YATAK ISLATMA KILAVUZU. Bu kitapçık, ailelerin yatak ıslatan çocuklarına destek olurken yardım alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır.

Transkript

1 YATAK ISLATMA KILAVUZU Bu kitapçık, ailelerin yatak ıslatan çocuklarına destek olurken yardım alabilecekleri şekilde hazırlanmıştır. Yatak ıslatma çocuğun* suçu değildir, uyku sırasında olur ve çocuk bunun farkında değildir. Pek çok çocuğun yatak ıslatma problemini çözmek ya da yardımcı olmak için yapılabilecek şeyler vardır. Aile için ilk adım çocuklarının kuru gecelere ulaşabileceğini bilmesini sağlayarak pozitif bir algı oluşturmak ve önerilen müdahale ne olursa olsun motive şekilde devam etmektir. * Bu kitapçıkta 'çocuk' kelimesi gençleri de kapsamaktadır. Problemin derecesi Ülkemizde yaşları 5 ile 16 arasında değişen bir çok çocuk yatağını ıslatmaktadır. Bu durum çocuklar için oldukça zor ve sosyal olarak izole edilen bir durumdur. Çocuklar büyüdükçe, yatak ıslatma da azalabilir. Hatta bazen gece yatak ıslatma problemi kendiliğinden yok olur. Ancak erişkin yaşlara gelip halen yatak ıslatma problemiyle uğraşanlar var. Erkeklerin kızlara göre daha fazla yatak ıslattığı bilinmektedir, ancak delikanlı çağlarına geldiklerinde cinsiyet arası fark da azalır. YATAK ISLATMA NEDİR? Pek çok çocuk gündüz mesane kontrolünü üç yaşında kazanırlar ve dolu mesane hissini fark edip tuvalete gitme ihtiyacı duyarlar. Gece kontrolü ise biraz daha uzun zaman alabilir. Yatak ıslatma, uyku sırasında istemsiz şekilde idrar kaçırmaktır, tıpta nokturnal enürezis olarak adlandırılır. Gece hiçbir zaman kuru kalamamış olan çocukların yatak ıslatmasına primer enürezis denir. Sekonder enürezis ise, daha önce 6 ay ya da daha uzun süre boyunca kuru kalmış çocuklarda görülmeye başlanan yatak ıslatma tipidir. Her ikisinin de değerlendirmesi ve tedavisi aynıdır. Bazı çocuklar her gece yatak ıslatır, bazıları haftada birkaç defa, bazıları ise çok daha seyrek yatak ıslatabilir. Bir uzman tarafından yapılacak değerlendirme, sürekli destek ve uygun tedavi ile bu problem çözülebilir. YATAK ISLATMAYA NELER SEBEP OLUR? Bazı çocukların neden diğerlerine göre daha ileri yaşlarda gece kuru kalmayı sağlayabildikleri hala tam olara anlaşılamamıştır. Ancak bilmeliyiz ki, bu tembelliğe ya da eksik verilen tuvalet eğitimine bağlı değildir. Bizler, aşağıdaki sebeplerin bir kombinasyonu sonucu bu problemin yaşandığı düşüncesindeyiz:

