SAĞLIK KURUMLARINDA GİDER MERKEZLERİ VE DAĞITIMI

Transkript

1 SAĞLIK KURUMLARINDA GİDER MERKEZLERİ VE DAĞITIMI 1-Giderlerin Belirlenmesi MEDİKAL MUHASEBE Öğr. Gör. Handan ÇETİNKAYA İstanbul Gelișim Üniversitesi 2-Giderler Merkezleri (Yerleri) 3-Giderlerin ı 4-Birim Maliyetin Belirlenmesi Tekdüzen Muhasebe Sistemine göre giderler 0-7 hesap numaraları ile sınıflandırılmıștır. Hatırlanacağı gibi çeșitlerine göre ve fonksiyonlarına göre giderler așağıdaki gibi gruplandırılmıștı; Çeșitlerine Göre Giderleri Fonksiyonlarına Göre Giderler 0 İlk Madde ve Malzeme Giderleri 0 İlk Madde ve Malzeme Giderleri 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Gid. 1 İșçi Ücret Giderleri 720 Direkt İșçilik Giderleri 2 Memur Ücret ve Giderleri 730 Genel Üretim Giderleri 3 Dıșarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 740 Hizmet Üretim Maliyetleri 4 Çeșitli Giderler 750 Araștırma ve Geliștirme Gid. 5 Vergi, Resim ve Harçlar 760 Satıș ve Giderleri 6 Amortismanlar ve Tükenme Payları 770 Genel Yönetim Giderleri 7 Finansman Giderleri 780 Finansman Giderleri Bu giderlerin tamamının bir sağlık kurumunda olması her zaman mevcut olması söz konusu olmayabilir. Örneğin finansman giderleri özel sektörde faaliyet gösteren sağlık kurumları ile ilgili bir durum iken kamu kurumları niteliğinde sağlık kurulușları için önemli olmayabilir. 001 Tıbbi ve Laboratuvar Sarf Malzemeleri Grubu Medikal Malzemeler İlaçlar ve Farmakolojik Ürünler Biyokimyasallar ve Gaz Maddeleri İçeren Kimyasallar Laboratuvar Malzemeleri 002 Temizlik Malzemeleri Grubu Temizleme ve Dezenfeksiyon Solisyonları Temizlik Malzemeleri ve Ekipmanları 003 Kırtasiye Malzemeleri Yazım, Çizim ve Ölçüm Araç ve Malzemeleri Küçük Kırtasiye Gereçleri Kağıt Ürünler

2 1 İșçi Ücret ve Giderleri 101 Hekim İșçilik Giderleri Brüt Ücretler Fazla Mesailer Sosyal Yardımlar SGK ve İșsizlik Sigortası İșveren Payları 102 Hemșire İșçilik Giderleri Brüt Ücretler Fazla Mesailer Sosyal Yardımlar SGK ve İșsizlik Sigortası İșveren Payları 2 Memur Ücret ve Giderleri 201 Diğer Sağlık Personeli Giderleri Brüt Ücretler Fazla Mesailer Sosyal Yardımlar SGK ve İșsizlik Sigortası İșveren Payları 202 Diğer Personel Giderleri Brüt Ücretler Fazla Mesailer Sosyal Yardımlar SGK ve İșsizlik Sigortası İșveren Payları 3 Dıșarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler 301 Elektrik, Su ve Yakacak Giderleri 304 Dıșarıdan Sağlanan Hizmet Giderleri Elektrik Giderleri Personel Servis Giderleri Su Giderleri Temizlik Hizmeti Giderleri Doğalgaz Giderleri Yemek Hizmeti Giderleri Güvenlik Hizmeti Giderleri 302 Haberleșme Giderleri Danıșmanlık Giderleri Sabit ve Mobil Telefon Giderleri İnternet Giderleri Kablolu TV ve Uydu TV Giderleri 303 Bakım Onarım Giderleri Bina Bakım Onarım Giderleri Tesis Makine ve Cihaz Bakım Onarım Gid Tașıtlar Bakım ve Onarım Giderleri 4 Çeșitli Giderler 401 Sigorta Giderleri 404 Sosyal Giderler Bina Sigortası Giderleri