MEVZUAT. VETERİNER HEKİM MUAYENEHANE ve POLİKLİNİK YÖNETMELİĞİNE AÇIKLAMALI BİR BAKIŞ

Transkript

1 MEVZUAT Savaş Volkan GENÇ* VETERİNER HEKİM MUAYENEHANE ve POLİKLİNİK YÖNETMELİĞİNE AÇIKLAMALI BİR BAKIŞ Türkiye de, Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ve Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun 6343 sayı ile 1954 yılında çıkartılmış ancak, 29 Ağustos 1995 tarihine kadar serbest veteriner hekimlik ile ilgili bir yönetmelik hazırlanmamıştır. Ancak, bu tarihten sonra mesleğini serbest icra etmek isteyen veteriner hekimlerin çalışma usul ve esaslarını belirleyen kurallar uygulamaya konulmuştur. GİRİŞ Türkiye de, Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ve Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun 6343 sayı ile 1954 yılında çıkartılmış ancak, 29 Ağustos 1995 tarihine kadar serbest veteriner hekimlik ile ilgili bir yönetmelik hazırlanmamıştır. Ancak, bu tarihten sonra mesleğini serbest icra etmek isteyen veteriner hekimlerin çalışma usul ve esaslarını belirleyen kurallar uygulamaya konulmuştur (12). Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği ise 18 Haziran 2001 tarihinde yürürlüğe konmuş, uygulama sırasında yaşanan sorunlar göz önüne alınarak 20 Aralık 2001 ve 2 Nisan 2006 tarihlerinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır (14,15). Yönetmelik şu bölümlerden oluşmaktadır: BİRİNCİ BÖLÜM Bu bölüm, Yönetmeliğin amacını ortaya koyan iki maddeden oluşmaktadır, 18 Haziran 2001 tarihli Yönetmelik; açılış, ruhsatlandırma, denetim, teknik, hijyenik ve sağlık şartları ile Yönetmeliğe aykırı durumlarda uygulanacak cezai işlemlere gönderme yapmaktadır Madde Üç te ise Hukuki Dayanak alt başlığında, Yönetmeliğin güç aldığı kanunlar ve kanun hükmünde kararname yer almaktadır Veteriner Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğinin Dördüncü Maddesinde ise Yönetmelikte kullanılan terimlerin tanımı yapılmaktadır. İKİNCİ BÖLÜM Muayenehane Açma Şartları nı içeren bu bölümde, Madde Beş, kamuda, kamu iktisadi teşebbüslerinde çalışırken, muayenehane açmak isteyen veteriner hekimler ve serbest olarak mesleğini icra etmek isteyen Veteriner Hekimlerin yerine getirmeleri gerekli şartları belirtir * Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Veteriner Hekimliği Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi. 56 Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl: 2008

2 Madde Altı da Muayenehane Açmak İçin Başvuru İşlemleri anlatılırken, Muayenehanenin Bölümleri, Asgari ve Teknik Şartları ise Madde Yedi de açıklanmaktadır ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bu bölüm poliklinik açma şartlarını içerir. Madde Sekiz Mahiyeti itibariyle muayenehaneler bütünü ifadesiyle polikliniğin tanımını yineleyerek konuya başlar. Poliklinik Açmak İçin Başvuru İşlemleri Madde Dokuz da karşımıza çıkmaktadır. Polikliniklerin Bölümleri, Asgari ve Teknik Şartların anlatıldığı Madde On da yer alırken, Sorumlu Yönetici ve Veteriner Hekimlerin Görevleri ise, Madde On Bir de açıklanır DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Veteriner muayenehane ve polikliniklerinin çalışma usul ve esasları, yardımcı personel istihdamı, bulundurulması gereken alet-malzeme, ürün bulundurma ve satma, ilaçların muhafazası, aşı, serum ve biyolojik maddelerin muhafazası ve kullanımı, sürşarj etiketi, sorumluluk ve bildirim, kayıt sistemi ile ihtiyaç duyulduğu takdirde Bakanlıkça yapılacak veteriner hekim istihdamı bu bölümde açıklanır Muayenehane ve polikliniklerde veteriner hekimler, veteriner hekimlik adına yaptıkları tüm faaliyetleri kayıt altına almak zorundadırlar. Kayıt Sistemi başlığında yer alan bu bölüm On Dokuzuncu Maddedir BEŞİNCİ BÖLÜM İlan, reklâm, denetim, cezalar, kapatma ve değişiklik hususlarının işlendiği bölümdür. Madde Yirmi İki denetim konusunu içerir. Yönetmelik yürürlüğe konduğu 18 Haziran 2001 tarihinde, yılda en az üç denetim zorunluluğu getirirken, bu denetimlerin en az birinde Bölge Veteriner Hekimler Odasından bir temsilcinin katılması zorunlu kılınmıştır. Değişiklik tarihi olan 02 Nisan 2006 dan