2 Mesane sinyallerine uyanamamak Bazı çocuklar, dolu mesanenin boşalma ihtiyacı üzerine gönderdiği sinyaller karşısında uyanamaz. Bu durum derin uyumakla alakalı değil, onları uykusundan uyandırması gereken sinyalin güçsüzlüğü ya da dayanıklılığı ile alakalıdır. Bir yatak ıslatma alarmı, mesaneden beyne giden bu sinyalin güçlenmesini sağlayabilir. Vazopressin eksikliği Bazı çocuklar gece boyunca yeterli miktarda vazopressin hormonu üretemeyebilirler. Bu hormon, vücutta sürekli olarak salgılanır ancak geceleri pik yapar, böylece uyku süresince böbreklerin daha az idrar üretmesi sağlanır. Eğer yeterli vazopressin yoksa, böbrekler büyük miktarda idrar üretmeye devam eder ve mesane üretilen idrarı saklayamaz. Vazopressin eksikliği yaşayan ve tuvalete gitmek için uyanamayan çocuklarda, uyandırmaya yarayan sinyal eksikliği de görülür. Vazopressin eksikliğinin belirtileri, gece yatakta oluşan büyük ıslaklıklar, gece bir defadan fazla yatak ıslatmak ve gecenin başlangıç evresinde yatak ıslatmak olarak sayılabilir. Hormonu tamamlamak için ilaç (desmopressin) takviyesi uygulanabilir. Bu sayede çocuk pijama partileri gibi gece başka bir yerde uyuyacağı zaman kuru kalabilir. Eğer çocuğun problemi gerçekten vazopressin eksikliğine bağlıysa ilaç kullandığında tablo düzelebilir. Ancak çoğu çocuk ilacı bıraktığında tekrar yatak ıslatmaya başlayabilir. Ayrıca bazı aileler ilaç kullanmak istemeyebilir.bütün bu nedenlerden dolayı işeme geliştirme programı daha yüz güldürücü sonuçlar vermekle birlikte şikayetlerin tekrarlama ihtimalini çok aza indirgemektedir. Ayrıca çocuk ilaç kullanmak zorunda kalmayacaktır. Mesane Aşırı Aktivitesi Bazı çocukların gündüz idrar kaçırması, gece yatak ıslatmasına sebep olabilir. En sık görülen problem aşırı aktif mesanedir, bu durum mesane içi kasların mesane henüz dolu değilken kasılmaya başlaması ve çocuğun sık ve acil tuvalete gitme ihtiyacı hissetmesi ile kendini gösterir. Bu durum aynı şekilde gece çocuk uyurken de oluşabilir.sadece gündüz görülebildiği gibi sadece gece de görülebilir ya da gece ve gündüz aynı anda görülebilir. Aşırı aktif mesane belirtileri gün boyu ve gece hissedilebilen nemli pantolonlardır. Sıklıkla değişken büyüklüklerde ıslaklıklar gözlenir ve çocuk yatağı ıslattıktan sonra genellikle uyanır. Gündüz kaçırmanın

3 bir uzman tarafından değerlendirilmesi önerilmektedir ve bu değerlendirme ile çocuğa gerekli görüldüğü takdirde ilaç reçete edilebilir. BAŞKA NELER YATAK ISLATMAYA SEBEP OLABİLİR? Kabızlık Tamamen dolu bağırsaklar durumu daha da kötüleştirebilir ya da daha önceden geceleri yatak ıslatmayan çocuk veya gencin gece yatak ıslatmaya başlamasına neden olabilir (sekonder enürezis). Eğer bağırsak gergin ve kabızlık sebebiyle dolu ise mesaneye baskı yapabilir ve gece veya gündüz idrar kaçırmaya sebep olabilir. Eğer bir çocuk bağırsaklarını haftada üç defadan daha az boşaltıyorsa, ya da dışkılamada sorunları varsa ya da dışkıyı çıkarırken zorlanıyorsa kabız olabilir. Bu durumun bir uzman tarafından değerlendirilmesi önerilmektedir