Süleyman Nazif ( )

Transkript

1 Süleyman Nazif ( ) Şubat 1919 da İtilâf orduları başkumandanı Franchet d Esperey nin İstanbul caddelerinde at üstünde muzaffer bir eda ile dolaşması ve azınlıkların küstahlıkları üzerine sansür engelini aşarak Kara Bir Gün adlı meşhur makalesini yayımladı.

2 Servet-i Fünûn dönemi şairleri arasında yer alan, Sa dî-i Şîrâzî, Örfî ve Sully Prudhomme gibi şairleri beğenen Süleyman Nazif in ferdî ıstırap, aşk ve tabiat konulu manzumelerinde hüzünlü, içine kapanık ve ümitsiz bir hava hâkimdir. Sosyal içerikli ve millî özellikler taşıyan şiirlerinde ise Servet-i Fünûncular dan büyük ölçüde ayrılmaktadır. Bu şiirlerinde Tanzimat dönemi şair ve yazarları gibi Türk toplumunun çeşitli problemlerine dikkat çekmiş, 1908 den sonra yazdığı eserlerinde millî ve vatanî konulara geniş biçimde yer vermiştir.

3 Süleyman Nazif, karakter bakımından benzerlikler taşıdığı Nâmık Kemal in edebiyatta bir takipçisi gibidir. Yüksek bir heyecan ve hitabet özelliği taşıyan nesirleri ise Victor Hugo nun ve yine Nâmık Kemal in büyük ölçüde tesiri altındadır. Servet-i Fünun da İbrahim Cehdi takma adıyla şiirler yazan Süleyman Nazif, asıl ününü vatan şiirleri ile ve hazırcevaplığıyla sağlamıştır. İlk şiirlerinde aşk, ızdırap, sevgilisiyle geçirdiği günleri anlatan şairin bu şiirlerinden bazıları: Suziş-i Telakki, Nazra-yı Temayül dür.

4 Edebî ve siyasî mahiyette birçok makale kaleme alan Süleyman Nazif, farklı üslûbuyla son devir Osmanlı Türkçesi nin en başarılı örneklerini ortaya koymuştur. Yahya Kemal Beyatlı, Nazif münşî doğmuştu. derken Ahmed Hâşim onu kelimelerin serdarı diye nitelemiştir. Mehmet Kaplan, zamanla yeknesak bir hal alan Türk nesri üzerinde şuurlu bir şekilde ilk defa onun düşündüğünü ve bu nesri değiştirmek için bazı imkânlar sağladığını belirtmiştir. Polemikçi bir yanı da bulunan Süleyman Nazif, İskilipli Âtıf Hoca ile oruç konusunda bir tartışmaya girişmiş, söylediklerine pek itibar edilmeyince İmana Tasallut adlı makalesiyle onu eleştirmiştir.

5 Şiir: Gizli Figanlar (1906), Fırak-ı Irak (1918), Batarya ile Ateş (1917), Malta Geceleri (1924) Makaleleri: Çal Çoban Çal (1921), / Tarihin Yılan Hikayesi (1922), İki Dost (1926)

6 Ali Ekrem Bolayır ( ) Ali Ekrem, Namık Kemal in oğludur. Ali Ekrem Bolayır, Namık Kemal in oğlu olması nedeniyle, daha çocuk yaşlarda edebiyatla yakından ilgilenir. Şair, Mirsad dan sonra 1894ʹten itibaren Malûmât dergisine geçer. Bu dergideki şiirleri, daha yeni bir tarzdadır. Ancak Malûmât 24 sayı sonra kapanınca 1896 yılında Servet-i Fünûn dergisinde yazmaya başlar.

7 Ali Ekrem, Servet-i Fünûn dergisinde Ayn Nadir (A. Nadir) takma adını kullanmıştır. Bu dergide yayımladığı başlıca şiirler, Nüvide Unvanlı Bir Hikâyeden, Serçe, Vedâ, Şükûfe-i Yâr, Gül On Para, Kanaryacığım başlıklarını taşır. Yine Servet-i Fünûn da çıkan Asker Şarkısı ve Vasiyet başlıklı şiirler ise 1897 yılında patlak veren Osmanlı-Yunan Savaşı üzerine yazılmış, millî duyguları dile getiren manzumelerdendir.

8 1908ʹden sonra Edebiyat-ı Cedîde nin bireysel edebiyat anlayışını terk etmiş, toplumsal ve siyasal sorunlara ve millî duygulara ağırlık veren eserler kaleme almıştır. Sırasıyla Kırmızı Fesler (1908), Kaside-i Askeriye (1908), Rûh-ı Kemâl (1908), Ordunun Defteri (1918), Ana Vatan (1921), şairin 1908 sonrasında basılan, toplumsal düşünceleri ve millî duyguları işleyen eserleridir.

9 Ali Ekrem Bolayır, eser vermeyi Cumhuriyet ten sonra da sürdürmüş bir şairdir. Şiir Demeti (1924) ve Vicdan Alevleri (1925) bu dönemde basılmıştır. Bunlardan Şiir Demeti çocuklar için yazılmış öğretici şiirleri içerir. Ali Ekrem in Vicdan Alevleri adlı kitabı ise, tıpkı Ordunun Defteri ve Ana Vatan daki gibi, orduyu öven, millî duyguları işleyen şiirlerden oluşmaktadır.