sonra, denetim sayısı en az bire indirilmiştir, ancak tespit edilen aksaklıklar varsa, giderilip giderilmediğini kontrol etmek için verilen sürenin sonunda tekrar denetim yapılmaktadır (14,15). Madde Yirmi Üç ceza hükümlerini açıklar, 02 Nisan 2006 tarihi ceza hükümleri için değişikliklerin yapıldığı bir tarihtir Bu değişiklikler: g) Bu Yönetmeliğin 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) ve (k) bentleri dışındaki bentlere uymayan veteriner hekimlere bir hafta süre verilir, bu süre sonunda eksiklikleri devam edenlere, j) Bu Yönetmeliğin 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (k) bendine uymayanlara 6343 sayılı Kanunun 68 inci maddesine göre işlem yapılır. İdari para cezaları o yerin en büyük mülki amiri tarafından verilir. Verilen idari para cezalarına dair kararlar ilgililere 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir. Bu Yönetmelikte yazılı suçların tekerrürü halinde, 6343 sayılı Kanunun 72 nci maddesine göre işlem yapılır. Aynı suçun halen devam etmesi halinde Valilik Olur u ile muayenehane veya polikliniğin ruhsatı iptal edilir. hükümleridir Değişiklik öncesi ceza hükümleri konusunda bir netlik ve kesinlik yokken bu tarihten sonra yaptırımlar, denetim sonrası tespit edilen aksaklıkların giderilmesi için verilen süre konuları netlik kazanmıştır (14,15). Madde Yirmi Dört kapatma, değişiklik ve devir konularını işler ALTINCI BÖLÜM Bu bölüm yasakları ve yürürlükten kaldırılan hükümleri içerir. Yirmi Beşinci Maddede, 02 Nisan 2006 tarihinde yapılan değişiklikle yasaklar başlığı altında işlenen bölümün (c), (ı) ve (l) bentlerinde bir kısım değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler: c) Polikliniklerde, staj yapmak yada mesleki bilgilerini geliştirmek ve pratik yapmak amacıyla İl Müdürlüğüne bildirimi yapılmış veteriner hekim bulunabilir. Bunun dışında İl Müdürlüğünce çalışma izin belgesi verilmemiş veteriner hekim çalıştırılamaz. ı) Muayenehane ve polikliniklerin dış cephesinde, bu Yönetmelikte belirtilen tabelalardan başka bir tabela, ilan, reklam ve benzeri ibareler kullanılamaz. Değişik yerlere ve yollara yönlendirici her nevi tabela ve ilan asılamaz, reklam yapılamaz. l) Muayenehane ve poliklinikler başka bir işyerinin içinde kurulamaz. hükümleridir Madde Yirmi Altı Yönetmeliğin yürürlükten kaldırılan hükümlerini içerir Veteriner hekimler muayenehanelerinde ya da sorumlu yönetici oldukları polikliniklerde tutmakla yükümlü oldukları kayıtlar ve bildirimler için çeşitli defterleri bulundurmak zorundadırlar. Bu defterler, Klinik Protokol, Denetim, Aşı Serum Biyolojik Madde Kayıt, 1. Sınıf İlaçlar Kayıt ve Reçete Kayıt Defterleridir. Bu defterlerin örneklerinin yanı sıra Sorumlu Yönetici Belgesi, Veteriner Hekim Çalışma İzin Belgesi, Yardımcı Sağlık Personeli Çalışma İzin Belgesi örnekleri EKLER başlığı altında verilmiştir Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl:

3 Klinik Protokol Defteri: Muayenehane ve polikliniğe gelen hastaların kayıtlarının tutulduğu defterdir. Hayvanın eşkâli, cinsi, hastalığının bilgileri teşhis ve yapılan tedavi bu defterle resmi olarak kayıtlara geçmiş olur. Bunun yanı sıra, hasta sahibinin bilgileri de deftere işlenmektedir. Hekim, adını soyadını yazdıktan sonra, konuyla ilgili istediği notları da bu deftere yazabilir Denetim Defteri: İl Müdürlüğü Hayvan Sağlığı Şube Müdürlüğü Sağlık Elemanları, Oda Temsilcisi ile eğer muayenehane ya da poliklinik İlçe de ise İlçe Müdürlüğünden bir veteriner hekimden oluşan Denetim Ekibinin, denetim esnasında tespit ettikleri durumu kayıt altına aldıkları defterdir. Denetim Ekibi bunun yanı sıra tespitlerini tutanaklarına da işlemektedirler Aşı, Serum ve Biyolojik Madde Kayıt Defteri: Kullanılan aşıların girdi-çıktılarının işlendiği defterdir. Firma, ürünün ticari adı, seri numarası, doz ve son kullanma tarihi deftere işlenir. Girdi ve çıktı olarak iki bölümden oluşan bu deftere, alım sırasında giren kısmına işlenen ürünler, kullanıldıkça çıkan kısmına yazılır. Böylece, ne kadar ürünün ellerinde olduğu ne kadarının kullanıldığı denetim sırasında tespit