ve bu değerlendirme ile çocuğa gerekli görüldüğü takdirde ilaç reçete edilebilir. Üriner Sistem Enfeksiyonları Üriner sistem enfeksiyonları devamlı tuvalete gitme ihtiyacı hissedilmesine neden olabilir, gündüz idrar kaçırma ya da gece yatak ıslatma problemlerini de daha kötüleştirebilir. Bu durumun bir uzman tarafından değerlendirilmesi önerilmektedir ve bu değerlendirme ile çocuğa gerekli görüldüğü takdirde ilaç reçete edilebilir. Aile Hikayesi Yatak ıslatma problemi, ailede ebeveynden çocuklara geçebilir. Çocuğun ebeveynlerinden birisinde geçmişte bu problem görüldü ise, çocukta da bu problemin görülme olasılığı % 45, ebeveynlerden her ikisinde de geçmişte bu problem görüldü ise, çocukta da bu problemin görülme olasılığı % 72 dir. Anksiyete Bilindiği gibi anksiyete, stres veya günlük rutindeki değişimler çocuğun gece kuru kalmasını erteleyebilir ya da geceleri kuru kalan bir çocuğun yatak ıslatmasına sebep olabilir (sekonder enürezis). Anksiyete ve stres, okula başlama, kardeşin doğumu, sınavlar ve endişeler ya da alay edilme gibi günlük rutinde değişikliklerle birlikte gözlenebilir. Eğer çocuk bir süredir kuru kaldıysa ve sonradan gece yatak ıslatmaya başladıysa, çocukla konuşmayı denemek problemin kaynağını bulmak ve çözümü kolaylaştırmaya yardımcı olabilir. Anksiyete ve stresin kaynağı bulunup çözüldükten sonra, çocuğun gece yatak ıslatma problemi de genellikle alarm tedavisi ile ortadan kaldırılabilir.

4 SİSTEM NASIL ÇALIŞIR? Ne zaman müdahale edilmeli? Yatak ıslatmanın üstesinden gelme yolları aramak için en uygun zaman çocuğun hazır ve motive olduğu zamandır. Müdahale etmek için belli bir yaş yoktur ama çocuğun seçilen tedavi yöntemine katılabilecek olgunlukta olması tercih edilir. Bu nedenle 5 yaş ve üzerindeki çocuklar tedavi edilir. Bazı çocuklarda başka birisinin evinde kalma gibi sosyal aktivitelere başlama yaşı geldiğinde, gece kuru kalmak için ciddi bir istek de başlar. Ancak pek çok çocuk basitçe sadece geceleri kuru kalmak istediklerine karar verirler. Değerlendirme için konunun uzmanı bir hekimden randevu almak ve klinik değerlendirme, destek ve tedavi seçenekleri ile ilgili bilgi almak önerilmektedir. Yaş için ya da klinikteki sırayı beklemek tavsiye edilmemektedir. Hangi tip müdahaleler bulunmaktadır? Yatak ıslatma için en önemli tedavi alarm tedavisidir.ancak tek başına alarm tedavisi yeterli olmayabilir. Hızlı ve kısa sürede gelişmenin gerekli olduğu ve alarmın uygun olmadığı durumlarda desmopressin faydalı olur. Ancak tek başına alarm veya tek başına ilaç tedavisi yeterli değildir. Mesane eğitimi,biofeedback tedavi,fonksiyonel elektrik stimülasyonu,nöromodülasyon gibi tedavileri kapsayan işeme geliştirme programı uygulanmalıdır.

