İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu'nun Yükselişi ve Sonu

Transkript

1 İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu'nun Yükselişi ve Sonu Muhammet Kösecik İngiltere'de, İkinci Dünya Savaşından 1970'lerin sonlarına kadar, merkeziyerel yönetim ilişkileri oldukça dengeli ve. problemsiz bir dönem yaşamıştır. Yasaların açıkça kendilerine verdiği hizmetleri yerine getirme yetkisine ve sorumiuluğuna sahip olan, yasaların doğrudan kendilerine vermediği hiç bir işlevde yetki ve sorumluluğu bulunmayan yerel yönetimler, i İkinci Dünya Savaşı'ndan sonraki ekonomik kalkınma döneminde kapsamı genişleyen kamu hizmetlerinin (eğitim, sosyal hizmetler, konut, sağlık yardımı, v.b.) temel sağlayıcıları olmuşlar, kendilerini yerel kamu hizmetlerin İ sunmaya odaklamışlardır. Kapsamı genişleyen yerel hizmetlerin finansmanı için, merkezi hükümet yerel yönetimlere gereken ölçüde mali yardım sağlamış, yerel yönetim harcamaları 1970'lerin ortalarına kadar artan bir seyir takip etmiştir. Bu dönemde, yerel yönetimler politikası apolitik bir niteliğe sahip olmuş, yerel yönetimlerin yaklaşık yarıya yakını siyasi partilerin kontrolü dışında kalarak bağımsız yerel politikacılar tarafından kontrol edilmiş, yerel yönetimlerin bağımsızların veya her hangi bir siyasi partinin kontrolünde olması seçimler üzerine ve seçimler sonrasındaki yerel yönetimlerin işleyişi üzerine önemli bir etki yapmamış, yerel yönetimler yerel hizmetleri icra eden, ancak, politik heyecana sahip olmayan kurumlar olarak çalışmışlardır. Merkezi-yerel yönetim ilişkilerinde i 970'lerin ortalarına kadar devam eden bu dengeli ve problemsiz dönem, 1979'da Margaret Thatcher liderliğindeki Muhafazakar Parti 'nin iktidara gelmesiyle sona ermiştir. Muhafa Yrd. Doç. Dr., Pamukkale Üniversitesi, Iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi. ı ingiltere'de yerel yönetim yapısı temelolarak iki kademelidir. Üst kademe, metropoliten alanlan dışında bu lunan ve büyük ölçekli planlama ve finansman gerektiren hizmetleri (stratejik planlama, eğitim, polis, itfaiye, sosyal hizmetler) sağlayan 39 County Council' dan oluşur. Alt kademe, metropoliten alanlan dışında kalan 296 District Council' dan ve Londra sınırlan içindeki 32 Borough Council' dan oluşur. Londra'daki Borough Council' lar dışındaki alt kademe yerel yönetim birimleri, yerel özellikteki hizmetleri (çevre sağlığı ve korunması, konut, planlama. çöp toplama. cadde ve sokaklann temizlenmesi ve aydınlatılması, eğlence ve boş vakit geçirme hizmetleri) sağlar. Londra'daki 32 Borough Council ise 1986'da Grealer London Council' ın diğer altı metropoliten council' la birlikte kaldınlmasından sonra polis, itfaiye ve ulaşım dışındaki butün yerel hizmetleri sağlar. Londra'da ve feshedilen diğer metropoliten alanlarda polis, itfaiye ve ulaşım hizmetleri söz konusu alanlardaki District veya Borough Council' dan atanan Uyelerden oluşan kurullar tarafından sağlanır yıllan arasında son yapılan yapısal değişiklerle bu alt ve üst kademe birimlerinin sayılannda küçük değişiklikler yapılmış, ancak yerel yönetimlerin genel yapısı ve işlevleri değişmemiştir. Bu makalede, anlatımda akıcılığı sağlamak için, council yerine yerel yönetim, councils yerine de yerel yönetimler kelimeleri kullanılacaktır. Çağdaş Yerel Yöneıimler, Ci/t J1 Sayı 4 Eki", 2002, so

2 ingiliz Yerel Yöneıimlerinde Yeni Kent Solu 89 zakar Parti hükümetinin uyguladığı yerel yönetimlerin gelir ve giderleri üzerine sıkı bir kontrol getiren politikalar, yerel yönetimlerin büyük bir çoğunluğu tarafından tepkiyle karşılanmış, özellikle sol-kanat İşçi Partili yerel yönetimler hükümetin politikalarına karşı keskin bir muhalefet stratejisi takip etmişlerdir. Bunun sonucu olarak merkezi-yerel yönetim ilişkileri belirgin ölçüde gerginleşmiş, ulusal politika gündeminde baş sıralarda yer tutan bir problem olmaya başlamış ve i 980'li yılların sonlarına kadar gazete ve televizyon haber manşetlerinin nadiren dışında kalan bir madde olmuştur. Merkezi-yerel yönetim ilişkilerinde daha önceki dönemde yaşanan dengeli ve problemsiz dönemin yerini gerginliğin hakim olduğu yıllara bırakmasının altında yatan temel neden, yerel yönetimlerin i 970'lerin ortalarından itibaren merkezi hükümet için ekonomik ve politik bakımıardan önem kazanmış olmasıdır. i 970'lerin ortalarına doğru tüm dünyada baş gösteren ekonomik kriz İngiltere 'yi de olumsuz etkilemiş, artan enflasyon ve sterlinin değerinin düşüşüyle baş etmek zorunda kalan zamanın İşçi Partisi hükümeti, 1976 yılında IMFden borç almak zorunda kalmış ve bu borçlanmayı takiben kamu harcamalarını kısmaya çalışmıştır. Bu genel politika, toplam kamu harcamalarının yaklaşık üçte birini gerçekleştiren yerel yönetimleri doğrudan etkilemiş, yerel yönetimlere yapılan merkezi hükümet yardımları, savaş sonrası dönemde ilk kez olmak üzere, 1976'dan itibaren azaltılmaya başlanmıştır. Bu ekonomik önem, 1979'da Muhafazakar Parti 'nin iktidara gelmesiyle daha da belirgin bir hal almıştır. Thatcher'in başbakanlığında liberal ekonomik politikalara öncelik veren, kamu harcamalarının azaltılmasına ve kamunun ekonominin her alanında, yerel yönetim hizmetleri dahil, daha az yer tutması ve özel sektörün mal ve hizmet üretiminin her alanında daha çok paya sahip olması prensibine inanan Muhafazakar Parti iktidarı, yerel yönetimlerin, toplam harcamalarını kısmaya çalışmış ve bu yönde yerel yönetimlerin gelir ve giderleri üzerine sıkı bir kontrol, bazı yerel hizmetlerin özelleştirilmesi gibi radikal politikalar uygulamaya başlamıştır. Yerel yönetimlerin geneli -ister İşçi Partisi ister Muhafazakar Parti tarafından kontrol edilsin- harcamalarını kısmaya yönelik bu politikalara muhalefet etmiş, ancak İşçi Partisi'nin sol-kanadının kontrolünde bulunan ve sayıları on beşyirmi civarında olan yerel yönetimlerin harcamalarını kısmayı reddetmesi, aksine yerel yönetimlerin geleneksel rolü dışında kendilerine yeni roller biçerek bu roller doğrultusunda harcamalarını artırmaya çalışmaları merkezi-yerel yönetim ilişkilerini gerginleştirmiştir. Yerel yönetimlerin i 970'lerin ortalarından itibaren merkezi hükümetin gözündeki politik öneminin artmasının temel nedeni ise, yerel yönetimler politikasındaki sessiz dönemin sona ermesidir. Siyasal partiler tarafından kontrol edilen yerel yönetimlerin oranı 1955'de yüzde 40, 1971'de yüzde 48 iken 1975'de yüzde 70'e, i 978'de ise yüzde 79'a çıkmıştır (Municipal Journal, 1979). Siyasi