10 Hüseyin Suat Yalçın ( ) Hüseyin Suat 1890ʹlı yıllardan itibaren şiirlerini Mektep, Malûmât, Mütalâa gibi yenilikçi şairlerin yer aldığı dergilerde yayımlar yılında Servet-i Fünûn dergisine geçerek Edebiyat-ı Cedîde topluluğuna katılır. Edebiyat-ı Cedîde nin anlayışına uygun şiirlerini ilk kitabı olan Lâne-i Melâl (1910) de toplamıştır.

11 Hüseyin Suat, ilk şiirlerini Divan Şiiri tarzında yazdı. Bu dönemde yazdığı gazellerinde, Nedim, Fuzuli ve Nâbi'nin etkileri bulunuyordu. Muallim Naci nin etkileri ile başladığı şiir anlayışı Mekteb-i Tıbbiye de Cenap Şahabettin ve kardeşi Ali Nusret tanıştıktan sonra Hâmit in şiirleri etkisine girmeye başladı. İlk şiirlerini Mektep, Malûmât, Mütalâa gibi dergilerde yayımladı. Hüseyin Suat,, diğer Servet-i Fünun Edebiyatı Şairleri gibi, aşk, tabiat ve ölüm gibi ferdi konuları işlemişti. Şiirlerinde marazi bir yön bulunan şairin şiirlerinde ağır ve süslü bir dil vardır. Diğer Servet-i Fünun Şairleri gibi Arapça ve Farsça kelimeleri kullanmaktan hoşlanan bir yanı vardır. Ağır tumturaklı bir dille yazdığı bu şiirlerinde aşk, Ölüm, tabiat konuları ağır basmaktadır. Tevfik Fikret etkisinde gelişen Servet-i Funun şairlerini arasında cinsellik yönü ağır basan temalar işlemesi yönünde dikkati çeker.

12 Hüseyin Suat da, döneminin pek çok şairi gibi, İkinci Meşrûtiyet in ilanını izleyen yıllarda meydana gelen Trablusgarp, Balkan ve Birinci Dünya Savaşları ve Kurtuluş Savaşı gibi tarihsel ve toplumsal olayların etkisiyle bireyci sanat anlayışını bırakıp, dönemin toplumsal ve tarihsel olaylarını konu edinen eserler vermeye başlar. Ondaki asıl değişme, 1908ʹden sonra ağırlıklı olarak mizaha yönelmesidir. Şair, 1908ʹden sonra yazı ve şiirlerini genellikle Gâve-i Zâlim takma adıyla Mehâsin, Ümmet, Şair Mecmuası, Âşiyân, Kalem, Servet-i Fünûn, Yeni Kalem Dergisi ve Cumhuriyet gazetesinde yayımlamış ve şiirlerinin bir kısmını 1923ʹte basılan Gâve Destanı nda toplamıştır.

13 Şehbal Yahut İstibdadın Son Perdesi (1908) Bu beş perdelik piyesin konusu İstibdat Devri'nde geçer. Fehim Paşa, Abdülhamit zulmünün aletidir. Evli bir kadın olan Şehbal'i, kocasından boşanıp kendisiyle evlenmesi için zorlayarak ona şantaj yapar. Buna boyun eğen Şehbal, Fehim'in metresi olur. Bir süre sonra sıkılan Fehim Şehbal'i sokağa atınca kadın, aç ve sefil yaşamaktan verem olup ölür. Hürriyet ilan edilince Fehim de öldürülür. Kirli Çamaşırlar (1910) Nedim Bey modaya düşkün, müsrif eşi Cevza'dan şikâyetçidir. Nedim Bey eşine bu müsrifliği bırakmasını, yerli bir terzi bularak tutumlu olmasını teklif eder. Bu teklif kavgaya sebep olur. Cevza Nedim'in çapkınlık yaptığını düşünerek evi terk eder ama sonra dayanamayıp geri döner.

14 Hülle Bir perdelik komedidir. Afife, on kişiyle evlenmiştir. Son kocasından üç kere boşanmıştır. Yeniden evlenmek isterler ve hülleye başvururlar. Afife'nin arkadaşı, hülle için ona Ferhat Ağa'yı ayarlar. Ama Afife arkadaşının kocasını ayartır ve hülle gecesi onu dolaba saklar. Ferhat Ağa, gece Afife ile beraber olmak ister. Bu piyes hülle uygulamasını eleştirir.

15 Deva-yı Aşk (1910) Bir perdelik komedidir. Doktor Dehri Efendi aşk hastalığını tedavi eden bir aşı bulur. Piyano öğretmeni Clara ile sevgilisi tedaviye gelirler ve aşı olurlar. Ama doktor Clara'ya aşık olur. Asistanı zorla ona aşı yaparak onu bu dertten kurtarır. Dehri Efendi aşık haline tekrar dönmek istese de bunun bir çaresi yoktur.

16 Hüseyin Sîret ( ) 1896 yılında Servet-i Fünûn a geçer. Dürdâne-i Garâm yayımlanmış ilk şiiridir. Sone tarzında yazılan bu manzumeyi başkaları izler. Başlangıçta şiirlerinin altında Sîret imzası varken, daha sonra Hüseyin Sîret imzasını kullanır. Şair, 1900ʹde Adıyaman a sürgüne gönderildikten sonra yayımlanan şiirlerinde ise, Ömer Senih takma adını kullanmıştır.