5 Yatak ıslatma alarmları İki tip alarm vardır: Yatağa serilen alarm ve çamaşıra tutturulan alarm. Her ikisinin de çalışma prensibi aynıdır. Çocuk ıslatmaya başladığında sensör ıslaklığı algılar ve çocuğu uyandıran alarmı tetikler. Zamanla dolu mesane hissini algılamaya başlarlar ve tuvalete gitme ihtiyacı ile uyanırlar. Dereceli olarak tutmayı öğrenirler ya da alarm çalmadan uyanıp tuvalete giderler. Alarm sadece çocuk gerçekten kuru kalmak ve gece alarm kullanmayı istediklerinde başarılı olabilir. Dolayısıyla alarm kullanma kararına dahil olmaları ve kullanım sırasında da desteklenmeleri gereklidir. Alarmın işe yaradığını gösteren işaretler, alarm sesine uyanmak, gece daha küçük ıslaklıklar, alarm çaldıktan sonra mesanede daha çok idrar bulunması, alarmın daha az çalması ya da hiç çalmamasıdır. Arka arkaya 14+7 gün boyunca gece kuru kalındığında tedavi kesilebilir. Yatak ıslatma alarm kullanımı uzun süreli katılım, kararlılık gerektirir ama uzun dönemde iyi bir başarı oranı vardır. Alarm üç ay boyunca düzenli ve düzgün olarak kullanıldıktan sonra bir gelişme yoksa, alternatif tedaviler düşünülmelidir. İlaçlar Çocukların kuru kalmasını sağlamak için iki adet ilaç bulunmaktadır. Genellikle bu ilaçların her ikisi birlikte kullandırılır. Desmopressin Desmopressin, doğal bir hormon olan vazopressinin yapay formudur. Vazopressinle aynı şekilde çalışır. Gece boyunca böbreklerin gündüze göre daha az idrar üretmesini sağlar ve böylece mesanede de daha az miktarda idrar depolanır. Desmopressin ya tablet formda ya da dil altında eriyen formda reçete edilebilir. Gece yatmadan önce alınır ve etkisi 8-10 saat kadar sürer. Ancak çocukların üçte birinde tam etkili olur. Diğer üçte birinde idrar üretiminde bir miktar azalma görülürken, kalan üçte birlik kısımda ise hiçbir etki gözlenmez.

6 İlaç eksik olan hormonun üretimi için uyarı sağlamaz, bu nedenle ilacı kullanan çocuk, kullanımı bıraktıktan sonra yeniden yatak ıslatmaya başlayabilir. Vazopressin üretimi bireyin gelişiminin bir parçasıdır ve bazı bireyler, diğerlerine göre daha ileri yaşta üretime başlarlar. Desmopressin gece yatak ıslatmayı tedavi etmez, sadece hafifletir. Ancak ev dışında uyunması gerekli olan zamanlar gibi, çabuk şekilde gece kuru kalınmaya ihtiyaç olduğunda faydalı olabilir. Her bireyde faydalı olmadığı için, daha önceden deneme yapılması gerekli olabilir. Desmopressin kullanımı sırasında, gece yatmadan 1 saat kadar önce sıvı alımı kesilmelidir ve ilacın içilmesinden sonraki 8 saat boyunca sıvı alınmamalıdır. Susuzluğu gidermek için çok az miktarda sıvı alınması önemlidir. İlacı reçete eden hekim kullanımı, sıvı tüketim miktarları ve olası yan etkilerini anlatacaktır. Desmopressin üç aylık düzenli kullanımdan sonra bir hafta süre ile kullanımı durdurulur ve problemin devam edip etmediği, çocuğun vazopressin üretimine başlayıp başlamadığı tespit edilir. Antikolinerjikler - Oksibutinin Oksibutinin, aşırı aktif mesane için kullanılan bir antikolinerjiktir. Mesane kaslarını rahatlatır ve istenmeyen mesane kasılmalarını azaltır. Böylece mesane de rahatlar ve daha fazla idrar depolayabilir. Yatak ıslatma problemlerinde bu konuda uzman bir hekim tarafından desmopressin ile birlikte reçete edilir. Hekim ilacın nasıl alınacağını ve muhtemel yan etkilerini anlatacaktır. YA TEDAVİ İŞE YARAMAZSA