3 90 çağdaş Yerel Yönetimler. Cilt II (4) Ekim 2002 partilerin yerel yönetimlere verdiği önemin artmaya başladığı bu dönemde, Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi 'nin kontrolündeki yerel yönetimlerde gelişen iki farkh anlayış yerel yönetimler politikasındaki sessiz dönemin sona erdiğine a çıkça işaret etmiştir. Muhafazakar Partili bazı yerel yönetimler, -başlıca Wandsworth and Southend- yerel yönetimlerin yerel hizmetleri sunmadaki monopol durumunun değişmesini savunarak bazı yerel hizmetlerin (çöp toplama, cadde ve sokakların temizliği, personel için yemek servisi v.b.) özelleştirilmesini desteklemiş, yerel hizmetlerin sağlanmasında önemli oranlarda tasarruf sağlayarak Muhafazakar Partili yerel yönetimlere örnek oluşturmuşlardır. İşçi Partili sol-kanat yerel yönetimler ise, kamu harcamalarını savunmada yerel yönetimlerin öncü rolü oynaması gerektiğine inanmış ve bu nedenle kendi harcamalarım arttırma yoluna gitmiş; yerel yönetimlerin rolünü yerel ekonomik kalkınma alanında arttırmak istemiş; marjinal ve yeterli sosyal korunmaya sahip olmayan toplumsal grupların problemlerini ortaya çıkarmaya ve onlara yönelik politikalar geliştirmeye, yerel hizmetlerin sunumunda genişlemeyi ve yerelleşmeyi sağlamaya çalışmış; yerel yönetimleri, Muhafazakar Parti hükümetine yapılması gereken ama İşçi Partisi tarafından gerektiği gibi yapılamayan keskin muhalefetin zemini olarak görmüşlerdir. Bu iki farklı anlayış sırasıyla 'Yeni Kent-Çevresi Sağı' (New Suburban Right) ve 'Yeni Kent Solu' (New Urban Left) olarak politik terminolojiye girmiştir. 2 Yeni Kent Solu'nu temsil eden solkanat İşçi Partili yerel yönetimlerin varlığı ve faaliyetleri merkez-yerel yönetim ilişkilerini önemli ölçüde gerginleştirmiş ve ulusal politik arena Thatcher hükümetiyle sol-kanat İşçi Partili yerel yönetimlerin arasında gelişen politik mücadeleye sahne olmuştur. Bu makalede işte bu gerginliğin ve politik mücadelenin analizi yapılacaktır. Yeni Kent Solu'nun Yükselişi İşçi Partisi ilk kurulduğu ı 906 yılından itibaren yerel yönetimlerde etkili olmaya başlamış, İşçi Partili yerel politikacılar ı 9 ı 9'dan itibaren Londra ve bir çok şehirdeki yerel yönetimlerde seçimleri kazanmışlar ve kendilerini 'belediye sosyalistleri' (municipal socialistsi olarak görmüşlerdir. İşçi Partili bu yerel 2 Işçi Partili sol-kanat yerel yönetimler daha çok Işçi Partisi'nin gelenekseloyunun yoaunlaşuğl Londra, Sheffield. Manchester. Liverpool gibi sanayi merkezi olan veya nüfusun ve sosyal problemlerin fazla olduğu kentlerde ortaya Çıktığı için 'Kent' (Urban) adım almıştır. Muhafazakar Parti içinde Wadsworth ve Southend gibi yerel hizmetlerin özelleştirilmesini ve yerel harcamalann kısılmasını savunan yerel yönetimler, daha çok geleneksel Ingiliz halkımn yaşadığı nofusun yoğun olmadığı küçük veya orta ölçekli kentlerde ortaya çıktığı için 'Kent-Çevresi Sağı' (Suburban) olarak. adlandınlmıştır yüzyllın başlannda ütopik sosyalistlerin etkisiyle ortaya atılan ve daha çok Sidney Webb gibi Ingiliz doşonurlerce formüle edilen Belediye Sosyalizmi doşüncesine göre. demokratik temsili yerleştirmek ve toplumsal reformlan gerçekleştirmek için çalışanlar birleşmeli ve bir belediye sosyalizmi programı takip etmelidir. Toprak sahiplerinin değil. çoğunluğun iradesine dayalı bir yerinden yönetimin kurulması, bir çok yerel hizmetlerin belediyelerde görülmesi ve temsili hükümet sisteminin uygulanması, yerel hizmetlerinin kapsamımn genişletilmesi, yerel yönetimlerin kendi kaynaklanna sahip olması ve geniş bir özgürlükten yararlanması izle

4 İngiliz Yere/ Yönetim/erinde Yeni Kent So/u 9\ yönetimler, yerel halka konut, okul ve eğlence merkezleri inşa etmeye, yeterli konut, eğitim, sosyal ve ulaşım hizmetleri sağlamaya çalışmışlardır (Stoker, ı 99 i: 44). ı 930'lann sonlanna kadar olan dönemde kendilerini belediye sosyalizminin temsilcileri olarak gören bu yerel yönetimler başanlı olmuş, iyi koşullara sahip yeterli konut sağlamış, yerel halka sosyal yardımlar ve hizmetler sunmuş, örneğin doğum öncesi ve sonrası dönemlerde annelere ve çocuklara sosyal hizmetler sağlamış, eğitim imkanlarını iyileştirmeye çalışarak çocukların eğitimi için daha fazla para harcamışlardır (Gyford, 1985: 5). Ancak savaş sonrası dönemde, özellikle 1 950'lerde İşçi Partili yerel yönetimler giderek ideolojik hedeflerinden uzaklaşmış, kendilerini konut problemine ve planlamaya odaklamış, ancak bu alanlarda da başansız olmaya başlamışlardır. Örneğin, konut politikasındaki başansızlık, halkı çok-katlı apartmanlarda yaşamak zorunda bırakmış, konut yapımına elverişli arazileri atıl durumda bırakmış; bunun sonucu olarak iç içe yaşamakta olan topluluklar birbirinden kopmuş, İşçi Partili yerel yönetimlerle yerel halk arasındaki ilişkiler zayıflamaya başlamıştır. Buna paralel olarak, İşçi Partili yerel yönetimler hizmetlerin sunumunda giderek içe kapanmış ve yerel halkın görüşlerine nadiren başvurulur olmuş, sonuç olarak belediye sosyalistleri yerine, pragmatik düşünen yerel yönetimler haline gelmişlerdir (Lansley, vd., 1989: 2-3). İşçi Partili yerel yönetimlerde bu gelişmeler olurken, ilk kez 1945 yılında çoğunluk hükümetini kurmuş ve 1974 yılına kadar sadece on iki yıl ( ve ) hükümette kalabilmiş İşçi Partisi içinde sol-kanadının yerel yönetimlere karşı ilgisi artmaya başlamıştır. Kapitalist sistemden sosyalist sisteme değişimini sağlamayı amaçlayan ve ekonominin genel kontrolünün merkezi planlamaya dayalı kamu sektörünün elinde olmasına öncelikli prensip olarak inanan, bundan dolayı ulusal politikada güçlü olmayı asıl hedef olarak gören İşçi Partisİ'nİn sol kanadı için yerel yönetimler ve yerel yönetim politikası 1970'lerin ortalarına kadar ikincil öneme sahip olmuştur. Yerel hizmetleri yerine getirirken gerekli olan aynntılar üzerinde yoğunlaşma ve yerel yönetimlerdeki yönetim sorunlarıyla uğraşma gereği, yerel yönetimlerin önündeki yapısal ve hukuksal sınırlamalar, İşçi Partisi'nin sol- kanadı için yerel yönetimleri cazip kılmayan unsurlar olmuştur (Seyd, 1987: 138). Ken Livingstone'nun sözleri İşçi Partisi'nin sol kanadının yerel yönetimlere olan bu yaklaşımını vurgulamaktadır: "Yerel yönetimler, yaşlı beyaz adamın genel yönetim komitesine gelmesinden ve çöp toplama işi hakkında konuşmasından daha fazla bir anlam taşıyor gözükmemekteydi." (Boddy ve Fudge, 1984: 263) İşçi Partisi 'nin sol-kanadının yerel yönetimlere olan ilgisi, 1970'lerin başlanndan itibaren değişik nedenlerle artmıştır. İlk olarak, yerel yönetimlerin harnecek bir belediye sosyalizminin temel özellikleri olmahdır. Bknz. R. Keleş ve F. Yavuz, Yerel Yönetim/er, Turhan Kitabevi, 2. baskı, Ankara 1989, s. 6-7

5 92 Çağdaş Yerel Yönetimler. Ci/t J J (4) Ekim 2002 camalarını kısmak 1979' dan itibaren İşçi Parti' sinin ve Muhafazakar Parti 'nin ekonomik politikaları açısından önemli bir hedef olmuştur. i döneminde İşçi Partisi, merkezden yapılan yardımları azaltmaya başlamış,i 979'dan sonra da Muhafazakar Parti yerel yönetimlerin harcamalarını kısma hedefini radikal politikalarla sağlamaya çalıştığı zaman, kamu harcamalarının ekonominin genel yapısı içinde önemli bir yer tutmasını savunan İşçi Partisi'nin sol-kanadı, yerel yönetimlerin harcamalarını savunmak zorunda kalmış, dolayısıyla yerel yönetimlere olan ilgisi artmıştır (Seyd, 1987: 138). İkinci olarak, İşçi Partisi 'nin sağ ve sol eğilimi içinde yer alan milletvekilleri arasındaki, partiye karşı sorumluluklarının düzenlenmesi, milletvekillerinin yeniden adaylığa seçilmesinde takip edilen yöntemler konularındaki tartışmalar yerel yönetimler alanına yansımıştır. Yerel meclislere seçilecek üyelerin ilk kez belirlenmesi veya yeniden adaylığının kabul edilmesi, partinin yerel yönetimlerdeki liderlerinin seçilmesi, yerel seçimlerdeki bildirgelerin belirlenmesi partinin sol ve sağ kanadı arasında önemli tartışmalar yaratmış, dolayısıyla İşçi Partisi'nin sol kanadının ilgisi yerel yönetimlere kaymıştır (Seyd, ı 987: 138). Üçüncü olarak,i 960' ların sonlarından itibaren, sol eğilimli gruplardan veya marjinal toplumsal kesimlerden bir çok kişi İşçi Partisi'nin listelerinden yerel meclislere seçilmeye başlanmıştır. Bu kişilerin büyük bir çoğunluğu sendikalardan, özellikle beyaz-yakalı ların sendikalarından veya o yıllarda yaygın olan kampanyalarda veya gösterilerde, örneğin Güney Afrika'daki ırkçılığa karşı hareket, Nazi Karşıtlığı Ligi, Şili Dayanışması gibi hareketler ve kadın, eşcinsel veya zenci hareketlerinde aktif olan kişiler arasından gelmekteydi. Bunlara ek olarak, Trotsky'ci Militan Eğilimi, Uluslararası Marksist Grup gibi Marksizm' den etkilenen bazı gruplar içinde yer almış kişiler arasından da fark edilir ölçüde İşçi Partisİ'nin sahip olduğu yerel yönetimlerde meclis üyeliklerine seçilenler vardı. Bu 'yeni tip' meclis üyeleri çok geçmeden İşçi Partisi'nin yavaş, heyecansız, politik amaçlardan uzak, hizmetlere yoğunlaşan yapısından sıkıimışlar, yerel yönetimlere politik güç ve heyecan katmak için kendileri gibi düşünen sol eğilimli genç üyeleri partiye katmaya ve yapılan ara veya normal seçimlerde meclis üyeliklerine seçtirmeye başladılar (Lansley, vd., 1989: 8). 1970'lerin ortalarından itibaren İşçi Partisi listelerinden yerel yönetimlere giren bu yeni kuşak yerel politikacılar, Londra'da ve Londra'nın alt yerel yönetim birimlerinin önemli bir kısmında (Camden, Hackney, Islington, Lambeth, Southwark, Lewisham, Haringey, Greenwich, Brent, Hammersmith, Ealing and Waltham Forest), Liverpool, Manchester ve Sheffield'da kontrolü ele geçirdiler ve 'Yeni Kent Solu' olarak adlandınldılar. Dördüncü olarak, Marksizm'in kapitalist devlete İlişkin fikirleri, bazı kitaplar, örneğin Cockburn'un 1977'deki The Loeal State (Yerel Devlet) ve London Edinburg Weekend Review Group'un 1979'daki In and Against the State (Dev