17 Sîret, Servet-i Fünûn dışında İrtikâ dergisinde de şiirler yayımlar. Aşk şiirlerinde genellikle Hüseyin Cahit in dediği üzere, yüksek ve düşsel aşkları dile getirmiştir. Sîret in şiirlerinde aşk yanında tabiat da önemli bir yer tutar. Esas itibariyle Hüseyin Sîret, bir hüzün ve melâl şairidir. Şiirlerinin hemen hepsinde, gözyaşı, ayrılık, özlem ve hüzün vardır. İlk eşi Berrin Hanım ın ölümü üzerine yazdığı Ölümünden Sonra adlı şiiri zamanında çok beğenilmiştir

18 Faik Ali ( ) yılları arasında yazdığı şiirleri, Fânî Teselliler (1908) ve Temâsil (1913) adlı eserlerinde toplayan şairin ilk kitabı Fâni Teselliler; Hasbihâl başlıklı bir ön sözden sonra Neşâid-i Garâm, Tabiat, Kâinâta Karşı, Hafâyâ-yı Leyâl, Dicle, Elhân-ı Perişân ve Elhân-ı Fenâ başlıklarıyla 7 bölüme ayrılmıştır. Eserde toplam 58 şiir bulunmaktadır. Bu kitabın Hasbihâl başlıklı mukaddimesi, şiire ilişkin içerdiği görüşler ve uslûp bakımından Abdülhak Hâmit in Makber Mukaddimesi ne benzetilmiştir. Fâik Âli nin şairliğinin bu döneminde işlediği başlıca temalar, tabiat, aşk ve kadın, çocukluğunu yaşadığı yerlere özlem ve ölümdür.

19 İkinci Meşrutiyet in 1908ʹde ilan edilmesiyle, Fâik Âli de çoğu şair gibi, bireyci sanat anlayışından kopar ve eserlerinde istibdat, hürriyet, vatan sevgisi, savaş gibi temaları işlemeye başlar. Şairin bu yolda kaleme aldığı eserleri Midhat Paşa (1908) ve Elhân-ı Vatan (1915) dır. Şairin bunların dışında, Abdülhak Hâmit için yazdığı Şâir-i Âzâm a Mektup (1923) adlı bir manzum eseri, Payitahtın Kapısında (1918) ve Nedim ve Lâle Devri (1950) adlarında iki manzum piyesi vardır.

20 Celal Sahir ( ) Dili diğer Edebiyat-ı Cedide şairlerine göre daha sade olan Sahir, Tevfik Fikret ve Cenap gibi şairlerin gölgesinde kalmış, Edebiyat-ı Cedîde içinde bu nedenle fazla öne çıkamamıştır. Şair Edebiyat-ı Cedîde döneminde kaleme aldığı şiirlerini Beyaz Gölgeler (1909) adlı kitabında toplamıştır.

21 Şair, 1908ʹden sonra Fecr-i Âtî topluluğuna katılmış, ardından Millî Edebiyat anlayışını benimsemiş, Yeni Lisan hareketini desteklemiş, Türkçü düşünceyi savunmuş, bu anlayış doğrultusunda Mehmet Emin in etkisinde, sade bir dille ve hece vezniyle manzumeler yazmıştır. Birinci Dünya Savaşı nın çıkması üzerine vatan temini işleyen Gönüllü Türküsü, Kafkas Türküsü, Köyde Kalanın Türküsü gibi şiirler kaleme almış, bunlarda Halk şiirinin deyiş ve biçim özelliklerine yaklaşmıştır.

22 Servet-i Fünun Roman ve Hikâyesi

23 Genel Özellikler: Tanzimat roman ve hikâyelerine göre roman ve hikâye tekniği daha kuvvetlenmiş. Batı roman ve hikâye tekniğine daha çok yaklaşma göstermiştir. Tanzimatçılar gibi lüzumsuz tasvirlere yer verilmemiş olay ve kişiler hakkında bilgiler vererek konunun akışı kesilmemiştir. Tanzimatçıların aksine yazar kendi kişiliğini gizlemiştir. Olaylar yazarın gözüyle değil kahramanların gözüyle anlatılmıştır. Teknik Batı dan alınmış vakalar ise kendi hayatımızdan seçilmiştir. Vakalar seyahat hürriyetinin sınırlı olması yüzünden daha çok İstanbul da geçer.

24 Kahramanlar umumiyetle yüksek tabakadan aydın kimselerdir. Küçük hikâyelerde ise halk arasından seçilmiş kahramanlara yer verilmiştir. Tanzimatçıların aksine halka seslenme yerine seçkin tabakaya seslenme gayesi güdülerek süslü ağır bir dil kullanılmıştır. Fransız dilinden etkilenmenin bir sonucu olarak Türkçenin cümle kurma yolları genişletilmiş cümlelerdeki öğelerin diziliş sırası değiştirilmiştir. Bazı cümleler yarıda kesilmiş asıl düşünceyi anlatan kelimeler sona bırakılmış bazen de bir cümlenin arasına ikinci bir cümle sokularak birer çizgi ile ayrılmıştır.