Temsil ve Tanıtım Giderleri Makine ve Tesis Sig. Giderleri Yardım ve Bağıș Giderleri Tașıt Sigorta Giderleri 405 Eğitim ve Kültür Giderleri 402 Pazarlama ve Reklam Giderleri Mesleki Eğitim Giderleri Reklam Giderleri Gazete, Dergi, Kitap Giderleri Promosyon Giderleri Sergi ve Fuar Giderleri 406 Konaklama ve Seyahat Giderleri Șehiriçi Konaklama ve Seyahat Gid. 403 Kira Giderleri Yurtiçi Konaklama ve Seyahat Gid Bina Kira Giderleri Yurtdıșı Konaklama ve Seyahat Gid Tașıt Kira Giderleri

3 5 Vergi Resim ve Harç Giderleri 501 Vergiler Bina Vergileri Motorlu Tașıtlar Vergisi Damga Vergileri 502 Resimler Belediye Resimleri Diğer Resimler 503 Harç Giderleri Tapu Harçları Ticaret Sicil Harçları 6 Amortisman ve Tükenme Payları 601 Maddi Duran Varlık Amortismanları Bina Amortisman Giderleri Tesis, Makine ve Cihazlar Amortisman Giderleri Tașıt Amortisman Giderleri 602 Maddi Olmayan Duran Varlık Amortisman Gid Haklar Amortisman Gid Özel Maliyet Amortisman Gid. 7 Finansman Giderleri 701 Kısa Vadeli Banka Kredi Faizleri TL Kredi Faizleri Döviz Kredisi Faizleri 702 Uzun Vadeli Banka Kredi Faizleri TL Kredi Faizleri Döviz Kredisi Faizleri Veri Kaynakları Malzeme Giderleri Malzeme kullanım bilgileri, malzeme istek formları, malzeme giriș faturaları İșçi ve Memur Ücret Giderleri Maaș bordroları Dıșarıdan Alınan Fayda ve Hizmetler Faturalar Sigorta Giderleri Poliçeler Kira Giderleri Kira Kontratları Vergi, Resim ve Harçlar Makbuzlar Amortismanlar Muhasebe kayıtları, amortisman tabloları Finansman Giderleri Kredi itfa tabloları ve muhasebe kayıtları

4 GİDER MERKEZLERİ (YERLERİ) Gider merkezi (gider yerleri) birbirinden ayrılabilen fakat kendi içerisinde benzer faaliyetleri kapsayan ve bünyesinde katlanılan giderlerden sorumlu kișinin bulunduğu birimlerdir. 10 Esas Üretim Gider Yerleri (Merkezleri); 20 Yardımcı Üretim Gider Yerleri (Merkezleri); 30 Yardımcı Hizmet Gider Yerleri (Merkezleri) 40 Yatırım Gider Yerleri(Merkezleri) 50 Üretim Yerleri Yönetim Gider Yerleri(Merkezleri) 60 Araștırma ve Geliștirme Gider Yerleri (Merkezleri) 70 Pazarlama, Satıș ve Gider Yerleri(Merkezleri) 80 Genel Yönetim Gider Yerleri (Merkezleri) GİDER MERKEZLERİ (YERLERİ) 10 Esas Üretim Gider Yerleri (Merkezleri); İșletmelerde asıl faaliyet konusu olan mamul veya hizmetin fiilen üretildikleri yerlerdir. Bir sağlık kurumundaki herhangi bir bilim dalı altında bağımsız olarak yürütülen poliklinikler ve servisler esas üretim gider yerlerine örnektir. 20 Yardımcı Üretim Gider Yerleri (Merkezleri); İșletmenin ana faaliyet konusu için üretim ve hizmet veren gider merkezleridir. Bir sağlık kurumunda poliklinik ve servislerde sunulan sağlık hizmetlerine katkı sağlayan laboratuvar, ameliyathane ve radyoloji gibi bölümler yardımcı üretim gider yerlerine örnektir. 