6 Ingiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu 93 letin İçinde ve [Devlete] Karşı) aracılığıyla yerel yönetimler açısından yorumlanmış ve İşçi Parti'sinin sol-kanadının yerel yönetimlere ilgi duymasına neden olmuştur. Bu çalışmalar, İşçi Partili yerel yönetimleri kapitalist sistemin bir parçası olarak çalışmakla suçlamış, İşçi Partili yerel yönetimleri sendikalar ve hizmetleri kullanan yerel halkla birlik olarak yerel yönetimlerin işleyişindeki kapahlığa karşı muhalefet etmeye çağırmış, yerel hizmetleri sunma metotlarını ve yerel kaynakları değiştirmeye teşvik etmiştir (Lansley, vd., 1989: 8). Yeni Kent Solu'nun Politikaları Yeni Kent Solu 'nu temsil eden yerel yönetimlerin genelolarak üç temel amacı olmuştur: (1) yerel yönetimlerin gelirleri ve giderlerini kısmaya yönelik politikalara karşı yerel yönetimlerin harcamalarını savunmak; (2) yerel yönetimlerin rolünü artırmak ve yerel hizmetlerin sunumunda genişlemeyi ve yerelleşmeyi sağlamak; (3) yerel yönetimleri, Muhafazakar Parti hükümetine karşı yapılması gereken ancak İşçi Partisi tarafından yeteri kadar yapılamayan keskin muhalefetin zemini olarak kullanmak. Gelir ve Giderlerin Savunulması Kamu harcamalarını, dolayısıyla yerel yönetim harcamalarını azaltmayı 1979 genel seçim bildirgesinin ana hedeflerinden biri olarak açıklayan Muhafazakar Parti, seçimleri kazanmasından itibaren yerel yönetimlere merkezden yapılan mali yardımları azaltmaya çalışmış, yılarında çıkardığı yasalarla her bir yerel yönetim birimi için harcama hedefleri saptamış, bu hedefler aşıldığı takdirde yapılan yardımları kısmıştır. Böylece, yerel yönetimlerin yıllardır sahip oldukları kendi harcamalarını belirleme ve gerektiği kadar mali yardım alabilme geleneği de sona ermiştir (1980' de merkezden yapılan mali yardımlar toplamı yüzde 60 iken, giderek bu oran düşmeye başlamış 1990'larda yüzde 47'ye kadar inmiştir). Yerel yönetimlerin çoğunluğu merkezden yapılan yardımlardaki azalmadan şikayetçi olmuş, Yeni Kent Solu'nu temsil eden yerel yönetimler, gelirlerindeki azalmayı telafi etmek için, yıl içinde yerel vergileri arttırma yoluna gitmiş, dolayısıyla yerel yönetimlerin toplam harcamaları artma eğilimini sürdürmüştür, arası toplam yerel harcamalar nominal olarak yüzde 12, reelolarak yüzde 5.5 artmıştır (HMSO, 1990). Bunun üzerine 1984'de çıkarılan Yasa (Rates Act), yerel yönetimlerden sorumlu olan bakana (Environment Secretary) yerel yönetimlerin koyma ve toplama hakkına sahip oldukları yerel vergilere bir üst sınır (rate-capping) getirme yetkisi vermiştir. Temmuz 1984'de bu yetki kullanılarak onsekiz yerel yönetimin yerel vergilerine üst sınır getirilmiştir (DoE, 1984). İlan edilen listedeki onaltı yerel yönetim, Yeni Kent Solu'nu temsil eden yerel yönetimlerdi. Bu kısıtlamaya maruz kalan Yeni Kent Solu'nun temsilcisi yerel yönetimler, bu politikaya karşı, Temmuz 1984'den Temmuz 1985'e kadar sürecek olan bir muhalefet kampanyası başlattılar. Baş-

7 94 Çağdaş Yerel Yönelimler, Ci/ı / / (4) Ekim 2002 langıçta, kampanyanın içinde olan yerel yönetimler iki alternatif belirlediler: gelecek mali yıl için yerel vergi belirleyip ilan etmeyi reddetmek veya bile bile a çık bütçe hazırlamak. Kampanyanın içindeki yerel yönetimler bir yandan düzenli olarak toplanıp kararlılıklarını gösterirlerken, bir yandan da kendi birimlerinde yerel yönetim birimini, yerel halkı ve yerel yönetim çalışanlarını kapsayan yerel kampanyalar başlattılar. 6 Mart 1985'de Londra'da kişinin katıldığı gösteri, ulusal politik gündemi etkilemesi açısından, bu kampanyaların en etkili olanıydı. Kasım 1984'e doğru yerel yönetimler alternatifleri teke indirdiler ve gelecek mali yıl için vergi belirleyip ilan etmeyi reddetme yolunu seçtiler (Blunkett ve Jackson, 1987: 167). Görünürdeki bu birlikteliğin arkasında, kampanyanın kaderine etki yapacak faktörler, vergilerin saptanması ve ilan edilmesi için verilen yasal sürenin sonu yaklaştıkça etkili olmaya başladı. Kampanyadaki yerel yönetimlerin politikacıları arasında takip edilen nihai amaç bakımından ayrılık baş gösterdi, kimi politikacılar son ana kadar hükümeti kararından vazgeçmeye zorlamak ve hükümetin imajını zedelemek, ancak yerel vergilerin belirlenip ilan edilmesi için gereken süreyi kasıtlı olarak geçirmemek ve dolayısıyla üyeliklerinin düşürülmesine fırsat vermemek için yasal süre içinde vergilerini belirleyip ilan etmek isterken, aşırı-sol kimliğe sahip olan Lambeth'in lideri Ted Knight ve Liverpool'un lideri Derek Hatton, ne pahasına olursa olsun vergi belirleme ve saptama işini yasal süre geç se bile reddetmeyi amaçlıyordu. 1980'lerin başlarından itibaren yerel yönetimlerde başarılı olan ve giderek sayılarını artıran merkez ve merkez-sağ eğiliminde olan İşçi Partisi'nin sahip olduğu yerel yönetimler ve İşçi Partisi'nin merkez yönetimi İşçi Partisi'nin imajını zedelediği ve bir sonraki seçimlerdeki şanslarını olumsuz yönde etkileyeceği gerekçesiyle kampanyaya destek vermediler. Muhafazakar Parti hükümeti çıkarmış olduğu yasanın arkasında taviz vermeden durdu, kampanyadaki liderlerin oturup kendileriyle uzlaşma isteklerini reddetti. Bu koşullar altında, 5 Haziran 1985'e kadar, Yeni Kent Solu içinde daha radikal liderlerin kontrolünde olan Liverpool ve Lambeth yerel yönetimleri dışındaki yerel yönetimler vergilerini ilan ettiler. Liverpool ve Lambeth Temmuz 1985'de vergilerini ilan etmelerine rağmen yasal süreyi geçirdikleri i çin denetçi kurum (District Auditors) tarafından cezalandırıldı ve bu yerel yönetimlerin bütün seçilmiş politikacıların üyelikleri feshedildi, bu üyeler para cezalarına çarptırıldı ve beş yıl süreyle kamu görevi yapmaktan men edildiler. Kampanya böylece başarısızlıkla sonuçlanmış oldu (Blunkett ve Jackson, ı 987: 18 ı ı 86; Stoker, ı 99 ı: 172). Hükümet, yerel yönetim harcamalarını kısma amacının bir yansıması olarak, Londra'da ı 963 'de kurulan metropoliten yerel yönetim birimi (Greater London Council) ve ı 974'de diğer metropoliten alanlarda (Birmingham, Leeds, Manchester, Newcastle Liverpool ve Sheffield) kurulan metropoliten yerel yö