7 Önerilen tüm tedailerin işe yaramadığını söyleyebilmek için makul bir süre uygulanmış olması önerilmektedir. Yatak ıslatma alarmı kullanılırken gelişmeler kaydedilmeli ve eğer dört hafta kullanım sonunda erken gelişme işaretleri veya üç aylık kullanım sonucunda kuruluk görülmezse, alarm tedavisi tekrar incelenmelidir. Daha önceki başarılı alarm kullanımından sonra yatak ıslatma yeniden başlarsa, birbirini takip eden 14 günlük kuruluk yeniden sağlanana kadar tekrar kullanılmalıdır. Desmopressin kullanımına başlandıktan sonra kısa süre içinde idrar üretiminde azalma gözlenir. Ancak iki hafta kullanımdan sonra çocuk kuru kalamıyorsa dozun arttırılması gerekebilir. Eğer dört hafta sonunda cevap belirtileri kendini göstermeye başlarsa, kullanıma üç ay boyunca devam edilmelidir. Oksibutininin tüm etkisini göstermesi zaman alır ve kullanımına başlandıktan üç ay ve altı ay sonra bir değerlendirme yapılmalıdır. Aileler yatak ıslatma problemi için yapılan bir müdahalenin başarısız olduğunu düşündüklerinde daha ileri değerlendirmeler, araştırmalar ve tedavi yönetimi yapılması için bir teklifte bulunulmalıdır. Bir alternatif tedavi ya da tedavi kombinasyonu önerilmelidir. YATAK ISLATMA PROBLEMİ DEĞERLENDİRMESİ NELER OLACAK? Bir yatak ıslatma değerlendirmesinde çocuk üroloji uzmanı ya da fizyoterapist, çocuğun günde ne kadar sıvı tükettiğini, ne sıklıkla tuvalete gittiğini ve gün içinde kazalar olup olmadığını soracaktır. Ayrıca çocuğun ne sıklıkla yatağını ıslattığını da bilmek isteyeceklerdir. Eğer gündüz idrar kaçırma da söz konusu ise, yatak ıslatma için bir müdahale planlanmadan önce bu sorunla da uğraşılacaktır. Sıvı tüketimi ve tuvalete gidiş rutini ile ilgili de önerilerde bulunulacaktır. Gerekli görüldüğü taktirde bir mesane kapasite ölçümü de yapılabilir. Eğer daha önceden de kuru geceler oldu ise, daha küçük yaştaki çocuklar için bezsiz birkaç gece deneme yapılması önerilebilir. Bu denemeler, yatmadan önce tuvalete gitmek veya gün içinde daha fazla sıvı tüketmek gibi edinilen alışkanlıklar ödüllendirilebilir. Çocuktan iki hafta boyunca bir tablo doldurması istenilebilir ve bu tablo incelenerek çocuğun ihtiyaçlarına göre bir tedavi yöntemi planlanabilir.

8 NEREDEN YARDIM İSTENİLEBİLİR? Çocuk hazır olduğunda ve artık geceleri kuru kalmak isteği belirginleştiğinde, bu birey ve ailesi için en uygun tedavi şekline uzman karar verecektir. Bu uzman ya bir çocuk üroloji uzmanı ya da bu konuda uzmanlaşmış bir fizyoterapisttir. AİLELER NE YAPABİLİR? Yatak ıslatma ile her gün uğraşmak aileler için moral bozucu olabilir. Çünkü çocuklar yatak ıslattıklarında uyuyorlardır ve neler olduğundan habersizdirler. Bunun çocuğun suçu olmadığını anlamak önemlidir. Cezalandırma, yatak ıslatma problemini çözme konusunda bir fayda sağlamayacaktır. Aşağıda bu problemi yönetme ve çözme konularında yardımcı olabilecek birkaç öneri sıralanmıştır: Çocuğunuz gece kuru kalma konusunda istekli olduğunda yardım aramalısınız. Bu sayede kuru kalmak için motive olduklarını garanti eder ve yatak ıslatma ile ilgili olumsuz duyguların gelişmesine engel olur. Çocuklar yatak ıslatma tedavisi ile ilgili alınan kararlarda aktif olarak bulunmalı ve tedavi bireyin ihtiyaçlarına göre planlanmalıdır. Çocuğunuzun gün içinde düzenli aralıklarla tuvalete giderek mesanesini boşaltmasını sağlayın. Günde dört ila yedi defa tuvalete gidilmesi en uygunudur. Yatağa gidiş hazırlığı rutini olarak yatmadan hemen önce tuvalete gidilmesi, uykudan hemen önce mesanenin tamamen boşaldığını garantiler. Çocuğunuzun gece tuvalete rahat gidebildiğinden emin olun. Bir gece lambası ya da yatağın yanına konumlandırılacak bir elektrik lambası anahtarı veya koridorun aydınlatılması faydalı olacaktır. Gece koridordan tuvalete gitmek konusunda isteksiz olan çocuklar için yatağın yanına bir lazımlık konulabilir. Ranza kullanan çocuklarda, yatak ıslatma problemi olanın alt katta yatması da fayda sağlayacaktır.