edilmiş olur Birinci Sınıf İlaçlar Kayıt Defteri: Yeşil ve kırmızı reçete ile alınabilen ilaçların bilgilerinin girildiği girençıkan olmak üzere iki bölümden oluşan bir defterdir. İlacın grubu, adı, farmasötik şekli, miktarı, nereden alındığı bilgilerinin yanı sıra, veteriner hekimin kullanımı esnasında konuya yönelik notları yazabilmesine imkân tanınmıştır. Çıkan bölümde ise reçeteyi yazan ve uygulayan veteriner hekim kendisi ile hasta sahibinin bilgilerini de girmek zorundadır Reçete Kayıt Defteri: Veteriner hekimin yazdığı reçetelerin bilgilerini girdiği defterdir TARTIŞMA ve SONUÇ Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği, 6343 sayılı Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimliği Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun (1), 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu (10), Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 441 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (11), 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu (13) ile 2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye de Mesleklerini İcra Edebilmelerine İlişkin Kanun (7) a dayanılarak hazırlanmıştır. Yönetmelikte uygulanması istenen tüm hususlar, izin verilen ya da yasaklanan tüm faaliyetler ilgili kanunlar ve kanun hükmünde kararnameler doğrultusunda değerlendirilip hazırlanmıştır Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği ile Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun un Sekizinci Maddesinde Her veteriner hekim hayvanların muayene ve tedavisi için bir muayenehane açabilir. denilerek serbest veteriner hekimliğin önü kanunen açılmış olmaktadır. Yine, aynı kanunun Beşinci Maddesinin (e) fıkrasında Eczanesi bulunmayan yerlerde hayvan hastalıklarında kullanılan her nevi aşı, serum, müstahzar ve biyolojik maddeleri muhtevi bir ecza dolabı tesis eylemek ve bu ilaçları satabilmek; ibaresi ile veteriner ilaçlarının satılması konusunda veteriner hekimlere yetki verilmiştir (1). Yine 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu da On Birinci Maddesinde serbest veteriner hekimlerin hayvan sağlığında kullanılan ilaç ve müstahzarları muayenehanelerinde ve kliniklerinde bulundurmaları, taşımaları ve satmaları Bakanlığın iznine ve kontrolüne tabidir. hükmü ile ilaç satışı konusunda izin için yasal bir dayanak oluşturmaktır (13). Türkiye de veteriner hekimliğin önemli yasalarından biri olan Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu 08 Mayıs 1986 tarihinde çıkartılmış, 16 Mayıs 1986 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun amacı, hayvanlardan ve hayvan maddelerinden insan ve hayvanlara geçebilen hastalıklardan korunulmasını bulaşıcı hayvan hastalıkları ile mücadele edilmesini sağlamaktır. Yine aynı Kanunun dokuzuncu Maddesi Hastalık Çıkışında Haberleşme başlığında hastalık ihbarı konusunda yazılı veya sözlü bildirim yükümlülüğü getirmektedir (10). Bu ibare ile serbest veteriner hekimlerin ihbarı mecburi hastalıklar konusunda yetki ve sorumlulukları ortaya konulmaktadır. Türk Soylu Yabancıların Türkiye de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş Veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun ile Türkiye de ikamet eden Türk soylu yabancıların ihtiyaç duyulan meslek ve sanatları serbestçe yapabilmelerine, kamu, özel kuruluş veya işyerlerinde bu meslek ve sanat dallarında çalıştırılabilmelerine olanak sağlamaktır. Kanunun Üçüncü Maddesi Türkiye de çalışacak olan Türk soylu veteriner hekimlere verilen muayenehane veya poliklinik ruhsatlarının süreli olmasına yol açmıştır (7). Türk Soylu Yabancıların Türkiye de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu veya Özel Kurum, Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmelik Yedinci Maddesinde bu konuya şu şekilde açıklık getirir: Türkiye deki ikamet durumuna göre, belirli bir iş için iki yıla kadar çalışma izni verilebilir ve bu izin aynı 58 Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl: 2008