8 ingiliz Yerel Yönelimlerinde Yeni Kenl Solu 95 netimleri, 1985 yılında çıkarılan bir yasayla, 1986' dan itibaren geçerli olmak üzere, feshedilmiştir. Hükümet, bu yerel yönetimlerin harcamalarının önemli oranda artma eğiliminde olduğunu, bu yerel yönetimler tarafından yapılan hizmetlerin aslında metropoliten alanlarındaki alt yerel yönetimlerce daha etkin ve verimli sağlanabileceğini ve bu yerel yönetimlerin işlevlerinin çok fazla olmadığını ileri sürerek bu politikayı haklı çıkarmaya çalışmıştır. Ancak, yapılan a kademik çalışmalar, bu metropoliten birimlerin harcamalarının diğer yerel yönetimlerin harcamalanyla kıyaslandığında yüksek olmadığını, metropoliten yerel yönetimlerin sorumlu olduklan hizmetleri sağlamadaki başarısının yine diğer yerel yönetimlerle kıyaslandığında yeterli olduğunu ortaya koymuştur (Coopers and Lybrand Associates, 1984: 7-11). Muhafazakar Parti'nin aslında politik gerekçelerle bu metropoliten yönetimleri kaldırdığı, söz konusu yedi metropoliten yönetimin hepsinin 1981 'deki seçimlerde İşçi Partisi'nin kontrolüne girdiği ve giderek Yeni Kent Solu'nun bu yönetimlerde kontrolü ele geçirdiği, bu yönetimlerin, özellikle Londra' daki metropoliten yönetimin, aşırı-sol eğiliminin ve hükümete açık muhalefetinin hükümeti ve özellikle Thatcher'i rahatsız ettiği ve dolayısıyla asıl hedefin önemli görülen politik rakipleri saf dışı bırakmak olduğu yoğun bir biçimde tartışılmıştır (Flynn, vd., 1985: 11; Forrester, vd., 1985: 63; Lansley, vd., 1989: 47; Hammer, 1984: 12). Metropoliten yönetimler, özellikle Londra Metropoliten Yönetimi, kendilerini kaldıran yasa Parlamento aşamasındayken ses getiren bir muhalefet kampanyası başlattılar, yerel halkın çoğunluğunun desteğini yanına aldılar, ancak bu kampanya kararlı olan hükümeti geri adım attıracak kadar etkili olamadı. Yerel Yönetimlerin Rolünü Artırmak ve Yerel Hizmetlerin Sunumunda Genişlemeyi ve Yerelleşmeyi Sağlamak Yeni Kent Solu, yerel yönetimlerin rolünün, merkezi hükümet tarafından standartları ve mali sınırlan saptanan yerel hizmetlerin yerine getirilmesi işiyle sınırlı kalmaması gerektiğine inanmaktaydı. Yenİ Kent Solu'na göre yerel yönetimler (a) marjinal grupların (ırkçılıktan mağdur olan zenciler ve Asyalılar, eşcinseller) ve toplumda yeterli sosyal korunmaya sahip olmayan kesimlerin (kadınlar, tek-ebeveynler, evsizler, engelliler) problemleriyle ilgilenmeli ve onların durumlarını iyileştirici politikalar uygulamalıydı; (b) yerel ekonomik kalkınma için yardım sağlamalı ve yeni projeler üretmeliydi; (c) sadece yerel hizmetleri sunan icracı kurumlar olmamalı, ülkenin politik sorunları hakkında ve önemli görülen başka politik konularda düşüncelerini açıklayan, etkinlikler düzenleyen birimler olmalıydı. Yeni Kent Solu aynı zamanda yerel yönetim hizmetlerinin sunumunda yenilikler (hizmetlerin kapsamında genişleme, hizmetlerin yönetiminde ve sunumunda yerelleşme) yapılması gereğine inanmaktaydı.

9 96 çağdaş Yerel Yönetimler. Cilt J J (4) Ekim 2002 Yeni Kent Solu, zencilerin ve Asyahların yerel yönetim hizmetlerinden eşit olarak yararlanabilmesi ve yerel yönetim kadrolarında eşit olarak iş bulabilmesi için 'ırk eşitliği' politikası takip etmiştir. Buna göre, eleman alımı için ilan verme, elemanları seçme ve elemanların yükselmesiyle ilgili kurallar zencilerin önündeki engelleri kaldıracak şekilde yeniden düzenlenmiş, eleman alımı ilanları öncelikle zencilere hitap eden gazetelere verilmiş, eleman alımı görüşmeleri 'ırkçılık danışmanı' kişilerce yapılmaya başlanmıştır. Yeni Kent Solu'nu temsil eden yerel yönetimlerin bazıları (Brent, Newham ve Bradford v.s.) giderek artan 'ırkçı taciz' problemine karşı yeni planlar geliştirmiş, yerel yönetime ait konutlarda ırkçı tacizde bulunanlara karşı sert önlemler (örneğin konuttan çıkarma) uygulamaya başlamış, zenci ve Asyalıların haklarını korumalarına yönelik mevcut hukuki mevzuatı kendi dillerine çevirmiş, meydana gelen bütün ırkçı eylemleri kaydederek polisin üzerine ırkçılık konusunda daha etkin tedbirler alması için baskı yapmıştır. Bazı yerel yönetimler, ilk ve orta okula giden zenci çocukların başarısızlık düzeyinin ciddiyeti üzerine, müfredatta var olan beyaz ve Avrupa kültürü vurgusunu azaltmaya çalışmış, Afrika tarihine ve kültürüne de yer verilmesini sağlamıştır. Bazı yerel yönetimler daha çok zenci öğretmen işe almaya başlamış, öğretmen sendikalarıyla ırkçılık-karşıtı olmalarına yönelik bildirgeler imzalamış, okullardan ırkçılığı simgeleyen yayınlar kaldırılmış, o kulların yönetiminde görevalan anne-babaların arasına daha çok zenci annebaba girmesini sağlamaya çalışmıştır (Lansley, vd., 1989: ). Eşcinsellerin haklarını korumak ve onların yararına faaliyetler yapmak Yeni Kent Solu'nun marjinal kesimlere yönelik takip ettiği önemli bir politika olmuştur. Londra Metropoliten Yönetimi (The Greater London Council) fesbian ve gay'lerin haklarını korumaya yönelik telefon tavsiye, polis izleme ve işe girme hakları servisi gibi servislere 1 milyon sterlin yardım yapmış, eşcinsellerin haklarını koruma ve problemlerine çözümler üretmek için bir çalışma grubu, Gay Working Party, kurarak Yeni Kent Solu içinde bu politika alanında öncü olmuştur. Eşcinsellere yönelik politikalar genelolarak Yeni Kent Solu'nun Londra' daki yönetimlerinde revaçta olmuş, Camden, Islington, Ealing ve Lambeth fes bian ve gay çalışma grupları kurmuş, işe girmede eşcinsellere karşı yapılan ayrımcılığı sona erdirmeye yönelik çalışmış, mahkemelerde sanık veya davalı durumunda olan gay veya fes b iyen 1eri desteklemiş, okullardaki fesbiyen ve gay personel ve öğrencilere karşı olan ayrımcılığı önlemeye çalışmış, eşcinseller i çin özel merkezler, community centres, kurmaya çalışmıştır (Lansley, vd., 1989: ). Kadınların haklarını korumak ve problemlerine yönelik çözümler üretmek başta Londra Metropoliten Yönetimi olmak üzere Yeni Kent Solu'nu temsil e den yönetimlerin takip ettiği bir politika olmuştur. Londra Metropoliten Yönetimi, kadınlar için işe girmede ve hizmetlerden yararlanmada eşit haklar politi

10 Ingiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu 97 kası takip etmiş, buna yönelik bir kadınlar komitesi kurmuş ve bu komiteye ö nemli para yardımı yapmıştır. Diğer yerel yönetimler de buna benzer kadınlar komitesi kurmuşlardır. Kurulan bu komiteler işe eleman alma, işte yükselme, eleman alımı ilanı, annelik ve annelik döneminde işten ayrılma konularında kadınların haklarını korumaya ve onların sorunlarını çözmeye yönelik yeni çalışma prensipleri geliştirmiştir. Bu komiteler yerel hizmetlerin sunumunu denetlemeye, kadınların ihtiyaçlarını gidermede başarısız olan hizmetleri incelemeye çalışmış, bazı hizmetlerde önemli eksiklikler bulmuştur. Örneğin tek-annelerin yerel yönetim konutlarında, tercih edilmeyen kötü konutlara yerleştirildiğini ortaya çıkarmış, yerel yönetim otobüslerinin çalıştığı hatların ve durakların, kadınların güvenliği açısından yeniden düzenlenmesi ve daha aydınlık alt geçitlerin inşa edilmesi gerektiğini ilgili yerel yönetim birimlerine bildirmiştir. Bu komiteler ayrıca yerel kadın gruplarına ve derneklerine mali yardımda bulunmuştur (Lansley, vd., 1989: ). Yerel ekonomik kalkınma için planlama ve yardım sağlama, Yeni Kent Solu'nun diğer bir önemli faaliyet alanı olmuştur. Yeni Kent Solu içindeki yerel yönetimler, ekonomik komiteler ve birimler kurarak yerel firmalara mali yardımda bulunmayı, yeni girişimleri düşük vergi ve teşviklerle desteklemeyi, işsizleri yeni iş imkanlarının ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde eğitim kursları düzenlemeyi, boş durumda olup sanayinin kullanımı için uygun olan arazilerin düzenlemesini yapmayı ve firmaların hizmetine sunmayı hedeflemiştir. Bu kuruiların en büyüğü olan Büyük Londra Girişimcilik Kurulu (Greater London Enterprise Board), yılları arasında, Londra Metropoliten Yönetimi 'nden 60 milyon sterlin almış, Londra ekonomisini canlandırmaya, yeni iş imkanları yaratmaya ve var olan iş imkanlarının kalitesini artırmaya çalışmıştır (Forrester, vd., 1985). Yeni Kent Solu içindeki yönetimler aynı zamanda yerel sendikaları desteklemiş, sendikaların kaynak bulma birimleriyle yerel işsizlerin arasında bir bağ kurulmasını sağlamış, yerel yönetimin mali kaynağından yararlanmak veya bazı hizmetlerin sunumunu ihale yoluyla almak isteyen firmalardan fırsat eşitliğine uymalarını, sendikaların tanınmasını istemişlerdir. Yeni Kent Solu, yerel yönetimleri sadece yerel hizmetleri sunan icracı kurumlar olarak değil, aynı zamanda ülkenin politik sorunları hakkında ve önemli görülen başka politik konularda düşüncelerini açıklayabilen ve etkinlikler düzenleyebilen niteliğe sahip olması gerektiğini savunmuş ve bu doğrultuda gelenekçi İngiliz toplumu için rahatsızlık verici etkinlikler de bulunmuştur. Greater London Council'ın radikal-sol eğilimli lideri Ken Livingstone Kuzey İrlanda'nın İrlanda Cumhuriyeti'yle birleşmesi için mücadele eden lra'ya (lrish Republican Army) mensup eylemcilerin açlık grevine sempati duyduğunu açıklamış, lra'nın siyasi kanadı olarak bilinen ve Kuzey İrlanda'da İrlanda Cumhuriyeti'yle nihai birleşmeye yönelik politika yapan Sinn Fein' İn lideri G.

