DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI. Murat TURAN (Deniz ve Kıyı Yönetimi Dairesi Başkanı)

Transkript

1 DENİZ ÇEVRESİNİN KORUNMASI VE KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ ÇALIŞMALARI Murat TURAN (Deniz ve Kıyı Yönetimi Dairesi Başkanı) II. Marmara Denizi Sempozyumu İstanbul, Aralık 2015

2 Deniz Kirliliğinin Kaynakları 1-Deniz ulaşımı kökenli kirlilik kaynakları a-gemilerin operasyonel faaliyetleri sonucu oluşan kirlilik b-kazalar sonucunda oluşan kirlilik 2- Karasal Kökenli Kirlilik Kaynakları a-evsel atıklar b-endüstriyel atıklar c-yayılı kirlilik (tarım faaliyetleri)

3 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi Gemilerden Atık Alımı ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Atık kabul tesislerinin lisanslandırılması Atık Alma Gemilerinin lisanslandırılması Atık Alma Gemisi ve Kabul Tesislerinin denetlenmesi Atık Kabul Tesislerinin Atık Envanterlerinin Kontrol ve Takibi Atık alım ücretlerinin belirlenmesi GEMİDEN ÇÖP ALIM İŞLEMİ

4 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi Ülke genelinde Bakanlığımız tarafından atık kabul tesisi onay belgesi ve muafiyet verilen 261 kıyı tesisinde atık alım hizmeti verilmektedir. Yönetmelik kapsamında, 38 Atık Alım Gemisi lisanslandırılmıştır.

5 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi (Gemi Atık Takip Sistemleri - GATS) Gemi Atık Takip Sistemi (GATS) Gemi Atık Takip Sistemi 150 GRT üzeri petrol tankerleri ve 400 GRT üstündeki liman dışı sefer yapan tüm gemilerin atıklarının takibini sağlamak amacıyla elektronik ortamda veri girişinin ve kontrolünün sağlandığı bir uygulamadır. Gemilerin atık bildirimleri ve atıkların alınmasından bertarafına kadar olan yönetimi GATS sistemi ile online olarak takip edilmektedir.

6 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi (Mavi Kart) Mavi Kart Küçük deniz araçlarının operasyonel faaliyetlerinden kaynaklanan atıklarının takibini sağlamak için elektronik ortamda veri girişinin ve kontrolünün sağlanabildiği online bir gemi atık takip uygulamasıdır.

7 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi (Mavi Kart) Mavi Kart Uygulamasının Teknik Altyapısının Geliştirilmesi ve Uygulama Alanlarının Genişletilmesi Projesi ( ) - Web yazılımı yenilendi, - Otomasyon ve elektronik sistem standardizasyonu sağlandı, - Muğla da başlatılan uygulama tüm yurda yaygınlaştırıldı, - Çevresel altyapı ihtiyacı belirlendi, - Bilinçlendirme çalışmaları kapsamında, afiş broşür ve tanıtım filmi hazırlandı. Mavi Kart Sistemine Geçen Kıyı Tesisleri Tesis Özelliği Sayısı Mavi Kart Uygulanan Tesis Sayısı Özel Marina Belediye Marina TOPLAM Kayıtlı Tekne Sayısı-Mavi Kartı Olan Tekne Sayısı TEKNE TÜRÜ SAYISI YATLAR 12,750 BALIKÇI TEKNELERİ 2,550 DİĞER 1,700 TOPLAM 17,000

8 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi Marmara Bölgesinde yer alan Limanlar ve Atık Kabul Tesisleri Marmara Bölgesinde Bakanlığımız tarafından atık kabul tesisi onay belgesi ve muafiyet verilen 142 kıyı tesisinde atık alım hizmeti verilmektedir. Ayrıca Bölgede 20 adet Atık Alım Gemisi lisanslandırılmıştır. İli Atık alım hizmeti verilen liman sayısı Atık alım tesisi sayısı Atık alım gemisi sayısı Atık alım hizmeti veren kuru/kuruluş İstanbul İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kocaeli Kocaeli Büyükşehir Belediyesi/Limanlar Çanakkale Limanlar Bursa 6 4 Limanlar Tekirdağ 5 5 Limanlar Yalova 11 8 Limanlar Balıkesir 5 4 Limanlar TOPLAM Marmara bölgesinde bulunan tüm yat limanlarında atık alım tesisleri tamamlanmış ve Mavi Kart sistemine geçilmiştir. (İstanbul da 7, Yalova da 1 ve Balıkesir de 1 adet) Ülkemizde Gemi Atık Yönetimi Sisteminin gözden geçirilmesi ve AB ye tam uyumun sağlanabilmesi için «Gemi Kaynaklı Deniz Kirliliğinin Önlenmesi İçin Kapasite Geliştirilmesi Projesi» başlatılmıştır. ( )