4 sürelerle uzatılabilir. (9). Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğinin Dördüncü Maddesi muayenehane veya poliklinik ruhsatı başvurusu sırasında gerekli belgelerden Oda Kayıt Belgesi almalarını şart koşmaktadır. Serbest veteriner hekimler mesleklerini icra edebilmeleri için çalıştıkları bölgede bulunan Veteriner Hekim Odasına kayıt olmalı ve bunu belge ile Bakanlık İl-İlçe Müdürlüğüne bildirmelidirler Muayenehane ya da poliklinik açmak isteyen veteriner hekimlerden öncelikle 6343 sayılı Kanunun Sekizinci Maddesi hükümlerini yerine getirmesi istenmektedir Madde Sekiz burada Her veteriner hekim hayvanların muayene ve tedavisi için bir muayenehane açabilir. Muayenehane açmak istiyen (Veteriner hekim) bir istida ile mahallin en büyük mülkiye amirine müracaat eder. İstidasına diplomasının, nüfus cüzdanının tasdikli suretiyle istenilen miktar fotoğrafını iliştirir. demektedir (1). Bunun yanı sıra Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğinin beşinci maddesinin (a) fıkrası Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak veya 2527 sayılı Kanun hükümlerinin sağladığı haklara sahip olmak, (b) fıkrası Türkiye sınırları içindeki Veteriner Fakültelerinin birinden mezun olmak veya yabancı Ülke Veteriner Fakültelerinden mezun olmuş ise, Türkiye deki Üniversitelerin Veteriner Fakültelerinden birinde Collegium sınavına girip kazanmış olmak ve denkliği Yüksek Öğrenim Kurumunca onaylanmış diplomaya sahip olmak, (c) fıkrası ise 6343 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinde belirtilen veteriner hekimlik mesleğinin icrasına engel bir hali bulunmamak şartlarını mecbur kılar (1,15). Aynı Maddede 20 Aralık 2001 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan bir değişiklikle kamu veteriner hekimlerinin muayenehane açma şartlarını anlatır Burada yasa Herhangi bir kamu kuruluşunda görev yapan ve aynı zamanda muayenehane açmak isteyen veteriner hekimler, muayenehanelerini kamu görevi yaptıkları kuruluşun bulunduğu merkez ilçe veya ilçe sınırları içinde açmak zorundadırlar. ifadesini kullanır (15,18). Beşinci Maddenin son cümlesi ise Aynı anda birden fazla veteriner hekime aynı muayenehanede ruhsat verilmez dir. Bu da birlikte çalışmak isteyen veteriner hekimlerin bir araya gelerek poliklinik açmaları yönünde bir zorunluluk getirmiştir. Madde Sekizin (a) fıkrası yapılan değişiklik öncesi 6343 sayılı Kanun ile tanımlanan, ülkemizde mesleğini icra etme yetkisine sahip veteriner hekimler şeklinde iken değişiklik sonrası bir araya gelmiş veteriner hekimler ibaresi yerini almıştır Poliklinik açabilmek için veteriner hekimlerin şirket ya da adi ortaklık kurma zorunluluğunda dikkati çeken husus, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu nun yirmi sekizinci Maddesidir (3). Bu Madde memurlara Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı getirir, Madde Yirmi Sekizdeki Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar ifadesi devlet memuru olan veteriner hekimlerin polikliniklerde kurucu ortak olarak yer almalarına izin verirken, ortaklıkları sırasında şirket yönetiminde yer almalarına ve buralarda çalışmalarına yasak getirir (3). Başka bir deyişle poliklinik ticari bir müessesedir. Türk Ticaret Kanunu (6762) 12/b ve Ellinci Maddelerinde, Hususi mektep ve hastanelerin ticarethane sayılacağı hükmünü getirmiştir (16). Hayvan hastaneleri de bu hükümden dolayı kamu kuruluşunda çalışan veteriner hekimlerin kurabileceği, ancak, yönetim kurulunda yer alarak ya da veteriner hekim olarak çalışamayacakları bir sağlık kuruluşudur. Bunun yanı sıra kamu veteriner hekimleri açacakları muayenehanelerinde ticaret kapsamına girdiği için veteriner ilaç ve müstahzarları satamazlar, dolayısıyla İlaç Bulundurma ve Satma Ruhsatı alamazlar (3,15). Kamu veteriner hekimlerinin muayenehane açma izinleri ise Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair 2368 sayılı Kanun un Dördüncü maddesine göre verilmiştir (16). Bu Maddede: Birinci madde kapsamına giren personelden, özel kanunlarına göre meslek ve sanatlarını serbest olarak icra etme hak ve yetkisine sahip olanlar, istedikleri takdirde, birinci maddede öngörülen tazminat hakkından yararlanmamak şartı ile serbest olarak