25 Üslup oldukça süslüdür bilhassa kişi ve yer tasvirlerinde bu süslü üslup daha da kendini hissettirmiştir. Serveti Fünuncular, Fransa edebiyatında çok özendikleri yeni akımların (Parnasçılık, Sembolizm, Realizm) Sanat için sanat anlayışı güden inceliği ulaşmak istemişlerdir. Fransızcada gördükleri yeni kavram, hayal buluş ve mecazları şiir ve nesirlerine aktarmak isterken, asla öz türkçeden veya halk dilinden karşılık aramadılar.

26 Fars ve Arap kelimelerin, o güne kadar hiç duyulmamış olanlarını kullandılar. Farsça terkipler zincirleme isim ve sıfat takımları ile sözlü yeni bir nesir (ve nazım) üslubu kurdular. Geniş halk toplulukları yerine az sayıdaki aydın topluluğuna hitap eden "Salon edebiyatı" oluşturulmuştur. Roman ve hikâyelerde konular İstanbul'la sınırlandırılmış, olaylar kapalı mekânlarda (köşkler, yalılar) geçmiştir

27 Servet-i Fünun romancıları, içinde yaşadıkları çevreyi anlatmışlardır. Romanların çoğunda Türk toplumunun ne ölçüde Batılılaşmakta olduğunun örnekleri verilmiş, Batılı yaşam tarzının Türk toplumundaki yansımaları gösterilmiştir. Servet-i Fünûn yazarları, yakından takip ettikleri Fransız yazarların etkisiyle realist/natüralist roman anlayışını benimsemişlerdir. Realist romanlarda eserin üslubu yapmacıksızdır. Realist romanda gözlem ve araştırma ön planda, his ve hayal unsurları ise ikinci plandadır. Realist romanlarda gerçekler, görülenler ve incelemelerin ortaya koyduğu sonuçlar önemlidir. Yazarlar gerçeğe uygun çevre betimlemeleri yapmıştır.

28 Halit Ziya Uşaklıgil ( ) Bizde asıl romancılık Hâlid Ziya ile başlar. Hâlid Ziya Uşaklıgil 'in eseri, bütün Edebiyat-ı Cedide romanı ve hikâyesi gibi, gerçek manası Namık Kemal mektebinden ve üslûbundan ayrılmak olan bu hareketin olgunluk merhalesini verir. Halid Ziya, yaradılıştan romancı idi. Vak'a icadı, şahsî yaratma gibi bu sanatın ilk plandaki vasıflarına sahipti. Onu anlamak için Türk romanını sıra ile okumalıdır. Kendinden önce derli toplu bir konuşmanın bile bulunmadığı denemelerden sonra, birdenbire onun sağlam yapılı romanlarına gelince, onun edebiyatımızda nasıl bir konak olduğu görülür. Ahmet Hamdi Tanpınar

29 Halit Ziya Uşaklıgil, roman hakkındaki düşüncelerini 'de yayınladığı Hikâye başlıklı teorik kitabında ortaya koyar. Halit Ziya'nın roman türünde sekiz eseri bulunmaktadır. Bu romanların dördünü İzmir de, dördünü İstanbul da yazmıştır. İzmir romanları: Sefile, Nemide, Bir Ölünün Defteri, Ferdi ve Şurekâsı İstanbul romanları: Aşk-ı Memnu, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar, Nesl-i Ahir

30 Uşaklıgil in ilk romanı Sefile dir. Hazırlık devresini oluşturmasına rağmen daha bu ilk eserinde yazarın, kendisinden öncekilerden farklı bir tutum içinde olduğu hemen göze çarpar. Bu roman aşkı yüzünden iffetini kaybedip fuhuşa sürüklenen ve trajik bir şekilde ölen bir Müslüman Türk kızı anlatır. Yazarın ikinci eseri, üçlü aşkın konu edildiği Nemide de olayların anlatımındaki nedensonuç ilişkisi ve güçlü psikolojik tasvirleriyle hemen göze çarpmaktadır. Eser, doğum esnasında annesini kaybeden Nemide nin romanıdır.

31 Yazarın Bir Ölünün Defteri adlı romanı onun olgunluk dönemine attığı ilk adımdır. Kurgu bakımından Nemide ye çok benzeyen bu eserde olaylar hatıra defterinden takip edilir. Romanın realist yönünü bu hatıra defteri motifi pekiştirmektedir. Karamsar bir havanın hâkim olduğu romanda yine birlikte büyüyen akraba çocuklarının duygusal hayatları ve psikolojileri konu edinilir. Ferdî ve Şürekâsı nda da aşk, kıskançlık ve fedakârlık duygularının anlatıldığı üçlü aşk kalıbı tekrar karşımıza çıkar. Gerçek hayalle savaşır, para duyguya üstün gelmeye gayret eder. Yaşam koşulları karşısında paranın hükmüne boyun eğip hayallerine son veren İsmail Tayfur, bu yönüyle Servet-i Fünûn mücadelesini temsil eder.

32 Mai ve Siyah duygusal bir genç şairin hayal ve hayal kırıklıkları üzerine kurulmuş romanıdır. Tanpınar bu roman için Görünüşte bir kişinin olsa da hakikatte bir neslin romanıdır. der. Ahmet Cemil yazdığı yeni tarz şiirleriyle çığır açacak, tanınacak, zengin olup üst sınıftan Lamia ile evlenerek adeta kaderini yeniden çizecektir. Fakat aydınlık mai bir gecede kurduğu bu hayalleri gerçekleştirme şansını asla yakalayamaz. Düşündüklerinin hiçbirisini gerçekleştiremeyen, üstelik çok sevdiği insanları da birer birer kaybeden Ahmet Cemil, çareyi yıldızsız siyah bir gecede İstanbul'dan uzaklaşmakta bulur.