9 Balıkçı Barınakları Atık Alım Tesisi Kurulması Projesi Balıkçı barınaklarında; çevre kirliliğinin önlenmesi ve balıkçı barınaklarındaki atık alım mağduriyetinin giderilmesine yönelik olarak Bakanlığımız tarafından vizyon proje olarak Balıkçı Barınaklarının Atık Kabul Sistemlerinin Oluşturulması Vizyon Projesi yapılmıştır. Proje kapsamında, Balıkesir ve Çanakkale illerinde 2 adet balıkçı barınağına Bakanlığımız tarafından atık alım tesisi kurulması sağlanmıştır.

10 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi (İllegal Deşarjlar) 2011/9 Sayılı Yetki Devri Genelgesi ile illegal deşarjların tespiti ve cezai işlem uygulama yetkisi; YIL DENETLENEN GEMİ SAYISI CEZA KESİLEN GEMİ SAYISI UYGULANAN CEZA MİKTARI Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı İstanbul, Kocaeli, Antalya ve Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlıklarına devredilmiştir , , (İlk 6 ay) ,00 TOPLAM , yılları ve 2015 yılının ilk altı ayı itibariyle Ülke genelinde toplam ceza kesilen gemi sayısı 562 dir. Toplam kesilen ceza miktarı ise yaklaşık 9.5 Milyon Türk Lirasına tekabül etmektedir.

11 Gemi Atıkları Yönetim Sistemi (İllegal Deşarjlar) Marmara Bölgesinde Yıllarında Yetki Devri Yapılan Kurumlar Tarafından Kesilen Cezalar CEZA KESEN KURUM 2014 YILINDA DENETLENEN GEMİ SAYISI 2014 YILINDA UYGULANAN CEZA MİKTARI(TL) 2015 YILINDA DENETLENEN GEMİ SAYISI 2015 YILINDA UYGULANAN CEZA MİKTARI(TL) SAHİL GÜVENLİK KOMUTANLIĞI , ,00 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ KOCAELİ BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ , , , ,00 TOPLAM , , ve 2015 yıllarında toplam 184 gemiye, yaklaşık 4,6 milyon Türk Lirası ceza kesilmiştir yılı ilk çeyreğinde, halihazırdaki denetçilerin yetkinliğinin arttırılması ve denetçi sayısının arttırılması amacıyla Bakanlığımızca denetçi eğitimi verilmesi planlanmaktadır.

12 Dip Taraması ve Taranan Malzemenin Yönetimi Deniz Dip Tarama Uygulamaları ve Tarama Malzemesinin Çevresel Yönetimi Projesi (TÜBİTAK- KAMAK) - Tarama ve Boşaltım Kriterleri - Boşaltım Alanları - Bertaraf Kriterleri - Yeniden Kullanım Alternatifleri Dip Tarama Mevzuatı

13 Dip Taraması ve Taranan Malzemenin Yönetimi Proje ile Marmara Denizinde; Marmara Denizi Boşaltım Alanları DİPTAR-Projesi Şarköy/Tekirdağ Armutlu/Yalova İmralı Adasının Kuzeyi Tuzla Avşa nın Kuzeyi Silivri de uygun boşaltım alanları belirlenmiş ve Bakanlığımıza sunulmuştur. Halihazırda yeni boşaltım alanları kullanılmaktadır. Böylece, tarama faaliyetlerinden çıkan malzemenin Marmara Denizi üzerindeki etkisi minimize edilmiştir.