30 Yardımcı Hizmet Gider Yerleri (Merkezleri); Mamul ve hizmet üretimiyle direkt ilișkisi olmayan ancak üretim ve hizmetin düzenli sürdürülebilmesi için katkıda bulunan hizmetlerin üretildiği gider merkezleridir. Örneğin bakım onarım, yemekhane, çamașırhane gibi bölümler yardımcı hizmet gider yerlerine örnektir. 40 Yatırım Gider Yerleri(Merkezleri); Genel muhasebe kayıtlarında 258-Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı nı ilgilendiren maliyetlerin izlendiği merkezlerdir. Örneğin hastane ek bina inșaatı, depo inșaatı, ek servis inșaatı ve asansör yapımı gibi faaliyetlerin sahibi olan merkezler yatırım gider yerleridir. GİDER MERKEZLERİ (YERLERİ) 50 Üretim Yerleri Yönetim Gider Yerleri(Merkezleri); Mamul ve hizmet üretiminden sorumlu olan teknik elemanların ve teknik müdürlerin kullandıkları ofis ve buna benzer yerlerde olușan giderlerdir. Sağlık kurumlarında Bașhekimlik üretim yerleri yönetim gider yerlerine örnek olarak verilebilir. 60 Araștırma ve Geliștirme Gider Yerleri (Merkezleri); İșletmede yürütülen araștırma ve geliștirme faaliyetlerine ilișkin kurulmuș bir departman söz konusu ise, araștırma ve geliștirme gider yerlerinden söz edilebilir. Örneğin bir sağlık kurumunda Genetik Araștırma Merkezi ve İlaç Araștırma Merkezi bu gider yerlerine örnektir. 70 Pazarlama, Satıș ve Gider Yerleri(Merkezleri); İșletmelerde pazarlama, satıș ve dağıtım faaliyetlerinin sürdürüldüğü gider merkezleridir. Sağlık kurumlarında halkla ilișkiler ve kurumsal iletișim departmanları bu departmanlara örnek olarak verilebilir. 80 Genel Yönetim Gider Yerleri (Merkezleri); İșletmelerdeki üst düzey yöneticilerin ofislerinin giderlerinden olușan gider merkezleridir. Örneğin bir sağlık kurumundaki hastane müdürlüğü, finans departmanı, bilgi ișlem gibi departmanlar genel yönetim gider yerleri arasında yer almaktadır. Gider merkezlerinin belirlenmesi sağlık kurumlarındaki maliyet analiz sürecinin önemli bir așamasıdır. Bu așamada dikkatli olmak gerekmektedir. Nitekim unutulan dikkate alınmayan bir gider merkezinin olması durumunda maliyet analiz sürecini baștan bașlatacağından dolayı ișgücü kaybına ve hesaplamalarına doğru yapılmamasına neden olacaktır. Gider merkezlerinin belirlenmesi ve ayrımında sorumluluk muhasebesi yaklașımı ile hareket etmek bu așamayı kolaylaștıracaktır. Sorumluluk muhasebesi, muhasebe veri ve bilgilerinin organizasyon içerisindeki sorumluluk alanlarının dikkate alınarak toplanması, ișlenmesi, raporlanması ve bunların sonucunda yöneticilerin bașarılarının ölçülmesine dayanan bir muhasebe sistemi ve yaklașımıdır. Gider Merkezlerinin Belirlenmesinde Dikkat Edilecek Hususlar GİDER MERKEZLERİNİN BELİRLENMESİ Gider Merkezi Ayrımının Sağlayacağı Faydalar 1- Maliyet analizinin amacının belirlenmesi 1- Giderlerin ilgili yerlerde toplanması 2- Gider merkezlerinin üretim șekillerinin homojen olması 2- Gider kontrolü 3- Gider merkezlerinin sorumluluk alanlarına ayrılması 3- Bütçeleme ve kontrol 4- Üretim ya da hizmetin yer olarak dağınık olması 4- Maliyet hesaplama 5- Maliyet kontolü yapma olanağı 5- Sorumluluk Yükleme 6- Pratiklik ve uygulanabilirlik 7- Yönetimin talebi