çalışabilirler. Bunlara iş güçlüğü, iş riski ve teminindeki güçlük zamları veya bu mahiyetteki zamlar ödenmez. denmektedir (16). Yine 1734 sayılı Kanuna göre mineral yem ve yemlik preparat satmak için ayrı bir ruhsat almak gereklidir burada da kamu veteriner hekimlerinin önünde aynı engel durmaktadır (6). Tüm bunlar için ruhsat istenirken ve ticaret kapsamına girdiği için kamu veteriner hekimlerine yasak getirilirken, 02 Nisan 2006 tarihinde yapılan bir değişiklikle hayvanlara yönelik her çeşit pet malzemesi satışına, diğer bölümlerden ayrı bir yerde ve tüm muayene alanının %25 ini aşmayacak bir mekânda izin verilmiş bu konuda kamu veteriner hekimlerine bir yasak getirilmemiştir Üniversitelerde Öğretim Üyesi sıfatıyla çalışan veteriner hekimlerin muayenehane açma şartları 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ile belirlenmektedir (8). Bu kanununun Otuz Altıncı Maddesi, profesör ve doçentlerin durumunu, Üniversitede Devamlı Statüde Görev Yapanlar ve Üniversitede Devamlı Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl:

5 Kısmi Statüde Görev Yapanlar olarak ikiye ayırmaktadır (8). Devamlı statüde çalışanlar için Madde Otuz Altı Bu profesör ve doçentler bütün mesailerini üniversite ile ilgili çalışmalara hasrederler. Bunlar, özel kanunlarla belirlenen görevler ve telif hakları hariç olmak üzere, yükseköğretim kurumlarından başka yerlerde ücretli veya ücretsiz, resmi veya özel başkaca herhangi bir iş göremezler, ek görev alamazlar, serbest meslek icra edemezler. Üniversite yönetim kurulunun işbirliğine karar verdiği kamu kuruluşlarında, kamu yararına hizmet amacını güden kuruluşların işletmelerinde veya diğer özel kuruluşlardaki çalışmaları üniversitede sürdürülmüş sayılır. (Değişik fıkra: 12/08/ KHK - 260/4 md.) Bu Kurumlardan alınan her türlü ücretler döner sermayeden pay alan profesör ve doçentin bağlı bulunduğu birimin döner sermayesine gelir kaydedilir. diyerek, muayenehane açmalarına poliklinik ve hayvan hastanelerine ortak olmalarına yasak getirmektedir (8). Ancak, kısmi statüde görev yapanlar için Her defasında iki yıl için atanan bu profesör ve doçentler haftada en az yirmi saat üniversitede bulunmak, eğitim - öğretim, uygulama ve araştırmaları bölüm başkanının gösterdiği yerde ve onun denetimi altında yapmakla yükümlüdürler. Bunlar; a) Tazminat, yan ödeme, herhangi bir ek ücret ve döner sermaye gelirlerinden ücret ve ödenek alamazlar. b) (Değişik alt bent: 12/08/ KHK - 260/4 md.) Rektör, dekan, enstitü ve yüksekokul müdürü ve bölüm başkanı olamazlar, bunların yardımcılıklarına seçilemezler. Ancak, Devlet memurlarının tabi olduğu mesai saatlerine ve süresine tabi olmak şartıyla enstitü müdürlüğüne, bölüm, anabilim dalı ve anasanat dalı başkanlıklarına seçilebilirler. c) Bilgi ve görgülerini artırmak ve bilimsel araştırma yapmak üzere, kontenjanla yurt dışında çalışmalara katıldıklarında, masrafları, Devlet bütçesinden, döner sermayeden ve üniversitenin diğer gelir kaynaklarından ödenmez (8). Bu ibareye göre kısmi statüde çalışan öğretim üyeleri, en az yirmi saat üniversitede bulunarak muayenehanelerinde çalışabilirler. Muayenehane ve poliklinik için, ruhsat almış veteriner hekimlere ait bilgiler 02 Nisan 2006 tarihinde yapılan değişiklik öncesine kadar, Genel Müdürlüğe de gönderilmekte iken, bu tarihten sonra bilgiler sadece İl Müdürlüğü Hayvan Sağlığı Şube Müdürlüğünde tutulmaktadır. Bu değişiklik kamu veteriner hekimlerinin üzerinden alınan küçük bir yük olarak değerlendirilmelidir (14,15). Yönetmelikte yapılan 02 Nisan 2006 tarihli değişiklikten önce istenen malzeme odası için şu ifade kullanılmaktaydı: Suni tohumlama yapılıyorsa malzemelerin bulunduğu, içeriye hasta hayvanın giriş ve geçişinin engellendiği raflarla donanımlı diğer odalardan ayrı bir müstakil bölüm halinde asgari 4m² büyüklüğünde bir malzeme odası olmalı (14). Yapılıyorsa denilerek şarta bağlanan malzeme odası hazırlama zorunluluğu, değişiklik sonrası her halükarda zorunlu kılınmaktadır Tüm bunların yanı sıra, köy ve kasabalarda sadece büyükbaş hayvanlara yönelik çalışacak veteriner