14 Deniz Çöplerinin Yönetimi Marmara Bölgesinde yaşayan insan nüfusunun yoğunluğu sebebiyle bugün itibariyle Marmara Denizi ndeki önemli sorunlardan birisi de deniz çöpleridir. Bakanlığımız ve TÜBİTAK-MAM tarafından gerçekleştirilen ve 2014 yılı itibariyle tamamlanan Deniz ve Kıyı Suları Kalite Durumlarının Belirlenmesi ve Sınıflandırılması Projesi (DEKOS) ne istinaden; Marmara Deniz tabanında bulunan katı atık miktarının en yoğun olduğu bölgenin İstanbul un Büyükçekmece- Yenikapı arasındaki kıyı şeridinde olduğu ve ikinci kirli sahanın ise İzmit Körfezi olduğu tespiti yapılmıştır. Marmara Denizi Tabanında Birim Alandaki Katı Atık Ağırlığı (kg/m2) Bakanlığız tarafından sürdürülen kirlilik izleme çalışmalarına 2014 yılında mikroplastikler de dahil edilmiş olup, sediman ve su kolonunda mikroplastik ölçüm çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Marmara Denizi Tabanında Biriken Katı Atıkların Türleri

15 Deniz Çöplerinin Yönetimi Deniz Çöpleri Stratejik Eylem Planlarının Hazırlanması Projesi - Deniz çöpleri ile etkin mücadele amacı ile İSTANBUL DENİZ ÇÖPLERİ EYLEM PLANI hazırlanmıştır. - Deniz Çöpleri Yönetimi Taslak Mevzuatı 2017 yılında, denize kıyısı bulunan tüm illerimizde deniz çöpleri eylem planlarımız uygulamaya alınmış olacaktır.

16 Ülkemizde Meydana Gelen Büyük Kazalar INDEPENDENTA İstanbul Boğazı NASSIA İstanbul Boğazı VOLGONEFT 248 Florya/İstanbul GOTTIA İstanbul Boğazı ORCUN C Kilyos / İstanbul

17 5312 Sayılı Kanun AMAÇ Acil durumlarda gemilerden ve kıyı tesislerindeki faaliyetlerden kaynaklanan kirlenme tehlikesini ortadan kaldırmak veya kirlenmeyi azaltmak, sınırlamak ve gidermek üzere uygulanacak müdahale ve hazırlıklı olma esaslarını, Olay sonucu ortaya çıkan zararların tespit ve tazmin esaslarını, Kanun kapsamına giren kişilerle, kurum, kuruluş, gemi ve tesislerin Kanunda belirtilen ilgililerinin görev yetki ve sorumluluklarını belirlemektir.

18 Acil Müdahale Planları 1 Ulusal ve 6 bölgede yer alan 28 il bazında plan hazırlanmıştır. Acil Müdahale Planı Onaylanan Kıyı Tesisi Sayısı

19 Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planı Marmara denizinde tespit edilen 173 kıyı tesisinden halihazırda 159 unun acil müdahale planı tamamlanmıştır. Marmara Bölgesinde Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planları

20 Atıksu Yönetimi Ülkemizde Atıksu Arıtma Oranları Atıksu Arıtma Tesisi Sayısı * Atıksu Arıtma Tesisi İle Hizmet Edilen Nüfusun Toplam Belediye Nüfusuna Oranı (%) 72 73, * Ülkemizde atıksu arıtma tesisi sayısı 2012 yılında 444 iken, 2015 yılı Kasım* ayı itibariyle 653 e yükselmiştir yılında belediye nüfusunun %72 sine atıksu arıtma hizmeti verilirken, 2015 yılında bu oran % 78 e (56,6 milyon kişi) ulaşmıştır. Enerji Teşviki Uygulaması: Bakanlığımız tarafından atıksu arıtma tesislerinin enerji giderlerinin %50 si karşılanmaktadır. 20

21 Kentsel Atıksu Arıtımında İllerin Durumu Marmara Bölgesinde Kocaeli İlinde nüfusun % 100 üne evsel atıksu arıtma hizmeti verilmekte olup, diğer belediyelerin atıksu arıtma durumu aşağıda verilmektedir.

22 Kentsel Atıksu Arıtımında İllerin Durumu

23 Marmara Bölgesinde Endüstriyel Atıksu Durumu Marmara Denizine kıyısı bulunan illere ait organize sanayi bölgelerinin (OSB) atıksı arıtma durumuna ilişkin bilgi aşağıda verilmektedir. İl OSB Sayısı Arıtma Tesisi Arıtma Tesisi Bulunan OSB Bulunmayan Sayısı OSB Sayısı İstanbul Kocaeli Yalova 4-4 Tekirdağ Bursa Balıkesir Çanakkale Bu veriler dikkate alındığında özellikle Tekirdağ ve Bursa olmak üzere Yalova, Kocaeli ve Balıkesir İllerinde bulunan OSB lerin ivedilikle atıksu arıtma tesisini inşa etmeleri gerekli görülmektedir.

