Günümüz Dünyasında Elektrikli Ulaşım Oslo Istanbul Karşılaştırması

Transkript

1 2012 Günümüz Dünyasında Elektrikli Ulaşım Oslo Istanbul Karşılaştırması Mehmet Akif LEVENT Istanbul Büyükşehir Belediyesi

2 İçindekiler İçindekiler... 1 Elektrikli Araçların Başkenti Oslo... 2 Elektrikli Araç ve İstanbul... 3 Sonuç:

3 Elektrikli Araçların Başkenti Oslo Oslo Norveç in başkenti ve en kalabalık kentidir. 1 Ocak 2012 tarihi bilgilerine göre Oslo nun nüfusu e ulaşmıştır. Norveç te 2011 yılsonunda kayıtlı 2,78 milyon araç bulunmaktadır. Bu araçların ü Oslo da bulunmaktadır kişiye düşen araç sayısı 512 dir. Norveç de elektrikli araçların kullanımı 2000 li yılların başında başlamıştır. Ancak kısa bir süre içerisinde günlük hayatta kullanım hızlanmıştır. Aynı zamanda Norveç elektrikli araç üreticilerine uygun koşullar oluşturmuştur. Ekim 2012 itibari ile Norveç te kayıtlı adet elektrikli araç bulunmaktadır. Oslo da elektrikli araç ve 836 şarj istasyonu bulunmaktadır. Kişi başına düşen en fazla elektrikli araç bu ülkede bulunmaktadır. Bu sebepten, Oslo elektrikli araçların başkenti olarak bilinmektedir. Bu rakamın bu denli yüksek oluşunda en önemli etken Norveç Hükümeti nin sürdürülebilir kalkınma politikaları kapsamında ulusal elektrikli araç teşvikleridir. Norveç te uygulanan elektrikli araç teşvikleri gereğince elektrikli araçlar ücretli yollardan ücretsiz geçebilmektedir, herhangi bir vergiye tabii tutulmamaktadır, yeni alınan elektrikli araç için araç kayıt ücreti alınmamaktadır, toplu taşıma ulaşımı için ayrılmış yolları kullanabilme ayrıcalığı tanınmıştır, kamusal otoparkları azami park süresine uyma şartı ile ücretsiz kullanabilme, yerel feribotlardan ücretsiz faydalanma, elektrikli araç kullanıcıları organizasyonlarından faydalanabilme gibi ayrıcalıklar tanınmıştır. Aynı zamanda şarj istasyonlarını ücretsiz bir şekilde kullanıcılara açmıştır. 2

4 Norveç Hükümeti, motorlu araçların kullanımını azaltmak amacı ile bu tür araçlardan yüksek vergi alınması, akaryakıt fiyatlarının çok yüksek değerlere çıkarılması gibi önlemler de almıştır. Oslo Belediyesi, hazırlamış olduğu Sürdürülebilir Kalkınma Stratejileri doğrultusunda kent içi kullanımda en çevreci alternatif olan elektrikli araç kullanımına destek olmak amacı ile yeterli sayıda araç şarj istasyonu tahsis etmiş ve ücretsiz olarak kullanıcılarına sunmuştur. Bu şarj istasyonları, %100 hidroelektrik kaynağından üretilmiş elektrik sunmaktadır. Ofis veya Evlerine elektrikli araç şarj istasyonu kurmak isteyenler Oslo Belediyesi ne başvurabilir ve ücretsiz elektrik hizmetinden faydalanabilir. Elektrikli Araç ve İstanbul İstatistikler incelendiğinde son on ay içerisinde (Ocak-Eylül 2012 ayları) Türkiye de toplamda araç satışı gerçekleşmiştir. Bunların yalnızca 92 âdeti elektrikli araçtır (85 kw dan düşük). Türkiye de elektrikli araç kullanımının arttırmasına yönelik kamu politikalarının desteklenmesi gerekliliğine Şubat 2011 yılında hazırlanan Türkiye Otomotiv Sektörü Strateji Belgesi ve Eylem Planı, nda değinilmiştir. Elektrikli araç kullanımını teşvik edici vergi indirimi politikaları geliştirilmiştir. Maliye Bakanlığı nın gerçekleştirdiği elektrikli araç vergi teşviki ile Türkiye de motor güçlerine göre üç farklı elektrikli araç ve vergi sınıfı oluşturulmuştur. Bunlar; %3 motor gücü 85 kw altı araçlar, %7 motor gücü kw arası araçlar, %15 motor gücü 120 kw üzeri olan araçlar. Ticari araçlar hiçbir kategoriye girmemektedir. 3