hekimler de göz ardı edilmiştir, hasta beklemek yerine hastaya gitmek gibi bir durumla karşı karşıya olan veteriner hekimler için muayene masası gibi istekler pek gerçekçi değildir. Asgari 6 m² lik alan büyükbaş hayvanlar için yeterli olamayacakken, yine yıkanabilir bir zemin isteği muayenehaneye getirilebilecek bir sığır için tehlike yaratabilir Tüm bu engellerin ortadan kaldırılması için Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğinde asgari ve teknik şartlar, pet hayvanları ve çiftlik hayvanları başlığı altında yeniden düzenlenmelidir. Madde 11/A da muayenehane ve polikliniklerde veteriner hekimlerin bir defaya mahsus olmak ve bir yılı aşmamak şartıyla süreli çalışmalarına izin verilmektedir Kaçak durumda çalışan veteriner hekimlerin kayıt altına alınması konusunda atılan güzel bir adım olmasının yanında, veteriner hekimlik mesleğinin gerçekleri göz önüne alındığında bir yıllık süre yeterli olmamaktadır (14). Madde On Üç muayenehane ve polikliniklerde bulundurulması gerekli alet ve malzemelerin Bakanlık tarafından çıkartılacak uygulama talimatı ile belirleneceğini açıklar Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün 20 Ağustos 2001 tarihinde çıkarttığı bir talimatla muayenehane ve polikliniklerde bulundurulması zorunlu alet ve malzemelerin listesi açıklanmıştır (17). İlaçların muhafazası ise Madde On Beşte açıklanmıştır, bu madde 1995 yılında çıkartılan Serbest Veteriner Hekimlik Yönetmeliği nin 20. Maddesi ile kelimesi kelimesine aynıdır (12,15). Aşı, serum ve biyolojik maddelerin muhafazası ve kullanımında ise Serbest Veteriner Hekimliği Yönetmeliğinde buzdolaplarının sıcaklık aralığı dahi verilirken ( ), bu önemli husus Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliğinde yer almamaktadır İl Müdürlüklerinin 02 Nisan 2006 tarihinde yapılan değişiklik itibariyle eğitim çalışması yapması zorunluluğu getirilmiştir Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün 2000/15 sayılı Talimatnamesi yılda en az iki defa eğitim çalışması yapılmasını ve bu konuda Genel Müdürlüğü bilgi verilmesini zorunlu kılmaktadır (15,19). Klinik üzerine çalışan veteriner hekimlerin 60 Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl: 2008

6 mevzuat bilgisi konusunda eksiklerinin giderilmesi, meslektaşların uygulamadan kaynaklanan sorunlarının toplantılar sayesinde İl Müdürlüğü Yetkililerince dinlenip öğrenilmesi ve raporlar halinde Bakanlığa sunulması açısından son derece olumlu bir adımdır. Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununun Dördüncü Maddesine göre tespit edilen hastalıkların çıkışında, ihtiyaç duyulduğu takdirde hastalıkla mücadele amacıyla serbest veteriner hekimler istihdam edilebilirler (10). Bu konu Yönetmeliğin Yirminci Maddesinde şu şekilde işlenmiştir: Bakanlık muayenehane veya poliklinik açmış veteriner hekimleri, hayvan sağlığı ile ilgili hizmetleri yapmak amacıyla istihdam edebilir. Veteriner hekimlerin istihdamı Bakanlıkça çıkarılan mevzuat çerçevesinde yapılır. Bu konuyla ilgili Serbest Veteriner Hekimlerin Salgın Hastalıklar Mücadelesinde İstihdamı Hakkında Yönetmelik 24 Ağustos 1995 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir (12). Yönetmelik gücünü 3285 sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu nun 17 inci Maddesinden almaktadır (10). Bakanlığın salgın hastalıklarla mücadele esnasında ya da yapacağı projeli çalışmalarda ihtiyaç duyacağı personel sıkıntısına çözüm getirmek için alınmış olumlu bir karardır. Kapatma, değişiklik ve devir işlemlerinin Bölge Veteriner Hekimler Odasına bir yazıyla bildirilmesi, 02 Nisan 2006 yapılan değişiklikte eklenmiştir, böylelikle serbest çalışan veteriner hekimler hususunda Bölge Veteriner Hekimler Odalarının düzenli bir veri tabanı oluşturmaları sağlanmaktadır (14,15). Yönetmelikte veteriner hekimlerin muayenehane ve poliklinikleri için reklâm konusuna net bir açıklama getirilmemektedir Sadece reklâm ve propaganda mahiyetinde ilan yapılamaz ifadesi bu konuda ceza verebilecek mercilere geniş bir takdir hakkı tanımaktadır Hukuki bir süreç göz önüne alınırsa, kararın