Geniş bir sahada, uzun yıllar (40,50 yıl) boyunca devam eden atmosfer olaylarının ortalamasına iklim denir.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Geniş bir sahada, uzun yıllar (40,50 yıl) boyunca devam eden atmosfer olaylarının ortalamasına iklim denir."

Duygu Aygün
4 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İKLİM Geniş bir sahada, uzun yıllar (40,50 yıl) boyunca devam eden atmosfer olaylarının ortalamasına iklim denir. İklimin insan ve çevre zerindeki etkileri; - İnsanların; Yeryzne dağılışını Ekonomik faaliyetlerini Kltr faaliyetleri - Endstrinin dağılışını - Konut tipini ve malzemesini - Ulaşım, Turizm, Tarım, Tarım rnleri çeşitliliği, Toprak oluşumu, Bitki örts, Akarsu ve 1 / 11

2 debileri, Hayvan trleri, dış kuvvetlerin etki alanları ve dağılımları, erozyonu, denizlerin tuzluluk oranını. Hava Durumu Dar bir sahada, kısa sre içerisinde görlen atmosfer olaylarına denir. İklim ve Hava Durumunun karşılaştırılması; İklim = Geniş alanlar H.D. İklim = Uzun sr İklimde = Değişkenlik az H.D. = Değişkenlik fazla İklim = Kurak, yağışlı, soğuk.h.d. = Gneşli, rzgarlı, yağmurlu. Klimatoloji: Geniş sahalarda, uzun yıllar, devam eden atmosfer olaylarının ortalamalarını tespit ederek, iklim bölgelerini ve karakterlerini inceleyen bilim dalına denir. Meteoroloji: Dar sahalarda, kısa sreli atmosfer olaylarını inceleyen bilim dalına denir. 2 / 11

3 ATMOSFER ve ÖZELLİKLERİ Yerçekiminin etkisi ile iç içe katmanlardan meydana gelmiştir. Yoğunlukları farklıdır. 1. Troposfer: En alt tabakadır. Alt kısımlarında iklim olayları görlr. Gazların %75i buradadır. - Azot %78, Oksijen %21, Diğer %1. 2. Stratosfer: Su buharı yoktur. İklim olayı görlmez ve sıcaklık değişimi yok gibidir (-45º). Yerçekimi azdır., 3. Mezosfer (Şemosfer) : Hava hareketleri görlmez. İki tabaka arası Ozon tabakası vardır. (Ültraviyole ışınları burada tutulur). 4. İyonosfer: +250º kadardır. Radyo sinyallerini ileten katmandır. 5. Ekzosfer: En son ve en geniş katmandır. Atmosferin Faydaları İklim olayları meydana gelir. 3 / 11

4 Canlı yaşamı için gerekli gazları ihtiva eder. Gneşten gelen zararlı ışınları tutar. Dnyanın aşırı ısınıp-soğumasını önler. Dnya ile birlikte dönerek, srtnmeden oluşabilecek yanmayı önler. Meteorların parçalanmasına neden olur. Gneşin yansıma yapmasını sağlayarak, her yeri aydınlatır. İKLİM ELEMANLARI A. SICAKLIK Gneş ışığı %100; Bulut ve atmosferin etkisi ile % 25i uzaya, % 25, gölge yerlerin aydınlatılması ve gökyznn maviliği, 4 / 11

5 % 15, Atmosferin emmesi ile ısınmasını sağlar, % 35 yeryzne ulaşır (% 27si yeri ısıtır, % 8i yansır). Sıcaklık Dağılışını Etkileyen Faktörler (Sıcaklık Etmenleri) 1. Gneş Işınlarının Geliş Açısı: Gneş ışınları dik gelirse ısınma fazla olur. Bu açıyı etkileyen faktörler; a. Dnyanın Şekli ve Enlem: Ekvatordan Kutuplara gidildikçe açı daralır. b. Yaşanan Mevsim: Eksen eğikliğine bağlı olarak, açı mevsime göre değişir. c. Gnn Saati: Sabah, öğle, akşam farklı açılar. d. Bakı ve Eğim: Yer şekillerinin, dağların gneşe göre konumu açı zerinde değişim yapar. Bakı nın etkili olduğu yamaçlarda; Sıcaklık daha fazladır, Aynı tr bitkilerin olgunlaşama sresi daha kısadır, 5 / 11

6 Tarımın ykselti sınırı daha fazladır, Daimi kar st sınırı daha fazladır, Orman st sınırı daha yukarılara çıkar. 2. Gneş Işınlarının Atmosferde Aldığı Yol: Yol uzadıkça enerji kaybı artar. Dik açı ile gelen yerlerde tutulma oranı azdır. 3. Gneşlenme Sresi: Gndz sresi uzun olduğunda sıcaklık değerleri ykselir. Gnn en sıcak vakti öğleden sonradır. 4. Ykselti: Troposferde, yerden ykseldikçe hava sıcaklığı her 200m de 1º azalır. Bunun iki nedeni vardır; Troposferin, yerden yansıyan ışınlar ile ısınması, Havadaki ısıyı tutan nemin yeryzne yakın yerlerde yoğunlaşması. 6 / 11