5 SAĞLIK KURUMLARINDA GİDER MERKEZLERİNİN BELİRLENMESİ GİDER DAĞITIMI Gider Merkezi (Yerleri) Türleri Esas Üretim Gider Yerleri Yardımcı Üretim Giderleri Yardımcı Hizmet Gider Yerleri Üretim Yerleri Yönetim Gider Yerleri Genel Yönetim Gider Yerleri Araștırma ve Geliștirme Gider Yerleri Pazarlama, Satıș ve Gider Yer. Yatırım Gider Yerleri Örnekler Dahiliye, Kardiyoloji, Acil Servis, KBB, Yoğun Bakım, Çocuk Sağlığı Ameliyathane, Laboratuvar, MR, Ultrason, Radyoloji, Kan Merkezi Yemekhane, Bakım Onarım, Çamașırhane, Güvenlik, Temizlik, Eczane, Depo Bașhekimlik, Dekanlık Hastane Müdürlüğü, Muhasebe, Finans, İnsan Kaynakları, Bilgi İșlem Cerrahi Araștırma Merkezi, Tüp Bebek Araștırma Merkezi, Genetik Araștırma Mer. Halkla İlișkiler, Kurumsal İletișim, Müșteri İlișkileri Ek Bina İnșaatı Gider dağıtımının amacı, üretilen mamul ve hizmetlerin maliyetlerine yüklenecek tüm giderlerin bu mamul veya hizmetin meydana getirildiği esas üretim yerlerinde toplanmasını sağlamaktır. Sağlık kurumlarındaki etkili bir maliyet dağıtımı için gerekli ön șartlar așağıda yer almaktadır; a) Organizasyonuna uygun gider merkezleri ayrımı yapılmalıdır, b) Gider merkezlerine uygun muhasebe kayıt sistemi olmalıdır, c) Her bir gider merkezi için finansal, maliyet ve istatistiki verileri sağlayabilecek bir bilgi sistemi olmalıdır, d) Uygun bir maliyet dağıtım tekniği bulunmalıdır, GİDER DAĞITIMI GİDERLERİN BİRİNCİ DAĞITIMI (GİDERLER VE GİDER MERKEZLERİNİN UYUMLAȘTIRILMASI Giderlerin dağıtım amacına göre giderleri en az üç așamalı dağıtım basamakları ile dağıtmak gerekmektedir. 1- Gider çeșitlerinin gider merkezlerine dağıtılması (1.) 2- Yardımcı gider merkezleri veya diğer gider merkezlerinde toplanan giderlerin dağıtılması (2.) 3- Esas üretim gider merkezlerinde toplanan giderleri o gider merkezlerinde üretilen mamul ve hizmet maliyetlerine yüklenmesi (3.) veya birim maliyetin hesaplanması Basamakları 1. Dağıtılacak Gider Toplam Giderler Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İșçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Dağıtılacak Yer Gider Merkezlerinin Tamamı 2. Diğer Gider Merkezlerinin Giderleri Esas Üretim Gider Merkezleri 3. Esas Üretim Gider Merkezleri Mamul/Hizmet Maliyetine Yüklenir Giderlerin oluștuğu anda hangi gider merkezlerine ve hangi maliyet hesabı aracılığı ile yükleneceğinin belirlenmesi birinci dağıtımdır. Birinci dağıtım sonucunda her bir gider merkezinin toplam direkt giderleri yer almaktadır. Birinci dağıtımda en önemli konu gider meydana geldiğinde hangi gider merkezi ile ilișkilendirilmesi gerektiğinin tespitidir. Burada kural gider nerede ortaya çıktı ise oraya yüklenmesidir. Șayet gider birden fazla gider merkezini ilgilendiriyor ise ilgisi olduğu oranda dağıtım gerçekleștirilir ya da ortak bir gider yerinde toplanarak daha sonra dağıtımı gerçekleștirilir.

