlık Kavramını Hatırlayalım Tavan Fiyat Taban Fiyat Mallar bedava olursa, üreticiler bütün tüketicilerin ihtiyacını karşılayamazlar. Bunun sonucunda, üretilen malların kimler tarafından tüketileceğine / tüketilemeyeceğine karar veren bir tahsis mekanizması gerekir. Benzer şekilde, mallar çok pahalı olursa, tüketiciler, üreticilerin daha fazla üretme isteğini karsılayamazlar. Bunun sonucunda, kimlerin üretip kimlerin üretemeyeceğine karar verilmesi gerekir. 109 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

110 . Fiyat Kısıtlarını Doğuran Nedenler Kıtlık Kavramını Hatırlayalım Tavan Fiyat Taban Fiyat Malların üretimini/tüketimini tahsis etmeye yarayan farklı metotlar vardır. (Bir önceki konunun sunum slaytlarına bakınız) Fiyat mekanizması, malların fiyatından daha fazla marjinal fayda sağlayan alıcılar tarafından tüketilmesini sağlar. fiyatından daha az marjinal maliyeti olan satıcılar tarafından üretilmesini sağlar. 110 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

111 . Fiyat Kısıtlarını Doğuran Nedenler Kıtlık Kavramını Hatırlayalım Tavan Fiyat Taban Fiyat Bununla beraber, piyasanın her iki tarafında, fiyat mekanizması tarafından negatif ayrımcılığa maruz bırakılanlar devletin fiyat kısıtlama yoluyla piyasaya müdahele etmesini sağlarlar. Bağlayıcı bir fiyat kısıtı sonucunda Q s > Q d veya Q s < Q d söz konusu olur. Dolayısıyla, üretim ve tüketimin başka bir yolla tahsis edilmesi gerekir... Erken gelen erken oturur yöntemi gibi. 111 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

112 . Tavan Fiyatın Etkisi Tavan Fiyat Taban Fiyat 112 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

121 . Tam Ekonomik Fiyat Tavan Fiyat Taban Fiyat Tavan fiyat üzerinden firmaya ödenen parasal bedel ile parasal olmayan bedelin toplamı. P F = P C + (P F P C ) P F = tam ekonomik fiyat P C = tavan fiyat P F P C = parasal olmayan bedel 121 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

122 . 1970lerden bir Örnek Tavan Fiyat Taban Fiyat Benzinin tavan fiyatı: $1. 15 galon benzin için 3 saat kuyrukta bekleme Fırsat maliyet: $5/saat. Kuyrakta beklemenin toplam bedeli: 3 $5 = $15. Her bir galon için parasal olmayan bedel: $15/15 = $1. Bir galon benzinin tam ekonomik fiyatı: $1 + $1 = $ / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

123 . Tavan Fiyatın Etkisi Tavan Fiyat Taban Fiyat Tavan fiyat toplum refahının azalmasına sebep olur. Öyleyse devlet neden tavan fiyat uygular? Cevap: Tavan fiyat uygulamasından kim istifade eder, fırsat maliyeti düşük olanlar mı, yüksek olanlar mı? Eğer bir siyasetçinin oy verenlerinin ortalamadan daha az bir fırsat maliyeti var ise, bu siyasetçi tabii olarak tavan fiyat uygulamasını savunur ve uygulamak ister. Tavan fiyatta olduğu gibi, bir kıtlık söz konusu olduğunda, tahsis problemi her zaman erken gelen erken oturur yöntemiyle çözülmez. Bu durumda,... yöneticilerin fiyat haricinde başka bir mekanizma ile tahsis etmesi gerekir. 123 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

124 . Taban Fiyatın Etkisi Tavan Fiyat Taban Fiyat. Taban Fiyatın Bağlayıcı Olması. Fiyatın yasal olarak inebileceği en düşük seviyenin rekabetçi denge. fiyatının üzerinde olma durumu. En iyi bilinen taban fiyat asgari ücretttir, bir işçinin yasal olarak alabileceği en düşük maas. Bağlayıcı taban fiyat, fazlalığın oluşmasına yol açar (Q d < Q s ): Emek piyasasında, bu fazlalığa işsizlik denir. Mal piyasasında da, buna satılmamış/elde kalmış stoklar denir. 124 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

125 . Taban Fiyatın Etkisi Tavan Fiyat Taban Fiyat 125 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

132 . Taban Fiyatın Etkisi Tavan Fiyat Taban Fiyat Bazı durumlarda, devlet üreticilerin elinde kalan stokları almaya karar verebilir: Çoğu tarım ürünü gibi. Bu fazla arzı satın almanın devlete toplam parasal maliyeti şöyle hesaplanır: P f (Q s Q d ) Bundan dolayı oluşan toplam refah kaybı S ve D eğrileri ile Q e ve Q s hizasındaki kesik çizgiler arasında kalan üçgen ile tasvir edilebilir. 132 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

133 . Tanım.. Arz ve/veya talebi belirleyen faktörlerin değişmesinden dolayı bir dengeden başka bir dengeye geçerken denge fiyatının ve miktarının nasıl. değistiğinin incelenmesi. 133 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