7 Ykseltisi fazla olan bir yerde; Sıcaklık daha azdır, Ani sıcaklık değişimi görlr (Nem az) Gn içerisinde sıcaklık daha fazla ykselir, fazla dşer, İklim şartları karasallaşır, Bitki örts cılızlaşır. 5. Kara ve Denizlerin Dağılışı: Karalar, denizlere oranla daha fazla ve çabuk ısınır. Denizler daha az ve geç ısınır. Karaların ısınma ısısı denizlerden daha fazladır. Gneş ışınları karalar zerinde 20 cm ile 1 m arasındaki bölme kadar tesir ederken denizlerde gneş ışınları kırılmaya uğrayarak 200 m derinliğe kadar tesir eder. Bu durum sıcaklık değişimini yavaşlatır. 6. Nem Miktarı:Sıcaklık farkını azaltır. Bulutlu gnlerde sıcaklık değeri yksektir. Deniz, vadi ve ovalarda sıcaklık kaybı az, dağlarda fazladır. 7.Okyanus Akıntıları: Deniz ve Karalarda sıcaklık zerinde etkilidirler. a. Sıcak Okyanus Akıntıları: 7 / 11

8 Ekvator çevresinden kutuplara doğru olan akıntılardır. - Gulf Stream: Meksika körfezinden doğar K.B.Avrupa ya doğru gider (İngiltere, Almanya, Norveç). Termik Ekvatorun, yer Ekvatorundan sapmasına neden olur. - Brezilya: Brezilya kıyılarından gneye doğru gider. - Kuroşivo: Gney Çin denizinden, Japonya nın gneyine gider. - Alaska: ABD nin Alaska kıyılarında görlr. b. Soğuk Okyanus Akıntıları: Kutup bölgelerinden Ekvatora doğru akarlar. - Labrador: Grönland civarı Baffin Körfezinden doğar. Kanada nın Labrador yarımadası boyunca srklediği sulardır. Kanada nın doğu kıyılarında sıcaklığı dşrr. - Kanarya: Afrika nın K.Batı kıyılarında. - Oyaşivo: Japonya nın kuzey kıyılarında. - Bengal: G.Batı Afrika kıyılarında görlr. 8 / 11

9 - Peru: G.Amerika nın batı kıyılarında. - Kaliforniya: K.Amerika nın batı kıyıları. 8. Rzgarlar: Enlem-sıcaklık ilişkisinden ötr Ekvatordan esen rzgarlar sıcaklığı ykseltir. Kutuplardan esenler dşrr. Deniz-Kara rzgarları=kışın ılıtıcı, yazın serinletici, Kara-Deniz rzgarları=kışın sıcaklığı dşrc, Yazın sıcaklığı ykseltici etki yapar. 9. Bitki Örts: Aslında bitki örts sıcaklık ve yağışın bir sonucudur. Bitki örts, gneş ışınlarının bir kısmını emerek gndz yerin fazla ısınmasını önler. Gece ise fazla soğumasını önler. 9 / 11

10 SORULAR: 1. Kuzey Amerika nın doğu ve batı kıyılarında aynı enlemlerde bulunan iki şehrin sıcaklık ortalamalarının farklı olmasının sebebi nedir? 2. Dnyanın Termik Ekvatoru ile Yer Ekvatorunun geçtiği yerlerde sapmalar olmasının sebebi nedir? 3. Dnya zerinde bir yerde Bakı etkisinden dolayı bir dağın hem kuzey hem gney yamacı yılın belli dönemlerinde gneş ışınlarını dike yakın bir eğimle alıyor ise bu yer dnya zerinde nerede olabilir? 4. Kuzey yarım kre, Gney yarım kreden daha sıcaktır. Bunu sebebi ne olabilir? 5. Bir dağın yamacında bulunan A noktası -8º ve B noktası -19ºdir. A noktası 1200m de olduğuna göre B noktasının ykseltisi nedir? 6. Havadaki su buharı, ısıyı emdiğinden, havanın gnlk ve yıllık sıcaklık farklarını azaltır. Aşağıdaki illerden hangisinde sıcaklık farklılaşmasının daha az olması beklenir? 1. Ankara 2. Burdur 3. Van 4. İzmir 5. Edirne 7. Ülkemiz bölgelerinden hangisinde tarım rnlerinin hasat önceliği ilk sıradadır? 10 / 11

11 A. Ege B. Karadeniz C. Marmara D. İç Anadolu E. Akdeniz 8. Haziran ayında, Dnya zerinde hangi enlemde gneş ışınlarının tutulmasının en az olması beklenir? A.20ºG B.Ekvator C.5ºG D.15ºK E.22ºK Aralık tarihinde hangi enlemde tutulmanın daha fazla olması beklenir? A.23ºG B.23ºK C.88ºG D.70ºK E.10ºK 11 / 11

Benzer belgeler

İklim---S I C A K L I K

İklim---S I C A K L I K En önemli iklim elemanıdır. Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık etkilidir. Güneşten dünyamıza gelen enerji sabittir. SICAKLIK TERSELMESİ (INVERSİON) Kışın soğuk ve durgun