5 Türkiye nin ilk elektrikli aracı, Başbakan Sayın Tayyip ERDOĞAN tarafından Aralık 2010 yılında test edilmiştir. Bu durum Sayın Başbakan ın konuya vermiş oğlunu önemi arz etmektedir. Aynı zamanda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Sayın Nihat ERGÜN, Bakanlık için 5 adet elektrikli makam aracı alınması ve 2 adet şarj istasyonu kurulması ile Bakanlığın konuya verdiği önemi belirtmeye çalışmıştır. Sayın Bakan aynı zamanda Türkiye nin siyasi istikrar, ekonomik güç ve ulusal-uluslar arası pazarlama potansiyelinin yüksek olduğunu belirterek motorlu araçlar üretimine geç girmiş olmanın zararlarını hatırlatarak, elektrikli araç üretiminde aynı hatanın tekrarlanmaması gerekliliğini belirtmiştir. Hükümet in politikalarına paralel olarak, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Başkanı Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK, ülkemizde elektrikli araç üretimini desteklemek amacı ile ilk safhası için 100 Milyon TL lik bir yatırım gerçekleştireceğini belitmiş ve marka oluşturmak konusunda özel sektöre her türlü desteği verebileceklerini belirtmiştir. Özel sektör alanında ise, ilk elektrikli seri araç üretimi Oyak Renault un Bursa fabrikalarında gerçekleştirilmiştir. Diğer firmaların Türkiye de elektrikli araç üzerine henüz ciddi atılımları bulunmamaktadır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, elektrikli araçların kullanımın kent içinde arttırılması amacıyla Renault bir protokol imzalamıştır. Proje kapsamında, Türkiye nin ilk otomobil şarj istasyonu İstanbul Büyükşehir Belediyesi otoparkına kurulmuştur. Proje kapsamında BELBİM veri işleme merkezi ve ödeme sistemleri geliştirmekte, İstanbul Enerji A.Ş. şarj istasyonları sağlamakta ve ISPARK otoparklarında bu istasyonlar kurulmaktadır. Aynı zamanda geliştirilen İstanbul Yoğunluk Haritası yazılımı ile web ortamında veya cep telefonu uygulamaları ile aktif kullanımdaki elektrikli şarj istasyonu haritası kullanıcılar tarafından incelenebilmektedir. Mevcut elektrikli araç şarj istasyonları; İstanbul Belediyesi garajı, Cihangir katlı otopark, Bostancı otoparkı, Balmumcu katlı otopark, İstanbul Enerji A.Ş. garajı, Kadıköy ISKI otoparkı, Merter yer altı otoparkı, Florya Sosyal Tesisler, İçerenköy Şarj İstasyonu, Kartal şarj istasyonu, Maçka Evlendirme Dairesi, Avcılar Sosyal Tesisler ve Çamlıca Sosyal Tesislerinde bulunmaktadır. Her ne kadar bu şarj istasyonları aktif olsalar da İstanbul da çok az sayıda elektrikli araç bulunduğu için henüz kullanılmamaktadırlar. 4

6 Sonuç: Norveç bilindiği gibi dünyanın en büyük 3. Petrol ihracatını yapan ülkedir. Toplam ihracat gelirinin %45 i petrol ve gaz ihracatından kazanılan gelirlerdir. Aynı zamanda GSMH nın %20 sine kaynak oluşturmaktadır. Norveç elektriğin %99 u hidroelektrikten üretmektedir. Burada çelişki oluşturan durum; Norveç in benzin için % 60 ve dizel için % 50 gibi yüksek miktarda vergi uygulamasıdır. Buradaki asıl amaç tüketicinin alternatif çözümlere yönlendirilmesidir. Bu nedenle alternatif enerjilerin kullanımı için birçok teşvikler gerçekleştirilmektedir. Norway Statistic in araştırma değerlerine göre 2000 yılında Norveç te 2,1 milyon araç, 2006 yılında ise 2,4 milyon şahsi araç bulunmaktadır. Bu araçların günlük kullanımları incelendiğinde ise ortalama 30 kilometre oldukları görülmektedir. Dolayısı ile bu araştırma sonuçlarına göre elektrikli araçların maksimum mesafe limitli kullanım durumları büyük bir problem oluşturmamaktadır. Türkiye Hükümeti genel olarak elektrikli aracın toplum için önemini kavramış durumda. Bu konuda yasal düzenlemeler yapılmıştır ve teşvikler sağlanmaktadır. Doğru yatırımcı arayışı sürmektedir ve gerekli kredi desteğinin sağlanacağı belirtilmiştir. Sanayi devrimi sonrası motorlu araçların üretimi konusunda çok geri kalınmış olması sebebiyle aynı hatanın bir daha yapılmaması farkındalığı oluşmuştur. Özel sektör olarak konu hakkında yalnızca Renault un somut adımları bulunmaktadır. Gerek hükümet ile gerekse yerel yönetimler (İBB de dâhil) ile konu ile ilgili projeler yapmaktadır. İcraat potansiyelinin çok altında da olsa Renault Türkiye Elektrikli araç pazarında başrol ü almak istemektedir ve şu an itibari ile lokomotif görevi görmektedir. Türkiye otomobil piyasasında büyük bir paya sahip olan Toyota ise elektrikli araç konusunda Türkiye nin konu ile ilgili gelişmiş ülkelere yetişmesi için yıla ihtiyacı olduğu düşünmektedir. Diğer otomobil firmalarının da duruşu benzer şekildedir. Dolayısı ile genel olarak özel sektörün Türkiye de elektrikli araç konusunda çekimser davranışları söz konusudur. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve iştiraklerinin gerçekleştirdikleri çalışmalar doğrultusunda İstanbul da kente homojen bir şekilde dağıtılmış bir şekilde 20 ye yakın bir elektrikli araç şarj istasyonu kurulmuştur. İstanbul da bulunan elektrikli araç sayısı çok az olduğu için bu şarj istasyonları şu an için yerli durumdadır. İBB nin buradaki politikası elektrikli araç artışı ile doğru orantılı bir şekilde şarj istasyonlarının sayısının arttırılmasıdır. Mehmet Akif LEVENT İstanbul Büyükşehir Belediyesi