11 98 Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt II (4) Ekim 2002 Adams ile görüşme yapılmasını istemiş, Kuzey İrlanda'dan İngiliz askerlerinin çekilmesi için kampanya başlatmıştır. Camden, Sinn Fein'i konuşma yapmak üzere davet ederek, İngiliz hükümetinin Kuzey İrlanda politikasına olan muhalefetini açıkça göstermiştir. Nükleer atıkların taşınmasına ve nükleer silahlanmaya karşı halkın bilinçlenmesi için nükleer atıkların olmadığı nuc/ear free zones'lar oluşturmuşlardır. Londra Metropoliten Yönetimi, 1983 'ü Barış Yılı, 1984'ü Anti-ırkçılık Yılı ilan etmiştir, Karl Marx Kütüphanesi, Eşcinsel Londra Polis Denetim Grubu, Bombaya Karşı Bebekler, İngiliz Hayat Kadınları Birliği gibi politik tercihleri yönünden kendilerine yakın olan gruplara önemli para yardımı sağlamıştır. Değişik ülkelerdeki yerel yönetimlerin kendi aralarında kardeş kent oluşturma geleneği Yeni Kent Solu'nun ideolojik tercihlerini gösteren bir yeniliğe dönüşmüştür. Lambeth, Lewisham, Sheffield, Oxford, Leicester and Manchester, Nicaragua'daki değişik kentlerle kardeş kent bağları kurmuştur. Hackney, Doğu Almanya ve Sovyetler Birliği'ndeki değişik kentlerle olan kardeş kent bağını sürdürürken Fransa, Almanya ve İsrail'deki değişik kentlerle olan kardeş kent bağını iptal etmiş, Nicaragua'da yeni kardeş kent bağlan kurmuştur (Forrester, vd., 1985; Lansley, vd., 1989: 46-56, 67-71). Yeni Kent Solu, yerel yönetimlerin sorumluluğunda olan hizmetlerin sunumunda yenilikler yapma amacını iki tema altında gerçekleştirmeye çalışmıştır: yerel hizmetlerin sunumunda genişlemeyi ve yerelleşmeyi sağlama. Genişleme Yeni Kent Solu içindeki yönetimler, döneminde kendi sorumluluklan içinde olan hizmetlerin kapsamını genişletmeye, hizmetleri daha verimli ve daha çok kişiye ulaşır hale getirmeye çalışmış, çocuk bakımı, çocuk yuvaları açma, fiziksel ve zihinsel engellilere yönelik hizmetler, konut yardımı, evsizlere pansiyon sağlama, yaşlılar için evde bakım ve eve yemek sağlama alanlannda genişleme stratejisi takip etmiş, Muhafazakar Partili yerel yönetimlerin aynı hizmetlerde kişi başına harcadığı paradan daha fazla harcama yapmışlardır. Yeni Kent Solu, hükümetin takip ettiği harcamaları kısma politikasının doğrudan sosyal harcamaları etkilediğini, bundan da toplumdaki en zayıf kesimlerin etkilendiğini düşünmüş, bu kesimleri korumayı kendisine görev saymıştır. Örneğin, işsizlere yapılan işsizlik yardımının azalması veya kesilmesi üzerine bazı yerel yönetimler, işsizlerin eğlence yerlerine parasız girmesini sağlanmış, işsizler için kulüpler ve eğitim merkezleri açmıştır. Hizmetlerde genişleme politikası güden yerel yönetimler, yönetiminden sorumlu olduklan kentlerdeki işsizlerin sayısının fazla olduğunu görerek mümkün olduğu kadar çok eleman işe almış, dolayısıyla çalıştırdıkları personel sayısını artırmışlardır. Örneğin, Camden, bu dönemde dörtte üçü beyaz-yakalı olmak üzere yeni personel işe almıştır. Sonuç olarak, arasında, hükümetin harcamaları kısma uyarılarına rağmen, toplam yerel yönetim harcamalan yüzde 51 oranında artmıştır. Yeni Kent

12 İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent SQlu 99 Solu 'nun faaliyetleri bu artışın baş sebeplerinden olmuştur. Örneğin arasında Hackney'in reel harcamaları yüzde 114, Camden'in ki yüzde 90 artmıştır (Lansley, vd., 1989: 93-98). Yerelleşme Yeni Kent Solu, yerel hizmetleri halka daha yakın, dolayısıyla daha verimli hizmet verir hale getirmek için yerel halkın ve yerel yönetim çalışanlarının da desteğini alarak, yerelleşme stratejisi gütmüş, bunu daha çok konut alanında uygulamaya sokmuştur. Bu alanda yerelleşmenin en başarılı örneği Islinton' da sağlanmıştır. Islington yönetimi, konut sağlama, konut yardımı sağlama ve verme, çevre sağlığını koruma, sosyal yardımlar ve sosyal haklar hizmetlerini yerine getirmekle sorumlu konut bürosunu 24 ofise ayırmış ve yerelleşme programını yıllarında uygulamıştır. Islington 'un harcamaları açısından pahalıya gelen bu projede paranın çoğu hizmetlerin kalitesinin arttırılmasına harcanmıştır. Sonuç olarak, her bir memurun sorumluluğuna düşen ev sayısı 645'den 450'ye düşmüş, konutların tamiri için gereken bekleme süresi önemli ölçüde kısalmıştır. Ancak, yerel halka danışılarak ve yerel yönetim çalışanlarının sendikalarıyla dikkatli görüşmeler yapılarak başlanan bu uygulamada lslington yerel yönetimi, yerel yönetim sendikalarını razı etmek için bazı tavizler vermek zorunda kalmıştır. Örneğin, sendikaların isteği üzerine i 00 yeni e leman kadrosu açmış, sendikaya bağlı 100 kişinin işinde yükselmesi sağlamıştır (Lansley, vd., 1989: 100). Sayıları az olan başarılı örneklerin dışında konut hizmetinin yerelleştirilmesi yeteri kadar başarılı olamamış, kararlar alınırken yerel yönetim çalışanlarına ait sendikaların muhalefeti yerelleştirmede ilerlemeyi engellemiş, yerelleşmenin yapıldığı bürolarda çalışan görevlilerin işlerini aksatmaları, işlerini verimli ve etkin biçimde yapmaları çoğu zaman sağlanamamış, merkez ofisle yerelleşen bürolar arasında etkili personel yönetimi sağlanamamış, yerelleşmenin olduğu bölgelerde halka yakınlık ve açıklık iş yükünü artırmış ve daha önce görülmemiş ölçüde hizmetlerle ilgili şikayet ve istekler artmıştır. Bazı yerel yönetimlerde yerelleşmenin sonucu ciddi aksaklıklar yaşanmıştır. Örneğin, Lambeth'de konut yardımı alan yoksul kişiler, yardımlarını uzun bir gecikmeyle alabilmişlerdir; Islington'da çocuk yuvaları için mevcut olan kapasitenin % 56'sı doldurolamamıştır; Hackney' de boş olan konutların tamir edilip yeniden kiraya verilebilmesi ortalama altı ayaldığından, kiracılar uzun süre beklemek zorunda kalmıştır (Lansley, vd., 1989: ı O1- ı ı 8). Sonuç olarak, yerelleşme bazı yönetimlerde başarılı olmasına rağmen, çoğu yönetimlerde hizmetlerin kalitesi, verimliliği ve etkinliği artmamış, hizmetlerin sunulmasında aksaklıklar yaşanmış bu da Yeni Kent Solu'na politik açıdan zarar vermiştir. Yerel halkın tercihlerine ve ihtiyaçlarına hitap etmeye ve böylelikle hükümete karşı olan mücadelesinde yerel