6 GİDER DAĞITIMINDA KULLANILAN DAĞITIM ÖLÇÜTLERİ GİDER DAĞITIMINDA KULLANILAN DAĞITIM ÖLÇÜTLERİ Maliyet Kalemleri Direkt personel giderleri Personel sosyal yardım ve hizmetler Tıbbi sarf malzemesi giderleri İlaç giderleri Elektrik giderleri Su giderleri Isınma giderleri Haberleșme giderleri Bakım onarım giderleri Sigorta ve vergi gideri Kira gideri Amortisman maliyetleri Kriterleri Personelin görev yaptığı bölümlere göre dağıtılır. Personelin görev yaptığı bölümlere göre dağıtılır. Kullanım miktarlarına göre dağıtılır (iș emirleri) Kullanım miktarlarına göre dağıtılır (iș emirleri) Enerji tüketim miktarına göre bölümlere dağıtılır (kws-ampul sayısı) Su tüketim miktarlarına göre bölümlere dağıtılır (m2-lavabo) Isı merkezi kayıtlarına göre yoksa radyatör sayısı veya m2 ile Santral verilerine göre yok ise personel sayısına göre Makine sayısı, makine değeri veya iș emirlerine göre Yüzölçümü (m2) Yüzölçümü (m2) Varlıkların bulunduğu bölümlere göre dağıtılır Gider dağıtım tablosu olușturulurken her gider kendi özelliklerine göre dağıtıma tabi tutulur. Burada dağıtım ölçütleri ya da dağıtım anahtarları kullanılabilir. Her ișletme kendi yapısına uygun dağıtım anahtarları kullanılmalıdır. Giderlerin dağıtımında așağıdaki genel dağıtım anahtarları kullanılır; İș emirleri Tüketim miktarları Yevmiye adedi İșçi sayısı Malzeme tüketimi Önceden belirlenen oranlar GİDERLERİN BİRİNCİ DAĞITIMI (GİDERLER VE GİDER MERKEZLERİNİN UYUMLAȘTIRILMASI Soru; Bir sağlık kurumunda 1 poliklinik, 1 laboratuvar, 1 çamașırhane 1 bașhekimlik ve 1 muhasebe departmanı vardır. Bu hastaneye ve departmanlara ilișkin bilgiler Bu verilere göre bu hastanenin birinci gider dağıtımını yapınız. Personel Sayıları Metrekare Kullanımı Radyatör Sayısı Poliklinik Laboratuvar Çamașırhane Bașhekimlik Muhasebe Toplam Personel Ücret Giderleri Poliklinik Laboratuvar Çamașırhane Bașhekimlik Muhasebe Haberleșme Gideri TL olup personel sayısına göre dağıtılacak Isınma Gideri TL olup radyatör sayısına göre dağıtılacak Kira Gideri TL olup metrekareye göre dağıtılacaktır TL Haberleșme GİDERLERİN BİRİNCİ DAĞITIMI (GİDERLER VE GİDER MERKEZLERİNİN UYUMLAȘTIRILMASI Personel Sayısı Sonrası TL Isınma Radyatör Sayısı Sonrası TL Kira Metre Kare Sonrası Poliklinik 5*117, Poliklinik 7*190, Poliklinik 100*18, Laboratuvar 4*117, Laboratuvar 5*190, Laboratuvar 60*18, Çamașırhane 3*117, Çamașırhane 4*190, Çamașırhane 40*18, Bașhekimlik 2*117, Bașhekimlik 3*190, Bașhekimlik 40*18, Muhasebe 3*117, Muhasebe 2*190, Muhasebe 30*18, Toplam Toplam Toplam /17=117, /21=190, /270=18,51 Departmanlar Personel Haberleșme Isınma Kira Toplam Ücret Poliklinik Laboratuvar Çamașırhane Bașhekimlik Muhasebe Toplam