9 Çocuğunuza gece uyandığında, bunun tuvalete gitme ihtiyacı yüzünden olabileceğini hatırlatın. Yeniden uykuya dalmak için diğer tarafa dönmek yerine, tuvalete giderek mesanelerini boşaltmaları en uygunudur. Vazopressin karanlıkta salgılanan bir hormon olduğundan, çocuğunuzun TV karşısında uyumasına izin vermeyin. Duş alma ve ardından da sakin geçirilecek, kitap okunabilecek bir süre gibi uykuya hazırlık rutinleri yardımcı olabilir. Çocuğunuzun tedaviye olumlu baktığından ve kuru kalmak için motive olduğundan emin olun. Sakinliğinizi, olumlu yanınızı ve çocuğunuza olan desteğinizi koruyun. Çocuğun 14 gün boyunca kuru kalması durumunda başarı sağlanmış olacaktır. Sıvı tüketimi Çocukların gün içerisinde yeterli miktarda sıvı tüketmesinin ne kadar önemli olduğu yeterince belirtilememiş olabilir. Sağlıklı mesane ve bağırsaklar için sıvı tüketimi oldukça önemlidir. Pek çok çocuk, gündüz su içmezlerse gece yatak ıslatmayacaklarını düşünürler. Ancak durum bundan farklıdır. Gün içerisinde sıvı tüketilmezse, mesane küçülür ve idrar depolama kapasitesi azalır, yani daha az idrar depolayabilir hale gelir. Az sıvı tüketimi gece yatak ıslatmayı arttıracağı gibi, sık tuvalete gitme ihtiyacının ortaya çıkmasına, aşırı aktif mesane sendromuna ve hatta üriner sistem enfeksiyonuna sebep olabilir. Gün içerisinde mesanenin tamamen dolduğundan ve bunu takiben de tamamen boşaltıldığından emin olunmalıdır. Çocuğunuzun yeterli miktarda sıvı tüketmediğinden, tükettiği sıvı kadar idrar depolayamadığından şüpheleniyorsanız ya da böyle olduğunu düşünüyorsanız, uzmana danışmalı, sıvı tüketimi konusunda öneriler almalısınız ve gerekli olduğu durumlarda mesane kapasitesi ölçümlerini yaptırmalısınız.

10 Sıvı tüketiminde su bazlı içecekler tercih edilmelidir. Ancak gazlı içecekler, çay, kahve, yoğun meyve suları ve sıcak çikolata mesaneyi uyaran içeceklerdir ve normalden daha sık tuvalete gitme ihtiyacı doğurur. Aşağıdaki tabloda çocukların alması gereken sıvı miktarları belirtilmiştir. Kolay bir hatırlatma olması açısından günde 6-8 bardak sıvı tüketimi yeterli olacağı söylenebilir. Hatta örnek olarak da kahvaltı, öğlen yemeği ile kahvaltı arasında, öğlen yemeğinde, öğleden sonra, okuldan geldiğinde ve akşam yemeğinde birer bardak sıvı alımı uygun bir tüketim şemasıdır. Önerilen sıvı tüketim tablosu Yaş 4-8 yaş 9-13 yaş yaş Cinsiyet Kız Erkek Kız Erkek Kız Erkek Günlük toplam sıvı tüketimi ml ml ml ml ml ml Kaldırmak ya da uyandırmak Kaldırmak, çocuğu gece tuvalete taşımak ya da yürütmektir. Pek çok aile küçük çocuklarının bezi sabah kuru olmaya başladığında gece çocuklarını kaldırmaya başlar. Gece bezsiz yatırma denemeleri ile birlikte 5 yaş altı çocuklara yapılan bu uygulama gece kuru kalınmasını sağlayabilir. Gece yatak ıslatma problemini ortadan kaldırmak için, gece boyunca dolu mesane sinyali alan çocuğun uyanabilmesi gerekmektedir. Daha büyük çocukların gece kaldırılması kuru bir gece geçirilmesini sağlayabilir ancak çocuğun kendi kendine uyanarak dolu mesane hissini anlamasına fayda sağlamaz.