13 100 Çağdaş Yerel yönelim/er. Cil' J J (4) Ekim 2002 halkın desteğini almaya çalışan Yeni Kent Solu 'nun bu alandaki başarısızlığı, yerel halkın desteğinin büyük ölçüde azalmasına yol açmıştır. Muhalefetin Zemini Olarak Kullanmak Yeni Kent Solu yerel yönetimleri, Thatcher hükümetine karşı yapılması gereken, ancak İşçi Partisi tarafından yeteri kadar keskin yapılamayan muhalefetin yapılacağı bir zemin olarak görmüştür. ı 98 ı yılında Ken Livingstone GLC'nin liderliğine seçildiği zaman, herkesin, Londra Metropoliten Yönetiminin, işçi sınıfının hareketi için kampanya organı ve temel güç kaynağı olduğuna inanması gerektiğini açıklamıştır. Ona göre, Londra Metropoliten Yönetimi'nin asıl görevlerinden bir tanesi Muhafazakar Parti 'nin düşürüleceği ve sol-eğilimli bir İşçi Partisi'nin hükümete geleceği ana kadar hükümete karşı önemli bir muhalefet kaynağı oluşturmaktı (Livingstone, ı 98 ı). Livingstone'nin liderliğinde Londra Metropoliten Yönetimi, hükümetin harcama politikalarına karşı yürütülen muhalefetin önde gelen yerel yönetim birimi olmuş, hükümetin tasvip etmediği ölçüde marjinal gruplara yönelik kampanyalar yapmış, politik tercihleri açıkça belli eden politik etkinliklerde bulunmuştur (Forrester, vd., 1985). Liverpool'un radikal-sol eğilimli lideri Derek Hatton, yerel vergilere getirilen kısıtlamaya karşı yapılan kampanyanın Thatcher'i iktidardan 'tekmeleyeceğini' savunmuştur (Baker, 1993: 105; Hatton, 1987). Bu kampanyanın sonlarına doğru, kampanyanın başarılı olacağından emin olan bir diğer radikal-sol politikacı olan Lambeth'in lideri Ted Knight, yerel yönetimlerin bir kısmının kampanyadan çekilmeye başlaması üzerine şöyle demiştir: "... geriye dönüş yok. onlar [hükümet] bizimle ve madencilerle 4 savaşamaz. Biz Thatcher'i düşürebiliriz ve ondan sonra hey şey mümkün" (Livingstone, 1987: 315). Thateher Hükümeti'nin Yaklaşımı ve Yeni Kent Solu'nun Sonıı Yeni Kent Solu, özelikle ı yılları arasında, İşçi Partisi'nin elindeki yerel yönetimlerde giderek güçlenmiş, harcama politikalarına muhalefeti ve etkinlikleriyle Muhafazakar Parti hükümeti 'ni ciddi olarak rahatsız etmeye başlamıştır. Yerel yönetimlerin vergilerine üst sınır koyma yetkisi veren Yasaya karşı Yeni Kent Solu'nun ı yılları arasında yürüttüğü kampanya sırasında, hükümetin ve özellikle başbakan Thatcher'in rahatsızlığı artmış, Thatcher, Yeni Kent Solu olarak ortaya çıkan İşçi Partisİ'nin sol kanadının yerel yönetimlerden sökülüp atılması için hükümetin yeteri kadar çaba harcamadığından yakınmıştır (Baker, 1993: ı 09). Dolayısıyla ı 985 yılı itibariyle hükümetin geldiği nokta kesindi: Dönemin parti başkanı olan John Gummer'in ifadesiyle hükümet, Yeni 4 Thatcher hükümeti yılında, %1S'i zarar eden maden ocak1anmn ekonomiye bir YUk olmasım önlemek için, maden sektöründe çalışan yaklaşık işçiden iki yıl içinde kadannın kabul edilebilir şartlarda işten çıkanlmasına ve zarar eden madenierin aşamalı olarak kapatılmasına karar verince, maden sendikalan ülke genelinde greve gitmiş ve bir yıl süren bu grev hokümeti zor durumda bırakmıştır.

14 İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu 101 Kent Solu'nun "bu şekilde davranmasını engelleyecek yollar bulmak zorundaydı" (Gummer, 1988). Yeni Kent Solu'nu nasıl engelleyeceklerini düşünen Muhafazakar Parti hükümetinin önüne bulunmaz bir politik malzeme çıktı. 1986'nın ikinci yarısı ve 1987 'nin başlarında, Muhafazakar Parti sempatizanı olan the Sun, the Daily Mail, the Mirror ve th on Sunday gibi tabloid gazeteler, özellikle Londra'daki Yeni Kent Solu'nu karalamaya yönelik bir kampanya başlattılar. 'Çılgın Sol' (loony left) diye adlandırdıkları Londra'daki Yeni Kent Solu'na ait İşçi Partili yerel yönetimlerin etkinlikleri hakkında, geleneksel İngiliz halkını rahatsız edecek nitelikte ilginç haberler yayınlamaya başladılar. Örneğin, bu haberlere göre, Haringey, çöp tenekelerine konulan siyah çöp torbalarını ırkçılığı çağrıştırdığı için yasaklamış; Hackney, Haringey ve Islington, 'mee mee kara ko. yun' şeklindeki bir çocuk yuvası şarkısını, yine ırkçılığı yansıttığı için kaldırmış; Brent, işsiz zenci gençler için Küba'ya parasız geziler düzenlemiş; Islington, eşcinselolmayanlann bazı kütüphaneleri ve otobüs duraklarını kullanmasını yasaklamış; Haringey, okullarındaki cinsel eğitim derslerinde aile hayatına referans yapılmasını yasaklamış ve 'aile' kelimesinin eşcinsellere karşı ayrımcılık yol açtığı gerekçesiyle kullanılmaması yönünde öğretmenlerine talimat vermiş; Hackney'deki okullar, eşcinselliğin, yaşamın normal bir alternatif yolu olarak düşünülmesini destekleyen kitaplar, video filmler ve diğer kaynaklarla dolup taşmış; Camden, kendi çalışma birimlerinde kadın temaları içeren şakaları yasaklamış; Londra'nın merkezinde yer alan yerel yönetim birimlerinin ortak eğitim organı olan Londra Merkez Eğitim Otoritesi (Inner London Education Authority), okullara, birisi babası olan iki eşcinselle aynı evde yaşamakta olan küçük bir kızın resimlerini içeren bir resimli kitap dağıtmıştı (Jenkins, 1987: 8-10; Lansley, vd., 1989: 127, 151, 169; Hughes ve Wintour, 1990: 154). Bu haberlerin hemen hemen hepsi aslında ya uydurmaydı ya da kasıtlı olarak çarptırılan hikayelerdi. Siyah çöp torbalannın yasaklanması tamamen hayal ü rünüydü, haberin çıktığı günlerde, Haringey yerel bir firmayla siyah çöp torbalarının alımı için anlaşmıştı; Brent tarafından Küba'ya düzenlenen ücretsiz geziler tamamen asılsızdı; aile hayatına referans yapılmasının yasaklandığı iddiası, haberin yayınlandığı the Mirror gazetesinin daha sonra kabul ettiği gibi uydurmaydı. Diğer hikayeler önemli ölçüde çarptırılmıştı. 'Mee mee kara koyun' şeklindeki şarkı çocuk yuvalarında yasaklanmamıştı, Hackney'deki anne-babalar tarafından çalıştırılan özel bir çocuk yuvasında, şarkının alternatif versiyonu 0 larak, biraz da m izah i olsun diye şarkı, bir süre 'mee, mee, beyaz koyun' şeklinde söylenmişti; biri babası olan iki eşcinselle aynı evde yaşayan küçük bir kızı anlatan resimli bir kitap hiç dağıtılmamıştı, ancak bu kitap öğretmenlerin is