33 Yazar Kırk Yıl da bu romanından söz ederken Ahmet Cemil'in şahsında aslında bütün bir istibdat döneminin bunalımlı gençliğini anlatmak istediğini, ancak sansür yüzünden gençliğin sadece sanat ve aşk hülyalarını yansıtabildiğini açıklamaktadır. Romanında Ahmet Cemil'in kişiliği ve çevresinde gelişen olayların anlatımındaki derinlik ve bütünlük, aynı zamanda romanın gerçekçi yönünü oluşturur. Ayrıca Ahmet Cemil psikolojisinin üzerinde Gustave Flaubert realizminin (Emma Bovary) etkisi açıkça görülmektedir.

34 Aşk-ı Memnu kendisinden yaşça çok büyük, iki çocuklu, varlıklı bir adamla evlilik yapan Bihter'in romanıdır. Kocası Adnan Bey'in oldukça iyi bir insan olmasına rağmen aradığı mutluluğu bulamayan Bihter, Adnan Bey'in Avrupa'dan yeni gelen yeğeni Behlül'e karşı ilgi duyar ve Bihter ile Behlül arasında bir ilişki başlar. Bir müddet sonra Adnan Bey, kızı Nihal'i Behlül'le evlendirmeye karar verir. Behlül'ün de bu evliliği istiyor olması Bihter'i çileden çıkarır. Terk edilmişlik ve hayal kırıklığı içerisinde Bihter, ailenin bir arada bulunduğu sırada her şeyi anlatıp intihar eder.

35 Halit Ziya en başarılı kadın karakterini bu romanında yaratmıştır. Kuşkusuz Emma Bovary'nin ağırlıklı etkisi bu kahraman üzerinde de görülmekle birlikte yazar Türk toplumunun pek alışık olmadığı hırslı, mücadeleci, intikamcı aynı zamanda hassas, duygusal açlık çeken ve hayatın gerçekleri ile duygulan arasında sıkışmış modern kadın trajedisini romana ustalıkla yerleştirmiştir. Yazar, okurun, Bihter'in toplumca hoş karşılanamayacak davranışlarına karşı bir tutum geliştirmesine müsaade etmeyip aksine Bihter psikolojisini anlamaya ve çözümlemeye götürür.

36 Kırık Hayatlar romanının kahramanı Ömer Behiç isimli Avrupa'da öğrenim görmüş, evli, iki çocuklu bir doktordur. Ömer Behiç, sıradan bir hayat yaşarken, bir gün "Veli Bey'in kızları" diye tanınan ve geçimlerini kendilerine bağladıkları erkeklerden sağlayan iki kız kardeşle tanışır. Sıradan hayatı birden değişir. Ailesini ihmal eder. Küçük kızının ölümüyle ancak kendi gerçeklerini hatırlayan Ömer Behiç büyük bir üzüntü ve pişmanlık içerisinde evine tekrar döner.

37 Nesl-i Ahir İstibdat yıllan siyasi ve sosyal olaylar içerisindeki Meşrutiyetçi gençliğin karşılaştığı sorunları Süleyman Nüzhet ve çevresi aracılığıyla yansıtan bir romandır. Meşrutiyet'ten sonra Sabah gazetesinde tefrika edilmeye başlanabilmiştir. Aşk-ı Memnu 'daki kendi yalnızlıklarına çekilmiş baba-kız motifi bu romanda da görülmektedir. Süleyman Nüzhet tek kızı Azra ile Büyükada'ya sıradan bir hayat yaşarken âşık olduğu ve evlenmek istediği Server, Gıyas isminde bir jurnalci evlendirilir. Bu arada kızı Azra da Paris'te müzik eğitimi yapmış İrfan'a âşıktır. İrfan, yurda döndüğünde ihtilâlcilere katılır. Bir suikast girişiminin sonunda yakalanarak sorguya çekilme korkusuyla intihar eder.

38 Halit Ziya'nm romanlarında konular genellikle aşk temelinden hareketle üçlü ilişkiler ve bunların ortaya koyduğu çıkmazlar ile hazır bulunan hayatın kimi yönlerini değiştirmeye yönelik kurulan hayaller ve bu yolda verilen mücadeleler oluştururken, psikolojik çözümlemelerin genel olarak romanlara hâkim olduğu görülmektedir. Yazar son romanlarında sosyal konulara yer vermekle birlikte, bunlar genel çerçevede oldukça zayıf kalmaktadır. Halit Ziya'yı öncekilerden ayıran, romanda mükemmelliğe giden yolda, konu seçiminden ziyade gerek karakter oluşturmakta gerekse dil ve teknikteki işleyiş titizliğidir. Öncelikle roman kişileri ele alındığında kimi romantik yönlerinin bulunmasıyla birlikte, modern hayatın içinden, eğitimli, kimi zaman hırslı, kimi zaman isyankâr, aşkta toplum kabullerini kırabilen, kıskanan, ümit eden, bunalıma giren realist karakterler olarak karşımıza çıkar.