kişiselleşmesinin önüne geçmek, bilişim ve iletişim çağının getirdiği yeni fırsatlara karşı denetim mekanizmasını işletmek oldukça güç olacaktır. Tanıtım için işyerlerine asılmasına izin verilen açıklayıcı ve tanıtıcı tabela nın içeriğinin yanı sıra ölçüsünün belirtilmesi gerekmektedir Böylece tabela konusunda birörneklik sağlamış olur. Bunun yanı sıra internet üzerinden verilecek reklâmlar için de aynı titizlik gösterilmeli, bu konuda da özel bir denetim mekanizması oluşturulmalıdır. Veteriner hekimin muayenehanesinde kendi adına düzenlenmiş reçeteyi kullanması yine poliklinikte görev alan veteriner hekimlerin, polikliniğin adına düzenlenmiş reçeteyi kullanmaları, reçeteyi yazan veteriner hekimin reçeteye kendi adı soyadı, diploma numarasının bulunduğu kaşeyi basıp imzalamaları zorunluluğu, ilaç tüketimi konusunda alınan olumlu bir karardır Ancak, mevzuat ve denetimden kaynaklanan açık sebebiyle, marketten alış veriş yapar gibi ilaca ulaşabilme kolaylığı bu hükmün uygulanabilirliğine vurulan büyük bir darbe olmaktadır. Yönetmeliğin Yirmi Üçüncü Maddesi ceza hükümlerini içermektedir Denetim esnasında tespit edilen eksik ve yanlışların verilen süre sonunda giderilmediği durumlarda, 02 Nisan 2006 tarihinde yapılan değişiklikler doğrultusunda, o yerin en büyük mülki amiri tarafından idari para cezası verilmektedir Verilen para cezaları ilgililere 11 Şubat 1959 tarih ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre tebliğ edilir (2,15). Denetimin caydırıcılığı açısından yararlı olmasının yanı sıra 2001 yılına kadar özel bir Yönetmeliğin olmaması, idari para cezalarını hükmünün 02 Nisan 2006 tarihinden sonra eklenmesi, bir takım sorunları beraberinde getirmiştir (14,15). Birçok veteriner hekimin muayenehanesinin kurduğu şirket üzerine açması buralara verilen cezanın kime uygulanacağı konusunda bir sorun yaratmaktadır. Veteriner hekimin uygulamaları yüzünden başka kimseler de mağdur olmaktadır. Ancak, burada çok daha önemli bir durum karşımıza çıkar. Muayenehaneler bir veteriner hekimin üzerine açılmak ve aynı veteriner hekim tarafından çalıştırılmak zorundadır Ancak vergi levhalarını şirket üzerine alan veteriner hekimler, muayenehanelerine başka kimseleri de sonucunu bilerek ya da bilmeyerek ortak etmiş olmaktadırlar. Bu şekilde çalışan veteriner hekimler ortaklarının 6343 sayılı Kanunun 68. Maddesine göre veteriner hekim olmayıp veteriner hekimliği mesleğinden çıkar sağlamaları gibi bir durumu kâğıt üzerinde de olsa yaratmaktadırlar (1). Tüm bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması, muayenehane açmak için gerekli belgeler kısmına vergi levhasının bir örneğini istemekle giderilebilir. Başvuru işlemleri için istenen belgelerin kamu veteriner hekimlerince incelemesine karşın, istenen bir kısım belgelerde noter onayı aranmaktadır Veteriner hekimler asıllarını gösterip kopyalarını verdiklerini ve kontrol merciin de kamu görevlileri olmasına rağmen, noter onayı aranmasını sorgulamaktadırlar. Bir kamu hizmeti olan noterlik mesleğinde, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemler belgelendirilir, Noterlik kanununun sekizinci kısmı noterlerin görevleri hakkında bilgi vermektedir. Madde 60 ın 4. bendi Bu kanuna uygun olarak dışarıda yazılıp getirilen kâğıtların üzerindeki imza, mühür veya herhangi bir işareti Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl:

7 veya tarihi onaylamak, ve 8. bendi Kanunen tescili gereken işlemleri tescil etmek, diyerek, onaylanan belgelerin kanunen asıl belge sıfatında sayılacağının hükmünü vermektedir. Bu nedenlerden dolayı Türkiye de veteriner hekimlerin muayenehane veya poliklinik açmak için hazırlamaları gereken belgelerin fotokopilerinin kamu veteriner hekimleri ya da herhangi bir kamu görevlisi tarafından aslı gibidir onayı verilmesine olanak sağlayacak bir yönetmelik çıkartılamaz (5). Kat Mülkiyeti Kanunu, Yasak İşler başlığında Madde 24 te şu ifadeyi kullanır: Anagayrimenkulün, kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvarı gibi müesseseler kurulamaz; kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür; dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmıyan muayenehaneler bu hükmün dışındadır (4). Bu kanun maddesi birçok polikliniğin yasal olarak çalışmasını ortadan kaldırmaktadır. Ancak veteriner hekimlerin de yanlış bir ifade ile klinik olarak tanımladığı muayenehanelere izin verilmektedir. Yine Yönetmelikte Hayvanların ayakta muayene, teşhis ve tedavilerinin ve bunlarla ilgili uygulamalarının yapıldığı veteriner hekim tarafından kurulmuş iş yeri olarak tanımlanan muayenehanelerde yatar hasta kabul etmek hem Kat Mülkiyeti Kanunu hem de Veteriner Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği açısında gayri yasal bir faaliyettir SONUÇ Türkiye, 2001 yılına kadar veteriner hekimlerin muayenehane ve polikliniklerinde çalışma düzenlerini belirleyen bir yönetmeliğe sahip değildi Konuyla ilgili uygulamalar 1995 yılında çıkartılan Serbest Veteriner Hekimlik Yönetmeliği ne dayanılarak yapılmaktaydı (12). Saptanan aksaklıklar üzerene geçirdiği iki değişiklik sonucu son şeklini alan Yönetmelik hâlâ, pet ve büyükbaş hayvanların hekimliği konusunda aynı şartları araması, ceza hükümlerinin uygulanabilirliği konusunda, uygulanabilirlik aşamasında çıkan güçlükler reklâm, ilan, tabela hazırlama, internet üzerinden yapılan tanıtımların bir örnek olabilmesi için standartlarının belirlenmesi yönünde eksiklikleri mevcuttur. Ancak, bu olumsuzlukların yanı sıra eğitim ve denetim konularına ağırlık verilmesi. Özellikle denetimin bağımsız bir teşkilat ile beraber yapılması, çalışmalar sonunda hazırlanan raporların Bakanlığa sunulması son derece olumlu ve önemlidir Eğitim ve denetim çalışmalarının, Yönetmeliğin sahip olduğu eksikliklerin düzeltilmesi ve gelecekte daha eksiksiz bir Yönetmeliğe ulaşılmasını sağlayacaktır. (Bu çalışmanın hazırlanmasındaki yardımlarından dolayı İstanbul İl Tarım Müdürlüğü Hayvan Sağlığı Şube Müdürlüğü Veteriner Hekimlerinden Erol AKIN a teşekkür ederim.) KAYNAKLAR 1. Resmi Gazete, (1954), Veteriner Hekimliği Mesleğinin İcrasına, Türk Veteriner Hekimleri Birliği İle Odalarının Teşekkül Tarzına ve Göreceği İşlere Dair Kanun, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1959), Tebligat Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1965), Devlet Memurları Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1965), Kat Mülkiyeti Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1972), Noterlik Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1973), Yem Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1981), Türk Soylu Yabancıların Türkiye de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş Veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1981), Yükseköğretim Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1983), Türk Soylu Yabancıların Türkiye de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş Veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmelik, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1986), Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1991), Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki 441 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (1995), Serbest Veteriner Hekimleri Salgın Hastalıklarda İstihdamı Hakkında Yönetmelik, Tarih: No: Resmi Gazete, (2001), Hayvan Islahı Kanunu, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (2001), Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği, Tarih: , Sayı: Resmi Gazete, (2006), Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinik Yönetmeliği, Tarihi: , Sayı: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Hukuk Müşavirliğinin tarih, M sayı ve Kamu Veteriner Hekimlerinin Şirket Kurmaları konulu cevap yazısı. 17. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün tarih, HHKH-SVH 01 2/2254 sayı ve Yönetmelik Uygulama Talimatı konulu yazısı. 18. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün tarih, HHKH-SVH sayı ve Yönetmelik Değişikliği konulu yazısı. 19. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğünün tarih, / SVH sayı ve Veteriner Hekim Muayenehane ve Poliklinikleri konulu yazısı. 62 Cilt: 79 Sayı: 2 Yıl: 2008