15 102 Çağdaş Yerel Yönetimler. Ci/I II (4) Ekim 2002 temesi halinde kullanabilmesi için kaynak kitaplar deposunda bulunmaktaydı (Jenkins, 1987: 8-10; Lansley, vd., 1989:127; Hughes ve Wintour, 1990: 154). Gazetelerde çıkan bu haberler, uydurma veya çarpıtma da olsa, Muhafazakar Parti'nin aradığı kampanya malzemesini sağladı ve dönemin parti başkanı Norman Tebbit, Yeni Kent Solu'nun bu tarz etkinliklerini anlatan 143 adet haberi veya hikayeyi liste halinde toplayarak ve basın toplantısıyla halka duyurarak 'acımasız bir kampanya' başlattı. Bu liste, gazetelerden doğrudan alınan ve doğruluğu araştırılmayan haberlerden oluşmaktaydı (Jenkins, 1987: 8). Muhafazakar Parti, Yenİ Kent Solu 'nun faaliyetlerinin İşçi Partisi 'nin genel imajına ve gelecek seçimlerdeki seçilme şansına verdiği zararı biliyordu (Butler ve Kavanagh, 1988: 105). Eline geçen bu fırsatı iyi kullanmaya çalışan Muhafazakar Parti hükümeti, Yeni Kent Solu'nun, 1979'dan beri iktidar yüzü görmeyen İşçi Partisi'nin gelecek seçimleri kazanması halinde nasıl bir hükümet olacağının örneğini oluşturduğunu iddia ediyor, dolayısıyla politik avantaj kazanmaya çalışıyordu (Thatcher, 1987; McGregor, 1987). Yeni Kent Solu diye bilinen İşçi Partili yerel yönetimler aslında sayıları giderek artan merkez ve sağ eğilimli, yerel hizmetlerin verimli ve yerel halkın ihtiyaçlarına göre etkin sağlamaya çalışan İşçi Partili yerel yönetimler arasında a zınlıktaydı, onların varlığı ve etkinlikleri çoğunluğu oluşturan merkez ve sağ eğilimli İşçi Partili yerel yönetimler tarafından onaylanmıyordu. 1980'li yıllarda yerel yönetimlerde İşçi Partisi'nin en etkili liderlerinden biri olan Sir Jeremy Beechamın sözleri bunun altını çizmektedir: "Yasaya karşı galip geleceklerini, hükümeti yapmak istediği şeyden ahkoyabileceklerini düşünen, muhtemelen devrimci bir durum gören bazı yerel yönetimler [Yeni Kent Solu içindeki İşçi Partili yerel yönetimler] vardı. Onlar, aslında alevler Uzerine benzin döktüler ve Thatcher hükümetine, bir kaç yönetimin hatalarından hareket ederek, yerel yönetimlerin tümümü cezalandırmak için mazeret verdiler. Onlar [Yeni Kent Solu i çindeki yerel liderler], İşçi Partili yerel yönetimlerin ve İşçi Partili yerel politikacıların geneli içinde azınlıktan başka bir şey değildi."(kösecik, ı 999: 255) Yeni Kent Solu, İşçi Partisi genel merkezinin desteğine de sahip değildi. İşçi Partisi'nin genel merkezi, bu yerel yönetimlerin partinin yaklaşan genel seçimlerdeki şansına zarar verdiğinin farkındaydı. Bu olumsuz etki, İşçi Partisi'nin kalesi sayılan ve yıllardır İşçi Partisi tarafından temsil edilen Greenwich için yapılan ara-seçimin kaybedilmesi ile İşçi Partisi'nin merkez yönetiminin gündemine oturdu. Bu yenilgiden sonra, İşçi Partisi 'nin merkez yönetiminin Yeni Kent Solu 'nu temsil eden yönetimlere karşı duyduğu hoşnutsuzluk kamuoyu oyu tarafından açıkça bilinir hale geldi. İşçi Partisi'nin lideri Neil Kinnock'un basın danışmanı Patricia Hewitt, Greenwich ara seçimi üzerine, parlamentoda ve Londra' daki yerel yönetimlerde bulunan İşçi Partisi 'nin önde gelen politikacılanna gizli bir not gönderdi ve bu yazı the Sun gazetesine sızdırıldı. Yazıda,

16 Ingiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu 103 Londra'daki Yenİ Kent Solu içindeki yönetimlerin 'Çılgın Sol' imajının partiye çok zarar verdiği, bu imajın Muhafazakar Parti tarafından sürekli kullanıldığı ve bu imajın oluşmasına sebep olan haberlerin içinde doğruluk payının bulunduğu, eşcinsellikle ilgili haberlerin İşçi Partili seçmenlerin çoğunu rahatsız ettiği ve bu nedenle İşçi Partisi'ne ciddi zarar verdiği, eşcinsellere yönelik etkinliklerin halk arasında endişe yarattığı ve yüksek vergilere neden olduğu ifade ediliyordu (Hughes ve Wintour, 1990: 20). II Haziran 1987'de yapılan genel seçimlerde İşçi Partili yönetimlerin 'çılgın sol' imajı, seçimleri kazanmayı ümit eden İşçi Partisi'nin Londra'daki oylarını olumsuz yönde etkiledi, hiç bir yeni milletvekilliği kazanamayan İşçi Partisİ kendisine ait üç Londra milletvekilliğini, Londra' daki oylarını % 2.6 artıran Muhafazakar Partiye kaptırdı (Derbyshire ve Derbyshire, ı 990: ı 79). Ülke genelinde oyların % 42.2'sinİ alan Muhafazakar Parti 102 oyluk parlamento çoğunluğuna sahip olarak yeniden hükümet kurmaya hak kazandı. Etkili bir hükümet kurma, güçlü bir yönetime sahip olma ve seçmenlerin oylarını etkileyecek net bir programa sahip olma konularında iyi bir imaj çizemeyen İşçi Partisi bu seçimlerde oy ların % 30.8'ni alarak peş peşe üçüncü seçimi de açık farkla Muhafazakar Partisi 'ne kaptırmış oldu (Kavanagh, 1991: ). Bu yenilginin önemli nedenlerinden biri olan imaj sorununa, Yeni Kent Solu olumsuz katkıda bulundu. Seçim kampanyası boyunca televizyonlara çıkan iyi görünümlü ılımlı İşçi Partili politikacılar 'çılgın sol' imajını silmekte pek başarılı olamadılar (Hughes ve Wintour, 1990: 152) genel seçimlerinden sonra.muhafazakar Parti hükümeti 'Yeni Kent 80 lu'nu etkisiz hale getirici, yerel hizmetlerin sunulmasında hareket alanını daraltıcı bir reform paketi uygulamaya koydu. Getirilen yeniliklerle' belirli yerel hizmetlerin (binaların yapımı ve bakımı, anayolların yapımı ve bakımı, binaların temizlenmesi, boş alanların bakımı, yerel yönetim araçlarının bakımı, yemek hazırlama ve dağıtma, çöplerin toplanması, cadde ve sokakların temizlenmesi, spor ve eğlence yönetimi) sunumu ihale yoluyla rekabete açılmış, özel sektörün bu hizmetleri sunabilmesine yasalolanak sağlanmıştır. Yerel yönetimlerin elindeki konutların uygun koşullarda kiracılarına satılmasını öngören 1980 tarihli Yasanın devamı olarak, daha uygun koşullar getirilerek, kiracıların yerel yönetim konutlarını alabilmeleri kolaylaştırılmış, yerel yönetim konutlarında oturan kiracılara yerel yönetimlerin kontrolünden çıkarak kendi yönetim kooperatiflerini kurabilme hakkı verilmiştir. Yerel yönetimlerin kontrolündeki okullarda bu-. lunan öğrenci velilerinin çoğunluğunun oyuna bağlı olarak okulların yerel yönetim kontrolünden çıkıp kendi kendilerini yönetebilmelerine imkan tanınmıştır. İhdas edilen 'Teşebbüs Alanları' ve atanan 'Kent Alanlarını Geliştirme Şirketleri 'yle yerel yönetimlerin ekonomik kalkınma ve arasa geliştirme rolü azaltılmıştır. Bu yeniliklerin arkasındaki en önemli nedenin Yeni Kent Solu'ndan kaynak

17 104 Çağdaş Yerel Yönelimler, Cilıll (4) Ekim 2002 ları kaçınna amacı olduğu, dönemin yerel yönetimlerden sorumlu bakanı olan Ridley tarafından, 1987 genel seçimlerinden sonraki bir radyo konuşmasında açıkça ifade edilmiştir (Ridley, 1987). Yerel yönetimlerin harcamalarını kontrol altına almak, dolayısıyla Yeni Kent Solu 'nun ve potansiyel savurgan yönetimlerin harcamalarını arttınnalarını ön leyebilmek için, 16. yüzyıldan beri var olan yerel yönetimlerin kendi sınırları i çindeki konutlardan aldığı yerel vergilerin (domestic rates) kaldırılması, onun yerine halk vergisi (community charge) olarak adlandırılan ve daha sonra halk ve muhalefet tarafından kafa vergisi ya da baş vergisi olarak adlandırılacak olan verginin getirilmesi pakette yer almıştır. Buna göre, 18 yaşın üstünde olan herkes yerel yönetimler tarafından belirlenecek olan ve düşük gelire sahip olanlar için indirimler içeren kafa vergisini ödeyecektir. Ayrıca, yerel yönetimler tarafından işyerlerinin olduğu binalardan alınan vergilerin (busines rates) yerel yönetimlerin elinden alınarak merkezi hükümet tarafından ulusal bütünlük içinde belirlenen, toplanan ve nüfus esasına göre yerel yönetimlere dağıtılmasını sağlayan bir şekle sokulması pakette öngörülmüştür. Bu değişikliklerle yerel yönetimlerin mali kaynaklarının yaklaşık yüzde 75'i merkezi hükümetin kontrolü altına ginniş, yerel yönetimler kendi gelirlerinin sadece yüzde 25 'ni (kafa vergisi) toplar ve kontrol edebilir hale gelmiştir (bu oran 1980'de yüzde 40 idi) (Wilson ve Game, ı 998: ı 79). Bu koşullar altında yerel yönetimler harcamalarını artırmak istediklerinde kullanabilecekleri tek kaynak kafa vergisini artınnaktır, yerel vergiler hissedilir ölçüde arttığında yerel halk bundan doğrudan etkilenecek ve yerel seçimlerde fazla harcama yapan yönetimleri yeniden seçmeyecek. Hükümet kafa vergisi refonnuyla Yeni Kent Solu'nun ve savurgan olan diğer yerel yönetimlerin bu şekilde elimine edileceği hesabını yapmıştır. Yeni Kent Solu, ı 987 genel seçimlerinden sonra uygulamaya konulan ve kendi durumlarını doğrudan etkileyen politikaların (kafa vergisi, zorunlu rekabetçi sunum, konut, eğitim ve yerel ekonomik kalkınma ve planlama alanındaki yenilikler) potansiyel etkileri, Yeni Kent Solu'nun ümidini kesti ve hükümete sürekli muhalefet yaparak alternatif politikalar takip etme stratejisinin başarılı olamayacağının anlaşılmasını sağladı. Yeni Kent Solu 'nun önde gelen isimlerinden biri olan Margaret Hodge gelinen bu noktayı şöyle özetlemektedir: "Biz aynı anda birden çok cephede savaşmak zorunda kaldık. Biz merkezi hükümetin merkezden yapılan mali yardımın sınırlanması, yerel vergilere üst sınır getirilimesi, metropolitan yönetimlerin ve GLC'nin kaldınlması gibi politikalarla üzerimize yaptığı sajdınların yoğunluğuna göğüs germek zorunda kaldık. Biz kampanyalar düzenliyor, 'muhalefet' yapıyorduk. İlk iki dönemdeki Muhafazakar Parti hükümetine karşı gerçek anlamdaki muhalefeti İşçi Partili yerel yönetimler yapıyordu, ve yapmamız gereken diğer işleri yapmak için geriye çok az enerji kalıyordu. Thateher'in bu yerel yöne