39 Uşaklıgil, hikâyelerinde orta ve alt tabakanın yaşantısını daha fazla işlemiştir. Hikâyelerinin çoğunluğu yazarın şahit olduğu olayların ya da tanıdığı kişilerin hikâyesidir. Bu hikâyelerde Halit Ziya iyi tanıdığı ev içlerini ve aile yaşantısını anlatmıştır. Bu tarzdaki birçok hikâyesinde kadın, evin tüm yükünü sırtlayan ve ezilen kişi konumundadır. Buna karşılık evin hâkimi olup da erkeğini ezen kadınların olduğu hikâyeleri vardır. (Bu muydu?, Aşka Dair)

40 Halit Ziya nın aşk hikâyelerinde genellikle hayal kırıklıkları, kötü sonlar, ayrılıklar işlenir. Bu da Servet-i Fünun un karakteristik yapısına uygundur. (Ele Geçmiş, Solgun Demet, Bir Şi ri Hayal) Hayat-ı Şikeste, Acı Sadaka gibi hikâyelerde istismar edilen genç kızların durumu ortaya konur. Acı Sadaka da çiçek hastalığından dolayı kör olan Zehra nın hikâyesi romantik unsurlar taşır.

41 Sayısı iki yüze yaklaşan hikâyelerinde Halit Ziya daha çok şehir hayatına, mahalle içlerine ve fakir semtlere yönelmiş, bu çevrelerin dikkati çekip tanınmış tipleri üzerinde durmuştur. Halit Ziya nın hikâyelerindeki kişilerin çoğunluğu hayaller kuran fakat hayallerini gerçekleştirmek için çıktıkları hayat mücadelesinde hemen kırılan kişiliklerdir.

42 Mensur Şiir: Mensur şiirin isim babası ve bu türün Türk edebiyatındaki ilk temsilcisi Halit Ziya Uşaklıgil'dir. Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlanan "Aşkımın Mezarı" adlı yazısı ilk mensur şiirdir. 1891'de "Mensur Şiirler" ve "Mezardan Sesler" başlığıyla mensur şiirlerini yayımlamıştır.

43 Roman: Nemide (1889) Bir Ölünün Defteri (1890) Ferdi ve Şürekası ( ) Mai ve Siyah ( ) Aşk-ı Memnu ( ) Kırık Hayatlar( ) Sefile (1886)

44 Öykü: Bir İzdivacın Tarih-i Muâşakası (1889) Bir Muhtıranın Son Yaprakları (1889) Küçük Fıkralar (3 Cilt) (1896) Bir Yazın Tarihi ( ) Solgun Demet (1901) Sepette Bulunmuş (1920) Bir Hikâye-i Sevda ( ) Hepsinden Acı ( ) Onu Beklerken ( ) Aşka Dair ( ) İhtiyar Dost (1939) Kadın Pençesi ( ) İzmir Hikâyeleri (1950)

45 Anı: Kırk Yıl ( ) Bir Acı Hikaye (1942) Saray ve Ötesi ( ) Deneme: Fransız Edebiyatının Numune ve Tarihi (1885) Hikaye ve Temaşa (1889) Yunan Edebiyatı (1912) Latin Edebiyatı (1912) Alman Tarihi Edebiyatı (1912) Fransız Tarihi Edebiyatı (1912) Sanata Dair ( )

46 Mehmet Rauf ( ) Önceleri Türk ve Batı edebiyatlarıyla ilgili eserleri okumaya, hatta bildiği İngilizce ve Fransızca ile bazılarını Türkçe ye tercümeye çalışan Mehmed Rauf edebî zevki geliştikçe George Ohnet, Octave Feuillet, Alphonse Daudet, Emile Zola, Gustave Flaubert gibi realist yazarlara yönelir. İzmir de Hizmet gazetesini çıkaran, eserlerini okuyarak hayran olduğu Halit Ziya ya (Uşaklıgil) gönderdiği Düşmüş adlı hikâyesi aynı gazetede yayımlanır.

47 Bu dönemde Rauf Vicdânî takma adını kullanan Mehmed Rauf un ilk uzun hikâye denemelerinden biri olan Garâm-ı Şebâb da Halit Ziya nın yardımıyla İkdam gazetesinde yayımlanır. Ardından Mekteb mecmuasına gönderdiği M. R. imzalı bir mektupla eski edebiyat taraftarlarına karşı girişmiş oldukları mücadelede yeni edebiyat taraftarlarını desteklediğini ifade eden Mehmed Rauf un mecmuaya davet edilmesiyle buradaki edebî faaliyeti başlar.

48 1901 de Servet-i Fünûn un tatil edilmesinin ardından Resimli Kitab, Musavver Hâle, Musavver Muhît, Şehbâl, Şiir ve Tefekkür, Şebâb, Resimli Ay, Sevimli Ay, Güneş mecmualarıyla Tanin, Yeni Ses, Cumhuriyet, Peyâm (Peyâm-ı Edebî), Pâyitaht, Vakit gazetelerinde yazar ve Mahasin, Süs, Gelincik ve Sinema Yıldızı adlarında dört magazin mecmuası yayımlar.