24 Yüzme Suyu Alanları Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği kapsamında; yüzme ve rekreasyon amaçlı kullanılan suların kalitesini belirlemek ve bu suların her türlü kirletici ile kirlenmesinin engellenmesi çalışmaları Bakanlığımız ve Sağlık Bakanlığınca yürütülmektedir. Bu kapsamda, yüzme suyu alanlarına yapılan deşarjlar takip izlenmekte ve su kalitesi izlenip, değerlendirilmektedir. Ayrıca, Genel Müdürlüğümüzce yüzme suyu alanlarına yapılan baskı ve etkilerin belirlenmesi amacıyla Ülkemizde bulunan 1112 plajın Yüzme Suyu Profilleri TÜBİTAK MAM ile yapılan proje kapsamında belirlenmiş olup, halkın bilgilendirilmesi amacıyla bir web sitesi hazırlanmıştır.

25 Yüzme Suyu Kalitesinin Sınıflandırması Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliğine göre yapılan değerlendirmeye göre 905 mükemmel kalitedeki plajın 436 sı Mavi Bayraklıdır. 2006/7 Direktifine göre yapılan değerlendirmeye göre 709 mükemmel kalitedeki plajın 436 sı Mavi Bayraklıdır.

26 Marmara Denizi Yüzme Suyu Alanlarının Durumu Tablolardan da anlaşıldığı gibi, 2006/7 Yüzme Suyu Direktifi kapsamında yapılan analiz sonuçları neticesinde yetersiz olarak adlandırılan yüzme suyu alanı sayısında ciddi artış olmaktadır. Bu kapsamda, gerekli önlemlerin alınması önem arz etmektedir.

27 Mavi Bayraklı Plajlar Temiz denizlerimizin bir göstergesi olarak; Mavi Bayrak alan plaj sayımız 2015 yılında 436 ya çıkmıştır. Ülkemiz mavi bayrak sıralamasında Dünya da 2. sıradadır. Marmara Denizinde toplam 49 Mavi Bayraklı plaj bulunmaktadır. 27

28 Marmara Denizi Su Kalitesi 2003 yılında toplam 26 istasyonda izleme yapılırken, bugün itibariyle toplam 268 izleme noktasında sediman, deniz suyu ve biyotada 40 ı aşkın parametrede yılda iki defa olmak üzere izleme çalışmaları yapılmaktadır. Marmara Denizi nde ise bu çalışmalar 59 istasyonda gerçekleştirilmektedir.

29 Marmara Denizi Su/Ekosistem Kalitesi 2014 Yaz dönemi bentik omurgasızlar çeşitlilik indeksi 2014 Yaz dönemi oksijen dağılımı Marmara Denizi Kıyı Suları Ekolojik durum Değerlendirmesi (Temmuz-Eylül 2014)

30 Marmara Denizi Sürdürülebilir Yönetimi Marmara Denizi Çevre Komisyonu Marmara Deniz Çevresi Koruma Eylem Planı Çevresel Altyapının Tamamlanması ve Etkin İşletimi Etkin Denetim Sistemi Bütünleşik İzleme Sistemi/Karar Destek Mekanizmaları Bilinçlendirme Çalışmaları

31 Yüzme Öğrenelim Temiz Denizlerimizde Yüzelim Projesi: Muhtarlarımız Yüzme Öğreniyor Denizlerimizin korunmasına ilişkin halkın bilinçlendirilmesi amacıyla: 28 kıyı ilinden yüzme bilmeyen muhtarlar davet edildi, Çevre konusunda eğitim verildi, Yüzme dersleri almaları sağlandı, Yüzme yarışması düzenlendi ve birinci olan Muhtarın Zonguldak ta bulunan köyüne gidilip halka Bakanlık tarafından yapılan çalışmalarla ilgili bilgi verildi.

32 İçi Temiz Dışı Temiz Denizlerimiz Organizasyonu U-20 : II. Dünya Savaşında batan Alman Denizaltısı. Yer : Sakarya Karasu İlçesi Tarih : 28 Mayıs -1 Haziran 2015 Amaç : Halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi. Faaliyet : Temizlik işlemi sırasında çıkan malzemeler ve denizaltının temizlik öncesi ve sonrasını gösterir fotoğrafların sergilenmesi