18 İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu los timlerin kötü imajını kullanabilmesinin nedenlerinden bir tanesi onların [Yeni Kent Solu'nun], verdiği hizmetlere bağımlı olan yerel halkın çoğu tarafından, bürokratik, verimsiz, yerel ihtiyaçlara duyarsız, içe kapalı olarak görülmesidir." (Lansley, vd., 1989: 117). Sonuç olarak Yeni Kent Solu içindeki yerel yönetimler ı 987 genel seçimlerinden sonra tam anlamıyla bir U-dönüşü yapmak zorunda kaldılar, takip eden yıllarda hükümetin politikalarına karşı muhalefet stratejileri geliştirme ve marjinal politikalar takip etme yerine, kendilerini, hizmetlerin kalitesini artırmaya ve yönetim yapılarını geliştirmeye, kaynakları verimli kuııanılmaya verdiler (Stoker, ı 99 ı: 48-49; Lansley, vd., ı 989: ; Blunkett ve Jackson, 1987). Sonuç İngiltere'de, merkezi-yerel yönetim ilişkilerinde ı970'lerin sonlarına kadar süren dengeli ve problemsiz dönem, yerel yönetimlerin ekonomik ve politik bakımlardan öneminin artmasıyla sona ermiştir. İktidara geldiği 1979 yılından itibaren kamu harcamalarını kısmaya yönelik radikal politikalar takip eden Muhafazakar Parti hükümetinin politikalarını, yerel yönetimlerin geneli tepkiyle karşılamış, Yeni Kent Solu olarak ortaya çıkan İşçi Partili sol-kanat yerel yönetimler bu politikalara karşı ciddi bir muhalefet stratejisi takip etmişlerdir. Yeni Kent Solu, yerel yönetimlerin harcamalarını savunmanın yanı sıra, yerel yönetimlerin rolünü artırmaya ve yerel hizmetlerin sunumunda genişlemeyi ve yerelleşmeyi sağlamaya yönelik faaliyetlerde bulunmuşlar, yerel yönetimleri, Muhafazakar Parti hükümetine karşı yapılması gereken ancak İşçi Partisi tarafından yapılamayan keskin muhalefetin zemini olarak görmüşlerdir. Yeni Kent Solu'nun bu politikalan amaçlarına ulaşmada pek başarılı olamamış, ancak Yeni Kent Solu'nun yerel yönetimlerdeki varlığı ve uyguladığı politikalar, Muhafazakar Parti hükümetini ciddi biçimde rahatsız etmiş, o döneme kadar apolitik olan merkezi-yerel yönetim ilişkilerini siyasallaştırmış ve merkezi-yerel yönetim ilişkilerinde 1980'lerin sonuna kadar sürecek gergin bir dönemin yaşanmasına neden olmuştur. Yeni Kent Solu 'nu yerel yönetimlerden uzaklaştırmak isteyen Muhafazakar Parti hükümeti, kendisine sempati besleyen gazetelerin Yeni Kent Solu içindeki yerel yönetimlere karşı başlattığı karalama kampanyası desteğini arkasına alarak ve İşçi Partisi'nin merkez yönetiminin ve yerel yönetimlerde bulunan İşçi Partili yerel yönetimlerinin çoğunluğunun Yeni Kent Solu 'nun varlığını ve faaliyetlerini desteklemediklerini ve Yeni Kent Solu'nun yarattığı olumsuz imajın İşçi Partisİ'nin genel seçimlerdeki şansını azalttığına inandıklannı bilerek, gazetelerin başlattığı karalama kampanyasını kullanmasını bilmiştir. Bunu takiben, 1987 seçimlerinden sonra uygulamaya koyduğu reform paketiyle, Yeni Kent Solu 'nun hareket alanını daraltıcı politikalar uygulamaya koymuştur. Paketin i çinde yere alan konut, eğitim, yerel ekonomik kalkınma ve arsa planlaması ala

19 106 Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilı i i (4) Ekim 2002 nındaki yenilikler ve bazı yerel hizmetlerin zorunlu ihaleye açılması politikası ile yerel yönetimlerin söz konusu hizmetleri sunmadaki rolünü daraltmış, yerel halkın bu alanlarda yerel yönetimlere mahkum olmasını önlemeye çalışmıştır. Pakette yer alan kafa vergisi ve birleştirilmiş işyerleri vergisiyle de yerel yönetimler maliyesini kendi kendini kontrol eder hale getirmeye, dolayısıyla Yeni Kent Solu içindeki yerel yönetimlerin ve buna benzer potansiyel yerel yönetimlerin yerel halk tarafından elenmesini sağlamaya çalışmıştır. Hükümetin yasal otoritesine ve politikalarına karşı gelmenin ve alternatif stratejiler peşinde koşmanın, başarı şansı olmayan bir strateji olduğunu yaşayarak anlayan ve 1987 sonrası uygulanacak reform paketi içindeki politikaların, kendilerinin hareket alanını sınırladığını gören Yeni Kent Solu içindeki yerel yönetimler, kendilerini, yerel yönetimlerin elindeki kaynakların etkin ve verimli olarak kullanılmasına ve yerel hizmetlerin daha kaliteli sunulmasına vermişlerdir. Kaynakça Baker, Kenneth (ı993), The Turbulent Years: My Life in Politics, Faber and Faber, London. Blunkett, D. Ve Jack.son, K. (1987), Democracy in Crisis; The Town Hall Respon~ Hogarth, London. Boddy, M. ve Fudge, C. (1984), Local Socialism?, Macmillan, London. Butler, D. ve Kavanagh, D. (1988), The British General Election of 1987, Macmillan, London. Coopers & LyBrand Asociates (1984), Streamlining the Cities: Summary and Report and Update Ana/ysis ofcost, Coopers & Lybrand Associates, London. Derbyshire, J. D. ve Derbyshire, D. (1990), Politics in Britain: From Callaghan to Thatcher, Chambers, Edinburgh. DoE (Department of the Environment) (1984), Rate Limitation Report 1984, HC 589, HMSO, London. Flynn, N.-Leach, S.-Vielba, C. (1985), Abolition or Reform: The GLC and the Metropolita,,! County Councils, Macmillan, London. Forrester, A.-Lansley, S.-Pauley, R. (1985), Beyond Our Ken: A Guide to the Baule for London, Fourth Estate, London. Gummer, John (1988), Muhafazakar Parti'nin 1988 Yılı yaptığı konuşma. (Ekim) Genel Kongresi'nde Gyford, J. (1985), The Politics oflocal Socialism, George Aııen & Unwin, London. Hammer, M. (1984) "All Shook Up", New Statesmen, 13 January. Hatton, Derek (1988), inside the Lefi, Bloomsbury, London.

20 İngiliz Yerel Yönetimlerinde Yeni Kent Solu 107 HMSO (1990) Annual Abstracts ofstatistics, HMSO, London. Hughes, C. ve Wintour, P. (1990), Labour Rebuilt, Fourth Estate, London. Jenkins, 1. (1987), "The Green Sheep in Colonel Gadaffı Orive", New Statesman, 9 January. Kavanagh, Oennis (1991), "Elections and Voting Behaviour", Bill Jones et al.(ed.), Politics UK, Harvester Wheatsheaf & Philip Aııan. Kösecik, Muhammet (1999), Central-Loeal Government Relations in the Thateher Years ( ), Ph.O.Thesis, Leeds Üniversity, Leeds. Lansley, S.-Goss, S.-Wolmar, C. (1989), Councils in Conjliet: The Rise and Fall ofthe Municipal Left, Macmillan, London. Livingstone, Ken (1981), London Labour Briefing, June Livingstone, Ken (1987) if Voting Changed Anything, They 'd Abolish lt, Collins, London. McGregor, J. (1987), "Labour Town Haııs BIighting Britain", Conservative Newsline, January. Municipal Journal (1979), Municipal Yearbook, London. Ridley, Nicholas (1987), Eylül ayında BBC Radyo 4 Analysis programında kendisiyle yapılan söyleşi. Seyd, P. (1987), The Rise and F all ofthe Labour Left, Macmillan, London. Stoker, Gerry (1991), The Politics ofloeal Government, 2.ed., Macmillan, London. Thatcher, Margaret (1987), "The Prime Minister's New Year Message", Conservative Newsline, January. Wilson, O. ve Game, C. (1998) Loeal Government in the United Kingdom, Macmillan, London.