134 . Arzın Artması 134 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

143 . Talebin Artması 143 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

149 . Talep ve Arzın Beraber Değişmesi Talebin Artması Talebin Sabit Kalması Talebin Azalması Arzın Artması P : Belirsiz P : Azalır P : Azalır Q : Artar Q : Artar Q : Belirsiz Arzın Sabit Kalması P : Artar P : Sabit Kalır P : Azalır Q : Artar Q : Sabit Kalır Q : Azalır Arzın Azalması P : Artar P : Artar P : Belirsiz Q : Belirsiz Q : Azalır Q : Azalır.. Aynı anda talebin arttığını ve arzın azaldığını farzedin. Bu durumda... denge fiyatı kesinlikle artar, ama... talep ve arzdaki değişimlerin göreceli büyüklüğüne göre,... denge miktarı arta da bilir, azala da bilir. 149 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

150 . Arz ve Talep Analizinin Bir Uygulaması Olay: Wall Street Journal ın bir haberine göre, önümüzdeki altı ay içerisinde, bilgisayar parçalarının fiyatlarının %5-8 civarında düşmesi beklenmektedir. 1. Senaryo: Bilgisar üreten küçük bir şirketi yönetiyorsunuz. 2. Senaryo: Küçük bir yazılım şirketini yönetiyorsunuz. 150 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

151 . 1. Senaryo: Küçük Bir Bilgisayar Üreticisi Üzerindeki Etkiler 1. Adım: Büyük fotoğrafa bak. 2. Adım: Bir aksiyon planı kur. (Detaylara dikkat!). 151 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

152 . Büyük Fotoğraf: Bilgisayar Piyasası Yeni dengede bilgisayarların fiyatı düşecek ve satılan bilgisayar sayısı artacaktır. Bu bilgiyi bir aksiyon planı oluşturmak için kullanın: tedarikçiler/sözleşmeler? stoklar? insan kaynakları? pazarlama? niceliksel tahminlere ihtiyacım var mı? 152 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

153 . 2. Senaryo: Yazılım Piyasası Bu piyasada Büyük Fotoğrafı görmek için daha karmaşık bir düşünce zincirine ihtiyaç vardır. 1. Adım: 1. senaryodakine benzer bir analiz yaparak bilgisayar parçalarındaki ucuzlamanın bilgisayar fiyatlarının düşmesine ve daha fazla bilgisayar satılmasına sebep olacağını görün. 2. Adım: Bu değişikliklerin yazılım piyasasındaki Büyük Fotoğrafa nasıl bir etkisi olur? 153 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

154 . Büyük Fotoğraf Analizi: Yazılım Piyasası Yazılım fiyatları artacak ve daha fazla yazılım satılacaktır. Bu bilgileri bir aksiyon planı yapmak için kullanın. 154 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

155 . Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Öğrenme Hedefleri Arz ve talep analizini şunları yapmak için kullanın: Büyük Fotoğrafı belirginleştirmek Bir olayın denge fiyatı ve miktarı üzerindeki genel etkisi. bir aksiyon planı oluşturmak üretimde, stoklarda, ham maddelerde, insan kaynaklarında, pazarlama planlarında vs. hangi değiklikleri yapmak gerekiyor. 155 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

156 . Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Öğrenme Hedefleri değer vergisi talepte değişme talep edilen miktarda değişme arz edilen miktarda değişme arzda değişme karşılaştırmalı statik analiz tamamlayıcılar tüketici beklentileri tüketici fazlası talebin azalması talep talep fonksiyonu talebi belirleyen etkenler talebin artması denge fiyatı denge miktarı satış vergisi tam ekonomik fiyat inferior mal bilgilendirici reklam ikna edici reklam ters talep fonksiyonu ters arz fonksiyonu talep kanunu arz kanunu lineer talep fonksiyonu lineer arz fonksiyonu parasal olmayan bedel normal mal tavan fiyat taban fiyat üretici beklentileri üretici fazlası kıtlık stokçuluk ikame mallar arz arz fonksiyonu arzı belirleyen etkenler fazlalık 156 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz

157 . Öğrenme Hedefleri Anahtar Kelimeler ve Kavramlar Öğrenme Hedefleri Bu konuyu tamamladıktan sonra sizin şunları yapabilmeniz gerekir:. 1 Arz ve talep kanununu açıklamak. 2 Arz ve talep eğrilerini kaydıran faktörleri belirlemek.. 3 Tüketici fazlası ve üretici fazlasını hesaplamak ve bunların ne anlama geldiğini açıklamak.. 4 Rekabetçi bir piyasada fiyatların nasıl belirlendiğini açıklamak, ve arz ve talepteki değişmelere karşılık dengenin nasıl değiştiğini göstermek.. 5 Değer vergisi, satış vergisi ve taban / tavan fiyat gibi devletin müdahelelerinden piyasa işleyişinin nasıl etkilendiğini açıklamak ve grafik üzerinde göstermek.. 6 Rekabetçi piyalardaki Büyük Fotoğrafı görmek için, arz ve talep analizini niteliksel bir tahmin aracı olarak kullanmak. 157 / 157 Hadi Yektaş Piyasa Kuvvetleri: Talep ve Arz