49 Mehmed Rauf un eserlerindeki ortak özellik ana tema olarak genellikle aşırı bir hassasiyet (santimantalizm), alınganlıklar, marazî ve sonu intiharlara varan karşılıksız aşklar, hastalık, ölüm fikri ve bunların vermiş olduğu kötümser atmosferin işlenmiş olmasıdır. Bunlara yine aşırı derecede müzik düşkünlüğünün de (melomani) eklendiği görülür. Eserlerinde sıkça rastlanan ruh tahlillerinde de aşırılık vardır. Kahramanlar ise hemen hemen aynı tiplerdir. Bunlar Batılı hayat tarzını benimsemiş, müziği seven, aşırı hassas, aşk için yaşayan bohem insanlardır. İstisnaî olarak birkaç eserinde mahallî renklerin, geçim sıkıntısının ve vatan aşkının işlenmiş olduğu görülür.

50 Mehmet Rauf un on üç romanı vardır: Eylül, Bir Zambak ın Hikâyesi, Bir Aşkın Tarihi, Genç Kız Kalbi, Menekşe, Karanfil ve Yasemen, Böğürtlen, Kan Damlası, Define, Son Yıldız, Halas, Kâbus, Harabeler. Eylül: Eylül, edebiyatımızda ilk psikolojik roman olarak kabul edilen ve yoğun ruh tahlilleri ve doğa betimlemelerine yer veren, Mehmet Rauf un en başarılı romanıdır. Fethi Naci, Eylül romanındaki Necib in duyguları ve hayatı ile Mehmet Rauf un duyguları ve hayatı arasında büyük benzerlikler olduğunu ifade ederken Mehmet Rauf kendisi ile yapılan bir mülakatta, Eylül ü yazarken Halit Ziya nın başına gelen bir olaydan esinlendiğini vurgular.

51 Genç Kız Kalbi, Batılı tarzda yetiştirilmiş Pervin in hikâyesidir. Bir Aşkın Tarihi, Macit ile Güzin isimli iki gencin samimi aşklarının pişmanlığa dönüşmesini hikâye eder. Menekşe de evli ve çocuk sahibi Hüseyin Bülent in çapkınlıkları ve aşk maceraları anlatılır. Hüseyin Bülent tanınmış bir şairdir. Halas, Mehmet Rauf un Milli Mücadele etkisiyle yazdığı bir romandır. Eserlerinde hiç işlemediği vatan sevgisi temasını bu romanında işlemiştir. Garam-ı Şebab: Tabiatın geniş bir yer tuttuğu eserde mekân da köydür. Romanın anlatıcısı ve başkahramanı Memduh Bey dir. Mekân ve şahıs kadrosu oldukça dardır. Roman Memduh Bey in İstanbul ve İzmit arasındaki bir sahil köyüne gelmesiyle başlar ve köyden ayrılmasıyla biter.

52 Bir Zambak ın Hikâyesi nin yayımlanmasının ardından gelişen olaylar Mehmed Rauf un edebî itibarını derinden sarsar ve askerlikten uzaklaştırılmasının arkasından hayatını yazılarıyla kazanmak zorunda kalır. Edebî hayatının bu devresinde kaleme aldığı on bir romanın bir kısmı tefrika edildikten sonra kitap haline gelmiş, Harâbeler ve Kâbus adlı iki romanı ise tefrika halinde kalmıştır.

53 II. Meşrutiyet in ardından tiyatro ile ilgili faaliyetlere de girişen Mehmed Rauf makaleler yazar, adapteler yapar, Sahne-i Osmâniyye ile 1914 te kurulan Dârülbedâyi nin yönetim kurullarında görev alır. Bu devrede beşi telif ve on tanesi adapte on beş piyes yazmıştır. Yazarın Son Emel, Hanımlar Arasında, Pervaneler Gibi, Aşıkane, Aşk Kadını, Kadın İsterse, İlk Temas İlk Zevk gibi hikâyeleri vardır.

54 Hüseyin Cahit Yalçın ( ) Servet-i Fünun edebiyatının öykü, roman, deneme, sohbet ve eleştiri yazarlarından Hüseyin Cahit yalçın, daha çok gazeteciliği ve eski edebiyat taraftarlarına karşı yeni edebiyat anlayışını savunan yazılarıyla tanınmıştır. Öykü ve romanlarını gözleme dayanan, gerçekçi, şairane ve süslü bir üslupla yazmıştır. Servet-i Funun dergisi dağıldıktan sonra 1908 yılında kadar sessiz kalmış, 1908 den sonraki yazılarında Servet-i Funun dönemindeki dil ve sanat anlayışını terk ederek sade yalın ve anlaşılır bir dile yönelmiş, 1908 den sonra politikaya atıldığı için romancı ve hikâyecilikten ziyade gazeteci yazar hüviyeti kazanmıştır.

55 İlk romanı Nadide tamamen Ahmet Midhat etkisinde ve romantik anlayışla yazılmıştır. Yazar bu eseri için Üslup ve tarzım Ahmet Midhat'ın bir taklidinden ibaretti. der. Bu romanda Nadide adında, emellerini gerçekleştirmek için annesini ve kocasını bile öldürebilecek kadar cani bir kadın anlatılır. Hüseyin Cahit, Nadide den sekiz yıl sonra yazdığı Hayal İçinde romanında tamamen farklı bir anlayışla çıkar okuyucusunun karşısına. Ahmet Midhat etkisinden tamamen sıyrılmış, romantik tarzdan realist anlayışa dönmüştür. Teknik bakımdan ilk romanından çok öndedir.