11 Kaldırmak uzun süreli kuruluk sağlamaz. Ancak kısa süreli gece yatak ıslatma ile mücadele yöntemi olarak uygulanabilir. Kaldırma gece kuru kalması konusunda çocuğun aileye bağımlı kalmasına yol açar. Eğer aile kaldırmaya karar verirse, bunu her defasında gece boyunca değişik saatlerde yapmaları, çocuğun tamamen uyandığından emin olmaları, çocuğun neden uyandırıldığının farkında olması ve mesanesini tamamen boşaltması önemlidir. Yatak ıslatma tedavisine cevap vermeyen ergen çocukların, kendi cep telefonu ya da saatlerinin alarmına uyanmaları, yatak ıslatma yönetimi konusunda iyi bir strateji olabilir. Ev dışındaki geceler Bazı çocuklar, ev dışında geçirdikleri gecelerde kuru kalabilirler. Aileler de buna şaşırabilir. Bunun neden bu şekilde olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak çocuğun yabancı bir yatakta yatıyor olması, o gece kuru kalmalarının her zamankinden daha da önemli olması, uyurken daha az rahatlamış olmaları ve akıllarında kuru kalmaları gerektiği düşüncesi ile uyuyor olmalarının kuru kalmalarını sağladığı düşünülmektedir. Bu sayede bazı çocuklar gece boyu idrarlarını tutabilirler veya mesaneleri dolduğunda uyanıp tuvalete giderler. Olumlu düşünmek Bu gece kuru kalacağım. Çocuğunuzu, kuru kalmak için harcadığı çaba için mutlaka destekleyin ve övün. Kuru kaldığı geceler için de elbette ayrıca övgüyü hak eder. Kararlaştırılmış ve edinilen davranışlar için de ödüllendirin. Bu davranışlara örnek olarak gün içinde yeterli miktarda sıvı tüketilmesi, düzenli aralıklarla tuvalete gidilmesi ve çarşaf değişimine yardım etmesi söylenebilir. Ancak kuru kaldığı geceler için ödüllendirme yanlıştır çünkü bu çocuğunuzun bilinçli olarak yaptığı bir şey değildir. Kuru kaldığı geceler için ödüllendirmek, yeterince denerse kuru kalabileceği anlamına gelir. Ödül sistemi net olmalıdır. Tutarlı, hemen verilebilir, adil, düşük maliyetli ve ulaşılabilir olmalıdır. Olumlu kişisel öğrenimin bazı çocuklar için faydalı olduğu gözlenmiştir. Uyumadan önce tekrarlanan Bu gece kuru kalacağım. ya da bu gece tuvalete gitmek için uyanacağım. gibi ifadeler kullanılabilir. YARDIMCI OLABİLECEK PRATİK BİLGİLER Yatak, çarşaf ve yorgan için koruyucular kullanın. Islanan çarşaf ve kıyafetler için çocuğun odasında bir çamaşır sepeti bulundurun. Kuru çarşaf ve pijamaları aynı odada kolay ulaşılabilir yerlere koyun. Tek kullanımlık koruyucu pedler, gece kısa sürede değiştirmek için kullanılabilir. Her sabah duş almak, kokuyu engeller.