56 Asıl şöhretini bu dönemde edebî tenkit ve polemikleriyle kazanan Hüseyin Cahit, Servet-i Fünûn edebiyatına yöneltilen eleştirilere etkili ve susturucu cevaplar vermiştir. Bu eleştirilerde estetik, edebiyat tarihi, roman sanatı ve roman tenkidine dair birçok husus söz konusu edilir. Batı edebiyatı akımları ve büyük romancılar tanıtılır. Servet-i Fünûn, Tercümânı Hakîkat, Sabah, Şûrâ-yı Ümmet, Saâdet, Âşiyan, İkdam, Tarîk ve Türk Yurdu gibi yayın organlarında neşredilen bu yazılar yılları arasında Fikir Hareketleri nde çıkan çok sayıda edebî tenkitle büyük bir sayıya ulaşmıştır. Bütün bunlara rağmen Hüseyin Cahit in siyasî şöhreti edebî faaliyetlerini gölgelemiştir.

57 Hüseyin Cahit in aynı derecede önemli bir başka yönü de yılları arasında devam eden tercüme faaliyetleridir. Fransızca, İtalyanca ve İngilizce den yapılan ve tamamı sayfaya ulaşan bu çeviriler siyaset, edebiyat, tarih, sosyoloji, eğitim, psikoloji, felsefe ve estetiğe dairdir. Batı kültürünün temel eserlerinden yapılan bu tercümelerin yanı sıra yazarın bir o kadar da gazete ve dergi sayfalarında kalmış çevirileri bulunmaktadır.

58 Hüseyin Cahit, Tevfik Fikret Servet-i Fünun Dergisi'nden ayrılınca bu derginin yönetimini üstlendi. 16 Ekim 1901 tarihinde çıkan sayıda Edebiyat ve Hukuk başlığıyla Fransızca dan çevirdiği makalesi yüzünden yazı mahkemelik oldukları gibi dergi de kapatıldı. Böylece Servet-i Funun topluluğu da bir daha bir araya gelemeyecek şekilde dağılmış oluyordu.

59 Safveti Ziya ( ) Edebiyat hayatına dönemin Servet-i Fünûn dergisinde hikâyeler yayımlayarak başladı. Bu dergide yayımlanan ilk hikâyesi Onların Ruhu dur (1896). Aynı dergide Hanım Mektupları adlı öyküleri ile ilgi uyandırdı. İlk romanı olan Salon Köşelerinde de yine bu dergide 1898'de tefrika edildi. Salon Köşelerinde, yüzyıl başında gündelik yaşamdaki Batılılaşmayı yansıtan bir eserdir. Tahir Alangu nun nitelemesiyle "Türkiye de yabancı aileler çevresindeki bir Türk ün yaşayışını tasvir etmesi bakımından bütün o dönem romancılarının eksik bıraktıkları bir tarafı tamamlamaktadır."

60 Servet-i Fünun şair ve yazarları arasında tiyatro ile ilgilenen ve bu türde eser veren bir kaç yazardan biri oldu. Haralambos Cankiyadis (1912) adlı komedi türündeki tiyatro eseri onun bu alanda yazdığı bir oyunu olmaktadır. Halit Ziya Uşaklıgil, "Kırk Yıl"da Safveti Ziya nın kişiliği hakkında şunları yazar: "Her şeye gayet gevşek rabıtalarla bağlıydı. Bütün ömründe en kavi rabıtası iyi giyinmek, iyi yemek, bol para haccederek en geniş mikyasta yaşayıp eğlenmek ve eğer bu ihtiyaçları tatmin etmişse, hatta belki buna da pek lüzum görmeyerek, daima gülmek noktalarına aitti."

61 Bir Tesadüf (1900) Bir Safha-i Kalp (1900) Salon Köşelerinde (1912) Haralambos Cankiyadis (1912) Hanım Mektupları (1913) Kadın Ruhu (1914) Silinnmiş Çehreler-Bilinen Simalar (1924) Adab-ı Muaşeret Hasbihalleri (1927)

62 Ahmet Şuayp ( ) Ahmet Şuayb Servet-i Fünûn yazarlarındandır. Edebiyat-ı Cedide topluluğunun fikrî alandaki en güçlü temsilcisi kabul edilir. 1899'dan itibaren başta 19. yüzyıl Fransız realist ve naturalist yazarları olmak üzere, Batı düşünce ve edebiyat dünyasının tanınmış şahsiyetlerinin bazılarının hayat ve eserlerini tanıtan yazılarıyla dikkati çekmiştir.

63 Hayat ve Kitaplar başlığı altında önce Servet-i Fünûn da yayımlayıp daha sonra kitap haline getirdiği maakale serisinde Hippolyte Taine, Gustave Flaubert. Gabriel Monod. Ernest Lavisse, Niebuhr, Ranke ve Mommsen gibi Batılı yazar, fikir adamı ve tarihçiler üzerinde durur. Çeşitli ilmî ve edebî meselelerin tarihî bir olaya dayanılarak açıklandığı bu makalelerde, Batılı edebî akımların da o devir İçin iyice anlaşılmış ve açıklanmış olduğu kabul edilmektedir. Eserleri: Esmar-ı Matbuat, Hayat ve Kitaplar, Ulum-i İktisadiye ve İçtimaiye; Hukuk-ı Umumiye-i Düvel, Hukuk-ı İdare.